MAHALLİ İDARELERİNMALİ ÖZERKLİĞİ

Mehmet SARITAŞMuhasebat Genel Müdürü

1 1 A r a l ı k 2 0 1 3A N K A R A

SUNUM PLANI

I- MALİ ÖZERKLİK

II- MEVCUT DURUM ANALİZİ

III- MALİ ÖZERKLİĞE KATKI VEREN HUSUSLAR

2

MALİ ÖZERKLİK

3

4

II- MEVCUT DURUM ANALİZİ

BE

LE

DİY

EL

ER

Belde Belediyeleri 1.977 394

Büyükşehir Belediyeleri 16 30

Büyükşehir İlçe Belediyeleri 143 519

İlçe Belediyeleri 749 400

İl Belediyeler 65 51

DİĞ

ER

MA

HA

LL

İ İD

AR

EL

ER

Belediye Bağlı İdareleri 19 19

İl Özel İdareleri 83 53

RAKAMLARLA MAHALLİ İDARELER

T O P L A M 3.052 1.466

6360 sayılı Kanuna

Göre

Mevcut Durum5

6

Son yıllarda mahalli idarelerin

sundukları hizmetlerde çeşitlilik

artmıştır.

MAHALLİ İDARE BÜTÇE GİDERLERİ 7

2006 2007 2008 2009 2010 2011 201220

30

40

50

60

70

33.0

39.4

45.948.2

52.2

61.0

69.3Milyar TL

MAHALLİ İDARE BÜTÇE GİDERLERİNİN GSYH’YE ORANI

2006 2007 2008 2009 2010 2011 20124.00

4.20

4.40

4.60

4.80

5.00

5.20

4.35

4.67

4.83

5.06

4.754.70

4.89

(%)8

MAHALLİ İDARE BÜTÇE GELİRLERİ9

2006 2007 2008 2009 2010 2011 20120

10

20

30

40

50

60

70

80

31.735.5

38.842.5

53.6

63.469.3

GELİR

M i l y a r TL

MAHALLİ İDARE BÜTÇE GELİRLERİNİN GSYH’YE ORANI10 (%)

2006 2007 2008 2009 2010 2011 20123.60

3.80

4.00

4.20

4.40

4.60

4.80

5.00

4.2 4.2

4.1

4.5

4.9 4.9 4.9

GELİR/GSYH

MAHALLİ İDARE BÜTÇE GELİR, GİDER VE DENGESİ11

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

33.0

39.4

45.9 48.252.2

61.0

69.3

31.735.5

38.842.5

53.6

63.469.3

-1.3-3.9 -7.1 -5.7

1.4 2.4 0.0

GİDER GELİR DENGE

M i l y a r TL

YILLAR İTİBARIYLA MAHALLİ İDARE GELİRLERİ12

2006 2007 2008 2009 2010 2011 20125

10

15

20

25

30

35

40

20.4 19.9 20.222.2

26.4 30.933.6

11.3

15.618.6

20.2

27.2

32.535.6

ÖZ GELİR PAY

(Milyar

TL)

MAHALLİ İDARE BÜTÇE GELİRLERİNİN YÜZDE DAĞILIMI13

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012% 0

% 10

% 20

% 30

% 40

% 50

% 60

% 70

% 80

% 90

% 100

6456 52 52 49 49 49

3644 48 48 51 51 51

PAY ÖZGELİR

MERKEZİ YÖNETİMDEN AKTARILAN PAYLARIN GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNE ORANI

14

(Milyar TL) 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 (T) 2014 (T)

Mahalli İdare Payları 4,7 5,4 7,9 10,1 10,9 13,3 16,0 17,5 21,2 25,3 27,9 32,5 38,6

Genel Bütçe Vergi Gelirleri 60,4 82,5 100,4 119,6 137,5 152,8 168,1 172,4 210,6 253,8 278,8 325,1 348,4

Paylar/Vergi Gelirleri (%) 7,9 6,5 7,9 8,5 7,9 8,7 9,5 10,1 10,0 10,0 10,0 10,0 11,1

MERKEZİ YÖNETİMDEN AKTARILAN PAYLARIN GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNE ORANI (%)

15

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 (T) 2014 (T)6

7

8

9

10

11

12

7.9

6.5

7.9

8.5

7.9

8.7

9.5

10.1 10.0 10.0 10.0 10.0

11.1

Paylar/Vergi Gelirleri (%)

(%)

16

6360 SAYILI KANUN MAHALLİ İDARE PAYLARINI NASIL ETKİLİYOR?

Mevcut

Oran6360 sayılı

Kanuna Göre Oran

Büyükşehir B. % 5 % 6

Büyükşehir İlçe B. % 2,50 % 4,50

Diğer Belediyeler % 2,85 % 1,50

İl Özel İdareleri % 1,15 % 0,50

T O P L A M

Milyar TL

Mevcut Pay

(2013 -T-)

(A)

6360 s. Kanuna Göre

(2014 yılı tümü -T- )

(B)

FARK

C = B-A

11,4 17,2 5,8

8,1 15,7 7,6

9,3 5,2 (-4,1)

3,7 1,7 (-2,0)

32,5 39,8 7,3

6360 s. Kanuna Göre

(2014 yılı 3 aylık kıst -T-)

(D)

FARK

E = D-A

16,0 4,6

13,9 5,8

6,4 (-2,9)

2,3 (-1,4)

38,6 6,1

ÖZ GELİRLERİN DAĞILIMI (2012)17

Vergi Gelirleri% 21,6

Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri% 47,7

Alınan Bağış ve Yardımlar ile Özel

Gelirler% 5,8

Faizler, Paylar ve Cezalar% 15,8

Sermaye Gelirleri% 9,1

Alacaklardan Tahsilat% 0,1

Mahalli İdareler Belediyeler

Vergi Gelirleri% 33,7

Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri

% 30,3

Alınan Bağış ve Yardımlar ile Özel

Gelirler% 2,0

Faizler, Paylar ve Cezalar% 18,6

Sermaye Gelirleri% 13,9

Alacaklardan Tahsilat% 1,5

BELEDİYE VERGİ GELİRLERİ18

Kamu Payları hariç Belediyelerin ikinci

en önemli gelir kaynağı vergi gelirleridir.

Tahakkuk ettirilen verginin ne kadarının

tahsil edildiği önemlidir.

MERKEZİ YÖNETİM VE MAHALLİ İDARE VERGİ GELİRLERİNİN TAHSİLAT/TAHAKKUK ORANLARI(%)

19

2007 2008 2009 2010 2011 201250

60

70

80

90

100

90.288.5

86.0 84.8 84.1 84.9

64.3 64.3

58.7

63.265.6

64.2

Merkezi Yönetim Mahalli İdareler

MÜLKİYET ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLERİN TAHSİLAT/TAHAKKUK ORANLARI (%)

20

2007 2008 2009 2010 2011 201240

50

60

70

80

67.2

64.1 64.1 64.7

69.670.8

50.2 49.8 49.250.5

55.953.5

Merkezi Yönetim Mahalli İdareler

(%)

MAHALLİ İDARELERDE TEŞEBBÜS VE MÜLKİYET GELİRLERİ21

Mahalli idarelerin en önemli gelir kaynaklarının

başında teşebbüs ve mülkiyet gelirleri

gelmektedir.

Su ve ulaşım hizmetlerine ilişkin gelirler ile

taşınmaz kira gelirleri teşebbüs ve mülkiyet

gelirlerinin önemli kısmını oluşturmaktadır.

GENEL BÜTÇE VE MAHALLİ İDARELER TEŞEBBÜS VE MÜLKİYET GELİRLERİNİN TAHSİLAT/TAHAKKUK ORANLARI (%)

2007 2008 2009 2010 2011 201270

75

80

85

90

95

10097.0

95.0 95.1

89.9

93.795.6

83.3

79.8

77.779.3

80.3 80.1

Genel Bütçe Mahalli idareler

(%)22

2008 2009 2010 2011 201220

25

30

35

40

45

50

31.0

35.0

43.1

42.0

45.3

25.7 26.8

34.2

40.7

45.1

Borçlar Bütçe Gelirleri

BELEDİYE BORÇ VE BÜTÇE GELİRLERİNİN SEYRİ

(Milyar TL) 2008 2009 2010 2011 2012Borçlar 31,0 35,0 43,1 42,0 45,3Bütçe Gelirleri 25,7 26,8 34,2 40,7 45,1Borçlar / Bütçe Gelirleri (%) 1,20 1,30 1,26 1,03 1,00

Mil

ya

r T

L

23

24

MAHALLİ İDARE RAPORLARI, MALİ BÜYÜKLÜĞÜN GERÇEK RESMİNİ GÖSTERİYOR MU?

25

2012 yılında 13 adet

belediyenin, öz

gelirinden fazla şirket

geliri vardır

(A) Belediyesinin öz geliri 100 TL iken, şirket geliri 380 TL’dir.

BELEDİYELERİN MALİ BÜYÜKLÜĞÜNE İLİŞKİN ÇARPICI ÖRNEKLER

26

III- MALİ ÖZERKLİĞE KATKI VEREN HUSUSLAR

MERKEZİ YÖNETİMİN, MAHALLİ İDARE MALİ ÖZERKLİĞİNE YAPTIĞI DİĞER KATKILAR

27

• Bazı büyük ulaştırma yatırımları genel bütçe tarafından üstlenildi.

• Sokak aydınlatma giderleri %90 oranında genel bütçeden ödeniyor.

• İhtiyaç fazlası personel genel bütçeli idarelere aktarıldı.

MALİ ÖZERKLİĞE KATKI SAĞLAYACAK ÖNERİLER

Mahalli idare özgelirlerinin (vergi/teşebbüs ve mülkiyet gelirleri) tahsilat oranları arttırılabilir.

Kamu – özel işbirliği uygulaması daha etkin kullanılabilir.

Giderlerde tasarruf sağlayıcı tedbirler alınabilir.

Uluslararası hibelere yönelik projeler geliştirilebilir.

Arsa üretiminde etkinlik sağlanabilir.

28

TEŞEKKÜRLER