Materiali i Trajnimit Per Zyrtar Kreditor

7/29/2019 Materiali i Trajnimit Per Zyrtar Kreditor

1/135

TRAJNIMI PR ZYRTAR KREDITOR12 15 MAJ 2009PRISHTIN

Trajnert:

Avni Biqkaj KosInvestBetim Gurgule FINCADonat Spahija AfK


2/135

ka jan Mikrofinancat(dita e par)


3/135

ka jan Mikrofinancat

Mikrofinancat i ofrojn shrbime financiareshtress s varfr ekonomikisht aktive, atyre q

konsiderohen jobankar shkaku i t ardhuravedhe mungess s kolateralit


4/135

Historia e Mikrofinancave

Mes viteve 1800 teoricieni Lysander Spooner

Fundi i Lufts s Dyt Botrore me planin e

Marshallit kishte efekt t madh

Rrnjt me 1970, me nismtarin Mohammad

Yunus me Gramen Bankn e Bangladeshit


5/135

Si erdhi deri te ideja Mohammad Yunus

Me 1974 n Jorba

27 $ ndryshojn jetn e 42 njerzve

N vitin 2006, Grameen Bank dhe Dr. Yunus ushprblyen me mimin Nobel pr Paqe


6/135

Si erdhi deri te ideja Mohammad Yunus

Yunusi Grameen Bankn tradicionale donte takthente n mnyrn e tij

Njra prej lvizjeve ishte fokusimi n gra(96%)

Kredi t vogla

Yunus njher tha: Mikrokredit punojn sisahati


7/135

Rritja e vrullshme

Suksesi i GB, i shtyu inovatort social t sjellinshrbime financiare pr t varfrit

N vitin 2006 numrohen rreth 3,000 IMF,shrbejn 100 million klient. Qarkullimillogaritej n $2.5 bilion

Kombet e Bashkuara kan shpallur vitin 2005si Viti i Mikrofinancave


8/135

Dallimi n mes Bankave dhe IMF-ve

BANKAT

Ju shrbejnatyre q kan

para

Qllimi i tyresht fitimi

M shum mundt fitojn n

kredit e mdha

IMF

Ju shrbejn tvarfrve

Qllimi i tyresht

vetqndrueshmria

Vetqndrueshmria =Shpenzimet

administrative + kredite humbura + kostoja

financiare + inflacioni +kapitali pr rritje


9/135

IMF nj mnyr efikase n luftn kundrvarfris

Mjet mjaft efektiv pr zhvillim sepse ofronmundsi, n vend t lmoshs

Me t dhn t ksaj mundsie demonstruanse t varfrit jan t aft t ndryshojn jetn etyre

Microfinancat nuk jan zgjidhje e t gjithaproblemeve por tregohen mjaft efektive ninkurajimin e ndrmarrsis


10/135

Kush jan klient t Mikrofinancave

Klientt e zakonshm jan t varfr dhe njerzme t hyra t vogla t cilt nuk kan qasje nbanka

Zakonisht jan t vet-punsuar, ekonomifamiljare, farmer, bujq dhe gra t cilatprbjn shumicn e klientve


11/135

Pse IMF-t fokusohen shum n femra

70% e shtress s varfr jan femra

Mjet efikas i zhvillimit ekonomik, si dhe ka pas

ndikim n ngritjen e statutit n komunitet

Disa raporte tregojn rnie t dhuns ndaj

femrs


12/135

Pse ata nuk shkojn n banka

Nuk kan kolateral

Nuk kan histori t kredis

Nuk jan n gjendje t kompletojndokumentet e nevojshme

Nuk kan para pr t hapur nj xhirollogari tkursimeve


13/135

Si i shpenzojn huamarrsit emikrokredive parat

Shumica e huamarrsve nuk i prdorindetyrimisht pr t filluar nj biznes

Stuart Rutherford citon disa tipe t nevojave:

Nevojat e ciklit jetsor

Emergjenca personale

Katastrofa

Mundsi pr investime


14/135

Produktet e Mikrofinancave

Mikro kredit

Mikro kursimet

Mikro sigurimet

Mikro qiradhnie

Mikro transfere


15/135

Mikro kredit

Village banking (kredi fshati)

Kredi grupore

Kredi individuale


16/135

Pse IMF-t kan norma kaq t larta tinteresit?

100 kredi prej 1,000 Eur kan koston m tlart se 1 kredi prej 10,0000 Eur

Faktor tjetr, vendimi pr nj kredi e cili nuk kakolateral, apo pag, e bn m t vshtirgjykimin pr rrezikun e kredis


17/135

Ndikimet madhore t Mikrofinancave nOZHM


18/135

Cikli Kreditor(dita e dyt)


19/135

Cikli Kreditor

Aplikimi

MarketinguPromovimi

Disbursimi

AnalizaFinanciare

Monitorimi

Ripagesa Vlersimi

Vizita e vendbisnesit

Vizita n shtpi

Memorandumi

KomisioniKreditor

Vendimi

2

3

1

Zyrtari Kreditor


20/135

Marketingu

Marketingu sht nj proces i menaxhimit qidentifikon, prshpejton dhe plotson krkesat e

klientve n mnyr profitabile


21/135

Marketingu

Metoda kryesore e regjistrimit t klientit n IMFparashikon marketingun e drejtprdrejt, mean t s cils Zyrtari Kreditor do ti gjejklientt pr krijimin e portofolit t tij kreditor

Zyrtari Kreditor do ti vizitoj klientt potencial

menjher n vendet e biznesit t tyre apo nvendet e tjera dhe ti bind klientt potencial,duke ia shpjeguar hollsisht prparsit ekredive t IMF ku ju punoni

Nj mjet i dobishm i marketingut tdrejtprdrejt prezantohet prmes njlibrthi/broshure reklamuese e cila i prmbaninformatat pr prodhimet e ofruara kreditore,bashk me adresat kontaktuese dhe telefonate zyrave t IMF prkats


22/135

Promovimi

Tu ofrojn klientve informata t plota dhe tbesueshme

Tu prgjigjen sinqerisht dhe drejt t gjitha

pyetjeve t klientve Ti shmangen gjithnj orientimit t klientit lidhur

me fardo aspekt t shrbimeve t IMF-ve

Ti prmbahen parimeve t prfshira nDeklaratn Etike t nnshkruar nga do puntorn IMF


23/135

Informata t plota dhe t besueshme

Kushteve

Afatit

Interesit

Provizionit Dokumentacionit


24/135

I sinqert dhe i drejt

Zyrtari Kreditor gjithmon duhet t ket njdukje profesionale dhe pr do pyetje rrethkushteve dhe procedurave duhet t jet i

sinqert dhe i drejt Zakonisht t gjitha pyetjet q vijn nga klientt

jan rreth kushteve q IMF-ja iu ofron atyre


25/135

I Sinqert dhe i drejt

Ti shmangen gjithnj orientimit t klientit

lidhur me fardo lloj aspektesh t shrbimeve tIMF-ve

Zakonisht nga prvoja t gjith klientt e IMF-vekan pervoj n kredi dhe kt prvoj ata eshfrytzojn n mnyr sa m negative t japin

informacione jo t duhura rreth IMF-ve dhepresin qe ZK ta prkrahin at ide


26/135

Ti prmbahen parimeve t Etiks

Dhnia e kredive t afrmve, miqve

Marrja e dhurats nga klienti

Dhnia e kredis nn presionin e personit ttret


27/135

Cikli Kreditor

Aplikimi

MarketinguPromovim

Disbursimi

AnalizaFinanciare

Monitorimi

Ripagesa Vlersimi


Vizita n shtpi

Memorandumi

KomisioniKreditor

Vendimi

2

3

1

Zyrtari Kreditor


28/135

Vlersimi

VLERSIMI bhet pr ta identifikuar klientinn takimin e par prmes intervists me at

Verzionet e mundshme: Vlersime n vend biznes t klientit Vlersime n zyr Vlersime gjat promovimit


29/135

Qllimet e vlersimit

Marrja e informacioneve t nevojshme

Analiza pr prmbushjen e krkesave tIMF-s

Prcaktohet karakteri psikologjik i klientit Shpjegohen kushtet e kreditimit

Arritja e marrveshjes


30/135

Marrja e informacioneve t nevojshme

Informatat e prgjithshme lidhur me biznesin Informatat dokumentare pr biznesin

Struktura e biznesit

Karakteristikat financiare t biznesit Garantuesit e mundshm dytsor


31/135

Informatat e prgjithshme lidhur mebiznesin

Lloji i veprimtaris s biznesit

Vend-ndodhja e biznesit

Kohzgjatja e veprimtarive t biznesit

Bashk-themeluesit / Partnert


32/135

Informatat dokumentare pr biznesin

Regjistrimi i biznesit

Statusi i lokacionit t biznesit

Licencat

Raportet ndaj departamenteve prkatse Marrveshja me furnizuesit dhe klientt

Dokumentet e tjera


33/135

Struktura e biznesit

Struktura e furnizuesve

Struktura e brendshme e biznesit

Struktura e klientve

Periodiciteti Llojet e pagess dhe pranimi i parave

Shumat


34/135

Karakteristikat financiare t biznesit

Mjetet qarkulluese Mjetet themelore Obligimet

Mjetet e veta (kapitali) Shitjet Prfitimet e prshtatura Shpenzimet operuese Neto profiti


35/135

Garantuesit e mundshm dytsor

Garantori (duhet ti jap informatat pr

garantuesin)

Prona e lvizshme dhe inventari (duhet t

prfshijn t drejtn e pronsis ndaj inventaritdhe lokacionit t tij)

Prona e patundshme (duhet t prfshij tdrejtn e pronsis)


36/135

Analiza pr prmbushjen e krkesavet IMF-s

Analiza operative sipas t dhnave t dorzuara

Duhet pasur vmendje t veant n:

Sa dshiron klienti ta kthej kredin Pagesa e kredis n kohn e caktuar T meritoj historin pozitive kreditore T nnvizohen dispozitat ndshkuese dhe

kushtet e tjera t nevojshme

Prcaktimi

Refuzimi i vazhdimit t vlersimit


37/135

Prcaktohet karakteri psikologjik iklientit

Mosha Gjendja martesore Prgatitja shkollore Profesioni Ekuiteti (pasuria) fillestare dhe burimi i saj Historia kreditore

Rezultati Dshira e klientit pr ta paguarborxhin!


38/135

Shpjegohen kushtet e kreditimit

Qllimi i kredis Shuma e mundshme e kredis (min/max) Kohzgjatja e kredis (min/max) Kamata (sipas shums) Provizioni Shpeshtsia (kstet) e pagess Dispozitat e ndshkimit (n rast t

mospagess apo pagess paraprake)

Llojet e garancive


39/135

Shpjegohen kushtet e kreditimit

Shuma e gjobs/ndshkimit (shpjegimi ihollsishm i metods s llogaritjes)

Ndikimi i mospagess n historin kreditore

dhe n kredit e ardhmejo vetm n IMF Paralajmrimi pr pagesn jo m von se q

sht prcaktuar (ora 12:00 e dits snesrme sht e dshirueshme)


40/135

Arritja e marrveshjes

Pr t arritur nj marrveshje

PARIMI I ART!!!

sht e nevojshme t caktohet ora e saktdhe vendi i takimit me klientin


41/135

Cikli Kreditor

Aplikimi

MarketinguPromovim

Disbursimi

AnalizaFinanciare

Monitorimi

Ripagesa Vlersimi


Vizita n shtpi

Memorandumi

KomisioniKreditor

Vendimi

2

3

1

Zyrtari Kreditor


42/135

Aplikimi

Letrnjoftimi Letrnjoftimi i bashkhuamarrsit

(bashkshort-it/es ) Regjistrimi i Biznesit (nse aplikohet)

Kontrata e qiras (n rast se vendi i bisnesitsht me qira) Tatimet, taksat, tatimet n pag, doganimet Faturat hyrse dhe dalse (faturat e blerjes se

paisjeve) Dallojn nga politikat e brendshme t do

IMF-je, baza n Manualet kreditore


43/135

Kolaterali

Paisjet (makinat) n biznes Librezat e regjistrimit t automjeteve (t

regjistruara)

N raste t veanta klienti mund t garantojme pasuri t patundshme (shtpi, lokal,tok)

Nse klienti nuk ka garancion t mjaftueshm,ather duhet t gjej garantor (letrnjoftimi,libreza e automjetit, kontrata e puns,regjistrimi i biznesit )


44/135

Cikli Kreditor

Aplikimi

MarketinguPromovim

Disbursimi

AnalizaFinanciare

Monitorimi

Ripagesa Vlersimi


Vizita n shtpi

Memorandumi

KomisioniKreditor

Vendimi

2

3

1

Zyrtari Kreditor


45/135

Vizita e Vend Biznesit

Aktiviteti Analizat e blerjes - minimum 3 muajt e fundit Informatat financiare (libr kontabl)

Analiza sezonale e shitjes T ardhurat dhe shpenzimet gjat 3-12 muajt

e fundit Bilanci i Gjendjes Analiza e ekonomis familjare Analiza e shpenzimeve mujore t ekonomis

familjare

Vi ita e Vend Bi nesit me Mena herin e


46/135

Vizita e Vend Biznesit me Menaxherin eKredis

Informimi i sakt klientit kur do t bhet vizita Informata pr klientin

ZK nuk ndrhyn n bisedn klient-menaxher

Behen pytjet e lartprmendura si ZK Kontrollon vend biznesin


47/135

Analiza Financiare

Gjendja financiare Historia e huas (ciklet e mhershme)

Obligimet

Prona fikse Kapitali

Kapaciteti ripagues


48/135

Cikli Kreditor

Aplikimi

MarketinguPromovim

Disbursimi

AnalizaFinanciare

Monitorimi

Ripagesa Vlersimi


Vizita n shtpi

Memorandumi

KomisioniKreditor

Vendimi

2

3

1

Zyrtari Kreditor


49/135

Komisioni Kreditor

Transparenca Propozimi

ZK duhet t jet i gatshm t prgjigjet n do

pytjeje t br, n lidhje me biznesin e klientitdhe informatave personale t klientit

Vendimmarrja

Aprovimi


50/135

Komisioni Kreditor

Si trup i rndsishm vendimmarrs i kontrollitadekuat kreditor dhe t pagesave n vones

Kemi dy lloje t Komisioneve Kreditore: Komisioni Kreditor i aprovimit t kredive

Komisioni Kreditor i pagesave ne vones


51/135

Qllimet e Komisionit Kreditor

Komisioni Kreditor i aprovimit t kredive:- Transparenca- Vlersimi i kredis dhe i puns s ZK- Vendimmarrja

Komisioni Kreditor i pagesave t vonuara: Prcaktimi i problemit Gjetja e nj vendimi t favorshm pr

zgjedhjen e problemit Gjetja e shkaqeve t problemit pr

shmangien e problemeve t ngjashme Fiksimi i problemit


52/135

Struktura e Komisionit Kreditor

Struktura e Komisionit Kreditor nuk duhet tprbhet prej m pak se tre antarve

Struktura e Komisionit Kreditor varet edhe prej

shums s kredis s ofruar pr prezentim


53/135

Diskutimi n Komisionin Kreditor

I hapur Kritik

Strukturor

Zyrtari Kreditor duhet t mund ti prgjigjet tgjitha pyetjeve lidhur me aktivitetin e punsdhe informatat personale t klientit

Si duhet t sillen antart e


54/135

Si duhet t sillen antart eKomisionit Kreditor

Te paraqiten n koh T dgjojn me vmendje

Te parashtrojn pyetje vetm pasi q n pyetjen

e kaluar t jet dhn prgjigjja e plot T jen t prgjegjshm pr t gjitha projektet

T prcaktojn mendimin e dikujt prmes

votimit


55/135

Cikli Kreditor

Aplikimi

MarketinguPromovim

Disbursimi

AnalizaFinanciare

Monitorimi

Ripagesa Vlersimi


Vizita n shtpi

Memorandumi

KomisoniKreditor

Vendimi

2

3

1

Zyrtari Kreditor


56/135


57/135

Refuzimi

Pas refuzimit, klienti informohet gojarisht prkt

Nse klienti dshiron, ai ka t drejt ta krkojnjoftimin me shkrim me arsyetimin pr refuzim

Refuzimi duhet ti shpjegohet klientit si:

Vendim i prbashkt i Komisionit Kreditor

Biznesi apo gjendja e biznesit nuk prputhetme kriteret e IMF-s


58/135

Shtyerje (pezullim)

Komisioni Kreditor krkon sqarime t disashtjeve t analizave

Eksperti kreditor mund ta prezentoj projektin

vazhdimisht pas shpjegimit t ktyre shtjeve Studimi i ktyre eshtjeve duhet t

dokumentohet me fakte t mjaftueshme


59/135

Aprovimi

Me rastin e aprovimit, Komisioni Kreditorvendos pr t gjitha kushtet e kredis: Lloji i kredis Qellimi i kredis Shuma e kredis, afati i kthimit dhe kamata Kushtet e ndshkimit Lloji i kthimit Lloji dhe prcaktimi I garancioneve

(pengut/hipoteks) Kushtet formale

Vendimi merret me raport me shkrim


60/135

Drejtimi i Komisionit Kreditor

Per ta konsideruar ofertn e kredis, ekspertikreditor duhet ti pajis antart e komisionit me

te gjitha dokumentet

Antart e komisionit kreditor e kontrollojntrsin e oferts s kredis

Vetm pas ktyre procedurave, ofrimi i kredismund t merret n konsiderat


61/135

Dokumentacioni i kompletuar

Aplikacioni i kredis i plotsuar dhe innshkruar nga klienti Kopja e ID-s dhe dokumenteve tjera t klientit Kopjet e ID-s t garantuesve Formulart e analizs s biznesit dhe t

nnshkruara nga eksperti kreditor Forma-aplikacioni i Komisionit Kreditor iplotsuar dhe i nnshkruar nga Zyrtari Kreditor

Shpjegim i mjaftueshm i garancis (pengut)t ofruar

N rast t paraqitjes t pagesave tprsritura t klientit me histori t krediskrkohet gjendja nga sistemi i t dhnavebaz


62/135

Prezantimi

Ekspertt kreditor prezantojn t dhnatfinanciare n form t shkruar

Ekspertt kreditor i prezantojn gojarishtinformatat baz (sektorin e biznesit, qllimin ekredis, mundsin e kthimit, rreziqet)

Nse eksperti kreditor ka pak prvoj, mshum prezantime gojore priten nga ai/ajo


63/135

Prezantimi

Prezantimi i t dhnave t prgjithshme prklientin dhe biznesin e tij/saj (moshn, statusine tij, nga kush sht rekomanduar, lloji ibiznesit, periudha e veprimtaris, vendi ibiznesit, bashk-themeluesi, gjendja

financiare, analiza e rreziqeve, t gjithainformatat e tjera t nevojshme) Prezantimi i t gjitha dokumenteve t

mundshme (t nevojshme) q e konfirmojnligjshmrin e biznesit, hipotekn, garantuesit

Prezantimi strukturs s biznesit Prezantimi i t gjitha llojeve t rreziqeve


64/135

Prezantimi

Zyrtari Kreditor e paraqet vlersimin e: Gjendjes financiare t biznesit Gjendjes familjare t aplikuesit Rreziqeve dhe masave t sygjeruara t

kontrollimit t tyre Dshirn e klientit pr ta kthyer kredin Historin kreditore n IMF ose n organizatat

e tjera Pengut (hipoteks) s ofruar

Eksperti kreditor e prfundon prezantimin etij me nj fjali t qart pr t gjitha kushtet

Prezantimi i Pasqyrs s t Ardhurave


65/135

Prezantimi i Pasqyrs s t Ardhuravedhe Shpenzimeve

Prezantimi i burimeve informative t shitjes Prezantimi i shitjes (s paku pr 3-12 muaj) Prezantimi i burimeve t mimit t kostos Prezantimi i mimit t kostos (analiza praktike) Prezantimi burimeve informative t

shpenzimeve Prezantimi i shpenzimeve Prezantimi i informatave pr burimet e t

ardhurave t tjera t ndrlidhura me ktbiznes

Prezantimi i t ardhurave t tjera tndrlidhura me kt biznes

P i i


66/135

Prezantimi

Mundsia e kthimit Prezantimi i gjendjes familjare Prezantimi i kushteve t jets

Prezantimi i t ardhurave t familjes Konfirmimi me dokumente t t ardhurave t

familjes Prezantimi i shpenzimeve t familjes Komentet (nse ka nevoj)

P i i i Bil i Gj dj


67/135

Prezantimi i Bilancit t Gjendjes

Prezantimi i (aseteve/pasuris) t tanishme Parat e gatshme (koha llogaritjes, verifikimet) Kursimet (burimet e informatave dhe

verifikimet) Inventari (lista e nnshkruar nga klienti) T tjera (burimet e informatave dhe verifikimet) Prezantimi i mjeteve themelore, verifikimi i

dokumentuar i pasuris ,etj Prezantimi i obligimeve financiare (burimi i

informatave dhe verifikimet)

P ti i


68/135

Prezantimi

Analiza krahasuese (nse klienti merr prsrikredi)

Krahasimi i t dhnave financiare (sidomoskrahasimi i hollsishm i pasqyrs s t

ardhurave dhe t bilancit t periudhave ttanishme dhe t kaluar) n prputhje mepjesmarrset e Komisionin Kreditor

Komentet dhe analizat e hollsishme nga anae Zyrtarit Kreditor n rast t mosprputhjes(prezantimi i verifikimeve)

P ti i


69/135

Prezantimi

Prezantimi i garantuesve Prezantimi shums s ofruar t kredis

(shuma adekuate e pagess n prputhjeme shumn e kredis) nga ana e ekspertit

kreditor Analiza e shpejt me qllim konfirmimi, nga

ana e pjesmarrsve t komisionit kreditor,bazuar n t dhnat e prezantuara ngaeksperti kreditor

K i i i i


70/135

Komisioni i pagesave ne vones

Prezantimi i klientit, biznesit dhe i garantuesve Prezantimi i shums s kredis dhe pjess s

mbetur t kredis, i afateve t kthimit tkredis, i pagesave, i shums s vonuar

Prezantimi i kohzgjatjes s voness Prezantimi i problemit (versioni i klientit) Prezantimi i problemit (versioni i ekspertit

kreditor)

Prezantimi i t gjitha masave t ndrmarra Prezantimi i reagimit (dshira e klientit t

paguaj) t klientit pr masat e ndrmarra

Qllimet e Komisionit t pagesave t


71/135

Qllimet e Komisionit t pagesave tvonuara

Prcaktimi i problemit nga Komisioni Kreditor Diskutimi lidhur me shkaqet e problemit

Diskutimi lidhur me t metat (dobsit) e

klientit Marrja e vendimit adekuat

M t j h


72/135

Masat e nevojshme

Komisioni i pagesave t vonuara duhet tmblidhet ditn e nesrme pas voness

Vizita e obligueshme klientit dhe marrja e

informatave t hollsishme Vendimi i komisionit kreditor duhet t jet n

form t shkruar (raporti)

Cikli K dit


73/135

Cikli Kreditor

Aplikimi

Marketingu

Promovim

InaugurimiDisbursimi

AnalizaFinanciare

Monitorimi

Ripagesa Vlersimi


Vizita n shtpi

Memorandumi

KomisioniKreditor

Vendimi

2

3

1

Zyrtari Kreditor

Disb rsimi i kredis


74/135

Disbursimi i kredis

Prgatiten marrveshjet (kontratat) Dorzohet paketi i dokumentacionit n

departamentet prkatse

Kontrollohen nga departamentet prkatse Disbursimi (Shprndarja) nga departamentet

prkatse

Monitorimi


75/135

PRPJEKJA M E MIR KUNDR PAGESAVET VONUARA SHTPARANDALIMI

Mjet i arritjes s ktyre qllimeve shtMonitorimi

Monitorimi

Monitorimi


76/135

Hulumtimi i gjendjes s afarizmit t klientit pasmarrjes s kredis, krahasuar me gjendjen eafarizmit para marrjes s kredis, duke lejuart parashikohet rrjedhoja e ngjarjeve n tardhmen me qllim t reduktimit (kur kamundsi pranimin e plot) t mundsive tvonimit t pagess dhe t mospagess.

Monitorimi

Qllimi kryesor i monitorimit


77/135

Qllimi kryesor i monitorimit

Reduktimi (kur ka mundsi, t prjashtohetplotsisht) rreziku i voness s pagess dhe imospagess, gjegjsisht, me fjal t tjera,sht ky kontrollim i pastrtis s portofolit tkredis dhe mundsia pr IMF-n taplanifikoj saktsisht likuiditetin e saj

Pse monitorimi sht i rndsishm


78/135

Pse monitorimi sht i rndsishm

1) Duke e ditur situatn aktuale tgjendjes afariste t klinetit, kjo na lejon tgjejm:

A) Procesin e rritjes dhe zhvillimi t biznesit tklientit

B) Procesi i dobsimit t biznesit t

huamarrsit

Pse ka rndsi monitorimi


79/135

Pse ka rndsi monitorimi

2) Kontakti i vazhdueshm mehuamarrsin, duke treguar interesim nbiznesin e tij, duke ndihmuar n zgjidhjen e

shtjeve apo problemeve aktuale (ndoshtaedhe jan t parndsishme kto), prkrahjafizike, rritet mundsia q klienti do t bhetklient i prhershm i IMF-s

Qllimet primare t monitorimit


80/135

Qllimet primare t monitorimit

Kontrolli i prhershm i gjendjes s klientit(ekonomike dhe psikologjike) Rregullimi (forcimi) i lidhshmris s

prhershme mes IMF-s dhe Huamarrsit

Korrigjimi i mundur i gabimeve t analizavepr parashikimin e siguris s kredis Reagimi i shpejt ndaj ndrrimit t gjendjes s

huamarrsit

Kontrolli i gjendjes s garancis(pengut/hipoteks)

Monitorimi


81/135

Andaj monitorimi sht sistem specialinformues q prfshim 3 lloje baz taktiviteteve:

Mbikqyrjen

Vlersimin

Parashikimin e gjendjes

Monitorimi

Monitorimi


82/135

KLASIFIKIMI I LLOJEVE T MONITORIMIT SIPAS SHPESHTIS S KRYERJES SMONITORIMIT

E planifikuar Urgjente (emergjente)

Treguesi i gjendjes normale i kredis sht shikimi i t gjitha kushteve t

kredis dhe t kontratave shoqruese, dhe n veanti saktsia dhe koha e

pagesave.

Monitorimi

Monitorimi i planifikuar


83/135

Monitorimi i planifikuar

Kryhet gjat periudhs mes pagesave Kryhet n astin e marrjes s mallrave apo

instalimit t pajisjeve

Kryhet n ndrrimin e stinve n rastet ebiznesit sezonal t klientit

Shpeshtsia e monitorimit t planifikuarprcaktohet nga komisioni kreditor i

Kompanis

Monitorimi urgjent


84/135

Monitorimi urgjent

Monitorimi urgjent (emergjent) kryhet:- Me rastin e ndrrimit t befasishm t situats

(krizs) n treg

- Me rastin e vendimeve administrative qdukshm mund t ndikojn n gjendjen ebiznesit te klientit

- Me rastin e paraqitjes s informatave q klienti

nuk ka mundesi t paguaj kredin- Gjithsesi n rastet e voness s pagess

Si prfundim: do t ishte e dshirueshme


85/135

Mos!!! Sepse:

1 Nnvlersoni rndsin emonitorimit

Monitorimi sht njra nga mundsit pr ti

zbuluar dhe parandaluar problemet emundshme, dhe gjithashtu (!!!) t korrigjohen

gabimet e bra gjat analizs

2 Mos jeni prtac n kryerjen emonitorimit

Shumica supozojn q mprehja e lapsave dhepushimi i shkurt me kafe jan shum m t

rndsishme se sa t msohet dika ere dhe e rndsishme ka ndodhur n biznesin e

klientit

3 Mos ngurroni ta bezdisniklientin sht e nevojshme t mos harrohet q klientisht ai q i ka borxh IMF dhe jo anasjellas.Ndonjher sht e nevojshme ta prkujtoni

klientin q ai nuk financohet pr her t funditdhe q sjellja e tij e sotme i vendos

marrdhniet n t ardhmen

t keni gjithnj n mend:

Monitorimi


86/135

Ndarja e kredis

Monitorimi Telefonata

Pagesa

7-14 2Dit:

Monitorimi


87/135

ka duhet t dij Zyrtari Kreditor(dita e tret)

Detyrat e Zyrtarit Kreditor


88/135

Detyrat e Zyrtarit Kreditor

T dihet si t gjinden klientt Sjellja e tyre n institucion

Shprndarja e kredive

Monitorimi i tyre Kontrollimi i pagesave

Dhnia e kredis n cikle/prsritja e kredive

Arritja e targeteve

Aftsit e Zyrtarit Kreditor


89/135

Aftsit e Zyrtarit Kreditor

AnalitikKomunikativ

Kreativ

Ideor

Promovues

I prkushtuar

I besueshm

I sinqert

Marrdhniet me klient


90/135

Marrdhniet me klient

Zyrtare dhe profesionale T qenit vazhdimisht nkontakt me klient

T shpenzojm kohn me ta saher q ata

dshirojn/t jet e nevojshme T qenit gati tu japim prgjegje t drejt

T mos jemi miq/shok me klient

T jemi gjithmon pr disa shkall m lart seklientt

ka duhet t dij Zyrtari Kreditor


91/135

ka duhet t dij Zyrtari Kreditor

ka sht kredia Numri i kredive t disbursuara dhe t

prfunduara Numri i klientve aktiv Portofolio aktive Performimi social Norma e kredive t prsritura

Vetqndrueshmria operative dhe fnanciare Portofolio n risk Produktiviteti

Numri i kredive t disbursuara


92/135

Numri i kredive t disbursuara

# i kredive t disbursuara sht nlidhshmri me targetet q caktohen pr doOficer Kredie:

Tregues se numri i kredive t disbursuarasht n proporcion me numrin q

planifikohet t disbursohet

Numri i kredive t prfunduara


93/135

Numri i kredive t prfunduara

# i kredive t prfunduara ka rndsi prfaktin se duke monitoruar kto kredikuptojm se jemi duke prmbushur nevojate klientve:

Numri i kredive t disbursuara Numri i kredivet prfunduara= Numri i kredive aktive n fund

t periudhs s caktuar

Numri i klientve aktiv


94/135

Numri i klientve aktiv

# i kredive aktive n fund t nj periudhe tcaktuar:

Numri i klientve aktiv + Numri i kredive tdisbursuara Numri i kredive t prfunduara =Numri i klientve aktiv

Shuma e portofolios aktive


95/135

Shuma e portofolios aktive

Shuma e portofolios aktive n fund t njperiudhe t caktuar (mjetet q jan n duar tklientve n fund t nj periudhe t caktuar):

Shuma e mjeteve aktive + Shuma e disbursuar Shumat e paguara =Portofolio aktive

Performimi social


96/135

Performimi social

Operimi n zonat rurale % e klienteve femra

Numri i fmijve

Vendet e puns, ato t qndrueshme si dhe

ato t krijuara

Norma e kredive t prsritura


97/135

Norma e kredive t prsritura

Sa m e madhe t jet % e kredive tprsritura (kredit q prfundojn dhevazhdojn srish), ne duhet ti gzohemi

faktit se jemi duke prmbushur n mas tmadhe nevojat e klientve

Vetqndrueshmria operative


98/135

Vetqndrueshmria operative

Tregon sa jemi duke mbuluar shpenzimetoperative n raport me t hyrat q kemi ngainteresi, shrbimet administrative, etj:

T hyrat totale Shpenzimet operative =Vetqndrueshmria operative

Vetqndrueshmria financiare


99/135

Vetqndrueshmria financiare

Tregon sa jemi duke mbuluar shpenzimetduke prllogaritur edhe inflacionin dheamortizimin, n raport me t hyrat q keminga interesi, shrbimet administrative, etj:

T hyrat totale Shpenzimet operative dhe atofinanciare =Vetqndrueshmria financiare

Portofolio n risk (PAR)


100/135

o to o o s ( )

Tregon shumn e papaguar t kredive pasnj periudhe t caktuar, n raport mekredit e paguara n koh:

Shuma e papaguar / Shuma e kredive(portofolios) aktive =Prqindja e Portofolios

aktive n risk

Produktiviteti - Kredit


101/135

# i klientve aktiv pr staf(shembull: 1,500 (# i klientve aktiv /

12 # i Stafit

= 125 (# i klientve pr Staf)

# i klientve aktiv pr Zyrtar Kreditor

(shembull: 1,500 (# i klientve aktiv / 8 # i ZK

= 186 (# i klientve pr ZK)

Produktiviteti - Portofolio


102/135

Portofolio aktive pr staf(shembull: 1,500,000 EUR (portofolio aktive /12 # i stafit = 125,000 EUR portofolio aktivepr Staf)

Portofolio aktive pr Zyrtar Kreditor

(shembull: 1,500,000 EUR (portofolio aktive / 8

# i ZK = 187,500 EUR portofolio aktive pr ZK)

Motivimi n pun


103/135

Motivimi n pun

Prkrahja nga stafi tjetr Mundsit e avansimit

Marrdhniet e shndosha ndrmjet stafit

Menaxhmenti i duhur Puna ekipore

Stimulimet tjera prveq pags

Paga


104/135

Kredia

ka sht kredia


105/135

Shuma e mjeteve t institucionit q iaprovohet dhe i jipet klientit

Kredia prbhet prej:1. Principalit

2. Interesit

3. Kstit mujor

Kalkulimi i principalit


106/135

p p

Shuma e kredis / Periudha e pagess n muaj= Principali

Shembull:3,200 EUR / 25 muaj =128 EUR (principali)

Kalkulimi i interesit


107/135

Interesi mujor:

Shuma e kredis x % e norms s interesit =Interesi mujor n EUR

Shembull: 3,200 EUR x 1.25% = 40 EUR

Interesi total:

Shuma e interesit n EUR pr muaj x Periudha e

pagess n muaj = Interesi total n EUR Shembull:31 EUR x 15 muaj = 465 EUR

Kalkulimi i kstit mujor


108/135

j

Principali + Interesi mujor n EUR =Ksti mujor

Shembull:128 EUR (principali) + 40 EUR(interesi mujor n EUR) = 168 EUR (ksti mujor)

Tipet e norms s interesit


109/135

p

Fikseshembull:1.2 % (interesi fiks pr muaj) x 12muaj = 14 % (interesi vjetor fiks)

Zbritse

shembull:2.5% (interesi zbrits mujor) x 12muaj = 30% (interesi vjetor zbrits)



110/135

Fikseshembull:1,500 EUR x 1.2 % = 22.50 EURkamata mujore dhe klienti paguan kt interes

deri n prfundim t kredis



111/135

Zbritseshembull:1,500 EUR x 2.5 % = 37.50 EURkamata mujore e muajit t par dhe klienti

hern tjetr paguan interes n shumn e mbeturt principalit t kredis dhe kshtu n rnieshkon pas do ksti t paguar deri n prfundimt kredis


112/135

Analiza e Kredis

Analiza e kredis prfshin:


113/135

Qarkullimin e Paras

Bilancin e Gjendjes

Indikatort e Analizs s Kredis


114/135

Indikatort Ekonomik q prdoren:

1. Kapaciteti i Pagess s Klientit

2. Detyrimet e Klientit

Qarkullimi i Paras


115/135

T Hyrat Totale (prfshijn t gjitha t ardhurate rregullta dhe ato t ndryshueshme t klientit)-

Shpenzimet Totale (prfshijn t gjitha

shpenzimet e rregullta dhe ato tndryshueshme t klientit)=

Paran Kesh

Bilanci i Gjendjes


116/135

Pasurit e Luajtshme+

Pasurit e Paluajtshme

=Asetet Totale Borxhet e Klientit

=

Likuiditeti i Klientit

Bilanci i Gjendjes


117/135

Shuma e Kredis+

Borxhet e Klientit

=Borxhi Total

Bilanci i Gjendjes


118/135

Borxhi Total/

Likuiditeti i Klientit

=Borxhet ndaj Kapitalit


119/135

Menaxhimi i Delikuencs(dita e katrt)

Menaxhimi i Delikuencs


120/135

Delikuenca:Ne mikrofinanca ky term i referohet gjendjeskur nj kredie i ka kaluar afati pr pages.

Delikuenca n portfolion e nj IMF-je ka nj

efekt negativ, pikrisht, sepse ngadalsonqarkullimin e ktij portofoli gj q shkaktonpamundsin e: Mbulimit t shpenzimeve, shkaku i zvoglimit trrjedhs s parave t gatshme brenda institucionit



121/135

Kontrolla e brendshme (procedurat, format,fleksibiliteti, efikasiteti, t qenit n trend mekonkurrencn), t gjitha kto na bjn tkuptojm se nuk mund t luftohet konkurrenca

vetm nprmjet normave t interesit dhe tgjitha kto na bjn t mundur t kemi njemr t mir gjithkund ku veprojm

Ndrtimi i raporteve t shndosha n

relacionin: institucion komunitet (aty kuveprojm), arrihet nprmjet Zyrtarit Kreditor



122/135

T kuptuarit e thnjeve:Nuk ka klient t kqinj, por ka kredi t kqija

Sa m shum dyer q t kemi pr t trokitur(garancione dhe procedura efikase t

kreditimit), aq m shum mundsi do t kemin zgjidhjen e problemeve me klientt

delikuent



123/135

T dim si t luftojm dhe t minimizojmdelikuencn:- Preventiva m e mirkoha para

disbursimit (vendimi sa m i duhur)

- Pas disbursimit (para dats s pagessvizit dhe kontakt paralajmrues, t informuarite klientit dhe informimi jon pr arsyet e saktat voness dhe mundsit e pagess)

- do koh ti bjm presion klientit tadetyrojm t jet n gjendje tna informoj kurt jet n vones dhe t ket arsye t forta prkt



124/135

Pasi klienti t jet n vones n pagesa:- T kontaktuarit menjher me telefon ose

nprmjet vizits (praktika m e mir shttakimi me klientin n vend t ngjarjes)

- T mos u japim atyre shanse t vendosinkur ata mendojn t paguajn (t udhheqimkt aksion)

- T qenit strikt ta kontaktojm klientinmenjher n rast se nuk paguan edhe nrast t rimarrveshjes pr pages me t

- Ta informojm menjher n lidhje meskenarin e keq q mund t ngjaj me t siklient dhe me garantuesit e tij


125/135



126/135

Nj favor n luftimin e delikuencs mund tjet edhe Ristrukturimi i Kredive, Por, duhet t kuptohet prse nuk sht drejt

t aplikohet ky tregues:

- Humbja q kalkulohet n momentin kur njkredi ristrukturohet- Keqprdorimi i ktij favori tek klient t tjer- Mossiguria se klienti do tna paguaj n tardhmen dhe do t kemi srish humbje ngakjo kredi n momentin kur arrin n 180 vonese kur po kjo kredi duhet edhe t shlyhet



127/135

Pse delikuenca ndikon n imazhin eprgjithshm t puns s Zyrtarit Kreditor,degs dhe institucionit prgjithsisht:- Zvoglimi i efikasitetit n vllimin e puns

- Humbja e emrit t institucionit n treg, mekt edhe humbja e klientels- Zvoglimi/Humbja e reputacionit t institucionitn komunitet dhe tek donatort/investitort

Kalkulimi i Delikuencs


128/135

Shuma e papaguar q kalon nj periudh tcaktuar pr t ciln raportohet Shumat e papaguara q kalojn muajin pa

paguar kalkulohen si Portofolio n Risk > 1dit

Shumat e papaguara q kalojn m shum se30 dit pa paguar kalkulohen si PAR > 30 dit

Vjetrsia e PAR-it kalkulohet sipas modelit:> 1, > 30, > 60, > 90, > 120 dhe > 150 dit

Shumat e papaguara mbi 180 dit n vonesduhet t shlyhen nga sistemi

Kalkulimi i Delikuencs


129/135

% e Portofolios n Risk> 1 Dit(Shuma totale e kredive t papaguara nvones > 1 dhe > 30 dit / Portofolio aktive =% e PAR-it mbi 1 dit)

% e Portofolios n Risk> 30 Dit

(Shuma totale e kredive t papaguara n

vones > 30 dit / Portofolio aktive =% e PAR-it mbi 30 dit)

Llojet e kredive delikuente


130/135

Teknike Ekonomike

Psikologjike

Etike Mashtrimi

Fatkeqsi-natyrore

Teknike


131/135

Eksperti kreditor nuk e ka njoftuar klientin mekthimin e kredis dhe me procedurat etransaksionit t parave

Klienti nuk sht i disiplinuar dhe sshtudhzuar sa duhet pr t punuar me bankatdhe kompanit t cilat i kryejn transaksionete pagesave

Klienti ssht i informuar pr ndryshimin eorarit t kompanis apo banks

Ekonomike


132/135

Rreziku i kredis n fillim ishte i lart Cilsia e ult e analizs socio-ekonomike tklientit apo garantuesit

Humbja ose przgjedhja e gabuar egarantuesve t kredis

Gabimet gjat kryerjes s analizs ekonomiket gjendjes financiare t klientit Projektimi i gabuar i zhvillimi t biznesit t

klientit Mungesa ose mbikqyrja e dobt e kushteve

ekonomike dhe socio-psikologjike t klientit

Psikologjike


133/135

Prgatitja e pamjaftueshme e klientit pr pun

normale me IMF-n Probleme me ndarjen e kredis t shkaktuara

nga IMF: procesi i zgjatur artificialisht i dhniess kredis, dokumentet e punuara n mnyr

joprofesionale, trajtimi jo i mir i klientit Fitorja psikologjike e klientit ndaj Ekspertit

kreditor, kur klienti bhet zot i situats smarrdhnies: klienti-eksperti

Eksperti kreditor dhe klienti nuk jan prballurme identifikimin e problemit dhe t mnyravet zgjidhjes s tij

Etike


134/135

Dhnia e kredive t afrmve, miqve dhe tnjohurve

Marrja e dhurats nga klienti

Dhnia e kredis nn presionin e personit ttret

Fatkeqesi - Natyrore


135/135

Kjo situat prfshin rastet e vdekjes sklientit apo rastet e tjera t forcave t

paprballueshme (si zjarri, vrshimi, apofatkeqsi t tjera natyrore).

Documents

Materiali i Trajnimit Per Zyrtar Kreditor