Makroekonomia IIMakroekonomia II

Oferta Agregate: Pagat, Oferta Agregate: Pagat, çmimet dhe punëzëniaçmimet dhe punëzënia

Kurba e ofertës agregate ndërtohet nga lidhjet Kurba e ofertës agregate ndërtohet nga lidhjet midis pagave, çmimeve, punëzënies dhe midis pagave, çmimeve, punëzënies dhe produktit. produktit.

Modeli klasik i teorisë makroekonomike predikon Modeli klasik i teorisë makroekonomike predikon që ekonomia është gjithmonë në punëzënie të që ekonomia është gjithmonë në punëzënie të plotë. Ndonjë papunësi që vihet re është plotë. Ndonjë papunësi që vihet re është papunësia friksionalepapunësia friksionale..

Por natyrisht, nuk është kështu në realitetPor natyrisht, nuk është kështu në realitet,, dhe nuk dhe nuk mund të pranohet që tregu i punës është mund të pranohet që tregu i punës është gjithmonë në ekuilibër ose në punëzënie të plotëgjithmonë në ekuilibër ose në punëzënie të plotë

Kurba e Fil ipsitKurba e Fil ipsit

Kurba e Fil ipsit përfaqëson l idhjen inverse Kurba e Fil ipsit përfaqëson l idhjen inverse në mes të papunësisë dhe normës së në mes të papunësisë dhe normës së rrit jes së pagës nominale.rrit jes së pagës nominale.

Sa më e lartë të jetë norma e papunësisë aq Sa më e lartë të jetë norma e papunësisë aq më e ulët është norma e inflacionit të më e ulët është norma e inflacionit të pagës. Me fjalë të t jera, ekziston një pagës. Me fjalë të t jera, ekziston një kompensim midis inflacionit të pagës dhe kompensim midis inflacionit të pagës dhe papunësisë.papunësisë.

Kurba e Fil ipsit tregon se norma e Kurba e Fil ipsit tregon se norma e inflacionit të pagës bie me rrit jen e normës inflacionit të pagës bie me rrit jen e normës së papunësisë.së papunësisë.

-2

2

4

6

0

-4

Norma e inflacionit

Norma e papunësisë

Figura 1. Kurba e Filipsit

Norma e inflacionit të pagës, gw, përcaktohet si :Norma e inflacionit të pagës, gw, përcaktohet si :

... … … … … … … … … (1)... … … … … … … … … (1)

Ku, me W – shënojmë pagat e periudhës vijueseKu, me W – shënojmë pagat e periudhës vijuese W-1 – shënojmë pagat e periudhës paraprake.W-1 – shënojmë pagat e periudhës paraprake.Nëse me u* shënojmë normën natyrore të papunësisë, atëherë Nëse me u* shënojmë normën natyrore të papunësisë, atëherë

kurba e thjeshtë e Filipsit do të jetë:kurba e thjeshtë e Filipsit do të jetë:

– – E ( u – u * ) E ( u – u * ) … … … … … … … . (2)… … … … … … … . (2)

ku me E – shënojmë ndjeshmërinë e pagave ndaj papunësisë,ku me E – shënojmë ndjeshmërinë e pagave ndaj papunësisë, u – norma e papunësisë,u – norma e papunësisë, u * – norma natyrore e papunësisë.u * – norma natyrore e papunësisë.

gw =W – W-1

W-1

gw =

u >u > u*u* - - atëherë pagat zvogëlohen, atëherë pagat zvogëlohen, u*u* > u> u - - pagat rritenpagat rriten, dhe, dheu = u*u = u* - - atëherë nuk kemi papunësi fare.atëherë nuk kemi papunësi fare.

Sipas Kurbës së Filipsit pagat dhe çmimet Sipas Kurbës së Filipsit pagat dhe çmimet përshtaten ngadalë ndaj ndryshimeve në përshtaten ngadalë ndaj ndryshimeve në kërkesën agregate. Pse?kërkesën agregate. Pse?

Po supozojmë se ekonomia është në ekuilibër me Po supozojmë se ekonomia është në ekuilibër me çmime të qëndrueshme dhe papunësi në normçmime të qëndrueshme dhe papunësi në normëën n natyrore ( u = u* ). Tani kemi një rritje në stokun natyrore ( u = u* ). Tani kemi një rritje në stokun monetar, ta zëmë, për 10%. Që ekonomia të monetar, ta zëmë, për 10%. Që ekonomia të rikthehet përsëri në ekuilibër duhet që çmimet dhe rikthehet përsëri në ekuilibër duhet që çmimet dhe pagat të rriten më 10% shtesë.pagat të rriten më 10% shtesë.

Por, kurba e Filipsit tregon që do të duhet të ulet Por, kurba e Filipsit tregon që do të duhet të ulet papunësia që pagat të rriten me 10% shtesë.papunësia që pagat të rriten me 10% shtesë.

Kjo do të sjellë në rritjen e normës së rritjes së pagës. Kjo do të sjellë në rritjen e normës së rritjes së pagës. Pagat do të fillojnë të rriten dhe në fund, ekonomia Pagat do të fillojnë të rriten dhe në fund, ekonomia do të rikthehet në nivelin e produktit dhe do të rikthehet në nivelin e produktit dhe punëzënies në punëzënien e plotë.punëzënies në punëzënien e plotë.

Lidhja Pagë – Papunësi: Pse Lidhja Pagë – Papunësi: Pse pagat janë jofleksibilepagat janë jofleksibile

Në teorinë neoklasike të ofertës, pagat Në teorinë neoklasike të ofertës, pagat përshtaten menjëherë për të siguruar që përshtaten menjëherë për të siguruar që produkti është gjithmonë në nivelin e produkti është gjithmonë në nivelin e punëzënies së plotë.punëzënies së plotë.

Por produkti nuk është gjithmonë në nivelin Por produkti nuk është gjithmonë në nivelin e punëzënies së plotë, dhe kurba e Filipsit e punëzënies së plotë, dhe kurba e Filipsit sugjeron që pagat përshtaten ngadalë sugjeron që pagat përshtaten ngadalë ndaj ndryshimeve të kërkesës agregate.ndaj ndryshimeve të kërkesës agregate.

Çështje themelore e teorisë së ofertës agregate Çështje themelore e teorisë së ofertës agregate është pse paga nominale përshtatet ngadalë është pse paga nominale përshtatet ngadalë ndaj ndryshimeve në kërkesë ose pagat janë ndaj ndryshimeve në kërkesë ose pagat janë jofleksibile.jofleksibile.

Pagat janë jofleksibile, ose përshtaten Pagat janë jofleksibile, ose përshtaten ngadalë, kur lëvizin ngadalë gjatë kohës, ngadalë, kur lëvizin ngadalë gjatë kohës, në vend që të jenë plotësisht f leksibile, në vend që të jenë plotësisht f leksibile, të t i l la që të garantojnë punësim të plotë të t i l la që të garantojnë punësim të plotë në çdo moment kohe.në çdo moment kohe.

Tani me N* – shënojmë nivelin e punësimit në Tani me N* – shënojmë nivelin e punësimit në punëzënie të plotë, dhe me N – nivelin aktual të punëzënie të plotë, dhe me N – nivelin aktual të punësimit.punësimit.

… … ... ... ... ... ... ... ...(3) ... ... ... ... ... ... ...(3)

Kjo nënkupton që norma e papunësisë është 0, në Kjo nënkupton që norma e papunësisë është 0, në punësimin e plotë kur N = N*, por në realitet punësimin e plotë kur N = N*, por në realitet edhe kur është punësimi i plotëedhe kur është punësimi i plotë k ka një papunësi a një papunësi friksionale pozitive. friksionale pozitive.

u =

N* – N

N*

Duke zëvendësuar ekuacionin (3) dhe (2) fitojmë Duke zëvendësuar ekuacionin (3) dhe (2) fitojmë lidhjen e kurbës së Filipsitlidhjen e kurbës së Filipsit,, midis nivelit të midis nivelit të punësimit dhe normës së ndryshimit të pagave punësimit dhe normës së ndryshimit të pagave dhe kemi:dhe kemi:

...... ... ... ... (2a)... ... ... (2a)

Duke rishikuar ekuacionin, kurbën e Filipsit e Duke rishikuar ekuacionin, kurbën e Filipsit e paraqesim si një lidhje midis pagës së kësaj paraqesim si një lidhje midis pagës së kësaj periudhe, pagës së periudhës së kaluar dhe periudhe, pagës së periudhës së kaluar dhe nivelit aktual të punëzënies dhe kemi:nivelit aktual të punëzënies dhe kemi:

gw =W – W-1

W-1

=E (N* – N

N*

)

Ky ekuacion paraqet lidhjen midis pagës – papunësisë që Ky ekuacion paraqet lidhjen midis pagës – papunësisë që shënohet me WN. Kjo lidhje është e paraqitur në fig. në shënohet me WN. Kjo lidhje është e paraqitur në fig. në

vijimvijim..

W

W

N0

WN

Kjo kurbë tregon se Kjo kurbë tregon se paga rritet me rritjen e paga rritet me rritjen e nivelit të punësimit.nivelit të punësimit.

Nëse në këtë periudhë ka Nëse në këtë periudhë ka mbipunësim, atëherë në mbipunësim, atëherë në periudhën tjetër kurba periudhën tjetër kurba WWN zhvendoset lartN zhvendoset lart.. WN’’

Por nëse në këtë periudhë ka një punëzënie më të vogël se ajo e plotë, në periudhën tjetër kurba WN do të zhvendoset poshtë në WN’.

WN’

N*

Kjo kurbë tregon se paga rritet me rritjen e Kjo kurbë tregon se paga rritet me rritjen e nivelit të punësimit. Nëse është punësimi i nivelit të punësimit. Nëse është punësimi i plotë N = N* atëherë paga e kësaj plotë N = N* atëherë paga e kësaj periudhe është e barabartë me pagën e periudhe është e barabartë me pagën e periudhës së kaluar, nëse N ≠ N* atëherë periudhës së kaluar, nëse N ≠ N* atëherë WN zhvendoset vet. WN zhvendoset vet.

Pjerrësia e kurbës WN varret nga E Pjerrësia e kurbës WN varret nga E (ndjeshmërinë e pagave ndaj (ndjeshmërinë e pagave ndaj papunësisë ), nëse E është më e madhe papunësisë ), nëse E është më e madhe atëherë WN është më e pjerrët, d.m.th. atëherë WN është më e pjerrët, d.m.th. papunësia ka efekte të mëdha mbi pagën.papunësia ka efekte të mëdha mbi pagën.

Mosfleksibiliteti i pagësMosfleksibiliteti i pagës

Faktorët të cilët ndikojnë në Faktorët të cilët ndikojnë në mosfleksibilitetin e pagës janë:mosfleksibilitetin e pagës janë:

Pastrimi i tregjeve në kushtet e Pastrimi i tregjeve në kushtet e informacionit jo të plotëinformacionit jo të plotë ,,

Problemet e koordinimitProblemet e koordinimit ,, Pagat efiçente dhe kostot e Pagat efiçente dhe kostot e

ndryshimit të çmimitndryshimit të çmimit ..

Pastrimi i tregjeve në kushtet e Pastrimi i tregjeve në kushtet e informacionit jo të plotëinformacionit jo të plotë – kur rriten – kur rriten pagat nominale sepse janë rritur çmimet, pagat nominale sepse janë rritur çmimet, punëtorët besojnë në mënyrë të gabuar se punëtorët besojnë në mënyrë të gabuar se janë rritur pagat reale dhe janë të gatshëm janë rritur pagat reale dhe janë të gatshëm të punojnë më shumë. Kjo zgjat deri sa të punojnë më shumë. Kjo zgjat deri sa punëtorët të marrin informatën se rritja e punëtorët të marrin informatën se rritja e pagës është rezultat i rritjes së çmimeve pagës është rezultat i rritjes së çmimeve d.m.th. kalon një kohë deri sa punëtorët e d.m.th. kalon një kohë deri sa punëtorët e kuptojnë.kuptojnë.

Problemet e koordinimit Problemet e koordinimit – edhe problemet e – edhe problemet e koordinimit është një faktor i cili ndikon në koordinimit është një faktor i cili ndikon në mosfleksibilitetin e pagës. Pse? P.sh. nëse rritet mosfleksibilitetin e pagës. Pse? P.sh. nëse rritet oferta monetare, rriten çmime, dhe vetëm në një oferta monetare, rriten çmime, dhe vetëm në një firmë ndërsa në të tjerat jo, atëherë ajo firmë do firmë ndërsa në të tjerat jo, atëherë ajo firmë do të humb konsumatorët për shkak të çmimeve më të humb konsumatorët për shkak të çmimeve më të larta. Rritja e çmimeve do të zvogëlon të larta. Rritja e çmimeve do të zvogëlon kërkesën, e kjo firmë gjithashtu do të ulë pagat, kërkesën, e kjo firmë gjithashtu do të ulë pagat, mirëpo të gjitha firmat nuk do të veprojnë kështu, mirëpo të gjitha firmat nuk do të veprojnë kështu, sepse mungon koordinimi, gjithashtu kësaj firme sepse mungon koordinimi, gjithashtu kësaj firme do t’i ikin punëtorët, kështu që në firmat tjera do t’i ikin punëtorët, kështu që në firmat tjera pagat nuk ndryshojnë. pagat nuk ndryshojnë.

Pagat efiçente dhe kostot e Pagat efiçente dhe kostot e ndryshimit të çmimit ndryshimit të çmimit – këtu vjen në – këtu vjen në shprehje paga si mjet motivimi për punë, shprehje paga si mjet motivimi për punë, kështu ka raste kur firmat i paguajnë kështu ka raste kur firmat i paguajnë punëtorët mirë për t’i mbajtur ata në punë punëtorët mirë për t’i mbajtur ata në punë një kohë më të gjatë.një kohë më të gjatë.