Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
KINH BÁCH DỤ
Tâm Minh NGÔ TẰNG GIAO Chuyển Thơ
DIỆU PHƢƠNG XUẤT BẢN 2007
Nguồn
http://www.thuvienhoasen.org
Chuyển sang ebook 21-6-2009
Người thực hiện : Nam Thiên – [email protected]
Link Audio Tại Website http://www.phatphaponline.org
Mục Lục LỜI NÓI ĐẦU PHẦN DUYÊN KHỞI
* 1 * NGƢỜI NGU ĂN MUỐI
* 2 * ĐỂ DÀNH SỮA
* 3 * KHOANH TAY CHỊU ĐÕN
* 4 * VỢ GIẢ CHẾT DỐI CHỒNG
* 5 * KHÁT KHÔNG UỐNG NƢỚC
* 6 * GIẾT CON CHO ĐỦ GÁNH
* 7 * NHẬN NGƢỜI LÀM ANH
* 8 * TRỘM ÁO NHÀ VUA
* 9 * KẺ NGỐC KHEN CHA
* 10 * NHÀ GIÀU CẤT LẦU
* 11 * BÀ LA MÔN GIẾT CON
* 12 * QUẠT NƢỚC ĐƢỜNG
* 13 * SỰ THẬT CHỨNG MINH
* 14 * GIẾT KẺ DẪN ĐƢỜNG
* 15 * MUỐN CON MAU LỚN
* 16 * TƢỚI MÍA BẰNG NƢỚC MÍA
* 17 * VÌ NHỎ MẤT LỚN
* 18 * TRÊN LẦU MÀI DAO
* 19 * GHI DẤU TRÊN THUYỀN
* 20 * TRẢ THỊT
* 21 * CẦU CON
* 22 * BÁN TRẦM HƢƠNG
* 23 * TRỘM MỀN
* 24 * GIEO MÈ
* 25 * NƢỚC VÀ LỬA
* 26 * BẮT CHƢỚC VUA
* 27 * TRỊ VẾT THƢƠNG
* 28 * XẺO MŨI
* 29 * ĐỐT ÁO
* 30 * NUÔI DÊ
* 31 * MUA LỪA
* 32 * TRỘM VÀNG
* 33 * CHẶT CÂY TÌM TRÁI
* 34 * THÂU NGẮN ĐƢỜNG ĐI
* 35 * THẤY BÓNG TRONG GƢƠNG
* 36 * LẦM MÓC CON MẮT
* 37 * GIẾT TRÂU
* 38 * BẢO NƢỚC ĐỪNG CHẢY
* 39 * SƠN TƢỜNG
* 40 * NGƢỜI SÓI ĐẦU TÌM THUỐC
* 41 * HAI CON QUỶ TRANH VẬT
* 42 * CHE DA LẠC ĐÀ
* 43 * MÀI ĐÁ
* 44 * ĂN BÁNH
* 45 * GIỮ CỦA
* 46 * ĂN TRỘM TRÂU
* 47 * GIẢ TIẾNG CHIM KÊU
* 48 * CHÓ VÀ CÂY
* 49 * VỊ TIÊN LẦM LỘN
* 50 * SỬA LƢNG GÙ
* 51 * NGƢỜI TỚ GÁI
* 52 * TRÕ VUI GIẢ DỐI
* 53 * LÃO SƢ BỊ HÀNH HẠ
* 54 * ĐẦU VÀ ĐUÔI RẮN TRANH CÃI
* 55 * CẠO RÂU VUA
* 56 * CÁI KHÔNG CÓ
* 57 * BỊ ĐẠP RỤNG RĂNG
* 58 * CHIA CỦA
* 59 * XEM LÀM BÌNH
* 60 * THẤY VÀNG DƢỚI NƢỚC
* 61 * TẠO HÌNH NGƢỜI
* 63 * CHẠY TRỐN
* 64 * QUỶ TRONG NHÀ CŨ
* 65 * ĂN BÁNH ĐỘC
* 66 * CHẾT CHÌM
* 67 * ĐÁNH CUỘC
* 68 * HẠI NGƢỜI THÀNH HẠI MÌNH
* 69 * TỔ TRUYỀN ĂN MAU
* 70 * NẾM TRÁI CÂY
* 71 * ĐUI MẮT
* 72 * SƢNG MÔI
* 73 * NGỰA ĐEN, ĐUÔI TRẮNG
* 74 * MANG BÌNH NƢỚC TẮM
* 75 * GIẾT LẠC ĐÀ
* 76 * NÔNG PHU MƠ TƢỞNG CÔNG CHÖA
* 77 * TÌM SỮA
* 78 * ĐI KHÔNG RỒI LẠI VỀ KHÔNG
* 79 * GÁNH GHẾ CHO VUA
* 80 * UỐNG THUỐC ĐỂ RỬA
* 81 * KHÔNG NÊN VU OAN CHO NGƢỜI HIỀN ĐỨC
* 82 * GIEO LÚA
* 83 * KHỈ BỊ ĐÁNH
* 84 * NGUYỆT THỰC
* 85 * ĐAU MẮT
* 86 * VÌ CỦA GIẾT CON
* 87 * BỌN CƢỚP CHIA CỦA
* 88 * KHỈ MẤT ĐẬU
* 89 * CHUỘT VÀNG VÀ RẮN ĐỘC
* 90 * LƢỢM ĐƢỢC TIỀN
* 91 * NGƢỜI NGHÈO
* 92 * ĐỨA NHỎ ĐƢỢC ĐƢỜNG
* 93 * BÀ GIÀ ĐÁNH CỌP
* 94 * HIỂU LẦM
* 95 * HAI CHIM BỒ CÂU
* 96 * GIẢ MÙ
* 97 * CƢỚP ÁO LÔNG DÊ
* 98 * ĐỨA NHỎ BẮT RÙA
LỜI NÓI ĐẦU
Kinh BÁCH DỤ gồm gần một trăm câu truyện ngụ ngôn đầy sinh động và
súc tích ẩn tàng các giá trị triết lý giáo dục nhân sinh do Đức Phật kể ra để
dạy về giáo lý và giáo pháp. Kinh có tác dụng phổ biến Đạo Phật bằng
phƣơng pháp thí dụ. Đức Phật mang những truyện xƣa có liên quan đến
thiện ác, tội phƣớc, báo ứng làm thí dụ cụ thể để từ đó nêu ra sự dại dột mê
lầm, vạch rõ ra cái vô minh của chúng sinh. Đa số truyện thƣờng lấy hạng
ngƣời bình dân hoặc những kẻ khờ dại quá mức làm đối tƣợng. Một số
truyện lại dùng cả loài vật làm vai chính. Sau mỗi truyện nêu làm thí dụ là
phần luận bàn ngắn gọn.
Nghe truyện ngụ ngôn để thấy ra ý nghĩa rồi lĩnh hội đƣợc lời dạy của Đức
Phật. Kinh có ích lợi nhiều cho các ngƣời tu học, dù đã xuất gia, hay còn là
cƣ sĩ và cho toàn thể Phật tử nói chung. Tôn chỉ của bộ kinh là muốn đem
ánh sáng trí tuệ để xua tan đi màn si ám của những ý thức vô minh trong quá
trình tu tập của ngƣời Phật tử.
Kinh mang một thể loại văn học Phật giáo rất đặc thù. Kinh có công dụng
tƣơng tự nhƣ những truyện trong cuốn sách “Cổ Học Tinh Hoa” của Ôn Nhƣ
Nguyễn Văn Ngọc hay tập truyện thơ của Aesop hoặc những truyện thơ ngụ
ngôn của thi hào La Fontaine nƣớc Pháp hồi thế kỷ thứ 17. Vì thế những
truyện kể trong Kinh BÁCH DỤ còn có tác dụng giáo dục nói chung cho tất
cả mọi ngƣời đọc, không phân biệt tôn giáo. Tuy nhiên ngoài tính cách giáo
dục về phƣơng diện đạo đức nhƣ những tác phẩm kể trên, Kinh BÁCH DỤ
còn mang lại ý nghĩa những lời giáo huấn về mặt tôn giáo. “Ngoại đạo”
đƣợc đề cập tới nhiều trong kinh là những đạo cùng thời với Đức Phật cả
hơn 2600 năm trƣớc đây.
Truyện vui có thể coi nhƣ là những lớp đƣờng phèn rất ngon ngọt bọc ngoài
những vị thuốc đắng. Thuốc có đắng mới dã tật, đây là những tật xấu của
chúng sinh. Truyện vui cũng đƣợc coi nhƣ những lớp lá cây dùng để gói
thuốc giải độc ở bên trong. Một khi đã đƣợc giải độc, đã thấm nhuần đƣợc
những lời giáo huấn đầy chân lý thời chúng ta nên loại ra những lời châm
biếm khôi hài giễu cợt nhƣ vứt bỏ đi những lá cây bọc ngoài sau khi đã dùng
thuốc và đã đƣợc lành bệnh.
Kinh BÁCH DỤ này đƣợc dịch giả THÍCH NỮ NHƢ HUYỀN dựa vào bản
tiếng Hán rồi phiên dịch ra văn xuôi tiếng Việt (bản in ghi năm 1958) từ “cốt
truyện” cho tới “lời bàn”. Trong lời nói đầu dịch giả cho biết: “Bộ Kinh
Bách Dụ gồm có 98 bài thí dụ của Phật nói do ngài Pháp Sƣ Tăng Già Tƣ
Na sao lục trong kinh tạng”…“Một đời thuyết giáo trong bốn mƣơi chín
năm, tùy theo căn cơ chúng sanh sai khác, Đức Phật nói ra vô lƣợng pháp
môn không đồng. Khi nói thấp, khi nói cao, từ dễ lần đến khó, đem gần tỉ dụ
xa. Chung qui chỉ hƣớng về một mục đích duy nhất là làm cho chúng sanh
tự giác ngộ bản tánh sáng suốt của mình”.
“Bách” là một trăm. “Dụ” là thí dụ. Soạn giả đã theo sát nguyên bản và
chuyển nội dung cuốn Kinh BÁCH DỤ trên thành thể “thơ lục bát” với
những ngôn từ bình dị để mọi ngƣời dễ đọc, dễ nghe, dễ hiểu và dễ nhớ.
Phần “lời bàn” ngay sau truyện cũng đƣợc chuyển thành thơ và in chữ
nghiêng.
Khi chuyển thơ soạn giả cũng tham khảo thêm ba bản dịch khác của Kinh
BÁCH DỤ. Nói chung thời các bản dịch chỉ có chút ít khác biệt. Ba bản này
là:
1. “PHẬT HỌC NGỤ NGÔN” bản dịch từ tiếng Hán của Hòa Thƣợng
Thích Tâm Châu. Ngƣời dịch cho biết Kinh Bách Dụ: “là cuốn kinh số 209
Trong Đại Tạng Kinh”…“Lẽ ra kinh Bách Dụ phải đủ 100 bài thí dụ, nhƣng
đây chỉ có 98 bài”…“Bộ này chính tên là Bách Dụ Kinh. Nội dung toàn bộ
đều là lời thí dụ, ngụ ý răn dạy những ngƣời ngu si, không hiểu, để đi thẳng
vào đƣờng hiểu biết chân chính, nên nay đổi là Phật học Ngụ ngôn”.
2. “KINH BÁCH DỤ” bản dịch từ tiếng Hán của Tỳ Kheo Thích Tâm
Khanh (năm 2000). Trong cuốn này ngƣời dịch cho biết: “Nguyên tác kinh
Bách Dụ do Tôn giả Tăng Già Tƣ Na (Sanghasena) tuyển soạn 98 câu truyện
thí dụ từ kinh điển do chính kim ngôn đức Thích Tôn tuyên thuyết. Năm thứ
10 niên hiệu Vĩnh Minh (493 TL), bộ kinh đƣợc tôn giả Cầu Na Tỳ Địa
(Gunavaddhi), ngƣời xứ Trung Ấn chuyển dịch sang Hán ngữ”.
3. “SAKYAMUNI‟S ONE HUNDRED FABLES” do Tetcheng Liao (Tiến
Sỹ Luật Khoa Viện Đại Học Paris) dịch Kinh Bách Dụ từ tiếng Hán sang
tiếng Anh kèm thêm lời chú thích (năm 1981). Về việc Kinh chỉ có 98
truyện, thiếu 2 truyện, dịch giả ghi: “Một mặt có thể giải thích rằng để thuận
tiện nên nói thành con số chẵn. Mặt khác có thể giải thích rằng lời nói đầu và
lời nói cuối sách cũng đƣợc kể luôn thêm vào cho chẵn thành một trăm
truyện”.
Ƣớc mong rằng những truyện thơ tuy mộc mạc và bình dị lại đầy vẻ giễu cợt
trong cuốn Kinh này sẽ chuyên chở đƣợc những lời dạy thâm sâu và quý báu
của Đức Phật tới khắp cả chúng sinh.
NAM MÔ BỔN SƢ THÍCH CA MÂU NI PHẬT
Mùa Phật Đản 2007
DIỆU PHƢƠNG
PHẦN DUYÊN KHỞI
Lời Thầy A NAN: “Chính tôi đƣợc nghe: Một thời kia Đức Phật ở trong
vƣờn trúc Thƣớc Phong, thành Vƣơng Xá, cùng với các vị đại Tỳ kheo, Bồ
tát, Ma ha tát và Thiên, Long bát bộ, chừng ba vạn sáu nghìn ngƣời chung
hợp.
Khi ấy, trong pháp hội có năm trăm vị Phạm chí dị học. Các vị từ nơi toà
ngồi của mình đứng dậy bạch Phật rằng: “Thƣa Thế Tôn! Chúng tôi nghe
nói đạo Phật rộng, sâu không đạo nào có thể sánh kịp, nên chúng tôi lại đây
muốn hỏi Ngài mấy điều, mong Ngài vui lòng giảng giải cho.”
Đức Phật đáp: “Hay lắm, các vị cứ việc hỏi.”
Phạm Chí hỏi: “Con ngƣời có hiện hữu hay không?” Phật đáp: “Cũng „có‟
và cũng „không‟.”
Phạm chí hỏi tiếp: “Nhƣ nay thấy có, làm sao Ngài lại nói là không? Nhƣ
nay không thấy, làm sao Ngài lại nói là có?” Phật đáp: “Sinh cho là „có‟,
chết cho là „không‟, nên nói là hoặc có hoặc không.”
Phạm chí hỏi: “Ngƣời ta do đâu mà sống đƣợc?” Phật đáp: “Ngƣời ta do ngũ
cốc mà sống.”
Phạm chí hỏi: “Ngũ cốc do đâu mà sinh ra?” Phật đáp: “Ngũ cốc do nơi tứ
đại là „đất, nƣớc, gió, lửa‟ mà sinh ra.”
Phạm chí hỏi: “Tứ đại do từ đâu sinh ra?” Phật đáp: “Tứ đại do từ „không‟
mà sinh ra.”
Phạm chí hỏi: “Không do đâu mà sinh ra?” Phật đáp: “Không do chỗ „vô sở
hữu‟ mà sinh ra.”
Phạm chí hỏi: “Vô sở hữu từ đâu sinh ra?” Phật đáp: “Do „tự nhiên‟ sinh ra.”
Phạm chí hỏi: “Tự nhiên do từ đâu sinh ra?” Phật đáp: “Do „Niết bàn‟
sinh ra.”
Phạm chí hỏi: “Niết bàn do đâu sinh ra?” Phật đáp: “Sao các vị hỏi điều sâu
xa thế! Các vị không biết Niết bàn là pháp bất sinh, bất diệt hay sao?”
Phạm chí lại hỏi: “Bạch Ngài, Phật đã nhập Niết bàn chƣa?” Phật đáp: “Ta
chƣa nhập Niết bàn.”
Phạm chí hỏi: “Ngài chƣa nhập Niết bàn sao Ngài biết đƣợc Niết bàn là an
lạc vĩnh viễn?” Phật nói: “Nay ta hỏi lại các vị, chúng sinh trong thiên hạ
khổ hay vui?”
Phạm chí đáp: “Chúng sinh khổ lắm.” Phật hỏi: “Thế nào là khổ?”
Phạm chí đáp: “Chúng tôi thấy chúng sinh khi chết đau khổ không thể chịu
đƣợc nên chúng tôi biết chết là khổ.” Phật nói: “Nay các vị tuy chƣa chết mà
cũng biết chết là khổ, thời ta thấy chƣ Phật mƣời phƣơng bất sinh, bất diệt,
nên ta biết Niết bàn là an lạc vĩnh viễn.”
Lúc đó năm trăm vị Phạm chí tâm ý thông suốt, xin thọ „ngũ giới‟, chứng
ngộ quả „Tu đà hoàn‟, rồi ngồi lại chỗ cũ.
Đức Phật nói: “Các vị nghe cho kỹ, nay ta sẽ vì các vị mà nói rộng về những
thí dụ sau đây.”
* 1 * NGƯỜI NGU ĂN MUỐI
Thƣở xƣa có một ngƣời ngu
Đến thăm nhà bạn rất ƣ thân tình
Chủ nhà vui đãi khách mình
Bữa cơm đạm bạc, có canh ăn cùng
Chàng chê canh lạt khó dùng
Chủ bèn nêm chút muối trong canh này
Chàng ăn cảm thấy ngon ngay
Nên chàng tự nghĩ loay hoay trong đầu:
“Ngon nhờ ít muối thêm vào
Muối nhiều ngon chắc gấp bao nhiêu lần!”
Thế rồi chàng chẳng ngại ngần
Xin nguyên chén muối bỏ luôn miệng mình
Nuốt đi hết, tƣởng ngon lành
Nào ngờ chất muối mặn kinh hồn ngƣời
Anh chàng tƣởng chết tới nơi
Muối kia mà ngấm tàn đời còn đâu
Vội vàng móc họng ra mau
Để nôn, để mửa ngõ hầu cứu nguy.
*
Tu hành chớ có mê si
Uống ăn vừa phải lợi thì vô biên
Đừng theo tà giáo tuyên truyền
Nhịn ăn nhịn uống mà thêm sai lầm
Giữ gìn sức khoẻ tối cần
Mới mong đắc đạo thánh nhân tuyệt vời,
Dù cho nhịn bảy ngày trời
Hay mƣời lăm bữa, khổ đời thêm thôi
Tự mình hành hạ thân ngƣời
Chỉ thêm đói khát. So thời giống sao
Giống ngƣời ăn muối biết bao
Rời xa chân lý, lạc vào cõi mê.
* 2 * ĐỂ DÀNH SỮA
Có ngƣời dự định tháng sau
Mời nhiều khách đến cùng nhau vui vầy
Sữa bò đãi khách bữa này
Cho nên phải trữ sữa ngay bây giờ
Để dành nhiều lo phòng hờ
Lỡ khi khách đến bất ngờ thiếu đi.
Anh chàng lẩn thẩn nghĩ suy:
“Mỗi ngày mình nặn sữa kia ra hoài
Mang thùng lớn chứa đủ rồi
Nhƣng mà lại sợ sữa thời dễ hƣ
Để lâu sữa sẽ bị chua
Chi bằng sữa đó đừng đƣa ra ngoài
Giữ nguyên trong vú bò thôi
Tới ngày đãi khách sai ngƣời nặn ra
Bớt đi đƣợc công việc nhà
Sữa khi đó mới chắc là thơm ngon
Quả là phƣơng pháp tinh khôn!”
Nghĩ xong chàng tách bò con ra liền
Rồi đem bò mẹ nhốt riêng
Chàng không nặn sữa, để nguyên ít ngày.
Thời gian trôi lẹ làng thay
Tháng sau khách đã tới ngay đầy nhà
Chàng bèn dắt bò mẹ ra
Sữa tƣơi cố nặn nhƣng mà có đâu
Vú bò nặn mãi thật lâu
Chẳng hề đƣợc giọt sữa nào. Than ôi!
Vây quanh khách khó nín cƣời
Khi hay rõ chuyện đầu đuôi lạ lùng:
“Chủ nhà quả thật điên khùng
Để dành sữa lại ở trong vú bò!”
*
Ở đời chớ có đợi chờ
Phát tâm bố thí phải lo làm liền
Đợi chi tới lúc nhiều tiền
Lỡ làng công chuyện, chẳng nên chút nào.
Góp gom của cải khó sao
Chƣa xong đã gặp biết bao muộn phiền
Hoả tai, lũ lụt trong miền,
Hoặc là trộm cƣớp ngày đêm rình mò,
Vua quan chiếm đoạt, tận thu,
Bất ngờ thần chết có từ một ai
Kịp đâu bố thí cho ngƣời.
Kẻ ngu dành sữa so thời khác chi!
* 3 * KHOANH TAY
CHỊU ĐÒN
Có anh chàng ngốc sói đầu
Một hôm kẻ lạ chợt đâu ngó vào
Thấy đầu không sợi tóc nào
Hắn dùng lê đánh lên bao nhiêu lần
Trái lê đánh bật máu luôn
Máu tuôn anh vẫn không buồn nói chi
Đứng im hứng chịu đòn kia
Không màng chống lại, không hề tránh ra.
Bất ngờ có bạn đi qua
Động lòng trắc ẩn, xót xa khuyên liền:
“Sao anh cứ đứng lặng yên
Để ngƣời ta đánh mãi trên đầu mình,
Không đánh lại vì nể tình
Thời nên tránh né, sao đành đứng nguyên,
Đầu anh đầy máu hai bên
Đau không? Sao chẳng kêu rên thế này?”
Anh chàng ngốc trả lời ngay:
“Tên kia xấc láo lại đầy ngu si
Thấy tôi tóc chẳng có chi
Tƣởng đầu tôi giống đá kia trong vƣờn
Đá xinh xắn, đá dễ thƣơng
Cho nên hắn mới lầm đƣờng đánh lên
Trái lê cứng, đầu tôi mềm
Máu ra lênh láng mãi thêm tuôn trào
Hắn vô tri thức biết bao
Bạn ơi tôi biết tính sao bây giờ?”
Bạn nghe nói giận vô bờ
Trách anh chàng ngốc: “Thật là đáng thƣơng
Bị ngƣời đánh đã chán chƣờng
Mà anh vẫn đứng bình thƣờng. Lạ thay!
Ngu si nhất cõi đời này
Chính là anh chứ ai đây sánh cùng!”
*
Thầy tu một số buông lung
Bao nhiêu Giới cấm coi thƣờng sá chi
Buông luôn Định với Tuệ kia
Chỉ ƣa gò ép oai nghi bên ngoài
Hầu mong đƣợc khắp mọi ngƣời
Cúng dƣờng cung kính. Khổ đời vậy thay!
Tu hành theo kiểu thế này
Đớn đau kết quả gặt ngay tức thì
So cùng với kẻ ngu kia
Thấy sao tƣơng tự, khác gì nhau đâu!
* 4 *
VỢ GIẢ CHẾT DỐI CHỒNG
Một chàng cƣới đƣợc vợ xinh
Nàng tuy rất đẹp, tính tình lại hoang
Chàng thƣơng vợ thật nồng nàn
Nhƣng nàng trái lại phũ phàng chẳng yêu
Ngoại tình một sớm một chiều
Tình nhân sẵn đó nàng theo tức thì
Muốn về nhà bỏ chồng kia
Tìm qua ngƣời mới tính bề kết duyên.
Khi chồng vắng mấy ngày liền
Nàng tìm một lão bà quen thân nàng
Nhỏ to kín đáo dặn rằng:
“Khi tôi rời khỏi ngôi làng ngày mai
Bà tìm xác chết của ai
Xác cô con gái không ngƣời thân quen
Mang về nhà để một bên
Chồng tôi trở lại bà liền báo ngay
Rằng tôi là xác chết này
Mọi ngƣời tẩm liệm sẵn đây đợi chàng.”
Bà già thực hiện chu toàn
Đúng theo kế hoạch của nàng vợ hƣ.
Khi chồng về lại nhà xƣa
Nhìn qua xác chết rất ƣ buồn rầu
Chàng ngồi khóc suốt canh thâu
Rồi đem hỏa táng, có đâu hay gì
Tin rằng vợ đã chết đi
Tro xƣơng còn lại chàng thì dấu yêu
Đựng trong hũ để mang theo
“Khối tình quá khứ” nâng niu đêm ngày.
Vợ chàng lúc đó vui vầy
Kết duyên đầm ấm với tay nhân tình,
Thời gian thoáng chốc trôi nhanh
Thế rồi chồng mới lạnh tanh với nàng
Nay ruồng rẫy vì chán chƣờng
Khiến nàng tủi phận tìm đƣờng trở lui
Quay về tổ ấm trƣớc thôi
Thƣa cùng chồng cũ những lời yêu thƣơng:
“Em đây là vợ của chàng
Trở về nối lại dở dang cuộc tình!”
Ngƣời chồng lớn tiếng thanh minh:
“Vợ tôi đã chết cỏ xanh nấm mồ
Cô sao ăn nói hồ đồ
Dối gian chi vậy! Thế cô muốn gì?”
Cô nàng biện bạch tía lia
Mong chồng nhận vợ xƣa kia là mình
Nhƣng chồng phủ nhận tận tình:
“Vợ tôi đã chết rành rành từ lâu
Tôi nào tin đƣợc cô đâu
Nhận cô làm vợ nghe sao lạ kỳ!”
*
Thế gian nào có khác gì
Lắm ngƣời thành kiến rất chi sai lầm
Nhƣng không chịu cải đổi dần,
Nhƣ phƣờng ngoại đạo tà tâm lâu đời
Dù nghe Giáo Pháp tuyệt vời
Cũng không tin tƣởng vào nơi Đạo Vàng
Giống ngƣời chồng ngốc thảm thƣơng
Vợ tuy còn sống trăm đƣờng chẳng tin.
* 5 * KHÁT KHÔNG UỐNG NƯỚC
Thuở xƣa có kẻ đi đƣờng
Rất là khát nƣớc nên dừng chốn đây
Kiếm tìm nƣớc khắp Đông Tây
Thấy sƣơng lóng lánh giăng đầy phía xa
Tƣởng là nƣớc vội tìm qua
Mới hay lầm lẫn. Thế là trở lui.
Cuối cùng tìm đƣợc nƣớc rồi
Dòng sông trong mát, nƣớc trôi không ngừng
Nhƣng chàng chỉ đứng dòm chừng
Nhìn xem. Không uống. Lạ lùng vậy thay!
Ngƣời ta thấy, vội hỏi ngay:
“Anh đi tìm nƣớc, nƣớc đầy dƣới sông
Sao không uống, chỉ đứng trông?”
Anh chàng đáp lại vô cùng kỳ khôi:
“Nƣớc sông này nhiều quá trời
Một lần mà uống có đời nào xong,
Uống một lần hết nƣớc sông
Thời tôi mới uống, mới không ngại ngần.”
Mọi ngƣời quanh đấy cƣời ầm
Chê anh chàng nọ ngu đần mãi thôi.
*
Thế gian có một ít ngƣời
Không gần chân lý, sống đời lầm sai
Luôn gàn bƣớng chẳng nghe ai
Cho là Giới Luật Phật thời lớn lao
Lại thêm nghiêm ngặt xiết bao
Thọ trì, tuân giữ hết nào dễ đâu
Họ tin vậy nên từ lâu
Sa chân giới cấm, lao đầu bến mê
Để rồi đau khổ tràn trề
Trong vòng sinh tử não nề nổi trôi
Khó mà đắc Đạo trọn đời
Xem ra đáng trách, nghĩ thời đáng thƣơng
Khác chi kẻ khát đi đƣờng
Kiếm ra đƣợc nƣớc không màng uống thôi!
* 6 * GIẾT CON
CHO ĐỦ GÁNH
Có ngƣời nuôi bảy đứa con
Một con bỗng chết, không còn sống thêm
Thi hài anh chẳng chôn liền
Trong nhà anh vẫn giữ nguyên con mình
Rồi anh cùng cả gia đình
Dọn đi nơi khác. Quả tình lạ thay!
Láng giềng thấy vậy nói ngay:
“Sao không gánh xác chết này đi chôn
Mà anh lại bỏ đi luôn
Hành vi nhƣ vậy chẳng khôn chút nào
Rất là dại dột biết bao.”
Anh kia bèn đáp: “Biết sao bây giờ
Chắc chi tôi đã dại khờ
Một con nằm chết vậy mà khó khăn
Muốn cho quang gánh đƣợc cân
Hai đầu cần có xác thân hai ngƣời
Gánh đi chôn mới dễ thôi
Mới thành đủ gánh đôi nơi cân bằng.”
Thế rồi anh chợt nghĩ rằng
Giết thêm đứa nữa dễ dàng gánh ra
Nghĩ xong anh chẳng nề hà
Giết thêm một đứa thế là đủ đôi
Hai con thành một gánh rồi
Gánh lên chôn tại núi đồi trên cao.
*
Truyện này tỉ dụ giống sao
Ngƣời tu Giới Luật phạm vào ít thôi
Nhƣng không sám hối một lời
Ăn năn cũng tránh. Tính bài dối gian
Làm nhƣ giữ Giới đàng hoàng
Có ai chỉ trích lại càng ngang nhiên
Bao Giới Luật cứ phạm thêm
Nói rằng: “Sau đó sẽ liền ăn năn
Sẽ liền sám hối một lần
Cho thêm thuận tiện, đâu cần ngƣng ngay.”
Tu nhƣ vậy sai lầm thay
Giới nhƣ ngọc quý hàng ngày phải tuân,
Tu sai thời tiếc vô ngần
Giống ngƣời ngu xuẩn bội phần kể trên
Muốn cho đủ gánh hai bên
Vô minh sai khiến giết thêm con mình.
* 7 * NHẬN NGƯỜI
LÀM ANH
Một ngƣời giàu có thuở xƣa
Tác phong đứng đắn lại thừa thông minh
Cho nên các kẻ chung quanh
Tỏ lòng thán phục, tỏ tình kính yêu
Xa gần ái mộ rất nhiều.
Bỗng đâu có kẻ sớm chiều lân la
Tới lui thăm viếng thiết tha
Rồi sau nhận họ: “Ông là anh tôi.”
Điều này cũng dễ hiểu thôi
Của làm tối mắt khiến ngƣời dối gian
Kết thân thích, nhận họ hàng
Để mà lợi dụng bạc vàng chứ đâu.
Ít lâu sau ngƣời nhà giàu
Khốn cùng, sa sút hết mau bạc tiền
Kẻ kia bèn trở mặt liền
Giờ đây lại nói: “Chẳng quen thuộc gì
Ông nào có phải anh chi.”
Lời sao lãnh đạm, nghe thì đáng khinh
Bà con lối xóm bực mình
Cƣời chê kẻ đó: “Quả tình bất nhân!”
*
Truyện này thí dụ rất gần
Có phƣờng tà giáo manh tâm lọc lừa
Lời hay của Phật nhận bừa
Nhận là giáo pháp từ xƣa của mình
Đến khi dân chúng ở quanh
Cùng nhau bảo họ thực hành ngay đi
Những ngƣời này chẳng phụng trì
Chẳng theo giáo pháp thực thi chút gì
Hoàn toàn chỉ muốn ngăn che
Âm mƣu tội ác u mê gian tà.
May thay Giáo Pháp Phật Đà
Dễ chi bị bọn tà ma lộng hành.
* 8 * TRỘM ÁO NHÀ VUA
Có ngƣời ở chốn quê mùa
Lén vào kho áo nhà vua trộm về
Bộ y phục đẹp kể chi
Trộm xong trốn tới vùng kia xa vời.
Khi vua biết vụ trộm rồi
Phái nhiều binh lính khắp nơi truy tìm
Cuối cùng cũng bắt đƣợc liền
Giải tên ăn trộm lên trên pháp đình.
Bị tra hỏi, hắn gian tình
Chối luôn tội trộm của mình mới đây
Khai rằng bộ y phục này
Là do tổ phụ lâu nay lƣu truyền.
Vua ra lệnh mặc thử liền
Hắn đem y phục mặc lên thân ngƣời
Mặc sao lộn bậy tức cƣời
Món trên xuống dƣới, dƣới thời lên trên
Áo quần, mũ mãng đảo điên
Tỏ ra hắn chẳng hề quen bao giờ.
Vua bèn phán: “Không còn ngờ
Điều này chứng tỏ ngƣơi là kẻ gian
Đây là y phục cung vàng
Riêng vua cùng với các quan thƣờng dùng.”
Trộm khờ cứng họng hết đƣờng
Cúi đầu thú nhận tội cùng vua thôi.
*
Truyện này thí dụ lâu rồi
Vua là Đức Phật của thời xa xƣa
Còn y phục đƣợc coi nhƣ
Chính là Giáo Pháp tối ƣ nhiệm mầu
Nhà quê kẻ trộm khác đâu
Là phƣờng tà giáo mƣu cầu gian manh
Trộm của ngƣời rồi chí tình
Nhận làm giáo pháp của mình đấy thôi
Trộm điều Phật dạy tuyệt vời
Khoe rằng giáo pháp của nơi chính mình
Nhƣng không biết cách thực hành
Vì không thấu hiểu cho rành trƣớc sau
Cho nên lộn bậy đuôi đầu
Đảo điên bản chất lộ mau tức thì.
* 9 * KẺ NGỐC KHEN CHA
Có ông nọ thuở xƣa xa
Hay khen đức hạnh của cha ruột mình
Khoe cùng ngƣời đứng chung quanh:
“Cha tôi chính trực, hiền lành mãi thôi
Không làm hại sinh mạng ngƣời
Ghét quân cƣớp giật, ghét ai lọc lừa
Công bình, đức độ, nhân từ
Tránh lời gian dối, lại ƣa giúp đời
Cứu ngƣời nguy khốn khắp nơi
Từ bi nở đẹp tuyệt vời trong tâm.”
Bấy giờ có kẻ ở gần
Vốn mang bản chất ngu đần, vô minh
Nghe xong chợt nghĩ: “Quả tình
Mình nên ca tụng cha mình một phen.”
Hắn bèn lên tiếng bon chen:
“Cha tôi đức hạnh vƣợt trên khắp làng
Cha ông so chẳng sánh ngang.”
Bà con quanh đó rộn ràng hỏi ngay:
“Cha anh nhƣ vậy tốt thay
Thế thì đức hạnh trƣớc đây thế nào?”
Kẻ ngu vênh mặt tự hào:
“Cha tôi từ nhỏ ƣa nào chuyện dâm
Tuyệt đƣờng tình dục bao năm
Chẳng hề biết đến. Không ham chuyện này.”
Mọi ngƣời cƣời rộ hỏi ngay:
“Cha anh đoạn dục từ ngày ấu thơ
Làm sao đẻ đƣợc anh ra?”
Kẻ ngu cứng họng khó mà nói chi.
*
Ở đời khen ngợi chuyện gì
Cần cho chân thật, chớ hề dối gian
Nói sai tai hại vô vàn
Không mang hiệu quả, xa gần khinh khi
Phật tuyên “ngũ giới” xƣa kia
Dạy đừng “vọng ngữ”. Ta thì chớ quên!
* 10 * NHÀ GIÀU CẤT LẦU
Có chàng giàu có kể chi
Tiền nhiều nhƣng lại ngu si tức cƣời
Không hề biết đến việc đời,
Một hôm chàng chợt dạo chơi trong vùng
Ngang căn nhà của phú ông
Rất chi đẹp đẽ, vô cùng cao sang
Ba tầng lầu thật huy hoàng
Chàng nhìn ham thích xốn xang nghĩ rằng:
“Tiền ta tuy chẳng sánh bằng
Ít ra đủ cất một tầng cũng hay.”
Chàng về hào hứng mời ngay
Một nhà kiến trúc vùng này tới mau
Hỏi thăm: “Nhà ba tầng lầu
Thời ông có cất khi nào hay chƣa?”
Ngƣời xây cất cƣời rồi thƣa:
“Ba tầng lầu đó tôi thừa khả năng.”
Thế là hợp với ý chàng
Chàng nhờ ngƣời đó vội vàng khởi công:
“Cất lầu ba giống phú ông
Làm ngay cho đẹp, phải trông tuyệt vời.”
Ngƣời xây cất đồng ý thôi
Thợ thời đem tới, đất thời san ra
Đắp nền móng, dựng tƣờng nhà.
Chàng giàu ít bữa ghé qua xem chừng
Hỏi thăm cho biết tỏ tƣờng:
“Này ông kiến trúc, ông đƣơng làm gì?”
Ngƣời xây cất đáp tức thì:
“Nhà ba tầng đó, có chi lạ nào.”
Chàng giàu bèn nói: “Vậy sao,
Xây chi tầng dƣới tốn hao phiền hà
Chỉ cần xây cái lầu ba.”
Ngƣời xây cất đáp: “Làm nhà trƣớc sau
Phải xây tầng dƣới khởi đầu
Xong rồi ta mới xây lầu tầng trên.”
Chàng giàu ngu ngốc ngăn liền:
“Không! Tôi chỉ muốn trả tiền cho ông
Cất lầu ba cho chóng xong
Còn hai tầng dƣới tôi không yêu cầu!”
Ngƣời xây cất cƣời hồi lâu
Tận tình giảng giải. Chàng đâu nghe gì.
Tỏ ra cố chấp kể chi
Yêu cầu kiên quyết thực thi ý mình.
Chàng giàu ngu ngốc thật tình
Cất lầu công việc đành đình lại thôi.
*
Truyện này tỉ dụ ở đời
Trong hàng Phật tử có ngƣời biếng tu
Phụng thờ “Tam Bảo” ơ hờ
Tu “Giới, Định, Tuệ” cũng lơ là hoài
Tƣởng lầm tu vậy đúng rồi
Không cần theo bƣớc của ngƣời tu lâu
Muốn mình “chứng quả” thật mau
Bỏ ba “quả vị” khởi đầu đƣờng tu
Vƣợt ngay tới quả thứ tƣ
Thành A La Hán theo nhƣ ƣớc nguyền.
Tu nhƣ vậy thật cuồng điên
So cùng chàng ngốc ở trên khác gì!
* 11 * BÀ LA MÔN GIẾT CON
Có ngƣời ngoại đạo thuở xƣa
Tự xƣng mình giỏi nên ƣa khoe tài
Rành quá khứ, biết tƣơng lai
Bao điều học vấn trên đời tinh thông
Nói ra trôi chảy vô cùng.
Một hôm chàng muốn phô trƣơng tay nghề
Bèn đi đến một nƣớc kia
Ôm theo con nhỏ, não nề khóc than.
Mọi ngƣời thấy lạ hỏi han:
“Tại sao anh khóc vô vàn tang thƣơng?”
Chàng lên tiếng đáp não nùng:
“Con tôi sẽ chết trong vòng bảy hôm
Cho nên tôi rất đau buồn.”
Bà con thƣơng hại khuyên luôn anh này:
“Con anh hiện mạnh khoẻ thay
Làm sao chỉ sống bảy ngày nữa thôi
Chắc là anh tính lầm rồi
Chỉ thêm buồn khổ hại ngƣời, ích chi.”
Chàng bèn quả quyết tức thì:
“Tôi xem chính xác, ít khi sai lầm
Mặt trời có thể mờ dần,
Mặt trăng có thể khuất luôn trên trời,
Muôn sao có thể rụng rơi
Riêng tôi đoán đúng mọi lời tiên tri.”
Bảy ngày lần lƣợt trôi đi
Con chàng không chết. Có gì lạ đâu.
Chàng bèn tính toán trong đầu
Muốn cho danh dự trƣớc sau bảo tồn
Chàng ra tay giết con luôn
Chứng minh mình chẳng đoán lầm đoán sai.
Bà con thấy vậy phục tài
Cùng nhau tin tƣởng, đồng thời ngợi ca
Tiếng tăm từ đó vang xa
Số ngƣời tôn kính thật là nhiều thôi.
*
Biết bao ngoại đạo ở đời
Muốn ngƣời tin phục, buông lời dối gian
Nhận mình đắc đạo thánh nhân
Rồi mang thủ đoạn bạo tàn phô trƣơng
Khi cần mê hoặc ngƣời thƣờng
Hầu mong hƣởng lợi. Trăm phƣơng khác gì
Kẻ gian manh kể trên kia
Giết con cho đúng “tiên tri”, đúng lời.
Kẻ này sẽ gặt tức thời
Tƣơng lai quả báo tơi bời sầu bi!
* 12 *
QUẠT NƯỚC ĐƯỜNG
Thuở xƣa có một anh kia
Nấu đƣờng cát trắng chuyên nghề đã lâu
Một hôm đang bận, chợt đâu
Có ông khách nọ sang giàu đến thăm
Anh ngƣng nấu, chạy lăng xăng
Hết lòng o bế khách sang tới nhà,
Muốn mời khách uống nƣớc trà
Anh đi lấy nƣớc đổ ra cái nồi
Thêm đƣờng một ít vào rồi
Bắc lên lò nấu, lửa thời chụm lên
Lửa to, nƣớc nóng sôi liền
Sôi lên sùng sục. Anh bèn lo âu
Nƣớc đƣờng nóng, dễ uống đâu
E rằng khách quý chờ lâu bực mình
Phải làm cho nƣớc nguội nhanh
Anh bèn quạt nƣớc ở quanh trong nồi
Quạt lâu, đƣờng vẫn cứ sôi
Vì anh lính quýnh quên dời nồi đi
Nồi còn trên bếp lửa kia
Dƣới còn lửa nóng đƣờng thì vẫn sôi.
Anh chàng quạt lẹ đã đời
Cho nên toát cả mồ hôi dầm dề.
Mọi ngƣời quanh đó cƣời chê:
“Phí công quạt mãi không hề ích chi
Dƣới nồi không tắt lửa đi
Quạt hoài nƣớc chẳng dễ gì nguội cho!”
*
Truyện này tỉ dụ ngƣời tu
Tham, Sân, Si chẳng diệt trừ cho nhanh
Lửa phiền não đó hoành hành
Làm sao giải thoát ngọn ngành khổ đau
Dù tu khổ hạnh dài lâu
Nằm giƣờng gai góc có đâu ích gì
Hành thân, hành xác thảm thê
Uổng công, vô ích, dễ chi viên thành
Tƣơng lai đau khổ quẩn quanh
Trôi lăn trong cõi tử sinh xoay vòng.
* 13 * SỰ THẬT
CHỨNG MINH
Trong nhà một nhóm ngồi quanh
Phẩm bình đức hạnh một anh ở ngoài
Một ngƣời lên tiếng chê bai:
“Anh này mọi việc trên đời đều hay
Trừ hai điều đáng chê thay
Một là sân hận nổi ngay dễ dàng
Hai là lỗ mãng vô vàn
Mỗi khi chạm việc liên quan đến mình.”
Ngƣời này đang kể sự tình
Thời anh chàng đó thình lình đi ngang
Bên tai nghe lọt rõ ràng
Đùng đùng nổi giận vội vàng ra tay
Nhảy chồm ngay vào nhà này
Túm ngƣời đang nói trong đây đánh liền
Miệng thời la hét cuồng điên:
“Ta nào sân hận, chớ nên nói càn
Ta nào lỗ mãng hung tàn!”
Mọi ngƣời quanh đó can ngăn thốt lời:
“Hãy nhìn hành động của ngƣơi
Những gì hiện tại tức thời chứng minh
Hận sân, lỗ mãng đầy mình
Ngƣời ta bình phẩm quả tình chẳng sai.”
*
Trần gian tội lỗi lắm ngƣời
Suốt ngày trác táng, cả đời say sƣa
Nào đâu tự nhận thói hƣ
Chẳng ƣng chỉ trích, không ƣa phê bình
Nghe chê, xấu hổ, bực mình
Giận lên tìm cách gian manh trả thù
Khó mà tiến trên đƣờng tu,
Dấn sâu cõi ác vốn từ xƣa kia
Gánh vào hậu quả não nề!
* 14 * GIẾT KẺ
DẪN ĐƯỜNG
Một đoàn đông toàn thƣơng gia
Dự trù vƣợt biển đi xa buôn hàng
Tìm đƣờng sinh sống lang thang
Lộ trình đoàn phải băng ngang cánh đồng
Đầy nguy hiểm, rộng mênh mông
Cả đoàn lúng túng, đƣờng không biết rành
Bàn nhau mời kẻ giúp mình
Đi theo chỉ lối, khởi hành luôn thôi.
Nửa đƣờng vừa vƣợt qua rồi
Đoàn buôn bất chợt gặp ngôi miếu thần
Giữa đồng bát ngát vô ngần,
Chiếu theo tập quán của dân vùng này
Thời đoàn cần cúng miếu ngay
Một ngƣời phải giết tại đây tế thần
Mới mong đi thoát cả đoàn.
Thƣơng gia xúm lại họp bàn riêng tƣ:
“Chúng mình thân thích từ xƣa
Đồng hƣơng, bè bạn, rất ƣ lâu đời
Lạ thời chỉ có một ngƣời
Là ngƣời đƣa lối, giết thời tiện thay
Để đem cúng tế miếu này.”
Bàn xong là họ ra tay tức thì
Mang ngƣời đƣa lối giết đi
Giết xong nghĩ chuyện cúng kia yên lành
Đoàn buôn tiếp tục lộ trình
Tiếc rằng không có ai rành đƣờng đi,
Giữa đồng hoang vắng bốn bề
Bơ vơ, lạc lõng, thảm thê, hãi hùng
Để rồi cả bọn cuối cùng
Thảy đều chết thảm trong vùng hiểm nguy.
*
Truyện này tỉ dụ mỗi khi
Muốn vào biển Phật Pháp kia kiếm tìm
Những châu báu quý lƣu truyền
Pháp lành ta phải tu liền ngay thôi
Noi theo Giáo Pháp tuyệt vời
Đƣa đƣờng chỉ lối tới nơi an lành.
Nhiều ngƣời điên đảo tu hành
Pháp lành, Chân Lý chí tình bỏ qua
Quay cuồng trong cõi ta bà
Đƣờng dài sinh tử khó ra đƣợc nào
Chìm trong biển khổ dâng trào
Trôi xa bờ giác, lạc vào bến mê.
* 15 * MUỐN CON MAU LỚN
Thuở xƣa có một ông vua
Quý yêu công chúa mới vừa sinh ra
Nên vua mong muốn thiết tha
Con mình mau lớn để mà ngắm trông
Vua bèn triệu đến hoàng cung
Lƣơng y một vị tiếng lừng khắp nơi
Rồi vua thƣơng lƣợng cùng ngƣời:
“Hiện ông có thuốc tuyệt vời gì không
Để cho công chúa uống xong
Tức thì mau lớn ta mong nhờ ngƣời.”
Lƣơng y từ tốn trả lời:
“Thuốc hay nhƣ vậy kiếm thời cũng ra
Nhƣng mà phải đến phƣơng xa
Có điều tôi muốn trình qua cùng ngài
Tháng ngày tìm thuốc kéo dài
Thời công chúa phải ở ngoài chốn riêng
Ngài đừng thăm. Cần cữ kiêng.
Khi nào kiếm thuốc đã yên chuyện rồi
Và công chúa dùng xong xuôi
Tới thăm thuận tiện thời tôi thỉnh mời.”
Vua nghe, ƣng thuận, y lời.
Lƣơng y từ biệt thảnh thơi ra về
Lên đƣờng đi kiếm thuốc kia
Mƣời hai năm chẵn tới kỳ trở lui
Kiếm ra đƣợc thuốc quý rồi
Đƣa công chúa uống tức thời thuốc tiên
Xong đƣa công chúa đi liền
Vào trình diện đấng vua hiền trong cung.
Nhà vua rất đỗi vui mừng
Thấy công chúa đã vô cùng lớn khôn
Ngợi khen thầy thuốc kia luôn:
“Thầy tài, thầy giỏi không còn ai hơn,
Và công chúa đƣợc nhờ ơn
Thuốc hay, chóng lớn, vô vàn tốt tƣơi.”
Sau khi vua nói dứt lời
Sai quan ban thƣởng cho ngƣời có công
Nhiều tài vật quý vô song.
Mọi ngƣời rõ chuyện cƣời ông vua này
Là ngƣời dại dột lắm thay
Tuổi con mà cũng không hay biết gì.
*
Ngƣời tu Đạo Phật từ bi
Hành trì cần phải rất chi chân tình
Tinh anh tìm hiểu tự mình
Rằng: “Khi nƣớc đến sẽ thành ra ao
Dòng trong sẽ hiện trăng sao.”
Mới mong công đức trƣớc sau vẹn toàn
Nếu không cố gắng chuyên cần
Không theo Phật Pháp vô ngần thâm sâu
Chỉ mong kết quả cho mau
Khó mà đạt đƣợc đạo mầu tối cao.
Kẻ ngu muội đáng cƣời sao!
* 16 * TƯỚI MÍA
BẰNG NƯỚC MÍA
Hai ngƣời trồng mía thi đua
Cùng so tài nghệ hơn thua một ngày
Xem ai giỏi, xem ai hay
Ai trồng mía tốt thƣởng ngay, khen liền,
Ai trồng mía xấu thời phiền
Bị ngƣời kia phạt. Hai bên đồng lòng.
Một anh tự nghĩ: “Mía ngon
Vì xƣa nay ngọt, ai còn lạ chi
Muốn tăng thêm vị ngọt kia
Mình dùng nƣớc mía tƣới thì tốt cây.”
Nghĩ xong anh thực hiện ngay
Mang nhiều mía ép, nƣớc đầy chảy ra
Rồi bƣng nƣớc mía đem qua
Tƣới lên vƣờn mía anh ta mới trồng.
Chao ơi, hao tốn vô cùng
Mà rồi kết quả lại không đƣợc gì
Cả vƣờn mía mới trồng kia
Đều hƣ hoại hết. Ngu si! Đáng cƣời!
*
Truyện này tỉ dụ ở đời
Khi tu Phật Pháp lắm ngƣời kỳ khôi
Không theo đƣờng chính sẵn rồi
Giở trò gian dối, lôi thôi, khác thƣờng
Đui mù tu luyện sai đƣờng
Ỷ quyền, ỷ thế giàu sang của mình
Cƣớp ngang tài sản dân lành
Đem làm phƣớc thiện mong thành công ngay
Quả lành mong sẽ tới tay
Ngờ đâu kết quả đắng cay vô vàn
Hao tinh thần, phí thời gian
Nhọc công vô ích, đạo vàng thấy đâu
Tƣơng lai tai họa thảm sầu
Giống ngƣời tƣới mía trƣớc sau khác gì!
* 17 * VÌ NHỎ MẤT LỚN
Có chàng cho mƣợn năm đồng
Đã lâu con nợ cũng không trả tiền
Chàng bèn tìm đến đòi liền
Qua nhà con nợ ở bên kia làng
Có dòng sông rộng chắn ngang
Phải đi đò khiến anh chàng tốn hao
Ba đồng một lƣợt, ít sao!
Tới nơi ngƣời mƣợn nợ nào có đây
Vắng xa nhà đã mấy ngày
Thế là chàng lại phải quay đầu về
Trả ba đồng, giống lƣợt đi
Tiền đò qua lại vị chi sáu đồng
Tính ra quả thật nhọc công
Lại thêm tổn thất mà không đƣợc gì.
*
Ở đời thấy có nhiều khi
Vì tranh chút lợi rất chi tầm thƣờng
Chúng sinh hành động lầm đƣờng
Thanh danh bại hoại thảm thƣơng theo liền
Gặt về kết quả muộn phiền
Và rồi chút lợi cũng bền đƣợc đâu,
Đời này tiếng xấu ngập đầu
Đời sau quả báo đớn đau dữ dằn.
* 18 * TRÊN LẦU MÀI DAO
Có chàng nọ thuở xa xƣa
Từ lâu phục dịch cho vua của mình
Quả là khổ sở thật tình
Tâm tƣ mỏi mệt, thân hình tang thƣơng
Nhà vua bèn thƣởng cho chàng
Lạc đà vừa chết để mang về nhà.
Món quà vua quý ban ra
Chàng mang về tính lột da tức thì
Tiếc thay dao lụt quá đi
Lƣỡi kia không sắc dễ chi đứt nào.
Chàng đi tìm đá mài dao
Thấy viên đá ở lầu cao trên cùng
Chàng leo lên mài dao xong
Quay lui trở xuống đem dùng dao kia
Lột da. Dao lại lụt đi
Mới dùng chốc lát có gì dài lâu
Thế là chàng lại leo lầu
Đem dao mài nữa rồi mau xuống liền
Lột da. Dao lụt. Lại lên
Xuống lên nhiều lƣợt cho nên mệt ngƣời
Chàng bèn nảy ý lạ đời:
“Lạc đà ta vác lên nơi tầng lầu
Vừa lột da vừa mài dao
Thật là thuận tiện. Ai nào khôn hơn!”
Nghĩ xong chàng thực hiện luôn
Cho là mình quả vô ngần thông minh.
Xa gần lên tiếng phẩm bình:
“Rất chi ngu xuẩn, thật tình dở hơi!”
*
Truyện này tỉ dụ ở đời
Bao nhiêu giới cấm lắm ngƣời không theo
Rồi vung tiền của thật nhiều
Để đem bố thí mong gieo phƣớc lành
Mong sao cho bản thân mình
Sau này sẽ đƣợc tái sinh cõi Trời
Giống ngƣời đần độn trên thôi
Nào đâu kết quả! Nực cƣời lắm thay!
* 19 * GHI DẤU TRÊN THUYỀN
Một chàng vƣợt biển đi xa
Thuyền qua ngọn sóng bất ngờ đánh rơi
Chén bằng bạc quý sáng ngời
Chén rơi xuống biển và rồi chìm sâu
Chàng bèn làm dấu thật mau
Hông thuyền ghi lại để sau dễ tìm
Rồi chàng tiếp tục chèo thuyền
Trong tâm tự nghĩ: “Nào quên dễ gì
Chỗ chén rơi đã khắc ghi
Ngang hông thuyền đó kiếm thì khó chi.”
Thời gian hai tháng trôi đi
Thuyền chàng đến địa phƣơng kia xa vời
Ngay trên sông, ở ngoài khơi
Anh chàng bỗng nhớ chén rơi, muốn tìm
Bèn theo dấu tại mạn thuyền
Định tâm sẽ nhảy xuống miền nƣớc sâu.
Có ngƣời nhìn thấy hỏi mau:
“Anh làm gì lại lặn vào biển khơi?”
Chàng ung dung khẽ đáp lời:
“Tôi tìm chén bạc đánh rơi ngày nào.”
Ngƣời kia hỏi: “Rơi tại đâu?”
Anh chàng: “Rơi tại biển sâu mới rồi
Cách đây hai tháng mà thôi
Và tôi cẩn thận ghi nơi hông thuyền
Chỗ chén rơi để khỏi quên
Ngày nay theo dấu nhảy tìm khó chi.”
Mọi ngƣời nghe vậy cƣời chê:
“Nƣớc sông nƣớc biển có gì khác đâu
Nhƣng nơi chốn thời khác nhau
Ngàn trùng cách biệt trƣớc sau xa vời
Rơi một đằng, lặn một nơi
Làm sao tìm đƣợc chén rơi của mình.”
*
Truyện này nhắc nhở chúng sinh:
“Có ngƣời ngoại đạo tu hành buông lơi
Không theo chính hạnh tuyệt vời,
Tu theo khổ hạnh, công thời tiêu tan
Vừa vô ích, vừa lầm than
Một ly sai biệt dậm ngàn mất đi,
Ta cần sáng suốt kể chi
Phải theo đúng Chánh Pháp khi tu hành!”
* 20 * TRẢ THỊT
Nƣớc kia có một ông vua
Nghe lời đồn đãi khó ƣa về mình
Ngoài đời có kẻ phê bình
Rằng mình bạo ngƣợc, tính tình tàn hung
Còn về chính trị chẳng thông,
Vua nghe tức bực trong lòng lắm thay
Vua bèn hạ lệnh ra ngay:
“Bắt cho kỳ đƣợc tên này về cung
Tên này phạm thƣợng vô cùng.”
Tuy nhiên mật thám truy lùng không ra
Biết ai mà bắt bây giờ
Nịnh thần có kẻ bất ngờ trình tâu,
Vua nghe ra lệnh tóm đầu
Một viên quan nọ có đâu tội tình
Rồi lên án chịu cực hình
Lóc trăm lạng thịt trên mình quan kia
Sau xƣơng sống, thật thảm thê
Gọi là trừng phạt tội “khi quân” này.
Thế rồi sau một ít ngày
Có ngƣời minh chứng vua hay rõ ràng
Vị quan đó bị hàm oan
Dám đâu nói xấu cung vàng khi nao.
Nhà vua hối hận biết bao
Oan ngƣời vô tội lẽ nào để yên
Phải đền bù cho ngƣời hiền
Đền bù tổn thất lại liền một khi
Vua bèn ra lệnh lạ kỳ
Dùng ngàn lạng thịt tức thì đắp lên
Ngay xƣơng sống, trả lại liền
Nghĩ bù đắp vậy là yên mọi bề.
Vị quan đƣợc trả thịt về
Vẫn còn đau đớn não nề khóc than
Cứ rên rỉ suốt canh tàn
Nhà vua nghe đƣợc chẳng cần xét suy
Đến nơi vặn hỏi quan kia:
“Ngƣơi còn khóc lóc làm chi nữa mà
Thịt ngƣơi ta chỉ lấy ra
Có trăm lạng thịt. Nay ta đền bồi
Một ngàn lạng thịt đủ rồi
Cớ sao ngƣơi vẫn còn ngồi than thân?”
Nạn nhân mệt mỏi vô ngần
Không còn sức lực, chịu thầm đớn đau,
Ngƣời chung quanh vội trình tâu:
“Nếu ai mà có chặt đầu đại vƣơng
Rồi sau họ lại bồi thƣờng
Một ngàn đầu khác cũng không ích gì
Làm sao dính lại đầu kia!”
Vua nghe nói vậy, lầm lì, lặng thinh.
*
Kẻ ngu trong đám chúng sinh
Tham vui hiện tại thoả tình không thôi
Sợ đâu hậu quả tƣơng lai,
Họ gây khổ não cho ngƣời chung quanh
Góp gom tiền của về mình
Rồi đem làm phúc, quả lành cầu mong
Mong bao tội lỗi diệt xong,
Nghĩ suy nhƣ vậy là không đúng rồi.
Truyện nhà vua lóc thịt ngƣời
Khuyên đừng cẩu thả buông lơi việc gì
Bạo tàn, lỗ mãng ích chi
Kẻo khi lầm lỡ khó bề sửa sai!
* 21 * CẦU CON
Ở trong vùng có một bà
Sinh con một đứa rất là mừng vui
Nhƣng rồi mẹ muốn đủ đôi
Muốn thêm đứa nữa cho đời tƣơi thêm
Nên bà dò hỏi chị em
Hỏi đàn bà khác thân quen giúp mình:
“Xin ai có kế tài tình
Chỉ tôi phƣơng pháp để sinh thêm nào.”
Có bà lão tuổi đã cao
Bấy giờ lên tiếng: “Sinh đâu khó gì
Nhƣng con đầu phải giết đi
Để rồi lấy máu tế thì linh thay
Tế thần xong toại ý ngay
Đó là phƣơng pháp già này tinh thông.”
Nghe lời bà mẹ xiêu lòng
Định làm theo vậy mà không ngại ngần
May thay lối xóm ở gần
Có ngƣời hay biết cản ngăn bà liền
Trách rằng: “Chị quả cuồng điên
Muốn thêm con nữa, cứ nên mong cầu
Nhƣng sao tính giết con đầu
Giết xong nhìn lại còn đâu đứa nào
Thật là dại dột biết bao
Chị cần xét lại xem sao. Chớ làm!”
*
Ở đời lắm kẻ sai lầm
Dị đoan, mê tín, theo chân thuyết tà
Do phƣờng ngoại đạo đề ra
Rằng: “Muốn hạnh phúc thăng hoa cuộc đời
Phải tu khổ hạnh tức thời
Nhảy vào hầm lửa, nằm gai, trần truồng.”
Tu sai nên chỉ uổng công
Khổ thân tự hại chứ không phƣớc gì
Đâu sinh lên đƣợc Trời kia
So cùng Phật Giáo rất chi ngƣợc đời
Vì xa Chánh Pháp tuyệt vời.
* 22 * BÁN TRẦM HƯƠNG
Có chàng lặn lội biển khơi
Tìm trầm hƣơng quý kiếm lời bán ra
Trải nhiều năm tháng trôi qua
Công lao kết quả thật là tốt thay
Trầm hƣơng đƣợc một xe đầy
Đem về giữa chợ chàng bầy bán rao
Vì hàng quý, nên giá cao
Thành ra chẳng có ai nào muốn mua
Chàng buồn chán, chàng ƣu tƣ
Băn khoăn tính toán nhƣng chƣa đƣợc gì.
Chợt chàng ngó thấy ngƣời kia
Mang than ra chợ bán thì hết mau
Có bao giờ ế hàng đâu
Chàng nhìn, tính toán trong đầu loay hoay:
“Ta đem đốt trầm hƣơng này
Thành than rồi bán xong ngay dễ dàng.”
Nghĩ xong chàng đã vội vàng
Mang trầm hƣơng đốt thành than hết liền
Đƣa ra chợ bán kiếm tiền
Thế là bán chạy quả nhiên hết hàng.
Buồn thay giá một xe than
So ra rẻ mạt sao bằng trầm hƣơng.
*
Truyện này khuyên khách thập phƣơng
Tu hành chớ ngại con đƣờng gian truân
Nếu mong Phật quả thành tâm
Khó chi ta cũng ngàn lần vƣợt ngay.
Giữ nguyên quả vị Phật này
Chớ nên thoái chí chẳng hay chút nào,
Giữ nguyên quả vị tối cao
Quyết tâm thành đạt chớ nao núng lòng.
* 23 * TRỘM MỀN
Có tên trộm thật ngu si
Vào nhà giàu có lấy đi ít hàng
Toàn là gấm quý hạng sang
Rồi còn vơ vét trên đƣờng rút lui
Một mền rách nát tả tơi
Và quần áo cũ của ngƣời chủ gia
Xong rồi mới chịu đi ra
Đem hàng gấm quý bao qua ngoài cùng
Áo quần, mền rách phía trong
Gói thành một gói, cõi lòng thảnh thơi.
Sau này đi khắp mọi nơi
Hắn mang gói đó chẳng rời phút giây.
Mọi ngƣời biết đƣợc chuyện này
Đêu chê cƣời hắn là tay ngu đần.
*
Ở đời ai đã phát tâm
Tin theo Phật Pháp chuyên cần tu thân
Không nên trở lại sai lầm
Tham lam danh lợi dƣơng trần làm chi
Để rồi Giới Luật phá đi.
Nếu ai điên đảo nghĩ suy sai đƣờng
Giới thanh tịnh cứ coi thƣờng
Tất nhiên đức hạnh tổn thƣơng nặng nề
Khiến cho thiên hạ cƣời chê!
* 24 * GIEO MÈ
Có ngƣời ăn chút vừng mè
Khi ăn mè sống anh chê bai liền
Ăn mè rang chín anh khen
Rồi anh tự nghĩ: “Mình nên trồng mè
Mè rang chín ăn ngon ghê
Nếu đem mè chín trồng thì tốt cây
Chắc cây cho hạt ngon đây.”
Nghĩ xong anh thực hiện ngay tức thì
Rang vừng mè cho chín đi
Rồi mang tới mảnh đất kia gieo trồng.
Than ôi kết quả chờ trông
Chẳng cây nào mọc! Uổng công mất rồi!
*
Truyện này ví dụ có ngƣời
Tu theo hạnh Bồ Tát thời không vui
Than tu khổ hạnh buồn đời
Con đƣờng Phật quả xa vời, gian nan.
Sau khi nghĩ bèn chuyển sang
Chỉ tu theo hạnh dễ dàng mà thôi
Làm A La Hán đƣợc rồi
Đƣờng tu mau chứng, luân hồi thoát ngay
Chẳng còn sinh, tử vần xoay.
Tu nhƣ vậy thật tiếc thay vô cùng
Sau này khó thể trông mong
Muốn cầu Phật quả có hòng đƣợc đâu!
* 25 * NƯỚC VÀ LỬA
Có ngƣời sống tại nhà này
Thƣờng hay làm mọi việc ngay trong phòng
Cần nƣớc lạnh, cần lửa hồng,
Lửa chàng nhóm ở bên trong chén sành
Nƣớc thời chứa ở trong bình
Cái bình bằng thiếc nhỏ xinh, nóng liền.
Chàng lo chuẩn bị làm đêm
Để bình đựng nƣớc lên trên chén sành
Trong lòng tự nghĩ khôn lanh:
“Lửa hồng, nƣớc lạnh sẵn dành tại đây
Tối nay làm việc có ngay.”
Khi quay lại đó tiếc thay cho chàng
Nƣớc thời nóng, thật lỡ làng
Lửa vì bị đậy nên tàn mất đi
Cả hai dùng chẳng đƣợc chi
Việc làm chậm trễ cũng vì khờ thôi.
*
Truyện này ví dụ ở đời
Xuất gia cầu học lắm ngƣời hăng say
Học theo Phật Pháp điều hay
Nhƣng rồi quyến luyến lại quay về nhà
Về gia đình, khó thoát ra
Thân chìm cõi dục, tâm sa biển tình
Lửa công đức tàn lụi nhanh
Nƣớc trì giới, đức tu hành mất đi
Thế gian sự nghiệp còn gì
Chỉ còn một nỗi sầu bi dâng tràn!
* 26 * BẮT CHƯỚC VUA
Có ngƣời nọ thuở xa xƣa
Muốn tìm cách khiến cho vua của mình
Đƣợc hài lòng, vui thật tình
Tìm ngƣời quen hắn chân thành hỏi han,
Ngƣời quen mách kế cho rằng:
“Lấy lòng vua cũng dễ dàng, khó chi
Anh nên bắt chƣớc ngài đi
Theo từng điệu bộ mỗi khi gần ngài.”
Hắn khen: “Ý kiến thật tài.”
Xong rồi hắn đến nơi ngai vàng liền
Dõi theo cử chỉ vua hiền
Để rồi bắt chƣớc giống in mọi điều.
Bấy giờ vua nháy mắt nhiều
Hắn bèn cũng chớp mắt theo liên hồi
Giống nhƣ in, giống quá trời
Nhà vua thấy lạ thốt lời hỏi ngay:
“Sao ngƣơi chớp mắt mãi đây
Bị lông hay bụi bẩn bay rớt vào?”
Hắn bèn lên tiếng thƣa mau:
“Mắt tôi vẫn tốt từ bao lâu rồi
Cầu mong lấy đƣợc lòng ngài
Nên tôi bắt chƣớc, tức thời theo ngay
Nhái cho thật giống, thật hay
Ngài vui, ban thƣởng, thân này thăng hoa.”
Vua nghe nổi giận thét la:
“Nhà ngƣơi láo xƣợc chẳng tha đƣợc nào!”
Vua sai quân lính lôi vào
Phạt về tội dám hỗn hào cùng vua
Đánh đòn một trận cho chừa
Đuổi ra khỏi nƣớc kể nhƣ tàn đời.
*
Truyện này thí dụ nhiều ngƣời
Đƣợc nghe Phật Pháp để rồi tu theo
Nhƣng không hiểu đƣợc một điều
Phật vì đại chúng tuy nêu Pháp lành
Pháp nhiều khi thấp thật tình
Giúp ngƣời kém cỏi thấm nhanh đạo mầu,
Họ nào hay biết đƣợc đâu
Khi nghe Pháp thấy có câu, chữ nào
Tỏ ra không đƣợc thanh cao
Họ bèn lên tiếng ồn ào chê bai
Hoặc là bắt chƣớc làm sai
Mất đi thiện lợi, gánh tai hại về
Đọa vào đƣờng ác não nề
Mất đi chứng ngộ, thảm thê khổ hình.
* 27 * TRỊ VẾT THƯƠNG
Tội thay có một ông già
Bị vua đánh đập rất là nhẫn tâm
Mang thƣơng tích nặng vô ngần
Ông dùng phân ngựa thoa luôn ngay vào
Vài hôm thƣơng tích lành mau.
Có ngƣời ngu nọ thấy sao lạ lùng
Bèn lên tiếng nói vui mừng:
“Ta vừa học đƣợc một phƣơng thuốc này
Trị thƣơng tích thật là hay.”
Ngƣời ngu vội vã về ngay nhà mình
Gọi con ra khẽ tâm tình:
“Cha vừa biết thuốc chữa lành vết thƣơng
Thật hay ho, thật lạ thƣờng
Con để cha đánh sau lƣng bây giờ
Rồi khi thƣơng tích hiện ra
Thuốc hay kia sẽ đem thoa chữa liền
Chắc là hiệu nghiệm vô biên.”
Con nghe cha nói xong bèn chịu ngay
Đánh lƣng con cha ra tay
Rồi đem phân ngựa thoa đầy vết thƣơng
Thật là ngu xuẩn trăm đƣờng
Khiến cho thiên hạ bốn phƣơng chê cƣời.
*
Truyện này thí dụ có ngƣời
Muốn tu học Phật Pháp thời lầm mê
Để phiền não, tham sân si
Tự do phát khởi. Mất đi Pháp Lành
Lại thêm nghiệp lụy tăng nhanh.
Tỉ nhƣ nghe nói thực hành tốt thay
“Quán thân bất tịnh” thật hay
Thân phàm ngũ uẩn bỏ ngay dễ dàng
Thoát ly sinh tử đôi đƣờng,
Hắn bèn “nữ sắc” coi thƣờng quán mau
Quán thêm “ngũ dục” xem sao
Than ôi kết quả thảm sầu tới nhanh
“Quán thân bất tịnh” không thành
Vì tâm chƣa vững nên đành đớn đau
Đƣờng mê sắc dục dấn sâu
Tử sinh nghiệp báo tránh đâu thoát nào!
* 28 * XẺO MŨI
Trong làng có một anh chàng
Sánh duyên cùng với một nàng vợ xinh
Đẹp nhan sắc, tuổi xuân xanh
Chỉ riêng cái mũi quả tình khó coi.
Thời gian chắp cánh dần trôi
Bỗng nhiên chàng gặp một ngƣời nhƣ tiên
Dung nhan rực rỡ một miền
Lại thêm mũi đẹp có duyên vô cùng
Anh chàng tự nghĩ trong lòng:
“Nàng này mũi đẹp, mình mong ƣớc rằng
Làm sao có đƣợc mũi nàng
Để thay vào mũi khó thƣơng vợ mình
Vợ mình sẽ đẹp sẽ xinh.”
Thế rồi chàng thực hiện nhanh ý này
Cắt đi mũi ngƣời đẹp ngay
Cầm về khoe vợ giọng đầy sƣớng vui:
“Em ơi! Có mũi đẹp rồi
Tặng em thay mũi cũ thời tuyệt luân!”
Chàng bèn xẻo mũi vợ luôn
Quăng đi mũi cũ chẳng buồn tiếc chi
Thay vào bằng mũi đẹp kia
Cuối cùng không ráp đƣợc vì dễ đâu,
Vợ chàng mất mũi đớn đau
Càng thêm xấu xí thảm sầu tang thƣơng.
Vì trò ngu xuẩn của chàng
Gây tai hại cả hai nàng than ôi!
*
Truyện này thí dụ có ngƣời
Nghe Sa Môn đức tuyệt vời từ lâu
Bà La Môn đức kém đâu
Mọi ngƣời cung kính trƣớc sau cúng dƣờng
Ngƣời này bèn nghĩ điên cuồng:
“Ta cùng các vị đó không khác gì.”
Thế là lên giọng u mê
Xƣng mình đức lớn khác chi đâu nào
Thật là bất lợi xiết bao
Tổn thêm phẩm hạnh từ lâu của mình.
* 29 * ĐỐT ÁO
Có chàng nọ nghèo thật nghèo
Làm thuê, tiền bạc không nhiều là bao
Chàng dành dụm mãi trƣớc sau
Đủ tiền may một áo sao tầm thƣờng
Vải thô, áo ngắn thảm thƣơng
Nên khi chàng mặc ra đƣờng khó coi.
Có ngƣời chặn hỏi chê cƣời:
“Hình dung, mặt mũi anh thời đẹp xinh
Chắc là thuộc một gia đình
Giàu sang, phú quý ở quanh trong làng
Sao anh mặc áo vải thƣờng?
Tôi nay có cách tìm đƣờng giúp anh
Có quần áo đẹp tốt lành
Nhƣng anh phải thật tâm thành tin tôi
Tôi không dối. Nói thật thôi.”
Chàng nghèo mừng rỡ: “Đƣợc rồi tôi tin
Nghe theo anh chỉ bảo liền.”
Thế là kẻ lạ ngay bên mé rừng
Đốt lên ngọn lửa bập bùng
Bảo chàng nghèo đó: “Anh đừng ngại chi
Cởi mau cái áo xấu kia
Bỏ vào trong lửa đốt đi tức thời
Sau khi áo cháy xong xuôi
Anh nên đợi một chút rồi thấy ngay
Áo quần đẹp hiện ra đây.”
Chàng nghèo tuân lệnh kẻ này làm theo
Cởi ra áo cũ xấu, nghèo
Vứt vào lửa đốt cháy vèo đi mau.
Chàng đi qua lại chờ lâu
Nào quần áo đẹp có đâu hiện hình.
*
Truyện này khuyên nhủ chúng sinh
Phải theo lời Phật dạy mình chớ quên
Thân ngƣời khó đạt đƣợc liền
Chúng ta đã đƣợc phải nên giữ gìn
Tu thân, tích đức, tạo duyên
Vun bồi cội phúc luôn thêm tốt lành
Y theo Chánh Pháp tu hành.
Tiếc thay ngoại đạo gian manh vô vàn
Lập ra tà thuyết dối gian
Khuyên nên hủy hoại tấm thân con ngƣời
Nhảy vào hầm lửa ngạt hơi
Là sinh lên đƣợc cõi trời tối cao
Hƣởng đời sống thật dài lâu
Hƣởng nhiều khoái lạc ngọt ngào mai sau.
Lời vô lý, khó tin sao
Đời này tổn hại tránh nào thoát đây,
Đời sau mê hoặc tới ngay
Sa vào địa ngục đọa đày khổ đau.
* 30 * NUÔI DÊ
Chàng kia nuôi một bầy dê
Đúng theo phƣơng pháp, tay nghề giỏi giang
Nên dê sinh sản từng đàn
Từ ngàn con đến chục ngàn rất mau
Nhƣng chàng hà tiện hàng đầu
Không hề dám giết con nào để ăn
Hoặc là đãi khách đến thăm
Dù ai năn nỉ cũng bằng thừa thôi
Không cho, không bán lâu rồi.
Ngày kia xuất hiện một ngƣời dối gian
Tới làm quen với anh chàng
Dùng lời ngon ngọt kết làm bạn thân,
Chàng tin ngay, chẳng ngại ngần
Giao du kẻ lạ không cần nghĩ thêm.
Một hôm kẻ đó nói liền:
“Chúng ta là bạn thân quen bao ngày
Muốn cùng anh bàn chuyện này
Anh chƣa có vợ. Buồn thay cuộc đời
Cô đơn, hiu quạnh, đơn côi,
Tôi nghe ở hƣớng Đông nơi tỉnh mình
Có cô gái nọ đẹp xinh
Nếu mà anh cƣới quả tình xứng đôi
Tôi xin giới thiệu hai ngƣời
Kết duyên chồng vợ nghĩ thời thành công.”
Chàng nuôi dê mừng vô cùng
Giao dê cho bạn nhiều không tính tiền
Sắm bao lễ vật đƣa thêm
Làm đồ sính lễ đầu tiên của chàng.
Vài ngày sau ông bạn vàng
Bỗng quay trở lại nói rằng: “Anh ơi!
Cô nàng chịu lấy anh rồi
May thay cô vợ anh thời mới sinh
Một con ngộ nghĩnh thật tình
Tôi quay lại báo để anh đƣợc mừng.”
Chàng nuôi dê sƣớng vô cùng
Hôn thê mặt mũi đã từng thấy đâu
Nhƣng nghe nói sinh con đầu
Vui không thể tả. Dê nào tiếc chi
Cấp dê cho bạn lia chia
Hai bên từ biệt. Bạn đi đến nàng.
Vài ngày sau ông bạn vàng
Lại quay lui báo tin rằng: “Anh ơi!
Thảm thê, đau đớn quá trời
Con anh vừa mới lìa đời ít hôm
Tôi xin thành thật chia buồn
Tỏ lòng bạn hữu tình luôn đậm mầu.”
Chàng nuôi dê chợt u sầu
Nghe tin vật vã buồn đau khóc hoài.
*
Truyện này thí dụ cuộc đời
Ở trong Phật Giáo có ngƣời đa văn
Nhƣng vì danh lợi bản thân
Đã không giáo hoá cho dân quanh mình
Lại ham dục lạc thƣờng tình
Cho nên bị lƣờng gạt thành đớn đau
Một ngày nọ chợt quay đầu
Tới bờ mê hoặc, ghé cầu vô minh
Bao công đức, bao pháp lành
Than ôi phút chốc thôi đành buông trôi
Tu hành lơ đãng mất rồi
Mạng thân, tài sản tức thời tiêu tan
Thật là tủi nhục vô vàn
Tự mình chuốc khổ, chuốc oan cho mình!
* 31 * MUA LỪA
Thuở xƣa đạo Bà la môn
Tín đồ một nhóm họp luôn cùng bàn
Cử hành đại hội huy hoàng
Cần nhiều chén bạc, chén vàng đem trƣng
Nên giáo chủ không ngại ngùng
Sai ngƣời lên chợ mời ông thợ về
Thợ đồ sứ giỏi tay nghề.
Tuân lời đệ tử tức thì đi ngay
Giữa đƣờng họ gặp ông này
Dắt lừa ra chợ hôm nay bán hàng
Lƣng lừa chở nặng rộn ràng
Toàn đồ sứ quý sẵn sàng bán ra,
Lừa đang đi chợt bất ngờ
Xảy chân, té quỵ bên bờ đƣờng mƣơng
Bao nhiêu đồ sứ trên lƣng
Rơi luôn xuống đất và cùng vỡ tan
Thế là ông thợ bàng hoàng
Buồn rầu cất tiếng khóc than não nùng.
Mấy chàng đệ tử lạ lùng
Bèn lên tiếng hỏi: “Sao ông khóc hoài?”
Thở dài ông thợ trả lời:
“Bao nhiêu đồ sứ đi đời nhà ma
Công lao làm suốt năm qua
Giờ lừa làm bể, thế là công toi
Các anh nhìn đó mà coi
Tôi buồn đứt ruột khóc thời lạ đâu.”
Mấy chàng đƣa mắt ngó nhau
Nghĩ thầm mừng rỡ: “Lừa sao thật tài
Một năm ông thợ miệt mài
Công trình khó nhọc lừa thời phá tan
Chỉ trong giây phút dễ dàng
Chú lừa thật giỏi, nên mang lừa về.”
Họ bèn thƣơng lƣợng tức thì
Xin ông thợ bán lừa kia cho mình.
Đang tức giận, đang bất bình
Nên ông đồng ý bán nhanh chú lừa
Khi nghe thấy họ hỏi mua
Đôi bên thanh toán êm ru mọi bề.
Các chàng đệ tử ra về
Mang lừa trình diện, hả hê vô vàn
Chợt nghe giáo chủ hỏi han:
“Mua lừa chuyên chở đâu cần dùng chi
Chỉ cần ông thợ khéo kia
Sao không mời thợ lại đi mua lừa?”
Các chàng hăng hái vội thƣa:
“Lừa này bản lãnh rất ƣ lạ lùng
Giỏi hơn ông thợ vô cùng
Bao đồ sứ thợ làm trong năm rồi
Chỉ cần vài phút giây thôi
Một mình lừa đã tức thời phá tan.”
Lắc đầu giáo chủ khẽ than:
“Các con dại dột nên ham lừa này
Lừa trong khoảnh khắc chƣa đầy
Làm bao đồ sứ bể ngay dễ dàng
Nhƣng dù trải trăm năm trƣờng
Lừa này cũng chẳng biết đƣờng làm chi
Tạo ra đồ sứ quý kia
Dù cho một cái, nói gì nhiều hơn.”
*
Thế gian lắm kẻ thọ ơn
Nhờ ngƣời giúp đỡ ân cần lắm khi
Nhƣng không đền đáp chút chi
Lại đem thù oán mà đi trả ngƣời
Vong ân, bội nghĩa ở đời
Chỉ thêm tai hại. Ta thời tránh xa!
* 32 * TRỘM VÀNG
Hai thƣơng gia nọ từ lâu
Ở cùng một chỗ cạnh nhau bán hàng
Một ngƣời buôn bán bạc vàng
Một ngƣời bông vải. Hai chàng thảnh thơi.
Một hôm có khách tới nơi
Mua vàng nên muốn tức thời thử ngay
Xem vàng thật, giả sao đây
Để vàng vào lửa là hay biết liền.
Ngƣời bông vải nổi tham lên
Trộm luôn một cục vàng trên lửa hồng
Vội vàng đem giấu trong bông
Sợ ai nhìn thấy thời không hay gì.
Vàng đang nóng đỏ kể chi
Khiến cho bông vải cháy đi điêu tàn
Sạch sành sanh, cháy tiêu tan
Thế là bại lộ chuyện gian manh rồi
Vàng không trộm đƣợc của ngƣời
Bao nhiêu bông vải mình thời tiêu ma.
*
Đôi khi ngoại đạo quanh ta
Trộm luôn Chánh Pháp Phật Đà quang vinh
Đem làm giáo lý của mình
Nhƣng mà nguyên lý quả tình hiểu đâu
Vụng về sử dụng cùng nhau
Việc làm kết quả trƣớc sau tiêu tùng:
“Đạo mình pha trộn lung tung
Rất là mâu thuẫn, vô cùng kỳ khôi.”
Khi cơ mƣu bại lộ rồi
Làm trò cƣời mãi cho ngƣời bàng quan.
* 33 * CHẶT CÂY TÌM TRÁI
Có cây nọ trong vƣờn vua
Cây sinh ra trái rất ƣ khác đời
Sum sê tàn nhánh xanh tƣơi
Trái thời ngon ngọt tuyệt vời hiếm thay.
Từ nơi quốc ngoại một ngày
Có ngƣời khách nọ ghé đây thăm vƣờn
Nhà vua đƣa khách đi luôn
Tới xem cây quý, cành vƣơn, lá dày
Vua khoe rằng: “Trái của cây
Rất nhiều nƣớc ngọt, lại đầy vị ngon
Thật là hiếm quý vô song.”
Khách xin ăn thử, cầu mong hƣởng liền
Vua bằng lòng, nhƣng nhìn lên
Thấy cây cao lớn, bốn bên vƣơn cành
Vua bèn ra lệnh lính canh
Đốn cây đổ xuống cỏ xanh ven rào
Nhƣng tìm không đƣợc trái nào
Đành trồng cây lại. Biết sao bây giờ!
Vua sai dựng lại chỗ xƣa
Dựng cây lên chỗ mới vừa chặt xong
Rồi tìm mọi cách vun trồng,
Than ôi cây quý nay không sống còn
Không còn sinh trái ngọt ngon
Chồi non, cành lá héo hon thảm sầu.
*
Truyện này thí dụ đạo mầu
Phật từng khuyên dạy ta mau tu hành
Trì giới cấm, theo pháp lành
Để nhƣ cây quý tƣơi xanh giữa trời
Sinh ra quả báu tuyệt vời
Từ bi, trí tuệ bao ngƣời cầu mong
Thêm thiền định, thêm thần thông
Nở hoa, kết trái vô cùng khả quan,
Nhƣng nhiều ngƣời lại hoang đàng
Buông lung, phạm giới, đạo vàng buông lơi
Mà mong cây phƣớc tốt tƣơi
Vô minh nhƣ vậy nghĩ thời đáng thƣơng!
* 34 * THÂU NGẮN ĐƯỜNG ĐI
Làng thôn kia cách kinh thành
Tính ra trăm dặm quả tình xa xôi
Trong làng có một giếng khơi
Nƣớc trong, ngon ngọt khác đời lâu nay,
Vua ra lệnh dân làng này
Phải lo chở nƣớc mỗi ngày về kinh
Cho vua uống với triều đình.
Dân làng từ đó tội tình khổ đau
Tới lui mệt mỏi dãi dàu
Chịu đời không thấu rủ nhau trốn dần
Đến phƣơng xa cho yên thân,
Trƣởng thôn làng biết chuyện dân muộn phiền
Nên ông triệu tập dân liền
Họp thành đại hội một phiên bất thƣờng
Ông tuyên bố giọng khẩn trƣơng:
“Bà con đừng có tìm đƣờng đi đâu
Tôi vào gặp vua thỉnh cầu
Xin tìm biện pháp giúp mau dân làng
Đổi thay khoảng cách con đƣờng
Đang dài trăm dặm còn chừng sáu mƣơi
Bà con đi lại thảnh thơi
Không còn khó nhọc nhƣ thời xƣa kia.”
Sau khi hội họp trở về
Trƣởng thôn làng vội vã đi vào triều
Yêu cầu vua chỉ một điều
Đổi thay khoảng cách đƣờng theo ý làng.
Nhà vua phê chuẩn dễ dàng
Chỉ thay tên gọi quãng đƣờng này thôi
“Một trăm” nay gọi “sáu mƣơi”,
Dân nghe tin đó mọi ngƣời đều vui
Tự nhiên cảm thấy gần rồi
Dù trong thực tế có lời rỉ tai:
“Đƣờng nhƣ cũ, vẫn còn dài
Nào đâu rút ngắn sao ai cũng mừng?”
Dân làng nghe rõ tỏ tƣờng
Chẳng tin lời đó, đồng lòng tin vua
Cùng nhau ở lại làng xƣa
Không hề còn muốn di cƣ đổi rời.
*
Truyện này thí dụ ngƣời đời
Phát tâm Chánh Pháp tu thời thiết tha
Luân hồi, sinh tử mong qua
Nhƣng thời gian học thấy là dài thay
Nên mệt mỏi, rồi loay hoay
Nửa đƣờng thoái chí ngƣng ngay tu hành.
Đức Nhƣ Lai rất tinh anh
Nhất thừa Ngài lại nói thành ra ba
Hàng hạ căn khắp gần xa
Nghe xong cảm thấy thật là dễ tu.
Sau khi họ chứng Tiểu thừa
Nhƣ Lai mới dạy đúng nhƣ ban đầu
Rằng: “Phật Pháp đã từ lâu
Nhất thừa là đúng, có đâu ba thừa
Nhớ rằng Sự Thật từ xƣa
Luôn luôn chỉ một, hầu nhƣ vậy rồi.”
Ngƣời tu lúc đó nghe lời
Lòng tin tƣởng Phật tức thời vững thêm
Đƣờng tu Chánh Đạo an nhiên
Đại thừa Bồ Tát tiến lên tâm thành.
* 35 * THẤY BÓNG
TRONG GƯƠNG
Có ngƣời nghèo khổ quá trời
Nợ nần vay mƣợn khắp nơi ngập đầu
Cách nào trả nợ nổi đâu
Chỉ còn biện pháp trốn mau cho rồi,
Một ngày y đến một nơi
Cánh đồng bát ngát, không ngƣời, vắng hoang
Y nhìn thấy một cái rƣơng
Mở xem thấy thật bất thƣờng lạ thay
Ngọc ngà châu báu trong đây
Kho tàng quý giá đựng đầy cả rƣơng.
Nắp rƣơng gắn một cái gƣơng
Lòng y hồi hộp vui mừng kể chi
Y thò tay vào rƣơng kia
Định tâm lấy của báu đi cho rồi
Chợt y thấy hiện một ngƣời
Trong gƣơng thấp thoáng, vẻ thời gớm ghê
Nhƣ dọa nạt, nhƣ hăm he,
Thật ra là bóng của y trong này,
Y kinh hãi vội dừng tay
Tâm tràn lo sợ, giọng đầy hoang mang
Nói cùng ngƣời hiện mặt gƣơng:
“Ta cho là ở trong rƣơng không ngƣời
Ai dè lại thấy có ngƣơi
Thật là kỳ quái lạ đời xƣa nay.”
Nói xong y vội chạy ngay
Bỏ đi nơi khác xa đây tức thời.
*
Truyện này thí dụ ngƣời đời
Bị bao phiền não cuốn trôi buộc ràng
Nên khốn khổ, nên lầm than
Mất đi phúc đức, tiêu tan duyên lành
Quay cuồng trong chốn tử sinh
Ma vƣơng chủ nợ dập dình ngày đêm
Muốn cầu giải thoát ngay liền
Nên theo Phật Pháp thuận duyên tu hành
Vun cội phúc, tạo giống lành
Đƣợc nhƣ rƣơng báu quả tình khác chi
Nhƣng rồi lại bị mê si
Khƣ khƣ cố chấp nghĩ suy “thân mình”
Cái “ta” tƣởng có thật tình
Hay đâu nào khác bóng hình trong gƣơng.
Tu hành nhƣ vậy lầm đƣờng
Thiền định, đạo phẩm thân thƣơng xa lìa
Cùng bao công đức trôi đi
So cùng kẻ đƣợc rƣơng kia khác nào.
* 36 * LẦM MÓC CON MẮT
Có chàng nọ thuở xa xƣa
Lên trên núi thẳm luyện tu lâu đời
Đạt thành pháp thuật tuyệt vời
Có tài khám phá dƣới nơi đất bằng
Ngọc ngà, châu báu, kho tàng
Dù chôn vùi đó đã hằng bao lâu.
Vua nghe chuyện lạ trình tâu
Rất là mừng rỡ, có đâu ngại ngần
Bèn ra lệnh cho quần thần
Đi mời chàng đó về luôn triều đình
Để lƣu chàng lại nƣớc mình
Nhờ tìm của báu thật tình khẩn trƣơng
Hiện chôn vùi khắp bốn phƣơng
Hầu mong đất nƣớc phú cƣờng mau thôi.
Đại thần thời đó có ngƣời
Nhận trao sứ mạng tức thời đi ngay
Quả nhiên tìm đƣợc chàng này
Nhƣng ông không thỉnh về ngay cung vàng
Chỉ đƣa tay rất phũ phàng
Móc ra cặp mắt về dâng vua mình.
Đại thần ngu ngốc tâu trình:
“Hạ thần đã móc mắt anh chàng rồi
Chàng này phải ở lại thôi
Muốn đi khỏi nƣớc chẳng rời đƣợc đâu.”
Vua nghe, ngán ngẫm, lắc đầu
Lấy làm bất mãn phán mau đôi lời:
“Nhà ngƣơi khờ dại quá trời
Ý ta muốn thỉnh mời ngƣời tài ba
Chính vì cặp mắt chàng ta
Có tài khám phá ngọc ngà, báu châu
Dù chôn giấu dƣới đất sâu
Nay ngƣơi làm vậy chàng đâu thấy gì,
Mắt khi đã hủy hoại đi
Không dùng chàng đƣợc việc chi nữa rồi.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
Tín đồ đạo Phật lắm ngƣời nhận ra
Thầy tu đạo đức cao xa
Tu thân khắc khổ rừng già núi sâu
Thấy phi thƣờng, đáng phục sao
Cho nên cung kính rƣớc mau về nhà
Cúng dƣờng tâm nguyện thiết tha
Rõ đâu làm vậy thật là lầm đây
Chỉ gây trở ngại cho thầy
Vốn tu khắc khổ lâu nay quen rồi
Khiến thầy bị hại thêm thôi
Huỷ tiêu giới hạnh, buông trôi pháp lành
Khó mà đắc quả viên thành.
Tại gia Phật tử tinh anh rất cần
Tránh mù quáng, tránh sai lầm
Để mà hộ pháp muôn phần đúng thay
Thanh cao giới, định các thầy
Đừng làm hoen ố mà gây tội tình.
* 37 * GIẾT TRÂU
Một ngƣời nuôi đã từ lâu
Hai trăm năm chục con trâu tốt lành
Thả ra ăn cỏ đồng xanh
Thông thƣờng trâu chỉ ăn quanh cùng bầy.
Một hôm có cọp tới đây
Vồ đi một chú trâu ngay tức thì
Rồi ăn thịt mất trâu kia
Ngƣời nuôi trâu thấy, nghĩ suy trong lòng:
“Trâu ta đã mất một con
Giờ không đủ số ta còn tiếc chi
Bầy trâu dùng chẳng đƣợc gì.”
Thế là ngƣời đó xua đi cả bầy
Rơi vào vực thẳm thảm thay
Chết không sót lại trong tay con nào.
*
Truyện này thí dụ giống sao
Xuất gia có vị đã vào Cửa Không
“Giới cụ túc” đã thọ xong
Hai trăm năm chục giới mong giữ gìn
Rồi sau bất cẩn lỡ quên
Phạm vào một giới thời nên sửa mình
Để quay về chốn tịnh thanh,
Tiếc thay vị đó tu hành lầm sai
Không hề xấu hổ cùng ai
Ăn năn, sám hối đồng thời cũng lơ
Lại lầm tƣởng rất mê mờ:
“Phạm vào một giới, bây giờ cần chi
Một khi giới hạnh khuyết đi
Giới điều còn lại ích gì giữ thêm.”
Thế là từ đó ngang nhiên
Phạm bao giới luật. Não phiền gia tăng.
Tu hành mê muội đáng thƣơng!
* 38 * BẢO NƯỚC ĐỪNG CHẢY
Chàng kia lê bƣớc dọc đƣờng
Rất là khát nƣớc, thấy hang cận kề
Suối dòng trong đó tràn trề
Nƣớc trong leo lẻo tuôn về cửa hang
Chảy vào thùng hứng sẵn sàng
Thùng ngoài hang đó, nƣớc dâng tràn đầy
Anh chàng kê miệng uống ngay
Sau khi đỡ khát chỉ tay vào thùng
Nói rằng: “Ta đã đủ dùng
Nƣớc ơi ngƣng lại, xin đừng chảy thêm.”
Nhƣng mà nƣớc vẫn tự nhiên
Chảy thêm ra mãi liên miên chẳng dừng
Anh chàng tức bực vô cùng
Om sòm chửi rủa bên thùng nƣớc kia.
Mọi ngƣời thấy thế cƣời chê
Trách anh: “Sao lại làm chi điên khùng
Lánh đi nơi khác là xong
Không cần bảo nƣớc nguồn ngừng chảy ra.”
*
Ngẫm xem trong cõi ta bà
Tử sinh tham ái ngƣời ta đắm chìm
Nƣớc tanh “ngũ dục” uống thêm
Đôi khi cảm thấy buồn phiền chán chê
Thầm mong ma “ngũ dục” kia
“Sắc, thanh, hƣơng, vị, xúc” thì dừng chân
Mong đừng tuôn chảy tới gần,
Tiếc thay “ngũ dục” vẫn luôn quấy rầy.
Chúng sinh muốn toại ý này
Giác quan cần phải ra tay đề phòng,
“Thân” gìn giữ, chớ buông lung,
Duyên trần dính líu “tâm” dừng lại thôi,
“Ý” đừng vọng tƣởng sự đời
Trong lòng nhơ bợn tức thời xả ngay
Mới mong diệt “ngũ dục” này
Thoát đƣờng trụy lạc tràn đầy thƣơng đau
Thoát mầm tội lỗi hố sâu,
Thoát nhanh phiền não, thoát mau mê lầm.
* 39 * SƠN TƯỜNG
Một ngày nọ có anh chàng
Đến chơi nhà ngƣời bạn thƣờng thân quen
Nhìn lên tƣờng vách kế bên
Thấy sơn bóng loáng đẹp thêm bội phần
Ráo khô, sạch sẽ, sáng ngần
Chàng lên tiếng hỏi bạn thân chủ nhà:
“Vách tƣờng tô trát đẹp ra
Anh dùng chi vậy để mà sơn đây?”
Bạn chàng lên tiếng giãi bày:
“Tôi dùng cám trộn với ngay nƣớc bùn.”
Chàng nghe bèn nghĩ thầm luôn:
“Sơn tƣờng bằng cám mà còn tốt sao
Nếu dùng nguyên lúa thay vào
Trộn bùn chắc tốt hơn bao nhiêu lần.”
Chàng về nhà chẳng ngại ngần
Mang nhiều thóc lúa trộn luôn cùng bùn
Trét lên vách, thấy lạ lùng
Vách tƣờng không phẳng, vô cùng khó coi
Chỗ này lõm, chỗ kia lồi
Lại thêm sứt mẻ nhiều nơi thật kỳ,
Thế là không đƣợc việc chi
Bao nhiêu lúa tốt mất đi tiêu rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Hiểu lầm Phật Pháp lắm ngƣời vụng tu
Tƣởng mình tài giỏi có thừa
Rời xa chánh pháp từ xƣa rạng ngời
Khổ tu nhƣng chỉ hại thôi!
Lấy thêm thí dụ có ngƣời phàm phu
Đƣợc nghe thuyết pháp thời ƣa
Thánh nhân truyền dạy: “Phải tu pháp lành
Thân này hãy xả cho nhanh
Thời sau khi chết sẽ sinh lên Trời
Hay là giải thoát cuộc đời.”
Phàm phu lại hiểu lầm lời thánh nhân
Để rồi tự sát bản thân
Tƣởng rằng phƣớc báu đƣợc phần hƣởng thêm,
Tƣởng rằng sẽ đƣợc sinh Thiên,
Than ôi kết quả thấy liền đớn đau
Thân mình lỡ hủy còn đâu
Tu hành không đƣợc chút nào! Dại thay!
* 40 * NGƯỜI SÓI ĐẦU
TÌM THUỐC
Chàng kia bị bệnh sói đầu
Không còn một sợi tóc nào buồn thay,
Mùa Đông tuyết lạnh phủ đầy
Mùa hè tia nóng gắt gay đỉnh đầu
Lại thêm muỗi cắn canh thâu
Anh chàng đau đớn, buồn rầu kể chi.
Nghe đồn có vị lƣơng y
Giỏi nghề chữa bệnh sói kia lâu rồi
Trị thêm nhiều bệnh rất tài
Bệnh dù khó trị ông thời thành công.
Chàng bèn tìm đến nhờ ông:
“Tôi đây đầu sói vô cùng đớn đau
Nghe đồn thầy giỏi từ lâu
Có tài chữa bệnh sói đầu lành ngay
Xin thầy thƣơng xót ra tay
Chữa cho tôi khỏi bệnh này thầy ơi.”
Vị lƣơng y nọ tức cƣời
Lột luôn mũ đội trên nơi đầu ngài
Khoe đầu sói cũng nhƣ ai
Xong rồi lên tiếng khoan thai nói rằng:
“Đầu ta cũng sói, thấy chăng
Và ta đau khổ cũng hằng bao lâu,
Nếu ta trị đƣợc sói đầu
Thời ta đã chữa ta mau khỏi rồi.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
“Sinh, già, bệnh, chết” con ngƣời tránh đâu
Bệnh “vô thƣờng” khổ ngập đầu
Con ngƣời do đó muốn cầu trƣờng sinh
Nhƣng mà lại mắc vô minh
Không tìm Phật học pháp lành thánh nhân
Đạo thoát ly rất siêu quần
Mà rồi mù quáng dấn thân, quay đầu
Tìm phƣờng ngoại đạo thỉnh cầu
Dầu cho hay biết họ đâu tốt lành
Họ chƣa giải thoát chính mình
Vẫn trôi lăn chốn quẩn quanh luân hồi
Vẫn còn sinh tử nổi trôi
Làm sao mà cứu đƣợc ngƣời khác đây.
* 41 *
HAI CON QUỶ TRANH VẬT
Có hai con quỷ trong vùng
Bất ngờ lƣợm đƣợc giữa rừng của rơi:
“Một rƣơng quý thật tuyệt vời,
Một cây gậy báu, một đôi guốc thần”
Con nào cũng muốn giành phần
Cùng nhau tranh chấp vô ngần hung hăng.
Bấy giờ có kẻ đi ngang
Dừng chân, chạy đến hỏi han đôi lời:
“Chúng bay giành giật tơi bời
Vậy thời ba món đồ nơi chốn này
Có công dụng tốt sao đây?”
Hai con quỷ trả lời ngay tức thì:
“Cái rƣơng quý hoá kể chi
Làm ra đƣợc những món gì ta mong
Thức ăn, quần áo, mền mùng
Với bao tài sản vô cùng thiết thân,
Còn cây gậy quý bội phần
Với cây gậy đó anh cầm trong tay
Bao thù địch quy phục ngay
Dám đâu chống cự. Gậy hay tuyệt trần,
Còn mang đôi guốc vào chân
Thời anh có thể đằng vân lên trời
Cƣỡi mây bay khắp mọi nơi
Chỉ trong nháy mắt đã rời đi xa.”
Nghe xong kẻ lạ thiết tha
Bảo hai con quỷ: “Để ta giúp liền
Chúng bay hãy tạm cảm phiền
Lánh xa vài phút là yên chuyện rồi
Quay về ta sẽ xử thôi
Ta công bình lắm, ngƣời đời biết danh.”
Quỷ tin, tƣởng gặp kẻ lành
Cùng đi nơi khác. Tranh giành tạm ngƣng.
Ngờ đâu kẻ đó gian hùng
Hắn thâu ba báu vật trong tay rồi
Ôm rƣơng, cầm gậy đồng thời
Chân mang guốc báu nhắm trời bay lên,
Từ hƣ không hắn cúi nhìn
Cƣời hai quỷ nọ đứng bên mé rừng
Rồi lên tiếng nói vang lừng:
“Chúng bay hiện tại đều cùng bằng nhau
Hƣởng công bình rồi còn đâu
Không còn chi để đối đầu đua tranh!”
Hai con quỷ giận cùng mình
Bó tay, mất của, nay đành chịu thôi.
*
Hãy xem “bố thí” ở đời
So cùng rƣơng quý ngẫm thời khác chi
Chính nhờ nhân bố thí kia
Tƣ tài hƣởng dụng tức thì phát sinh.
Hãy xem “thiền định” nhiệt tình
Ví nhƣ gậy báu dẹp nhanh não phiền
Tham, sân, si giặc cuồng điên
Gậy kia hàng phục đƣợc liền khó đâu.
Hãy xem “trì giới” trƣớc sau
Ví nhƣ guốc báu đƣa vào cõi Thiên
Giữ gìn giới luật cho chuyên
Niết Bàn tịch tịnh là miền chờ ta.
Hai con quỷ tựa tà ma
Tựa phƣờng ngoại đạo gần xa tranh giành
Tìm cầu quả báo an lành
Đều không toại nguyện. Khó thành đạt thay.
Chỉ riêng những kẻ hàng ngày
Tu hành bố thí với đầy thành tâm
Lại thêm trì giới thật chăm
Rồi thêm thiền định quanh năm chuyên cần
Mới mong chứng đạo Niết Bàn
Thoát ly khổ não, dâng tràn an vui.
* 42 * CHE DA LẠC ĐÀ
Có thƣơng gia nọ đi buôn
Cùng hai đệ tử giắt con lạc đà
Ra xứ ngoài, tới phƣơng xa
Tìm đƣờng sinh sống thật là khó khăn
Hàng mang theo quý vô vàn
Lụa tơ, thảm tốt, chăn màn đẹp thay
Lạc đà đƣợc xử dụng ngay
Bao nhiêu hàng quý chất đầy trên lƣng.
Nhƣng đi mới đƣợc nửa đƣờng
Lạc đà bỗng chết, đoàn ngừng lại đây
Ông thƣơng gia vội ra tay
Lạc đà bị lột da dày đem phơi.
Xong ông đi trƣớc luôn thôi
Còn hai đệ tử kia thời đi sau
Khi đi ông dặn đôi câu:
“Hai con cố gắng cùng nhau xem chừng
Da này quý giá vô cùng
Chăm nom cẩn thận để dùng nay mai
Hãy căng da để mà phơi
Kẻo da ẩm ƣớt không ngƣời nào ƣng.”
Khi ông vừa mới đi xong
Trời mƣa bỗng chốc vô cùng lớn lao
Hai chàng đệ tử lo sao
Sợ mƣa tuôn nƣớc thấm vào ƣớt da
Bèn mang thảm tốt, lụa là
Cùng chăn màn quý đem ra giăng liền
Phủ che ở phía bên trên
Để da khỏi ƣớt, khỏi phiền chủ nhân,
Họ quên da rẻ bội phần
Còn nhƣ hàng hóa ngàn lần đắt hơn
Hai chàng đệ tử không khôn
Khiến cho hàng quý mục luôn mất rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Học tu Phật Pháp lắm ngƣời dễ duôi
Giới và Định, Tuệ buông xuôi
Chỉ lo công đức tô bồi quanh năm
Nào dâng vật thực chƣ Tăng,
Nào xây chùa, tháp rộn ràng khắp nơi
Làm nhƣ vậy cũng tốt thôi
Nhƣng mà đã bỏ gốc rồi còn chi
Để mà theo tại ngọn kia
Làm sao sinh tử thoát ly dễ dàng
Khó mà chứng quả Niết Bàn
Cho nên Phật tử đạo vàng theo tu
Ƣu tiên Giới Luật phải lo
Kế là Định, Tuệ theo cho nhiệt tình
Rồi tu đến các hạnh lành
Muốn tu tài thí nên dành lại sau.
Che da lạc đà khác đâu
Ƣu tiên hàng quý phải mau giữ gìn
Rồi sau mới tới da trên
Mới là hợp lý! Chớ quên điều này!
* 43 * MÀI ĐÁ
Có ngƣời thuở trƣớc quyết tâm
Mỗi ngày mài đá chuyên cần hăng say
Đá kia viên thật lớn thay
Mài nhiều năm đá giờ đây nhỏ rồi
Thành con trâu làm đồ chơi
Dùng vào việc khác đá thời ích đâu
Kẻ này lao lực dãi dầu
Thời giờ phí phạm bao lâu uổng hoài.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Tinh cần tu học lắm ngƣời khổ công
Chỉ cầu danh lợi viển vông
Chẳng cầu đạo quả vô cùng cao siêu
Dụng công thời rất là nhiều
Mà thu hoạch chẳng bao nhiêu, đáng buồn!
Tu hành sai lạc lỡ lầm
Tăng thêm tội lỗi vô ngần đáng thƣơng!
* 44 * ĂN BÁNH
Đang khi đói bụng bội phần
Chàng kia ghé tiệm bánh gần một bên
Mua luôn sáu cái ăn liền
Không no, chàng muốn ăn thêm nữa rồi
Mua thêm cái thứ bảy thôi
Vừa ăn một nửa bánh thời no luôn
Bấy giờ hối hận vô ngần
Đƣa tay vả miệng, lầm bầm đôi câu:
“Sao ta ngu ngốc biết bao
Tính tình cần kiệm lẽ nào quên mau
Chỉ cần nửa cái bánh sau
Ăn vào là đã no đâu cần nhiều
Nửa này ích biết bao nhiêu
Tiền mua sáu cái đầu tiên phí rồi.”
*
Truyện này thí dụ ngƣời đời
Khổ công tu học kéo dài thời gian
Mới mong chứng ngộ đạo vàng
Quán thông chánh pháp của hàng thánh nhân,
Lắm ngƣời không chịu chuyên cần
Luyện tâm hờ hững, tu thân lơ là
Sống trong cảnh giới xót xa
Si mê cứ tƣởng đó là an vui,
Giống ngƣời ăn bánh kia thôi
Tƣởng ăn chỉ nửa bánh thời làm no.
Chúng sinh tăm tối âm u
Giàu sang cầu khẩn rất ƣ nhọc nhằn
Đƣợc lo giữ, khổ vô vàn
Đến khi bị mất lại càng đớn đau
Cả ba giai đoạn vui đâu,
Phật dạy: “Ba cõi khi nào đƣợc yên
Dục, sắc, vô sắc chớ quên
Đều là đại khổ. Đừng nên mê lầm!”
* 45 * GIỮ CỦA
Có ông chủ tại vùng kia
Vì công việc gấp phải đi xa nhà
Nên kêu ngƣời giúp việc ra
Dặn rằng: “Ở lại thay ta dòm chừng
Phải canh cửa kỹ vô cùng
Phải coi dây buộc lừa đừng sút ra
Kẻo lừa chạy mất đi xa.”
Dặn xong mọi chuyện chủ nhà ra đi.
Vài ngày chƣa xảy chuyện gì
Nhƣng rồi lối xóm rất chi rộn ràng
Đờn ca, hát xƣớng ầm vang
Anh chàng giúp việc xốn xang cõi lòng
Biết rằng có đám hát rong
Tới đây trình diễn tƣng bừng đông vui
Chàng mong muốn đƣợc đi coi
Bèn mau gỡ cánh cửa nơi mặt tiền
Lƣng lừa đem buộc cửa lên
Dắt lừa ra khỏi nhà liền ngay thôi
Cùng đi xem hát, vui chơi
Tƣởng rằng nhƣ vậy đúng lời chủ nhân.
Sau khi chàng đã rời chân
Thế là kẻ trộm còn chần chờ chi
Vào nhà vơ vét hết đi
Bạc tiền, đồ đạc sót gì lại đâu.
Chủ nhà trở lại hôm sau
Thấy nhà bị trộm, nghĩ sao lạ kỳ
Hỏi ngƣời giúp việc ngu si
Chàng thƣa rằng: “Mọi việc thì tốt thay
Ông sai giữ cửa nhà này
Xem chừng lừa với cái dây buộc lừa
Bây giờ còn đủ thấy chƣa,
Cả ba món đó coi nhƣ vẹn toàn,
Điều ông dặn tôi đã làm
Ngoài ra tôi chẳng quan tâm thêm gì.”
Chủ nghe bực bội kể chi
Đùng đùng nổi giận tức thì hét la:
“Nhà ngƣơi khờ dại quá mà
Ta sai canh cửa căn nhà mình đây
Tức là giữ sản nghiệp này,
Bây giờ tài vật đã bay hết rồi
Chỉ còn cánh cửa mà thôi
Dùng làm chi đƣợc hỡi ngƣời đần ngu!”
*
Truyện này thí dụ từ xƣa
Phật từng khuyên dạy rất ƣ nhiều lần
“Sáu căn” gìn giữ tối cần
“Mắt, tai, mũi, lƣỡi” và “thân, ý” mình,
Ngăn “sáu trần” khỏi hoành hành
Sáu tên giặc cƣớp quả tình nguy tai.
Nhiều thầy tu chẳng nghe lời
Ngồi thiền lòng vẫn ham mồi lợi danh,
Ăn ngon, mặc đẹp thân mình
Tiền nhiều, bạc lắm thoả tình ƣớc mơ
Khƣ khƣ ôm giữ từng giờ
Sợi dây tham ái, con lừa vô minh
“Sáu căn” cửa mở vô tình
“Sáu trần” trộm cƣớp gian manh nhập vào
Mang theo phiền não biết bao
Trộm đi công đức từ lâu vun trồng
Bao nhiêu đạo phẩm mất luôn
Bao nhiêu tài bảo có còn nữa đâu
Thế là khốn khó ngập đầu
Tử sinh biển khổ dãi dầu trôi lăn!
* 46 * ĂN TRỘM TRÂU
Nhóm dân làng nọ cùng nhau
Lén đi trộm một con trâu mang về
Giết trâu ăn thịt thoả thê.
Chủ trâu bị mất vội đi kiếm tìm
Lần theo dấu đến làng trên
Gặp ngƣời nhóm đó ông liền hỏi luôn:
“Các ngƣơi có ở làng không?”
Trộm trâu cả bọn đều cùng chối ngang:
“Chúng ta không có cái làng.”
Chủ trâu nghe vậy vội vàng hỏi mau:
“Trong làng có một cái ao
Các ngƣơi đã giết con trâu trên bờ?”
Trộm trâu đáp chẳng chần chờ:
“Chúng ta không có ao mà nói chi.”
Chủ trâu: “Bên cạnh ao kia
Bụi cây một đám rậm rì mọc đây?”
Trộm cƣời: “Không có bụi cây.”
Chủ trâu hỏi bọn gian này: “Các ngƣơi
Trộm trâu ở phía Đông thôi?”
“Phía Đông không có!” trộm thời chối ngay.
Chủ trâu lại hỏi: “Bọn bay
Trộm vào chính ngọ, giữa ngày chứ chi?”
Trộm trâu lại chối luôn đi:
“Giữa ngày? Chính ngọ? Làm gì có trƣa!”
Chủ trâu: “Chuyện lạ từ xƣa
Các ngƣơi chối cãi về hùa cùng nhau
Không có làng, không có ao
Và không cây. Cũng nghe sao hợp tình,
Nhƣng trong vũ trụ quanh mình
Phƣơng Đông không có nghe thành kỳ khôi.
Giữa ngày, chính ngọ, trƣa rồi
Các ngƣơi cũng nói trƣa thời có đâu
Thế là dễ đoán ra mau
Toàn lời gian dối trƣớc sau cả bày
Chối làm chi, khó tin thay
Tụi bay ăn trộm trâu này của ta.”
Nghe xong cả bọn gian tà
Cúi đầu nhận tội khó mà chối quanh.
*
Ngƣời theo Phật Pháp tu hành
Sau khi phá giới, gian tình chối nhanh
Không hề cải dữ làm lành
Không hề sám hối tâm thành sửa sai
Loay hoay tìm cách chối dài
Để rồi kết cuộc mọi ngƣời đều hay
Bao nhiêu tội ác lộ ngay
Chết sa địa ngục, đọa đày, đau thƣơng.
Riêng ai thành khẩn hoàn lƣơng
Nguyện lời giữ giới, tìm đƣờng tu thân
Mới mong tiến lại đƣợc gần
Con đƣờng giải thoát vô ngần quang vinh.
* 47 * GIẢ TIẾNG CHIM KÊU
Thuở xƣa trong một quốc gia
Đến ngày lễ lớn thật là vui tƣơi
Chị em phụ nữ khắp nơi
Ganh đua khoe sắc, mọi ngƣời điểm trang
Hoa sen xanh đẹp vô vàn
Hoa này quý giá nên càng hiếm hoi.
Tại kinh thành có một ngƣời
Nghèo, nhƣng yêu vợ, cả đời mến thƣơng
Khi ngày lễ tới rộn ràng
Các bà sửa soạn điểm trang sẵn rồi
Cùng nhau chuẩn bị hoa tƣơi
Sen xanh đắt giá hiếm hoi lạ kỳ
Vợ chàng nghèo chợt nghĩ suy:
“Tiền đâu mua nổi hoa kia bây giờ
Thế là thể diện tiêu ma.”
Nàng bèn than thở xót xa cùng chồng:
“Cần hoa trang điểm vô cùng
Nếu anh mà kiếm thành công chuyện này
Vợ anh mãi mãi còn đây
Không thời ly dị chia tay đôi đàng.”
Anh chồng nghe nói bàng hoàng
Sợ rằng sẽ mất cô nàng vợ xinh
Chợt chàng nghĩ tới hoàng thành:
“Trong vƣờn thƣợng uyển quả tình lắm hoa
Loài hoa vợ muốn thiết tha
Ta vào bẻ trộm chắc là đƣợc luôn
Trong ao có nhiều chim muông
Khi ta vào đó tìm đƣờng hái hoa
Nếu ngƣời canh gác biết ra
Thì ta giả tiếng chim là xong thôi
Tài ta bắt chƣớc lâu đời
Giả chim lên tiếng hót thời giống y.”
Nghĩ xong không ngại ngần chi
Nhắm vƣờn thƣợng uyển chàng đi tới liền
Lẻn vào ao, hái hoa sen
Đang khi bẻ trộm chẳng hên chút nào
Chàng làm mặt nƣớc lao xao
Quân canh nghe thấy tới ao hỏi rằng:
“Có ai trong đó phải chăng?”
Giật mình, hoảng loạn nên chàng quên đi
Quên không hót giả chim kia
Lại lên tiếng đáp tức thì: “Tôi đây
Là chim sống ở ao này.”
Thế là mọi chuyện lộ ngay mất rồi
Quân canh nghe thấy tiếng ngƣời
Xuống ao bắt trộm tức thời khó đâu
Giải vào vua và trình tâu
Xin vua trị tội để mau răn đời.
Dọc đƣờng chàng mới trổ tài
Hót nhƣ chim chóc chẳng sai chút nào
Quân canh cƣời nhạt nói mau:
“Bây giờ giả tiếng chim đâu ích gì.”
*
Ở đời đáng làm việc chi
Làm ngay đừng đợi đến khi muộn màng
Thời cơ qua, chuyện lỡ làng
Bấy giờ hối hả chẳng mang lợi về.
Nhiều ngƣời làm ác kể chi
Không hề hối cải tính bề hoàn lƣơng
Khi gần chết mới tìm đƣờng
Ăn năn quá muộn, đáng thƣơng vô cùng
Trễ rồi, hối cũng bằng không
Bao nhiêu quả dữ chớ mong van nài!
* 48 * CHÓ VÀ CÂY
Chó kia ngủ dƣới gốc cây
Chợt đâu gió thổi gãy ngay một cành
Rơi trên lƣng chó thình lình
Khiến cho chó bị hoảng kinh thất thần
Chạy qua chỗ trống ở gần
Nằm dài nghỉ mệt tấm thân biếng lƣời
Mắt thời vẫn nhắm lại thôi
Không cần biết đến cành rơi lƣng mình
Chẳng cần ngó cây rung rinh
Nơi đây ngơi nghỉ thoả tình dài lâu,
Đến chiều chó mới ngóc đầu
Và rồi mở mắt nhìn mau bốn bề
Thấy xa xa gió thổi về
Hàng cây, nhánh lá tức thì nhẹ rung
Nhƣ chào mừng trên không trung
Chó bèn tự nhủ: “Cây mong ta về
Cành đang vẫy gọi trên kia.”
Thế là chó chẳng còn chi ngần ngừ
Nhắm qua phía gốc cây xƣa
Chạy về nằm lại coi nhƣ bình thƣờng.
*
Ngƣời tu học quyết một đƣờng
Quyết theo Phật pháp, đạo vàng chuyên tâm
Nếu thay đổi là lỡ lầm,
Khi thầy quở trách phải cần lắng nghe
Không nên tự ý bỏ đi
Để rồi gặp khó khăn thì quay lui,
Ăn năn trở lại đúng rồi
Nhƣng mà đi lại ngƣợc xuôi bao lần
Uổng thời gian, mệt xác thân
Cực kỳ sai trái, vô ngần đáng thƣơng.
* 49 * VỊ TIÊN LẦM LỘN
Có hai đứa trẻ còn thơ
Cùng nhau chơi giỡn bên bờ con sông
Chợt đâu vớt đƣợc sợi lông
Nổi trên mặt nƣớc bềnh bồng trôi xuôi
Chúng cùng tranh luận tay đôi
Đứa này quả quyết: “Đây thời là râu
Râu tiên ông khác gì đâu.”
Đứa kia cãi lại trƣớc sau một lời:
“Đó là lông gấu đấy thôi.”
Cả hai to tiếng một hồi rất hăng
Không chịu thua, chẳng chịu nhƣờng
Cho mình là đúng, đối phƣơng sai lầm.
Bờ sông chợt vẳng tiếng chân
Một tiên ông tiến lại gần chốn đây
Cả hai đứa trẻ mừng thay
Thỉnh cầu ngài phán đoán ngay giúp mình.
Ngài không giải đáp ngọn ngành
Để xem hai trẻ ai rành, ai sai
Ngài thò tay vào túi ngài
Lấy ra một nắm gạo nơi túi này
Thêm vừng một nắm trong đây
Bỏ nhai trong miệng loay hoay một hồi
Rồi ngài nhổ ra tay thôi
Đƣa cho hai trẻ coi nơi tay liền
Nói rằng: “Hai đứa hãy nhìn
Vật gì thật giống phân chim vô cùng
Giống phân chim sẻ lạ lùng.”
Cả hai đứa trẻ đều không hiểu gì
Tiên ông nói chẳng đúng chi
Sai câu trẻ hỏi. Lạ kỳ biết bao.
*
Truyện này tỉ dụ giống sao
Nhiều ngƣời thuyết pháp nhắm vào lý suông
Vừa mơ hồ, lại viển vông
Còn phần chánh lý thời không thuyết trình
Không mang lợi cho chúng sinh
Nhọc công, uổng phí, chính mình ích đâu
* 50 * SỬA LƯNG GÙ
Một ngày có kẻ lƣng gù
Mời thầy điều trị rất ƣ kịp thời
Thầy bèn lấy ít sữa tƣơi
Thoa đều trên khắp lƣng ngƣời gù kia
Lấy hai tấm ván nặng nề
Ép chàng vào giữa, ván kè hai bên
Rồi khiêng vào để nằm lên
Trƣớc nhà, ngay phía trên thềm hành lang,
Tay thầy ép mạnh bất thƣờng
Chàng gù đau đớn tang thƣơng thảm sầu
Hai tròng mắt lọt ra mau
Lƣng gù nào có hết đâu. Vẫn gù!
*
Ở đời có kẻ muốn tu
Muốn làm việc phƣớc rất ƣ tốt lành
Tỉ nhƣ bố thí nhiệt thành
Nhƣng dùng thủ đoạn của mình bất lƣơng
Đoạt tiền tài của thập phƣơng
Gian tham, bất chính, không màng khen chê
Rồi mang của cải gian kia
Cúng tăng, xây tháp và đi cất chùa
Thỉnh tƣợng Phật. Ngỡ nhân từ
Nhƣng mà làm thế kể nhƣ sai lầm
Tạo thêm nghiệp ác trầm luân
Tăng gia khổ não vào thân tâm mình
Bao phúc đức chẳng viên thành
Cúng dƣờng, bố thí cũng đành công toi.
* 51 * NGƯỜI TỚ GÁI
Chủ nhân xƣa có năm ông
Hùn tiền thuê kẻ làm công việc nhà
Mƣớn ngƣời lối xóm không xa
Đến làm tớ gái thật là tiện thay.
Thế rồi chợt đến một ngày
Một trong năm chủ bảo ngay cô rằng:
“Áo quần ta để sẵn sàng
Con lo giặt giũ kỹ càng nghe con.”
Bốn ngƣời kia cũng sai luôn
Cũng đƣa quần áo không còn chờ thêm,
Áo quần một đống để bên
Cô nhìn mà thấy muộn phiền khó khăn
Khiến cô nghĩ ngợi băn khoăn:
“Khó mà một lúc giặt năm ngƣời này
Đành lần lƣợt, biết sao đây.”
Nghĩ xong cô giặt cho ngay ngƣời đầu.
Ngƣời thứ hai có chịu đâu
Đùng đùng nổi giận ồn ào quát la:
“Tiền thuê ta cũng bỏ ra
Sao mi chẳng giặt cho ta tức thì
Lại đi phục vụ chủ kia
Giặt riêng chủ đó làm chi ngƣợc đời.”
Ông liền trừng phạt cô thôi
Đánh cô tớ gái mƣời roi thảm sầu.
Các ngƣời chủ còn lại sau
Cũng đều nổi giận theo nhau đánh đòn
Mỗi ông đánh mƣời roi luôn
Khiến cô tớ gái tâm hồn nát tan
Lại thêm thân xác héo tàn
Bỗng dƣng gánh chịu vô vàn oan khiên.
*
Truyện này thí dụ thấy liền
Thân do phiền não nhân duyên hợp thành
Tấm thân “ngũ ấm” mong manh
Chính do “sắc, thọ, tƣởng, hành, thức” kia
Cùng nhau hợp một hạn kỳ
Đem “sinh, lão, bệnh, tử” về cho thân
Thêm đau khổ, thêm gian truân
Luân phiên hành hạ muôn phần tang thƣơng
Chúng sinh khốn đốn trăm đƣờng
Một ngày thân rã, “vô thƣờng” mà thôi!
Chủ nhân đếm đủ năm ngƣời
So cùng “ngũ ấm” thấy thời giống nhau,
Còn cô tớ gái đớn đau
So cùng với tấm thân đâu khác gì!
* 52 * TRÕ VUI GIẢ DỐI
Nghe chàng nhạc sỹ trứ danh
Vua bèn triệu đến kinh thành ngày mai
Mời chàng trình tấu phô tài
Nhà vua hứa hẹn nghe rồi trả công
Tiền vàng đủ một nghìn đồng,
Anh chàng nghệ sỹ vui lòng chịu ngay.
Sau khi trình tấu tuyệt hay
Nhà vua không trả chàng này chút chi
Chàng đòi mãi chẳng đƣợc gì
Lại nghe vua nói: “Nhạc thì tuyệt luân
Ngƣơi trình diễn hay vô ngần
Nhƣng trò vui đó muôn phần giả thôi
Toàn gian dối, chỉ nhất thời
Nên vàng ta hứa trả ngƣơi khác gì
Cho ngƣơi nghe tạm vui đi
Niềm vui cũng dối có chi thật nào.”
*
Truyện này thí dụ giống sao
Cái vui nhân thế ồn ào ngợi khen
Ngẫm ra giả dối vô biên
Cuộc đời sinh diệt biến thiên không ngừng
Chỉ là huyễn hoá, vô thƣờng
Nhƣ là chiếc bóng trong gƣơng hiện hình,
Nhƣ trăng dƣới nƣớc lung linh
Làm sao tìm đƣợc thật tình an vui
Chân thƣờng vĩnh viễn ở đời?
Đó là đạo lý sáng ngời nêu gƣơng
Ai không hiểu đƣợc tận tƣờng
Tự sinh phiền não đáng thƣơng vô cùng!
* 53 *
LÃO SƯ BỊ HÀNH HẠ
Thuở xƣa có một lão sƣ
Và hai đệ tử sớm trƣa theo hầu,
Chân ngài già cả nên đau
Duỗi thời khổ sở, đi sao nhọc nhằn
Phải chống nạng rất khó khăn
Nên nhờ đệ tử bóp chân cho ngài
Mỗi ngƣời bóp một bên thôi
Hai chân phải, trái hai ngƣời chia nhau.
Hai chàng đệ tử từ lâu
Mãi luôn kình chống, có đâu thuận hòa
Dù cho cùng ở chung nhà
Coi nhƣ nghiệp báo oan gia lâu đời.
Đợi ngày một kẻ đi chơi
Kẻ kia ở lại tức thời ra tay
Đập chân bên đó gãy ngay
Cái chân mà bạn thƣờng ngày bóp xoa.
Bạn chàng khi trở về nhà
Thấy thời giận giữ bùng ra thét gầm
Trả thù cho hả cơn sân
Đập chân còn lại chẳng cần xót xa
Cái chân mà kẻ ở nhà
Thƣờng hay xoa bóp. Thế là hoà nhau.
Riêng ông thầy chịu đớn đau
Hai chân bị đập gãy mau hết rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Cùng tu học Phật lắm ngƣời ganh đua
Đại thừa bài xích Tiểu thừa,
Tiểu thừa lại chẳng thích ƣa Đại thừa
Kình qua, chống lại dây dƣa
Cùng nhau tranh chấp kể nhƣ tự mình
Đều là Phật tử thuận thành
Lại đem giáo pháp vô tình hủy tiêu.
* 54 * ĐẦU VÀ ĐUÔI RẮN
TRANH CÃI
Đầu và đuôi rắn một hôm
Sinh ra tranh chấp om xòm vui thay,
Đuôi lên giọng nói gắt gay:
“Để ta đi trƣớc hôm nay xem nào.”
Đầu bèn phản đối: “Lạ sao
Ta thƣờng đi trƣớc từ bao lâu rồi
Đuôi bò trƣớc thấy ngƣợc đời.”
Cả hai cãi cọ tơi bời kể chi.
Thế rồi đầu rắn cứ đi
Nhƣng mà đuôi rắn dễ gì chịu đây
Quấn ngay vào khúc thân cây
Không buông, hét lớn: “Đuôi này thua ai!”
Tất nhiên đầu rắn chịu thôi
Làm sao bò đƣợc, đành mời đuôi đi.
Đuôi nào biết đến hiểm nguy
Cứ bò chẳng thiết nghĩ suy thêm phiền
Đuôi đâu có mắt để nhìn
Lần mò bò tới qua bên kia đƣờng
Thấy đâu hầm lửa than hồng
Rơi vào bị đốt thảm thƣơng quá trời
Toàn thân đều bị cháy thui
Đầu đuôi chú rắn đi đời nhà ma!
*
Truyện này thí dụ cho ta
Thầy trò nên sống chan hòa tƣơng thân,
Có nhiều đệ tử sai lầm
Chê thầy già cả thiếu phần tinh anh
Cho nên trò lại muốn tranh
Giành quyền lãnh đạo phô danh với đời
Nghĩ mình tài giỏi hơn ngƣời
Nào hay kinh nghiệm mình thời còn non
Tính tình bồng bột hãy còn
Nhiều khi giới luật cũng luôn lơ là,
Trò cầm đầu thƣờng xảy ra
Bao nhiêu lầm lạc thấy mà đáng chê
Gánh vào thất bại ê chề
Cùng sa địa ngục não nề bản thân.
* 55 * CẠO RÂU VUA
Một ông vua thuở xa xƣa
Có chàng hầu cận rất ƣ trung thành
Vua tin cẩn chàng thật tình
Giữ luôn trong chốn triều đình cạnh bên.
Có lần vua ra trận tiền
Mang quân giao chiến liên miên hiểm nghèo
Chàng hầu trung tín đi theo
Khi vua lâm nạn chàng liều tấm thân
Tỏ ra can đảm vô ngần
Cứu vua thoát hiểm bình an trở về
Nên vua cảm mến tràn trề
Muốn ban thƣởng lớn không hề tiếc chi
Vua bèn hỏi chàng hầu kia:
“Nếu nhà ngƣơi muốn thƣởng gì lớn to
Nói ra ta sẽ ban cho.”
Chàng hầu cận chẳng thẹn thò khẽ thƣa
Chỉ xin đƣợc cạo râu vua
Ngoài ra chẳng muốn, chẳng ƣa xin nhiều.
Vua nghe thuận ý xuôi chiều:
“Cho ngƣơi mãn nguyện với điều ƣớc mong.”
Mọi ngƣời nghe chuyện trên xong
Đều chê chàng đó: “Vô cùng ngu si!
Sao không xin đƣợc phân chia
Giang sơn một nửa còn gì sƣớng hơn,
Hay xin làm một chức quan
Ngang hàng với chức đại thần trong cung,
Hay xin làm tƣớng oai phong,
Hay xin vàng bạc tiền nong thật nhiều,
Chắc là vua sẽ thuận theo
Tại sao xin chỉ một điều nhỏ nhen
Cạo râu vua, thật ƣơn hèn
Thật là ngu ngốc nhất trên trần đời!”
*
Truyện này thí dụ thân ngƣời
Nếu sinh ra đƣợc nghĩ thời khó sao,
Đƣợc nghe Phật Pháp tối cao
Lại càng thấy khó gấp bao nhiều lần,
Chúng ta may mắn bội phần
Đƣợc nghe Pháp, lại mang thân con ngƣời,
Giữ thêm chút giới luật thôi
Với tâm nhỏ hẹp nghĩ thời là xong
Nghĩ rằng đã đủ vô cùng
Không cần tiến tới và không mong cầu
Niết Bàn diệu pháp thiết đâu
Si mê lầm lạc dấn sâu đời đời
Tử sinh mãi mãi lăn trôi
Ngẫm ra thật đáng chê cƣời lắm thay!
* 56 * CÁI KHÔNG CÓ
Hai ngƣời bạn đang đi đƣờng
Chợt đâu thấy có một chàng đẩy xe
Trên xe toàn những vừng mè
Xe sa xuống hố khó bề kéo lên
Chủ xe nhờ hai ngƣời liền:
“Giúp tôi kéo chiếc xe trên hố bùn.”
Hai ngƣời lên tiếng hỏi luôn:
“Chúng tôi giúp hộ chẳng còn khó chi
Nhƣng mà bạn sẽ đền gì
Trả công lao kéo xe kia lên đƣờng?”
Chủ xe bèn trả lời suông:
“Đền ơn các bạn tôi „không có‟ gì”.
Hai ngƣời xúm xít tức thì
Kéo giùm xe khỏi hố kia dễ dàng
Giúp xong đòi chủ xe hàng
Trả công cho họ đàng hoàng trƣớc sau:
“Cái „không có‟ của ông đâu
Mang đền ơn chúng tôi mau lên nào.”
Chủ xe lúng túng biết bao
Đáp: “Vì „không có‟ làm sao đáp đền.”
Một ngƣời bƣớng bỉnh nói liền:
“Chính ông đã hứa chớ nên nuốt lời
Hãy mang „không có‟ cho tôi.”
Nói xong đứng đợi, tay thời chìa ra.
Chủ xe bối rối ngẩn ngơ
Tính sao giải quyết bây giờ cho xuôi.
Bạn kề bên chợt bật cƣời
Hiểu ra sự thật thốt lời nói ngay:
“Chúng mình hãy rời khỏi đây
Đừng đòi hỏi chủ xe này làm chi,
Chủ xe nói „không có‟ gì
Chính là đã tặng tức thì cho ta
Tặng cái „không có‟ đó mà
Hai chữ hợp lại chính là „giả‟ danh.”
*
Phàm phu tục tử thƣờng tình
Chấp vào khái niệm “không” thành vấn vƣơng
Sa vào cảnh giới bất thƣờng
Chỗ “vô sở hữu”, con đƣờng mê si
Bạn kia nói “không có” chi
Tức là “vô tƣớng” còn gì nữa đâu
Lại thêm “vô nguyện” trƣớc sau
Và thêm “vô tác” ta mau hiểu liền.
* 57 * BỊ ĐẠP RỤNG RĂNG
Phú ông giàu có trong vùng
Thuê ngƣời hầu hạ ở chung quanh mình
Họ cung kính, họ tận tình
Luôn ca tụng chủ tâm thành mãi thôi.
Phú ông có bệnh lâu đời
Cổ vƣơng đàm rãi ông thời khạc ra
Những ngƣời hầu quanh ông ta
Mỗi lần thấy vậy thế là tranh nhau
Vội vàng chạy tới cho mau
Đạp lên đàm rãi mong sao tỏ rằng
Mình thƣơng quý chủ nhƣ vàng,
Một chàng hầu nọ lại thƣờng chậm chân
Bị xô lấn nên mất phần
Đạp đâu đờm rãi chủ nhân kịp thời
Trong lòng buồn bã khôn vơi
Nghĩ thầm: “Nếu đợi đàm rơi ra ngoài
Nằm trên mặt đất xong xuôi
Ta mà chạy đến trễ rồi còn chi
Khó mà đạp đƣợc đàm kia
Nếu ta đạp đƣợc trƣớc thì hay hơn
Ông sắp nhổ, ta đạp luôn
Mới là kế hoạch tinh khôn hơn ngƣời.”
Một hôm cơ hội tới nơi
Chủ vừa đằng hắng miệng thời há to
Đàm chƣa nhổ, chỉ mới ho
Chàng khờ vội vã lấn xô mọi ngƣời
Chen vào thật lẹ quá trời
Đạp lên mặt chủ. Rụng rời! Đớn đau!
Phú ông răng rớt ra mau
Sứt môi. Méo miệng. Buồn rầu hỏi ngay:
“Tại sao ngƣơi ác thế này?”
Chàng khờ hầu cận chắp tay phân trần:
“Tôi thƣơng mến chủ vô vàn
Ƣớc mong đƣợc đạp lên đàm của ông
Nhƣng chờ hoài vẫn uổng công
Bị ngƣời chen lấn khó lòng lắm thay,
Đàm ông sắp nhổ hôm nay
Tôi bèn đạp trƣớc vào ngay miệng mồm
Mong rằng vƣợt kẻ khác luôn
Mới hòng thoả nguyện đƣợc lần đầu tiên.”
Phú ông nghe giận nhƣ điên
Đồng thời nghĩ lại cũng thêm tức cƣời.
*
Truyện này mục đích khuyên ngƣời
Làm chi cũng phải chờ thời tới tay
Không thời cơ cứ làm ngay
Khó thành công nổi, chỉ đầy sầu bi
Mỗi khi muốn làm việc chi
Phải cần quan sát, nghĩ suy đủ điều
Xem thời cơ có thuận chiều
Mới mong đạt đƣợc mục tiêu của mình.
* 58 * CHIA CỦA
Có ông già ở nƣớc kia
Gia đình quý phái rất chi sang giàu
Nhƣng ông đau ốm từ lâu
Biết mình bệnh nặng sắp mau lìa đời
Con trai chỉ có hai ngƣời
Ông bèn gọi lại thốt lời trối trăng:
“Sau khi cha đã lìa trần
Hãy đem tài sản ra phân chia đều
Thật công bằng, hỡi con yêu.”
Ít lâu cha chết, con theo đúng lời
Nhƣ trong di chúc cha thôi
Bao nhiêu tài sản chia đôi hai phần.
Nhƣng chia đều khó vô ngần
Chia đi chia lại bao lần không xong
Anh em mãi chẳng thuận lòng
Chê nhiều, chê ít mà không chịu ngừng
Thật là khó xử vô cùng
Đành nhờ ông lão trong vùng tiếp tay.
Lão ông giúp ý kiến ngay:
“Hãy theo biện pháp sau này của ta
Món nào cũng cắt đôi ra
Mỗi ngƣời một nửa thế là đều nhau
Hoàn toàn bình đẳng trƣớc sau
Cả hai hoan hỉ còn đâu than phiền.”
Anh em nghe đồng ý liền
Cắt đôi mọi thứ luân phiên khắp nhà
Áo quần đem xé đôi ra
Xẻ từ giƣờng chiếu, cƣa qua ghế bàn
Bẻ chén bát, cắt chăn màn
Đến nhƣ tiền bạc xé làm hai luôn
Thế là chỉ một vài hôm
Bao nhiêu tài sản thấy buồn biết bao
Cắt đôi tan nát, tiêu hao
Trở thành đồ bỏ ai nào còn ham.
*
Tu Phật pháp, theo Đạo vàng
Là mong gỡ bỏ buộc ràng cho mau
Mỗi khi thuyết pháp tại đâu
Phải nên vận dụng cho sao hợp thời
Tùy nghi thay đổi từng nơi
Môn thời bình đẳng, môn thời lại không
Du di sai biệt là thƣờng
Không nên chấp nhặt mà vƣơng lỗi lầm.
Nhƣ bên ngoại đạo nhiều lần
Cho mình là phải chẳng cần đổi thay
Mãi theo một pháp lâu nay
Cho rằng nhƣ vậy là hay hoàn toàn
Thật là đáng tiếc vô vàn
Pháp lành bỗng chốc suy tàn ích chi.
* 59 * XEM LÀM BÌNH
Thong dong dạo bƣớc hai ngƣời
Cùng đi hội nghị thảnh thơi kể gì
Giữa đƣờng thấy thợ sứ kia
Làm bình sành khéo rất chi có tài
Bình sao trông đẹp tuyệt vời
Hai ngƣời dừng bƣớc ghé chơi xem liền
Hồi lâu, tuy muốn xem thêm
Một ngƣời vội vã không quên lên đƣờng
Đúng giờ tới kịp hội trƣờng
Vào trong hội nghị sẵn sàng tham gia
Rồi sau dự tiệc xa hoa
Nhận thêm tặng phẩm thật là quý thay.
Chàng kia chẳng chịu rời ngay
Đứng yên xem thợ loay hoay làm bình
Nhởn nhơ thầm nghĩ riêng mình:
“Thợ xong một cái mới đành ra đi.”
Nhƣng ông thợ đồ sứ kia
Làm xong một cái tức thì tiếp luôn
Làm thêm cái nữa trong khuôn
Và rồi lần lƣợt không buồn ngƣng tay.
Anh chàng cứ đứng xem đây
Đến chiều, rồi tối, hết ngày chƣa đi
Thế là hỏng việc còn chi
Lỡ luôn hội nghị còn gì nữa đâu
Bụng thời lại đói nhƣ cào
Không còn đƣợc chút việc nào xong xuôi.
*
Truyện này thí dụ nhiều ngƣời
Thời giờ quý báu buông trôi lẹ làng
Chỉ ham công việc buộc ràng
Cho nên chẳng chịu siêng năng tu hành,
Nơi thƣờng tụ hội chúng sanh
Nơi mà Phật thuyết pháp lành cho nghe
Cứ lơ là chẳng chịu đi
Chỉ ham việc chẳng ích chi cho mình
Khó mà thoát khỏi tử sinh
Khó mà chứng ngộ đƣợc nhanh Phật thừa,
Đời vô thƣờng vẫn cứ ƣa
Con đƣờng giải thoát kể nhƣ xa vời
Trầm luân bể khổ mãi thôi
Hãy quay đầu lại kịp thời cho mau!
* 60 * THẤY VÀNG DƯỚI NƯỚC
Một anh chàng đi lang thang
Đến bờ ao thấy có vàng dƣới đây
Miếng vàng lấp lánh đẹp thay
Chàng bèn lội xuống ao ngay tức thì
Mò trong nƣớc kiếm vàng kia
Mò hoài chẳng thấy vàng chi dƣới này
Mệt thân ngƣời, mỏi chân tay
Chàng lên nghỉ ở bụi cây trên bờ.
Hồi sau mặt nƣớc lặng lờ
Nƣớc ao trong trẻo hiện ra miếng vàng
Chàng nhìn xuống lại thấy ham
Đứng lên bƣớc vội bƣớc vàng xuống ao
Mò tìm không thấy vàng đâu
Nƣớc ao vẩn đục, vàng nào có đây
Chàng leo lên lại gốc cây
Ngồi nhìn mặt nƣớc nhẹ lay thèm thuồng.
Cha chàng đang đi trên đƣờng
Chợt nhìn xuống thấy con đƣơng thẫn thờ
Mặt ngơ ngác, vẻ bơ phờ
Cha bèn bƣớc xuống tới bờ hỏi thăm:
“Con đang lo nghĩ gì chăng?”
Chàng bèn than thở: “Con đang mò tìm
Vàng trong ao nƣớc hiện lên
Hai lần mò xuống chẳng nên chuyện gì
Chỉ toàn bùn, thật lạ kỳ
Vàng kia bất chợt biến đi mất rồi
Giờ đây con mệt quá trời
Chịu đời không thấu, rã rời chân tay.”
Cha nghe nói thấy lạ thay
Đến bờ ao ngó xuống đây xem liền
Mới hay cái bóng hiện lên
Bóng vàng dƣới nƣớc đang in rành rành
Suy ra vàng chắc trên cành
Trên cây gần đó rọi hình xuống thôi
Cha bèn nói: “Này con ơi
Leo tìm vàng thử trên nơi cây này.”
Chàng con không hiểu hỏi ngay:
“Vàng thời dƣới nƣớc, lên cây làm gì?”
Cha chàng giải thích cho nghe
Nói thêm: “Chim chắc tha về trên cây
Nên vàng vƣớng mắc tại đây.”
Chàng con nghe vậy loay hoay leo trèo
Quả nhiên thấy miếng vàng treo
Bóng in xuống nƣớc trong veo rõ ràng.
*
Phàm phu vô trí đáng thƣơng
Tấm thân “vô ngã” lại thƣờng hiểu ra
Cho rằng quả thực có “ta”
Nào hay cái đó chỉ là giả thôi
Nhƣ hoa in bóng gƣơng soi
Nhƣ trăng dƣới nƣớc nổi trôi hiện hình
Cái “ta” tƣởng mãi là mình
Phàm phu ám muội quả tình lầm sai
Trôi lăn trong biển khổ hoài
Nhọc công, mệt xác. Than ôi ích gì!
Nhƣ chàng mò dƣới ao kia
Khuấy bùn, quậy nƣớc kiếm chi đƣợc vàng.
* 61 * TẠO HÌNH NGƯỜI
Giáo đồ đạo Bà La Môn
Tuyên truyền cho mọi ngƣời luôn tin rằng
Chính là Đại Phạm Thiên Vƣơng
Đóng vai chúa tể quyền năng vô cùng
Tạo ra muôn vật nói chung
Quyền năng sáng tạo đều trong tay ngài.
Phạm Thiên nhiều đệ tử tài
Có chàng nổi hứng tức thời một hôm
Tự mình muốn tạo ra luôn
Một sinh vật lạ với khuôn hình ngƣời
Rất kỳ dị, rất lạ đời
“Cổ thì thật nhỏ, đầu thời lại to
Bàn tay vừa lớn vừa thô
Cánh tay lại nhỏ quá ƣ lạ thƣờng
Bàn chân cũng nhỏ, dài vƣơn
Gót chân lại lớn to hơn bội phần.”
Anh chàng đệ tử đích thân
Đem hình ngƣời đó trình luôn cho thầy
Hỏi rằng: “Hình thể ngƣời này
Thƣa thầy trông nó giống ngay thứ gì?”
Phạm Thiên bèn đáp tức thì:
“Giống nhƣ con quỷ, có chi khác nào.”
*
Phạm Thiên có tạo ai đâu
Chuyện hoàn toàn chỉ nhuốm mầu ngụ ngôn.
Chúng sinh mỗi loại đều luôn
Chính do nghiệp báo đúc khuôn ra mình
Chính nghiệp báo tạo chúng sinh.
Chƣ Phật thuyết pháp phân minh tỏ tƣờng
Nhƣ “bát chánh đạo” tám đƣờng
Không chấp “đoạn diệt” hay “thƣờng trụ” đâu!
Nhƣng mà ngoại đạo đua nhau
Chấp luôn “đoạn” với “thƣờng” đâu ngại ngần
Để rồi lừa dối thế nhân
Những điều nhƣ thế sai lầm mãi thôi
Xa lìa Chánh Pháp mất rồi!
* 62 *
ĂN THỊT GÀ
Có ngƣời mắc bệnh dây dƣa
Rất là trầm trọng, quá ƣ lâu ngày
Nên mời thầy thuốc thật hay
Đến nhờ xem mạch. Ông thầy phán luôn:
“Anh nên ăn thịt gà con
Bệnh thời thuyên giảm chẳng còn ngại chi.”
Bệnh nhân nghe lời lƣơng y
Sai ngƣời vội vã chạy đi mua gà
Chợ làng cũng chẳng có xa
Gà con mua đƣợc thật là dễ thay
Mua một con về ăn ngay
Chỉ ăn có vậy, một ngày rồi thôi.
Lƣơng y ít bữa trở lui
Sau khi xem mạch thầy thời hỏi thăm:
“Bệnh tình anh khá hơn chăng
Sau khi đã đƣợc chữa bằng gà con?”
Bệnh nhân khẽ trả lời luôn:
“Thật tôi chẳng biết bệnh còn hay không
Vì tôi chỉ mới ăn xong
Một con gà nhỏ là ngƣng lại rồi
Ăn nhiều chắc cũng vậy thôi.”
Lƣơng y nghe vậy tức thời nhủ khuyên:
“Một con ăn chẳng khỏi liền
Muốn lành bệnh hãy ăn thêm nhiều vào.”
*
Truyện này thí dụ đạo mầu
Ngƣời tu Phật Pháp phải cầu mà theo
Học cho rộng, hỏi cho nhiều
Tháng ngày tinh tấn, sớm chiều thiết tha,
Phàm phu ngoại đạo lơ là
Tâm không bền bỉ tiến xa khó lòng
Học hành chút ít rồi ngừng
Đƣơng nhiên bệnh độc chẳng mong diệt trừ
Ngu si phiền não từ xƣa
Vẫn còn tồn tại kể nhƣ muôn đời.
* 63 * CHẠY TRỐN
Một đoàn ca kịch nƣớc kia
Năm nay trình diễn phải đi xa nhà
Chỉ vì nạn đói xảy ra
Ở trong nƣớc họ thật là nguy tai
Đoàn đành đi ra nƣớc ngoài
Đƣờng đi trắc trở chông gai vô vàn
Phải qua núi thẳm non ngàn
Nghe đồn có quỷ thƣờng ăn thịt ngƣời
Quỷ La Sát ẩn lâu đời
Nên đi chót lọt, ngƣng thời chớ nên.
Khi đoàn đi tới núi trên
Thời trời đã tối màn đêm buông rồi
Khó mà vƣợt đƣợc kịp thời
Đoàn đành ngủ lại tại nơi hiểm nghèo.
Đêm nay trên núi cheo leo
Càng khuya càng lạnh gió nhiều buốt da
Mọi ngƣời nhóm lửa để hơ
Nằm quanh lửa ấm ngủ chờ bình minh
Một chàng phát bệnh thình lình
Chịu đâu cái lạnh nên đành ngồi lên
Lấy đồ diễn kịch mặc thêm
Tới gần ngọn lửa ngồi bên hơ ngƣời
Nào ngờ lại lấy nhầm rồi
Lấy đồ yêu quỷ mặc thời chẳng hay.
Một ngƣời khác trong đoàn này
Giật mình chợt thức và quay đầu nhìn
Thấy chàng bệnh ngồi gần bên
Mang đồ quỷ dữ. Hắn liền hoảng kinh
Tƣởng Quỷ La Sát ngồi rình
Vội vàng chồm dậy phóng mình chạy mau
Chạy cho nhanh chẳng ngoái đầu,
Cả đoàn nghe tiếng ồn ào vẳng lên
Nửa khuya cũng thức dậy liền
Đầu đuôi nào rõ chuyện trên núi rừng
Thế là cả bọn hãi hùng
Cắm đầu cắm cổ đều vùng chạy theo.
Anh chàng khoác áo quỷ yêu
Lơ mơ bên lửa hồng reo đang ngồi
Thấy ngƣời bỏ chạy hết rồi
Cũng co chân chạy theo đuôi tức thì
Dù cho không hiểu chuyện chi.
Bọn ngƣời chạy trƣớc đến khi quay nhìn
Thấy Quỷ La Sát cuồng điên
Chạy theo bén gót ngay liền phía sau
Thế là sợ hãi tăng mau
Gắng công cùng chạy theo nhau hãi hùng
Băng sông lạch, vƣợt suối nguồn
Đầu mình cây đập, tay chân gai cào
Thân ngƣời thƣơng tích đớn đau
Tinh thần tán loạn trƣớc sau cả đoàn.
Chạy cho phờ phạc xác thân
Đến khi trời sáng dừng chân ngoái đầu
Thấy ra có quỷ rƣợt đâu
Chỉ là ngƣời bạn chay mau theo mình
Mặc đồ diễn kịch thƣờng tình
Khiến cho cả bọn đêm thanh kinh hoàng.
*
Chúng sinh “ngã kiến” buộc ràng
“Cái ta” cứ chấp, đáng thƣơng vô cùng
Tử sinh lƣu chuyển không ngừng
Âu lo, sợ sệt chập chùng bủa vây
Nào đâu giải thoát đƣợc đây!
Nếu nhƣ có thể phá ngay mê lầm
Hủy tiêu “ngã kiến” trăm phần
Bao nhiêu cuồng vọng trong tâm dứt liền
Chân nhƣ, thanh tịnh, an nhiên
Xƣa nay sẵn có hiện lên sáng ngời
Thân tâm an lạc tuyệt vời
Vƣợt cơn kinh hoảng, tới nơi an bình
“Đất trời vô sự thật tình
Ngƣời ngu tự quấy nhiễu mình đấy thôi!”
* 64 * QUỶ TRONG NHÀ CŨ
Một nhà cũ trong thôn làng
Không ngƣời cƣ ngụ, bỏ hoang lâu đời
Bà con đồn đãi truyền lời
Rằng nhiều quỷ dữ trong nơi nhà này
Mọi ngƣời sợ hãi lắm thay
Dám đâu vào ngủ tại đây buổi nào.
Bấy giờ có kẻ tự hào
Rằng mình can đảm từ bao lâu rồi
Chàng tuyên bố với mọi ngƣời:
“Tôi không hề sợ, chờ coi biết liền
Hôm nay tôi sẽ ngủ đêm
Trong căn nhà đó để xem có gì.”
Buổi chiều chàng tới nhà kia
Tối trời ngủ lại, sợ chi tiếng đồn.
Có chàng khác ở cùng thôn
Cũng khoe can đảm vƣợt hơn ngƣời đầu
Quỷ ma chẳng ngán từ lâu
Cho nên cũng muốn tranh nhau khoe tài
Tối nay cũng lại tới nơi
Vào trong nhà cũ xem chơi thế nào
Chàng xô mạnh, đẩy cửa vào,
Bên trong chàng nọ chợt đâu giật mình
Tƣởng đêm khuya quỷ hiện hình
Lao ra chặn cửa tận tình cản ngăn
Không cho quỷ dữ lấn chân,
Chàng ngoài thấy vậy nghĩ thầm: “Quỷ đây!
Đúng lời đồn đãi lâu nay
Ta nào há sợ. Tối này biết nhau!”
Thế là cố gắng đẩy mau
Muốn vào đọ sức trƣớc sau một lần.
Trong xô, ngoài đẩy rầm rầm
Trời đêm khuya khuắt tối tăm chập chùng
Đến khi cánh cửa bật tung
Trong, ngoài nhào tới tƣng bừng đánh nhau
Có trông rõ đƣợc gì đâu
Tƣởng cùng quỷ dữ canh thâu tranh tài
Đánh nhau tới lúc sáng trời
Đến khi nhìn rõ mặt ngƣời đôi bên
Mới hay quỷ chẳng hiện lên
Thế là ác chiến ngƣng liền. Thật vui!
*
Thông thƣờng ở khắp mọi nơi
Bao giờ cũng có hai ngƣời đấu tranh
Đôi bên đều nghĩ rằng mình
Là ngƣời có lý. Thật tình đều sai!
Bao nhiêu sự vật trên đời
Nhân duyên tạm hợp lại thôi đấy mà
Làm chi lại có cái “ta”
Có đâu chủ thể phân ra đôi đƣờng
Để tranh chấp với đối phƣơng
Ganh đua hơn thiệt, đáng thƣơng vô cùng.
* 65 * ĂN BÁNH ĐỘC
Thuở xƣa có ngƣời đàn bà
Không yêu chồng, lại tỏ ra dữ dằn
Đòi bỏ chồng, muốn ly hôn
Luật không cho phép. Chị buồn kể chi
Loay hoay ngày tháng nghĩ suy
Chị tìm phƣơng pháp thực thi ý mình
Giết chồng chị mới thoả tình
Thời cơ chƣa tiện chị đành chờ trông.
Một ngày nghe đƣợc tin chồng
Sắp đi ngoại quốc, chị không chần chờ
Chụp ngay cơ hội bất ngờ
Làm năm trăm bánh chị đƣa dặn chồng:
“Dọc đƣờng những lúc đói lòng
Anh ăn đỡ dạ, bánh dùng tiện thay.”
Thật ra trong những bánh này
Chị cho thuốc độc vào đây sẵn rồi.
Anh chồng không rõ đầu đuôi
Trong lòng cảm kích, ngậm ngùi ra đi
Nghĩ rằng vợ tốt khỏi chê
Lo cho chồng đủ mọi bề trƣớc sau.
Chàng đi khoẻ khoắn ngày đầu
Quá trƣa đã vƣợt qua mau biên thùy
Tiến vào nội địa nƣớc kia
Và chàng lại chẳng chút chi đói lòng
Không ăn bánh. Ngủ lại rừng.
Đêm khuya sợ thú dữ hung hại mình
Nên chàng leo tuốt lên cành
Trên cây gần đó an lành ngủ đêm
Năm trăm cái bánh bỏ quên
Ở ngay tại gốc cây bên dƣới rồi.
Ngay đêm đó lúc tối trời
Năm trăm tên cƣớp tới nơi rừng này
Sau khi chúng đã ra tay
Cƣớp năm trăm ngựa với đầy quý kim
Của nhà vua nƣớc kế bên,
Quay về rừng rậm chúng liền dừng chân
Nghỉ đêm kín đáo ẩn thân
Đƣờng xa mệt nhọc thêm phần đói meo
Bỗng nhiên thấy bánh rất nhiều
Chia cho cả bọn tính theo đầu ngƣời
Mỗi tên một cái đủ rồi
Ăn xong bọn cƣớp tức thời chết toi.
Ngủ trên cây đến sáng trời
Chàng kia thức dậy thấy nơi dƣới mình
Xác ngƣời chết thật hoảng kinh
Chàng bèn trèo xuống đi quanh xem chừng
Thấy ra bọn cƣớp gian hùng
Chàng cầm dao bén đi vòng khắp nơi
Đâm vào xác chết từng ngƣời
Mỗi tên vài nhát xong rồi ngừng tay
Coi nhƣ những kẻ cƣớp này
Là do chàng gặp tại đây giết liền,
Chàng gom châu báu quý kim
Cùng năm trăm ngựa lại bên bờ rừng
Rồi mang qua phía biên cƣơng
Tính dâng trả lại quốc vƣơng nƣớc ngoài
Đồ quân cƣớp lấy của ngài
Mong ngài ban thƣởng cho ngƣời có công.
Nƣớc ngoài chính vị quốc vƣơng
Đem nhiều binh lính truy lùng quân gian
Mới đi đƣợc nửa quãng đƣờng
Cả đoàn gặp đƣợc anh chàng chồng ngay
Nghe vua hỏi, chàng trình bày
Chuyện mình giết cƣớp với đầy gian nguy:
“Nguyên tôi ở kế biên thùy
Qua đây gặp cƣớp ngay khi tới rừng
Mình tôi chiến đấu hào hùng
Giết năm trăm cƣớp vô cùng khó khăn
Hiện thi hài hãy còn nằm
Ở ngay dƣới gốc cây gần nơi đây
Tôi mang đồ cƣớp đƣợc này
Qua dâng vua lại hôm nay, thật lòng
Để mong vua sẽ thƣởng công
Không tin xin hãy tới rừng kiếm xem.”
Vua nghe chuyện, nào dễ tin
Bèn sai thân tín đi liền tới nơi
Trở về xác nhận đúng lời
Nhà vua lúc đó mừng vui trong lòng
Cho là một việc lạ lùng
Bèn đƣa chàng nọ về trong cung đình
Thƣởng công hậu hĩnh đã đành
Lại phong chức lớn trở thành ông quan
Coi vùng đất thật đông dân.
Nhƣng rồi một số cựu thần trong kinh
Ganh cùng chàng, chẳng cảm tình
Căm hờn, tìm cách tâu trình gièm pha:
“Hắn ngƣời ở nƣớc phƣơng xa
Xin vua chớ có tin mà nghe theo
Hiện vua ƣu đãi đủ điều
Lại còn cho hƣởng rất nhiều đặc ân
So ra hơn các cựu thần
E rằng xảy chuyện muôn phần khó khăn.”
Anh chàng nghe chuyện các quan
Tới vua gièm tấu than van bất bình
Nên chàng nổi trận lôi đình
Thị oai, lớn tiếng khoe mình ngay thôi:
“Nếu ai sức mạnh hơn tôi
Muốn cùng đấu võ xin mời tới đây
Lên đài giao chiến thẳng tay
Để xem bản lãnh ai hay thật tình.”
Cựu thần nghe dọa hoảng kinh
Dám đâu lên tiếng, lặng thinh, họp bàn
Nghĩ ra một kế khôn ngoan,
Nhân vì tại phía rừng hoang biên thùy
Giữa miền đồi núi hiểm nguy
Có con sƣ tử rất chi dữ dằn
Ăn ngƣời, khát máu vô ngần
Hay mò xuống giết hại dân trong vùng
Gieo kinh hoảng, gây hãi hùng
Không ai trừ nổi đã từng lâu nay
Các quan bày kế thật hay
Tâu vua xin cử chàng này đi thôi:
“Anh chàng tài giỏi nƣớc ngoài
Thƣờng khoe mạnh mẽ không ai sánh cùng
Quả phi thƣờng, thật anh hùng
Xin sai chàng đến tận vùng kể trên
Trừ thú dữ, giúp dân hiền.”
Vua nghe hợp lý nên liền chuẩn y
Cử ngay chàng tới miền kia
Cấp cho dao nhọn mang đi theo cùng
Và cây gậy sắt để dùng
Giết sƣ tử dữ trong rừng hoang vu.
Anh chàng nhận mệnh lệnh vua
Kiếm lời thoái thác kể nhƣ khó lòng
Nên đành liều lĩnh vào rừng
Đóng vai can đảm anh hùng giúp dân
Trừ con sƣ tử dữ dằn,
Ngờ đâu đi mới tới gần rừng cây
Thời sƣ tử dữ nơi đây
Thấy ngƣời vội nhảy ra ngay thét gầm
Chờ xé xác, muốn banh thân
Anh chàng hết vía, thất thần, hoảng kinh
Trèo lên cây trốn thật nhanh,
Rƣợt theo sƣ tử chỉ đành nhìn lên
Gốc cây đứng rống cuồng điên
Miệng thời há rộng nhƣ thèm thịt tƣơi
Đỏ lòm tựa máu huyết ngƣời,
Trên cao nhìn xuống chàng thời sợ run
Dao trong tay rớt xuống luôn
Chàng nào hay biết, còn hồn vía đâu.
Dao kia rớt lạ lùng sao
Họng con sƣ tử rớt vào trong đây
Đúng vào miệng dƣới gốc cây
Bị thƣơng sƣ tử chết ngay tức thì.
Anh chàng vui sƣớng kể chi
Trên cây leo xuống vội đi về liền
Mang thây sƣ tử kề bên
Gặp vua giở giọng huyên thuyên tâu trình
Khoe khoang công trạng của mình
Khiến cho tất cả triều đình phục lăn,
Vua hoan hỉ chẳng ngại ngần
Ban cho chàng đó nhiều phần thƣởng thêm.
*
Truyện này thí dụ cho xem
Bánh mang thuốc độc bỏ quên giữa rừng
Giống nhƣ “bố thí” vô cùng
Nhƣng phần thanh tịnh thời không có gì.
Năm trăm tên cƣớp chết kia
Giống nhƣ “ngũ dục” đoạn đi đƣợc rồi.
Gặp ông vua của nƣớc ngoài
Giống gặp hiền thánh bao ngƣời thiết tha.
Cựu thần mƣu hại gièm pha
Giống nhƣ ngoại đạo quanh ta gian tình
Manh tâm phỉ báng hạnh lành.
Giết con sƣ tử rừng xanh khác gì
Làm cho phiền não tan đi
Phá luôn cả ác ma kia gây phiền.
Đƣợc vua phong thƣởng nhiều thêm
Giống nhƣ chứng “đạo quả” liền đó thôi.
Truyện này chủ ý khuyên đời
Ban đầu bố thí lắm ngƣời lầm mê
Tâm không thanh tịnh chút gì
Thiện tri thức lại hộ trì tiếp tay
Cho nên đƣợc kết quả ngay,
Đó là “bất tịnh” còn gây quả lành
Huống chi mà các chúng sanh
Hân hoan bố thí, chân thành, thiện tâm
Với lòng thanh tịnh vô ngần
Thời bao công đức bội phần hƣởng thêm.
* 66 * CHẾT CHÌM
Có chàng trai trẻ nhà giàu
Cùng nhiều ngƣời xuống biển sâu lùng tìm
Ngọc ngà, châu báu, quý kim,
Bản thân chàng đó đã nghiên cứu nhiều
Đọc trong sách vở đủ điều
Dạy ngƣời vƣợt biển nên theo thực hành
Học xong chàng nhớ rành rành
Nên khoe với mọi ngƣời quanh chàng rằng:
“Lái tàu đi biển dễ dàng
Đá ngầm hay nƣớc đại dƣơng ngƣợc dòng
Dù cho nguy hiểm vô cùng
Chỉ cần cầm chắc lái trong tay mình
Xem chừng phƣơng hƣớng cho tinh
Và rồi xoay trở cho nhanh kịp thời
Phải bình tĩnh, cần khoan thai
Lo âu gạt bỏ, rối bời dẹp tan
Tức thời mọi chuyện bình an
Còn chi hãi sợ, vô vàn dễ thay,
Những phƣơng pháp đó tuyệt hay
Ghi trong sách vở lâu nay rõ ràng
Đọc xong tôi thuộc kỹ càng
Không quên một chút. Ai bằng đƣợc tôi.”
Mọi ngƣời nghe nói vậy rồi
Rất là tin tƣởng ở nơi chàng này.
Cùng nhau đi biển một ngày
Nhổ neo tàu chạy vƣợt ngay sóng vàng
Lênh đênh trôi giữa đại dƣơng
Có ông thuyền trƣởng vẫn thƣờng chỉ huy
Chợt ông phát bệnh hiểm nguy
Rồi lăn ra chết đang khi lái tàu.
Anh chàng trai trẻ nhà giàu
Đƣợc ngƣời chỉ định thay mau thế vào
Đích thân điều khiển trƣớc sau
Vì nghe chàng đó từ lâu khoe tài.
Con tàu tiếp tục trôi dài
Bỗng đâu có trận thiên tai tới rồi
Mây cuồn cuộn, gió tơi bời
Biển chao gào thét, sóng nhồi cuồng quay
Cả tàu đảo lộn lên ngay
Chợt chàng trai trẻ loay hoay, lầm bầm:
“Lái tàu phải thật bình tâm,
Chèo nên nắm chặt, hƣớng cần đổi thay.”
Nhƣng trên thực tế chàng này
Xét cho chính xác không hay biết gì
Không hề biết cách giải nguy
Khiến tàu bị sóng gió kia dập vùi
Cả tàu chao đảo một hồi
Dần chìm xuống đáy biển khơi thảm sầu
Mọi ngƣời náo loạn cùng nhau
Bỏ thây biển cả thƣơng đau ngập tràn.
*
Phàm phu trong cõi nhân gian
Học Thiền không hiểu rõ ràng đầu đuôi
Biết qua đôi chút mà thôi
Tuy văn chữ rõ, nghĩa thời hiểu đâu
Hiểu đâu nghĩa lý thâm sâu
Tự khoe tƣờng tận trƣớc sau về Thiền
Để rồi lên giọng huyên thuyên
Dạy ngƣời phƣơng pháp tu Thiền lầm sai
Khiến ngƣời mê muội rối bời
Tâm thời loạn động, ý thời cuồng điên
Bao năm di hại triền miên
Có đâu lợi ích đƣợc thêm chút gì
Giống chàng trẻ lái thuyền kia
Ngu si làm chết khách đi trên thuyền.
* 67 * ĐÁNH CUỘC
Vợ chồng chung sống nơi kia
Làm ba cái bánh rồi chia nhau dùng
Mỗi ngƣời một cái ăn xong
Còn dƣ một cái đều cùng cá nhau:
“Giữ im lặng cho thật lâu
Ai mà nói trƣớc một câu hôm này
Mất phần ăn cái bánh ngay.”
Vợ chồng đánh cuộc. Suốt ngày lặng thinh.
Một tên trộm bất thình lình
Vào nhà vơ vét tanh banh hết liền
Nữ trang, đồ đạc, bạc tiền
Và rồi sửa soạn im lìm chạy đi.
Vợ chồng đều chẳng nói chi
Sợ mình mở miệng thua thì mất ăn
Cho nên chỉ ngó trân trân
Lặng im theo rõi kẻ gian hoành hành.
Trộm hay rõ đƣợc tình hình
Càng thêm dạn dĩ, mặc tình sấn lên
Thấy ngƣời vợ cứ lặng yên
Muốn xâm phạm tiết hạnh liền, ngán đâu,
Ngƣời chồng chẳng nói một câu
Đứng yên gần đó quay đầu ngó lơ
Vợ bèn hoảng hốt kêu la:
“Anh không mở miệng, thật là ngu si
Chỉ ham một cái bánh kia
Mà không hành động cứu nguy vợ mình
Để quân ăn trộm lộng hành
Thấy tôi bị nhục mà đành im đây.”
Ngƣời chồng cƣời lớn vỗ tay:
“Em vừa mở miệng nói ngay trƣớc rồi
Thế là em đã thua tôi
Bánh kia còn lại tôi thời hƣởng thôi.”
*
Truyện này thí dụ lắm ngƣời
Vì ham danh lợi ở nơi cõi trần
Để trôi đi biết bao lần
Pháp lành, Phật Pháp vô ngần tối cao
Đọa “ba đƣờng ác” thảm sầu
Mà không hãi sợ mau mau tu hành
Cứ ham chơi, cứ đắm mình
Chìm trong “ngũ dục”. Thật tình ngu sao!
Những ai có trí nhìn vào
Thấy ngƣời nhƣ vậy khác nào chồng kia
Cũng vô trí, cũng ngu si
Đáng thƣơng cho kẻ sông mê đắm chìm!
* 68 * HẠI NGƯỜI
THÀNH HẠI MÌNH
Anh chàng nọ ở trong vùng
Có ngƣời thù địch đã từng bao năm
Chàng uất ức, chàng hờn căm
Nghĩ suy tìm cách hại ngầm đối phƣơng
Nghĩ hoài chẳng kiếm ra đƣờng
Lòng chàng do đó mãi vƣơng muộn sầu
Có ngƣời thấy vậy đón đầu
Hỏi thăm: “Anh mãi buồn rầu vì sao?”
Chàng bèn tâm sự đôi câu:
“Kẻ thù nói xấu tôi bao nhiêu lần
Khiến tôi tức giận vô ngần
Nghĩ không ra cách trừ sân hận này
Nên tôi phiền não bao ngày
Báo thù chƣa đƣợc lâu nay đợi chờ.”
Ngƣời kia bèn nói bất ngờ:
“Tôi đây có cách để mà giúp anh
Chỉ cần đọc thật tâm thành
Một câu thần chú rất linh là rồi
„Tỳ Đà La‟ thật lạ đời
Câu thần chú đó giết ngƣời thù ngay
Nhƣng câu thần chú hại thay
Tạo ra một triệu chứng đầy hiểm nguy
Ngay khi giết thù địch kia
Thời anh cũng lại tức thì chết theo,
Cách này quả thật hiểm nghèo
Vì dùng thần chú để gieo hại ngƣời
Thời mình cũng bị hại thôi
Cho nên tốt nhất theo tôi đừng dùng.”
Anh chàng nghe vậy coi thƣờng
Không cần tính toán, vui mừng nói luôn:
“Xin làm phúc, xin làm ơn
Dạy cho tôi biết câu thần chú kia
Lòng tôi nôn nóng kể chi
Mối thù muốn báo tiếc gì thân tôi
Kẻ thù chết là đƣợc rồi
Dù tôi mất mạng lòng thời vẫn vui.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
Lửa sân thiêu đốt tơi bời nhân gian
Gây thù kết oán ngập tràn
Hại ngƣời chƣa đƣợc lại mang hại về
Chính mình bị hại não nề
Đọa “ba đƣờng khổ” muôn bề hãi kinh
Địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh
Quả nhiên bi thảm, thật tình thƣơng đau
Vô minh che lấp dài lâu
Trầm luân mãn kiếp còn đâu thấy đƣờng.
Chỉ cần Đạo Pháp tìm nƣơng
Xả đi phiền não, hết vƣơng hận thù
Gắng công phát triển lòng từ
Thân tâm thanh lọc ghé bờ thơm hƣơng
Gieo niềm an lạc muôn phƣơng
Đạo mầu giải thoát chân thƣờng sáng soi.
* 69 * TỔ TRUYỀN ĂN MAU
Một ngƣời Bắc Ấn Độ xƣa
Xuống miền Nam ở kể nhƣ lâu ngày
Rồi anh cƣới vợ nơi này
An cƣ lạc nghiệp tại đây thanh nhàn.
Một hôm vợ dọn bữa ăn
Cơm canh nóng hổi trên bàn khói lên
Anh chàng há miệng ăn liền
Lùa mau, húp lẹ không thèm ngó ai
Nhƣ gần chết đói tới nơi
Giờ đây bất chợt đƣợc ngƣời cho ăn.
Vợ anh thấy lạ vô vàn
Nhìn anh, thắc mắc, hỏi han ngọn ngành:
“Không ai tranh, chẳng ai giành
Chuyện chi gấp gáp quả tình cũng không
Sao anh ăn uống lạ lùng
Ăn nhanh quá độ không ngƣng phút nào?”
Anh bèn đáp, nghe lạ sao:
“Đây là bí mật dễ đâu nói liền
Em đừng có hỏi gì thêm.”
Vợ anh nghe vậy nổi lên tò mò
Nghĩ thầm chắc có nguyên do
Rất là đặc biệt, hay ho vô cùng
Nên càng năn nỉ anh chồng
Nói ra cho biết chứ đừng lặng thinh.
Thoạt tiên anh chẳng thuận tình
Vợ kì kèo mãi anh đành nói ra:
“Tổ tiên anh thuở xƣa xa
Bao đời ăn uống thƣờng là rất mau
Đây là truyền thống từ lâu
Đến anh cũng vậy dám đâu cãi lời.”
*
Truyện này thí dụ ở đời
Lắm ngƣời thủ cựu giữ hoài thói quen
Dù mê lầm vẫn chẳng quên
Không phân thiện ác, không thèm đổi thay
Dƣơng dƣơng tự đắc ta đây
Không hề hổ thẹn mà quay đầu về
Cải tà, quy chánh mọi bề
Để mau thoát khỏi bờ mê đọa đày!
* 70 * NẾM TRÁI CÂY
Chủ nhân thuở trƣớc có ông
Muốn ăn trái nọ nên không ngại ngần
Sai ngƣời làm tới khu vƣờn
Mua cho bằng đƣợc không chần chờ chi
Ông căn dặn ngƣời làm kia:
“Trái cây ngon ngọt thì mi mua về
Nếu không đừng có mua nghe!”
Ngƣời làm tuân lệnh tức thì đi ngay
Mang tiền cầm sẵn trong tay
Chủ vƣờn tiếp đón tại đây nói liền:
“Vƣờn tôi trái ngọt nhất miền
Trái nào cũng ngọt lại thêm đậm đà
Nếm vào thì biết ngay mà.”
Ngƣời làm đáp lại thật là lạ tai:
“Nếm vào một trái mà thôi
Làm sao biết ngọt khắp nơi trong vƣờn
Nếm từng trái mới rõ hơn
Trái nào cũng nếm thời còn ngại sao,
Nếm xong mua, tiện biết bao.”
Nói xong hắn hái trái vào trong tay
Trái nào cũng nếm thử ngay
Chủ vƣờn im lặng cạnh đây đứng nhìn.
Trái nào cũng ngọt quả nhiên
Ngƣời làm mua hết rồi đem trái về.
Chủ nhìn đống trái cây kia
Trái nào cũng bị cắn đi một phần
Chủ nhân thấy gớm vô ngần
Thế là ông hết muốn ăn nữa rồi
Bao nhiêu trái vứt đi thôi,
Làm công khờ dại chủ thời vạ lây.
*
Ai lo bố thí đời này
Lại thêm trì giới phƣớc thay vô cùng
Tránh hoạn nạn, thoát tai ƣơng
Giàu sang, an lạc ngát hƣơng thơm lành,
Nhƣng nhiều ngƣời thiếu lòng thành
Muốn rằng chứng nghiệm tự mình mới tin
Tu thân cơ hội lãng quên
Thế là gánh lấy não phiền trầm luân
Hay đâu mọi việc dƣơng trần
Giàu nghèo, sƣớng khổ muôn phần tại ta
Đều do nghiệp trƣớc mà ra
Kiếp này quả báo thật là công minh,
Luật nhân quả rõ rành rành
Chúng sinh tỉnh thức tu hành cho mau
Vì mai chết còn gì đâu
Ăn năn thời muộn, sang giàu trắng tay!
* 71 * ĐUI MẮT
Gia đình kia có anh chồng
Cƣới hai ngƣời vợ sống chung bình thƣờng
Ba ngƣời nằm ngủ cùng giƣờng
Nhƣng chàng cảm thấy trăm đƣờng khó thay
Muốn gần gũi vợ bên này
Chị kia ghen tức ra tay tức thì,
Muốn gần gũi vợ bên kia
Chị này nổi giận ghen thì ghê hơn
Anh chồng khổ não tâm can
Rồi sau quyết định mỗi lần nằm đây
Mỗi bên một vợ là hay
Chàng nằm ở giữa, không xoay bên nào.
Một hôm mƣa gió ào ào
Nƣớc trên mái dột chảy vào phía trong
Cuốn theo bụi đất xuống giƣờng
Xuống ngay chỗ giữa chồng đƣơng mơ màng
Lọt vào hai mắt của chàng
Nhƣng chàng cƣơng quyết không màng đổi thay
Nằm yên hứng chịu nƣớc này
Hai bên phải trái chẳng xoay bên nào
Lại mong hai vợ giúp vào
Hai nàng che chở xiết bao an lành
Cuối cùng bất hạnh tới nhanh
Anh chồng hai mắt đều thành hƣ luôn.
*
Ở đời lắm kẻ không khôn
Giao du bè bạn chẳng còn nghĩ suy
Thói hƣ tật xấu kể gì
Theo đòi bắt chƣớc những khi cận kề
Dần dần tạo nghiệp thảm thê
Theo “ba đƣờng ác” có hề biết đâu
Xoay vòng sinh tử dài lâu
Khó mà thoát khỏi trƣớc sau đọa đày.
Bạn tà thân cận tháng ngày
Thời con mắt tuệ mất ngay còn gì.
* 72 * SƯNG MÔI
Vợ chồng chàng nọ xƣa kia
Về thăm bên vợ cùng đi một ngày
Tới nơi nhằm lúc tại đây
Ngƣời ta đang giã gạo ngay trong nhà,
Vợ vào ra mắt mẹ cha
Chàng liền bốc nắm gạo và ngậm luôn
Gạo đang trong miệng thật thơm
Bất ngờ vợ lại bƣớc chân ra ngoài
Tìm chồng vui nói đôi lời
Chồng e vợ biết, tức thời lặng thinh
Quả là xấu hổ thật tình
Dám đâu đáp lại vợ mình một câu
Mím môi ấp úng thật lâu
Vợ chàng thấy lạ có đâu chịu ngừng
Trong lòng thắc mắc vô cùng
Đƣa tay sờ má của chồng mình thôi
Thấy hai bên má sƣng rồi
Lại sƣng thêm cả miệng môi quả tình
Chị vào thƣa với cha mình:
“Chồng con có bệnh phát sinh lạ kỳ
Sƣng môi không nói đƣợc gì
Bệnh này mới phát từ khi về nhà.”
Ông cha nghe chuyện bất ngờ
Thế là đâu có chần chờ chút chi
Vội vàng đi thỉnh lƣơng y
Ông thầy đến khám xong thì phán ngay:
“Bệnh này rất nặng lắm thay
Phải cần mổ gấp hôm nay mới lành.”
Thầy cầm dao mổ má anh
Gạo trong miệng ngậm đổ nhanh ra ngoài
Thế là không giấu đƣợc ai
Việc làm bại lộ, mọi ngƣời đều hay.
*
Ngƣời đời tội lỗi chót gây
Gian manh phạm giới lại đầy ác tâm
Còn ham che giấu lỗi lầm
Không cầu sám hối, chẳng cần ăn năn
Cuối cùng đọa lạc tấm thân
Vào “ba đƣờng khổ” vô ngần hãi kinh
Địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh.
Việc chi bí mật giấu quanh trong đời
Trƣớc sau cũng bại lộ thôi!
* 73 * NGỰA ĐEN, ĐUÔI TRẮNG
Có chàng cƣỡi ngựa màu đen
Dẫn đầu binh lính tiến lên truy tầm
Đuổi theo bọn trộm dữ dằn
Nhƣng anh chàng lại nhát gan lạ lùng
Dám đâu chiến đấu hào hùng
Dám đâu xông xáo trong vùng hiểm nguy
Nên chàng nhanh trí nghĩ suy
Tìm ra biện pháp rất chi tinh đời
Anh chàng lấy chút máu ngƣời
Rồi thoa lên mặt nằm nơi chiến trƣờng
Lẫn vào xác lính tử thƣơng
Giả đò nhƣ chết tránh đƣờng đánh nhau,
Ngựa đen kia cũng còn đâu
Bị quân trộm cƣớp bắt mau đi liền.
Đến khi cuộc chiến tạm yên
Thời anh trỗi dậy đứng lên đi về
Nhƣng chàng khôn thời khỏi chê
Chặt đuôi ngựa chết nằm kề gần bên
Mang theo hờm sẵn làm tin.
Thấy chàng sống sót bình yên an lành
Ngƣời nhà xúm hỏi vây quanh:
“Sao không cƣỡi ngựa? Ngựa anh đâu rồi?”
Anh chàng bèn đáp ngay thôi:
“Ngựa tôi đã bị chết nơi chiến trƣờng
Hãy xem kỷ niệm thân thƣơng
Cái đuôi ngựa quý tôi mang trở về.”
Mọi ngƣời nhìn, nói: “Lạ ghê!
Ngựa anh thƣờng cƣỡi mọi khi đen tuyền
Sao đuôi này trắng, hãy xem?”
Anh chàng ngó lại. Đứng yên. Lặng thầm.
Vô tình đuôi ngựa lấy nhầm
Cái trò giả dối trăm phần lộ ra.
*
Truyện này thí dụ cho ta
Những trò lƣờng gạt khó mà đƣợc lâu
Dối gian bại lộ trƣớc sau
Hành vi hung ác che đâu mắt ngƣời.
Tu hành lắm kẻ ở đời
Bao nhiêu giới luật miệng thời đề cao
Nhƣng rồi lén lút phạm vào
Tƣởng mình mƣu trí. Dễ nào giấu ai!
* 74 * MANG BÌNH NƯỚC TẮM
Nƣớc kia có một ông vua
Nghĩ ra luật pháp rất ƣ lạ đời
Buộc rằng dù ở khắp nơi
“Bà La Môn phái” mọi ngƣời khi theo
Đều cần tắm rửa cho nhiều
Giữ thân sạch sẽ là điều ƣu tiên
Ai vi phạm bị phạt liền
Phải làm công việc muộn phiền gớm ghê
Khổ đau, cực nhọc, nặng nề.
Sau khi pháp luật trên kia ban hành
“Bà La Môn phái” khôn lanh
Vác bình nƣớc tắm theo mình mãi thôi
Mỗi khi đi khắp mọi nơi
Mọi ngƣời thấy vậy tức thời lầm ngay
Tƣởng rằng họ tắm hàng ngày,
Nếu ai múc nƣớc vào đây giúp giùm
Họ thƣờng lén đổ đi luôn
Vào nơi khuất nẻo không còn ai hay.
“Bà La Môn phái” khéo thay
Dối vua, bày đặt trò này kỳ khôi
Nhắm vào mục đích rõ rồi
Tránh làm công việc khổ ngƣời, hại thân
Thật ra họ bẩn vô ngần
Mang bồn tắm có giúp phần sạch đâu.
*
Ở đời lắm kẻ từ lâu
Phô trƣơng giả dối trƣớc sau bề ngoài
Tự lừa mình, lại dối ngƣời
Không còn tốt đẹp, xa rời thật chân.
Nếu mà tăng chúng xa gần
Cạo đầu, khoác áo dấn thân cửa Thiền
Bên ngoài hình tƣớng uy nghiêm
Bề trong đức hạnh khó tìm đƣợc ra
Giới, Định, Tuệ mãi trôi xa
Tu hành nhƣ vậy quả là đáng chê!
* 75 * GIẾT LẠC ĐÀ
Một ngƣời nuôi chú lạc đà
Một hôm đem lúa đổ qua trong ghè
Lạc đà ăn thật no nê
Đút đầu vào đó coi bề tiện thay
Ăn xong kẹt lại ghè này
Cái đầu không rút khỏi đây đƣợc nào
Lạc đà kinh hoảng xiết bao
Chủ nhìn sầu khổ, lòng đau xót thầm.
Cụ già nọ đứng ở gần
Vội lên tiếng nói: “Chẳng cần buồn đau
Ta đây có cách giúp mau
Khiến cho con vật rút đầu thoát ra
Nhƣng mà anh phải nghe ta.”
Tuân lời cụ dặn chủ nhà hỏi ngay:
“Thƣa theo phƣơng pháp nào hay?”
Cụ già bèn dạy: “Ra tay tức thì
Chém vào đầu lạc đà kia
Thế là con vật thoát đi dễ mà.”
Chủ nhà theo lời cụ già
Quả nhiên đầu chú lạc đà chặt xong
Lạc đà khi chết vẫy vùng
Ghè sành đựng lúa vỡ tung theo liền.
Chủ nhà thật quả cuồng điên
Lạc đà bị chết, mất thêm cái ghè
Gánh phần thiệt hại nặng nề
Bà con lối xóm cƣời chê kể gì!
*
Ngƣời tu Phật pháp khác chi
Một khi cầu đạo Bồ Đề quyết tâm
Phải nghiêm trì Giới chuyên cần
Xa mồi “ngũ dục” vô ngần tanh hôi
Kẻo mà đều mất cả đôi
Mất phần tịnh giới của ngƣời chân tu
Mất luôn đạo quả tam thừa
Chỉ còn tội chƣớng kể nhƣ ngập đầu
Khiến thân đọa lạc khổ đau.
* 76 * NÔNG PHU
MƠ TƯỞNG CÔNG CHÖA
Chàng nông phu tuổi xuân xanh
Một hôm lên chốn kinh thành dạo chơi
Tình cờ trông thấy một ngƣời
Đó là công chúa tuyệt vời đẹp xinh
Giai nhân trong chốn triều đình
Khiến chàng từ đó hƣơng tình ngất ngây
Trở về mơ tƣởng đêm ngày
Quẩn quanh tính toán, loay hoay tìm đƣờng
Làm sao trò chuyện cùng nàng
Nghĩ hoài không đƣợc nên chàng khổ tâm
Tƣơng tƣ sầu não vô ngần
Mặt mày phờ phạc, xác thân hao gầy
Trên giƣờng nằm liệt đọa đày
Bệnh tình trầm trọng mỗi ngày một tăng
Mẹ cha, bạn hữu, lân bang
Tỏ ra lo sợ vội vàng hỏi thăm:
“Vì sao mắc bệnh bất thần
Lâm vào tình trạng thập phần hiểm nguy?”
Chàng bèn tâm sự tức thì
Đầu đuôi kể lại những gì xảy ra:
“Gặp nàng công chúa nhƣ hoa
Đẹp xinh, duyên dáng, mƣợt mà, dễ thƣơng
Khiến lòng tƣởng nhớ mơ màng
Ƣớc mong trò chuyện cùng nàng một phen
Nếu không thoả đƣợc ƣớc nguyền
Chắc là sẽ sớm quy tiên vì buồn.”
Mọi ngƣời xúm lại ân cần
Cùng nhau lên tiếng để an ủi chàng
Hứa tìm phƣơng pháp dễ dàng
Khiến chàng mau đƣợc cùng nàng hàn huyên:
“Ngƣng sầu muộn, chớ muộn phiền!”
Chàng nghe mừng rỡ bệnh liền giảm thôi
Hai ngày bệnh đã lành rồi
Mọi ngƣời lúc đó thốt lời dối quanh:
“Đã vào trong chốn kinh thành
Gặp cô công chúa triều đình dễ thƣơng
Thay chàng trò chuyện cùng nàng
Nàng chƣa ƣng ý, tìm phƣơng chối từ.”
Anh chàng chất phác nông phu
Nghe xong cƣời lớn rất ƣ hài lòng
Nói rằng: “Chắc chắn là xong
Chắc nàng thuận tiếp chuyện cùng ta thôi.”
*
Dại khờ lắm kẻ trên đời
Cùng nông dân nọ so thời khác đâu
Dễ gì phân biệt trƣớc sau
Bốn mùa thời tiết tiếp nhau xoay vòng
Hết Xuân, Hạ tới Thu, Đông
Mùa Đông đem giống gieo trồng khắp nơi
Dù cho giá rét đầy trời
Vẫn hy vọng lúa tốt tƣơi ruộng đồng
Khó chăm sóc, chỉ tốn công
Mầm, thân, nhánh, lá lúa cùng hƣ hao.
Có ngƣời tu tập ít lâu
Hƣởng phần phƣớc báo có đâu nhiều gì
Tự cho là đủ mọi bề
Nói rằng đạo quả Bồ Đề vẻ vang
Chắc mau thành đạt dễ dàng,
Sai lầm nhƣ vậy đáng thƣơng vô cùng!
* 77 * TÌM SỮA
Ở biên thùy thuở xa xƣa
Nhiều ngƣời chƣa biết con lừa ra sao
Gặp lừa cũng chẳng biết nào
Chỉ nghe đồn đãi từ bao lâu rồi
Sữa lừa ngon thật tuyệt vời,
Rủ nhau họ tới khắp nơi lùng tìm
Cuối cùng cũng kiếm ra liền
Một con lừa đực. Họ đem trở về
Tranh nhau vắt sữa thoả thê
Để mong uống trƣớc, không hề nhƣờng nhau.
Mỗi ngƣời vắt kiểu lạ sao:
Có ngƣời bóp ở trên đầu lừa thôi
Có ngƣời cắn ở lỗ tai
Có ngƣời lại vặn khúc đuôi nhiều lần
Có ngƣời kiếm ở dƣới chân
Loay hoay vất vả, vô ngần khổ thay
Nghĩ rằng chính ở chỗ này
Sữa lừa sẽ chảy ra ngay cho mình
Nhƣng hy vọng đều bất thành
Sữa lừa một giọt quả tình thấy đâu.
*
Truyện này thí dụ từ lâu
Phàm phu ngoại đạo đồn nhau nghe rằng
Tu hành rốt ráo đạo vàng
Sẽ mau chứng quả dễ dàng kể chi
Họ không tìm hiểu thêm gì
Chạy theo vọng tƣởng nghĩ suy sai lầm
Theo tà đạo, hành xác thân
Bụng thời nhịn đói, đƣa chân lửa hừng
Lõa hình, ở núi, sống rừng
Tu theo khổ hạnh vô cùng tang thƣơng
Quả vô ích vì lầm đƣờng
Gánh vào trăm nỗi đoạn trƣờng đớn đau
Tự mình dấn bƣớc lún sâu
Rơi vào ác đạo dễ nào thoát ra!
* 78 * ĐI KHÔNG
RỒI LẠI VỀ KHÔNG
Trong làng kia có một ngƣời
Vào hôm chiều tối thốt lời dặn con:
“Ngày mai dậy thật sớm luôn
Làng bên có chợ mình còn phải đi
Mua đồ dùng để đem về.”
Chàng con nghe vậy khắc ghi trong lòng
Sáng sau vừa rạng vừng hồng
Anh chàng dậy sớm và không đợi chờ
Không hề chờ hỏi ý cha
Một mình vội vã phóng ra chợ rồi
Tới làng bên chàng ngẩn ngƣời
Mua gì ở chợ chàng thời biết đâu
Lang thang qua lại trƣớc sau
Rã rời mỏi bƣớc, cồn cào đói ăn
Miệng thời khát nƣớc, khô khan
Tiền nong đi vội quên mang theo ngƣời
Đƣờng xa đành trở về thôi.
Ngƣời cha thấy mặt thốt lời mắng ngay:
“Mi vô trí, dại khờ thay
Sao không chịu đợi cha đây đi cùng
Một mình đi trƣớc, thật khùng
Đi không rồi lại về không. Ích gì!
Tự mình chuốc khổ kể chi
Cha đâu sai chuyện ngu si bao giờ!”
*
Ngƣời may mắn đƣợc xuất gia
Tu trì cần phải thiết tha, tâm thành
Nƣơng thầy tốt, kết bạn lành
Học điều giáo pháp tận tình chuyên tâm
Không nên ỷ lại bản thân
Có phần trí thức, có phần thông minh
Để rồi đơn độc một mình
Tu hành mù quáng cho đành uổng công.
Ngƣời mang hình thức Sa môn
Nhƣng không phẩm hạnh đáng buồn biết bao!
* 79 * GÁNH GHẾ CHO VUA
Nƣớc kia có một ông vua
Ngồi trong cung cấm sớm trƣa mỗi ngày
Tƣ nhiên cảm thấy buồn thay
Muốn đi du ngoạn gần ngay cung vàng
Vƣờn vô ƣu đẹp rỡ ràng
Vua bèn sai một ông quan trong triều:
“Hãy tìm một ghế mang theo
Đặt trong vƣờn chỗ có nhiều bông hoa
Hôm nay ta muốn ghé qua
Ngắm phong cảnh đẹp để mà tìm vui.”
Vị quan thấy xấu hổ rồi
Nghĩ mình vác ghế coi thời chẳng nên
Tâu vua và thỉnh nguyện liền:
“Tôi không quen vác, chỉ chuyên gánh gồng.”
Vua nghe vậy cũng tán đồng
Kêu ngƣời mang ghế xếp chồng lên nhau
Ba mƣơi sáu ghế ít đâu
Sắp thành một gánh trƣớc sau nặng nề
Để trên vai vị quan kia
Cho quan cố sức gánh đi ra vƣờn.
Quan vì sĩ diện bản thân
Giờ đây chuốc lấy trăm lần khổ đau.
*
Học theo Phật, theo đạo mầu
Thời lòng nhẫn nhục hàng đầu phải theo
Tính tình ngã mạn, tự kiêu
Lại thêm cố chấp đủ điều lâu nay
Phải nên cố gắng đổi thay.
Ngƣời đời lắm kẻ hàng ngày tu thân
Mỗi khi thấy tóc nữ nhân
Rơi trên mặt đất ở gần một bên
Không hề dám đụng đến liền
Nghĩ mình thanh tịnh, giới nên giữ gìn,
Sau mê hoặc bởi não phiền
Dù cho bất tịnh cạnh bên sá gì
Ba mƣơi sáu thứ gớm ghê
Tóc, lông, phân, nƣớc tiểu kề chẳng sao
Coi không dơ bẩn chút nào
Không sinh hổ thẹn, trƣớc sau chẳng rời
Mãi cho đến chết không thôi,
So quan vác ghế, ngu thời giống nhau!
* 80 * UỐNG THUỐC ĐỂ RỬA
Tại vùng kia có một ngƣời
Bị đau hạ bộ lâu đời khổ thay
Mời thầy thuốc khám bệnh ngay
Ông thầy nói phải rửa ngày, rửa đêm
Mới mong trị bệnh cho yên,
Thầy pha thuốc rửa xong liền bƣớc ra
Kiếm thau đựng thuốc sau nhà.
Thấy chai thuốc nƣớc chàng ta vội cầm
Uống luôn hết thuốc một lần
Uống xong bụng dạ bất thần bị đau
Nhƣ đâm, nhƣ xé, nhƣ cào.
Ông thầy trở lại nhìn sao bất thƣờng
Không thấy thuốc, bèn hỏi chàng
Chàng đem câu chuyện vội vàng nói ra
Thầy kinh ngạc, miệng kêu la:
“Sao anh lại uống, quả là ngu thôi
Chỉ dùng thuốc rửa phía ngoài
Dại khờ mà uống vào ngƣời làm chi.”
Thầy cho chàng uống tức thì
Vài viên thuốc giải, cứu nguy chuyến này
Kịp thời chàng mửa hết ngay
Nôn ra thuốc rửa vừa đây uống vào
Bảo toàn tính mạng may sao
Vƣợt cơn hoạn nạn, qua cầu hiểm nguy.
*
Ở đời làm một việc chi
Đừng gây đảo lộn hại thì tránh đâu
Ngƣời tu Phật, theo đạo mầu
Phải nên chọn lựa dài lâu cho rành
Pháp môn thích hợp với mình
Tu không đúng cách khó thành! Chẳng nên!
Ngƣời tu thiền quán trƣớc tiên
Pháp “bất tịnh quán” tu liền phải theo
Tu tùy tiện không lợi nhiều
Nếu tu đảo lộn hiểm nghèo tới ngay.
Khi tu không chịu hỏi thầy
Tự thiền điên đảo có ngày tang thƣơng.
* 81 * KHÔNG NÊN VU OAN
CHO NGƯỜI HIỀN ĐỨC
Hai cha con của nhà kia
Một hôm cùng rủ nhau đi ra đồng
Núi rừng đồng ruộng mênh mông
Chàng con vui chạy vào vùng rừng xanh
Bỏ cha đứng lại một mình.
Trong rừng chàng bị gấu rình cắn đau
Vết thƣơng răng gấu rất sâu
Lại thêm móng nhọn gấu cào tứ chi
Chàng con kinh sợ kể gì
Băng rừng vội thoát chạy về chỗ cha,
Cha nhìn thấy vậy xót xa
Hỏi: “Con gì cắn quả là gớm ghê
Khiến con thƣơng tích nặng nề?”
Chàng con nhăn nhó thảm thê trả lời:
“Con gì chỉ thoáng qua thôi
Thân đầy lông, đến cắn rồi chạy đi
Khiến con có kịp thấy chi
Bị thƣơng hoảng hốt vội lìa rừng luôn.”
Ngƣời cha lập tức nổi sân
Nhắm khu rừng rậm hầm hầm chạy ngay
Cung tên cầm sẵn trong tay
Vào rừng ông gặp tại đây một ngƣời
Râu rất rậm, tóc rất dài
Chỗ thời tua tủa, chỗ thời mọc thêm
Ngƣời cha suy đoán vội liền
Đó là dã thú cuồng điên trong rừng
Cắn con ông bị trọng thƣơng
Ông bèn muốn bắn, cung giƣơng sẵn sàng.
Có ngƣời thấy thế can rằng:
“Đây là một vị thuộc hàng chân tu
Oai nghiêm, đạo đức, hiền từ
Không hề hãm hại, oán thù con ông
Đừng vu oan, tội vô cùng
Ông tiên ẩn dật cả vùng đều hay!”
*
Nhiều ngƣời ở cõi đời này
Không quan sát kỹ, lại đầy chủ quan
Tự cho mình phải vô vàn
Họ thƣờng gây họa vu oan ngƣời lành
Nhƣ khi thấy giới tu hành
Đôi ngƣời tu chẳng nghiêm minh trọn bề
Họ bất mãn, họ cƣời chê
Chê luôn tập thể tăng kia cả đoàn,
Hoặc nhìn vài bóng áo vàng
Oai nghi không đủ, nói năng bất toàn
Thêm hành động kém đàng hoàng
Họ không quan sát kỹ càng thêm chi
Cho rằng tập thể sƣ kia
Đều nhƣ vậy cả có gì khác đâu
Đều không đạo hạnh nhƣ nhau
Họ bèn khinh miệt xiết bao phũ phàng.
Họ ngu si, họ sỗ sàng
Giống ngƣời cha nọ trăm đƣờng chẳng sai.
* 82 * GIEO LÚA
Một ngƣời ở miệt thị thành
Về làng quê để theo ngành nghề nông
Kiếm sinh nhai chốn ruộng đồng.
Một ngày đi dạo xem vùng chung quanh
Thấy bao đồng ruộng tốt lành
Lúa tƣơi mơn mởn sắc xanh phi thƣờng
Anh bèn ghé lại bên đƣờng
Hỏi thăm chủ ruộng: “Dùng phƣơng pháp gì
Mà gieo lúa tốt thế kia?”
Nông dân chủ ruộng tức thì đáp ngay:
“Khó chi đâu, giản dị thay
Ta cho đất xốp vào cày tới lui,
San cho bằng phẳng khắp nơi
Bỏ phân cào kỹ, rồi khơi nƣớc vào
Dễ làm, tốn chút công lao
Tƣơng lai lúa mọc lên cao tốt lành.”
Nghe lời chỉ dẫn ngọn ngành
Anh theo phƣơng pháp thực hành ngay thôi
Sau khi cày đất xốp rồi
Làm cho bằng phẳng, phân thời bỏ lên
Khơi nƣớc vào tƣới lên trên
Chỉ còn đem giống gieo liền là xong
Nhƣng anh thầm nghĩ trong lòng:
“Nếu chân bƣớc xuống ruộng đồng để gieo
Sợ gây hại biết bao nhiêu
Đất kia thô cứng lại theo chân ngƣời,
Khi mà đất hết xốp rồi
Lúa kia không mọc tốt tƣơi sau này.”
Anh liền nghĩ cách lạ thay:
“Ta nên ngồi sẵn ở ngay trên giƣờng
Sai khiêng giƣờng xuống ruộng nƣơng
Ta ngồi gieo lúa dễ dàng biết bao
Đất kia ta khỏi dẵm vào
Đất luôn còn xốp há nào ngại chi.”
Bốn ngƣời đƣợc mƣớn tức thì
Bốn chân giƣờng đƣợc phân chia bốn ngƣời
Khiêng anh xuống ruộng, tận nơi
Anh ngồi gieo giống thảnh thơi vô ngần.
Mình anh, đất chịu hai chân
Bốn ngƣời, đất chịu bốn lần hơn lên
Tám chân dẵm đất cứng liền
Thêm giƣờng với kẻ ngồi thêm nặng nề
Thế là đất cứng khỏi chê
Vừa thô, vừa rắn có hề lợi đâu.
*
Truyện này thí dụ đạo mầu
Giữ gìn ruộng Giới tu mau đạt thành
Sẽ nhiều mầm thiện phát sinh
Ta nên học tập, thực hành cho chuyên
Theo lời thầy dạy chớ quên
Pháp lành hạt giống thuận duyên nảy mầm.
Nhiều ngƣời tu thoạt chuyên cần
Dù cho giới nhỏ cũng luôn giữ gìn
Không hề phạm, thật đáng khen
Dần dà Giới luật nhiều phen coi thƣờng
Giới to, giới nhỏ đôi đƣờng
Không hề kiêng giữ, chẳng màng tuân theo
Buông lung, hủy báng sớm chiều
Bồ Đề mầm mống hủy tiêu chẳng còn.
* 83 * KHỈ BỊ ĐÁNH
Có con khỉ nọ một ngày
Bị ngƣời kia đánh thẳng tay bạo tàn
Tay ngƣời mạnh khoẻ vô vàn
Khỉ ta đau đớn xác thân não nề
Không hề chịu nổi thêm chi
Khỉ bèn tháo chạy thoát đi xa ngƣời
Hận thù tạm nuốt xuống thôi.
Trên đƣờng khỉ chạy gần nơi xóm làng
Thấy em bé nọ đi ngang
Hầm hầm khỉ đã vội vàng túm em
Đòn thù oán giận trút lên
Tội cho đứa trẻ lành hiền vô can.
*
Chúng sinh trong cõi nhân gian
Thƣờng chồng chất mãi hờn căm oán thù
Từ tiền kiếp cứ dây dƣa
Kéo dài ra mãi rất ƣ não phiền
Đời đời tiếp nối liên miên
Lửa sân, tâm ác luân phiên hoành hành
Chúng sinh đâu có biết rành
Cái vòng biến diệt xoay quanh kiếp ngƣời
Rời quá khứ, tới tƣơng lai
“Có không, không có” mãi hoài đổi thay
Kiếp xƣa khác với kiếp này
Lắm ngƣời ngu muội chẳng hay ngọn nguồn
So cùng khỉ thiếu trí khôn
Ngƣời ngu, khỉ dại có còn khác chi!
* 84 * NGUYỆT THỰC
Nhà vua cõi A Tu La
Theo truyền thuyết tự xƣa xa nói rằng
Một hôm vua thấy mặt trăng
Trên cao tỏa sáng chói chang khắp miền
Vua bèn dùng tay che liền
Mặt trăng biến mất. Dân bèn đặt tên
Gọi là “nguyệt thực” ban đêm,
Vậy thời loài chó chẳng liên quan gì.
Nhƣng không biết lý do chi
Tới kỳ “nguyệt thực” tức thì dân gian
Cho rằng trăng bị chó ăn
Cho rằng chó nuốt mặt trăng mất rồi
Mọi ngƣời muốn đánh chó thôi
Mỗi khi chó chạy ngang nơi có ngƣời
Thật oan cho chó quá trời
Bị gieo tiếng ác bao đời. Khổ thay!
*
Chúng sinh trong kiếp sống này
Những điều phải trái, gian ngay, vui buồn
Nên tìm hiểu rõ cội nguồn
Biện minh mới tránh đƣợc luôn sai lầm
Chủ quan nguy hiểm vô ngần
Tự mình chuốc khổ vào thân còn gì.
Khổ vì tham với sân si
Muốn tìm cách diệt khổ đi cho rồi
Lại tìm cách ngủ trên gai
Mang lửa ngũ dục thiêu ngƣời, đốt thân,
So cùng những kẻ ngu đần
Nguyệt thực đánh chó muôn phần giống nhau.
* 85 * ĐAU MẮT
Có ngƣời con gái bất ngờ
Mắt vƣơng bệnh tật rất ƣ hiểm nghèo
Khiến cô nhức nhối thật nhiều
Ngày đêm rên rỉ, tiêu điều tấm thân.
Nàng con gái khác ở gần
Nhìn qua thấy vậy tần ngần lo âu
Nhủ thầm: “Bệnh mắt đớn đau
Nếu ta bị bệnh thoát đâu não phiền
Giờ ta mắt vẫn tốt nguyên
Nhƣng rồi bệnh mắt luân phiên đến mình
Sẽ đau sẽ nhức thật tình
Muốn ngăn ngừa bệnh khỏi hành mắt ta
Chi bằng móc mắt trƣớc ra
Mắt còn đâu nữa để mà bệnh đây.”
Thấy nàng định làm chuyện này
Có ngƣời nghe đƣợc khuyên ngay đôi lời:
“Có tròng mắt quý nhất đời
Đau hay không là chuyện thời mai sau
Nào ai hay rõ trƣớc đâu
Giờ sao móc mắt đớn đau vô cùng
Mù loà tăm tối chập chùng
Suốt đời thống khổ cô không biết à?”
*
Truyện này thí dụ cho ta
Đang ăn có kẻ bất ngờ nghẹn cơm
Thế là quyết bỏ ăn luôn
Còn ai vô lý đƣợc hơn kẻ này!
Nhiều ngƣời tính toán loay hoay
Nghĩ giàu sang sẽ có ngày bại suy
Cho nên không bố thí chi
Nhủ rằng: “Bố thí ích gì mai sau
Nếu mà quả báo nhiệm màu
Mình dù đƣợc hƣởng sang giàu tƣơng lai
Thời giàu sang cũng tàn phai
Chỉ thêm phiền não khổ đời mà thôi!”
Ngƣời khôn khuyên nhủ đôi lời:
“Hãy nên bố thí, mai thời tính sau
Khổ vui chƣa biết ra sao,
Giờ không bố thí ta nào an vui
Kiếp này đã khổ ngay rồi!”
* 86 * VÌ CỦA GIẾT CON
Hai cha con một nhà kia
Nhân vì công chuyện cùng đi một ngày
Tới vùng xa vất vả thay
Giữa đƣờng vô phƣớc gặp ngay cƣớp rồi
Bọn này lẩn quất khắp nơi
Cƣớp đi tài vật của ngƣời đi ngang,
Con đeo đôi bông tai vàng
Ngƣời cha thấy vậy hoang mang trong lòng
Sợ rằng cƣớp lấy đôi bông
Tai con cha xé mạnh không ngại ngần
Muốn lấy bông giấu đi luôn
Nhƣng vì vội vã bồn chồn lòng cha
Cho nên xé rứt không ra
Cha bèn quyết định thật là kỳ khôi
Đầu con chặt đứt ngay thôi.
Đến khi bọn cƣớp đã rời đi xa
Và cơn khủng hoảng đã qua
Cha đem đầu ráp lại mà đƣợc đâu
Cổ nào có dính với đầu
Ngƣời con chết thảm, thƣơng đau, ngậm ngùi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Chỉ vì việc nhỏ mà rồi bỏ đi
Bao nhiêu việc lớn kể chi
Gây thành tổn thất nặng nề xiết bao
Khó mà cứu vãn đƣợc nào.
Thế gian khờ dại thấy sao lắm ngƣời
Lợi danh quyến rũ chút thôi
Tà giáo, tà thuyết tức thời theo ngay
Trộm danh lừa dối kiếp này
Tạo thành tội ác đọa đày tai ƣơng.
* 87 * BỌN CƯỚP CHIA CỦA
Bọn ăn cƣớp nọ thuở xƣa
Kết bè cƣớp bóc dân cƣ nhiều lần
Bạc tiền, hàng hóa, áo quần
Cƣớp xong cả bọn chia phần cùng nhau
Chiếu theo địa vị thấp cao
Chiếu theo bản lĩnh từ lâu trong nghề
Chia phần nhiều ít đề huề
Mọi ngƣời hoan hỷ không chê trách gì.
Nhƣng rồi tới một lần kia
Có chàng cƣớp nọ rất chi buồn tình
Vì ngôi vị kém của mình
Phần chia tệ nhất để dành chàng ta
Áo chi xấu xí quá mà
Dệt bằng chất liệu xem ra rẻ tiền
Khiến chàng quả thật muộn phiền
Bất bình la lớn: “Khó tìm ngƣời mua
Áo này bán chẳng ai ƣa
Phần tôi nhƣ vậy là thua thiệt rồi.”
Sau khi phản đối một hồi
Chàng đành cam chịu kém ngƣời. Buồn thay!
Và sau đó một vài ngày
Chàng đem vào bán áo ngay trong thành.
Kiếm tiền hy vọng mong manh
Ngờ đâu lại có ngƣời giành để mua
Một ông quan trong cung vua
Chịu mua cao giá rất ƣ lạ thƣờng,
Số tiền cả bọn cƣớp đƣờng
Chia nhau sau chuyến bất lƣơng vừa rồi
Cộng chung của đủ mọi ngƣời
So cùng giá bán áo thời kém xa.
Bấy giờ chàng cƣớp nhà ta
Đột nhiên nhảy múa thật là mừng vui
Khoe rằng: “Ta đã đắc thời
Chuyến này ta kiếm đƣợc lời nhiều thay.”
*
Rút bài học từ truyện này
Dù ta thất bại chua cay trong đời
Không nên thất vọng buông lơi
Cố gieo giống tốt, tƣơng lai gặt về
Hạt vàng từng chuỗi thoả thê;
Hoặc khi bố thí đừng nề hà chi
Phát tâm rộng rãi ngay đi
Quả lành đem lại muôn bề an vui
Kẻo khi đƣợc quả báo rồi
Đƣợc sinh lên ở cõi trời cao xa
Bấy giờ lòng mới tỏ ra
Hối rằng trƣớc chẳng thiết tha tâm thành
Để làm thêm lắm điều lành
Gây nhiều lợi ích, nay mình khá hơn.
* 88 * KHỈ MẤT ĐẬU
Khỉ kia nắm đậu trong tay
Bỗng đâu một hột lọt ngay ra ngoài
Chỉ rơi một hột đâu thôi
Nhƣng mà khỉ cũng tức thời hoảng lên
Buông rơi cả nắm đậu liền
Để rồi vội vã chạy tìm hột rơi
Loanh quanh kiếm khắp mọi nơi
Nào đâu có thấy tăm hơi hột này,
Sau hồi lật đật loay hoay
Khỉ quay về chốn cũ đầy lo âu
Mong gom nắm đậu ban đầu
Ôi thôi mất hết còn đâu hột nào,
Bầy chim bay lƣợn trên cao
Đậu rơi quyến rũ chim nhào xuống ăn.
*
Truyện này thí dụ ngƣời phàm
Xuất gia theo Phật chí tâm tu hành
Ban đầu phạm giới vô tình
Nhƣng rồi không chịu chân thành ăn năn
Không lo sám hối bản thân
Con đƣờng phạm giới trôi lăn thêm hoài
Pháp lành công đức than ôi
Tan tành theo với dòng đời buông lung.
Giống nhƣ khỉ dại vô cùng
Đậu rơi một hột, tiêu tùng hết luôn.
* 89 * CHUỘT VÀNG VÀ RẮN ĐỘC
Có chàng dạo bƣớc trên đƣờng
Bỗng nhiên bắt đƣợc chuột vàng một con
Mừng vui khấp khởi trong lòng
Chàng ôm chuột quý thong dong đi liền
Đến sông chàng lội qua bên
Sợ rằng áo ƣớt chàng bèn cởi ra
Chuột vàng kia thật bất ngờ
Biến thành rắn độc rất ƣ hãi hùng.
Ban đầu chàng sợ vô cùng
Nhƣng rồi tự nghĩ: “Ta đừng quăng đi
Dù cho rắn độc sá chi
Thà cho rắn cắn chết đi là cùng.”
Chàng ôm rắn lội qua sông
Chẳng hề sợ hãi ung dung mọi đƣờng,
Rắn đền ơn, biến thành vàng
Khối vàng to lớn phi thƣờng, quý thay.
Có ngƣời chứng kiến cảnh này
Nghĩ ôm rắn độc trong tay lợi nhiều
Rắn thành vàng, quý bao nhiêu
Họ bèn bắt chƣớc giống theo anh chàng
Tìm ôm rắn, nghĩ bình thƣờng
Nào ngờ rắn cắn tử thƣơng tội tình.
*
Truyện này thí dụ chúng sinh
Có ngƣời không thiết tu hành bản thân
Thấy ngƣời khác tu chuyên cần
Đƣợc phần lợi ích vô ngần lớn lao
Cho nên họ cũng hùa vào
Giả theo chánh pháp từ bao lâu rồi
Để cầu lợi dƣỡng mà thôi
Tiếc thay kết quả cuộc đời thảm thê
Chết thời sa đọa não nề
Vào “ba đƣờng ác” khó bề tránh qua.
* 90 * LƯỢM ĐƯỢC TIỀN
Một ngƣời nghèo đang đi đƣờng
Bỗng nhiên lƣợm đƣợc túi vàng đánh rơi
Lòng mừng không nói nên lời
Y bèn ngồi lại ngay nơi bên lề
Lấy vàng ra đếm thoả thê
Loay hoay đang đếm chƣa hề xong xuôi
Thời ngƣời chủ túi vàng rơi
Đã quay lại kiếm và đòi vàng kia
Y đành trả hết còn chi
Để rồi buồn khổ nghĩ suy trong lòng:
“Nếu ta đếm cho mau xong
Rồi chuồn đi sớm đã không mất vàng
Chủ nhân đến thời muộn màng
Tiền vàng khá lớn dễ dàng phần ta.”
*
Nhiều ngƣời trong cõi ta bà
Đƣợc gần Tam bảo vậy mà uổng sao
Nghiệp lành chẳng chịu tu nào
Để cầu giải thoát khỏi bao muộn phiền
Bụi đời lôi cuốn triền miên
Tháng ngày quanh quẩn trong miền khổ đau
Khi vô thƣờng đến thật mau
Ăn năn hối hận còn đâu kịp thời.
* 91 * NGƯỜI NGHÈO
Thuở xƣa có một ngƣời nghèo
Làm ăn vất vả, bao nhiêu muộn phiền
Để dành đƣợc một ít tiền
Thấy ngƣời giàu khác chàng liền nghĩ suy:
“Tiền ta chẳng có nhiều gì
Đem ra so sánh ta thì thua xa
Ngƣời kia giàu có quá mà.”
Anh chàng thất vọng thở ra não nề
Muốn quăng chút tài sản kia:
“Giữ làm chi nữa, vứt đi cho rồi
Tới bờ sông ném xuống thôi.”
Chung quanh thấy thế nhiều ngƣời nhủ khuyên:
“Tuy anh có rất ít tiền
Tiền này nuôi sống đƣợc thêm bao ngày,
Nếu anh liệng hết đi ngay
Một xu chẳng có đọa đày khó qua.”
*
Truyện này thí dụ cho ta
Trong hàng Tăng chúng xuất gia lắm ngƣời
Thấy cao Tăng ở khắp nơi
Đa văn, tài đức, đƣợc đời suy tôn
Cúng dƣờng nồng hậu luôn luôn
Còn mình lợi dƣỡng thời không sánh bằng
Nhƣng không chịu nghĩ kỹ càng
Để mà tu học đạo vàng gắng thêm
Lại làm hành động cuồng điên
Bỏ tu, rời đạo, qua miền khổ đau
Thật là trái ngƣợc xiết bao.
Ngƣời nghèo vứt của so nào khác chi!
* 92 * ĐỨA NHỎ
ĐƯỢC ĐƯỜNG
Trên đƣờng dài có một bà
Tay bồng đứa nhỏ đi xa mệt nhoài
Cho nên bà muốn xả hơi
Nghỉ chân dừng lại ngay nơi lề đƣờng
Rồi bà ngủ thiếp mơ màng
Nào hay có kẻ lạ đƣơng tới gần
Tay cầm đƣờng ngọt trắng ngần
Đƣa cho đứa nhỏ ham ăn vô cùng,
Trẻ con thấy vậy vui mừng
Ăn đƣờng, không ngó ngàng chung quanh mình
Để cho kẻ lạ mặc tình
Lột đi báu vật bà dành lâu nay
Toàn đồ trang sức quý thay
Vòng vàng, kiềng bạc. Chẳng hay biết gì!
*
Truyện này thí dụ khác chi
Xuất gia Tăng chúng nhiều khi có ngƣời
Mải tham chút lợi ở đời
Ƣa mồi trần tục, ƣa nơi ồn ào
Đƣờng tu Phật pháp thanh cao
Lơ là bỏ phế uổng bao công trình
Thế là công đức tu hành
Gió phiền não tới cƣớp nhanh mất rồi.
* 93 * BÀ GIÀ ĐÁNH CỌP
Bà già ngủ dƣới gốc cây
Bỗng nhiên cọp tới chốn đây bất ngờ
Muốn ăn luôn thịt lão bà
Hoảng kinh bà chồm dậy và chạy nhanh
Gốc cây bà cứ chạy quanh
Vòng vo chạy mãi, cọp đành rƣợt theo
Một chân cọp bám gốc cây
Một chân nắm để bà này đứng yên,
Bà già bèn quay lại liền
Hai tay dang rộng hai bên cây rừng
Nắm chân cọp khỏi vẫy vùng
Thế là cọp với ngƣời cùng đứng nguyên
Không hề nhúc nhích đƣợc thêm,
Bà già sẽ gặp não phiền hiểm nguy
Nếu buông tay để chạy đi
Cọp kia chắc chắn tức thì rƣợt thôi.
Trong khi nguy cấp tới nơi
Chợt đâu lại có một ngƣời đi ngang
Bà già lớn tiếng nói rằng:
“Thật may mắn quá, ta đang đợi chờ
Mời anh tiếp sức với ta
Cùng nhau giết cọp chắc là thành công
Chúng ta chia thịt hƣởng chung.”
Ngƣời kia nghe vậy nên không ngại ngần
Tin lời bà, vội tới gần
Giữ hai chân cọp muôn phần hăng say,
Bà già bỏ cọp ra ngay
Cắm đầu cao chạy xa bay tức thì
Bấy giờ kẻ lạ mặt kia
Mới hay mƣu kế rất chi gian hùng
Ăn năn thời muộn vô cùng
Chỉ còn chiến đấu mới hòng thoát thân
Đánh nhau với cọp lâu dần
Sức tàn, lực kiệt tay chân rã rời
Lại mang thƣơng tích đầy ngƣời
Không đƣờng tẩu thoát khỏi nơi chốn này
Chẳng bao lâu, đáng thƣơng thay
Thời y bỏ mạng tại đây mất rồi.
*
Phàm phu lắm kẻ ở đời
Không hề đƣợc liệt là ngƣời cao minh
Lại ƣa tạo lập cho mình
Luận này, thuyết nọ quả tình khó nghe
Nào đâu có hay ho chi
Văn từ, ý nghĩa nhiều khi rất thƣờng
Phần nhiều dang dở nửa chừng
Qua đời mà vẫn chƣa xong công trình
Thế rồi đệ tử trung thành
Góp gom tài liệu tiến hành tiếp tay
Vì không hiểu ý của thầy
Cuối cùng tác phẩm chứa đầy lầm sai
Gieo thêm tai hại cho đời.
* 94 * HIỂU LẦM
Xấu xa thay bà vợ kia
Ngoại tình trong lúc chồng đi vắng nhà
Trong phòng giở thói trăng hoa
Thình lình chồng ở phƣơng xa trở về
Nhận ra tình trạng ê chề
Biết trong phòng vợ chuyện gì xảy ra
Chồng tuy giận, chẳng hét la
Đứng chờ bên cửa để mà ra tay
Đợi tình địch ra ngoài này
Là chồng lập tức giết ngay rửa hờn.
Vợ hay biết, dặn tình nhân:
“Chồng em trở lại, muôn phần hiểm nguy
Vậy anh nên trốn mau đi
Thoát thân theo với „ma ni‟ ra ngoài.”
Ở trong nƣớc đó lâu đời
“Ma ni” có nghĩa là nơi hông nhà
Chỗ đƣờng hầm nƣớc thoát ra,
Đồng thời cũng có nghĩa là bảo châu
Là viên ngọc quý hàng đầu
Vợ kia muốn nói: “Thoát mau đƣờng hầm.”
Gã tình nhân lại hiểu lầm
Tƣởng rằng ngọc quý phải cần lấy đi
Lấy theo viên ngọc “ma ni”
Khi chui thoát chốn hiểm nguy bữa này
Cho nên hắn cứ loay hoay
Chạy loanh quanh mãi trong này không ngƣng
Tìm tòi, lục lọi lung tung
Mong tìm thấy ngọc, nhủ lòng quản chi:
“Nếu không tìm thấy ngọc kia
Thời ta quyết chẳng trốn đi khỏi phòng.”
Mối nguy khủng khiếp vô cùng
Hắn đâu nghĩ tới cái vòng bủa vây
Chỉ mƣời lăm phút sau đây
Than ôi hắn gục chết ngay bạo tàn
Mũi dao tình địch hờn căm
Ngƣời chồng rình rập đã đâm hắn rồi.
*
Truyện này thí dụ ở đời
Theo trong Phật pháp mọi ngƣời thuyết minh
Lý trung đạo phải thực hành
“Chấp thƣờng”, “chấp đoạn” rành rành hai bên
Lìa mau, tu học cho chuyên
Mới mong giải thoát vững bền luôn luôn
Lý trung đạo bị hiểu lầm
Cho nên lắm kẻ sa chân phiền hà
Dần dà ngày tháng trôi qua
Vô thƣờng giết hại khó mà thoát đây
Hiểu lầm Phật pháp nguy thay
“Ba đƣờng ác” nọ sa ngay tức thì.
* 95 * HAI CHIM BỒ CÂU
Chim bồ câu trống trên cây
Cùng bồ câu mái sống đây êm đềm
Khi mùa thu đến trong miền
Trái cây chín đỏ thắm trên núi đồi
Đôi chim sát cánh tung trời
Bay đi lƣợm trái khắp nơi đem về
Chứa đầy một tổ thoả thê.
Vài ngày trời tựa nhƣ hè, nóng hanh
Trái cây khô lại, teo nhanh
Trái đầy ắp tổ nay thành ít đi
Xẹp chừng một nửa còn chi
Khiến bồ câu trống tức thì không vui
Trách bồ câu mái ngay thôi:
“Chúng ta lƣợm trái khắp nơi nhọc nhằn
Cùng nhau lao động khó khăn
Mà nay nàng lại lén ăn một mình
Nhìn trong tổ thấy quả tình
Trái còn phân nửa rành rành, hãy xem.”
Bồ câu mái phân trần liền:
“Em không hề lén ăn riêng bao giờ
Trái cây tự nó teo mà.”
Nhƣng chàng chim lại ngù ngờ không tin
Đùng đùng nổi giận quát lên:
“Nếu nàng không lén ăn trên tổ này
Sao vơi đi một nửa đây,
Mất đi phân nửa trái cây rõ ràng.”
Nói xong chim trống phũ phàng
Dùng luôn mỏ nhọn mổ sang tơi bời
Khiến cho chim mái tàn đời
Chết ngay tức khắc thấy thời đớn đau.
Nhƣng rồi chỉ ít ngày sau
Cơn mƣa tầm tã giăng mau đầy trời
Toả hơi nƣớc lạnh khắp nơi
Trái cây thấm ƣớt tức thời nở thêm
Nhiều nhƣ cũ, đầy y nguyên
Chàng bồ câu lúc đó liền nhận ra
Mình tồi tệ, mình xấu xa
Giết oan chim mái thật là tang thƣơng
Ăn năn, hối hận, đau buồn
Lòng vang tiếng thảm, mắt tuôn giọt sầu
Gọi thầm nàng mái canh thâu:
“Em ơi! Em ở nơi đâu bây giờ!”
*
Ngƣời điên đảo, kẻ dại khờ
Lợi danh, dục lạc kể nhƣ tham hoài
Không phân đen trắng, đúng sai,
Vô thƣờng cuộc sống muôn đời chẳng tin
Bồn chồn, nông nổi triền miên
Nghĩ suy nhƣ vậy tạo nên lỗi lầm
Chuốc bao thất bại bản thân
Rồi vì tội lỗi sa chân vào vòng
Ăn năn đâu kịp mà mong.
* 96 * GIẢ MÙ
Vua sai nhiều thợ thuở xƣa
Phải làm công dịch rất ƣ nhọc nhằn
Lại còn ngƣợc đãi bạo tàn
Bao ngƣời do đó chết oan não nề
Vì đau khổ, vì thảm thê
Cho nên có gã thợ kia giả mù
Để mà trốn việc nhà vua
Quả nhiên mánh lới kể nhƣ vẹn toàn
Gã này thoát cảnh lầm than
Đƣợc vua cho phép bình an về nhà
Thế là chuyện đó đồn ra
Biết bao thợ khác nghe mà thấy ham
Muốn mù loà để không làm
Tính đƣờng móc mắt mình. Lầm lẫn thay!
Có ngƣời trong đám thợ này
Chợt đâu lên tiếng can ngay tức thì:
“Nếu ta mà móc mắt đi
Mù loà ta chẳng thấy chi mất rồi
Thế là đau khổ suốt đời
Chớ nên dại dột, bạn ơi hãy ngừng
Thiếu gì cách dối quốc vƣơng
Lừa vua mà tránh con đƣờng khổ sai
Đừng làm công việc nguy tai
Đừng nên móc mắt cho hoài tấm thân.”
*
Ngẫm ra trong cõi dƣơng trần
Chút danh, chút lợi có ngần ấy thôi
Nhiều ngƣời ham muốn khôn nguôi
Cho nên phóng túng sống đời gian manh
Bao nhiêu giới luật tịnh thanh
Cứ luôn hủy phạm tạo thành khổ đau.
* 97 * CƯỚP ÁO LÔNG DÊ
Có hai ngƣời bạn đi đƣờng
Trải qua đồng rộng, núi rừng mênh mông
Gặp ngay bọn cƣớp thật đông
Một ngƣời chạy thoát nấp trong mé rừng
Vì chân lanh lẹ lạ thƣờng,
Một ngƣời chậm chạp khó vùng thoát đi
Cho nên bị kẻ cƣớp kia
Cƣớp luôn cái áo rất chi đắt tiền
Áo lông dê quý vô biên
Ở trong gấu áo có tiền giấu đây
Một đồng vàng cũng quý thay
Ngƣời này vì vậy nói ngay điều đình:
“Tôi mong lấy lại áo mình
Một đồng vàng chắc đủ dành đổi trao?”
Cƣớp kia lớn giọng hỏi mau:
“Tiền vàng mi để nơi đâu bây giờ?”
Ngƣời này không đợi chẳng chờ
Lấy vàng trong gấu áo ra đƣa liền
Nói: “Vàng thật, nếu chẳng tin
Thời xin hãy hỏi ngƣời bên mé rừng
Thợ kim hoàn giỏi vô cùng.”
Cƣớp nghe nói vậy vui mừng chạy qua
Lôi ngƣời đang núp kia ra
Lột luôn y phục anh ta thêm liền
Thế là quần áo, bạc tiền
Hai ngƣời đều mất hết nguyên chuyến này.
Ngƣời ngu mất, dễ hiểu thay,
Hại thêm ngƣời khác mất lây vì mình!
*
Nhiều ngƣời cố gắng tu hành
Và rồi công đức do mình tạo ra
Thƣờng thƣờng hay bị tiêu ma
Vì giặc phiền não rất là gớm ghê
Pháp lành, thanh tịnh còn chi
Chính mình bị hại tức thì thấy ngay
Ngƣời đồng tu bị hại lây,
Chết sa đƣờng ác đọa đày thảm thê.
* 98 * ĐỨA NHỎ BẮT RÙA
Trẻ kia sống ở miền quê
Trên khu đất trống thoả thê chơi đùa
Bỗng đâu bắt đƣợc con rùa
Thật là to lớn, rất ƣ lạ thƣờng
Ra tay muốn giết chẳng nƣơng
Nhƣng không biết cách, còn đƣơng tìm tòi.
Có ngƣời bày cách cho thôi:
“Thả vào trong nƣớc rùa thời chìm sâu
Thế là còn sống nổi đâu.”
Nghe xong đứa nhỏ gật đầu tin ngay
Nắm rùa bỏ xuống hồ này
Rùa kia gặp nƣớc loay hoay bơi liền
Ngao du thoải mái vô biên
Rồi bơi đi mất, khuất miền xa xôi.
*
Truyện này thí dụ lắm ngƣời
Tu trì Phật pháp một thời siêng năng
Thuận thành theo ánh đạo vàng
Đang lo phòng hộ “sáu căn” của mình
Để mong giải thoát an bình
Bỗng đâu lạc nẻo vô minh mất rồi
Nghe lời ngoại đạo dụ mời
Quay đầu trở lại đƣờng đời gian truân
Thả tâm ý vào “sáu trần”
Ham mồi “ngũ dục” dấn thân miệt mài
Thật ngu muội, quá lầm sai
Đến khi nhắm mắt, tới thời xuôi tay
Rơi vào đƣờng ác thảm thay
Căn lành hủy mất. Đọa đày than ôi!
*
_____________________________________
KINH BÁCH DỤ
Tâm Minh NGÔ TẰNG GIAO chuyển thơ
* Soạn giả không giữ bản quyền.
* Hoan nghênh tái bản
hoặc phổ biến dƣới bất kỳ hình thức nào khác. __________
LIÊN LẠC: [email protected]
HẾT