Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Masterplan SmartHub Achterhoek
Regiegroep Smart Industry Achterhoek
Augustus 2016
Voorwoord
We weten allemaal dat de Achterhoek van oudsher een innovatieve regio is met veel maakindustrie en met een sterke sociale samenhang. We zijn er daarnaast allemaal van doordrongen dat de bevolkingskrimp een zware druk legt en ons uitdaagt een vitale economie in stand te houden. Daarvoor is het nodig op grote schaal te innoveren. De technologische en digitale mogelijkheden groeien immers exponentieel. Veel ondernemers snappen dat ze ‘smart’ moeten gaan werken om de concurrentie achter zich te laten. Om dat proces te ondersteunen en te versnellen heeft de Regiegroep Smart Industry Achterhoek* een Masterplan SmartHub opgesteld. Dit plan biedt handvatten en projecten om de Achterhoek toekomstproof te maken. Met een duidelijke visie: we transformeren tot dé Smart Industryregio van Nederland én met veel concrete projecten op het gebied van ‘New Business, New Knowledge, New Skills en New Profiling’. We hopen dat Achterhoekse ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden zich gaan oriënteren op de voor hen passende mogelijkheden en zich volop in de nieuwe ontwikkelingen storten. Zo deden onze voorouders dat in de tijd van de eerste ijzergieterijen en zo doen wij, hun nazaten dat nu Smart Industry en Smart Werken op het wereldtoneel zijn verschenen en ook op de deur van de Achterhoek kloppen. Belangrijk daarbij is dat we op trotse wijze uitdragen wie we zijn en wat we kunnen: SmartHub Achterhoek met de Toekomst in de Maak. Namens de regiegroep Smart Industry Achterhoek, Rik Swieringa voorzitter
Leden regiegroep Smart Industry Achterhoek: Foppe Atema (Goma B.V.), Jan Engels
(Portefeuillehouderoverleg Duurzame economie), René van Gils (Graafschap College), Dirk Jan van
den Hout (Royal Lovink Industries), Vincent Immink (Virupa Visual Solutions), Jan Kaak (Kaak
Nederland), Kees Nieuwenhuijse (CIVON), Peter Rikken (VNO-NCW Achterhoek), Toin de Ruiter
(BonsenReuling), Tom Salemink (Achterhoek2020 Jong), Martin Stor (Achterhoek2020) en Rik
Swieringa (Regio Achterhoek)
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inleiding ............................................................................................................................. 4
Hoofdstuk 2: Partnerschappen................................................................................................................ 6
2.1 Partners om de SmartHub te vernieuwen .............................................................................. 7
2.2 Partners om de SmartHub te innoveren ................................................................................. 8
2.3 Partners waarbij de SmartHub blijft leren .............................................................................. 8
2.4 Partners waarbij de SmartHub digitaliseert ............................................................................ 9
2.5 Partners die het masterplan SmartHub uitvoeren ................................................................ 10
2.6 Impact partners ..................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 3: Projecten die de SmartHub maken .................................................................................. 12
3.1 Smart Business Centre ........................................................................................................... 12
3.2 New Tech ............................................................................................................................... 14
3.3 Profiling van de SmartHub..................................................................................................... 14
Hoofdstuk 4: Criteria voor projecten .................................................................................................... 16
4.1 Project is concreet ................................................................................................................. 16
4.2 Er is een coalition of the willing ............................................................................................ 16
4.3 Aansluiting bij topsectoren ................................................................................................... 17
4.4 Een project heeft betekenis voor de gehele Achterhoek ...................................................... 18
Hoofdstuk 5: Smart Agenda Achterhoek ............................................................................................... 20
5.1 Projecten gericht op bewustwording .................................................................................... 20
5.2 Projecten gericht op New Business ....................................................................................... 21
5.3 Projecten gericht op New Knowledge ................................................................................... 21
5.4 Projecten gericht op New Skills ........................................................................................... 244
5.5 Projecten gericht op New Profiling ..................................................................................... 255
Bijlage 1: Relatie Masterplan SmartHub en Uitvoeringsagenda 2.0 Achterhoek2020 ....................... 277
Bijlage 2: Mondiale trends en hun impact op de Achterhoek............................................................. 288
Bijlage 3: Intermediaire organisaties betrokken bij de uitvoering ...................................................... 344
Pagina 4 van 35
Hoofdstuk 1: Inleiding
Het Masterplan “SmartHub Achterhoek” is het resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen de
drie O’s (ondernemers, overheid en maatschappelijke organisaties) in de Achterhoek. Een
samenwerking geboren uit noodzaak om een passend antwoord te geven op de situatie van een
krimpende bevolking van de Achterhoek. Dit Masterplan is een onderdeel van de uitvoeringsagenda
2.0 Achterhoek 20201 gericht op Smart Werken2.
Smart werken
Smart werken is het gevolg van steeds verdergaande digitalisering. Hierdoor veranderen industriële
productie, diensten, onderwijs, wetenschap en zorg in snel tempo. Alleen met kennis, creativiteit,
ondernemerschap en nieuwe verdienmodellen kunnen deze veranderingen in nieuwe banen en
inkomsten worden omgezet. Vernieuwing is ook noodzakelijk voor een verdere verduurzaming van
de economie om welvaart en welzijn voor toekomstige generaties veilig te stellen. Oplossingen voor
wereldwijde maatschappelijke uitdagingen, zoals het voeden van negen miljard monden in 2050, een
duurzame energiehuishouding, schoon drinkwater, efficiënt grondgebruik en betaalbare en
kwalitatief goede gezondheidszorg, kunnen alleen door innovatie worden gevonden.
Om de concurrentiepositie van de Achterhoek te behouden en te versterken en om een aantrekkelijk
gebied te zijn om in te wonen, te werken, te leven en in te ondernemen heeft de stuurgroep
Achterhoek 2020 besloten Smart Industry te omarmen. Gezamenlijk hebben ondernemers, overheid
en maatschappelijke instellingen in de Achterhoek gekozen voor Smart Industry, ofwel slimme
maakindustrie, als motor van de economische ontwikkeling. Bij Smart Industry draait alles om de
integratie van ICT en geavanceerde technologie in industriële productieketens. Door objecten,
machines, systemen en mensen met elkaar te verbinden ontstaan talloze mogelijkheden om
productieprocessen efficiënter en effectiever in te richten. Slimme producten genereren een
constante stroom aan gegevens waarmee producenten hun producten verbeteren en afnemers hun
gebruik en onderhoud optimaliseren. Zo zet niet alleen de maakindustrie zelf een volgende stap –
men spreekt zelfs van de vierde industriële revolutie – ook aanverwante sectoren veranderen
ingrijpend.
Beweging naar een SmartHub
De Achterhoek heeft alles in huis om van Smart Industry een succes te maken met haar krachtige
industriële basis van grote én mkb-ondernemingen, goede kennisinfrastructuur van UT, HAN, CIVON,
ICER, ACT. Ook het Achterhoekse DNA van samenwerken speelt hierin een belangrijk rol..
Met Smart Industry kunnen zeer complexe vraagstukken van de toekomst in gezamenlijkheid worden
opgelost. Het is immers niet meer vol te houden dat een enkele partij dit voor zijn rekening neemt.
De gezamenlijk maatschappelijke opgave centraal stellen en vanuit verschillende disciplines daaraan
te werken in een netwerk lijkt een betere aanpak.
Deze aanpak lijkt de Achterhoek op het lijf geschreven omdat samenwerking en het smeden van
slimme coalities bij de bevolking in het bloed zitten. Coalities die kansen pakken, transitie
1 Zie een schematische weergave van de plaats van het masterplan SmartHub in de uitvoeringsagenda
2 Deze keuze is ingegeven door de mondiale trends op het gebied van techniek en arbeidsmarkt. Voor
achtergronden naar deze trends zij verwezen naar bijlage 1
Pagina 5 van 35
bewerkstelligen van de industrie, landbouw, in de bouwsector en de zorg. Dit werken in netwerken is
precies de juiste werkwijze om de beweging in gang te zetten naar een SmartHub.
Een smart Hub wil zeggen: een fysieke en digitale plek waar mensen de mogelijkheid hebben om
uitdagende en prikkelende ideeën te opperen en deze in de praktijk te toetsen, waarbij
kennisuitwisseling centraal staat. Daarmee vernieuwt de Hub zichzelf voortdurend en biedt het een
inspirerende en innovatieve omgeving om te werken en te wonen. Hierdoor innoveren bestaande
bedrijven en krijgen start ups kansen, blijven mensen wonen in de Achterhoek en trekt het (jonge)
dynamische mensen naar de Achterhoek.
Het doel van de projecten in dit masterplan is om de beweging naar een SmartHub te stimuleren
door::
Ondernemers bewust te maken van de betekenis van Smart Industry voor hun business;
Ondernemers te laten experimenteren met Smart Industry Technieken;
Ondernemers kennis te laten opdoen over mogelijk nieuwe verdienmodellen;
(Jonge) talenten de kansen voor een prachtige carrière in de Achterhoek te tonen.
De beweging naar de SmartHub is al in gang gezet. Er zijn al diverse initiatieven op het gebied van
Smart Industry zoals:
De proeftuin Smart Bending Factory in Varsseveld
Samenwerking RCT’s en Kennispartners
Lectoraat voor Smart Industry
Shared R&D
Shared facility’s
Organiseren van masterclasses voor en door het bedrijfsleven om het management van de
industrie te helpen de transitie vorm te geven
Profilering Achterhoek
Een SmartHub staat niet op zichzelf, maar heeft baat bij een sterk en innovatief landschap om zich
heen: Oost-Nederland, en samenwerking met partners binnen en buiten de Achterhoek.
Pagina 6 van 35
Hoofdstuk 2: Partnerschappen
Ideeën voor het oplossen van maatschappelijke opgaven moeten vanwege hun complexiteit steeds
vaker worden uitgevoerd door meerdere partijen. Dit vereist partnerschappen, waarin ondernemers
uit grote bedrijven en het mkb, onderzoekers en onderwijsinstellingen, andere stakeholders en de
overheid slim samenwerken aan de condities die nodig zijn om vernieuwing te realiseren, zoals
onderzoek en innovatie, het inzetten van menselijk kapitaal, minder en slimmere regels, Green Deals
en internationaal ondernemen. Het gaat niet alleen om samen bepalen, maar ook om samen
(financieel) commitment tonen. Door deze gerichte samenwerking ontstaat maatwerk voor onze
krachtigste clusters van bedrijvigheid die deel uitnaken van mondiale waardeketens waarin Oost-
Nederland excelleert en veel economische waarde creëert.
De publiek-private partnerschappen worden gevormd op diverse schaalniveaus die elkaar versterken,
zowel regionaal, landelijk als internationaal (o.a. EU). Productiviteit, werkgelegenheid en innovatie
komen in belangrijke mate tot stand in regionale netwerken. Een goede synergie tussen nationale en
regionale initiatieven is daarom van belang, bijvoorbeeld om te komen tot een gecoördineerde inzet
van instrumenten voor financiering en innovatie. Dit geldt ook voor Europees en mondiaal niveau..
Economische activiteiten in Nederland zijn steeds meer verweven in internationale waardeketens.
Met de wereld als ontwerp-, productie- en afzetgebied bepaalt het vermogen tot een voortdurende
innovatieve en snelle aanpassing aan nieuwe ontwikkelingen onze welvaart en groei.
Pagina 7 van 35
2.1 Partners om de SmartHub te vernieuwen Het inspelen op economische en maatschappelijke uitdagingen met nieuwe
vindingen, producten, diensten en concepten vraagt naast toponderzoek om
ondernemers, groot en klein, met lef en pioniersgeest die niet bang zijn om hun nek
uit te steken. Startups en snel groeiende jonge bedrijven spelen hierbij een
wezenlijke rol. Zij combineren creativiteit, talent en doorzettingsvermogen en zetten nieuwe ideeën
om in economische waarde. Ook langer bestaande bedrijven vernieuwen constant door te investeren
in nieuwe kennis, technologie en menselijk kapitaal en door met risico nieuwe concepten op de
markt te brengen.
Niet innoveren betekent dat zij worden ingehaald door de concurrentie en van de markt verdwijnen.
Voortdurende vernieuwing loopt dan ook als een rode draad door grote multinationals en bedrijven
in het mkb die al jaren aan de top staan in Nederland en op wereldschaal. Niet alleen door hun naam
of faam, maar vooral door hun vermogen steeds weer in te spelen op veranderende
marktomstandigheden en door innovatie.
Vernieuwing komt dus vanuit startups,
jonge ondernemingen en al langer bestaande
bedrijven. Daarbij wordt het samenspel tussen
deze groepen bedrijven en met kennis- en
onderwijsinstellingen steeds belangrijker.
Grote, internationaal opererende bedrijven
oefenen aantrekkingskracht op vernieuwende
startups en het mkb. We zien dit in Oost
Nederland, waar bedrijven een magneetfunctie
hebben richting het mkb en startups op het
gebied van o.a. high tech systemen en
materialen, food, health en design.
Partners om mee samen te werken om de Hub te vernieuwen zijn dan ook de branche organisaties
om feeling te houden met wat op landelijk en internationaal niveau plaatsvindt:
FME
Metaalunie
VNO-NCW
Pagina 8 van 35
2.2 Partners om de SmartHub te innoveren In het bedrijvenbeleid is er veel aandacht voor de groei van de investeringen in
R&D. Deze investeringen leveren enerzijds de kennis en technologie om de uitdagingen van morgen
het hoofd te bieden en zijn anderzijds ook noodzakelijk om concurrerend te blijven.
Overheidsstimulering is nodig omdat de maatschappelijke baten van dergelijke risicovolle
investeringen groter zijn dan de baten die bedrijven zich kunnen toe-eigenen, waardoor bedrijven in
het algemeen uit zichzelf minder investeren dan maatschappelijk gezien wenselijk is. Het
bedrijvenbeleid stimuleert investeringen in R&D op diverse manieren, zoals het verlagen van de
kosten en verkleinen van de risico’s en door invoering van eigentijdse regelgeving zoals intellectuele
eigendomsrechten.
Belangrijke partners in deze zijn:
PPM Oost De participatiemaatschappij van Oost-Nederland die innovaties kan
financieren voor de topsectoren High Tech Systems and Materials , door
middel van het verstrekken van participaties, achtergestelde leningen en
kredieten
Valorisatie Provincie Gelderland heeft drie valorisatieprogramma’s waar leningen
kunnen worden verstrekt aan met name start up-bedrijven in de vroege fase
van hun idee. Het betreft: Start Life (food), Redmedtech Ventures (Health) en
Gelderland Valoriseert (creatief, chemie en energie).
RvO Rijksdienst voor Ondernemers heeft enkele interessante mogelijkheden voor
kredietverstrekking, zoals de Vroege Fase Financiering en het
Innovatiekrediet voor ondernemers met goede ideeën in verschillende fases
van ontwikkeling.
Europa Europa heeft subsidieprogramma’s (OP Oost en Interreg) om
samenwerkende ondernemers te subsidiëren voor de ontwikkeling van hun
idee.
2.3 Partners waarbij de SmartHub blijft leren In de topsectoren werken bedrijfsleven en kennisinstellingen samen
met toegepaste kennisinstellingen maar evenzeer met
maatschappelijke partners zoals provincies en regio’s aan een gezamenlijke agendering,
programmering en financiering van kennis en innovatie.
Wat opvalt, is dat er steeds meer grote en strategische publiekprivate samenwerkingen worden
opgezet die de komende jaren bijdragen aan nieuwe doorbraken of structuurversterking van de
sector. Soms gaat het om eerste verkenningen van de haalbaarheid, maar in een aantal gevallen gaat
het om plannen die vrijwel afgerond zijn en op korte termijn gelanceerd kunnen worden.
Pagina 9 van 35
De PPS’en geven ook extra aandacht aan samenwerking tussen topsectoren onderling. Deze
samenwerking leidt tot extra inzet op de ontwikkeling van nieuwe doorbraaktechnologieën en op het
oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen. Met de nieuwe kennis-en innovatieagenda’s wordt
ook de samenwerking met departementen en regionale partners verder vormgegeven.
De kennisinfrastructuur en bereidheid tot samenwerken en het vormen van PPS’ en is groot in de Achterhoek en geheel Oost-Nederland. Belangrijke kennisleveranciers voor de Achterhoek:
Graafschap College
Saxion
HAN
TNO
UT
Universiteit van Münster
Fraunhofer Instituut
Fachhochschule Bocholt
AOC Oost
Belangrijke kennispartners voor de Achterhoek zijn:
RCT Gelderland
Kennispark Twente
Smart Bending Fabriek
Smart Welding fabriek
Health Valley
Food Valley
Kiemt
POA
2.4 Partners waarbij de SmartHub digitaliseert De afgelopen drie jaar is Nederland als vierde gerangschikt in de
Networked Readiness Index (WEF 2015). Deze sterke positie is het
gevolg van een betrouwbare en volledige ICT-infrastructuur (de
meeste Europese internetverbindingen passeren de Amsterdam Internet Exchange), een open
oriëntatie, de kwaliteit van de wetenschap en een hoogopgeleide beroepsbevolking.
Hiermee heeft Oost-Nederland een goede uitgangspositie. Om deze te behouden blijft aandacht
nodig voor de investeringen in publiek-private samenwerking en baanbrekend onderzoek, maar ook
om ervoor te zorgen dat het absorptievermogen van nieuwe technologieën door bedrijven versneld
wordt.
Partners op het gebied van digitalisering zijn:
Nationaal programma Smart Industry met FME als trekker
Boost – de vertaling van deze agenda naar Oost-Nederland
Pagina 10 van 35
Beide actieplannen zijn opgesteld door de drie O’s op nationale schaal en hebben acties gedefinieerd
in een aantal programmalijnen:
het verzilveren van bestaande kennis
het versnellen van ontwikkelingen in fieldlabs
het versterken van kennis, benodigde skills en ICT randvoorwaarden
De uitvoering van de agenda is inmiddels in volle gang en vindt plaats door ondernemers, scholen,
kennisinstellingen en (regionale) overheden. Voorbeelden van uitgevoerde activiteiten zijn:
Versnellen in Fieldlabs: er worden diverse Fieldlabs opgezet. De eerste drie Fieldlabs hebben hun
plannen en financiering rond en zijn van start.
Issues in de Smart Industry programma’s zijn bijvoorbeeld het Internet of Things en Big Data.
De hoeveelheid (digitale) data die wij met elkaar produceren groeit explosief. Computers worden
steeds sneller en krachtiger en zijn in staat om grote hoeveelheden data te analyseren. Big Data
levert inzichten voor efficiëntere bedrijfsprocessen, maar biedt ook mogelijkheden om
ontwikkelingen te voorspellen, bijvoorbeeld wanneer er een griepepidemie aankomt, of welke
bestellingen een webwinkel binnenkort kan verwachten. Om vraagstukken rondom Big Data aan te
pakken en kansen te benutten is een gezamenlijke inspanning tussen deskundigen in het ICT-domein
en experts in de topsectoren of toepassingsdomeinen vereist.
De betrokkenheid van bedrijven maakt het voor hen mogelijk om mee te sturen aan de
onderzoeksvragen op dit terrein. Zo kunnen bedrijven de uitdagingen van digitalisering beter
verwerken in hun bedrijfsstrategie. Hier valt voor Nederland nog winst te behalen, gelet op de 21e
plaats in de WEF-index met betrekking tot de opname van
informatietechnologie door bedrijven.
2.5 Partners die het masterplan SmartHub uitvoeren Uit voortgaande blijkt dat de Achterhoek alles in huis heeft om een
succesvolle SmartHub te creëren. Het gebied heeft een krachtige basis
van innovatieve grote én mkb-ondernemingen in de maakindustrie met
een grote betrokkenheid bij het onderwijs.
De kennisinfrastructuur in de Achterhoek is goed en er zijn een aantal intermediaire organisaties die
de ondernemers kunnen bewegen richting SmartHub3.
3 Voor een omschrijving van de intermediaire organisaties wordt verwezen naar bijlage 3
Pagina 11 van 35
CIVON en Achterhoek 2020 ondersteunen ondernemers bij het formuleren of uitvoeren van
hun projecten. Zij beoordelen de projecten op rijpheid en stellen aanpassingen voor aan de
projectenagenda.
ACT detecteert kansrijke ideeën in het veld en de samenleving en leidt ondernemers en
overige partners naar de SmartHub.
SIRA dient ter financiële ondersteuning, meestal in de vorm, van garantstellingen.
POA en het regionale portefeuillehoudersoverleg Duurzame economie ondersteunen de
ondernemers op het gebied van human capital.
De realisatie van projecten of activiteiten gebeurt in wisselende coalities. Hierbinnen worden
afspraken gemaakt over de onderlinge rolverdeling van opdrachtgever, opdrachtnemer en
projectleider. De opdrachtnemers en projectleiders leggen verantwoording af aan hun
opdrachtgevers. De stuurgroep communiceert op projectniveau met de opdrachtgevers en laat zich
desgewenst informeren door de projectleiders.
Overige betrokken Achterhoekse partijen:
VNO- NCW Achterhoek
Samenwerkende Industriële Kringen Achterhoek
Stuurgroep Achterhoek2020
Regio Achterhoek
Portefeuillehoudersoverleg Duurzame economie
2.6 Impact partners Zoals uit de teksten van partnerschappen blijkt, heeft de Achterhoek een krachtige
kennisinfrastructuur, waar bij de belangrijkste partners om te komen tot innovatie zijn
vertegenwoordigd. De Achterhoek heeft een paar sterke troeven voor het stimuleren van de
beweging naar een SmartHub:
Partners in alle gewenste gebeden aanwezig;
Voortdurende uitwisseling van kennis en ervaring tussen onderwijs en ondernemers;
Bereidheid tot samenwerken;
Sterke ligging.
Pagina 12 van 35
Hoofdstuk 3: Projecten die de SmartHub maken
Om de beweging in gang te zetten zijn projecten ontwikkeld of worden nog ontwikkeld. Voor de
indeling van de projecten wordt aangesloten bij de nationale actieagenda Smart Industry en Boost
die de acties indelen langs vier programmalijnen: Profiling, Knowledge, Business and Skills.
1. New Business: Versneld ontwikkelen en toepassen van nieuwe producten,
productietechnologieën en business modellen op basis van reeds beschikbare kennis.
2. New Knowledge: Bevordering van crosssectorale kennisontwikkeling en –overdracht.
3. New Skills: Meer kennis en vaardigheden bij ondernemers en werknemers en toegang tot talent.
4. New Profiling: Juiste communicatie/ profilering naar de doelgroepen (Achterhoeks) talent en
(Achterhoekse) bedrijven.
Bovenstaande afbeelding toont de 'ankerpunten':
Smart Business Centre
New Tech
Profilering
Deze ankerpunten worden in de volgende paragrafen besproken.
3.1 Smart Business Centre Een belangrijk project is het Smart Business Centre. Hier worden naar aanleiding van vragen uit de
maatschappij experimenten opgezet en een werkwijze ontwikkeld die past bij de huidige tijd en
aanvullend is op het mbo-niveau in een fieldlab-achtige omgeving. In multidisciplinaire trajecten
gaan studenten, bedrijven, kennisinstellingen en overheid samen aan de slag om oplossingen voor
problemen of knelpunten te vinden.
In het Smart Business Centre krijgt de samenwerking vanuit de disciplines High Tech Systemen en
Materialen, Agri&food, Creatieve Industrie, Energie, Life Sciences & Health en Logistiek gestalte.
Pagina 13 van 35
Kenmerken van dit centrum:
Het is een fysieke locatie waar inspiratie kan worden opgedaan
Samenwerking van ondernemers, overheid en maatschappelijke organisaties
Samenwerking met Twente en Duitsland
Fysieke locatie Smart Business Centre
In het Smart Business Centre worden proeffaciliteiten aangeboden die iedereen tegen
marktconforme tarieven kan gebruiken. De nadruk komt te liggen op het ontwikkelen van nieuwe
producten/ diensten door gebruik te maken van nieuwe technieken voor kansrijke sectoren.
Het Smart Business Centre is gevestigd op het DRU Industriepark. Hier heeft de ijzerindustrie in de
Achterhoek gedurende tweeënhalve eeuw furore gemaakt. Door samenwerking, investering en
productvernieuwing fungeerde deze industrie als de belangrijkste werkgever in de regio. In 2003 is
de DRU opgegaan in een internationaal concern. De oude fabrieksgebouwen hebben als industrieel
monument bijna allemaal een tweede leven gekregen, waarmee het DRU industriepark is
omgetoverd tot een plaats voor samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en andere partners.
Voor het Smart Business Centre is het DRU Industriepark daarmee de ideale plaats.
Samenwerken met de drie O’s: Groeimodel
Ondernemers en onderwijs zijn nauw betrokken bij het Smart Business Centre. Gezamenlijk worden
vragen vanuit de maatschappij of een ondernemer opgepakt en verder gebracht met behulp van
technologie en ICT, waardoor weer nieuwe ideeën en verdienmodellen ontstaan. Door de
gezamenlijke aanpak blijven onderwijs en arbeidsmarkt op elkaar aangesloten en wordt onderzoek
gedaan daar waar vragen liggen..
Aangezien het “Smart Business Centre” vraaggestuurd werkt, wordt een groeimodel gebruikt waarbij
partners in de loop van de tijd kunnen aansluiten.
Door de innovatie in diensten van vooral de relevante topsectoren, groeit het Business Centre uit tot
een regionale speler waar deelnemers leren dat door samenwerking buiten de eigen sector innovatie
tot stand komt. Hiermee krijgt het centrum een aanzuigende werking voor partijen binnen en buiten
de regio en kan het een plek veroveren in de regionale ontwikkeling.
Pagina 14 van 35
Het centrum speelt in op concrete vragen vanuit de markt en weet zo meer inhoud en impact te
realiseren voor mbo, hbo en universiteit. De opbrengst: een grotere instroom van goed
gekwalificeerd personeel. Er is een groeiende behoefte aan studenten die worden opgeleid tot
medewerkers met 21st century skills: creatieve, flexibele, out of the box-denkende mensen. Als
laatste draagt het centrum bij aan het vergroten van de kennis en vaardigheden (en daarmee de
mobiliteit en flexibiliteit) van zittend personeel.
In de regio Achterhoek vormen enkele topsectoren de pijlers van de economie. In dit centrum krijgen
deze sectoren een plek waar ze elkaar kunnen versterken en vernieuwen.
Twente en Duitsland
Zowel Twente als Duitsland hebben veel bedrijven en kennisinstellingen die al ervaring hebben
opgedaan met Smart Industry of Industry 4.0. Het is van belang om het wiel niet opnieuw uit te
vinden, maar voort te bouwen op de expertise die rondom de Achterhoek is opgedaan.
Impact Smart Business Centre
Het Smart Business Centre is de fysieke beleving van SmartHub Achterhoek. Bruisende en
sprankelende ideeën worden door excellente samenwerking tussen de drie O’s op het gebied van
technologie en ICT omgezet in innovatieve oplossingen binnen de speerpunten van de Achterhoek en
het nationale topsectorenbeleid.
3.2 New Tech Hieronder vallen projecten die ontstaan, vaak bij ondernemers, om vaardigheden op te doen met
nieuwe of bestaande technieken, processen of diensten. In New Tech horen projecten als oefenen en
leren met de 3D Metaal printer, Robotica etc.
Doel hiervan is dat ondernemers en onderwijs leren wanneer deze nieuwe technieken zijn te
gebruiken en in te passen in de bedrijfsvoering.
3.3 Profiling van de SmartHub Algemene doelstelling van de profilering is het versterken van de Achterhoekse economie door meer
werkgelegenheid en meer omzet. Om dit te bereiken is onder andere effectieve communicatie,
gericht op de doelgroepen 'talent' en 'bedrijven' van belang.
Kernboodschap en onderbouwing
“Aan het begin van de vierde industriële revolutie is de Achterhoek een ideale plek voor wat men
Smart Industry noemt. Dat komt omdat we hier al eeuwenlang een sterke maakindustrie hebben en
omdat we begrijpen dat we heel goed moeten samenwerken om nieuwe ontwikkelingen op te
pakken en verder te brengen. Het op niveau houden van de economie en de leefbaarheid is de
belangrijkste uitdaging voor de Achterhoek. We werken hier van nature samen omdat we veel
familiebedrijven en mkb-bedrijven hebben die al jarenlang met elkaar verbonden zijn en ook gewend
zijn samen te werken met onderwijs en overheid.”
Doelgroepen
Om te bereiken dienen dat het concept SmartHub landt en gaat leven, dienen de volgende
doelgroepen geïnformeerd, geïnspireerd en geactiveerd worden:
Pagina 15 van 35
o (maatschappelijk) ondernemers: zij moeten bekend zijn met de kansen van Smart Industry en
deze in hun organisatie benutten;
o Talenten: zij moeten bekend zijn met de kansen die de Achterhoek hen biedt op een mooie
carrière en deze kansen ook benutten.
Creatief concept
o Regioaanduiding en logo: SmartHub Achterhoek
o Pay-off/ belofte: “Toekomst in de maak”
Overige projecten die gereed zijn voor uitvoering
Nadere informatie over deze projecten is te vinden in hoofdstuk 6.
Metaalprinter
- Fieldlab smart industry /zorg / agro
- Economische Profilering SmartHub/ Toekomst in de Maak
- Smart Business Centre
- Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Achterhoek
- Achterhoek2020Jong projecten
Pagina 16 van 35
Hoofdstuk 4: Criteria voor projecten
In dit hoofdstuk staan de criteria waaraan projecten moeten voldoen om een bijdrage te leveren aan
het in beweging brengen van een SmartHub. Dit zijn dezelfde criteria die Achterhoek 2020 hanteert
bij de beoordeling van projecten.
4.1 Project is concreet De projectbeschrijving is uitvoeringsgericht, voldoende concreet, specifiek geformuleerd en voorzien
van een heldere omschrijving van de beoogde resultaten. Er is een duidelijke samenhang tussen de
doelstelling van de agenda, de te bereiken resultaten en de activiteiten die ondernomen worden.
Partners hebben een gedeeld beeld van waar het initiatief toe leidt en aan de hand van welke
indicatoren de resultaten worden beoordeeld (monitoring). Voor het project of de activiteit is helder
omschreven welke aanpak wordt gevolgd, welke partijen/belanghebbenden op welke wijze worden
betrokken, hoe de financiële dekking is gewaarborgd en binnen welke termijn het project of de
activiteit is gerealiseerd. Ook worden afspraken gemaakt over de wijze waarop de voortgang van de
uitvoering wordt gemonitord.
4.2 Er is een coalition of the willing Het project of de activiteit is urgent en kan rekenen op draagvlak bij betrokken partners (afkomstig
uit verschillende O’s). Er is sprake van een duidelijke probleemeigenaar en van een
verantwoordelijke trekker (op persoonlijk niveau). Ieders rol in dit project of activiteit is gekend en
erkend. Daarnaast zijn er voldoende middelen beschikbaar om het project/de activiteit te kunnen
uitvoeren.
Uitgangspositie bij dit criterium is dat onderwijs en ondernemers kennis uitwisselen en
ontwikkelingen op elkaar afstemmen zodat innovaties in onderwijs en bedrijfsleven een plek krijgen.
Dit om op redelijk korte termijn een oplossing te vinden voor de vraagstukken van de toekomst die
zo complex zijn dat ze multidisciplinair moeten worden opgelost.
Gezamenlijk stellen ondernemers en onderwijs dan ook de maatschappelijke opgave centraal en
wordt vanuit verschillende disciplines gewerkt, wellicht vanuit een netwerkaanpak. Deze aanpak lijkt
de Achterhoek op het lijf geschreven omdat wij van nature goed zijn in samenwerking en het smeden
van slimme coalities. Coalities die kansen pakken en, transitie bewerkstelligen van de industrie,
landbouw, bouwsector en zorg.
De precieze samenwerkingsvorm is maatwerk per project of activiteit, waarbij de samenwerking
wordt ingericht vanuit het beantwoorden van de vraag: wat en wie zijn nodig om de opgaven aan te
pakken en de beoogde doelen te realiseren? Voor de precieze vormgeving van de samenwerking per
project of activiteit geldt als uitgangspunt dat de vorm volgend is op de inhoud. Dit betekent dat de
samenwerking per project of activiteit maatwerk is en dus per opgave kan verschillen. Iedere partner
neemt zijn verantwoordelijkheid bij de inzet van menskracht en middelen in een omvang en kwaliteit
die passen bij de opgave en de beoogde resultaten.
Pagina 17 van 35
4.3 Aansluiting bij topsectoren Het project of de activiteit past binnen de hoofdopgave Werken en levert een overtuigende en
zichtbare bijdrage aan de doelstelling van de uitvoeringsagenda: het realiseren van een vitale,
economisch krachtige en toekomstbestendige Achterhoek en aan de geformuleerde doelstellingen
per hoofdopgave. Een project moet ten goede komen aan een van de volgende topsectoren:
High Tech Systems and Materials
De huidige marktontwikkelingen in de HTSM-sector verschaffen Oost-Nederland een uitstekende
positie. De vraag naar hightech producten blijft wereldwijd toenemen, ook vanwege de toenemende
koopkracht. Daarnaast bestaan veel eindproducten voor een steeds groter deel uit elektronica,
software en nieuwe materialen. Deze ontwikkelingen zijn gebaseerd op sleuteltechnologieën die in
Nederland stevig geworteld zijn: micro-/nano-elektronica, nanotechnologie, geavanceerde
materialen, fotonica en geavanceerde productietechnologie. Bovendien zijn Nederlandse
(doorbraak)technologieën zoals 3D-printen, robotica, ultieme ‘connectivity’ door het internet der
dingen (IoT), de toepassing van Big Data, en de explosief toenemende rekenkracht onmisbaar voor
het realiseren van oplossingen voor wereldwijde maatschappelijke uitdagingen.
Agri & Food
De Topsector Agri&Food is een krachtige motor van onze economie. De sector is goed voor bijna tien
procent van ons nationale inkomen en werkgelegenheid. De sector levert een belangrijke bijdrage
aan het welzijn door iedere dag te zorgen voor voldoende, lekker, veilig en gezond voedsel voor de
Nederlandse bevolking en voor een omvangrijke wereldwijde export. De groei van de
wereldbevolking naar negen miljard mensen in 2050 en de toenemende welvaart vergroten het
belang van de sector, maar stellen deze ook voor grote uitdagingen. Bijvoorbeeld op het gebied van
duurzaamheid, gezondheid en voedselzekerheid. De sector heeft een duidelijke agenda om de
uitdagingen van de toekomst aan te gaan en de positie van Agri&Food te vernieuwen, te verstevigen
en verder uit te bouwen.
Cross over HTSM en Agri & Food: Smart AGRI & FOOD
Op het snijvlak van Agri&Food, Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, Hightech-Systemen en Materialen
en ICT is de roadmap ‘High Tech 2 Feed the World’ gepresenteerd. Dit is een brede samenwerking
tussen de Topsectoren, FME, bedrijven en kennisinstellingen. In de roadmap zijn de
toepassingsgebieden veredeling, tuinbouw, akkerbouw, dierlijke productie, ingrediënten, food
products en machinebouw voor de voedselverwerking vervlochten met technologische
ontwikkelingslijnen op gebied van materialen, data-acquisitie, data-analyse en gebruik,
automatisering en control, en systeemarchitectuur en -integratie. Door hightechsystemen en -
materialen en de nieuwe mogelijkheden van ICT toe te passen, is de Agri&Food sector beter
toegerust om de grote maatschappelijke uitdagingen waarvoor het zich gesteld ziet, aan te kunnen.
Met haar hoge economische en ecologische druk is Oost-Nederland de ideale ‘pressure cooker’ om
deze nieuwe mogelijkheden te ontwikkelen en tot waarde te brengen.
Creatieve Industrie
De Topsector Creatieve Industrie bestaat uit diverse disciplines als architectuur, design, mode,
media&ict, gaming en popmuziek. De Topsector speelt een belangrijke rol bij het aanjagen van
innovatie in andere sectoren en bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen op gebieden zoals
Pagina 18 van 35
zorg, veiligheid en energie. De erkenning van de Creatieve Industrie als Topsector in 2011 heeft veel
losgemaakt. Niet alleen de inspanningen van het Topteam, maar ook de introductie van de term
Creatieve Industrie heeft er toe geleid dat de sector zich beter is gaan organiseren en dat er een
gevoel van gezamenlijkheid is gecreëerd tussen de verschillende deelsectoren hiervan.
Energie
De Topsector Energie is de drijvende kracht achter de innovaties nodig voor de transitie naar een
betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam energiesysteem. Dit doet de Topsector Energie door het
stimuleren van innovaties die de transitie naar een volledig duurzame energievoorziening versnellen,
waarmee we nieuwe bedrijvigheid creëren en de internationale concurrentiepositie versterken. Dit
gebeurt samen met partijen uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties
en overheden.
Life Sciences & Health
De Topsector Life Sciences & Health is met een sterke kennisbasis en innovatieve bedrijven een
dynamische sector die bijdraagt aan de gezondheid en welvaart in Nederland en daarbuiten.
Nederland heeft een goede reputatie op de terreinen van onderzoek in de life sciences en
gezondheidszorg en is internationaal een gewilde partner voor onderzoek naar nieuwe
geneesmiddelen, medische technologie en een interdisciplinaire blik op problematiek. De sector richt
zich ook steeds nadrukkelijker op innovaties in het zorgdomein. De sector heeft de ambitie
maatschappelijke zorgvragen in de hele health-waardeketen aan te pakken. Met de huidige
wereldwijde uitdagingen van toenemende vergrijzing en beschikbaarheid van meer behandelingen
voor chronische ziekten, wordt op alle fronten (preventie-cure-care) gestreefd naar uitbouw op
gebieden waar Nederland een verschil kan maken, zowel wat betreft R&D, als marktaandeel en
exportmogelijkheden.
Logistiek
Logistiek omvat alle activiteiten die nodig zijn om goederen- en informatiestromen te plannen,
organiseren, uit te voeren en te besturen. Van grondstof tot eindproduct. Naast de toegevoegde
waarde en werkgelegenheid gerelateerd aan de logistieke sector zelf, heeft de sector een enabling-
functie voor alle andere (top)sectoren door het faciliteren van de internationale handel. Met slechts
0,25% van de wereldbevolking en 1% van de wereldproductie faciliteert Nederland 3,7% van de
wereldhandel. De hoogwaardige logistieke functie is een belangrijke factor in het aantrekkelijke
vestigingsklimaat van ons land. In de Topsector Logistiek werken veel partijen samen, zoals verladers,
logistiek dienstverleners, transportbedrijven, kennisinstellingen en overheden. De activiteiten van
deze partijen dragen volop bij aan de krachtige internationale positie van Nederland.
4.4 Een project heeft betekenis voor de gehele Achterhoek Het project of de activiteit heeft minimaal betekenis op de schaal van de Achterhoek en geen van de
partners kan de uitvoering zelf optimaal vormgeven: samenwerking tussen de drie O’s op regionaal
niveau is nodig.
Pagina 19 van 35
4.5 Prioriteit voor innovatie en duurzaamheid
De Achterhoek staat bekend als innovatieve regio. Innovatie en duurzaamheid zijn belangrijke
dragers van het onderscheidende profiel van de regio. Projecten en activiteiten die dit profiel
versterken, verdienen prioriteit.
Pagina 20 van 35
Hoofdstuk 5: Smart Agenda Achterhoek
De regiegroep Smart Industry Achterhoek heeft een agenda opgesteld die inhoud en richting geeft
aan de wijze waarop de Achterhoek kan inzetten op het benutten van de kansen die Smart Industry
biedt en waarop zij een SmartHub kan creëren. Doel hiervan is om de sterktes te vergroten en de
zwaktes zoveel mogelijk om te zetten in kansen. Dat is een hele uitdaging gezien de demografische
ontwikkelingen die het aanbod van goede werknemers in de weg kunnen staan. Door Smart Industry
tot speerpunt te malen wordt een innovatieklimaat gecreëerd dat jonge mensen in de regio houdt en
naar de regio (terug)trekt. Bij de invulling van de agenda is uitgegaan van een vierjarig programma
5.1 Projecten gericht op bewustwording
Fase BEWUSTWORDING STRATEGIE IMPLEMENTATIE EXPLOITATIE
Partners Kamer van
koophandel
Branche organisaties
(FME/metaalunie/
VNO*NCW
ACT
ICER, CIVON,
Graafschap College
Fieldlabs
Inhuur experts
ACT,
ICER,
CIVON,
Graafschap College
OOST NV
PPM OOST
Bedrijfsleven
Acties Bijeenkomsten/
events/cafés
Telefonische
ondersteuning
Missies
Clustervorming
Masterclasses (academy)
Field labs (Smart Industry
en Smart Bending factory)
Experimenten
Doorbraaktechnologie
Proeftuinen
Clustervorming met cross
overs
Human resources
Financiering
Experimenten
Business
genereren
Profilering
Middelen Subsidies voor
intermediairs
Met en zonder
inbreng van de
bedrijven
Subsidies voor bedrijven:
Innovatie
samenwerkingsprojecten
Revolverende fondsen bij
PPM OOST
Investeerders
Subsidies voor innovatie
en
samenwerkingsprojecten
Niet van
toepassing
Pagina 21 van 35
5.2 Projecten gericht op New Business Volgens het Smart industry concept wordt New Business gecreëerd door het opereren als een
netwerkentiteit,met waardecreatie door informatie, continu innoveren en samenwerken van diverse
sectoren. Door de volgende concrete acties krijgt dit invulling:
5.3 Projecten gericht op New Knowledge
Volgens het Smart industry concept komt nieuwe kennis tot stand door cross-sectorale
samenwerking en kennisoverdracht. Concrete acties om invulling te geven aan New Knowledge zijn:
Prio Hoofd Project Omschrijving Subsidie & Cofinanciering
1 Smart Business
Centre
In dit centrum komen relevante
topsectoren samen en werken onderwijs
en bedrijfsleven aan cross-overs en juiste
verbindingen.
Excellente mbo/hbo/Universitaire
studenten spelen hierin een hoofdrol.
Subsidie gewenst:
€ 1.210.000 Cofinanciering
€ 1.210.000 Regionaal Investeringsfonds MBO.
€ 1.210.000 vanuit Onderwijs en bedrijfsleven
Deel Projecten van Smart Business Centre
2 Field Lab Smart
Industry
Implementeren van SI bij bedrijven ten
bate van producten en productieproces
Subsidie gewenst: € 750.000.
• Max. een bijdrage van 40% (materiaal en kennis) op de totale kosten van het bedrijf. Waarbij een max. geldt van 50.000 euro bijdrage per project. Wens is om 15 bedrijfsprojecten uit te voeren in periode van 4 jaar (2016 t/m 2020)
Cofinanciering max. € 1.125.000
• Vanuit bedrijfsleven. Kan minder worden wanneer de totaalkosten van een project lager zijn dan 125.000 euro.
1
2
Experimenten
nieuwe technologie
Opstarten van experimenten in 3D
metaal printen
Gezamenlijk worden een
metaalprinter en proeflab
geëxploiteerd in de Achterhoek.
Tevens wordt er een
onderwijsmodule ontwikkeld
waarbij het gaat om kennis van
ontwerp tot exploitatie.
Subsidie voor metaalprinten gewenst:
€ 350.000
cofinanciering € 435.000 door bijdrage van Kaak, Graafschap College, Bedrijfstakschool Anton Tijdink, CIVON en 4 andere Achterhoekse bedrijven.
Subsidie robotica gewenst: € 300.000
Cofinanciering € 300.000 van onderwijs en bedrijfsleven. Uitvoeringskracht, ontwikkelcapaciteit en apparatuur
Pagina 22 van 35
Prio Project Omschrijving Subsidie & Cofinanciering
2 Samenwerken
op landsdeel
Oost niveau
De provincies Gelderland en Overijssel hebben
initiatieven genomen om op landsdeelniveau
meer met elkaar samen te werken, zowel richting
Europa/Duitsland als richting Den Haag.
Met inbreng van relevante partners is er een
Innovatieprofiel voor Oost-Nederland opgesteld,
op basis waarvan een gezamenlijke Europese
subsidieaanvraag wordt voorbereid. De Open
Days 2016 wordt gebruikt om partners te zoeken
in Europa. Het innovatieprofiel richt de focus op
Smart Industry. Dit geeft mogelijkheden voor de
Achterhoek om aan te haken met het
Masterplan Smart HUB. Contactpersoon bij de
provincie Gelderland is Bart van Moorsel.
De provincies Overijssel en Gelderland hebben
opdracht gegeven aan een zestal hoogleraren om
de kracht van Oost Nederland in beeld te
brengen. De komende maanden wordt het
resultaat van dit onderzoek besproken met een
12 tal sleutelfiguren per wgr-regio en is er een
themabijeenkomst in de regio voor
geïnteresseerden. Uit dit proces komen de grote
opgaven voor Oost Nederland naar voren, die
door de beide provincies worden ingebracht in
de MIRT-merjarenplanning op rijksniveau.
Contactpersoon bij de provincie Gelderland is
Michiel Koetsier.
Op Euregionaal niveau is een onderzoek gestart
naar de economische profilering van de Euregio.
Samen met de nationale agenda
Grensoverschrijdende Samenwerking Economie
en Arbeid, die in het najaar van 2016 zal worden
gepresenteerd, geeft dit nieuwe kansen om met
de Regio Twente intensievere samenwerking aan
te gaan. Daarnaast worden op landsdeelniveau
innovatievouchers voor Smart Industry
uitgegeven (via CIVON) en wordt op
projectniveau samengewerkt met Saxion.
pm
Pagina 23 van 35
1 / 2 Achterhoek
2020 Jong
(1) Verbindingen leggen met én tussen de jongereninitiatieven en –netwerken in de Achterhoek. Dit vergroot de binding met regio en zichtbaarheid van de jongeren in de Achterhoek. Naast de aandacht die er reeds is voor hbo, vwo en afgestudeerden, wordt ook aandacht geschonken aan mbo studenten & middelbare scholieren. Op deze manier willen we jongeren in de Achterhoek al op een jongere leeftijd bereiken en (ver)binden. (2) Verbindingen leggen tussen jongeren en bestuurders (3 O’s) in de Achterhoek. Daarbij is het doel dat inzichtelijker wordt wat beide partijen voor elkaar kunnen betekenen proces- en projectmatig. (3) Voortzetten en ontwikkelen van bestaande en nieuwe projecten om te zorgen dat jong talent aan de regio verbonden wordt/blijft. Daarnaast willen we experimenteerruimte bieden om enthousiaste jongeren (talent) met ideeën en nieuwe concepten een kans te geven. Deze projecten worden aangepakt met aandacht voor het creëren van cross-overs tussen werken, wonen, bereikbaarheid en vrije tijd.
Zie afzonderlijke projecten
(Totaal subsidie gewenst van €382.500)
Totaal cofinanciering voor Achterhoek 2020 Jong projecten: €221.500
1 POA Achterhoek
Smart Technical
Education
Smart Technical Education in een krimpgebied;
het ontwikkelen van Smart
praktijkopleidingsplaatsen.
Doel: vmbo techniek nieuw elan geven door
praktijkopleidingsplaatsen (shared facilities) bij
bedrijfsleven in te kopen.
Deze nieuwe invulling van het praktijkgerichte
deel van de vmbo techniekopleidingen wordt
opgezet binnen het bestaande format van de
nieuwe profiel-/keuzedelen vmbo
beroepsgerichte programma’s en wordt
geborgd in het huidige en toekomstige RPO.
- Subsidie gewenst van € 799.300
- Cofinanciering scholen en
bedrijven € 1.009.300
- Totale projectkosten € 1.808.600
1 Campus
Achterhoek
HotelCampusDTC voorziet in behoefte om de
doelgroep talent te faciliteren. Het biedt Smart
Industry-bedrijven een grote kans om jong
talent te binden. Het concept bestaat uit twee
componenten:
Een werk- en ontmoetingsplek, een nieuw
sociaal netwerk voor jong talent, waar
kennis delen en kennis maken samenkomt.
Hier kun je zelfstandig werken, leren,
innovatieve ideeën ontwikkelen en ontmoet
je andere young professionals.
Het wordt gecombineerd met hippe
jongerenhuisvesting in de vorm van
hotelappartementen. Deze hebben een
Voorbereidingsfase: (€ 500.000)
- Subsidie gewenst: € 250.000,-
- Overige financiering:
gemeente Doetinchem, Elsinghorst
Vastgoed, Klaassen Groep, Horeca
Inspiratie Maatschappij +,
JongAchterhoek: € 250.000,-
Realisatiefase: (€ 1.000.000)
- Subsidie gewenst: € 250.000,-
- Overige financiering:
gemeente Doetinchem, Elsinghorst
Pagina 24 van 35
short stay functie en zijn bedoeld om
stagiaires, trainees en starters te faciliteren
en ontzorgen. Het wordt een high-tech en
duurzaam gebouw (op een uitstekend
bereikbare locatie) hetgeen past binnen de
filosofie van Smart Industry en
energieneutraal bouwen.
Vastgoed, Klaassen Groep, Horeca
Inspiratie Maatschappij +,
JongAchterhoek: € 750.000,-
3 Smart Building
Factory Het ontwikkelen van een generiek
toepasbaar make-over-product waarvan de
verschillende componenten industrieel
worden geproduceerd. Daarmee ontstaat
een product dat evenveel waard is als de
maandelijkse energierekening van de
gemiddelde bewoner waardoor een
particulier onbezorgd kan overstappen naar
een energie-neutrale-woning. Daarnaast
moet dit product ook geschikt zijn voor
nieuwbouwwoningen.
Het ontwikkelen van
productiefaciliteiten of door middel
van Smart Industry aansluiten bij
bestaande Achterhoekse
productiefaciliteiten om het make-
over-product te kunnen produceren.
Het ontwikkelen van een entiteit die de OEM-rol oppakt en de feitelijke verantwoordelijkheid neemt voor het realiseren van de businesscase.
In Masterplan wordt fase 1 opgenomen:
Ontwikkeling basisconcept en vertaling naar product en productie
Het totaal geldbedrag fase 1 = €
787.440
Financiering fase 1:
50% subsidie = € 393.720
50% (Achterhoekse) marktpartijen:
€ 393.720.
5.4 Projecten gericht op New Skills De ontwikkelingen van Smart Industry vragen om kennis en inzicht in het optimaliseren van
productie met inzet van ICT en het optimaliseren van de interactie tussen mens en machine. Deze
ontwikkelingen en implementaties van veranderingen vragen ook aandacht voor het proces van
business modeling in ondernemingen. De ondernemers in de Achterhoek kunnen zich voorbereiden
op de toekomst door mee te doen aan programma’s van de SmartHub Academy.
Prio Project Omschrijving Subsidie & Cofnanciering
Pagina 25 van 35
5.5 Projecten gericht op New Profiling Er vindt veel vernieuwing plaats in de Achterhoek. Smart Industry speelt een grote rol in Oost-
Nederland, met name in de Achterhoek en in Twente. Regio Achterhoek wil deze innovatieve regio
meer promoten zodat Nederlanders en Duitsers de Achterhoek zien als een innovatieve regio.
Dit is nodig om bedrijven te binden aan en te interesseren in de Achterhoek, want daar kun je Smart
Werken!
1 Smart Hub
Academy:
hieronder
vallen oa. de
Masterclasses
Smart Industry
Achterhoek en
Simars.
Voor de initiatieven vallende onder de SmartHub
Academy geldt dat het om leer- en ontwikkeltrajecten
gaat waar bewustwording, kennisdeling en het
creëren van een kennis-netwerkgroep voorop staat.
- In 2015 hebben de eerste Masterclasses SI&BM
plaatsgevonden. Nederlandse experts op het
gebied van Smart Industry en Business Modeling
delen hun kennis en inzichten met ondernemers
uit de High Tech Maakindustrie. Bedrijfsteams
o.l.v. de directeur/ eigenaar delen kennis en
aangereikte tools binnen hun eigen organisatie en
werken zo direct en intensief aan implementatie
en de volgende stappen voor de toekomst van de
onderneming. Seminars Smart Industry worden
ontwikkeld voor kleinere bedrijven die kennis en
inzichten willen hebben in Smart Industry.
- De Masterclasses en de seminars worden benut
voor de input voor de ontwikkeling van onderwijs
(hbo/mbo).
- Opzetten van een Smart Industry
leergang/curriculum. Op deze wijze wordt de
Achterhoek dé plek waar kennisoverdracht op het
gebied van Smart Industry plaatsvindt en wordt
gekoppeld aan de praktijk van de koplopers uit
het bedrijfsleven. Hiermee wordt het
bedrijfsleven in de Achterhoek als eerste van
nieuwe inzichten en kennis voorzien, worden de
arbeidskrachten van de toekomst in de
Achterhoek opgeleid, maakt talent kennis met het
bedrijfsleven en wordt zo gebonden aan de regio
en kan de Achterhoek zich profileren als dé smart
regio van Nederland. De SmartHub Academy zal
gevestigd worden in het Smart Business Centrum
in Ulft. Bijeenkomsten in ICER en andere locaties
in Oost-Nederland.
Subsidie GOA toegekend:
In totaal € 150.000
Cofinanciering:
- €150.000 van bedrijfsleven en onderwijsinstellingen
Pagina 26 van 35
Prio Project Omschrijving Subsidie
1/2 Economische
profilering
SmartHub/
Toekomst in de
Maak
De Achterhoek is een perfecte regio om het
Smart Industry concept te implementeren.
Dit zou vertaald kunnen worden naar een
marketingconcept met concrete
marketinguitingen, doelgroepen, pay-off
slogan etc. Dit marketingconcept kan
worden gebruikt bij de acties zoals
genoemd in de agenda. Evt. oprichten
stichting van waaruit de
marketingactiviteiten opgezet en
gefinancierd kunnen worden.
- Subsidie gewenst:
€ 525.000
- Bedrijfsleven en
onderwijsinstellingen
leveren € 525.000
cofinanciering
2 Smart Industry
Event
Innovatiefestival: organiseren van het Smart
industry event/ week van Nederland. Een
event waar bedrijven uit Achterhoek maar
ook uit heel Nederland + grensstreek voor
worden uitgenodigd.
- Subsidie gewenst.: € 280.000 voor periode van 4 jaar
- Cofinanciering wordt geleverd door de inzet van uren (3 O’s) en financiën. Deze cofinanciering betreft € 400.0000.
2/3 Smart profiling:
missies
Organiseren smart industry handelsmissies
naar andere regio’s in Nederland of het
buitenland waarbij contact wordt gelegd
met bedrijven die meegaan in de Smart
Industry ontwikkelingen. Zo worden nieuwe
bedrijfscontacten aangeboord, geleerd van
kennis van buiten en aan
samenwerkingsrelaties gebouwd.
- Subsidie gewenst: € 120.000:
- 7 handelsmissies (5 in Nederland en 2 in Duitsland) in een periode van 4 jaar.
Voucher geven van een bepaald bedrag.
Pagina 27 van 35
Bijlage 1: Relatie Masterplan SmartHub en Uitvoeringsagenda 2.0
Achterhoek2020
Het masterplan “SmartHub Achterhoek” is het resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen de
drie O’s (ondernemers, overheid en maatschappelijke organisaties) in de Achterhoek. Een
samenwerking die ontstaan is uit de noodzaak om een passend antwoord te geven op de situatie van
een krimpende en vergrijzende bevolking.
Het “Masterplan SmartHub” is een onderdeel van de Uitvoeringsagenda2.0 Achterhoek2020. Uit
onderstaand schema blijkt dat het masterplan behoort tot de programmalijn Smart Werken, waarin
een scherpe keuze is gemaakt voor het stimuleren en verder ontwikkelen van Smart Industry. Het
masterplan is tot stand gekomen onder regie van de regiegroep Smart Industry Achterhoek, waarin
ook de drie O’s weer zijn vertegenwoordigd.
Pagina 28 van 35
Bijlage 2: Mondiale trends en hun impact op de Achterhoek
In deze bijlage worden mondiale ontwikkelingen geschetst, ter verduidelijking van de keuze van de
regiegroep Smart Industry om een beweging naar een SmartHub in gang te zetten.
Mondiale trends
Mondiale trends technologie
Wereldwijd is de economie is volop in beweging; vernieuwing is hierbij het sleutelwoord. Daarbij is
de vernieuwing van dien aard dat sommige ontwikkelingen de huidige economische orde verstoren.
Wereldwijd ontwrichten ondernemers en onderzoekers met hoogwaardige kennis en innovatieve
producten en diensten de huidige economie. Daarbij gaat het om alle economische sectoren, van
gezonde voeding, tot slimme technologiesystemen, logistieke processen of creatieve concepten.
Deze vernieuwing komt tot stand door nieuwe technieken en verdere digitalisering. Hierdoor
verandert het businessmodellen en de plaats die de ondernemer inneemt in de productieketen.
Maatschappelijke trends arbeidsmarkt
Digitalisering van de samenleving
Onze samenleving wordt steeds digitaler, Internet wordt meer
en meer gebruikt om te chatten, aankopen te doen, te werken
En informatie op te doen. Hiermee ontstaan steeds grotere en
met elkaar verbonden netwerken van mensen die in steeds
sneller wisselende gemeenschappen met elkaar leren en
werken. De toegang tot internationale netwerken van mensen
en van kennis is vanzelfsprekend. Beroepen veranderen inhoudelijk. Zo doet techniek, in de vorm van
digitale apparaten zijn intrede in beroepen die van nature niet technisch van aard zijn, zoals de zorg.
Flexibele vakmensen
Flexibilisering van de arbeidsmarkt is een ontwikkeling die al lang gaande is. Dit komt deels voort uit
kostenoverwegingen van ondernemers, maar is ook een reactie op flexibilisering in de productie en
levering van goederen en diensten. Om te blijven concurreren moeten ondernemingen snel kunnen
reageren op veranderingen in hun markt. Nieuwe technologie helpt om productieprocessen
flexibeler te maken, maar dat heeft ook gevolgen voor de inzet van personeel. Er wordt meer
gewerkt met oproepkrachten, zzp’ers en vormen van tijdelijke contracten. Maar ook ‘vast’ personeel
moet zich vaker en sneller aanpassen aan veranderingen. Dat stelt andere eisen aan kennis en
vaardigheden.
Pagina 29 van 35
Versnelling van de verandering
Veranderingen gaan snel en zijn slechts ten dele voorspelbaar.
Bedrijven en instellingen verschijnen snel en zijn soms nog
sneller weer weg of bereiken snel succes. De competitiedruk
neemt toe; niets is meer vanzelfsprekend, verandering is een
gegeven. Dit vraagt om aanpassingen in het beroepsonderwijs. Het beroepsonderwijs zal een
belangrijke rol spelen in een lerende economie, “waarin leerlingen eerst gedurende niet al te lange
tijd beroepsvorming krijgen op school, om daarna een tijd te kunnen gaan werken, om daarna
gedurende hun werkzame leven een aantal keren terug te kunnen keren naar school, want deze
leerlingen moeten hun vaardigheden immers met enige regelmaat kunnen bijspijkeren. Zoiets stelt
hoge eisen aan een stelsel van levenlang leren.”
Impact maatschappelijke trends arbeidsmarkt
Eén van de grootste uitdagingen voor de toekomst van de metaalindustrie is het vinden van goed
gekwalificeerde vakmensen. Zij vormen de sleutel tot het realiseren van de groeiambities van de
metaalindustrie in de Achterhoek. De maatschappelijke trends geven aan dat gekwalificeerd en goed
personeel de volgende competenties dienen te hebben:
Kennis van nieuwe technieken en ICT
Ondernemende en flexibele houding
Bereidheid tot levenlang leren
Dit masterplan SmartHub Achterhoek bevat dan ook projecten die deze competenties
(“skills”) kunnen versterken en de kennis van het nieuwe technieken en ICT (“Knowledge”)
opbouwen.
Impact voor de Achterhoek
Economie in de Achterhoek
Algemeen beeld
Economische gezien heeft de Achterhoek een landelijk karakter, wat wordt weerspiegeld in een
traditionele economische structuur: veel landbouw, veel industrie, sterke bouwsector, weinig
dienstverlening. De groei van de werkgelegenheid ligt structureel onder het Nederlands gemiddelde.
De trage groei wordt voornamelijk veroorzaakt door het verdwijnen van werkgelegenheid in de
landbouw en in mindere mate de industrie. In de overige sectoren gaat de ontwikkeling van de
Achterhoek gelijk op met die van Gelderland. Jongeren moeten voor het volgen van hoger en
wetenschappelijk onderwijs de regio verlaten. De werkgelegenheid (in omvang en diversiteit) voor
hoger opgeleiden is ook beperkt. Jongeren zijn na hun opleiding veelal aangewezen op een baan
buiten de Achterhoek. Hierdoor heeft de regio al jaren een vertrekoverschot van jongeren. De regio
kent een sterke samenbindende identiteit.
Het agrarische en ‘einde van de wereld’ karakter draagt de Achterhoeker met trots. Hierdoor heeft
de Achterhoek in Nederland een herkenbaar gezicht. Dorpen en buurtschappen kennen een sterke
Pagina 30 van 35
sociale verbondenheid. Het algemeen belang staat voorop en daar is men trots op. Kenmerkende
begrippen zijn saamhorigheid (naoberschap), zelfredzaamheid en liefde voor het landschap.
Uitstijgen boven de massa mag en wordt gewaardeerd maar dan wel met de voeten stevig op de
grond: “Doe maar gewoon”. Veranderingen en innovatie gaan in bescheiden tempo, maar wat
opgepakt wordt gaat ook door. De regionale samenwerking is goed. Veel zaken worden met elkaar
aangepakt en opgelost.
Metaalindustrie
De industrie vertegenwoordigt 17,2% van de werkgelegenheid in de Achterhoek4. Een belangrijk
onderdeel van de regionale industrie is de metaalindustrie. De maakindustrie wordt gekenmerkt
door veel kleinere toeleverende bedrijven en enkele verborgen kampioenen. De industrie is
verankerd in de Achterhoek door historie en personeel. Van het personeel heeft bijna 80% een mbo-
opleiding. Specialistische kennis wordt buiten de Achterhoek gehaald. In eerste instantie in Oost-
Nederland (HAN, Saxion, TNO, UT) of in Duitsland (Universiteit van Münster of Fraunhofer Instituut)
gehaald. De Achterhoekse metaalbedrijven doen veel zaken met het achterland Duitsland.
Zorg
Een andere grote werkgever in de Achterhoek is de zorg. Hier is een vergaande verandering gaande
door de vergrijzing voor zowel de arbeidsmarkt als de intrede van techniek in dit vanouds niet
technische sector. De arbeidsmarkt in de zorg is volop in beweging . Er vindt een ingrijpende
verandering plaats, zowel voor de cliënt als de zorgmedewerker:
Veranderingen van de contracten, van een vast contract wordt nu steeds meer gewerkt met
een flexibele schil van zelfstandigen zonder personeel (solo-ondernemerschap).
De techniek doet haar intrede in de zorg. De verdergaande digitalisering in de maatschappij
geeft mogelijkheden om anders met zorg om te gaan. Te denken valt aan domotica en e-
health toepassingen.
Food & Agro
Ook voor Agro&Food zijn er kansen voor de Achterhoek die de negatieve trend in de landbouw
kunnen ombuigen. Onder invloed van de groeiende wereldwijde voedselvraag stijgen
landbouwprijzen. Diervriendelijke en biologische landbouw zijn groeimarkten, de toepassing van
landbouwproducten als energiebron opent nieuwe perspectieven waarbij Smart Industry kan helpen
om de kosten verder te drukken.
Precisielandbouw is een kansrijke aandachtspunten voor Food & Agro vanwege de
aanwezigheid van veel kleine innovatieve maakbedrijven die werken met sensoren en
mechanisatie.
De opkomst van de ‘biobased economy’ staat voor ander gebruik van gewassen als bron voor
grondstoffen (bijvoorbeeld als stof voor kleding of bouwmateriaal) en energie. De
Achterhoek met haar landelijk gebied is van nature een mooie proeftuin voor biobased
economy.
4 Gelderland maakt het – InnoTep, maart 2014
Pagina 31 van 35
Bouw
De bouwsector in de Achterhoek, krimpregio, heeft veel last gehad van de crisis en uiteraard ook de
krimp. De enige manier voor de sector om vooruit te komen is om te innoveren. Innoveren met
materialen, energiegebruik en digitalisering.
Ontwikkelingen van de arbeidsmarkt
Gevolgen van krimp op de arbeidsmarkt
Volgens de laatste nationale bevolkingsprognoses van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS)5 zal
vanaf 2040 het inwonertal in Nederland langzaam afnemen (niet meegenomen is hierin de huidige
migratiegevolgen van de vluchtelingen) . Deze krimp is niet in alle regio’s gelijk verdeeld, nu al is de
krimp in enkele gebieden van Nederland merkbaar. In de Achterhoek is de krimp met zo’n 8% per
jaar al voelbaar in de samenleving, waarbij het inwoneraantal in 2010 onder de grens van 300.000
inwoners is komen te liggen.
Als de krimp nader wordt geanalyseerd in leeftijdsgroepen ontstaat het volgende plaatje: Leeftijdsgroep 0 -20 Leeftijdsgroep 20-65 Leeftijdsgroep 65+
Gevolgen wijziging bevolking basisonderwijs arbeidsmarkt zorgvoorzieningen
Situatie Achterhoek constant krimp groei
Krimp in de leeftijdsgroep van 20 – 65 jaar betekent een structurele krapte op de arbeidsmarkt in de
Achterhoek. Deze zal van invloed zijn op de werkgelegenheid per sector. Het zal voor werkgevers
steeds moeilijker worden om personeel te vinden, waardoor concurrentie tussen bedrijven
toeneemt. Daarnaast zal door de vergrijzing de vraag naar personeel in de kansrijke sectoren
toenemen. Het zal lastig worden deze toenemende vraag te beantwoorden. Werving en opleiding
van personeel zal hiervoor een belangrijke opgave worden, om zo het toekomstige ‘gat’ te dichten.
5 Regionale prognose 2014-2020 , Bevolking, regio indeling 2013
Pagina 32 van 35
Kwalitatieve frictie op de korte termijn
De banen in de regio Achterhoek worden in 87% van de gevallen door inwoners van de regio
ingevuld6. Voor de overige banen komen werknemers vooral uit regio Arnhem/Nijmegen, Overijssel
en de regio Stedendriehoek. De pendel vanuit Duitsland, waarvan onlangs bleek dat deze in
grensregio’s sterk was, blijkt beperkt in de Achterhoek. Van de Achterhoekse inwoners werkt
driekwart ook in de regio. De regio is daarmee erg zelfvoorzienend op het terrein van arbeid. Als
mensen ergens anders werken dan is dit vooral in de meer stedelijke gebieden zoals Arnhem of de
Stedendriehoek.
Meer openstaande vacatures en minder kortdurend werkzoekenden maakten de arbeidsmarkt in de
Achterhoek het afgelopen jaar iets minder ruim, maar halverwege 2015 is de typering nog altijd ‘zeer
ruim’. Op dat moment stonden bijna 1.000 vacatures open tegenover 2.300 geregistreerde
kortdurend werkzoekenden (korter dan 6 maanden ingeschreven). Dit beperkt de kansen op het
vinden van werk voor werkzoekenden en geeft werkgevers getalsmatig een ruime keuze uit
kandidaten voor vacatures. Met uitzondering van metaalarbeiders, bankwerkers/lassers en
monteurs, daar is de vraag naar arbeid groter dan het aanbod van arbeid. Toch vinden werkgevers
maar moeizaam gekwalificeerde technici op niveau 4.
Ook UWV onderkent dit. Met andere woorden: de
kwalificaties van de werkzoekenden sluiten niet aan bij de
openstaande vacatures. Er is dus sprake van kwalitatieve
frictie.
Vraag naar hoger gekwalificeerde mensen op de lange termijn
In de Achterhoek neemt het aantal banen van werknemers (voltijd en deeltijd) nog toe in zowel 2015
als 2016. Eind 2016 ligt het aantal banen van werknemers op bijna 117.000. Landelijk is in beide jaren
al sprake van groei. Dus ook in de Achterhoek is het economische herstel goed merkbaar. Toch blijft
de kwalitatieve frictie in stand.
Aanbod van werk Aanbod van arbeid
Scholingsbehoefte hogere eisen werkgevers (MBO als
bodem) relatief groot aantal laaggeschoolden7.
Sector ICT, metaalarbeiders, lassers,
monteurs, programmeren
productiemedewerkers, administratief,
verzorgenden
Leeftijd Jong Groot aandeel 50+
Competenties Generalisten: cross overs Specialisten: goed in 1 gebied
Soort werk flexibel vast
6 Regiorapport Achterhoek (CAB)
7 Actieprogramma “ Samen naar een toekomstbestendige arbeidsmarkt” van het Platform Onderwijs Arbeidsmarkt
Achterhoek.
Pagina 33 van 35
Door de maatschappelijke trends op de arbeidsmarkt ziet de vraag op de arbeidsmarkt er nu anders
uit dan voor de crisis. Het aanbod van werkzoekenden sluit daar niet goed op aan. Door een
veranderende arbeidsmarkt neemt de kwetsbaarheid van laaggeschoolde werkzoekenden toe door:
verdere verdringing;
minder instroom in SW / meer uitstroom vanuit Sociale Werkvoorziening;
toestroom vanuit WAO;
grotere concurrentie (werknemers) uit nieuwe EU-landen.
Een algemene tendens is dat gevraagde opleidingsniveaus geleidelijk verschuiven naar de hogere
mbo-niveaus of hbo. Dat komt door de steeds verdergaande automatisering en innovatie, waardoor
er minder mensen voor het ‘gewone’ werk nodig zijn en juist meer mensen die hele processen
kunnen overzien en die kunnen omgaan met de modernste technieken. Ook het nog steeds
toenemende belang van sociale en communicatieve vaardigheden zorgt voor opwaartse druk. Het
inzetten van scholing is dus een noodzakelijk middel om de discrepantie op de Achterhoekse
arbeidsmarkt te verkleinen en doorstroming te vergroten.
Impact ontwikkelingen op de arbeidsmarkt
Nu de economie aantrekt, ontstaan ook weer nieuwe kansen op werk. Met het aantrekken van de
arbeidsmarkt nemen de signalen over aansluitingsproblemen tussen vraag en aanbod van arbeid toe.
Over het algemeen concentreert de krapte op de arbeidsmarkt zich in techniek, ICT en een aantal
specifieke niches. Het gaat hoofdzakelijk om beroepen op middelbaar, hoger en wetenschappelijk
niveau.
Aanbevelingen uit het Regio Beeld 2015 Achterhoek stellen dat – gezien het feit dat het mboniveau
op de arbeidsmarkt groot is – hier rekening mee moet worden gehouden bij het matchen van de
vraag vanuit de arbeidsmarkt en het aanbod vanuit de onderwijsinstellingen:
Biedt voldoende leerwerk- en stageplaatsen
Kijk waar de krapte op de arbeidsmarkt zit en welke opleidingen daarbij passen.
School op banen die er toe doen, niet scholen op voorraad
Maak opleidingen niet te smal
Pagina 34 van 35
Bijlage 3: Intermediaire organisaties betrokken bij de uitvoering
Achterhoeks centrum voor technologie (ACT)
Het ACT ondersteunt de Achterhoekse maakindustrie bij alle soorten vragen op
technologisch en bedrijfskundig gebied. Het ACT maakt daarbij gebruik van de in Oost-
Nederland aanwezige kennis en brengt door haar werkwijze vraag en aanbod met elkaar in
contact. Het ACT is van en voor ondernemers. De werkwijze van het ACT is snel praktisch en
vooral ‘doen’. ACT heeft een sterke naam en een herkenbaar bestuur.
Centrum voor innovatief vakmanschap Oost-Nederland
Het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Oost-Nederland (CIVON) versterkt de
maakindustrie in Oost-Nederland door innovatiebevordering, talent- en kennisontwikkeling
op het gebied van High Tech Systemen en Materialen. De focus van het CIVON ligt op het
ondersteunen van innovatievragen uit de markt met innovatieve oplossingen. De
kernactiviteiten van het CIVON zijn:
experimenteren & ontwikkelen
opleiding & een leven lang leren
kennisdeling & vraagarticulatie
Het CIVON is het centrum voor bedrijven die ondersteuning nodig hebben voor innovatie en
voor jongeren die kiezen voor een technische opleiding in het mbo. Het CIVON organiseert
opleiding- en trainingsactiviteiten voor bedrijven in de maakindustrie. Het CIVON is
onderdeel van de Graafschap Groep en heeft een sterke financiële positie. Het is gericht op
ondernemers en onderwijs.
Studie Impuls regio Achterhoek
Studie Impuls Regio Achterhoe (SIRA) is een aantal jaren geleden ontstaan op initiatief van
werkgeversorganisatie VNO-NCW in samenwerking met het Graafschap College. Reden was
de terugloop van het aantal deelnemers dat koos voor de studierichting werktuigbouwkunde,
niveau 4 (bol), (de vroegere MTS-opleiding). Op deze manier kan er worden voldaan aan de
vraag naar gekwalificeerd personeel van het regionale bedrijfsleven. De verminderde
toestroom van deelnemers was een landelijke ontwikkeling, maar was extra zorgelijk voor
Oost-Gelderland, waar van oudsher veel metaalbedrijven gevestigd zijn. Door als onderwijs
en bedrijfsleven intensief samen te werken en gezamenlijk een plan op te stellen werd de
opleiding aantrekkelijker. Daardoor nam de instroom van nieuwe deelnemers weer
aanzienlijk toe. SIRA kent een sterke financiële positie en een gemengd bestuur van
ondernemers, onderwijs en onafhankelijke voorzitter.
ICER
Het idee voor de oprichting van een plek als ICER is ontstaan vanuit de provinciale en lokale
overheid, industriële bedrijven, onderwijsinstellingen, kunstenaars en het Nederlands
IJzermuseum samen.
ICER verwijst dan ook naar de vier belangrijke partijen die ICER hebben samengebracht;
industrie, cultuur, educatie, recreatie. Tegelijkertijd verwijst ICER ook naar 'iezer', dat ijzer
betekent in de streektaal van de Achterhoek. Dit centrum is de plek waar onderwijs en
Pagina 35 van 35
bedrijfsleven samenwerken en samenkomen om inhoud te geven aan Smart Industry. Het
bestuur is samengesteld uit ondernemers en onderwijs. Het is de logische plek om een
eventuele samenwerking te huisvesten. SIRA ondersteunt de opleidingen en de
ontwikkelingen in ICER van het CIVON.