به نام خدا

387956 : شماره

1388/08/10: تاريخ

جناب آقاي دكتر

رياست محترم دانشگاه علوم پزشكي

با سالم و احترام

باتوجه به اينكه سالمت جسمي، رواني، معنوي و اجتماعي از مهمترين ابعاد وجودي هر فرد بوده و تأمين

اسالمي ايران است و بر قانون اساسي از مهمترين تعهدات حاكميت در جمهوري 29آن بر اساس اصل

اين اساس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي خود را در قبال ارائه مطلوب خدمات سالمت براي

داند آحاد جامعه مسئول مي

نظام سالمت كارآمد نيازمند مشاركت فعاالنه و تعامل مناسب ميان گيرندگان و ارائه كنندگان خدمات

هاي سالمت، بايد نهادي براي درك و احترام به حقوق و مسئوليتي خدمات مراكز ارائه. سالمت است

.كنندگان باشد ي آنان، پزشكان و ساير مراقبت گيرنده خدمت، خانواده

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي اميدوار است در سايه تعهد ارائه دهندگان و گيرندگان خدمات

ري، سالمت جامعه در باالترين سطح ممكن تأمين سالمت نسبت به وظايف خود و احترام به حقوق ديگ

.گردد

براين اساس منشور حقوق بيمار با هدف تبيين حقوق گيرندگان خدمات سالمت و ارتقاي رعايت موازين

باشد با مشاركت هاي خدمات سالمت كه همان عرصه درمان مي اخالقي در يكي از مهمترين عرصه

گذاري وزارت بهداشت، ن و پس از تصويب در شوراي سياستنظران و ذينفعان طي سه سال تدوي صاحب

در جهت اجراي جامع و مؤثر اين ). پيوست(گردد درمان و آموزش پزشكي به شرح پيوست ابالغ مي

.رسد منشور انجام موارد ذيل ضروري به نظر مي

كليه مراجع تر مفاد منشور، دانشگاههاي علوم پزشكي و در راستاي عملياتي شدن هر چه سريع) الف

ذيربط، نظرات خود را در خصوص موانع و راهكارهاي اجرايي شدن هر حق حداكثر تا پايان آذر ماه

.گذاري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ارسال نمايند تنظيم و به دبيرخانه شوراي سياست

رات به دست گذاري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي پس از جمع بندي نظ شوراي سياست) ب

آمده با تشكيل كارگروه مشورتي مناسب دستور العمل اجرايي منشور حقوق بيمار را تا پايان سال جاري

.تنظيم نمايد

معاونت سالمت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تا پايان سال جاري بر اساس منشور مصوب ) ج

ننده خدمات سالمت طراحي و از سال آينده هاي ارزيابي وضعيت حقوق بيمار را در مراكز ارائه ك شاخص

.آن را در ارزشيابي مراكز، عملياتي نمايد

هاي آموزشي معاونت آموزشي با همكاري معاونت سالمت، برنامه آموزشي حقوق بيمار را در كوريكولوم) د

را در هاي مختلف علوم پزشكي به فراخور نياز گنجانده و كارگاهها و سمينارهاي آموزشي مناسب رشته

اين خصوص طراحي و يا حمايت نمايند

هاي ميداني معاونت تحقيقات و فن آوري ضمن همكاري در انجام مواد ب و ج، از انتشارات و پژوهش) ه

سازي مناسب همچنين در جهت فرهنگ. و بنيادي صورت گرفته در حوزه حقوق بيمار حمايت نمايد

.مبتني بر تجربيات به دست آمده برگزار نمايدسمينار كشوري حقوق بيمار را 89موضوع در سال

ترين اميد است به ياري خداوند متعال و در ظل توجهات امام علي ابن موسي الرضا عليه السالم در كوتاه

.زمان ممكن شاهد تحقق حقوق آحاد جامعه در عرصه خدمات سالمت باشيم

دكتر مرضيه وحيد دستجردي

وزير

منشورحقوق بيمار در ايران

اين امر در . ينش و ارزشيكايك افراد جامعه متعهد به حفظ و احترام به كرامت انسان ها مي باشندب

بر اساس قانون اساسي توجه به كرامت واالي انساني از . شرايط بيماري از اهميت ويژه اي برخوردار است

را براي يكايك درماني - اصول پايه نظام جمهوري اسالمي بوده، دولت موظف است خدمات بهداشتي

بر اين اساس ارائه خدمات سالمت بايد عادالنه و مبتني بر احترام به حقوق و . افراد كشور تأمين كند

.رعايت كرامت انساني بيماران صورت پذيرد

اين منشور با توجه به ارزشهاي واالي انساني و مبتني بر فرهنگ اسالمي و ايراني و بر پايه برابري كرامت

يرندگان خدمات سالمت و با هدف حفظ، ارتقا و تحكيم رابطه انساني ميان ارائه كنندگان و ذاتي تمامي گ

.گيرندگان خدمات سالمت تنظيم شده است

حقوق بيمار

.دريافت مطلوب خدمات سالمت حق بيمار است - 1

ارائه خدمات سالمت بايد -

ات فرهنگي و مذهبي باشد؛ها، اعتقاد شايسته شان و منزلت انسان و با احترام به ارزش) 1-1

ي صداقت، انصاف، ادب و همراه با مهرباني باشد؛ بر پايه) 2-1

فارغ از هرگونه تبعيض از جمله قومي، فرهنگي، مذهبي، نوع بيماري و جنسيتي باشد؛) 3-1

بر اساس دانش روز باشد؛) 4-1

مبتني بر برتري منافع بيمار باشد؛) 5-1

باشد؛ سالمت مبتني بر عدالت و اولويت هاي درماني بيماراندر مورد توزيع منابع ) 6-1

مبتني بر هماهنگي اركان مراقبت اعم از پيشگيري، تشخيص، درمان و توانبخشي باشد؛) 7-1

هاي به همراه تامين كليه امكانات رفاهي پايه و ضروري و به دور از تحميل درد و رنج و محدوديت) 8-1

غيرضروري باشد؛

پذير جامعه از جمله كودكان، زنان باردار، سالمندان، هاي آسيب اي به حقوق گروه ويژهتوجه ) 9-1

بيماران رواني، زندانيان، معلوالن ذهني و جسمي و افراد بدون سرپرست داشته باشد؛

ترين زمان ممكن و با احترام به وقت بيمار باشد؛ در سريع) 10-1

ن، سن و جنس گيرندگان خدمت باشد؛با در نظر گرفتن متغيرهايي چون زبا) 11-1

در . ي آن صورت گيرد ، بدون توجه به تأمين هزينه)اورژانس(هاي ضروري و فوري در مراقبت) 12-1

بر اساس ضوابط تعريف شده باشد؛) الكتيو(موارد غيرفوري

د، الزم ، در صورتي كه ارائه خدمات مناسب ممكن نباش)اورژانس(هاي ضروري و فوري در مراقبت) 13-1

ي خدمات ضروري و توضيحات الزم، زمينه انتقال بيمار به واحد مجهز فراهم گردد؛ است پس از ارائه

در مراحل پاياني حيات كه وضعيت بيماري غير قابل برگشت و مرگ بيمار قريب الوقوع مي باشد ) 14-1

توجه به نيازهاي رواني، منظور از آسايش كاهش درد و رنج بيمار،. با هدف حفظ آسايش وي ارائه گردد

بيماردر حال احتضار حق دارد در . باشد اش در زمان احتضار مي اجتماعي، معنوي و عاطفي وي و خانواده

.خواهد همراه گردد آخرين لحظات زندگي خويش با فردي كه مي

.اطالعات بايد به نحو مطلوب و به ميزان كافي در اختيار بيمار قرار گيرد

:عات بايد شامل موارد ذيل باشدمحتواي اطال) 1-2

مفاد منشور حقوق بيمار در زمان پذيرش؛) 1-2-2

هاي قابل پيش بيني بيمارستان اعم از خدمات درماني و غير درماني و ضوابط ضوابط و هزينه) 2-1-2

بيمه و معرفي سيستم هاي حمايتي در زمان پذيرش؛

ه پزشكي مسئول ارائه مراقبت از جمله پزشك، اي اعضاي گرو ي حرفه نام، مسؤوليت و رتبه) 3-1-2

ها با يكديگر؛ اي آن پرستار و دانشجو و ارتباط حرفه

هاي تشخيصي و درماني و نقاط ضعف و قوت هر روش و عوارض احتمالي آن، تشخيص روش) 4-1-2

؛گيري بيمار گذار در روند تصميم ي اطالعات تأثير بيماري، پيش آگهي و عوارض آن و نيز كليه

ي دسترسي به پزشك معالج و اعضاي اصلي گروه پزشكي در طول درمان؛ نحوه) 5-1-2

.ي اقداماتي كه ماهيت پژوهشي دارند كليه) 6-1-2

هاي ضروري براي استمرار درمان؛ ارائه آموزش) 7-1-2

:ي ارائه اطالعات بايد به صورت ذيل باشد نحوه) 2-2

هاي تناسب با شرايط بيمار از جمله اضطراب و درد و ويژگياطالعات بايد در زمان مناسب و م) 1-2-2

:كه فردي وي از جمله زبان، تحصيالت و توان درك در اختيار وي قرار گيرد، مگر اين

در اين صورت (ي اطالعات فوق سبب آسيب به بيمار گردد؛ ي ارائه تأخير در شروع درمان به واسطه -

.)ر اولين زمان مناسب بايد انجام شودانتقال اطالعات پس از اقدام ضروري، د

رغم اطالع از حق دريافت اطالعات، از اين امر امتناع نمايد كه در اين صورت بايد خواست بيمار علي -

كه عدم اطالع بيمار، وي يا سايرين را در معرض خطر جدي قرار دهد؛ بيمار محترم شمرده شود، مگر اين

ي باليني خود دسترسي داشته باشد و شده در پرونده اطالعات ثبتي تواند به كليه بيمار مي) 2-2-2

.را دريافت نموده و تصحيح اشتباهات مندرج در آن را درخواست نمايد تصوير آن

.گيري آزادانه بيمار در دريافت خدمات سالمت بايد محترم شمرده شود حق انتخاب و تصميم - 3

:باشد وارد ذيل ميگيري درباره م محدوده انتخاب و تصميم) 1-3

ي خدمات سالمت در چارچوب ضوابط؛ كننده انتخاب پزشك معالج و مركز ارائه) 1-1-3

انتخاب و نظر خواهي از پزشك دوم به عنوان مشاور؛) 2-1-3

گيري وي تأثيري در تداوم شركت يا عدم شركت درهر گونه پژوهش، با اطمينان از اينكه تصميم) 3-1-3

ت سالمت نخواهد داشت؛و نحوه دريافت خدما

قبول يا رد درمان هاي پيشنهادي پس از آگاهي از عوارض احتمالي ناشي از پذيرش يا رد آن ) 4-1-3

مگر در موارد خودكشي يا مواردي كه امتناع از درمان شخص ديگري را در معرض خطر جدي قرار

دهد؛ مي

در زماني كه بيمار واجد ظرفيت اعالم نظر قبلي بيمار در مورد اقدامات درماني آتي ) 5-1-3

گيري وي عنوان راهنماي اقدامات پزشكي در زمان فقدان ظرفيت تصميم باشد ثبت و به گيري مي تصميم

.گيرنده جايگزين بيمار قرار گيرد با رعايت موازين قانوني مد نظر ارائه كنندگان خدمات سالمت و تصميم

:باشد ذيل مي گيري شامل موارد شرايط انتخاب و تصميم) 2-3

گيري بيمار بايد آزادانه و آگاهانه، مبتني بر دريافت اطالعات كافي و جامع انتخاب و تصميم) 1-2-3

باشد؛) مذكور در بند دوم(

.گيري و انتخاب داده شود پس از ارائه اطالعات، زمان الزم و كافي به بيمار جهت تصميم) 2-2-3

و رعايت اصل ) حق خلوت(احترام به حريم خصوصي بيمار ارائه خدمات سالمت بايد مبتني بر - 4

.رازداري باشد

ي اطالعات مربوط به بيمار الزامي است مگر در مواردي كه قانون رعايت اصل رازداري راجع به كليه) 1-4

آن را استثنا كرده باشد؛

ر احترام گذاشته ي مراحل مراقبت اعم از تشخيصي و درماني بايد به حريم خصوصي بيما در كليه) 2-4

ي امكانات الزم جهت تضمين حريم خصوصي بيمار فراهم گردد؛ ضروري است بدين منظوركليه. شود

فقط بيمار و گروه درماني و افراد مجاز از طرف بيمار و افرادي كه به حكم قانون مجاز تلقي ) 3-4

شوند ميتوانند به اطالعات دسترسي داشته باشند؛ مي

. در مراحل تشخيصي از جمله معاينات، فرد معتمد خود را همراه داشته باشد بيمار حق دارد) 4-4

همراهي يكي از والدين كودك در تمام مراحل درمان حق كودك مي باشد مگر اينكه اين امر بر خالف

.هاي پزشكي باشد ضرورت

.دسترسي به نظام كارآمد رسيدگي به شكايات حق بيمار است - 5

در صورت ادعاي نقض حقوق خود كه موضوع اين منشور است، بدون اختالل در هر بيمار حق دارد) 1-5

كيفيت دريافت خدمات سالمت به مقامات ذي صالح شكايت نمايد؛

بيماران حق دارند از نحوه رسيدگي و نتايج شكايت خود آگاه شوند؛) 2-5

و اثبات مطابق مقررات خسارت ناشي از خطاي ارائه كنندگان خدمات سالمت بايد پس از رسيدگي) 3-5

.ترين زمان ممكن جبران شود در كوتاه

گيري باشد، اعمال در اجراي مفاد اين منشور در صورتي كه بيمار به هر دليلي فاقد ظرفيت تصميم

البته . ي قانوني جايگزين خواهد بود گيرنده ي تصميم بر عهده -مذكور در اين منشور -ي حقوق بيمار كليه

تواند از طريق ي جايگزين بر خالف نظر پزشك، مانع درمان بيمار شود، پزشك مي يرندهگ چه تصميم چنان

چه بيماري كه فاقد ظرفيت كافي چنان .گيري را بنمايد مراجع ذيربط درخواست تجديد نظر در تصميم

و گيري است، اما ميتواند در بخشي از روند درمان معقوالنه تصميم بگيرد، بايد تصميم ا براي تصميم

.محترم شمرده شود