24
maTematika IV klasi maswavleblis wigni guram gogiSvili, Teimuraz vefxvaZe, ia mebonia, lamara qurCiSvili gamomcemloba inteleqti

maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

  • Upload
    others

  • View
    15

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

m a T e m a t i k a

IV klasi

maswavleblis wigni

guram gogiSvili, Teimuraz vefxvaZe,

ia mebonia, lamara qurCiSvili

gamomcemloba inteleqti

Page 2: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

3

sarCevi

zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb ................................................................ 5

Sesavali ........................................................................................................................................ 7

maswavleblis wignis praqtikuli nawili ........................................................................ 20

Tavi I

gameoreba. naturaluri ricxvebi aTasamde

§ 1. gavixsenoT erTidan aTasamde naturaluri ricxvebis Caweris wesi ....... 22

§ 2. ricxvebis Sedareba da dalageba ......................................................................... 30

§ 3. ricxvebis damrgvaleba ........................................................................................... 39

Tavi II

naturaluri ricxvebi milionamde

§ 1. CavweroT aTasze meti naturaluri ricxvebi ................................................ 47

§ 2. SevadaroT da davalagoT naturaluri ricxvebi ......................................... 54

§ 3. naturaluri ricxvebis damrgvalebis wesi ..................................................... 59

§ 4. viyenebT svetovan diagramas ................................................................................ 64

Tavi III

naturaluri ricxvebis Sekreba da gamokleba

§ 1. orniSna ricxvebis Sekreba .................................................................................... 70

§ 2. jamis Sefaseba damrgvalebiT .............................................................................. 75

§ 3. didi ricxvebis Sekreba .......................................................................................... 80

§ 4. SevarCioT Sekrebis wesi ........................................................................................ 87

§ 5. orniSna ricvebis gamokleba ................................................................................. 93

§ 6. sxvaobis Sefaseba damrgvalebiT ...................................................................... 100

maTematikuri viqtorina .............................................................................................. 104

§ 7. didi ricxvebis gamokleba ................................................................................... 110

§ 8. amocanebis amoxsna (SevarCioT moqmedeba); fulis odenobebis

Sekreba da gamokleba .................................................................................................... 121

§ 9. Sekrebis da gamoklebis Tvisebebi. vipovoT ricxviTi

gamosaxulebis mniSvneloba ........................................................................................ 127

§ 10. vpoulobT Sekrebisa da gamoklebis ucnob komponents ......................... 133

§ 11. gveyofa fuli sayidlebisTvis ........................................................................ 138

Semajamebeli davaleba ................................................................................................. 145

Tavi IV

dro, sigrZis gazomva, geometria

§ 1. dro (ra droa?) ....................................................................................................... 147

§ 2. mTelis nawilebi _ naxevari, meoTxedi, mesamedi ....................................... 152

§ 3. sigrZis erTeulebi ................................................................................................ 156

§ 4. texili. texilis sigrZe. manZili. marSrutis sigrZe ................................. 160

Page 3: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

4

Tavi V

naturaluri ricxvebis gamravleba da gayofa

§ 1. gamravlebis Tvisebebi. gavixsenoT gamravlebis cxrili ......................... 165

§ 2. gamravleba da gayofa. gayofis Tvisebebi .................................................... 171

§ 3. vamravlebT nulebiT daboloebul ricxvebs ............................................... 177

§ 4. vamrgvalebT Tanamamravlebs da vpoulobT namravls miaxloebiT ...... 182

§ 5. erTniSna ricxvze gamravleba ............................................................................ 188

§ 6. orniSna ricxvze gamravleba .............................................................................. 196

§ 7. vamravlebT samniSna ricxvze ............................................................................. 201

§ 8. moqmedebaTa Tanamimdevroba .............................................................................. 207

§ 9. gayofa naSTiT ......................................................................................................... 211

§ 10. erTniSna ricxvze gayofa .................................................................................. 215

§ 11. Sesabamisoba............................................................................................................ 219

§ 12. gamravlebisa da gayofis ucnobi komponentis povna............................... 224

§ 13. amocanebis amoxsna (amocanebi zedmeti mocemulobiT) .......................... 227

Semajamebeli davaleba ................................................................................................. 231

VI Tavi

amocanebis amoxsna. geometria. monacemTa analizi

§ 1. masis erTeulebi ..................................................................................................... 233

§ 2. amocanebis amoxsna (amocanebi nakluli monacemebiT) ............................... 238

§ 3. kubi, prizma, piramida ........................................................................................... 241

§ 4. amocanebis amoxsna (viyenebT naSTiT gayofas) ............................................. 245

§ 5. cilindri. konusi. birTvi ................................................................................... 250

§ 6. SevagrovoT monacemebi ........................................................................................ 254

§ 7. monacemebis Segroveba da organizacia .......................................................... 257

§ 8. piqtograma ................................................................................................................ 260

§ 9. svetovani diagrama ................................................................................................ 263

proeqti `vakvirdebiT saojaxo xarjebs~ .............................................................. 267

Semajamebeli davaleba ................................................................................................. 267

maTematikuri simboloebi da maTi gamoyenebis magaliTebi ................................... 269

ariTmetikuli moqmedebebis Sesrulebis Tanamimdevroba ...................................... 269

ariTmetikuli moqmedebebis Tvisebebi .......................................................................... 269

zomis erTeulebi .................................................................................................................. 270

sivrculi figurebi .............................................................................................................. 270

maTematikuri terminebis leqsikoni .............................................................................. 271

Mmoswavlis ganmaviTarebeli Sefasebis Sesaxeb ............................................................ 273

beWduri da eleqtronuli resursebi ............................................................................ 278

literatura ............................................................................................................................ 280

Page 4: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

5

zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb

IV klasis maTematikis saxelmZRvanelo dawerilia yvela im moTxovnis gaTvaliswinebiT,

romlebsac moswavlis saxelmZRvanelo unda akmayofilebdes _ dawerilia axal (2017-

2023 wlebis) erovnul saswavlo gegmasTan sruli SesabamisobiT; daculia moswavlis

saxelmZRvanelos Sedgenis Tanamedrove, sayovelTaod aRiarebuli struqturuli da

meTodikuri principebi; gamoyenebulia moswavleze orientirebuli swavlebis dros

aqtualuri sxvadasxva strategia (yuradRebis mobilizeba, wina codnis gaaqtiureba,

masalis mTlianobaSi gaazreba, kritikuli azrovnebis, kiTxvis dasmis da weriTi unar-

Cvevebis ganviTareba, jgufuri da individualuri muSaobis unarebis ganviTareba,

motivaciis amaRleba); daculia maTematikis gadmocemis mecnieruli done da, imavdroulad,

gaTvaliswinebulia moswavleTa asakobrivi Taviseburebebi. wigni universalur

saxelmZRvanelod SeiZleba CaiTvalos _ nebismieri akademiuri donis moswavleebTan

SesaZlebelia am wigniT warmatebuli swavleba. masSi mocemul saswavlo masalas Cveni

skolis moswavle bunebrivad aRiqvams, radgan warmodgenilia misi Cveuli garemo, yofa,

maTematikis praqtikuli gamoyenebebi (magaliTad, qarTuli fulis niSnebi da misi kavSiri

ricxvebis poziciur sistemaSi warmodgenasTan). mniSvnelovania saswavlo resursebis, maT

Soris, eleqtronuli resursebis CarTulobac.

wignSi naturaluri ricxvis cneba gansxvavebuli midgomebiT aris gadmocemuli.

magaliTad, raodenobiTi aspeqtis gaTvaliswinebasTan erTad didi yuradReba eTmoba natu-

raluri ricxvis rigobiT aspeqts.

mravalferovania amocanaTa sistema _ amocanebi individualuri da jgufuri muSao-

bisTvis, `testebi~, proeqtebi, maTematikuri TamaSebi, amocanebi viqtorinebisa da

maTematikuri Sejibrebebis Casatareblad, yoveli Temis bolos _ damatebiTi amocanebi

gameorebisa da Semajamebeli mecadineobebisTvis. didi yuradReba eTmoba masalis Semzadebasa

da misawvdomi formiT gadacemas _ gavlili masalisadmi xSiri mibruneba, yvela moswavlis

SesaZleblobaTa gaTvaliswinebiT, uzrunvelyofs maT maqsimalur Semzadebas. ukve am etapze

iwyeba problemis gadawyvetaze dafuZnebuli swavlebis ganxorcieleba _ praqtikuli

amocanis dasma, misi maTematikuri modelireba da maTematikuri amocanis amoxsniT Tavad

problemis gadawyveta. maTematikis gamoyenebiTi aspeqtebis xazgasma moswavleTa motivaciis

gazrdasac uwyobs xels.

standartis moTxovnaTa dasafaravad mniSvnelovnad miviCnieT maTematikur davalebaTa

mravalferovani formebis gamoyeneba; diagramebis, cxrilebis, maTematikuri teqstebis

gacnoba; maTematikur obieqtebs Soris kavSirebisa da mimarTebebis dadgenis, msjeloba-

dasabuTebis, amoxsnis gzis realizaciis unarebis ganviTareba.

Page 5: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

6

axal erovnul saswavlo gegmaSi calkea gamoyofili IV klasis bolos misaRwevi Sedegebi,

romelTa gaTvaliswineba IV klasis saxelmZRvanelos aucilebeli komponentia.

moswavlis saxelmZRvanelo ar Seicavs masalas, romelic moiTxovs saxelmZRvaneloSi

raimes Caweras. wigns unda gaufrTxildes moswavle, rom Semdgom wlebSic saxelmZRvanelo

sxvebisTvisac iyos gamosadegi.

dawyebiTi safexuris I-IV klasebis saxelmZRvaneloebis weris procesSi Cven vimuSaveT

eleqtronuli resursebis Seqmnazec, romlebic Cvens saxelmZRvanelozea morgebuli.

maTSi `dinamikaSi~ TvalsaCinod aris warmodgenili sxvadasxva aqtivobebi. Cven SegviZlia

mivawodoT isini maswavleblebs, romlebic arCevans Cvens saxelmZRvaneloebze gaakeTeben.

amasTanave, maswavlebelma SeiZleba gamoiyenos sxva eleqtronuli resursic; Tumca, am mxriv

saWiroa sifrTxilis gamoCena, radgan zogjer iseT masalas SeiZleba wavawydeT, romlebSic

maTematikuri Secdomebia daSvebuli.

Page 6: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

7

Sesavali

sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT­

kavSiris matrica

sagnis swavlebis miznebi:

• moswavleTaTvis azrovnebis, msjelobis, SexedulebaTa Camoyalilebis unaris ganv-

iTareba.

• msjeloba-dasabuTebis unaris ganviTareba.

• yoveldRiur cxovrebaSi maTematikis gamoyenebis gaazreba.

• amocanis Sinaarsis aRqma, mocemulobisa da saZiebeli sidideebis gaazreba-gamijvna.

• damxmare teqnikuri saSualebebisa da teqnologiebis SerCeva da gamoyeneba.

• yoveldRiur cxovrebaSi SeniSnuli zogierTi obieqtisa da procesis maTematikur

obieqtebTan dakavSireba.

• informaciis warmodgenis xerxebisa da meTodebis floba, maTze msjeloba.

• maTematikuri simbolikisa da terminologiis Tavad maTematikaSi da sxva disciplinebSi

gamoyenebis unaris ganviTareba.

• gansaxilveli sakiTxebis Camoyalilebisas masalis gonivruli struqturirebis unaris

ganviTareba.

standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierTkavSiris matrica

Temebis CamonaTvali Mmiznebi; Sinaarsis gardaqmna miznad; erovnul saswavlo gegmaSi miTiTebuli Sesabamisi punqtebi

savaraudo

saswavlo

dro

gavixsenoT erTidan aTasam-de naturaluri ricxvebis Cawe ris wesi; ricxvebis Se-dareba da dalageba; ricx-vebis dam rgvaleba

erTidan aTasamde naturaluri ricxvebis wakiTxva, Cawera, sxvadasxva modeliT warmodgena da poziciuri sistemis demonstrireba.ricxviT CanawerSi TanrigebSi mdgomi cifrebis Sesabamisi mniSvnelobebis dasaxeleba, ricxvis warmodgena SesakrebTa jamis saxiT, ricxvebis Sedareba da damrgvaleba aTeulebamde, aseulebamde. maT. 1V.1.

14 sT

CavweroT aTasze meti na-tu raluri ricxvebi; Seva-daroT da davalagoT na-tu raluri ricxvebi; natu -raluri ric xvis damr gva-lebis wesi; viye nebT sve-tovan diagramebs.

milionamde ricxvebis wakiTxva, Cawera, sxvadasxva modeliT warmodgena, poziciuri sistemis demo-nstrireba. CanawerSi cifris mniSvnelobis miTi-Teba. mravalniSna ricxvis Cawera gaSlili formiT _ saTanrigo SesakrebTa jamis saxiT. ricxvebis Sedareba da dalageba. mravalniSna ric xvis dam-rgvaleba aTeulebamde, aseulebamde, aTa seu lebamde. damrgvalebis wesis Camoyalileba (ricxviTi sxivis gamoyeneba). raodenobebis Sedareba sxvadasxva xerxiT, maT Soris, svetovani diagramebis gamoyenebiT. aRwers svetovani diagramis saxiT warmodgenil monacemebs.maT. IV.1. maT. IV.14.

15 sT

Page 7: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

8

orniSna ricxvebis Sekreba;jamis Sefaseba damrgva le-biT;didi ricxvebis Sekreba; SevarCioT Sekrebis wesi;orniSna ricxvebis gamok-leba;sxvaobis Sefaseba;mi lionamde naturaluri ric xvebis Sekreba kal ku-la toriT da jamis, sxva-obis Se faseba.

Sekreba sxvadasxva xerxiT: zepiri Sekreba, Sefaseba, weriTi algoriTmis gamoyeneba;Sekrebis sxadaxsva xerxis gamoyenebiT miRebuli Sedegebis Sedareba. gamoklebis sxvadasxva xerxis gamoyeneba. weriTi algoriTmi, zepiri gamokleba; sxva obis Sefaseba. sxvadasxva xerxis Sedareba. kon-kretuli magaliTisTvis yvelaze xelsayrelis arCeva.jamis, sxvaobis Sefasebis gamoyeneba kalkulatoris sa Sua lebiT miRebuli Sedegis Sesaxeb msjelobisas. we riTi algoriTmis gamoyenebiT Sesrulebuli Sek-rebis/gamoklebis nimuSSi gamotovebuli cifrebis mig neba.maT. IV.2

23 sT

Sekrebisa da gamoklebis zo gierTi Tviseba; ricx-viTi gamosaxulebis mniS-vne lobis povna; ucnobi kom po nentis povna.

drois intervalebis povna;mTelis naxevari, meoTxedi, mesamedi.

martivi maTematikuri amocanis amoxsnisas algebruli gamosaxulebis Sedgenis Cvevebis daufleba.Sekrebis da gamoklebis Tvisebebis gamoyeneba. ric-xviTi gamosaxulebis mniSvnelobis povna. Sek rebis/gamoklebis Semcveli tolobis ucnobi komponentis povna.maT. IV.7drois erTeulebs Soris Tanafardobebisa da ariTmetikuli moqmedebebiT drois intervalis gamosaxva. erTi saaTis naxevris, meoTxedis, mesamedis gamosaxva wuTebiT. mTelis nawilebis dasaxeleba da Sedareba; sxvadasxva modelze mTelis nawilebis amocnoba, dasaxeleba, Sedareba.maT. IV.4, maT. IV.5.

22 sT

sigrZis erTeulebi; obieq-t Ta Soris manZili;or obieqts Soris umoklesi gzis SerCeva;texilis sigrZe, marSruti, mar Srutis sigrZe, mraval-kuT xedis perimetri.

sigrZis romelime erTeulis gamosaxva ufro mcire erTeuliT.maT. IV.5or obieqts Soris manZilis Sefaseba, varaudis ga-moTqma.or obieqts Soris umoklesi gzis SerCeva. marSrutis aRmweri sqemis Sedgena. texilis sigrZis gazomva, mravalkuTxedis perimetris povna da gamosaxva Sesaferis standartul erTeulSimaT. IV.10, maT. IV.11

12 sT

gamravlebis Tvisebebi; gam-rav leba nulebiT dabo lo-ebul ricxvebze;erT niSna ricxvze gamrav-leba;namravlis Sefaseba;orniSna ricxvze gamrav le ba;samniS na ricxvze gamrav le ba;amo canebi zedmeti mocemu-lo biT.

ricxvis 100-ze da 1000-ze da a. S. gamravlebis da nulebiT daboloebul ricxvebis gamravlebis Se-mok lebuli wesebis daufleba. erTniSna, orniSna da samniSna ricxvebze gamravlebis sxvadasxva we sis daufleba; weriTi algoriTmebis daufleba, gamo-yenebli xerxis ganmarteba.maT. IV.3amocanebis amoxsnisas zedmeti monacemebisa da saWi-ro monacemebis gansxvavebis Cvevebis dauflebaU maT. IV.7

20 sT

Page 8: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

9

moqmedebaTa rigi;naSTi;erTniSna ricxvze gayofa;nuliT daboloebuli ricx-ve bis gayofa;amocanebis amoxsna.Sesabamisoba;gamravlebis da gayofis uc no bi komponentis povna.

ricxviTi gamosaxulebis mniSvnelobis mosaZebnad Sek rebisa da gamravlebis Tvisebebis gamoyeneba. mar-ti vi ariTmetikuli amocanis amoxsnisas algebruli gamo saxulebis Sedgenisa da gamoyenebis Cvevebis daufleba.maT. IV.7erTniSna ricxvze gayofa zepirad, Sesabamis Sem-TxvevaSi ganayofisa da naSTis dasaxeleba. pasuxis dasabuTeba. weriTi algoriTmebis gamoyeneba gayofis Sesasruleblad, gamoyenebuli xerxis ganmarteba. amocanebis amoxsnisas naSTis interpretaciis unari.maT. IV.3Sesabamisobis gamosaxvis unaris ganviTreba; realuri viTarebis adekvaturi Sesabamisobis agebis Cvevebis dauf leba.maT. IV.6

18 sT

masis erTeulebi; amocanebi nakluli da zedmeti mona-cemebiT;kubi, prizma;konusi, cilindri, birTvi.

zomis sxvadasxva erTeulebis erTmaneTTan da-kavSireba. naSTiT gayofis gamoyeneba zomis mocemul erTeulebSi gamosaxuli sididis sxva erTeuliT gamosaxvisas.maT. IV.5sivrculi figurebis Sedarebisa da dajgufebis Cvevebis daufleba. TanamkveTi figurebis aRqma _ saerTo wer tilebis miTiTeba. sivrculi figuris elementebis dasa xaleba da miTiTeba.sivrcul figuraTa modelebisgan miTiTebuli kon fi-guraciis Seqmna;maT. IV.8, maT. IV.9

12 sT

monacemTa Segrovebisa da organizebis formebi.monacemTa warmodgenis _ saSualebebi _ cxrili, piq-tog rama, svetovani diag-rama

mocemul TemasTan an gamosakvlev obieqtTan dakavSirebiT Tvisebrivi da raodenobrivi mona-cemebis Segrovebis Cvevebis daufleba; Tvisebrivi da raodenobrivi mona ce mebis mowesrigeba; dalageba (dajgufeba) _ cxrilis, sqemis, kiTxvaris, anketis Sevsebis wesebis daufleba. monacemTa analizi, Sedareba, gansxvavebis povna.maT. IV.2, maT. IV.13, maT. V.14

10 sT

Page 9: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

10

maswavleblis wignis mimoxilva

maswavleblis wigni Seicavs meTodikur rekomendaciebs axali erovnuli saswalo gegmis

maTematikis standartis mixedviT Sedenili me-4 klasis maTematikis saxelmZRvanelosTvis.

wignSi warmodgenili mdidari saswavlo da meTodikuri masala maswavlebels miscems

farTo SesaZleblobebs SemoqmedebiTi da nayofieri saswavlo procesis gansaxorcieleblad.

wignSi mocemulia TiToeuli gakveTilis dagegmvis sqema. yovel paragrafs ramdenime

gakveTils vuTmobT. amasTanave, cxadia, Cveni rCevebi sarekomendacio xasiaTisaa, SeiZleba

maswavlebelma zogierT SemTxvevaSi gadauxvios maT _ Cven bevr maswavlebels vicnobT,

romlebic gamoirCevian gakveTilebis dagegmvisa da Catarebis Tavisi originaluri mignebebiT,

rac mniSvnelovnad efuZneba klasis akademiur donisa da moswavleTa individualur

Taviseburebebs. rogorc cnobili ungreli maTematikosi da meTodikis udidesi specialisti

d. poia ambobda: `ramdeni maswavlebelic aris, imdeni meTodi SeiZleba arsebobdes; Tumca,

aris meTodikaSi zogadi principebi, gakveTilis dagegmvisa da Catarebis sqemebi, romelTa

gaTvaliswineba sasurvelia~. Cven swored aseT rekomendaciebs viZleviT.

amasTanave, maswavleblis wigni Seicavs mecnierul safuZvlebs maTematikuri cnebebis

warmoSobisa da dafuZnebis Sesaxeb. am masalis codna aucilebelia dawyebiT safexurze

maTematikis swavlebisaTvis. vuTiTebT Sesabamis literaturas. magaliTad, skolaSi ricxvis

cnebis dafuZnebis sakiTxebi sainteresod da dawyebiTi klasis maswavleblebisaTvis

misawvdomi formiT aris gadmocemuli a. kolmogorovis erT-erT statiaSi (ix., mag., [15]).^

masSi meoTxe klasis ZiriTadi sakiTxis _ naturalur ricxvTa Teoriis _ mecnieruli

safuZvlebia gadmocemuli. maswavleblis wignSi es Teoria gamoyenebuli iqneba.

amasTanave, Cvens yovel rekomendacias calkeuli gakveTilis dagegmvisa da warmarTvis

Sesaxeb, maswavlebeli SemoqmedebiTad unda miudges _ swavleba xelovnebaa da,

SesaZlebelia, maswavlebelma gakveTilis warmarTvis, moswavleTa aqtivobebis dagegmvis

sakuTari originaluri xerxebic moifiqros. maswavlebeli myisierad da SemoqmedebiTad

unda exmianebodes sagakveTilo procesSi warmoqmnil (daugegmav) viTarebebsac.

swavlebis procesSi meTodikuri orientirebis sakiTxebSi maswavleblebis dasaxmareblad

warmodgenilia literatura, romelic maswavlebelis wignis boloSia dasaxelebuli.

magaliTad, axal erovnul saswavlo gegmebze gadasvlas kargad exmianeba citata h.

froidentalis @[23] wignidan: `maswavlebels unda SeeZlos swavlebis warmarTva programiT,

romelic kardinalurad gansxvavdeba imisgan, romliTac mas aswavlidnen~. es uaRresad

aqtualuria, radganac saswavlo programebis revizia iSviaTad ar xdeba.

gakveTilis warmarTvisTvis momzadebis sxvadasxva etapi (saswavlo wlisaTvis

momzadeba, mocemuli Temis SeswavlisTvis momzadeba, mocemuli gakveTilisTvis momzadeba)

maswavlebelma nayofierad unda gamoiyenos. am saqmeSi mas Cvenc vexmarebiT. sarekomendacio

wignSi TiTqmis yvela amocanaa amoxsnili, TiTqmis yvela gakveTilis Catarebis sqemaa

warmodgenili, mocemulia meTodikuri rekomendaciebi masalis wardgenisa da axsnis Sesaxeb.

Page 10: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

11

moswavleze orientirebuli individualuri midgomebi

did mniSvnelobas vaniWebT samizne asakis Taviseburebebs, miuxedavad imisa, rom

meoTxeklaseli Semecnebis ganviTarebis imave safexurzea, romliTac swavlebis pirveli

sami weli xasiaTdeba. piaJes [21] mixedviT am asakSi daZleulia SezRudvebi problemis

simboluri gadaWrisa da obieqtTa klasifikaciis unaris gamovlenis kuTxiT, moswavles

ukve aqvs unari awarmoos logikuri operaciebi Seswavlilis safuZvelze, me-4 klasSi

moswavle ukve momwifebulia imisTvis, rom ganaviTaros SemecnebiTi unarebi. me-4 klasidan

skolebSi xSirad icvleba midgomebi moswavleTa saswavlo procesisadmi. kerZod, swavlebis

formebis mimarT _ is ufro sagnobrivi xdeba. Tumca, am procesSi memkvidreobiTobis

principis gauTvaliswinebloba, romelic axasiaTebda IV klasis zogierT saxelmZRvanelos,

aZnelebda axali moTxovnebis ganxorcielebas. axali erovnuli saswavlo gegmis

meTodikuri orientirebi gvexmareba swavlebis axal safexurze gadasvlis umtkivneulod

ganxorcielebaSi _ roca wina planze adre naswavlis ganzogadeba gamodis, ganzogadebis

es procesi Zvelis gameorebis procesSi xorcieldeba. swavlebis axal safexurze asvla,

magaliTad, naturalur ricxvTa Seswavlis axali koncentris ganxilvasa da am ganxilvis

ufro maRal doneze warmarTvas gulisxmobs. es procesi Zvel koncentrebTan (aTeulebi,

aseulebi, aTaseulebi) dakavSirebuli sakiTxebis _ numeracia, moqmedebebi _ gameorebasTan

erTad mimdinareobs. piaJes [21] mixedviT, am asakSi moswavle ukve iwyebs obieqtebis Sinagani

Tvisebebis, situaciebis gonebaSi warmodgenas _ ra moxdeboda, rom ....

Tumca, gasaTvaliswinebelia, rom jer kidev uWirT maTematikuri kvlevis iseTi

meTodebis gamoyeneba, rogoricaa abstraqcia, ganzogadeba, sinTezi; romelime konkretuli

amocanis amoxsna SeuZliaT, ZiriTadad, im SemTxvevaSi, roca es amocana ukavSirdeba

realobas. amitom Cven xSirad mivmarTavT TvalsaCino modelebiT sargeblobis xerxebs

da am xerxebis gamoyenebas amocanebis amoxsnisas. me-4 klasSi prioritetuli xdeba iseTi

saxelmZRvaneloTi muSaoba, saswavlo procesis ise warmarTva, rom ufro aqtiurad SevuwyoT

xeli moswavleebSi swavlis survilis Camoyalibebas, SemecnebiTi aqtivobis ganviTarebas,

saswavlo amocanis gagebas, algoriTmis mixedviT moqmedebas, amoxsnis gegmis Sedgenas,

zogad-mecnieruli unarebis ganviTarebas (analizi, Sedareba, klasifikacia).

maTematika sxva saskolo disciplinebze ufro metad xasiaTdeba iseTi specifikuri

kompetenciebis saWiroebiT, rogoricaa, magaliTad, amocnoba, analizi, mixvedra, arCeva,

msjeloba-dasabuTeba. tradiciuli da Tanamedrove Sexedulebebis sinTezis safuZvelze

Sinaarsi mdidrdeba logikuri xasiaTis davalebebiT, Sefasebisa da kontrolis

gansaxorcieleblad gamiznuli davalebebiT. eileris [25] Sexedulebebis gaTvaliswinebiT,

ariTmetikuli moqmedebebis algoriTmebis Camoyalibeba dasabuTebis zomierad gamoyenebebis

safuZvelze xdeba (amaSi dRes TvalsaCinoebebi da eleqtronuli resursebi gvexmareba).

eileri did yuradRebas uTmobda numeraciis sakiTxebsac _ aTobiTi sistemis, ricxvis

Caweris wesebis safuZvlian ganxilvas maTematikis safuZvlad miiCnevda.

dakvirveba da cda, Sedareba, mizez-Sedegobrivi kavSirebis aRmoCena, romlebic

TiTqos ufro bunebismetyvelebis SeswavlisTvis aris xelSemwyobi, maTematikaSic aris

mniSvnelovani. am unarebis gamoyeneba xSiria monacemTa damuSavebis, cxrilebis aRwerisa da

Sedarebisas. maTematikis Seswavlis procesSi es inteleqtualuri unarebi gamoiyeneba da,

amasTanave, viTardeba. ukve IV klasSi geometriuli figurebis ganxilvis dros, abstraqciis,

idealizaciis unarebis ganviTarebasTan gvaqvs saqme _ yoveldRiur cxovrebaSi SemCneuli

formebis idealizacia gvaZlevs im geometriul figurebs, romlebsac swavlebis procesSi

Page 11: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

12

ganvixilavT. kanonzomierebis aRmoCenis unaris ganviTareba perioduli mimdevrobebis

Seswavlidan iwyeba (I da II klasebi) da grZeldeba IV klasSi poziciur sistemaTa TvalsaCinod

warmodgenisas.

swavlebis procesSi did mniSvnelobas vaniWebT moswavleze orientirebul mid­

gomebs. moswavleebi erTmaneTisgan gansxvavdebian TavianTi SesaZleblobebiT, romlebic,

ZiriTadad, gaxsnilobiT, swavlisa da aRqmis tempis gansxvavebulobaSi gamoixateba. aqedan

gamomdinare, aSkaraa, rom aucilebelia saswavlo praqtikis mravalferovneba, gansxvavebuli

xerxebis, meTodebis, saSualebebis gamoyeneba. Tumca, aucilebeli araa TiToeuls `masze

gamoWrili~ aqtivoba mivusadagoT. mTavaria, TiToeuli moswavlis CarTva mravalferovan

aqtivobebSi da es mravalferovneba Cveni daxmarebiT maswavlebelma unda SesTavazos. Cven

mier SeTavazebuli aqtivobebi swored am mravalferovnebas sTavazobs maswavleblebs _

damoukidebeli, konkurentuli da TanamSromlobiTi swavlebis procesis Catarebas.

wignSi warmodgenili gakveTilebis scenarebSi mraval meTodikur miTiTebasTan erTad

sanimuSod SeTavazebulia xerxebi, rogor CavrToT yvela moswavle saswavlo procesSi _

magaliTad, amocanebis amoxsnis dros damxmare, damatebiTi kiTxvebis sistemiT, wamoWril

sakiTxTa sajaro ganxilviT, jgufuri mecadineobebiT, didaqtikuri TamaSebiT, romlebic

xSirad Sejibrebis xasiaTs atarebs.

xangrZlivi kvlevebi adasturebs, rom moswavle yvelaze ukeT maSin swavlobs, rodesac

igi aqtiuri da qmediTia, da ara maSin, rodesac mxolod aqtiur da qmediT maswavlebels

uyurebs. Cven mier warmodgenili sqemebidan kargad Cans, rom gakveTilebi ar aris (da arc

unda iyos) saleqcio xasiaTis, yoveli gakveTili interaqtiuli xasiaTisaa. amasTanave,

moswavleebi swavloben aramxolod maswavleblisgan, aramed sxva saSualebiTac _

TanaklaselebTan urTierTobiT (amas vaRwevT sakiTxebis sajaro ganxilviT, gundebs Soris

dagegmili SejibrebebiT), davalebebiT (xSirad davalebebi klasSi Sesrulebuli davalebebis

analogiuria) _ SedarebiT sust moswavleebsac ar unda gauWirdeT Sin maTi Sesruleba. arc

niWier da gamorCeul moswavleebs viviwyebT _ xSirad maT davalebebad vaZlevT `moisazres~

rubrikiT warmodgenil amocanebs. damoukidebeli swavlebis ganxorcielebisas moswavleebi

klasSi, an Sin damoukideblad asruleben davalebebs. magaliTad, maswavlebeli mimarTavs

moswavleebs, aZlevs maT garkveul dros amocanebis amosaxsnelad da TiToeuli maTgani

damoukideblad fasdeba. ar viviwyebT konkurentul swavlebasac. amisTvis, magaliTad,

specialuri rubrikac gvaqvs _ `vip~ (vin iqneba pirveli), aq warmatebis misaRwevad saWiroa

sxvebze ukeT da sxvebze adre Sesruldes samuSao. aseTi konkurentuli garemo zrdis

moswavleTa motivacias da eqstremalur pirobebSi maqsimaluri mobilizebis unarsac

uviTarebs.

TanamSromlbiTi swavlebis mravali nimuSic gvaqvs warmodgenili da garCeuli _

moswavleebi iyofa gundebad, gundebi ejibrebian erTmaneTs davalebebis SesrulebaSi,

prezentaciaSi. dasaxuli miznis miRwevis erTaderTi gza TanaklaselebTan TanamSromlobaa.

am dros yvela unda iyos CarTuli davalebebis Sesrulebis procesSi, gundis yovel wevrs

unda SeeZlos Sesrulebuli samuSaos prezentacia, miuxedavad misi monawileobis xarisxisa

davalebis Sesrulebis saqmeSi (SeiZleba amocanebi gundis gamorCeulma wevrebma amoxsnan,

magram es amoxsnebi gundis yvela wevrisTvis unda iyos gasagebi, SeiZleba romelime maTgans

mouwios prezentacia).

kargi Sedegis misaRwevad, saswavlo procesSi sxvadasxva SesaZleblobis mqone moswavleTa

CasarTavad samive forma SeiZleba gamoiyenos maswavlebelma.

moswavleze orientirebuli swavlebis xelSemwyobi garemos uzrunvelyofa saswavlo

procesis moswavleTa saWiroebebze morgebis saSualebiT warimarTeba. am formas meTodikur

Page 12: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

13

literaturaSi diferencirebuli swavleba ewodeba. am dros erTi da imave klasSi

gansxvavebuli miRwevis mqone moswavleebs gansxvavebulad vaswavliT, moswavleTa sxvadasxva

jgufTan gansxvavebuli meTodebiT, zogjer, gansxvavebuli Sinaarsis masaliT vaswavliT.

diferencirebuli swavlebis mizania TiToeulma moswavlem miaRwios saukeTeso Sedegs

Tavisi SesaZleblobebis farglebSi. es ar niSnavs, cxadia, Tanabari Sedegebis miRwevas.

diferencirebuli, individualuri midgomebiT moswavleebs eZlevaT saSualeba daZlion

swavlis procesSi arsebuli barierebi da mkveTrad gaiumjobeson Sedegebi. maswavlebeli

amas uwyveti Sefasebisa da moswavleTa moqnili dajgufebis gziT aRwevs. saswavlo procesSi

SeiZleba iseTi elementebis diferencireba, rooricaa Sinaarsi, davalebebi, garemo.

swavlebis efeqtianoba damokidebulia imaze, ramdenad kargad vicnobT Cven moswavleebs,

maT interesebs, saWiroebebs. amasTanave, maswavlebeli kargad unda icnobdes standartis

Sinaarss, moTxovnebs da fokusirebuli unda iyos standartiT moTxovnili miznebis

auCqareblad da xarisxianad Sesrulebaze.

diferencirebuli swavlebis dros moswavleTa nawili damoukideblad muSaobs, zogierTi

jgufi _ Cveni meTvalyureobiT.

diferencirebuli swavleba ganmaviTarebeli Sefasebis momdevno aucilebeli nabijia.

cxadia, moswavleze orientirebuli individualuri midgomebis ganxorcieleba

did Zalisxmevas moiTxovs; sxvadasxva variantebis Sedgena (e. w. `xelmisawvdomi~ da

`garTulebuli), miznobrivi daxmareba akademiuri sirTuleebis mqone moswavleebisadmi

_ nabij-nabij instruqciebis, miniSnebebis micema, TanaklaselebTan erTad muSaobis

saSualeba; ganmeorebiT, gansxvavebuli meTodiT swavleba; axali terminebis, cnebebis

miwodeba, damatebiTi drois gamoyofa.

gansxvavebulia midgomebi maRali mzaobis moswavleebTan muSaobis dros; ufro rTuli

davalebebis micema, romlebsac moswavleebi damoukideblad asruleben. iseTi davalebebis

micema, romlebic saWiroebs kargad gaazrebas, SedarebiT abstraqtuli sakiTxebis

dafiqsirebas, axali informaciis gamoyenebas; zogjer SeiZleba arasworad amoxsnili

amocanebi mivceT da vTxovoT _ gaasworos. ar viyenebT TvalsaCino miniSnebebs; vTxovT

moswavleebs Tavad Seqmnan diagramebi, sqemebi, sxvadasxva gziT gamoxaton TavianTi ideebi

da mosazrebebi.

diferencirebuli swavleba ukavSirdeba swavlebis teqnikas, romelic meTodikur

literaturaSi cnobilia skalfoldingis saxelwodebiT. skalfoldingi inglisuri terminia

da xaraCos agebas, am SemTxvevaSi _ saswavlo xaraCos agebas niSnavs. es aris wabiZgeba,

xaraCos Seqmna, romelic Sinaarsis gagebas uwyobs xels. skalfoldingi ganamtkicebs im

winare unar-Cvevebs, romlebsac moswavleebi axali masalis gacnobamde unda flobdnen.

skalfoldingi niSnavs im moswavleebis daxmarebas, romlebic mzad ar arian

damoukideblad Seasrulon davaleba. rogorc xaraCoebi exmareba mSenebels da droebiTia,

aseve droebiTi unda iyos maswavleblis mier saswavlo `xaraCos~ saSualebiT gaweuli

daxmareba.

moswavleze orientirebuli swavlebis strategiebidan unda gamovyoT problemaze

orientirebuli swavleba da proeqtebi. problemaze orientirebuli swavlebiT moswavleebs

uviTardebaT is unar-Cvevebi, romlebsac mTeli cxovrebis ganmavlobaSi gamoiyeneben. es

problemis gadaWris, drois racionalurad ganawilebis, saqmis dagegmvisa da sakiTxis

SemoqmedebiTad gaazrebis unarebia. Cven mier SemoTavazebuli proeqtebi saintereso da

daZlevadia moswavleebisTvis. maTematikis praqtikuli gamoyenebebis SemTxvevebis Seswavla

(magaliTad, ricxvebis poziciur sistemaSi warmodgenisas avtomanqanebSi spidometrebze

Page 13: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

14

gavlili manZilis aRricxva, aZlierebs maTematikis Seswavlisadmi interess. aseve aZlierebs

maTematikis Seswavlisadmi interess maTematikuri TamaSebi, romelTa Catarebis wesebi

aRwerilia moswavlis saxelmZRvaneloSi.

maswavlebels SeiZleba klasSi hyavdes specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone

moswavleebi (SezRuduli da Seferxebuli ganviTarebis mqone moswavleebi, socialur-

emociuri problemebis mqone moswavleebi, gamorCeulad niWieri bavSvebi). amitom kargad

unda vicodeT maTTan muSaobis wesebi _ rogor CavrToT isini saswavlo procesSi ise, rom

ar vagrZnobinoT, rom sWirdebaT gansakuTrebuli yuradReba, mzrunveloba da TanagrZnoba...

saWiroa daigegmos moswavlis akademiuri winsvla individualuri saswavlo gegmebis

SedgeniT (SezRuduli SesaZleblobis mqone moswavleebisTvis) da damatebiTi informaciis

moZiebaSi daxmarebiT (maRali akademiuri donis bavSvebisTvis): maTTvis maswavlebeli

advilad moiZiebs masalas Cvens saxelmZRvaneloSi da Sesabamis saswavlo resursebSi.

ZiriTadi midgoma, romelsac eyrdnoba saxelmZRvanelo martividan rTulisken

svla, Teoriisa da praqtikis kavSiris principis ganxorcielebaa, dakvirvebis, Sedareba-

Sepirispirebis, sinjvis meTodis gamoyenebaa. im codnis aTvisebas, romelsac aqvs zogadi da

abstraqtuli xasiaTi, win uswrebs ufro kerZo da konkretuli codnis gacnoba. Semecnebis

ZiriTadi gza induqciuria. axali codnis SeZena problemuri situaciis ganxilviT iwyeba.

unda gamovyoT muSaoba iseTi inteleqtualuri unarebis ganviTarebaze, rogoricaa

maTematikuri obieqtebis Sedareba (riT gansxvavdeba da ra aris saerTo?), klasifikaciis

unari (dayavi or jgufad raime niSnis mixedviT), sxvadasxva xerxiT saswavlo amocanis

amoxsna (magaliTad, gamoiyene qveSmiweriT Sekreba, an zepiri Sekrebis romelime xerxi

da ipove gamosaxulebis mniSvneloba); xelsayreli xerxis SerCeva (Sekrebis romel xerxs

gamoiyenebdi?).

dawyebiT skolaSi efeqturi saswavlo garemos uzrunvelyofas damxmare saswavlo

resursebis gamoyenebiTac SeiZleba mivaRwioT. magaliTad, ricxvebis Caweris poziciuri

sistemisa da am sistemis gamoyenebebis aTvisebaSi SeiZleba CavrToT damxmare resursebic

_ kuburebi, qarTuli fulis niSnebis modelebi, baraTebi, romlebzec gamosaxulia

calkeuli cifrebi, moqmedebaTa niSnebi, naturaluri ricxvebi (maTi gamoyeneba, magaliTad,

didaqtikuri TamaSebis dros xdeba); eleqtronuli resursebi.

ZiriTadi principebi, romlebsac efuZneba Cven mier SemoTavazebuli programa,

aris sruli Sesabamisoba erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvrul saswavlo programasTan,

sistemuroba masalis dalagebaSi, gadmocemis misawvdomoba, enis garkveuloba, sizuste da

simartive, savarjiSoebisa da maTi Sesrulebis formebis mravalferovneba, Tavad saswavlo

procesis SemoqmedebiTad warmarTvis mravalferovani nimuSebis SeTavazeba.

moswavlis Sefasebis meqanizmebi eyrdnoba Sefasebis miznebsa da ZiriTad kriteriumebs,

romlebic kargad aris cnobili literaturidan _ magaliTad, moswavlis Zlieri da susti

mxareebis gamovlena da moswavlis swavlis xelSewyoba.

aqve unda aRiniSnos, rom erovnuli saswavlo gegmebis Zvel da axal redaqciebs Soris

gansxvaveba swored SefasebasTan dakavSirebul Tavebsa da muxlebSia. axal dokumentSi,

romlis safuZvelze Seiqmna Cveni saxelmZRvaneloebi, vkiTxulobT: `Sefaseba unda iZleodes

informacias moswavlis individualuri progresis Sesaxeb, igi unda daefuZnos swavlebis

konstruqtivistul principebs~. konstruqtivizmi ki niSnavs imas, rom moswavle axal codnas

gaazrebulad agebs, mis konstruirebas axdens. saswavlo-maTematikuri konstruqtivistuli

aqtivoba gulisxmobs interacias moswavlesa da maswavlebels Soris; an TviT moswavleebs

Soris maswavleblis davalebiT. konstruqtivistuli swavleba samfaziania:

Page 14: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

15

I. `winaswar~, anu Semzadeba _ axali sakiTxisaTvis winare codnis gaaqtiureba, moswavleTa

daintereseba axali sakiTxiT, moswavleTa gonebis mobilizeba saTanado aqtiurobisaTvis

(gonebrivi mzaoba).

II. `ganmavlobaSi~ _ axali sakiTxis ageba an aRmoCena; misi magaliTebisa da kont-

rmagaliTebis ganxilva; problemis gadaWrisaTvis saWiro moqmedebaTa SerCeva da ganxilva;

moswavleebi iazreben Sesaswavl sakiTxs, euflebian codnasa da unar-Cvevebs.

III. `Semdgom~ _ naswavli sakiTxis ganmtkiceba, ganviTareba; misi gamoyeneba, sirTuleTa

gaazreba; misi sxvadasxva waxnagis warmoCena. moswavleebi ganamtkiceben naswavls da

gaivarjiSeben mis gamoyenebaSi.

ganaTlebisa da mecnierebis saministrodan miRebuli rekomendaciiT (`mas wavlebelis

wignis sarekomendacio struqtura~) moTxovnili iyo calkeuli gakveTi lebis scenarebis

warmodgena (Cven yvela gakveTilis scenari warmovadgineT) da ara calkeuli sakiTxis

swavlebis scenari, amitom samfaziani modelis ganxorcieleba ramdenime gak veTilzea

ganawilebuli da TiToeuli es faza calkeuli (SeiZleba oric) gakveTilis sce nariT aris

warmodgenili.

erovnuli saswavlo gegmis axal dokumentSi gaCnda axali Canaweri Sefasebis amocanebis

Sesaxeb, romelic radikalurad cvlis ganmaviTarebeli Sefasebis arssa da teqnologias.

kerZod, Sefasebis ZiriTad amocanas warmoadgens: a) aCvenos, rogor mimdinareobs moswavlis

codnis konstruirebis procesi da mexsierebaSi codnaTa urTierTdakavSireba. b) axali

sakiTxis dawyebamde daadginos moswavlis winare codna da warmodgenebi. g) gamoavlinos,

ramdenad axerxebs moswavle sakuTari Zlieri da susti mxareebis damoukideblad Sefasebas,

ramdenad gaazrebul da efeqtian nabijebs dgams sakuTari winsvlis xelSesawyobad.

rogorc cnobilia, arsebobs Sefasebis ori forma _ ganmaviTarebeli da ganmsazRvruli

(maT Soris – diagnostikuri). I-IV klasebSi pirveli formiT SemovifarglebiT _ vexmarebiT

moswavleebs ganviTarebaSi sxvadasxva rCevis, rekomendaciis, Tu problemis gadaWris gzebis

SemuSavebis saSualebiT. magaliTad, saklaso samuSaoebi, rogorc wesi, interaqtiuli formiT,

kiTxva-pasuxis `reJimSi~ mimdinareobs _ am dros moswavleTa pasuxebis analizi, Sesworeba da

rCeva metad mniSvnelovan rols asrulebs maTi ganviTarebis saqmeSi. mniSvnelovnad gvesaxeba

Cveni rCevebi maswavleblis mimarT, saswavlo procesSi wamoWrili sakiTxebis ganxilvisas

Tavad moswavleTa iniciativis waxaliseba, maT mier sakuTari poziciis dafiqsireba,

SeniSnuli xarvezebis sajarod aRniSvna, gansxvavebuli mosazrebebis SemoTavazeba,

bundovani sakiTxebis xelmeored ganxilvis moTxovna. moswavleTa Sefasebis efeqturad

ganxorcielebis saqmeSi metad mniSvnelovania saxelmZRvaneloSi warmodgenil davalebaTa

mravalferovneba _ diagramebisa da cxrilebis wakiTxva, monacemebis analiziT daskvnebis

gadmocema; ricxviTi gamosaxulebebis mniSvnelobebis povna sxvadasxva xerxiT; geometriuli

figurebis amocnoba, dasaxeleba, gamoyeneba yoveldRiur cxovrebaSi. `moisazres~ da `vip~-

is rubrikiT warmodgenili amocanebis amoxsnisas msjeloba-dasabuTebis unaris gamovlena;

jgufuri muSaobis proeqtebi, didaqtikuri TamaSebi _ romelTa Catarebisas fokusSi eqceva

iseTi mniSvnelovani unar-Cvevebi, rogoricaa SemoqmedebiToba, TanamSromloba (jgufis

wevrebTan). gvaqvs davalebebi figurebis konstruirebaze, amocnobaze, figuraTa dayofaze,

sivrculi sxeulebis aRqmaze, sazomi erTeulebis gamoyenebaze, miTiTebuli kriteriumebiT

monacemTa dalagebasa, dajgufebasa da klasifikaciaze. moswavleTa Sefasebisas ZiriTadad,

is meqanizmebi gamoiyeneba, romlebic saSinao davalebebis SesrulebiT, klasSi kiTxva-

pasuxSi aqtiuri da SemoqmedebiTi CarTviT, jgufur proeqtebSi da TamaSebSi nayofieri

monawileobiT ganisazRvreba.

Page 15: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

16

moswavlis wignis mimoxilva

moswavlis saxelmZRvaneloSi Sinaarsis SerCevasa da gadmocemas Sesabamisi asakis

moswavleTaTvis misawvdomobis pripcipi udevs safuZvlad. es SerCeva Camoyalibebuli,

stabiluri birTvis bazaze xdeba. igi gafiltrulia maTematikis swavlebis gamocdilebiT,

tradiciuli Temebis Tanamimdevrobis axleburi gaazrebis, maTematikis erTianobidan

gamomdinare integraciis xarisxis gazrdisa da axali sakiTxebiT Sevsebis aucileblobis

gaTvaliswinebiT. Sinaarsobrivi mimarTulebebi saswavlo gegmis wliur programaSia war-

modgenili.

gaTvaliswinebulia moswavlis saxelmZRvanelos yvela funqcia, romelic literaturaSia

miTiTebuli (ix. mag., [2]); codnis gadacemis funqcia, unarebisa da kompetenciebis

ganviTarebis funqcia, codnis ganmtkicebis funqcia, codnis Sefasebis funqcia; codnis

integrirebis funqcia _ vertikaluri integracia (erTi da imave disciplinis farglebSi),

horizontaluri integracia (sxvadasxva disciplinis farglebSi), socialuri da

kulturuli aRzrdis funqcia. am mxriv mniSvnelovania mdgradi ganviTarebis principebis

ganxorcieleba _ genderuli Tanasworoba, usafrTxo garemoze zrunva, jansaRi cxovrebis

wesze zrunva, qalaqebisa da sxva dasaxlebuli punqtebis mdgradi ganviTareba, energiis

axali wyaroebis gamoyeneba. saxelmZRvaneloSi warmodgenili masala iTvaliswinebs am

moTxovnebs _ genderuli Tanasworobaa daculi Cvens `personaJebSi~, saqarTvelos sazRvao

da mTis kurortebze monacemebis Segroveba, saubari saqvelmoqmedo fondebis mier gaweuli

daxmarebebis Sesaxeb; saubari gafuWebuli onkanidan wylis danakargebis raodenobis

dadgenaze (saxelmZRvaneloSi ganxiluli amocana), saubrebi sportze, xelovnebis nimuSebis

gamofenebze, sasoflo-sameurneo samuSaoebze. specialuri rubrikac ki gvaqvs: `sxvadasxva~,

romliTac moswavleebi imaRleben TavianT ganaTlebas sxvadasxva kulturuli movlenebis

Sesaxeb. gvaqvs specialuri proeqti saklaso oTaxSi wesrigis, sisufTavis SenarCunebis

mizniT morigeobis Sesaxeb, wesrigis, sisufTavis uzrunvelyofis aucileblobis Sesaxeb.

amocanebSi xSiria miTiTeba xeebis dargvaze, usafrTxo moZraobis uzrunvelyofaze, sakuTari

istoriis codnis aucileblobaze; sxva qveynebis socialur-kulturul daxasiaTebaze.

msoflio mniSvnelobis kulturuli Zeglebis Sesaxeb (am ZeglebSi geometriuli figurebis

amocnoba).

vcdilobT saxelmZRvaneloSi ar iyos gadaumowmebeli informacia; yvela informacia

iyos swori, gansazRvrebebi gasagebi.

Cveni wigni novatorulia _ igi ar hgavs arc erT adre sxva avtorebis mier (CvenTan, an

sazRvargareT) Seqmnil saxelmZRvanelos.

did yuradRebas vaqcevT teqstis aRqmadobis sakiTxs.

teqsts aqvs mkafio struqtura; advili gasamijnia dasawyisi, Sua nawili da dasasruli.

yoveli saTauri Seesabameba Sinaarss da e. w. `cocxali~ formulirebiT gamoirCeva;

magaliTad, `gavixsenoT erTidan aTasamde naturaluri ricxvebis Caweris wesi~, `vpoulobT

Sekrebisa da gamoklebis ucnob komponents~, `gveyofa fuli sayidlebisTvis?~ `SevarCioT

Sekrebis wesi~, `gamravlebis Tvisebebi, gavixsenoT gamravlebis cxrili~. Tumca, aris mokle

dasaxelebebic, magaliTad, `masis erTeulebi~, `piqtograma~, `svetovani diagrama~. TamaSebic

`cocxali~ dasaTaurebiT gamoirCeva, `vis Sexvdeba ukanaskneli figura?~

yuradRebas vaqcevT, rom savarjiSoebis tipebi `dabalansebulad~ iyos warmodgenili

_ codnis, aq erTi mxriv, SemecnebiTi (kognituri), motoruli da qceviTi unarebis

Page 16: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

17

ganviTarebaze mimarTuli savarjiSoebis dabalansebazea saubari, meore mxriv, sirTulis

doneebis mixedviT dabalansebaze.

maswavlebels mudam unda asxovdes, rom maTematika erTiani mecnierebaa da ara misi

sxvadasxva nawilis xelovnuri gaerTianeba, amitom gadmocemis meTodika iTvaliswinebs

sakiTxebis urTierTkavSirs. svetovani diagramebis gamoyeneba naturaluri ricxvebisa da

maTze moqmedebebis Seswavlis procesSi ukve I TavSia warmodgenili, Tumca, monacemTa

analizisa da statistikis elementebi me-5 TavSic ganixileba, geometriisa da algebris

elementebis ganxilva mTeli kursis ganmavlobaSi mimdinareobs. am Temebis zogierTi nawili

koncentrulad aris warmodgenili. veTanxmebiT erovnuli saswavlo gegmis avtorebs am

etapze algebruli simbolikis farTo gamoyenebisgan Tavis SekavebasTan dakavSirebiT. es

problema araerT rusul saxelmZRvaneloSi SeiniSneba (ix., mag., [6], [7], [18]).

davalebebi iseTi TanamimdevrobiTaa warmodgenili, rom martividan rTulisken iyos

mimarTuli. calkea gamoyofili davalebebi saklaso da saSinao muSaobisTvis, savarjiSoTa

mravalferovani sistema (`testebi~, amocanebi jgufuri muSaobisTvis, amocanebi-TamaSebi,

damatebiTi amocanebi gameorebisTvis) xels uwyobs moswavleTa kritikuli azrovnebis

ganviTarebas, maTematikis Segnebulad Seswavlas. praqtikasTan xSiri mimarTeba praqtikuli

gamoyenebis unar-Cvevebis gamomuSavebisa da maTematikis Seswavlisadmi interesis gaR-

rmavebas uwyobs xels. `testebi~ isea SerCeuli, rom isini upirvelesad moswavleTa

mier situaciaSi swrafad garkvevisa da pasuxebis sworad SerCevis unars amowmebs da

ara amoxsnebis detaluri Catarebis proceduras. didi xania mimdinareobs dava am tipis

savarjiSoTa dadebiTi da uaryofiTi mxareebis Sesaxeb. Tumca, miuxedavad imisa, rom am

tipis amocanebSi warmoCenilia mxolod pasuxis SerCevis etapi, maswavleblis Sexedulebis

mixedviT SeiZleba amocanis amoxsnis etapzec iyos msjeloba, amitom aseTi tipis amocanebi

SeiZleba saswavlo miznebisTvisac gamodges da TviTSemowmebisTvisac.

axla SevexoT moswavlis wignis agebulebas: wignis dasawyisSi avtorTa madlobas

eqspertebisa da maswavleblebisadmi, trening-seminarebis organizatorebisadmi meoT xek -

laselTa mimarT misalmeba da keTili survilebi mosdevs. aqvea rCevebi wigniT sargeb-

lobisTvis.

saxelmZRvanelo eqvsi Tavisgan Sedgeba. TiToeuli Tavi _ paragrafebisgan. zogjer

paragrafi ornawiliania. yoveli Tema mTavrdeba Semajamebeli amocanebiT _ gameorebisa

da codnis ganmtkicebisTvis.

saxelmZRvanelo moswavlis wignisadmi wayenebuli yvela moTxovnis Sesabamisadaa

agebuli. sarCevi wignis dasawyisSia, maTematikuri simboloebis cxrili, maTematikuri

terminebis leqsikoni, zomis erTeulebi da sxva sacnobaro masala wignis boloSi.

moswavlis saxelmZRvanelo swavlebis procesis dagegmvisa da warmarTvis erT-erTi

saSualebaa. amasTanave, moswavleebTan saubari SeiZleba wignis teqstisgan gansxvavebuladac

aigos. saxelmZRvanelo exmareba maswavlebels _ masSi dafiqsirebulia is SemecnebiTi

saqmianoba, romelic moswavlem unda awarmoos.

moiTxoveba, rom moswavlis wigni ar Seicavdes masalas, romelic moiTxovs saxel-

mZRvaneloSi raimes Caweras, Caxazvas.

Page 17: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

18

moswavlis saxelmZRvanelos ZiriTadi konceptualuri principebia:

• kursis Semecnebis ZiriTadi gza induqciuria;

• axali codnis daufleba problemuri situaciis saSualebiT iwyeba;

• maTematikuri mimarTebebis Tvisebebis Seswavla TvalsaCinod warmodgenili sqemiT

mimdinareobs;

• mniSvneloba eniWeba saswavlo amocanis sxvadasxva xerxiT amoxsnas, am xerxebis

SedarebiT analizs, arCevanis gakeTebas da am arCevanis dasabuTebas. es mniSvnelovani

aqtivobebia kritikuli azrovnebis unaris gasaviTareblad.

• saxelmZRvanelo amkvidrebs sxvadasxva formiT mimdinare jgufur da individualur

muSaobas.

moswavlis wignSi Temebi 6 TavSi integrirebuladaa warmodgenili. magaliTad, me-6 TavSi

monacemTa analizi (maT. IV. 11 _ maT. IV. 13), masis erTeulebi (maT. IV. 5) da geometriis

sakiTxebia warmodgenili (maT. IV. 8., maT. IV. 9). erT-erTi mniSvnelovani Tema _ Sesabamisoba

(maT. IV. 6) III TavSia mocemuli, aqvea naturaluri ricxvebis gamravlebisa da gayofis

sakiTebi (maT. IV. 3). naturaluri ricxvebis gamosaxvis, Sedarebisa da dalagebis sakiTxebi

(maT. IV. 1., maT. IV.2) I da II TavebSia gadanawilebuli. Tumca, I Tavi, ZiriTadad, wina wels

Seswavlilis gameorebas da aTasamde ricxvebis Sesaxeb sakiTxebs eZRvneba. meoTxe TavSi

integrirebuladaa warmodgenili mTelis nawilebi da drois erTeulebi, marSruti da

marSrutis sigrZe (maT. IV.4., maT. IV.5., maT. IV.10., maT. IV.11).

amrigad, saxelmZRvanelo srulad faravs IV klasis standartis yvela moTxovnas.

Page 18: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

19

rCevebi wigniT sargeblobisTvis

waikiTxeT es rCevebi, gaecaniT specialuri simboloebis daniSnulebas.

es simbolo klasSi Sesasrulebeli samuSaoebis dawyeba-

ze migviTiTebs. am amocanebis nomrebi wreebSia Casmu-

li, feradicaa, magaliTad, 4 .

es simbolo Sin muSaobisTvis gankuTvnil amocanebs

warmogvidgens. am amocanebis nomrebi samkuTxedebSia

Casmuli, magaliTad, 5 .

`sxvadasxva~ _ saintereso faqtebsa da istoriebs

warmogvidgens.

am simbolos mosdevs amocanebi, romelTa amosaxsnelad

xSi rad sakmao gamWriaxobis gamovlenac mogiwevT. am amo-

canebis nomrebi kvadratebSia Casmuli, magaliTad, 1 .

am simboloTi jgufuri muSaobis proeqtebia gam-

oyofili _ aseTi davalebebi TanaklaselebTan er-

Toblivad muSaobis gamocdilebas SegmatebT.

am simboloTi TamaSebia aRniSnuli – maTi saSualebiT

maTematikuri codnis gamoyenebis gamocdilebas SeiZ-

enT.

vin iqneba pirveli. am niSnakiT warmodgenili amo-

canebis amoxsnisas ecadeT, gamWriaxobasTan erTad

sxa rti azrovnebac gamoavlinoT.

teqstis ukeT gagebis mizniT saWirod CavTvaleT zo-

gierTi sityvis warmomavlobis, misi msgavsi mniSvne-

lobebis miTiTeba. aseTi Canawerebi teqstSi moniSnu-

lia aq gamosaxuli niSnakiT.

am simboloTi gamoyofili yvela amocana unda gadaita-

noT rveulSi da DSemdeg SeasruloT.

Cveni

leqsikoni

jgufuri

saSinao

moisazre

sxvadasxva

TamaSi

i

klasSi

rv

eul

Si!

gaufrTxildiT wigns!

masSi Tqvenma Canawerebma (amoxsnebma, miTiTebebma) wigni SeiZleba sxvebisTvis

gamousadegari gaxados!

avtorTa mier moswavlis wignSi gamoyenebuli

pirobiTi niSnebis ganmartebebi

Page 19: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

20

maswavleblis wignis praqtikuli nawili

maswavleblis wignis Sedgenis rekomendaciebSi, romelic Cven ganaTlebisa da

mecnierebis saministrodan miviReT (`maswavleblis wignis sarekomendacio struqtura~),

miTiTebuli iyo, rom gvevaleboda yoveli Tavis aranakleb 2 gakveTilis scenaris war-

modgena. Cven gaviTvaliswineT maswavlebelTa Txovna, romliTac isini wina wlebSi mog-

vmarTavdnen da maswavleblis wignSi yvela gakveTilis Catarebis sqema warmovadgineT.

meTodikur literaturaSi, rogorc wesi, sakiTxis swavlebis savaraudo sqemas warmoadgenen

xolme. sakiTxis Seswavlas ki, magaliTad, samfaziani konstruqtivistuli strategiis

ganxorcielebis SemTxvevaSi, rogorc wesi, ramdenime gakveTili eTmoba. am SemTxvevaSi

sagnis swavlebis sqema SeiZleba ase gamoiyurebodes.

maswavlebeli

sagani

maTematika

klasi IV

Tema: vuTiTebT Temis saTaurs dro: vuTiTebT gakveTilebis raodenobas

gakveTilebis mizani/Sedegebi (codna, unar-Cvevebi, damokidebulebebi)

gakveTilebis mizani/Sedegi: moswavleebi SeZleben gaiziaron...

erovnuli saswavlo gegmis standarti

maT. IV. 10. amoviwerT indikators da misaRwev Sedegebs

moswavleTa organizaciis formebi: individualuri, wyvilebi, jgufuri, mTeli klasi

gakveTilze gamoyenebuli ZiriTadi meTodebi da aqtivobebi: konstruqtivistuli meTodi

(interaqcia, keTebiT swavleba, skalfoldingi)

saswavlo masala da resursebi:

vuTiTebT, magaliTad, fanqari, sigrZis sazomi lenti, kuburebi

diferencirebis SemTxvevaSi SeiZleba mivuTiToT, rogor vanawilebT sxvadasxva tipis da

sirTulis masalas

saWiro winare codna da unar-Cvevebi:

sakiTxis swavlebis msvleloba, magaliTad, samfaziani modelis mixedviT:

1. `winaswar~ (mivuTiToT dro). aqtivobis mizania moswavleTa winare codnis gaaqtiureba,

motivaciis amaRleba da jgufuri muSaobis unar-Cvevebis ganviTareba, radgan moxdes axali

codnis konstruirebisaTvis xelSewyoba.

Page 20: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

21

aqtivoba 1.maswavlebeli amowmebs saSinao davalebis Sesrulebas. moswavleebi amowmeben Sesru-

lebuli samuSaos Sesrulebis xarisxs maswavleblisa da Tanaklaselebis daxmarebiT.

SerCevis raime wesis gamoyenebiT maswavlebeli iZaxebs dafasTan moswavles da igi wers

im amocanis amoxsnas saSinao davalebidan, romelic maswavlebelma SearCia. moswavleebi

adareben TavianT pasuxebs da raime xerxiT afiqsireben TavianT pozicias. maswavlebeli

im moswavleebs, romlebsac uSecdomod hqondaT Sesrulebuli davaleba, aZlevs damatebiT

samuSaos saxelmZRvanelodan. xolo is moswavleebi, romlebsac Secdomebi hqondaT,

jguf debian erT magidasTan, maswavlebeli skalfoldingis daxmarebiT asworebinebs maT

Secdomebs. Semdeg maswavlebeli ubrundeba damoukideblad momuSave moswavleebs da

amowmebs maT mier Sesrulebul samuSaos (kiTxvebis dasmis saSualebiT).

II. ganmavlobaSi (vuTiTebT savaraudo dros). aqtivobis mizania moswavleebma moaxdinon

codnis konstruireba.

axali Temis garCeva kvlav kiTxva-pasuxis reJimSi xdeba da SeiZleba ramdenime aqtivobad

daiSalos. SeiZleba pirveli aqtivoba iyos cxovrebiseuli magaliTebi, romlebsac

maTematikuri procedurebis ganxilvis Semdeg (II aqtivoba) SeiZleba mivubrundeT. amasTanave,

SeiZleba gamoviyenoT mecadineobis sxvadasxva forma, romelic miTiTebuli unda iyos.

III. `Semdgom~ (vuTiTebT dros). am fazaze xdeba miRebuli codnis ganmtkiceba.

Tu maswavlebels aqvs monacemebi moswavleebis sxvadasxva profilis mixedviT

ganawilebis Sesaxeb, maSin am monacemebis mixedviT xdeba jgufebis Sedgena da davalebebis

micema. Sesrulebis prezentacia SeiZleba Seicavdes amocanis amoxsnas, cxrilebis Sedgenas,

teqstis saxiT pasuxebis gadmocemis (magaliTad, axali cnebebis gansazRvrebebi). drois

amowurvis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentacias. maswavlebeli ajamebs gakveTils,

aZlevs saSinao davalebas.

es sqema SeiZleba gansxvavdebodes Cven mier mowodebuli gakveTilebis scenarebidan.

Tumca, am scenarebSi advilad ikiTxeba fazebi da sxva niuansebi, romlebic zogad sqemaSi

iyo warmodgenili. gansxvaveba gamowveulia im garemoebis gamo, rom Cven gadavwyviteT

yoveli gakveTilis Catarebis sarekomendacio sqema warmovgvedgina: ase iyo miTiTebuli

ganaTlebisa da mecnierebis saministrodan miRebul dokumentSi: `maswavleblis wignis

praqtikuli nawili, gakveTilis scenarebi, ...~.

Page 21: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

22

Tavi I

gameoreba. naturaluri ricxvebi aTasamde

am TavSi warmodgenili masalis swavlebas gamorCeuli mniSvneloba eniWeba saswavlo

procesSi. migvaCnia, rom sazafxulo ardadegebis Semdeg moswavleTa CarTva saswavlo

procesSi unda ganxorcieldes III klasSi Seswavlili ZiriTadi sakiTxebis gameorebiT.

umartivesi samotivacio amocanebis ganxilviT xdeba moswavleTa Semzadeba II Tavis

masalis, kerZod, milionamde naturaluri ricxvebis gasacnobad. yuradRebas vamaxvilebT

ricxvTa poziciur (aTobiT) sistemaSi Tanrigebis arsze. ganvixilavT naturalur ricxvTa

miaxloebiT mniSvnelobebs, damrgvalebas da maT gamoyenebebs. mniSvnelovania agreTve

naturalur ricxvTa Sedarebisa da dalagebis Sesaxeb warmodgenebis gameoreba. Tavis

Seswavlas davasrulebT damatebiTi amocanebis ganxilviT.

martivi amocanebis siWarbe, vfiqrobT, aamaRlebs saswavlo procesSi moswavleTa

CarTulobis xarisxs. aqvea aratrivialuri amocanebic, romelTa amoxsna xSirad sakmao

gamWriaxobas moiTxovs.

§ 1. gavixsenoT erTidan aTasamde naturaluri ricxvebis Caweris wesi

am Temas SeiZleba 4 gakveTili davuTmoT

1-li gakveTili

Tema: aTasamde naturaluri ricxvebis weriTi numeracia.

mizani: ricxvebis gamosaxvisa da poziciuri sistemis demonstrirebis unaris ganviTareba.

cifris mniSvnelobis dasaxeleba (esg, wlis bolos misaRwevi Sedegebi da indikatorebi, maT. IV.

1.).

winapirobebi: codna da gamocdileba, romelsac unda flobdes moswavle masalis

Sesaswavlad, maT Soris kavSirebi sxva sagnebSi naswavl masalasTan:

aTobiTi poziciuri sistemis sxvadasxva modeliT demonstrirebis, aTasamde ricxvis

saTanrigo Sesakrebebis jamis saxiT warmodgenis unarebi.

moswavle unda flobdes kiTxvis teqnikas, xmamaRla kiTxulobdes mcire zomis teqstebs,

icavdes pauzas sasven niSnebTan (esg, qarT. III.4.).

resursebi: kuburebi, Cxirebi.

poziciuri sistemis gaazrebasTan dakavSirebuli aqtivobebi III klasis saxelmZRvaneloSi

iyo mocemuli. SeiZleba im aqtivobebis gameoreba. SemdgomSi moxdeba am aqtivobebis ganvrcoba

1000-ze meti ricxvebis SemTxvevaSi. 1000-mde ricxvebis demonstrireba SeiZleba damxmare

saswavlo resursebis gamoyenebiT (kuburebi, Cxirebi). yoveli kubura _ _ erTi erTeulia.

aTi aseTi kubura _ aTeulia , asi aseTi kubura _ aseulia.

Page 22: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

23

SeiZleba dafaze gamovsaxoT erTeulebi, aTeulebi da aseulebi.

sxvadasxva konstruqciis warmodgenis, an dafaze, an kompiuterSi

gamosaxvis Semdeg moswavleebi asaxeleben am konstruqciiT

warmodgenil ricxvs, Caweren am ricxvs da uTiTeben mis CanawerSi

TiToeuli cifris mniSvnelobas.

es aqtivobebi ramdenjerme unda gavimeoroT. ori ricxvis

warmodgena suraTzea gamosaxuli.

aseulebi aTeulebi erTeulebi warmodgenili ricxvi

111

234

erTi aqtivobidan meoreze gadasvla umtkivneulod warimarTeba, roca aqtivobebi

logikurad ebmis erTmaneTs. am SemTxvevaSi moswavleebs ar uWirT erTi aqtivobidan meoreze

gadarTva, maswavleblis instruqciebic SedarebiT martivia da nakleb dros moiTxovs.

moswavlis saxelmZRvaneloSi warmodgenili magaliTi logikurad ebmis im TvalsaCino

warmodgenebs, romlebiTac daviwyeT gakveTili. winapirobebis gaTvaliswinebiT, moswavleebs

unda SeeZloT teqstis wakiTxva da gaazreba. Tumca, teqstis wakiTxvis Semdeg misi gaazreba

Cven mier dasmuli kiTxvebis gamoyenebiTac mimdinareobs:

_ kalmebis ra raodenobaa warmodgenili 2 kolofiT, 4 paketiTa da kidev 3 kalmiT?

aq SeiZleba damatebiTi kiTxvebic dagvWirdes:

_ ra raodenobaa warmodgenili 2 kolofiT? (200)

Page 23: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

24

_ ra raodenobaa warmodgenili 4 paketiT? (40)

_ kidev ramdeni kalami gvaqvs? sul ramdeni gvaqvs? (243).

aseulebis, aTeulebis, erTeulebis cifrebis mniSvnelobebsac moswavleebi asaxeleben.

SeiZleba moswavlis dafasTan gamoZaxebac da aRniSnuli ricxvis saTanrigo Sesakrebebis jamis

saxiT Cawera. aqve SeiZleba vTxovoT sxva moswavles moZebnos saxelmZRvaneloSi pasuxebi

dasmul kiTxvebze: (cifrebis mniSvnelobebis dasaxeleba, saTanrigo Sesakrebebis jamad

warmodgena).

miuxedavad imisa, rom mimdinareobs III klasSi Seswavlili masalis gameoreba da ganmtkiceba,

bevri ram SeiZleba moswavleebs daviwyebuli hqondeT. saswavlo procesi unda mimdinareobdes

moswavleTa aqtiuri monawileobiT. romelime moswavlesTan xangrZlivi dialogis dros

dundeba sxvaTa yuradReba da masalis aRqmac uxarisxoa. yoveli aqtivobisas moswavleTa Cabmis

mzaoba maqsimaluri unda iyos.

yovel gakveTilze mimdinareobs codnis ganmtkicebis procesi. damatebiTi aqtivobebis

saxiT SeiZleba ganvixiloT samniSna ricxvis warmodgenis da Caweris sxva SemTxvevebi.

magaliTad, ganvixilavT samniSna ricxvs _ 432-s. SevarCioT kiTxvebi da moswavleTa pasuxebis

mixedviT warmovadginoT, CavweroT, wavikiTxoT es ricxvi.

_ vTqvaT, gvaqvs kalmebis 4 kolofi, 3 paketi da kidev 2 kalami. kalmebis ra raodenoba

gveqneba; (432)

_ ra aris am ricxvSi TiToeuli cifris mniSvneloba?

_ CawereT es ricxvi saTanrigo Sesakrebebis jamis saxiT.

_ ramdeni cifrisgan Sedgeba es ricxvi?

_ ras vuwodebT sami cifriT Caweril ricxvs? ori cifriT Caweril ricxvs? (samniSna

ricxvs, orniSna ricxvs).

individualuri midgomis gaTvaliswinebiT, moswavleebs vavalebT I Tavis damatebiTi

amocanebidan 1 - 3 amocanebis amoxsnas – samniSna ricxvSi cifrebis mniSvnelobebis

miTiTeba, saTanrigo Sesakrebebis jamad warmodgena, raime raodenobis ricxviT warmodgena

da am ricxvis poziciur sistemaSi Caweris analizi. klasis interess gamoiwvevs 4 davaleba

amave amocanebidan. is klasis erToblivi ZalisxmeviT da Tqveni komentarebiT daiZleva.

mniSvnelovania saswavlo Sedegebis Semowmeba, romlis mixedviTac moxdeba dasaxuli

miznis miRwevis donis Sefaseba. am mizniT gakveTilis bolos vamowmebT moswavleebis mier

Sesrulebul samuSaos; vuTiTebT Secdomebs, vakeTebT komentarebs, zogjer vaxalisebT da

aRvniSnavT Sesrulebuli samuSaos Zlier mxareebs. moswavleebs qulebiT ar vafasebT.

saSinao davalebad vaZlevT I Tavis damatebiTi amocanebidan 5 - 9 davalebebs.

Page 24: maTematika - mes.gov.ge 4 masc..pdf · 2019-01-15 · 7 Sesavali sagnis swavlebis miznebi. standartis Sedegebis miRwevisa da Sinaarsis urTierT kavSiris matrica sagnis swavlebis miznebi:

25

me-2 gakveTili

Tema: aTasamde ricxvebis Cawera, wakiTxva.

mizani: 1000-mde ricxvis poziciuri warmodgenis gameoreba, cifris mniSvnelobis

miTiTebis unaris ganviTareba (maT. IV. 1.)

winapirobebi: sxvadasxva modeliT aTasamde ricxvis poziciuri sistemis gamoyenebiT

gamosaxvis Cvevebi.

resursebi:^ kuburebi, saswavlo Cxirebi, saxelmZRvanelo.

am gakveTilze kvlav vubrundebiT saxelmZRvaneloSi warmodgenili magaliTis ganxilvas

da kiTxva-pasuxis reJimSi warmovadgenT kalmebis sxvadasxva raodenobis samniSna ricxviT

Caweris SemTxvevebs poziciuri sistemis gamoyenebiT, saTanrigo Sesakrebebis jamis saxiT

(gaSlili formiT) ricxvis warmodgenas, cifrebis mniSvnelobaTa povnas.

am Semzadebis Semdeg moswavleebi mzad arian 1-11 amocanebSi swori pasuxebis SesarCevad.

Cven SesavalSi ukve visaubreT am tipis (e. w. testuri) davalebebis saswavlo procesSi CarTvis

mniSvnelobaze; aseTi davalebebis Sesrulebas dabali klasebidanve unda mieCvios moswavle.

amasTanave, maTi Sesruleba codnis gamovlenasTan erTad dakavSirebulia sxvadasxva

mniSvnelovani unaris ganviTarebasTanac (pasuxebis swrafi analizi, alRo, mixvedra).

magaliTad, 1 amocanis amoxsnisas 648 migviTiTebs, rom 4 savaraudo pasuxidan unda

SevarCioT 3), radgan 648 aris 6 aseuli, kidev 4 aTeuli da kidev 8 erTeuli. 2 davalebis

swori pasuxia 4), radgan 208 Seicavs 2 aseuls da kidev 8 erTeuls.

analogiuria 3 da 4 amocanebi, amitom 1 da 2 -is Sesaxeb erToblivi muSaobis

Semdeg es ori amocana gamodgeba dasaxuli miznis miRwevis SefasebisTvisac _ sasurvelia am

or amocanaSi moswavleebma damoukideblad SearCion pasuxebi.

5 amocana e. w. orsafexuriania _ moswavlem unda SeZlos 803-is wina ricxvis (802-is)

Cawerac da misi saTanrigo Sesakrebebis jamis saxiT warmodgenac _ masSi aseulebis, aTeule-

bisa da erTeulebis odenobaTa miTiTeba.

6 amocanaSi ricxvi sityvieradaa warmodgenili; 7 amocanac analogiuria. am or

davalebasac moswavleebi damoukideblad asruleben; iseve, rogorc, 8 da 11 davalebebs,

radgan wina gakveTilze, III klasis masalis gameorebis dros, analogiuri davalebebi ukve

Sesrulebulia.

9 da 10 amocanebSi cifris mniSvnelobis miTiTeba moiTxoveba. maTi Sesrulebis

Semdeg SeiZleba vTxovoT moswavleebs dasaxelebul ricxvebSi sxva cifrebis mniSvnelobebis

miTiTebac.

am davalebebis dawvrilebiTi ganxilvis Semdeg SeiZleba SevudgeT 12 da 13 amocanebis

amoxsnas. am amocanebSi warmodgenili davalebebidan nawils erToblivi ZalisxmeviT, mTeli

klasis CarTulobiT vxsniT, danarCens moswavleebs vaZlevT damoukidebeli muSaobisTvis.

TxoveT moswavleebs Tavad daasaxelon ricxvebi da klasma damoukideblad ganixilos

analogiuri amocanebi.

saSinao davalebad vaZlevT analogiur amocanebs: 1 - 13 .