Manuele Spiertesting - Praktijk 2008-2009

L. Daenen

1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK 1

Manuele spiertesting: praktische uitwerking

Deel 3

Inleiding Kinesitherapeutisch

Onderzoek

Toegevoegd Onderzoek

Onderdeel Manuele Spiertesting: praktische uitwerking

1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie

Academiejaar 2008-2009 Semester 1

G. Peeters

PDF compression, OCR, web optimization using a watermarked evaluation copy of CVISION PDFCompressor

http://www.cvisiontech.com

Opleiding Kinesitherapie

Academiejaar 2008-2009: semester 1

_________________________________________________________________________________

L. Daenen

1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK

Manuele spiertesting: praktische uitwerking 2

Inhoudsopgave

Inleiding 4 Doelstellingen: Eindcompetenties .................................................................................................................................................. 5

Scapula ...................................................................................................... 6 De scapulabewegingen ................................................................................................................................................................. 6 Het scapulo-humerale ritme ........................................................................................................................................................... 7 Protractie & laterorotatie scapula ................................................................................................................................................... 8 Spieren, ROM, zenuwwortelniveau ............................................................................................................ 8 Testen m. serratus anterior ........................................................................................................................ 8 Elevatie scapula .......................................................................................................................................................................... 10 Spieren, ROM, zenuwwortelniveau .......................................................................................................... 10 Testen elevatie scapula ............................................................................................................................ 10 Retractie scapula ......................................................................................................................................................................... 12 Spieren, ROM, zenuwwortelniveau .......................................................................................................... 12 Test retractie scapula ............................................................................................................................... 12 Opmerkingen bij de retractie scapulae ..................................................................................................... 13 Depressie & retractie scapula ...................................................................................................................................................... 13 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 13 Test depressie en adductie scapula ......................................................................................................... 13 Adductie & neerwaartse rotatie scapula (= retractie & mediorotatie) ............................................................................................ 14 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 14 Test rhomboïdeii volgens Hislop en Montgommery ................................................................................. 14 Test volgens Kendall ................................................................................................................................ 15 Opmerkingen: ........................................................................................................................................... 15

Schouder ................................................................................................. 16 Flexie schouder ........................................................................................................................................................................... 16 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 16 Test schouderflexie .................................................................................................................................. 16 Opmerkingen: ........................................................................................................................................... 16 Extensie schouder ....................................................................................................................................................................... 17 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 17 Test schouderextensie ............................................................................................................................. 17 Testen om de m. latissimus dorsi te isoleren (enkel met weerstand) ...................................................... 19 Abductie schouder ....................................................................................................................................................................... 19 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 19 Test schouderabductie ............................................................................................................................. 20 Opmerkingen: ........................................................................................................................................... 20 Horizontale abductie schouder..................................................................................................................................................... 21 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 21 Test horizontale abductie ......................................................................................................................... 21 Opmerkingen: ........................................................................................................................................... 21 Horizontale adductie schouder..................................................................................................................................................... 22 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 22 Test horizontale adductie ......................................................................................................................... 22 Exorotatie schouder ..................................................................................................................................................................... 23 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 23 Test schouderexorotatie ........................................................................................................................... 23 Opmerkingen: ........................................................................................................................................... 24 Endorotatie schouder ................................................................................................................................................................... 24 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 24 Test endorotatie schouder ........................................................................................................................ 24 Opmerkingen: ........................................................................................................................................... 25

Elleboog .................................................................................................. 26 Flexie elleboog ............................................................................................................................................................................ 26 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 26 Test m. biceps brachii ............................................................................................................................... 26 Test m. brachialis...................................................................................................................................... 27





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Test m. brachioradialis ............................................................................................................................. 27 Opmerkingen: ........................................................................................................................................... 27 Extensie elleboog ........................................................................................................................................................................ 28 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 28 Test m. triceps brachii .............................................................................................................................. 28 Opmerkingen ............................................................................................................................................ 29 Supinatie voorarm ....................................................................................................................................................................... 30 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 30 Test supinatie voorarm ............................................................................................................................. 30 Test m. supinator (m. biceps in verlengde positie) ................................................................................... 30 Test m. supinator (m. biceps brachii in verkorte positie) .......................................................................... 31 Opmerkingen: ........................................................................................................................................... 31 Pronatie voorarm ......................................................................................................................................................................... 32 Spieren, ROM en zenuwwortelniveau ...................................................................................................... 32 Test pronator teres ................................................................................................................................... 32 Test pronator quadratus ........................................................................................................................... 33 Opmerkingen ............................................................................................................................................ 33

Pols en hand ........................................................................................... 34 FLEXIE POLS.............................................................................................................................................................................. 34 m. flexor carpi radialis .................................................................................................................................................................. 34 m. flexor carpi ulnaris ................................................................................................................................................................... 34 Extensie pols ............................................................................................................................................................................... 35 m. extensor carpi radialis longus .................................................................................................................................................. 35 m. extensor carpi radialis brevis ................................................................................................................................................... 35 m. extensor carpi ulnaris .............................................................................................................................................................. 36 VINGERS 38 HAND TESTING REQUIRES JUDGMENT AND EXPERIENCE .................................................................................................. 38 Aponeurose - retinaculum - Hypothenar (pinkmuis) - thenar (duimmuis) ...................................................................................... 38 spieren van de hand .................................................................................................................................................................... 39 MP flexie vingers ......................................................................................................................................................................... 40 mm. lumbricales .......................................................................................................................................................................... 40 mm. interossei dorsales ............................................................................................................................................................... 40 mm. interossei palmares .............................................................................................................................................................. 40 Pip en dip flexie vingers ............................................................................................................................................................... 41 m. flexor digitorum superficialis .................................................................................................................................................... 41 m. flexor digitorum profundus....................................................................................................................................................... 42 MP extensie vingers .................................................................................................................................................................... 43 m. extensor digitorum .................................................................................................................................................................. 43 m. extensor indicis ....................................................................................................................................................................... 43 m. extensor digiti minimi .............................................................................................................................................................. 43 Abductie vingers .......................................................................................................................................................................... 44 m. interossei dorsales .................................................................................................................................................................. 44 m. abductor digiti minimi .............................................................................................................................................................. 45 Adductie vingers .......................................................................................................................................................................... 45 m. interossei palmares ................................................................................................................................................................. 46 BEWEGINGEN van de duim ........................................................................................................................................................ 47 MP & IP flexie duim ..................................................................................................................................................................... 47 m. flexor pollicis brevis ................................................................................................................................................................. 47 m. flexor pollicis longus ................................................................................................................................................................ 44 MP & IP extensie duim ................................................................................................................................................................ 45 m. extensor pollicis brevis ............................................................................................................................................................ 46 m. extensor pollicis longus ........................................................................................................................................................... 47 Abductie duim .............................................................................................................................................................................. 48 m. abductor pollicis brevis ............................................................................................................................................................ 48 m. abductor pollicis longus ........................................................................................................................................................... 49 Duim adductie.............................................................................................................................................................................. 49 m. adductor pollicis ...................................................................................................................................................................... 49 Oppositie (duim naar pink) ........................................................................................................................................................... 50 m. opponens pollicis .................................................................................................................................................................... 50 m. opponens digiti minimi ............................................................................................................................................................ 50

Bibliografie praktijk MST ........................................................................ 51 Inleiding en doelstellingen





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Inleiding

Vooraleer het praktijkgedeelte Manuele Spiertesting te bestuderen wordt aangeraden het

theoriehoofdstuk over Manuele Spiertesting (MST) door te nemen. Zo kan heel het

praktijkgedeelte in een betere context geplaatst worden. In de praktijklessen wordt de MST van

het bovenste (1ste

semester) en het onderste lidmaat (deel2: 2de

semester) uitgelegd. Op de romp

wordt niet dieper ingegaan. Indien men de romp wil kennen, kan men via de bibliografielijst

achter aan dit cursusdeel de nodige literatuur opzoeken.

Er wordt één summatieve mondelinge toets voorzien die zal aangekondigd worden in de lessen

en via Blackboard.

Voor al de te testen bewegingen zijn volgende zaken weergegeven:

de naam van de spier(en) die de beweging uitvoer(t)(en),

de range of motion (ROM) en het zenuwwortelniveau per spier,

de O (oorsprong) en de I (insertie) van de spier (deze zijn beknopt weergegeven, meer details

kunnen gevonden worden in anatomie atlassen of de cursus anatomie van Dr. W. Mistiaen),

evt. figuren van de spieren en

uitleg bij de testen ifv de verschillende graden, met bij de eerste testen ook de uitleg die men

aan de patiënt kan geven

palpatie van de spieren

Opm: Er worden bewust geen figuren van uitgangshoudingen weergegeven, om te voorkomen

dat de houdingen worden overgenomen zonder ze te begrijpen. Aangezien bij MST de

uitgangshouding aangepast moet worden ifv van de zwaartekracht zal deze verschillen tussen

waarde 3-4-5 en 2-1-0 en is er toch enige oefening nodig om hierin inzicht te krijgen. Probeer

dus van in het begin de testen die in de les gezien werden thuis in te oefenen.

OPFRISSER SPIERKRACHTWAARDEN:

Zie voor meer uitleg in de cursus theorie “Manuele Spiertesting”.

Het Lovett-systeem = spierkrachtgradatie van waarde 5 tot waarde 0 (6 gradaties) Spierkrachtwaarde

5 De P is in de mogelijkheid een volledige ROM uit te voeren tegen de zwaartekracht in. De P

kan de testpositie tegen de maximale manuele weerstand van de therapeut weerstaan.

4 De P is in de mogelijkheid een volledige ROM uit te voeren tegen de zwaartekracht in. De P

kan de testpositie tegen de manuele weerstand van de therapeut (de weerstand van de

therapeut bedraagt minder dan de maximale weerstand van de therapeut) weerstaan.

3 De P is in de mogelijkheid een volledige ROM uit te voeren tegen de zwaartekracht in

(m.a.w. hier kan de P geen manuele weerstand van de therapeut weerstaan).

2 De P is in de mogelijkheid een volledige ROM uit te voeren in een positie waar de invloed

van de zwaartekracht is verminderd (deze verminderde zwaartekracht positie verloopt

dikwijls in het horizontale vlak van de beweging). Er wordt geen manuele weerstand door de

therapeut toegepast. De therapeut kan de testbeweging wel assisteren.

1 De therapeut kan visueel of door palpatie enige contractieactiviteit van de spier(en)

waarnemen, maar kan geen beweging waarnemen.

0 Geen beweging van de botstukken waarneembaar, geen spiercontractie zichtbaar of

voelbaar.

Tijdens de praktijklessen MST (manuele spiertesting) zal de actieve weerstandstest toegepast





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



worden (zie theorie MST). Vergeet niet dat vooraleer manuele spiertesting van een bepaalde

beweging plaatsvindt men eerst de patiënt een volledige ROM van de te testen beweging laat

uitvoeren, terwijl men als therapeut observeert. Indien dit niet zou lukken kent men reeds snel

bepaalde criteria die niet behaald werden. Ook compensaties of foutieve uitvoeringen geven al

heel wat informatie.

Aangezien het bij het klinisch kinesitherapeutisch onderzoek steeds belangrijk is te observeren

moeten steeds alle te testen spieren en omliggende gewrichten vrijgemaakt worden van kledij.

Doelstellingen: Eindcompetenties Als het onderdeel ―praktijk Manuele Spiertesting‖ is afgehandeld kan de student:

De belangrijkste spieren die de te testen beweging uitvoeren opsommen. De anatomie van

deze spieren is gekend en de student kan deze spieren lokaliseren.

De verschillende bewegingen op een correcte manier testen met MST. M.a.w. de

uitgangshouding, de fixatie, de spiertest, palpatie en de te geven weerstand zijn gekend.

Zich kritisch opstellen t.o.v. de verschillende spierkrachtgradaties. Door logisch te redeneren

kunnen de verschillende uitgangshoudingen en uitvoeringen voor de verschillende

krachtgradaties toegepast worden.

Compensaties detecteren en corrigeren.

Via een duidelijke uitleg en demonstratie de manuele spiertests door de patiënt laten

uitvoeren.

Indien nodig de testen aanpassen aan beperkingen van patiënt, therapeut en/of materiaal.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



SCAPULA

De testen van het schouderblad nemen een zeer belangrijke plaats in binnen het

kinesitherapeutisch klinisch onderzoek in het algemeen en de manuele spiertesting in het

bijzonder. De laterale hoek van het schouderblad wordt gevormd door de cavitas glenoïdales die

op haar beurt gewricht vormt met de humerus. Elke beweging van het schouderblad zal dus haar

invloed hebben op het gleno-humerale gewricht.

Het schouderblad zal dus naargelang de uit te voeren beweging ofwel gefixeerd moeten worden

door de schouderbladspieren ofwel juist deel nemen aan de beweging.

De scapulabewegingen Het contactpunt tussen scapula en thorax wordt, hoewel geen echt gewricht, toch vaak als

scapulothoracale gewricht vermeld. De bewegingen van het scapulothoracale gewricht nemen

een zeer belangrijke plaats in in de schouderkinesiologie.

Om de bewegingen juist te kunnen beschrijven is kennis van de juiste terminologie nodig:

Het tegengestelde van een elevatie van de scapula is een depressie of ook detractie van de

scapula.

Bij een abductie of protractie-beweging zal de scapula naar lateraal en naar voor bewegen

langs de thorax.

Bij een adductie of retractie zal de scapula naar mediaal en naar achter bewegen langs de

thorax.

Figuur 1: scapulabewegingen

depression





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



mediorotatie laterorotatie

Figuur 2: scapulabewegingen (deel2)

Een depressie met neerwaartse rotatie wordt ook een mediorotatie genoemd.

Een abductie met opwaartse rotatie wordt ook een laterorotatie genoemd.

Het scapulo-humerale ritme Een abductie of flexie in het glenohumeraal gewricht zal steeds gepaard gaan met een simultane

beweging in het schouderblad. In een normale schouder zullen deze gepaarde bewegingen een

natuurlijke timing of ritme vertonen. Men spreekt dan ook over het scapulo-humerale ritme.

Dit ritme heeft na de eerste 30°-60° een ratio van ongeveer 2:1. Dit wil zeggen dat voor elke 3°

die er in het schoudergewricht bewogen wordt er 2° glenohumeraal en 1° scapulothoracaal

plaatsvindt.

Hierdoor worden de bewegingen in het schouderblad aanzienlijk vergroot door bewegingen van

het schouderblad. in het glenohumerale gewricht





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Protractie & laterorotatie scapula

Spieren, ROM, zenuwwortelniveau

m. serratus anterior

Andere: m. trapezius

ROM ANATOMIE ZENUWWORTELNIVEAU

Betrouwbare gegevens niet

beschikbaar m.serratus anterior

O: spieruitlopers rib 1-9

I: margo medialis scapulae

C5-7

Testen m. serratus anterior

TEST 1

Uitgangshouding: zit op een krukje.

Fixatie: niet nodig als de romp stabiel is. De (ante)flexoren

van de schouder moeten sterk genoeg zijn om de arm als

hefboom te kunnen gebruiken.

Test graad 3: anteflexie arm tot 130°. Bij de eerste 60°

anteflexie werkt de m. serratus anterior niet!! Belangrijk is

dat de scapula opwaarts roteert en abduceert. Controleer dit

steeds visueel.

Hef je arm voorwaarts tot boven je hoofd. Houd je elleboog gestrekt.

Houd hem daar!

Test graad 4&5 (met weerstand): één hand boven de

elleboog en geef weerstand naar flexie. De andere hand

omsluit de scapularand langs de angulus inferior.

Hef je arm voorwaarts tot boven je hoofd. Houd je elleboog gestrekt.

Houd de arm daar, laat me je arm niet naar beneden duwen.

Figuur3: M. serratus anterior

Test graad 2-1-0 (zwaartekracht uitgeschakeld):Voor deze test moet de uitgangshouding

aangepast worden zodat de zwaartekracht niet langer inwerkt op de protractiebeweging. De

patiënt wordt hiervoor in zijlig gepositioneerd. Men palpeert de m. serratus anterior thv de drie

caudale spierkopjes op rib 7-9.

TEST 2


Fixatie: niet nodig als de romp stabiel is. De anteflexoren van de schouder moeten sterk genoeg

zijn om de arm als hefboom te kunnen gebruiken.

Test graad 3: anteflexie arm tot 130° en de arm ver voorwaarts uitreiken, zodat de scapula in

protractie komt. Probeer een doelwit voor de patiënt te vinden naar waar hij moet uitreiken. De

patiënt maakt een vuist met de hand van de uitgereikte arm.

Test graad 4&5 (met weerstand): één hand op de vuist en geef weerstand in de richting van de

retractie (rugwaartse richting). De andere hand omsluit de romp juist onder de scapula aan de te

testen zijde om een romprotatie tegen te gaan.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



TEST 3

Uitgangshouding: ruglig.

Fixatie: niet nodig, tenzij de schouder- of elleboogmusculatuur zwak is. In dat geval ondersteunt

de onderzoeker de gestrekte arm die tijdens de test in 90° anteflexie moet worden gehouden.

Test graad 3: protractie van de scapula door de arm naar ventraal te duwen (van de tafel

omhoog, richting plafond). Men moet letten op de beweging van de scapula en de angulus

inferior palperen om er zeker van te zijn dat de scapula in protractie komt. Het is ook mogelijk

de arm weg de duwen met behulp van de m. pectoralis minor (geassisteerd door de m. levator

scapulae en de mm. rhomboidei) als de m. serratus zwak is; in dat geval ziet men het processus

coracoideus in protractie komen en de angulus inferior naar dorsaal bewegen. Aangezien deze

compensatie tijdens de test kan optreden, wordt aan de voorgaande test, die in zit wordt

uitgevoerd, de voorkeur gegeven.

Test graad 4&5 (met weerstand): tegen de vuist van de patiënt, waarbij de druk via de

extremiteit op de scapula wordt overgebracht en die in adductie wordt gedwongen.

TEST4

Uitgangshouding: stand.

Fixatie: niet nodig.

Test graad 4&5 (met weerstand): De patiënt staat met het gezicht naar de muur en plaatst de

handen op schouderhoogte of iets hoger tegen de muur, met gestrekte ellebogen. Om te beginnen

mag de patiënt de thorax naar voren door laten zakken, zodat de scapulae iets in retractie komen

te staan. Vervolgens duwt hij hard tegen de muur, daarmee de thorax achterwaarts verplaatsend,

tot de scapulae in protractie zijn.

: de thorax vormt bij deze testbeweging de weerstand. Omdat de handen gefixeerd zijn en de

ellebogen gestrekt, worden de scapulae een relatief vast punt en wordt de anterolaterale

ribbenboog achterwaarts naar de scapulae toegetrokken. Het verplaatsen van het thoraxgewicht

is zwaar en kost veel inspanning, waardoor deze test alleen een grove aanwijzing is voor de

spierkracht.

Opmerkingen: De test met de patiënt in ruglig is de beste om de m. serratus anterior te isoleren, maar wordt

niet aangeraden! Deze houding laat te veel compensaties toe, die niet waarneembaar zijn. De

tafel geeft een extra stabilisatie voor de scapula, zodat deze niet kan wegdraaien van de

thorax (winging out) en protractie kan door de m.

pectoralis minor uitgevoerd worden.

Als de m. triceps brachii te zwak is, laat dan de

voorarm supineren of hou manueel de elleboog in

extensie.

Zwakte van de m. serratus anterior resulteert in

een scapula alata

( loslaten van de scapula van de thorax). Lichte

zwakte van de m. serratus anterior komt vaker

voor dan men zich realiseert. Figuur 4: Scapula alata





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Elevatie scapula


m. trapezius pars descendens (= bovenste vezels)

m. levator scapulae

Andere: m. rhomboideus major, m. rhomboideus minor



beschikbaar m. trapezius pars descendens

O: occiput, proc. spinosi van de

cervicale wervels

I: laterale derde deel van de

clavicula

C2-C4

m. levator scapulae

O: proc. transversi van C1-C4

I: angulus superior scapulae

C3-C5

Figuur spieren: zie figuur5.

Let wel de houding van de patiënt op de tekening is voor het testen van de mm. rhomboidei, maar het

verloop van de m. trapezius (pars descendens, pars transversa en pars ascendens) en de m. levator

scapulae is ook waar te nemen.

Testen elevatie scapula

TEST 1

Uitgangshouding: zit op een krukje, handen ontspannen op de bovenbenen.


Test graad 3: Vooraleer te testen, voert men een grondige inspectie uit op asymmetrie, hoogte

en positie van beide schouders! (zie ook praktijklessen inspectie) Patiënt heft beide schouders op. Hef je schouders op naar je oren. Houd dit zo.

Test graad 4&5 (met weerstand): Handen van de therapeut boven op de geëleveerde schouders

van de patiënt. De onderarm staat loodrecht op de schouders en de weerstand wordt in een

neerwaartse richting gegeven (caudaal). Hef je schouders op naar je oren. Houd dit zo. Laat me je schouders niet naar beneden duwen.

Test graad 2-1-0 (zwaartekracht uitgeschakeld): De uitgangshouding wordt aangepast door de

patiënt in buiklig te laten liggen. De therapeut ondersteunt de schouder. Je vraagt aan de patiënt

de schouder naar het oor te heffen (meestal unilaterale test). Deze houding is goed mogelijk

indien je over een tafel met een kijkgat beschikt. Anders zal de rotatie van het hoofd de lengte

van de m. levator en de m. trapezius beïnvloeden. De rechter m. trapezius wordt langer als je

naar rechts kijkt en zal nu dus meer activiteit vertonen dan de m. levator die op dit moment

korter wordt.

Je kan dan evt. de test in ruglig uitvoeren maar dan wordt de palpatie minder optimaal.

Palpatie:

M. levator scapulae Lateraal in de nek tussen m. trapezius en m. sternocleidomastoideus.

De m. levator heeft een meer verticaal verloop dan de andere

nekmusculatuur.

M. trapezius Palpabel vanaf origo aan het occiput tot aan de insertie op het

acromium en laterale deel clavicula. Te onderscheiden van m. levator

door minder vertikale verloop.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



TEST 2

Uitgangshouding: zit op een krukje; lateroflexie van het hoofd en de nek naar de te eleveren

schouder toe met rotatie van het gezicht naar de heterolaterale zijde


Test graad 3: elevatie van één scapula Men vraagt aan de patiënt de schouder te heffen, indien

de schouder het oor niet raakt dan is de m. levator verzwakt.

Test graad 4&5 (met weerstand): De onderzoeker probeert de geëleveerde schouder in

depressie en het hoofd in anterolateroflexie te brengen (zie figuur 6).

Figuur 5: m. levator scapulae, m. trapezius, mm. rhomboidei

Opmerkingen: Beide spieren zijn moeilijk geïsoleerd te testen.

Compensatie door de mm. rhomboidei bij zwakke

schouderelevatoren. Zij zullen zorgen voor een scapula

adductie en mediorotatie van de scapula.

Zorg voor een goede schouder-ruginspectie en zoek naar

elke mogelijke asymmetrie, verschil in schouderhoogte,

spiermassaverschil en de stand van de scapula (winging

out).

Figuur 6: test 2 elevatie scapula





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Retractie scapula


m. trapezius pars transversa (= middelste vezels)

m. rhomboideus major

Andere: m. rhomboideus minor, m. latissimus dorsi



beschikbaar

m. trapezius pars transversa: + laterorotatie

O: lig. nuchae, proc. spinosi T1-

T6

I: spina scapulae + acromion

C2-C4

m. rhomboideus major: zuivere adductie

O: proc. spinosi T2-T5


C5

Figuur spieren: zie figuur 5




Test retractie scapula

Uitgangshouding: buiklig.

Fixatie: is niet nodig, maar de dorsale schouderspieren (m. deltoideus posterior, m. teres minor,

m. infraspinatus) moeten voldoende fixatie bieden om de arm als hefboom te kunnen gebruiken.

Test graad 3: retractie van de scapula vanuit een geroteerde positie waarbij de angulus inferior

naar buiten gedraaid is (= laterorotatie). Om deze scapulastand te verkrijgen en hefboomwerking

bij de test mogelijk te maken wordt de schouder geplaatst in 90° abductie, de elleboog is 90°

gebogen en de bovenarm is in een middenpositie (=neutraal).

Hef je elleboog naar het plafond en breng je schouderbladen dicht bij je wervelkolom. Houd dit zo.

Test graad 4&5: Therapeut geeft weerstand tegen de bovenarm, naar ventraal (= naar de bank

toe). De arm van de therapeut moet loodrecht op de bovenarm van de patiënt geplaatst worden.

Hef je elleboog naar het plafond en breng je schouderbladen dicht bij je wervelkolom. Maak als het ware

vleugeltjes. Houd dit zo. Laat me je arm niet naar beneden duwen.

Test graad 2-1-0: De patiënt zit op een krukje zodat de zwaartekracht uitgeschakeld wordt. De

therapeut vraagt aan de patiënt zijn schouderbladen samen te brengen terwijl hij palpeert voor

spiercontractie.

Palpatie:

M. trapezius pars

transversa

Tussen de thoracale wervels T1-5 tot aan de insertie op de spina

scapulae





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



M. rhomboïdeus major De rhomboïdeus major en minor zijn moeilijk van elkaar te

onderscheiden omdat zij zowel morfologisch als functioneel één

geheel vormen. De palpatie is moeilijk aangezien de spieren praktisch

volledig bedekt worden door de m. trapezius. Enkel in de driehoek van

auscultatie (laterale rand m. trapezius, mediale onderrand scapula en

bovenrand m. latissimus dorsi) is de m. rhomboïdeus niet bedekt door

andere spieren.

Opmerkingen bij de retractie scapulae

Compensatie door de mm. rhomboidei: ze kunnen de trapezius compenseren bij de adductie

van de scapula, maar ze kunnen niet de laterale rotatie component compenseren. Als de mm.

rhomboidei compenseren zal de scapula adduceren en neerwaarts roteren (door de

mediorotatie component van de m. rhomboïdeus major).

Compensatie door de m. deltoideus pars posterior: als de m. deltoideus alleen werkt, dan zal

er een horizontale abductie van de humerus zonder scapula adductie plaatsvinden.

Depressie & retractie scapula

Spieren, ROM en zenuwwortelniveau

m. trapezius pars ascendens (= onderste vezels)

Andere : m. latissimus dorsi, m. pectoralis major, m. pectoralis minor



beschikbaar m. trapezius pars ascendens


I: spina scapulae

C2-C4





Test depressie en adductie scapula

Uitgangshouding: buiklig.

Fixatie: Is niet nodig. De extensoren van de elleboog en de schouderspieren, in het bijzonder de

m. deltoideus pars posterior, moeten voldoende fixatie bieden om de arm bij deze test als

hefboom te kunnen gebruiken.

Test graad 3: depressie en retractie van de scapula. Wil men deze stand van de scapula

verkrijgen om het accent op de pars ascendens te leggen en van de hefboomwerking gebruik te

kunnen maken, dan moet de arm diagonaal (145°) boven het hoofd worden geplaatst. Dit is in de

richting van de spiervezels. De schouder is hierbij in exorotatie (hetgeen aan de positie van de

hand te zien is duim wijst naar het plafond).

Hef je arm zo hoog mogelijk van de tafel. Houd hem zo.

Test graad 4&5: De therapeut geeft loodrecht weerstand op de bovenarm, naar de grond toe (=





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



naar ventraal).

Hef je arm zo hoog mogelijk van de tafel. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.

Test graad 2-1-0: Deze test wordt in zit uitgevoerd. Men vraagt hierbij aan de patiënt om de arm

diagonaal (145°) boven het hoofd te heffen. Als de omliggende spieren niet sterk genoeg zijn

mag de therapeut hierbij ondersteunen. De patiënt brengt de arm nu naar dorsaal terwijl de

therapeut de spiervezels palpeert naar contractie.

Palpatie:

M. trapezius pars

ascendens

Contractiele activiteit kan gepalpeerd worden aan de basis van de

spina scapula en aan de wervels T7-T12

Opmerkingen: Wanneer de ROM van de schouder beperkt is voor de flexie en de abductie, moet de arm

van de patiënt over de rand van de tafel gepositioneerd worden en wordt deze door de

therapeut ondersteund.

Denk er aan dat steeds in verloop van tijd dezelfde hefboom bij het spiertesten wordt

gebruikt (zo distaal mogelijk zonder een gewricht te overbruggen).

Adductie & neerwaartse rotatie scapula (= retractie & mediorotatie)


m. rhomboideus major

m. rhomboideus minor

Andere: m. latissimus dorsi, m. levator scapulae, m. pectoralis major, m. pectoralis minor



beschikbaar m. rhomboideus major



C5

m. rhomboideus minor

O: proc. spinosi C7-T1

I: scapula, margo medialis,

mediaal van spina

C5


Let wel de houding van de patiënt op de tekening is voor het testen van de mm. rhomboidei, maar het verloop van de m. trapezius

(pars descendens, pars transversa en pars ascendens) en de m. levator scapulae is ook waar te nemen.

De spiertest van de mm. rhomboidei kent veel discussie. Deze discussie gaat voornamelijk over

het onderscheid dat gemaakt moet worden tussen het testen van de mm. rhomboidei en de andere

schouder- en rugspieren (vooral de m. trapezius en de m. pectoralis minor).

De mm. rhomboidei zijn de enige spieren die door C5 worden geïnnerveerd en vandaar is het

correct uitvoeren van deze test van groot belang om een ruggenmergletsel op dit niveau op te

sporen. Hieronder worden twee verschillende testen uitgelegd.

Test rhomboïdeii volgens Hislop en Montgommery

Uitgangshouding: buiklig, het hoofd mag naar eender welke zijde gedraaid worden. De arm is

in endorotatie en adductie achter de rug, de arm is lichtjes gebogen en de hand rust op de rug.






_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Test graad 3: patiënt heft de arm weg van de rug en adduceert de scapula, de houding van de

arm wordt behouden achter de rug. Dus niet de hand opheffen want dan krijgt men een

glenohumerale extensie.

Hef je arm. Houd hem zo.

Test graad 4&5: De weerstand wordt gegeven op de humerus juist boven de elleboog in een

neerwaartse en buitenwaartse richting. De therapeut plaatst zich dus aan de heterolaterale zijde

om loodrecht weerstand te kunnen geven; Als de extensoren zwak zijn, wordt de weerstand via

de scapula gegeven in een neerwaartse en buitenwaartse richting.

Hef je arm. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.

Test graad 2-1-0: De patiënt zit met de arm achter de rug in endorotatie en adductie

glenohumeraal. De therapeut begeleidt de arm om de zwaartekracht die op de andere

bewegingen in werkt uit te schakelen, hij laat de patiënt wel zelf de gevraagde beweging

uitvoeren. De vingers voor de palpatie worden aan de margo medialis van de scapula geplaatst.

De vingers van de therapeut zullen naar boven geduwd worden aan de margo medialis van de

scapula door de contractie van de mm. rhomboidei.

Test volgens Kendall

Volgens Kendall onderschat de eerste test de spierkracht van de mm. rhomboidei. Zij stellen een

daarom een andere test voor. Deze test is enkel voor waarde 3-5.

Uitgangshouding: buiklig, het hoofd is naar de testzijde gedraaid. De niet geteste arm is in 90°

abductie, in exorotatie en elleboog in 90° flexie. De testarm is in volledige adductie achter de rug

en wordt dicht tegen de romp gehouden in exorotatie en een beetje extensie, de elleboog is in

volledige flexie. In deze positie is de scapula in adductie, elevatie en mediorotatie.


Test graad 3: de patiënt moet zijn scapula in zijn positie van adductie, elevatie en neerwaartse

rotatie houden. (= breaktest!!)

Hou je arm zo, zoals ik hem geplaatst heb.

Test graad 4&5: één hand is rond de gebogen elleboog en geeft weerstand in een buitenwaartse

en opwaartse richting (scapula abductie en opwaartse rotatie). De andere hand zit rond het

schoudergewricht en geeft weerstand in een neerwaartse richting (schouder depressie).

Hou je arm zo, zoals ik hem geplaatst heb. Hou je schouderblad zo tegen je wervelkolom, als ik deze probeer weg te

trekken.

Opmerkingen:

Compensatie van de adductiebeweging kan gebeuren door de middelste vezels van de m.

trapezius. De m. trapezius kan wel niet de neerwaartse rotatiecomponent van de mm. rhomboidei

uitvoeren.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



SCHOUDER

Flexie schouder


m. deltoideus pars clavicularis

m. coracobrachialis Andere: m. pectoralis major (bovenste deel), m. biceps brachii

Figuur 6: m. deltoideus


Van 0° naar 180° m. deltoideus pars clavicularis

O: clavicula

I: tuberositas deltoidea

C5-C6

m. coracobrachialis

O: proc. coracoideus

I: middelste deel humerus,

mediaal

C5-C6

Test schouderflexie

Uitgangshouding: zit, armen langs het lichaam. De voorarm van de

testarm in pronatie (om compensatie van de caput longum van de m.

biceps brachii tegen te gaan).

Fixatie: aan de schouder.

Test graad 3: 90° flexie van de schouder, zonder rotatie of een

horizontale beweging. De scapula mag abduceren en opwaarts

roteren. Cfr. Scapulo-humerale ritme.

Hef je arm tot schouderhoogte. Houd hem zo.

Test graad 4&5: De weerstand wordt gegeven aan de humerus juist

boven de elleboog in een richting van de schouderextensie.

Hef je arm tot schouderhoogte. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden

duwen

Figuur 7: m.coracobrachialis

Test graad 2-1-0: In zijlig. De therapeut ondersteunt de arm zodat de zwaartekracht niet kan

inwerken naar adductie en vraagt een flexie in de schouder. Palpatie enkel thv de m. deltoideus.

Palpatie:

M. deltoideus pars

clavicularis

Contractiele activiteit kan gepalpeerd worden op de voorste vezels van

m. deltoideus.

Opmerkingen:

1. De m. coracobrachialis kan niet geïsoleerd worden en is niet palpabel. Hij heeft geen unieke

functie. Hij is bij deze beweging geklasseerd omdat hij als een schouderflector en -adductor

wordt beschouwd.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



2. Compensatie kan door de m. biceps brachii wat resulteert in een exorotatie van de schouder.

3. Compensatie kan door de m. trapezius wat resulteert in een schouderelevatie.

4. Compensatie kan door de m. pectoralis major wat resulteert in een horizontale adductie.

Extensie schouder


m. latissimus dorsi

m. deltoideus pars spinalis

m. teres major

Andere: m. triceps brachii (caput longum)

Figuur 8: m. latissimus dorsi


Van 0° naar 45 m. latissimus dorsi

O: T6-T12, L1-L5, sacrale

wervels, rib 9-12, scapula

angulus inferior, crista iliaca

I: humerus, crista tuberculi

minoris

C6-C8


O: spina scapulae


C5-C6

m. teres major

O: scapula margo lateralis en

angulus inferior


minoris

C5-C6

Test schouderextensie

Uitgangshouding: buiklig met de armen in endorotatie langs het lichaam, handpalmen naar

plafond gericht. (Zowel m. latissimus dorsi als m. teres major doen naast een extensie ook een

endorotatie in de schouder en worden zo dus meer aangesproken).


Test graad 3: extensie met gestrekte arm. Hef je arm zo hoog je kan. Houd hem zo.

Test graad 4&5: De weerstand wordt gegeven tegen de achterzijde van de bovenarm juist boven

de elleboog in de richting van de flexie en lichte abductie van de arm. De arm van de therapeut is

zoals steeds loodrecht op de beweging! Hef je arm zo hoog als je kan. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Testgraad 2-1-0: Zijlig. De therapeut ondersteunt de arm mee omdat de zwaartekracht nu

inwerkt naar adductie. De patiënt tracht echter de extensiebeweging zelfstandig uit te voeren.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Palpatie:

M. latissimus dorsi

&

m.teres major

M. Latissimus dorsi en m. teres major vormen samen de achterste

okselplooi en zijn daar zeer gemakkelijk te palperen. Onderscheid van

deze spieren is niet steeds mogelijk en moet binnen dit hoofdstuk niet

gekend zijn.

M. deltoideus Aan de achterkant van de schouder, juist boven de oksel kan je

palperen naar de achterste vezels van de m. deltoideus.

Testen om de m. latissimus dorsi te isoleren (enkel met weerstand)

TEST 1

Uitgangshouding: buiklig met de armen in endorotatie langs het lichaam, handpalmen naar

plafond gericht. Hoofd naar de testzijde gedraaid. De testschouder is opgeheven naar de kin. De

hand van de testzijde is in een vuist gebald.


Test: caudaal duwen van de arm en doe het zo dat de thorax dichter bij het bekken komt

(lateroflexie van de romp). Reik naar je voeten. Houd je lichaam zo. Laat me je arm niet opwaarts duwen naar je hoofd.

Weerstand: therapeut grijpt de vuist en de elleboog van de arm van de testzijde en duwt naar

craniaal. Hierbij is de onderarm van de therapeut in het verlengde van de arm van de patiënt.

TEST 2

Uitgangshouding: zit met handensteun (dicht tegen de heupen) op de tafel. Als de patiënt zijn

armen te kort zijn voor deze uitgangshouding, voorzie dan een verhoging om onder de handen te

plaatsen.


Test: patiënt steunt op de handen/vuisten op de tafel en heft zijn zitvlak van de tafel. Hef je zitvlak van de tafel.

Weerstand: niet nodig = lichaamsgewicht

Abductie schouder


m. deltoideus pars acromialis

m. supraspinatus

Andere: m. biceps brachii (caput longum)


Van 0° naar 180° m. deltoideus pars acromialis (figuur 6)

O: acromion


C5-C6

m. supraspinatus

O: fossa supraspinata scapulae

I: tuberculum majus humerus

C5-C6





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Figuur 9: m. supraspinatus

Test schouderabductie

Uitgangshouding: zit met de armen langs het lichaam, arm lichtjes gebogen .


Test graad 3: abductie tot 90° (zie opmerking 1) Hef je arm zijwaarts tot schouderhoogte. Houd hem zo.

Test graad 4&5: therapeut staat achter de patiënt, weerstand wordt gegeven juist boven de

elleboog in de richting van de adductie. Hef je arm zijwaarts tot schouderhoogte. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.

Test graad 2-1-0:

In ruglig vraag je de patiënt zijn arm zijwaarts te bewegen. Ondersteuning van de arm tegen

extensie is nodig vanop het moment dat de arm niet meer op de behandeltafel steunt.

Palpatie:

m. supraspinatus Gezien de diepe ligging is directe palpatie naar contractie niet

mogelijk.

m. deltoideus pars

acromialis

Palpeer de m. deltoideus lateraal van het acromion op het bovenste

gedeelte van de schouder.

Opmerkingen:

1. De abductiebeweging vindt plaats in drie fasen: De eerste fase van de abductie (0-90°) zijn

de m. deltoideus en de m. supraspinatus de belangrijkste abductoren. Boven de 90° zullen

ook de m. trapezius en m. serratus anterior bijdragen aan de abductiebeweging (denk aan het

schouderblad dat van ca. 60° abductie zal meebewegen). Om tot 180° abductie te komen is

ook bijdrage van de wervelkolom nodig (lumbale flexie).

2. Bij compensatie door de m. biceps brachii zal de schouder exoroteren en zal elleboog

flecteren. Om deze compensatie tegen te gaan, begin je de test met een beetje elleboogflexie,

maar laat geen actieve contractie van de m.biceps brachii toe.

3. Laat geen schouderelevatie of lateroflexie van de romp naar de tegengestelde zijde toe,

omdat deze bewegingen een illusie van de abductiebeweging kunnen creëren.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Horizontale abductie schouder



Andere: m. infraspinatus, m. teres minor


Van 0° naar 90° (ROM

90°) startend met 90°

anteflexie

Van -40° naar 90° (ROM

130°) startend met een

volledige hor add

m. deltoideus pars spinalis (figuur 6)

O: spina scapulae


C5-C6

Test horizontale abductie

Uitgangshouding: buiklig met de arm, in 90° abductie, de arm over de rand van de tafel, de

elleboog 90° flexie, de bovenarm neutraal, i.e. geen exorotatie van de schouder.


Test graad 3: horizontale abductie Hef je elleboog opwaarts naar het plafond. Houd hem zo.

Test graad 4&5: weerstand op de achterzijde van de arm, juist boven de elleboog in de richting

van horizontale adductie. Hef je elleboog opwaarts naar het plafond. Houd hem zo. Laat me hem niet naar

beneden duwen.

Test graad 2-1-0: In zit probeert de patiënt de voorwaarts geheven arm (90° schouderflexie en

evt. 90° elleboogflexie) naar achter te bewegen. De arm is ondersteund door therapeut of rust op

de tafel. Probeer je arm naar achter te bewegen.

Palpatie:

m. deltoideus pars

spinalis

Palpeer de achterste vezels van de m. deltoideus onder en lateraal van

de spina scapula en op het achterste deel van de proximale arm dicht

bij de oksel.

Opmerkingen:

Blijf de elleboog in flexie houden om compensatie van de m. triceps brachii (caput longum)

tegen te gaan.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Horizontale adductie schouder


m. pectoralis major

Andere: m. deltoideus pars clavicularis


Van 0° naar -40° (ROM

40°) startend met 90°

anteflexie

Van 0° naar -40° (ROM

130°) startend met een

volledige hor abd

(uitgaande dat deze op 90°

schouderabductie start)

m. pectoralis major

O: clavicula, sternum, rib 1-7

I: humerus tuberculum majus

C5-T1

Test horizontale adductie

Uitgangshouding: ruglig

Heel de spier: de schouder in 90° abductie en de elleboog in 90°

flexie (geen exorotatie in de schouder)

Claviculair gedeelte: schouder in 60° abductie en de elleboog in

90° flexie (geen exorotatie in de schouder)

Sternaal gedeelte: schouder in 120° abductie en de elleboog in

90° flexie (geen exorotatie in de schouder)

Fixatie: de onderzoeker houdt de tegenoverliggende schouder op

de bank, indien deze schouder van de tafel komt.

Figuur 10: m. pectoralis major en m. deltoideus pars clavicularis

Test graad 3:

-Heel de spier: horizontale adductie

-Claviculair gedeelte: horizontale adductie vanuit 60° abductie = is een op- en inwaartse

beweging

-Sternaal gedeelte: horizontale adductie vanuit 120° abductie = is een neer- en inwaartse

beweging

Beweeg je arm over je borstkast (naar je andere schouder = heel de spier, of opwaarts en inwaarts = claviculair

deel, of neerwaarts en inwaarts = sternaal deel). Houd hem zo.

Test graad 4&5: /w/ tegen de bovenarm juist boven de elleboog in de richting van horizontale

abductie. Aangezien het moeilijk is om steeds loodrecht weerstand te geven kan men evt. van

hand wisselen midden in de beweging.

Beweeg je arm over je borstkast (naar je andere schouder = heel de spier, of opwaarts en inwaarts = claviculair

deel, of neerwaarts en inwaarts = sternaal deel). Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden trekken

Test graad 2-1-0:

In zit probeert de patiënt zijn arm van zijwaarts geheven (ondersteund door tafel of therapeut)





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



naar voor te bewegen.

Palpatie:

m. pectoralis major Palpeer de claviculaire vezels van de m. pectoralis major onder de

mediale helft van de clavicula. Palpeer de sternale vezels van de m.

pectoralis major op de thorax aan de voorste rand van de oksel.

Exorotatie schouder


m. infraspinatus

m. teres minor

Andere: m. deltoideus pars spinalis


Van 0° naar 60° m. infraspinatus

O: fossa infraspinata scapulae


C5-C6

m. teres minor

O: fossa infraspinata scapulae,

margo lateralis


C5-C6

Test schouderexorotatie

Uitgangshouding: buiklig met het hoofd naar de testzijde gedraaid,

schouder 90° abductie, de onderarm verticaal afhangend van de

tafel.

Fixatie: de bovenarm rust op de bank. De onderzoeker plaatst één

hand onder de arm vlakbij de elleboog en stabiliseert de humerus.

Hij laat een zuivere rotatie plaatsvinden door adductie- en

abductiebewegingen te voorkomen. Zijn hand biedt bescherming

tegen de druk van de bank. Deze test eist krachtige fixatie door de

spieren van de scapula.

Figuur 11: m. infraspinatus en m. teres minor

Test graad 3: exorotatie van de humerus met de elleboog in 90° flexie.

Beweeg je onderarm opwaarts (richting je hoofd) naar het niveau van de tafel. Houd hem zo.

Test graad 4&5: De onderarm wordt als hefboom gebruikt om weerstand gegeven (juist boven

de pols) in de richting van endorotatie van de humerus. Beweeg je onderarm opwaarts (richting je hoofd) naar het niveau van de tafel. Houd hem zo. Laat me hem niet naar

beneden duwen.

Test graad 2-1-0:

In buiklig, romp aan de rand van de tafel, het bovenste lidmaat hangt volledig verticaal van de

tafel, de handpalm is naar de tafel gedraaid.

Probeer je handpalm naar buiten te draaien (“draai rond je pink”). Let er op dat er geen supinatie i.p.v.

exorotatie gebeurt!

Palpatie:





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



m. infraspinatus &

m. teres minor

Beide spieren vormen een functioneel geheel en zijn niet goed van

elkaar te onderscheiden. Palpeer de m. infraspinatus thv de fossa

infraspinatus en de teres minor op de margo lateralis van de scapula,

craniaal van de m. teres major.

Opmerkingen:

Vanwege letselpreventie: bouw de weerstand geleidelijk op en overdrijf niet met de weerstand

tijdens rotatiebewegingen van de schouder.

Endorotatie schouder


m. subscapularis

m. pectoralis major

m. latissimus dorsi

m. teres major

Andere: m. deltoideus pars clavicularis


Van 0° naar 80° m. subscapularis

O: fossa subscapularis

I: humerus tuberculum minus

C5-C6

m. pectoralis major

O: clavicula, sternum, rib 1-7


C5-T1

m. latissimus dorsi

O: T6-T12, L1-L5, sacrale

wervels, rib 9-12, scapula

angulus inferior, crista iliaca


minoris

C6-C8

m. teres major

O: scapula margo lateralis en

angulus inferior


minoris

C5-C6

Test endorotatie schouder

Uitgangshouding: buiklig met het hoofd naar de testzijde

gedraaid, schouder 90° abductie, de onderarm verticaal

afhangend van de tafel.

Fixatie: de bovenarm rust op de bank. De onderzoeker plaatst

één hand onder de arm vlakbij de elleboog en stabiliseert de

humerus. Hij laat een zuivere rotatie plaatsvinden door

adductie- en abductiebewegingen te voorkomen. Zijn hand

biedt bescherming tegen de druk van de bank. Deze test eist





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



krachtige fixatie door de spieren van de scapula.

Figuur 12: m. subscapularis

Test graad 3 : endorotatie van de humerus met de elleboog in 90° flexie.

Beweeg je onderarm opwaarts (richting je voeten) naar het niveau van de tafel. Houd hem zo.

Test graad 4&5: Gebruik de onderarm als hefboom, de weerstand wordt gegeven juist boven de

pols in de richting van exorotatie van de humerus.

Beweeg je onderarm opwaarts (richting je voeten) naar het niveau van de tafel. Houd hem zo. Laat me hem niet

naar beneden duwen.

Test graad 2-1-0: idem exorotatie Probeer je handpalm naar buiten te draaien (“draai rond je duim”). Palpatie:

m.subscapularis

& pectoralis major

m. subscapularis kan diep in de oksel gepalpeerd worden. Als je de m.

subscapularis niet kan voelen probeer je de m. pectoralis major te

palperen, wat een meer oppervlakkige spier is.

M. latissimus dorsi

&

m.teres major

M. Latissimus dorsi en m. teres major vormen samen de achterste

okselplooi en zijn daar zeer gemakkelijk te palperen. Onderscheid van

deze spieren in niet steeds mogelijk en moet binnen dit hoofdstuk niet

gekend zijn.

Opmerkingen:

1. Vanwege letselpreventie: overdrijf niet met de weerstand tijdens rotatiebewegingen van de

schouder.

2. Endorotatie is een sterkere beweging dan de exorotatie, o.a. vanwege het verschil in

spiermassa.

3. De positie in voorlig wordt verkozen boven deze in zit voor graad 2-1-0 omdat een patiënt

met verzwakte spieren de neiging heeft om de romprotatie te gebruiken ter compensatie.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



ELLEBOOG

Flexie elleboog


m. biceps brachii

m. brachialis

m. brachioradialis


Van 0° naar 150° m. biceps brachii

O: caput longum: tuberculum

supraglenoidale

caput breve: proc. coracoideus

I: tuberositas radii

C5-6

m. brachialis

O: ventraal op distale 2/3 van

humerus

I: tuberositas ulnae

C5-C6

m. brachioradialis

O: humerus, margo lateralis

I: radius, prox. van de proc.

styloideus

C5-6

Figuur 12: m. brachioradialis en m. brachialis en m. biceps brachii

Test m. biceps brachii

Uitgangshouding: zit op een krukje, arm afhangend, elleboogextensie en de onderarm in

supinatie

Fixatie: de bovenarm wordt gefixeerd tegen de romp.

Test graad 3: vraag aan de patiënt de arm volledig te plooien met de onderarm in supinatie

Test graad 4&5: tegen het distale gedeelte van de onderarm proximaal van het polsgewricht in

de richting van extensie. De weerstand wordt gegeven in middenpositie (i.e. 90°) aangezien de

m. biceps een bi-articulaire spier is. Buig je elleboog. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.

Test graad 2-1-0: zit op een krukje, 90° abductie in de schouder, de arm rust gestrekt op de

behandeltafel zodat de zwaartekracht ook niet naar adductie kan inwerken. Palpeer voor





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



spiercontractie van de m. biceps brachii

Test m. brachialis

Uitgangshouding: idem; de elleboog ongeveer in 90° flexie en de onderarm in pronatie

Fixatie: idem

Test graad 3:Aangezien de m. brachialis niet naar de radius gaat zal een pro/supinatie niet de

spier zelf beïnvloeden. Wel worden de twee andere spieren zo in een minder gunstige

uitgangspositie gebracht

Test graad 4&5: idem, nu wordt de weerstand echter in de eindpositie gegeven

Test graad 2-1-0: idem maar weer met de onderarm in pronatie en palpatie naar spiercontractie

van de m. brachialis

Test m. brachioradialis

Uitgangshouding: idem; flexie van de elleboog met de onderarm in de middenpositie (tussen

supinatie en pronatie).

Fixatie: idem

Test graad 3: De spierbuik van de m. brachioradialis moet kunnen worden gezien en gevoeld

gedurende deze test, omdat ook andere spieren de elleboog kunnen flecteren.

Test graad 4&5: tegen het distale gedeelte van de onderarm proximaal bij het polsgewricht in

de richting van extensie.

Buig je elleboog. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.

Palpatie:

m. biceps brachii Palpeer op de spierbuik, proximaal van de ronde hoofdpees.

m. brachialis De m. brachialis is enkel net proximaal van de elleboog te palperen.

Het grootste deel van de spier wordt bedekt door de m. biceps brachii.

Lateraal en mediaal van de bicepspees is ze wel te voelen.

m. brachioradialis Deze spier vormt de radiale begrenzing van de fossa cubiti.

Topografisch is dit een belangrijke spier omdat alle polsflexoren zich

volair en alle polsextensoren zich dorsaal ervan bevinden.

Opmerkingen:

1. De m. brachioradialis heeft iets meer kracht in geproneerde dan in gesupineerde positie,

hoewel deze spier het sterkst is als de onderarm in de middenpositie staat.

2. Het is twijfelachtig of de spieren individueel kunnen worden getest als een sterke weerstand

wordt toegepast.

3. De polsflexoren van de patiënt moeten tijdens het testen ontspannen blijven, omdat sterk

gecontraheerde polsflexoren een elleboogflexie kunnen assisteren.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Extensie elleboog


m. triceps brachii

Andere:m. anconeus


Van 150° naar 0° m. triceps brachii

caput longum: tuberculum

infraglenoidale scapulae

caput laterale: lat. en dors. op

proximaal deel van de humerus

caput mediale: dorsaal vlak van

humerus onder caput laterale

I: ulna: olecranon

C7-8

Test m. triceps brachii

TEST1:

Uitgangshouding: buiklig op de tafel.

Fixatie: de schouder is 90° geabduceerd, in middenstand tussen exo- en

endorotatie en de bovenarm wordt door de tafel ondersteund. De onderarm

hangt van de tafel ontspannen af, met de elleboogholte op de rand van de

tafel. De onderzoeker plaatst één hand onder de bovenarm dicht bij de

elleboog om de arm te beschermen tegen de druk van de tafel.

Test graad 3: extensie van de elleboog. Strek je elleboog.

Test graad 4&5: tegen de onderarm proximaal bij het polsgewricht in de

richting van flexie. Geef geen weerstand tegen een volledige gestrekte

elleboog, laat deze een beetje buigen. Laat geen slotextensie toe! Strek je elleboog. Houd hem zo. Laat me hem niet buigen.

Test graad 2-1-0: zit, bovenarm in 90° abductie, gesteund op de tafel Probeer je arm te strekken.

Figuur 13: m. triceps brachii en m. anconeus

TEST2:


Fixatie: de schouder is ongeveer 90° in anteflexie, waarbij de arm loodrecht t.o.v. de tafel wordt

gehouden.

Test graad 3: extensie van de elleboog (naar iets minder dan volledige extensie)

Test graad 4&5: tegen de onderarm proximaal bij het polsgewricht in de richting van flexie,

fixeer met je andere hand de bovenarm

Test graad 2-1-0: idem test 1

Palpatie:

m. triceps brachii Palpeer op de spierbuik, hoog genoeg boven de pees want daar kan je

geen contractie waarnemen.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Opmerkingen

1. Als de schouder tot 90° wordt geabduceerd is het caput longum van de m. triceps zowel over

de schouder als over het ellebooggewricht verkort. Bij 90° anteflexie van de schouder is het

caput longum van de m. triceps over het elleboogsgewricht verkort en over het

schoudergewricht verlengd. Wegens deze biarticulaire werking treedt er een insufficiëntie op

van het caput longum in buiklig, omdat dan over beide gewrichten een verkorting optreedt,

met als gevolg dat de m. triceps in buiklig minder weerstand kan hebben dan in ruglig.

2. Let er op dat bij graad 4 en 5, nl. als er weerstand wordt gebruikt, de elleboog een beetje

gebogen is, zodat de patiënt zijn elleboog niet ―op slot‖ zet door deze in hyperextensie te

blokkeren.

3. Compensatie is mogelijk door een exorotatie in het schoudergewricht. Ook een horizontale

adductie in de schouder kan, wanneer de arm distaal gefixeerd is, gebruikt worden om de

elleboog te strekken. Deze techniek wordt aangeleerd aan patiënten met een dwarslaesie op

C7 (adductoren zijn intact maar m. triceps niet).





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Supinatie voorarm


m. supinator

m. biceps brachii


Van 0° naar 80° m. supinator

O: epicondylus lateralis en

dorsaal op de ulna

I: tuberositas radii

C5-6

m. biceps brachii

Zie boven C5-6

Test supinatie voorarm

Uitgangshouding: zit op een krukje, bovenarm afhangend,

90° elleboogflexie, onderarm in volledige pronatie

Fixatie: om beweging in de schouder te voorkomen wordt de bovenarm tegen

het lichaam van de patiënt gefixeerd.

Test graad 3: supinatie van de onderarm met de elleboog ongeveer 90°

gebogen.

Test graad 4&5: /w/ aan het distale gedeelte van de onderarm boven de pols;

wordt gegeven in de richting van pronatie van de onderarm. Draai je handpalm opwaarts. Houd hem zo. Laat me hem niet naar binnen draaien. Houd je

pols en vingers ontspannen.

Test graad 2-1-0: Omdat de hefboom zeer klein is zal de invloed van de

zwaartekrachte te verwaarlozen zijn. De test gebeurt dus in dezelfde houding

als bij graad 3. Nu wordt er echter wel gepalpeerd naar contractie van de spier. Figuur 14 m. supinator

Palpatie:

m. biceps brachii Palpeer op de spierbuik, proximaal van de ronde hoofdpees.

m. supinator Visualisering van deze spier is niet mogelijk gezien de diepe ligging

ervan. Palpatie gebeurt diep in de fossa cubiti waar de spier parallel

aan de m. prontor teres ligt. Of contractie voelbaar is bij een spier die

geen beweging meer kan genereren is twijfelachtig.

Test m. supinator (m. biceps in verlengde positie)


Fixatie: de onderzoeker houdt de schouder in extensie en de elleboog in extensie.

Test graad 3: supinatie van de onderarm.

Test graad 4&5: aan het distale eind van de onderarm boven de pols, in de richting van

pronatie.

Test graad 2-1-0 en palpatie: zie test supinatie voorarm

Opmerkingen:





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



1. De persoon kan trachten de schouder te exoroteren zodat het lijkt alsof de onderarm in

supinatie blijft.

Test m. supinator (m. biceps brachii in verkorte positie)


Fixatie: de onderzoeker houdt de schouder in 90° anteflexie met de elleboog geheel geflecteerd.

Het is aan te raden de vingers te laten sluiten om te voorkomen dat ze de bank raken in een

poging de arm in de testpositie te houden.

Test graad3: supinatie van de onderarm.

Test graad 4&5: aan het distale eind van de onderarm boven de pols in de richting van pronatie.

Test graad 2-1-0 en palpatie: zie test supinatie voorarm

Opmerkingen:

Let er op geen maximale weerstand te geven, omdat dan de m. biceps brachii in actie komt en in

deze verkorte positie misschien in kramp raakt. Na een flinke kramp kan de spier gedurende

enkele dagen erg gevoelig zijn. Deze test moet meer worden beschouwd als een hulp bij de

differentiële diagnose.

Opmerkingen:

1. De patiënt moet tijdens het testen de pols en de vingers zo ontspannen mogelijk houden om

compensaties, van vooral de polsextensoren, te vermijden.

2. De patiënt kan compenseren door de arm in exorotatie en adductie over het lichaam te

brengen. Wanneer dit gebeurt zal de voorarm in supinatie draaien zonder dat de m. supinator

werkt.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Pronatie voorarm


m. pronator teres

m. pronator quadratus

Andere: m. flexor carpi radialis


Van 0° naar 80° m. pronator teres

O: humerus, epicondylus med.

I: lat. en dors. op de radius

(middenste 1/3)

C6-7

m. pronator quadratus

O: margo anterior van de ulna

(distale 1/4)

I: margo anterior van de radius

C6-8

Figuur 15: m. pronator teres en m. pronator quadratus

Test pronator teres


Fixatie: de bovenarm moet tegen het lichaam van de patiënt blijven met de elleboog in ca. 90°

flexie en de voorarm in supinatie

Test graad 3: pronatie van de onderarm Draai je handpalm neerwaarts.

Test graad 4&5: de handen van de onderzoeker worden op de onderarm, net boven de pols

geplaatst (om wringen in de pols te voorkomen) en de weerstand wordt gegeven in de richting

van supinatie van de onderarm.

Test graad 2-1-0: Omdat de hefboom zeer klein is mag zal de invloed van de

zwaartekracht te verwaarlozen zijn. De test gebeurt dus in dezelfde houding

als bij graad 3. Nu wordt er echter wel gepalpeerd naar contractie van de spier.

Palpatie:





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



m. pronator teres De m. pronator teres kan gepalpeerd worden als de ulnaire begrenzing

van de fossa cubiti.

Test pronator quadratus


Fixatie: de bovenarm moet tegen het lichaam van de patiënt blijven. De elleboog is in volledige

flexie om de humerale kop van de m. pronator teres insufficiënt te maken doordat deze verkort

wordt. Voorarm in supinatie.

Test graad 3: pronatie van de onderarm

Test graad 4&5: de onderarm wordt net boven de pols omvat (om wringen van de pols te

voorkomen) en de weerstand wordt gegeven in de richting van supinatie van de onderarm.

Test graad 2-1-0: Omdat de hefboom zeer klein is mag zal de invloed van de

zwaartekracht te verwaarlozen zijn. De test gebeurt dus in dezelfde houding

als bij graad 3.

Palpatie:

m. pronator quadratus Gezien de diepe ligging is de m. pronator quadratus niet te palperen.

Opmerkingen

De patiënt kan compenseren door de schouder te endoroteren en te abduceren. Wanneer dit

gebeurt, zal de voorarm in pronatie draaien zonder dat de pronatoren werken.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



POLS EN HAND

FLEXIE POLS m. flexor carpi radialis

m. flexor carpi ulnaris

Andere: m. palmaris longus, m. abductor pollicis longus , m. flexor digitorum superficialis,

m. flexor pollicis longus, m. flexor digitorum profundus

ROM zenuwwortelniveau

Van 0° naar 80° m. flexor carpi radialis C6-7

m. flexor carpi ulnaris C6-T1

m. flexor carpi radialis

O: humerus, epicondylus medialis

I: basis en palmair op MCP II


Fixatie: de onderarm is niet volledig gesupineerd en rust op de bank of wordt ondersteund door

de onderzoeker.

Test: palmairflexie van de pols naar de radiale zijde toe. Zie de opmerking onder de test van de

m. flexor carpi ulnaris.

Weerstand: tegen MCP II in de richting van extensie naar de ulnaire zijde.

Opmerkingen: De m. palmaris longus kan niet worden uitgeschakeld bij deze test.

De m. flexor carpi radialis is waar te nemen radiaal en palmair op de pols, radiaal van de

m. palmaris longus (in 20% van de

gevallen ontbreekt de m. palmaris

longus, ref. Sobotta).

m. flexor carpi ulnaris

O: humerus, epicondylus medialis en

ulna, olecranon

I: os pisiforme, os hamatum,

basis MCP V





_________________________________________________________________________________

L. Daenen




Fixatie: de onderarm is in volledige supinatie en rust op de bank of wordt ondersteund door de

onderzoeker.

Test: palmairflexie van de pols naar de ulnaire zijde.

Weerstand: tegen de pinkmuis in de richting van extensie naar de radiale zijde.

Opmerkingen: Normaal zullen de vingers ontspannen zijn bij palmairflexie van de pols. Als de vingers

actief flecteren bij beginnende palmairflexie proberen de flexoren van de vingers (de m.

flexor digitorum profundus en superficialis) de functie van de flexoren van de pols over

te nemen.

De m. flexor carpi ulnaris ligt ulnair en palmair op de pols.

graad Tegen de patiënt kan het volgende gezegd worden

5-4 Buig je pols in de richting van je handpalm. Houd hem zo. Laat me hem niet naar

beneden trekken. Houd je vingers ontspannen.

3 Buig je pols in de richting van je handpalm in richting van de duimzijde (radialis) of in

richting van de pinkzijde (ulnaris).

2 Buig je pols in de richting van je handpalm. Houd je vingers ontspannen.

Extensie pols m. extensor carpi radialis longus

m. extensor carpi radialis brevis

m. extensor carpi ulnaris

Andere: m. extensor digitorum, m. extensor digiti minimi, m. extensor indicis, m. extensor

pollicis longus


Van 0° naar 70° m. extensor carpi radialis longus C5-7

m. extensor carpi radialis brevis C6-7

m. extensor carpi ulnaris C6-8

m. extensor carpi radialis longus

O: humerus, margo lateralis en epicondylus lateralis

I: dorsaal op basis MCP II

m. extensor

carpi radialis

brevis

O: humerus,

epicondylus lateralis

I: dorsaal op





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



basis MCP III

Uitgangshouding: zit op een krukje met de voorarm in lichte pronatie en ondersteund op de

tafel.

Fixatie: de onderarm ligt licht geproneerd op de bank.

Test: dorsaalflexie van de pols naar de radiale zijde. De vingers mogen gebogen zijn als de pols

wordt geëxtendeerd.

Weerstand: tegen het dorsum van de hand langs het os metacarpale II en III, in de richting van

flexie naar de ulnaire zijde toe.

Opmerkingen:

Zie opm. m. extensor carpi ulnaris

De m. extensor carpi radialis longuspees is aan de dorsale zijde van de pols voelbaar in

lijn met os metacarpaal II.

De m. extensor carpi radialis brevispees is aan de dorsale zijde van de pols voelbaar in

lijn met os metacarpaal III.

Uitgangshouding: zit op een krukje met volledig gebogen elleboog. (laat de patiënt naar voren

leunen om de elleboog te buigen.)

Fixatie: de onderarm is bijna helemaal geproneerd en ligt op de tafel voor ondersteuning.

Test: extensie van de pols naar de radiale zijde. Elleboogflexie maakt de m. extensor carpi

radialis longus minder efficiënt, omdat hij dan verkort is.

Weerstand: tegen de handrug, langs os metacarpale II en III, in de richting van flexie naar de

ulnaire zijde.

m. extensor carpi ulnaris

O: humerus, epicondylus lateralis

I: dorsaal op basis MCP V


Fixatie: de onderarm rust in volledige pronatie op de bank.

Test: dorsiflexie van de pols naar de ulnaire zijde.

Weerstand: tegen het dorsum van de hand langs het os metacarpale V in de richting van flexie

naar de radiale zijde.

Aparte test voor de m. extensor carpi radialis brevis





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Opmerkingen: Normaal zullen de vingers in een positie van passieve flexie staan als de pols in

dorsaalflexie wordt gebracht. Wanneer de vingers actief gestrekt worden als dorsaalflexie

van de pols wordt ingezet, proberen de extensoren van de vingers (m. extensor digitorum,

m. extensor indicis, m. extensor digiti minimi) de functie van de extensoren van de pols

over te nemen.

De radiale polsextensoren zijn aanzienlijk sterker dan de m. extensor carpi ulnaris.

Overdrijf niet met de weerstand die je geeft bij de relatief kleine spiermassa van deze

polsspieren. Pas liever weerstand toe met 1 à 2 vingers i.p.v. met een volle vuist, pols of

arm.

De m. extensor carpi ulnarispees is palpeerbaar aan de dorsale zijde van de pols

proximaal bij os metacarpaal V en juist distaal van het proc. styloideus.


5-4 Breng je pols naar boven. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen. Houd je

vingers ontspannen.

3 Breng je pols naar boven in richting van de duimzijde (radialis) of in richting van de

pinkzijde (ulnaris).

2 Buig je pols naar achter. Houd je vingers ontspannen.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



VINGERS Falanx I Digitus primus Pollex Duim

Falanx II Digitus secundus Index Wijsvinger

Falanx III Digitus tertius Digitus medius Middenvinger**

Falanx IV Digitus quartus Digitus anularis* Ringvinger

Falanx V Digitus quintus Digitus minimus Pink

*anulus = kleine ring

** middenvinger of middelvinger

HAND TESTING REQUIRES JUDGMENT AND EXPERIENCE

When evaluating the muscles of the hand, care must be taken to use graduated resistance that takes into consideration the relatively small mass of the muscles. In general, the examiner should not use the full thrust of the fist, wrist, or arm but rather one or two fingers to resist hand motions. The degree of resistance offered to hand muscles is an issue, particularly when testing a

postoperative hand. Similarly, the amount of motion allowed or encouraged should be monitored

so that sudden or excessive excursions that could "tear out" a surgical reconstruction are

avoided.

Applying resistance in a safe fashion requires experience in assessing hand injuries or repair

and a large amount of clinical judgment to avoid dislodging a tendon transfer or other

surgical reconstruction. The neophyte examiner would be wise to err in the direction of

caution.

Considerable practice in testing normal hands and comparing injured hands with their normal

contralateral sides should give some of the necessary judgment with which to approach the

fragile hand.

This text remains true to the principles of testing in the ranges of 5, 4, and 3 with respect to

gravity. It is admitted, however, that the influence of gravity on the fingers is inconsequential, so

the gravity and antigravity positions need not be followed carefully (uit Daniels and

Worthingham’s Muscle Testing).

Aponeurose - retinaculum - Hypothenar (pinkmuis) - thenar (duimmuis) Aponeurose palmaris = peesvlies van de handpalm

Aponeurose plantaris = peesvlies van de voetzool

Retinaculum = bandvormige structuur van steunweefsel ( peesschedecompartimenten) met een

bevestigende functie voor ander weefsel waardoor deze op zijn plaats blijft.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



spieren van de hand





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



MP flexie vingers mm. lumbricales

mm. interossei dorsales

mm. interossei palmares

Andere:m. flexor digitorum superficialis, m. flexor digitorum profundus


MP gewrichten van 0° naar 90° mm. lumbricales C8-T1

mm. interossei dorsales C8-T1

mm. interossei palmares C8-T1

mm. lumbricales

O: op de pezen van de m. flexor digitorum profundus

I: dorsale aponeurose van digitorum II-V

mm. interossei dorsales

O: ossa metacarpi I-V (2-koppig)

I: dorsale aponeurose van digitorum II-III-IV

mm. interossei palmares

O: ossa metacarpi II-IV-V (1-koppig)

I: dorsale aponeurose van digitorum II, IV en V





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Voor de 3 spieren:

Uitgangshouding: zit met de voorarm in supinatie ondersteund op de tafel. Dorsum van de hand

en MCP (II V) rusten eveneens op de tafel, volledige PIP en DIP-flexie van falangen II V,

duim ontspannen.

Fixatie: MCP II V worden gefixeerd.

Test: extensie van de IP-gewrichten met gelijktijdige flexie van de MP-gewrichten.

Weerstand: tegen de palmaire zijde van de proximale falangen in de richting van de extensie.

Opmerkingen:

Een belangrijke functie van de mm. lumbricales en mm. interossei is het vasthouden van

een krant of en boek in één hand.

Vingers kunnen eventueel apart getest worden. De vingers mogen niet gebogen worden,

ze moeten gestrekt blijven.


5-4 Ontkrol je vingers terwijl je je knokkels (kneukels) buigt. Houd het zo. Laat me je

knokkels niet strekken.

3 Ontkrol je vingers terwijl je je knokkels buigt.

2 Probeer je vingers te ontkrollen terwijl je je knokkels buigt.

Pip en dip flexie vingers m. flexor digitorum superficialis

m. flexor digitorum profundus


PIP gewrichten van 0° naar 100°

DIP gewrichten van 0° naar 90°

m. flexor digitorum superficialis C7-8

m. flexor digitorum profundus C8-T1

m. flexor digitorum superficialis

O: humerus, epicondylus medialis

I: middenste falanx dig. II-V

Uitgangshouding: zit of ruglig

met de voorarm in supinatie

steunend op de tafel.

Fixatie: de onderzoeker stabiliseert

het MCP gewricht met de pols in

een neutrale positie of lichte dorsaalflexie.

Test: flexie van het PIP gewricht met extensie van het DIP gewricht van de tweede tot en met

vijfde vinger. Elke vinger wordt getest als de wijsvinger op de afbeelding.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Weerstand: tegen de palmaire zijde van de middelste falanx in de richting van extensie.

Opmerkingen: Veel personen kunnen de pink niet geïsoleerd bewegen. Wanneer dit voorvalt, test de

pink en de ringvinger samen.

De compensatiebeweging ontstaat meestal door de m. flexor digitorum profundus. Dit zal

voorvallen als de DIP gewrichten kunnen gebogen worden.

Als de pols in extensie gaat zal de spanning in de vingerflexoren stijgen, wat kan

resulteren in een passieve flexie van de IP-gewrichten.

Relaxatie van de IP-extensie zal resulteren in een passieve IP-flexie.


5-4 Buig je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink). Houd hem zo. Laat me hem niet

strekken. Houd je andere vingers ontspannen.

3 Buig je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink).

2 Probeer je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink) te buigen.

m. flexor digitorum profundus

O: ulna, facies anterior en membrana interossea

I: distale falanx dig. II-V

Uitgangshouding: zit of ruglig

met de voorarm in supinatie en ondersteund op de tafel.

Fixatie: met de pols in lichte dorsaalflexie stabiliseert de onderzoeker het proximale en

middelste vingerkootje.

Test: flexie van het DIP-gewricht van de tweede tot en met de vijfde vinger. Elke vinger wordt

getest (II-V).

Weerstand: tegen het palmaire oppervlak van de distale falanx in de richting van extensie.

Opmerkingen: Veel personen kunnen de pink niet geïsoleerd bewegen. Wanneer dit voorvalt, test de

pink en de ringvinger samen.

Als de pols in extensie gaat zal de spanning in de vingerflexoren stijgen, wat kan

resulteren in een passieve flexie van de IP-gewrichten.

Relaxatie van de IP-extensie zal resulteren in een passieve IP-flexie.


5-4 Buig de top van je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink). Houd hem zo. Laat me

hem niet strekken.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



3 Buig de top van je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink).

2 Probeer de top van je wijsvinger (middenvinger, ringvinger, pink) te buigen.

MP extensie vingers m. extensor digitorum

m. extensor indicis

m. extensor digiti minimi


Van 0° naar 15°

m. extensor digitorum C6-8

m. extensor indicis C6-7

m. extensor digiti minimi C6-8

m. extensor digitorum


I: dorsale aponeurose van dig. II-V

m. extensor indicis

O: ulna, facies posterior en membrana interossea

I: dorsale aponeurose van dig. II



I: dorsale aponeurose van dig. V

m. extensor indicis


m. extensor digitorum





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Uitgangshouding: zit of ruglig met de voorarm in pronatie steunend op de tafel, pols neutraal,

MP en IP gewrichten zijn in een ontspannen flexie houding.

Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de pols.

Test: extensie van de MCP gewrichten van de tweede tot en met de vijfde vinger, waarbij de IP

gewrichten ontspannen zijn.

Weerstand: tegen de dorsale zijden van de proximale falangen distaal van de MCP gewrichten

in de richting van flexie.

Opmerkingen:

De MP-extensie van de vingers is geen sterke beweging, dus er mag niet teveel weerstand

gegeven worden.

Een andere manier om de functionaliteit van de extensoren na te gaan is om elke vinger

naar flexie te trekken en deze plots los te laten, als de vinger terug ―flipt‖ is hij bruikbaar.

Compensatie kan ontstaan als de pols teveel wordt gebogen, zo ontstaat een valse IP-

extensie.

De m. extensor digitorum wordt getest als vinger II tot V samen gestrekt worden, de m.

extensor indicis als de wijsvinger gestrekt wordt en de m. extensor digiti minimi als de

pink gestrekt wordt.


5-4 Buig je knokkels zo ver mogelijk naar achter. Houd ze zo. Laat me ze niet terug duwen.

3 Buig je knokkels zo ver mogelijk naar achter.

2 Probeer je knokkels zo ver mogelijk naar achter te buigen.

Abductie vingers m. interossei dorsales

m. abductor digiti minimi


Van 0° naar 20°

m. interossei dorsales C8-T1

m. abductor digiti minimi C8-T1

m. interossei dorsales

O: ossa metacarpi I-V (2-koppig)

I: dorsale aponeurose van digitorum II-III-IV

Figuur: zie p. 36

Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in pronatie, pols neutraal, vingers starten in extensie en

adductie.

Test: abductie van de vingers

Weerstand (tegen middelste kootje):

1/ abductie van wijsvinger naar duim en abductie van de middelvinger naar de ringvinger

Weerstand tegen radiale zijde van de wijsvinger in de richting van de middelvinger en weerstand





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



tegen de ulnaire zijde van de middelvinger in de richting van de wijsvinger

2/ abductie van de middelvinger naar de wijsvinger en abductie van de ringvinger naar de pink.

Weerstand tegen de radiale zijde van de middelvinger in de richting van de ringvinger en

weerstand tegen de ulnaire zijde van de ringvinger in de richting van de middelvinger.

3/ adductie van de ringvinger naar de middelvinger en abductie van de pink.

Weerstand tegen de radiale zijde van de ringvinger in de richting van de pink en weerstand tegen

de ulnaire zijde van de pink in de richting van de ringvinger (hier wordt de m. interossei

palmares II en m. abductor digiti minimi getest).

m. abductor digiti minimi

O: os pisiforme

I: dorsale aponeurose van dig. V

Uitgangshouding: zit of ruglig.

Fixatie: de hand kan op de tafel rusten of worden gestabiliseerd door de onderzoeker.

Test: abductie van de pink.

Weerstand: tegen de ulnaire zijde van de pink in de richting van de adductie naar de middellijn

van de hand.

Of andere mogelijkheid: zie vorige pagina bij de test voor de mm. interossei dorsales

Opmerkingen:

Enkel m. interossei dorsales I (aan de basis van de proximale falanx) en de m. abductor

digiti minimi (aan de ulnaire kant van de hand) zijn palpeerbaar.

Graad 5 kan ook getest worden door elke vinger apart naar adductie te duwen en ―op

spanning te brengen‖ en deze dan los te laten. Als de geteste vinger terug veert is deze

normaal (graad 5).


5-4 Spreid je 2 vingers. Hou ze zo. Laat ze me niet naar elkaar toe duwen.

3 Spreid je vingers.

2 Probeer je vingers te spreiden.

Adductie vingers m. interossei palmares





_________________________________________________________________________________

L. Daenen




Van 20° naar 0° m. interossei palmares C8-T1

m. interossei palmares

O: ossa metacarpi II—IV-V (1-koppig)

I: dorsale aponeurose van digitorum II, IV en V

Figuur: zie p. 36.

Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in pronatie, pols neutraal, vingers starten in extensie en

adductie.

Test: adductie van de vingers

Weerstand (middelste kootje):

1/ adductie van de wijsvinger naar de middelvinger.

Weerstand tegen ulnaire zijde van de wijsvinger in de richting van de duim.

2/ adductie van de ringvinger naar de middelvinger.

Weerstand tegen de radiale zijde van de ringvinger in de richting van de pink.

3/ adductie van de pink.

Weerstand tegen de radiale zijde van de pink in de richting van de abductie.

Opmerkingen:

Palpatie van de mm. interossei palmares is amper mogelijk.

Let er op dat bij het testen de vingers niet flecteren, want de lange vingerflexoren (m.

flexor digitorum profundus) kunnen bij de adductie van de vingers meehelpen.

Graad 5 kan ook getest worden door elke vinger apart naar abductie te brengen en deze

dan los te laten. Als de geteste vinger terug veert is deze normaal (graad 5).


5-4 Houd je vingers bij elkaar. Hou ze zo. Laat ze me niet uit elkaar duwen.

3 Sluit je vingers.

2 Probeer je vingers te sluiten.





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



BEWEGINGEN van de duim

MP & IP flexie duim MP flexie

m. flexor pollicis brevis

IP flexie

m. flexor pollicis longus


MP flexie: van 0° naar 50°

IP flexie: van 0° naar 80°

m. flexor pollicis brevis C8-T1

m. flexor pollicis longus C8-T1

m. flexor pollicis brevis

O: retinaculum flexorum, os capitatum, os trapezoideum, os trapezium

I: proximale falanx duim





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm neutraal of een beetje gesupineerd, pols neutraal, duim

neutraal of rustend op metacarpaal II.

Fixatie: de onderzoeker stabiliseert metacarpaal I.

Test: flexie van het MCP gewricht van de duim zonder flexie van het IP gewricht.

Weerstand: tegen de palmaire zijde van de proximale falanx in extensierichting.

Opmerkingen:

In de duimmuis kan het spierbuikje van de m. flexor pollicis brevis ulnair naast de pees

van de m. flexor pollicis longus gepalpeerd worden.

De lange duimflexor kan enkel compenseren als het IP gewricht flecteert, dus laat zeker

geen flexie toe in het distale gewricht.


5-4 Breng je duim over je handpalm. Houd de duim in contact met je handpalm. Buig het

eindgewrichtje van je duim niet. Houd de duim zo. Laat me hem niet naar achteren

trekken.

3 Breng je duim over je handpalm. Houd de duim in contact met je handpalm. Buig het

eindgewrichtje van je duim niet.

2 Probeer je duim over je handpalm te brengen zonder het eindgewrichtje van je duim te

buigen.

m. flexor pollicis longus

O: caput humerale: epicondylus medialis

caput radiale: radius, facies anterior

I: distale falanx van de duim





_________________________________________________________________________________

L. Daenen



Uitgangshouding: zit of ruglig.

Fixatie: terwijl de onderzoeker het os metacarpale I en de proximale falanx van de duim in

extensie stabiliseert, rust de hand op de tafel. De hand mag ook op zijn ulnaire zijde liggen met

de pols in lichte dorsiflexie en de onderzoeker stabiliseert de proximale falanx van de duim in

extensie.

Test: flexie van de distale falanx van de duim.

Weerstand: tegen de palmaire zijde van de distale falanx in de richting van extensie.

Opmerkingen:

Laat niet toe dat de distale falanx wordt gestrekt (extensie – hyperextensie) in het begin

van de test. Als de distale falanx gestrekt wordt en dan ontspant, zou de onderzoeker

kunnen denken dat er een actieve flexie gebeurde.


5-4 Buig het einde van je duim. Hou hem zo. Laat me hem niet strekken.

3 Buig het einde van je duim.

2 Probeer het einde van je duim te buigen.

MP & IP extensie duim MP extensie

m. extensor pollicis brevis

IP extensie

m. extensor pollicis longus



L. Daenen

1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK 46



MP extensie: van 50° naar 0°

IP extensie: van 80° naar 0°

m. extensor pollicis brevis C6-8

m. extensor pollicis longus C6-7

m. extensor pollicis brevis

O: radius, facies posterior


Uitgangshouding: zit of ruglig, de voorarm in middenpositie

en de pols neutraal. CMC en IP-gewricht van de duim zijn

ontspannen en in lichte flexie.

Fixatie: de onderzoeker stabiliseert metacarpaal I, enkel

beweging in het MCP-gewricht is mogelijk.

Test: extensie van het MCP-gewricht van de duim, terwijl het

IP-gewricht lichtjes gebogen blijft.

Weerstand: tegen de dorsale zijde van de proximale falanx, in

de richting van flexie.

Opmerkingen: De m. extensor pollicis brevis is een veranderlijke

spier, die zich dikwijls vermengt met de m. extensor

pollicis longus. Het is mogelijk dat de brevis niet van

de longus is te onderscheiden door klinische testen en

de test voor de longus heeft de overhand.

De pees van de m. extensor pollicis brevis is voelbaar

aan de basis van metacarpaal I, waar hij ligt tussen de

pezen van de m. abductor pollicis longus en de m. extensor pollicis longus.

Als er een extensie is van het IP gewricht van de duim en een CMC adductie, als men het

MP gewricht strekt, dan is de m. extensor pollicis longus aan het compenseren.


5-4 Breng je duim omhoog, zodat deze naar het plafond wijst, beweeg het eindgewrichtje

niet. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.

3 Breng je duim omhoog, zodat deze naar het plafond wijst, beweeg het eindgewrichtje

niet.

2 Probeer je duim te strekken.



HOGESCHOOL ANTWERPEN Opleiding Kinesitherapie

Departement Gezondheidszorg Academiejaar 2008-2009: semester 1

_________________________________________________________________________________

G. Peeters 1ste jaar Bachelor in de Kinesitherapie: Basiskinesitherapie: BL en WK 47


m. extensor pollicis longus

O: ulna, facies posterior

I: distale falanx duim

Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in middenpositie

steunend op de tafel op de ulnaire zijde van de hand.

Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de hand, pols is

neutraal en fixeert os metacarpale I en de proximale falanx.

Test: extensie van het IP-gewricht van de duim.

Weerstand: tegen de dorsale zijde van de distale falanx

van de duim, in de richting van flexie.

Opmerkingen: De pees van de m. extensor pollicis longus is

palpabel aan de ulnaire zijde van de anatomische

snuifdoos of op het dorsale oppervlak van de

proximale falanx.

De spieren van de duimmuis (m. abductor pollicis

brevis, m. flexor pollicis brevis en de m. adductor

pollicis) kunnen het IP-gewricht strekken door het

CMC gewricht te flecteren.

Verdere activiteit van de m. extensor pollicis longus

zal het MP-gewricht en de CMC-gewrichten

strekken.

Een snelle manier om de functionele status van de

lange duimstrekker te testen, is de distale falanx te buigen en dan plots los te laten. Als

deze distale falanx terugveert is het een bruikbare spier.


5-4 Strek het einde van je duim. Hou hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.

3 Strek het einde van je duim.

2 Probeer het einde van je duim te strekken.

Anatomische snuifdoos – anatomical snuffbox – tabatière anatomique

1 m. extensor pollicis longus

2 m. extensor pollicis brevis

3 m. abductor pollicis longus





_________________________________________________________________________________



Abductie duim m. abductor pollicis brevis

m. abductor pollicis longus

Andere: m. palmaris longus


Van 0° naar 70° m. abductor pollicis brevis C8-T1

m. abductor pollicis longus C6-7

ABDUCTIE DUIM = DUIM WEGBRENGEN VAN DE HANDPALM IN HET VLAK

DAT LOODRECHT STAAT OP HET VLAK DAT DOOR DE HANDPALM LOOPT.

m. abductor pollicis brevis

O: retinaculum flexorum, ossa trapezium en scaphoideum


Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in lichte supinatie, pols

neutraal, duim ontspannen in adductie, ulnaire zijde van het dorsum van

de hand rust op de tafel.

Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de metacarpalen door zijn hand over

de handpalm te plaatsen.

Test: abductie van van falanx I.

Weerstand: tegen het radiale gedeelte van de proximale falanx van de

duim in de richting van adductie.

Opmerkingen: Als er weerstand wordt gegeven kan de huid van de duimmuis

plooien (rimpelen) en de pees van de m. palmaris longus kan

duidelijk waargenomen worden.

De spierbuik van de m. abductor pollicis brevis is voelbaar in het

midden van de duimmuis, mediaal van de m. opponens pollicis.


5-4 Hef je duim recht naar boven naar het plafond. Houd hem zo. Laat me hem niet naar

beneden duwen.

3 Hef je duim recht naar boven naar het plafond.

2 Probeer je duim naar boven naar het plafond te heffen.





_________________________________________________________________________________



m. abductor pollicis longus

O: ulna en radius, facies posterior

I: basis van MCP I + os trapezium

Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in lichte supinatie,

pols neutraal, duim ontspannen in adductie, ulnaire zijde van

het dorsum van de hand rust op de tafel.

Fixatie: de onderzoeker stabiliseert metacarpalen van de 4

vingers en de pols.

Test: abductie van os metacarpale I (falanx I).

Weerstand: tegen het distale en radiale gedeelte van os

metacarpale I in de richting van adductie.

Opmerkingen: De pees van de m. abductor pollicis longus is voelbaar

aan de basis van metacarpaal I radiaal van de m.

extensor pollicis brevis. Het is de meest radiale pees

van de pols.

Wanneer de duim naar radiaal beweegt i.p.v.

wegbewegen boven van de handpalm, dan is de m.

extensor pollicis brevis aan het compenseren.


5-4 Hef je duim recht naar boven naar het plafond. Houd hem zo. Laat me hem niet naar

beneden duwen.

3 Hef je duim recht naar boven naar het plafond.

2 Probeer je duim naar boven naar het plafond te heffen.

Duim adductie m. adductor pollicis

Andere: m. interossei dorsales I


Van 70° naar 0° m. adductor pollicis C8-T1

m. adductor pollicis

O: caput obliquum: os capitatum (hamatum)

caput transversum: palmair op os MCP III


Uitgangshouding: zit, voorarm in pronatie, pols

neutraal en duim is ontspannen en hangt neerwaarts van de tafel in abductie (zie bovenste

tekening).

Fixatie: stabiliseer de metacarpalen van de 4 vingers door de hand van de patiënt langs dorsale

zijde te fixeren.

Test: adductie van de duim naar de handpalm toe.





_________________________________________________________________________________



Weerstand: tegen de ulnaire kant van de proximale falanx van de duim in de richting van

abductie.

Opmerkingen: Een test die vaak wordt gedaan om de kracht van de m. adductor pollicis te onderzoeken

is het vasthouden van een stuk papier tussen duim en os metacarpaal II.

Door het weefsel tussen duim en wijsvinger van de patiënt met duim en wijsvinger vast te

nemen kan men de m. adductor pollicis aan palmaire zijde voelen. De m. adductor

pollicis ligt tussen de m. interossei dorsales I en os metacarpaal I. Deze spier is moeilijk

te palperen.

De flexorspieren van de duim trekken de duim over de handpalm. Deze spieren zouden

inactief moeten blijven tijdens de adductietest.

De m. extensor pollicis longus kan de m. adductor pollicis compenseren, maar dan zal het

CMC gewricht in extensie gaan.


5-4 Breng je duim naar je wijsvinger. Houd hem zo. Laat me hem niet naar beneden duwen.

3 Breng je duim naar je wijsvinger.

2 Probeer je duim naar je wijsvinger te brengen.

Oppositie (duim naar pink) m. opponens pollicis

m. opponens digiti minimi

Andere: m. abductor pollicis brevis


Duimmuis naar pinkmuis m. opponens pollicis C8-T1

m. opponens digiti minimi C8-T1

m. opponens pollicis

O: retinaculum flexorum, os trapezium

I: radiale rand van os MCP I

Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in supinatie, pols neutraal

en duim in adductie.

Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de hand op de tafel.

Test: flexie, abductie en lichte endorotatie van het os

metacarpale I zodat de distale falanx van de duim naar de

distale falanx van de pink gaat. Niet met duimtop naar

pinktop wijzen, wel met duimmuis proberen pinkmuis te

raken.

Weerstand: tegen het os metacarpale I in de richting van

exorotatie, extensie en adductie.

m. opponens digiti minimi

O: retinaculum flexorum, hamulus van os hamatum

I: os MCP V





_________________________________________________________________________________



Uitgangshouding: zit of ruglig, voorarm in supinatie, pols neutraal en duim in adductie.

Fixatie: de onderzoeker stabiliseert de hand op de tafel.

Test: flexie, abductie en lichte endorotatie van het os metacarpale V zodat de distale falanx van

de pink naar de distale falanx van de duim gaat. Niet met pinktop naar duimtop wijzen, wel met

pinkmuis proberen duimmuis te raken.

Weerstand: tegen het palmaire oppervlak van os metacarpaal V in de richting van exorotatie.

Opmerkingen: Een oppositiebeweging is een combinatie van abductie, flexie en endorotatie van de

duim. M. opponens pollicis en m. opponens digiti minimi worden niet samen getest en

zouden apart gegradeerd moeten worden.

De m. opponens pollicis is aan de radiale zijde van os metacarpaal I voelbaar. Hij ligt

lateraal naast de m. abductor pollicis brevis. De m. opponens digiti minimi is voelbaar

aan de radiale zijde van os metacarpaal V.

De m. flexor pollicis brevis en longus kunnen de duim over de handpalm trekken naar de

pink, maar dan zal het contact enkel tussen duimtop en pinktop gebeuren en niet tussen

duimmuis en pinkmuis.

De m. abductor pollicis brevis kan compenseren maar dan is de draaicomponent van de

oppositie niet aanwezig.


5-4 Breng je duim naar je pink en tracht met de duimmuis de pinkmuis te raken, terwijl je de

letter ‗o‘ vormt met je duim en je pink. Houden zo. Laat me je duimmuis (pinkmuis) niet

naar beneden en buiten duwen.

3 Breng je duim naar je pink en tracht met de duimmuis de pinkmuis te raken, terwijl je de

letter ‗o‘ vormt met je duim en je pink.

2 Probeer je duim naar je pink te brengen.

BIBLIOGRAFIE PRAKTIJK MST

1. HISLOP, H.J., MONTGOMERY, J., Daniels and Worthingham’s muscle testing – Techniques of

manual examination, 6th edition, WB Saunders Company, 1995

2. KAHLE, W., LEONHARDT, H., PLATZER, W., Sesam - Atlas van de anatomie – Deel 1

Bewegingsapparaat, 13e druk, Bosch & Keuning, Baarn, 1993, ISBN 90-246-6916-2

3. KENDALL, F.P., KENDALL MCCREARY, E., GEISE PROVANCE, P., MCINTYRE RODGERS,

M., ROMANI, W.A., Spieren – Tests en functies, 4de

herziene druk, Bohn, Scheltema & Holkema,

Utrecht, 2008, ISBN 9789031351039

4. MINK, A.J.F., TER VEER, H.J., VORSELAARS, J.A.C. TH, Extremiteiten, Bohn, Scheltema &

Holkema, Utrecht, 1990, ISBN 90-313-1019-0

5. PUTZ, R., PABST, R., Sobotta - atlas van de menselijke anatomie, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten

Diegem, 1994, ISBN 90-313-1732-2



Documents

Manuele Spiertesting - Praktijk 2008-2009