Masz gdzie bywać

Informator kulturalny nr 18 styczeń–marzec

2015

W informatorzeTerminarz kulturalny 3–12

Arcydzieła ceramiki polskiej od XVIII do XXI wieku 14–15

Bytom na dawnej pocztówce. Miasto i ludzie 16–17

Górnośląskie kroszonki 2015 18–19

XXVI Konkurs Górnośląskie kroszonki 2015 – regulamin konkursu 20–21

Sobotnie spotkania z wiedzą 22–23

Portret w malarstwie 24–25

Przyrodnicze skarby MGB 26–27

Oswajanie krzemieni. Wszystkie siekiery duże i małe 28–29

Najbardziej cieszy seria z pepeszy... 30–31

Jabłko w kulturze 32–33

Śladami Heinricha Schulza-Beuthena i muzycznych tradycji Bytomia... 34–35

Ferie w Muzeum 36–37

Ogólnopolski konkurs literacki. Obraz a słowo... 38–39

Tapeta na kwartał 40

3

10 SB

11.30 6 zł Odkrywamy Bytom – pocztówka z wystawySobotnie spotkania z wiedzą

ul. W. Korfantego 34,wystawa

Zuzanna Orzeł, Anna Rak

14 ŚR

17.00 wstępwolny

Afryka oczami przyrodnika. Część ISkarby MGB

pl. Jana III Sobieskiego 2, świetlica

dr Jacek Betleja

15CZ

12.30 6 zł Historia CeramikiWarsztaty ceramiczno-filmowe dla młodzieży

pl. Jana III Sobieskiego 2, wystawa

Anna Rak, Iwona Mohl,Marek Ryś, Zuzanna Orzeł

17 SB

11.30 6 zł Niespodzianka dla babci i dziadkaSobotnie spotkania z wiedzą


Małgorzata Kłych, Urszula Batko

17SB

13.00 6 zł MediokreatorWarsztaty ceramiczno-filmowe dla młodzieży


Anna Rak, Iwona Mohl, Marek Ryś, Zuzanna Orzeł

18 ND

12.30 5/6 zł Oprowadzanie kuratorskie po wystawie Drohobycz – miasto jedyne na świecie

pl. Jana III Sobieskiego 2,wystawa

Mieczysław Dobkowski

Terminarz kulturalny

4

20 WT

17.00 wstępwolny

Jerzy Hulewicz – zBUNTowany ekspresjonistaWykład towarzyszący konkur-sowi Obraz a słowo. Literacki opis dzieła malarskiego


Agnieszka Bartków

21 ŚR

17.00 wstęp wolny

Kresowa odyseja smakuWykład towarzyszący wysta-wie Drohobycz – miasto jedyne na świecie

ul. W. Korfantego 34,Sala Kolumnowa

Jolanta Zaczkowska

22CZ

17.00 wstęp wolny

Z ornitologicznego archiwum X: największy, najcięższy, najniebez-pieczniejszySkarby MGB


dr Jacek Batleja

24 SB

11.30 6 zł Mozaika – warsztaty artystyczneSobotnie spotkania z wiedzą


Anna Rak, Zuzanna Orzeł

28 ŚR

16.30 wstępwolny

Jaki jestem, a jaki chciałbym być, czyli jak interpretować autopor-tretyPortret w malarstwie


Agnieszka Bartków

5

28 ŚR

18.00 wstępwolny

W poszukiwaniu najstarszego jabłkaJabłko w kulturze

ul. W. Korfantego 34, Sala Kolumnowa

Jolanta Zaczkowska,Beata Badura

29CZ

16.00 wstęp wolny

Tropem Kolberga. Etnograficz-ne badania terenowe Zagłębia Dąbrowskiego – podsumowanie projektu


Dobrawa Skonieczna-Gawlik, Anna Grabińska-Szczęśniak

29CZ

17.00 wstępwolny

MUZeum MUZycznie – pokaz filmowy

ul. W. Korfantego 34, Sala Gorczyckiego

Anna Rak, Aleksandra Batog

31 SB

11.30 6 zł Jabłko bogini Afrodyty – warszta-ty literackieSobotnie spotkania z wiedzą


Jolanta Zaczkowska,Zuzanna Orzeł

6

3 WT

11.00 6 zł Bytomskie pocztówkiFerie w muzeum


Zuzanna Orzeł

4 ŚR

11.00 6 zł I dziadek, i babka jadali wciąż jabłka – warsztaty artystyczneFerie w muzeum


Jolanta Zaczkowska, Zuzanna Orzeł

4 ŚR

17.00 wstępwolny

Najbardziej cieszy seria z pepeszy. Radziecki pistolet maszynowy wz. 1941 PPSz – legendarna broń II wojny światowejSkarby MGB


dr Wojciech Moś

5 CZ

11.00 6 zł Wielkie pranie w śląskiej kuchniFerie w muzeum



6 PT

11.00 6 zł Co kryje szafa prababci?Ferie w muzeum



7 SB

11.30 6 zł Taniec z niedźwiedziem, czyli karnawał po śląskuSobotnie spotkania z wiedzą

pl. Jana III Sobieskiego 2,świetlica

Zuzanna Orzeł

7

3 WT

11.00 6 zł Bytomskie pocztówkiFerie w muzeum


Zuzanna Orzeł

4 ŚR

11.00 6 zł I dziadek, i babka jadali wciąż jabłka – warsztaty artystyczneFerie w muzeum



4 ŚR

17.00 wstępwolny

Najbardziej cieszy seria z pepeszy. Radziecki pistolet maszynowy wz. 1941 PPSz – legendarna broń II wojny światowejSkarby MGB


dr Wojciech Moś

5 CZ

11.00 6 zł Wielkie pranie w śląskiej kuchniFerie w muzeum



6 PT

11.00 6 zł Co kryje szafa prababci?Ferie w muzeum



7 SB

11.30 6 zł Taniec z niedźwiedziem, czyli karnawał po śląskuSobotnie spotkania z wiedzą

pl. Jana III Sobieskiego 2,świetlica

Zuzanna Orzeł

10 WT

11.00 6 zł Ło ludziach i zmorach, i podziem-nych potworach – bytomskie legendy dla odważnychFerie w Muzeum


Zuzanna Orzeł

10WT

17.00 wstępwolny

Z Górnego Śląska do sowieckich obozów. Panel dyskusyjny


dr Joanna Lusek

11 ŚR

11.00 6 zł Jabłka królewskie w podaniach, baśniach i legendach – warsztaty historyczne. Ferie w Muzeum



11 ŚR

17.00 wstępwolny

Tajemnicza rodzina motyli – ko-szówkowate (Psychidae)Skarby MGB


Adam Larysz

12 CZ

11.00 6 złKto się nie boi smoka? Insceni-zacja do obrazu Saturnina Świe-rzyńskiego – warsztaty teatralne Ferie w Muzeum

pl. Jana III Sobieskiego 2, Galeria Malarstwa Pol-skiego

Anna Rak, Marek Ryś

12CZ

17.00 wstępwolny

Knajpiane życie dawnego Byto-mia. Bytomskie lokale gastrono-miczne do 1945 roku. Wykład


Maciej Droń

8

14SB

11.30 6 zł Walentynki na ludowo, czyli skąd się wzięło święto zakochanych.Sobotnie spotkania z wiedzą



15ND

11.30 wstępwolny

Od Rzymu do Paryża. Polscy artyści w Europie. Oprowadzanie po Galerii Malarstwa Polskiego


Agnieszka Bartków

18 ŚR

16.30 wstępwolny

W służbie na królewskim dworze. O portrecistach monarchów w epoce nowożytnejPortret w malarstwie


Agnieszka Bartków

18 ŚR

18.00 wstępwolny

Jabłko w mitologiach starożyt-nych. Symbolika i obrazJabłko w kulturze


Jolanta Zaczkowska

21 SB

11.30 6 zł Ekspresja niejedno ma imię.Portretowe szaleństwaSobotnie spotkania z wiedzą



13 PT 11.00 6 zł Mozaika – warsztaty artystyczne

Ferie w muzeumpl. Jana III Sobieskiego 2, świetlica


9

14SB

11.30 6 zł Walentynki na ludowo, czyli skąd się wzięło święto zakochanych.Sobotnie spotkania z wiedzą



15ND

11.30 wstępwolny

Od Rzymu do Paryża. Polscy artyści w Europie. Oprowadzanie po Galerii Malarstwa Polskiego


Agnieszka Bartków

18 ŚR

16.30 wstępwolny

W służbie na królewskim dworze. O portrecistach monarchów w epoce nowożytnejPortret w malarstwie


Agnieszka Bartków

18 ŚR

18.00 wstępwolny

Jabłko w mitologiach starożyt-nych. Symbolika i obrazJabłko w kulturze


Jolanta Zaczkowska

21 SB

11.30 6 zł Ekspresja niejedno ma imię.Portretowe szaleństwaSobotnie spotkania z wiedzą



22ND

12.00 wstęp wolny

Czarna porcelana, białe złoto – historia ceramiki. Część I: Fajans. Wykład towarzyszący wysta-wie Arcydzieła ceramiki polskiej od XVIII do XXI wieku


Iwona Mohl

24WT

17.00 wstęp wolny

Kronika Bytomia według Franza Gramera. Spotkanie autorskie

ul. W. Korfantego 34, Sala Gorczyckiego

prof. Jan Drabina

25 ŚR

17.00 wstęp wolny

Błotniak stawowy – pospolity drapieżnik?Skarby MGB


dr Piotr Cempulik

26CZ

16.30 20 zł W odzieżowym szale druk na ma-teriale. Warsztaty artystyczne dla dorosłych


Zuzanna Orzeł

27PT

17.00 wstępwolny

Cmentarzysko z epoki brązu w Krzanowicach. Wykład


Marian Pawliński

28 SB

11.30 6 zł Od kwiatuszka do jabłuszka – warsztaty przyrodnicze. Sobot-nie spotkania z wiedzą


Waldemar Żyła, Jolanta Zaczkowska

10

4 ŚR

17.00 wstępwolny

W zdrowym ciele – zdrowy duch. Kolekcja pocztówek sokolskichSkarby MGB


Mieczysław Dobkowski

7 SB

11.30 6 zł Rysowane opowieści – warszta-ty tworzenia komiksówSobotnie spotkania z wiedzą


Marek Ryś, Zuzanna Orzeł

11 ŚR

16.30 wstępwolny

Feliks „Manggha” Jasieński – najsłynniejszy model w Krako-wie. Portret w malarstwie


Agnieszka Bartków

11ŚR

18.00 wstępwolny

Jabłko – symbol władzy i przed-miot wierzeń ludowychJabłko w kulturze


Jolanta Zaczkowska, Urszula Batko

14 SB

11.30 6 zł Mozaika – warsztaty arty-styczneSobotnie spotkania z wiedzą



14SB

14.00 wstępwolny

Tajemnice „odkrytych listów” – historia kartek, widokówek i znaczków pocztowychSkarby MGB


Izabella Wójcik-Kühnel

11

18 ŚR

17.00 wstępwolny

Oswajanie krzemieni. Wszystkie siekiery duże i małeSkarby MGB


Beata Badura

21 SB

11.00 wstępwolny

Otwarcie wystawy Górnoślą-skie kroszonki 2015

ul. W. Korfantego 34 Kurator: Małgorzata Kłych

22ND

12.00 wstęp wolny

Czarna porcelana, białe złoto – historia ceramiki. Część II: Por-celana. Wykład towarzyszący wystawie Arcydzieła ceramiki polskiej od XVIII do XXI wieku

ul. W. Korfantego 34,Sala Kolumnowa

Iwona Mohl

24WT

09.00 wstępwolny

IX Regionalny Konkurs Gwary Śląskiej – gala finałowa

ul. W. Korfantego 34Sala Gorczyckiego

25 ŚR

17.00 wstępwolny

Jak ślub, to nie w maju!Wykład dla młodzieży i do-rosłych


Anna Grabińska-Szczęśniak

26CZ

17.00 wstępwolny

Syberia i Kamczatka we wspomnieniach Józefa Ziobera. Spotkanie z siostrą Tressillą (Teresą Ziober)


dr Joanna Lusek

12

27PT

17.00 wstępwolny

Najciekawsze zabytki z epoki brązu w zbiorach Działu Arche-ologii MGB. Wykład

ul. Jana III Sobieskiego 2,świetlica

Marian Pawliński

28 SB

11.30 6 zł Kosmetyczny baranek – rzecz o wielkanocnym stoleSobotnie spotkania z wiedzą



29ND

12.00 5/6 zł Oprowadzanie kuratorskie po wystawie Górnośląskie kroszonki 2015

ul. W. Korfantego 34, wystawa

Małgorzata Kłych

13

27PT

17.00 wstępwolny

Najciekawsze zabytki z epoki brązu w zbiorach Działu Arche-ologii MGB. Wykład

ul. Jana III Sobieskiego 2,świetlica

Marian Pawliński

28 SB

11.30 6 zł Kosmetyczny baranek – rzecz o wielkanocnym stoleSobotnie spotkania z wiedzą



29ND

12.00 5/6 zł Oprowadzanie kuratorskie po wystawie Górnośląskie kroszonki 2015

ul. W. Korfantego 34, wystawa

Małgorzata Kłych

Kronika miasta Bytomia na Górnym Śląsku– Franz Gramer

Książkę można zakupić w sklepach Muzeum Górnośląskiego w godzinach otwarcia wystaw.

14

Warto zobaczyć

Włocław

ek, Serwis do kaw

y, 1918-1939

Partnerzy:

Czas trwania wystawy: 5 listopada 2014–29 marca 2015 Kurator: Iwona MohlMiejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2

Arcydzieła ceramiki polskiej od XVIII do XXI wieku

15

Wystawa Arcydzieła ceramiki polskiej od XVIII do XXI wieku jest pierwszą tak szeroką prezentacją kolekcji ceramiki bytomskiego muzeum. Ukazuje najpiękniejsze polskie zabytki kamionkowe, fajansowe oraz porce-lanowe powstałe w ciągu trzech minionych stuleci i umożliwia dostrzeżenie różnic w ich produkcji, styli-styce czy stosowanych dekoracjach.

Na ekspozycji prezentowane są m.in. osiem-nastowieczne dzbany z Bolesławca, fajanse z Prószkowa, Glinicy, Raciborza i Włocławka, a także zdobywające laury na międzynarodowych wystawach figurki z Pacykowa. Wśród eksponatów znajduje się jedna z najlepszych w kraju kolekcji słynnej tułowic-kiej „czarnej porcelany”, porcelana z fabryki Giesche, Ćmielów i Huta Franciszka-Bykowina.

Nie sposób przejść obojętnie także obok baśnio-wych, intrygujących dzieł rzeźbiarza Konstantego Laszczki – wazonu z uchwytami w formie chimer czy figury zaklętej w ptaka królowej. Arcydzieła cerami-ki ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego uzupełniają współczesne wyroby z Bogucic, Bolesławca i Ćmielowa o nowatorskim dizajnie.

22 lutego i 22 marca zapraszamy na wykłady towa-rzyszące wystawie, które poprowadzi Iwona Mohl.

16

Warto zobaczyć

Czas trwania wystawy: 10 grudnia 2014–31 maja 2015 Kurator: Izabella Wójcik-Kühnel Miejsce: ul. W. Korfantego 34

Bytom na dawnej pocztówce Miasto i ludzie

Pocztówka z 1903 r. ze zbiorów

Magdaleny W

olskiej

17

Prezentowane na wystawie Bytom na dawnej pocztów-ce. Miasto i ludzie karty pocztowe ukazują niebywa-łą historię miasta oraz zwykłe-niezwykłe życie jego mieszkańców, a także pozwalają zrozumieć fenomen tego popularnego środka komunikacji i reklamy.

Wielotematyczna ekspozycja, na którą składa-ją się karty pocztowe z lat 1873–1945 (daty stempli), przypomina historię pocztówki, pozwala poznać jej różnorodne formy, techniki produkcji czy rodzaje. Najcenniejsze są pocztówki XIX-wieczne, wykonane metodą litograficzną, ciekawość budzą także karty, które po uzbieraniu można jak puzzle złożyć w całość, a także pocztówki z okienkami ujawniającymi harmo-nijkę mniejszych obrazków. Co na nich obrazowano? Kiedy ustalono formę pocztówek obowiązującą do dzisiaj?

Wystawę przygotowaną przez Izabellę Wójcik-Kühnel z zasobów Muzeum Górnośląskiego, z kolek-cji osób prywatnych i ze zbiorów rodzinnych, można zwiedzać do 31 maja.

14 marca zapraszamy na spotkanie Tajemnice „od-krytych listów” – historia kartek, widokówek i znaczków pocztowych z cyklu Skarby MGB, które poprowadzi kurator wystawy.

18

Już wkrótce

Wernisaż: 21 marca (sobota), godz. 11.00.Czas trwania: 21 marca–30 kwietnia 2015Kurator: Małgorzata KłychMiejsce: ul. W. Korfantego 34

Górnośląskie kroszonki 2015

Kroszonka A

nity Mackiew

icz

19

Jednym z elementów obrzędowości wielkanocnej jest zdobienie jaj, które zwie się kroszonkami bądź pisanka-mi. W śmigus-dyngus, gdy mężczyźni polewają panny wodą, te odwdzięczają się, darując im kroszonki – sym-bol płodności oraz życia. Najpiękniejsze zarezerwowa-ne są dla ukochanych, pozostałe wręcza się rodzinie i znajomym jako prezent świąteczny.

Konkurs na najpiękniejsze kroszonki wykonane tra-dycyjnymi i nowatorskimi technikami podtrzymuje tę tradycję. Najstarsza na Słowiańszczyźnie jest technika batikowa, polegająca na nanoszeniu na jajko wzoru za pomocą gorącego wosku. Na Śląsku największą popularnością cieszy się zaś technika rytownicza – za-barwione jajko zdobi się, wydrapując na nim dekoracje. Pisanki okleja się rdzeniem sitowia, słomką bądź trawi kwasem (inne tradycyjne techniki zdobienia). Coraz

częściej pojawiają się też techniki nowatorskie, np. decoupage, frywolitka czy ażury.

Otwarcie wystawy kroszonek zgłoszonych w tego-rocznej, XXVI edycji konkursu, odbędzie się w sobotę, 21 marca o godzinie 11.00. Towarzyszyć mu będzie pokaz zdobienia jajek wielkanocnych. 29 marca zapra-szamy zaś na oprowadzanie kuratorskie.

20

1. Konkurs skierowany jest do osób, które ukończyły 16 lat i są mieszkańcami województwa śląskiego.2. Na konkurs należy dostarczyć zdobione jajka wiel-kanocne 5 sztuk. Przyjmowane będą tylko prace wy-konane na naturalnych jajkach.3. Prace należy składać w Dziale Etnografii Muzeum Górnośląskiego w Bytomiupl. Jana III Sobieskiego 2, 41-902 Bytom w dniach 27.02–02.03.2015 r.

REGULAMIN KONKURSU

Kroszonka A

nity Mackiew

icz

21

(piątek: 9.00-18.00, sobotę i niedzielę: 11.00-15.00, poniedziałek: 9.00-18.00)4. Prace oceniane będą w czterech kategoriach we-dług technik wykonania:1) wykonane techniką rytowniczą (drapane)2) wykonane techniką batikową (pisane woskiem)3) wykonane innymi tradycyjnymi technikami (np. oklejane)4) wykonane nowatorskimi technikami zdobienia.Głównymi kryteriami oceny prac będą walory arty-styczne i estetyczne oraz – w kategoriach 1), 2), 3) – zachowanie tradycyjnych technik i wzorów zdobienia.5. Za najlepsze prace konkursowe przyznane zostaną nagrody finansowe: I nagroda 300 zł, II nagroda 200 zł, III nagroda 150 zł, a wyróżnienie 100 zł. Jury może dokonać innego po-działu nagród oraz przyznać dodatkowe wyróżnienia zależnie od ilości i poziomu artystycznego prac.

6. Otwarcie wystawy pokonkursowej nastąpi 21 mar-ca 2015 r. (sobota) o godzinie 11.00 w Muzeum Gór-nośląskim w Bytomiu. Wystawa trwać będzie do 30 kwietnia 2015 r.7. Organizatorzy zastrzegają sobie możliwość prze-jęcia do zbiorów nagrodzonych i wyróżnionych prac, z prawem do nieodpłatnego eksponowania, a także reprodukowania ich wizerunków w związku z działal-nością Muzeum (w wydawnictwach, prasie, telewizji, sieci internetowej i in.).8. Odbiór pozostałych kroszonek będzie możliwy po zakończeniu wystawy do 29 maja 2015 r. w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Prawo własności prac nie-odebranych przechodzi po upływie powyższego okre-su na organizatora.9. Przystępując do konkursu uczestnik akceptuje po-wyższe warunki.

22

Data: soboty, godz. 11.30Miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2, świetlicaProwadzący: Zuzanna Orzeł, Anna Rak, Małgorzata Kłych, Urszula Batko, Jolanta Zaczkowska, Waldemar Żyła, Marek RyśKoszt: 6 zł

Sobotnie spotkania z wiedzą

23

Noworoczne spotkania z wiedzą – zajęcia dla dzieci i młodzieży – rozpoczniemy od powrotu do przeszłości. Odwiedzając wystawę kart pocztowych, przeniesie-my się do dawnego Bytomia, poznamy jego historię i stworzymy niezapomniane pocztówki z podróży. Z myślą o zbliżających się świętach babci i dziadka, pełni entuzjazmu przygotujemy zaskakujące podarki, a po burzy mózgów uporządkujemy chaos kolorowych kamyczków, tworząc z nich drogocenne dzieła sztuki (Mozaika). Podczas warsztatów literackich przyjrzymy się z kolei jabłku bogini Afrodyty.

W lutym proponujemy karnawałowy taniec z niedź-wiedziem i walentynki na ludowo. Poszukamy odpo-wiedzi na pytanie, skąd się wzięło święto zakochanych, a dwa tygodnie później – jak to się dzieje, że z kwia-tuszka powstaje jabłuszko.

Na tych, którzy chcą wyzwolić swe malarskie pasje, czekają zajęcia Ekspresja niejedno ma imię – portreto-we szaleństwa oraz Rysowane opowieści – warsztaty tworzenia komiksów. Pod koniec marca uspokoimy się troszkę podczas zajęć Kosmetyczny baranek – rzecz o wielkanocnym stole.

24

Data: 28 stycznia, 18 lutego, 11 marca (środy), godz. 16.30Miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2, świetlicaProwadzący: Agnieszka BartkówWstęp wolny

Portret w malarstwie

Barbara Jonscher, A

utoportret, ok. 1970, Obraz ze zbiorów

MG

B

25

Z paletą w dłoni, w otoczeniu przyjaciół i rodziny, w wielokrotnym odbiciu w lustrze – artyści chętnie malują autoportrety. Z dbałością o szczegóły i psycho-logiczną analizę, na niewielkich fragmentach płótna uwieczniają swoje wizerunki. Do historii mają przejść jako znamienici artyści – obraz musi to potwierdzać.

Autoportrety mają często charakter samodzielny, ale to, że na portretach monarchów widnieje twarz Goi czy Velazqueza, nikogo już nie dziwi. Służba na królewskim dworze jest przecież wielkim wyróżnie-niem. Mistrzowie więc przemycają swe rysy na różne sposoby. Dbają, by pamiętano o pozycji, jaką osiągnęli w świecie artystycznej rywalizacji, a ich wizerunki cie-szą się powodzeniem wśród kolekcjonerów. Notabene także oni, miłośnicy sztuki, wielokrotnie stają się tema-tem malarskich przedstawień. Fenomenem jest postać

Feliksa Mangghi Jasieńskiego, który w rolę modela wcielał się kilkadziesiąt razy.

Portrety w rozmaitych odsłonach będą tematami wykładów Agnieszki Bartków pt. Jaki jestem, a jaki chciałbym być, czyli jak interpretować autoportrety; W służbie na królewskim dworze, o portrecistach monarchów w epoce nowożytnej; Feliks „Manggha” Jasieński – naj-słynniejszy model w Krakowie.

(AB)

26

Data: 14 stycznia, 11 lutego, 25 lutego (środy),godz. 17.00Miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2, świetlicaProwadzący: dr Jacek Betleja, Adam Larysz, dr Piotr CempulikWstęp wolny

Przyrodniczeskarby MGB

27

Tegoroczne przyrodnicze spotkania ze skarbami MGB rozpoczynamy migawkami z Afryki Południowej. Dr Jacek Betleja, który w sierpniu ubiegłego roku odbył podróż z Kapsztadu do wodospadów Wiktorii, leciał samolotem nad deltą Okawango i podczas prawie miesięcznej wyprawy zrobił 13 tysięcy zdjęć, opowie o wciąż mało znanym kontynencie i jego zdumiewają-cej przyrodzie (14 stycznia, Afryka oczami przyrodnika. Część I).

W lutym, podczas spotkania Tajemnicza rodzina mo-tyli – koszówkowate (Psychidae), Adam Larysz przedsta-wi nietypową i dotąd mało zbadaną rodzinę motyli. Ta mocno wyspecjalizowana ewolucyjnie grupa wyróżnia się tym, że gąsienice prowadzą specyficzny tryb życia, a samice większości gatunków zupełnie nie przypomi-nają pięknych, kolorowych owadów latających po łące.

W marcu z kolei zapraszamy na wykład dr. Piotra Cempulika poświęcony błotniakowi stawowemu – jed-nemu z naszych ptaków szponiastych, który związany jest z miejscami wodno-błotnymi, zwłaszcza terena-mi rolniczymi. Czy błotniak stawowy to pospolity drapieżnik?

28

Data: 18 marca (środa), godz. 17.00Miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2, świetlicaProwadzący: Beata BaduraWstęp wolny

Oswajanie krzemieni Wszystkie siekiery duże i małe

29

W młodszej epoce kamienia, gdy ludzie zmienili tryb życia z wędrownego na osiadły i zaczęli budować domy z drewna, siekiery stały się niezbędne. Różne były technologie ich produkcji, różne przypisywano im znaczenie. Te popularne w pradziejach i używane po dziś dzień narzędzia, od wielu lat budzą ciekawość ar-cheologów, którzy starają się zgłębić ich tajemnice. Co było ważniejsze: funkcjonalność czy prestiż? Jakie było przeznaczenie siekier z krzemienia pasiastego? Czy gładzenie poprawiało efektywność, czy efektowność?

Wykład Beaty Badury, Wszystkie siekiery duże i małe, to kolejna próba oswojenia krzemieni – urokliwych i frapujących skał. To również okazja, by dowiedzieć się, czym różni się siekiera od topora, dłuta i ciosła, kiedy człowiek zaczął używać siekier oraz co ma wspólne-go siekiera z glinianym garnkiem. Czy to prawda, że

krzemienne siekiery były lepsze niż miedziane? Tradycyjnie po wykładzie będzie okazja, żeby za-

poznać się ze skarbami MGB – zabytkami ze zbiorów Działu Archeologii.

(BB)

30

Data: 4 lutego (środa), godz. 17.00Miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2, świetlicaProwadzący: dr Wojciech MośWstęp wolny

Najbardziej cieszy seria z pepeszyRadziecki pistolet maszynowy wz. 1941 PPSz – legendarna broń II wojny światowej

Żołnierz uzbrojony w pepeszę na polskim

znaczku pocztowym

z 1954 roku

31

Słynna „pepesza” – radziecki pistolet maszynowy PPSz wz. 1941 – to jedna z najpopularniejszych, niemal kulto-wych broni II wojny światowej. Skonstruowana przez Gieorgija Szpagina w 1940 r., jako wzór 1941 została wprowadzona na uzbrojenie Armii Czerwonej, a także formowanych w Związku Radzieckim jednostek Wojska Polskiego.

Pepesza charakteryzowała się bardzo prostą kon-strukcją i technologią produkcji. Broń miała kaliber 7,62 mm i strzelała nabojami pistoletowymi wz. 1930. Zasilana była z magazynka bębnowego o pojemności 71 naboi i łukowego o pojemności 35 naboi. Mogła strzelać ogniem ciągłym i pojedynczym najskuteczniej do 200 m. Ważyła 3,5 kg. Z racji swej przydatności i praktyczności była często używana przez żołnierzy niemieckich. W czasie II wojny światowej w Związku

Radzieckim wyprodukowano ponad 5 milionów sztuk tej broni.

Jak wygląda pepesza i jaka jest jej historia? Po od-powiedź zapraszamy na spotkanie ze skarbami MGB, które 4 lutego w muzealnej świetlicy poprowadzi dr Wojciech Moś.

(WM)

32

Data: 28 stycznia, 18 lutego, 11 marca (środy), godz. 18.00Miejsce: ul. W. Korfantego 34, Sala KolumnowaProwadzący: Jolanta Zaczkowska, Beata Badura, Urszula BatkoWstęp wolny

Jabłko w kulturze

Janusz Podoski, Martw

a natura z jabłkami, O

braz ze zbiorów M

GB

33

Jabłko w kulturze to nowy cykl wykładów, warsztatów i zajęć przygotowanych dla dzieci, młodzieży i doro-słych, którego celem jest pokazanie szczególnego, a zarazem powszechnego owocu w przestrzeni kultury materialnej i duchowej.

Podczas spotkań przyjrzymy się w jabłku w przy-rodzie, archeologii i historii. Odkrywać je będziemy również w mitologiach i religiach, na tkaninie i naczy-niach, w wierzeniach ludowych, w literaturze, muzyce i sztuce. Nie zabraknie wątku kulinarnego. Wgryziemy się w przepisy i poznamy możliwości wykorzystania owocu w określonych daniach – od zup po desery.

Pierwsze spotkanie noszące tytuł W poszukiwaniu najstarszego jabłka dotyczyć będzie m.in. pochodzenia owocu. Spotkanie poprowadzi Jolanta Zaczkowska, a o śladach owocu w zamierzchłej przeszłości opowie

archeolog Beata Badura. W lutym zapraszamy na Jabłko w mitologiach starożytnych. Symbolika i obraz, a w marcu na Jabłko – symbol władzy i przedmiot wierzeń ludowych. Jak w przypadku poprzedniego literacko-ku-linarnego cyklu, na gości czekają drobne niespodzianki.

(JZ)

34

Data: marzec 2015Prowadzący: Maciej Droń

Śladami Heinricha Schulza-Beuthena i muzycznych tra-dycji Bytomia – wycieczki piesze po mieście

Heinrich Schultz-B

euthen, zdjęcie ze zbiorów M

GB

35

Heinrich Schulz-Beuthen, którego setną rocznicę śmierci obchodzimy 12 marca 2015 roku, to bytom-ski kompozytor przełomu XIX i XX wieku. Urodzony w 1838 r., ukończył konserwatorium muzyczne w Lipsku, komponował i prowadził działalność peda-gogiczną m.in. w Zurychu, Wiedniu i Dreźnie. Napisał 132 dzieła, w tym 8 symfonii, 7 poematów symfonicz-nych, ponadto liczne utwory wokalno-instrumentalne. Zaliczany jest do szkoły nowoniemieckiej.

100. rocznica śmierci Schulza-Beuthena stała się inspiracją dla opracowania projektu, w ramach którego od marca do grudnia 2015 roku odbędzie się szereg wydarzeń przypominających sylwetkę kompozytora ze Śląska. Jego postać, a w zasadzie twórczość, splata i przenika kulturowo cztery państwa – Polskę, Niemcy, Austrię i Szwajcarię.

W marcu zapraszamy uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych do wyruszenia tropami kompo-zytora. Wycieczki piesze po mieście poprowadzi Maciej Droń. Zgłoszenia (do końca lutego 2015 r.) przyjmuje Dział Kresów i Kultur Pogranicza, tel. (32) 281 82 94, w. 203.

(MD)

36

Data: 3–6 i 10–13 lutego (wtorek–piątek), godz. 11.00Prowadzący: Zuzanna Orzeł, Małgorzata Kłych, Urszula Batko, Jolanta Zaczkowska, Anna Rak, Marek RyśKoszt: 6 zł

Ferie w Muzeum

37

Zimno? Nudno? Zapraszamy na emocjonujące i wy-zwalające pokłady radości Ferie w Muzeum. Na dzieci i młodzież czeka 8 warsztatów, które odbędą się we wtorki–piątki o godz. 11.00.

W pierwszym tygodniu uczestnicy zwiedzą wystawę Bytom na dawnej pocztówce i poznają barwne opowieści o mieście, jego mieszkańcach, a także losy i rodzaje kart pocztowych. Na ekspozycji etnograficznej – jak myszy w poszukiwaniu sera – zakradną się w okolice wiekowych mebli, by sprawdzić, co kryje szafa pra-babci. Przeniosą się też wyobraźnią do lat, gdy z im-petem urządzano wielkie pranie w śląskiej kuchni oraz w jeszcze odleglejsze czasy, żeby sprawdzić dlaczego „i dziadek, i babka jadali wciąż jabłka”.

Drugi tydzień będzie bardziej baśniowy, a to za spra-wą frapujących i pobudzających wyobraźnię podań,

bajek i opowieści. Dzieci poznają niesamowite oraz mroczne legendy bytomskie, a zainspirowani historią Smoka Wawelskiego stworzą inscenizację do obrazu Saturnina Świerzyńskiego. Czy to czarami, czy poprzez misterną pracę stworzą też wielobarwne mozaiki.

38

Ogólnopolski konkurs literackiObraz a słowo Literacki opis dzieła malarskiego

Jerzy Hulew

icz, Kompozycja, 1920, ze zbiorów

MG

B

39

Po raz jedenasty zapraszamy młodzież do udziału w Ogólnopolskim konkursie literackim Obraz a słowo. Literacki opis dzieła malarskiego. Tematem tegorocz-nych zmagań jest dzieło Jerzego Hulewicza Kompozycja z 1920 roku. Zadanie uczestników polega na opisaniu go prozą bądź wierszem, z uwzględnieniem elementów obrazu takich jak temat, kompozycja czy kolorystyka. Poliglotów zachęcamy do przygotowania pracy w ję-zyku angielskim, niemieckim bądź rosyjskim.

Jak zawsze ciekawi nas badawcze podejście do tematu i indywidualne spojrzenie na obraz, poparte argumentami i obiektywnymi dowodami. Forma pra-cy jest dowolna. Polecamy lekturę biografii malarza, zapoznanie się ze środowiskiem, w jakim tworzył, oraz z inspiracjami, z których czerpał. Zapraszamy ponadto na poświęcony artyście wykład Agnieszki Bartków,

który odbędzie się we wtorek, 20 stycznia o godz. 17.00 w muzealnej świetlicy.

Na zwycięzców konkursu, któremu patronuje Minister Edukacji Narodowej, czekają statuetki z brązu – Gęsie Pióra. Najlepsze teksty znajdą się w publikacji pokonkursowej.

40

Tapeta na kwartał

fot. W. Szołtys, projekt Maciej Bakonyi

W tym kwartale proponujemy tapetę-fotomontaż przed-stawiającą zimorodka, dermoplast z kolekcji Edwarda Hanzla, zdeponowanej w Muzeum Górnośląskim. Przecudnej urody ptaka można spotkać na nizinnych obszarach Polski.

Więcej informacji znaleźć można na:www.muzeum.bytom.plwww.facebook.com/MuzeumGornoslaskiew zakładce tapeta na kwartał, gdzie również dostępne są tapety z kalendarzem na komputer

41

Alicja KnastDyrektor i Redaktor naczelny wydawnictw Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu

Redakcja: Małgorzata [email protected]

Projekt graficzny i skład:Magdalena [email protected]

Korekta:Barbara Drobny

Muzeum zastrzega sobie możliwość zmian w programie. Bieżące informacje uzyskać można na www.muzeum.by-tom.pl

Autorzy tekstów:Beata BaduraAgnieszka Bartkówdr Jacek Betlejadr Piotr CempulikMaciej DrońMałgorzata IwanekAdam Laryszdr Wojciech MośJolanta Zaczkowska

Fotografie:Witalis SzołtysJacek Betleja

Na okładce: Karta pocztowa prezentowana na wystawie Bytom na dawnej pocztówce. Miasto i ludzie

Muzeum Górnośląskie jestinstytucją kultury Samorządu

Województwa Śląskiego

pl. Jana III Sobieskiego 241-902 Bytom tel. +48 32 281 82 94; +48 32 281 34 [email protected]

Muzeum czynne:wtorki, czwartki, piątki: 9.00–15.00środy: 10.00–18.00soboty: 11.00–16.00niedziele: 11.00–15.00Ceny biletów:bilet normalny: 10 złbilet ulgowy: 8 złbilet grupowy: 6 zł (> 10 osób; opieku-nowie – wstęp wolny)lekcja muzealna: 30 zł + cena biletu grupowegokarta EURO 26: 5 złbilet rodzinny: 20 zł (> 3 osoby)

ul. Wojciecha Korfantego 34tel. +48 32 281 97 33Ceny biletów:bilet normalny: 6 złbilet ulgowy: 5 złbilet grupowy: 4 zł(> 10 osób; opiekunowie – wstęp wolny)lekcja muzealna: 30 zł + cena biletu grupowegokarta EURO 26: 5 złbilet rodzinny: 15 zł (> 3 osoby)W niedziele wstęp wolny na wystawy stałe:Galeria Malarstwa PolskiegoZ życia ludu śląskiego w XIX-XX w.Przyroda Górnego Śląska. Lasy. Wody i mokradłaKasy biletowe kończą sprzedaż biletów na pół godziny przed zamknięciem Muzeum.

ul. Wojciecha Korfantego 34tel. +48 32 281 97 33Wynajem sal:Sala Gorczyckiego 250 zł/h brutto (pierwsze 3 h), powyżej 3 h – 200 zł/h bruttoSala Kolumnowa150 zł/h brutto (pierwsze 3 h), powyżej 3 h – 100 zł/h bruttoŚwietlica muzealna100 zł/h brutto (pierwsze 3 h), powyżej 3 h– 80 zł/h brutto+

ISSN 2082-0968

Documents

Masz gdzie bywać