MEDIKAMENTOZEN

TRETMAN NA VERTIGO

Prof.d-r Marina Dav~eva

^akar

VOVED

Terminot vertigo ~esto pogre{no se koristi kako od strana na pacientite taka i odstrana na lekarite. Mnogu e va`no da se diferencira vertigo od nestabilnost.

Vertigoto e definirano kako poremetuvawe naorientaciono-detektira~kiot sistem na edensubjekt.

Orientacijata e sposobnost na edna li~nost daja determinira pozicijata na svoeto telo voramkite na gravitacijata i zabrzuvaweto.

Va`no e da se znae deka vertigoto e sekoga{ simptom, a ne bolest .

Vertigoto e subtip na vrtoglavica i e definirano od iluzija na rotatorno dvi`ewe.

Najgolemiot broj slu~ai na vertigo se so otolo{ko poteklo i se predizvikani oddisfunkcija na senzorite za rotatorna brzinasmesteni vo vnatre{noto uvo t.e vosemicirkularnite kanali.

Drugite tipovi na vertigo se dol`at naporemetuvawe vo procesiraweto na signalite zadvi`ewe vo mozokot.

Normalnao se procesiraat kontinuirano tri tipa na senzoren input:

vestibularen,

vizuelen i

somatosenzoren.

Ovie tri strui na informacii se kombiniraatvo mozokot za da formiraat procenka zaorientacija i dvi`ewe na glavata i teloto. Vo slu~ai na nesovpa|awe na dva ili pove}e od ovieoseti se javuva ~uvstvo na vertigo.

Od ovaa sistemsko fiziolo{ka perspektiva, izvori na vertigo mo`e da bidat site mo`nikombinacii na senzorni poremetuvawa koi se odnesuvaat na dvi`eweto, kako i centralnimalfunkcii na komparativniot mehanizam.

Vo sekoj slu~aj vertigoto retko e posledica navizuelna i somatosenzorna malfunkcija bidejkivizuelniot i somatosenzorniot oset produciraatpozicionalno kodirani signali

Spored etiologijata vertigoto mo`e da se podeli na 4 glavni grupi

Otolo{ko vertigo

Menierova bolest

Vestibularen neuronitis

Benigno paroksizmalno poziciono vertigo (BPPV)

Bilateralna vestibularna pareza

Centralno vertigo

Psihogeno vertigo

Vertigo so nepoznata etiologija

Ova izlagawe ponatamu }e bide fokusiranona medikamentozniot tretman na vertigo odotolo{ko poteklo. Medikamentite koi se upotrebuvaat vo tretmanot na ovoj tip na vertigo mo`e da gi podelime vo tri golemi grupi namedikamenti:

Lekovi koi ja suprimiraat vestibularnatafunkcija

Lekovi za suprimirawe na emezata

Lekovi koi imaat nesigurna efikasnost i /ilimehanizam

Lekovi koi ja suprimiraat vestibularnata funkcija

Toa se lekovi koi go reduciraat nistagmusotpredizvikan od vestibularniot imbalans ili jareduciraat bolesta na dvi`ewe. Konvencionalnite vestibularni supresori se sostojat od tri golemi grupi na lekovi:

Antiholinergici

Antihistaminici

Benzodiazepini

Tuka mo`eme da gi vbroime

Kalcium-kanal blokatorite

Antiholinergici

Toa se agensi koi gi inhibiraat muskarinskitereceptori i ja zgolemuvaat tolerancijata kondvi`ewe.

Vo tretmanot na vertigo od najgolema va`nost se agensite koi imaat centralen antiholenergi~enefekt, za razlika od onie antiholenergici koi ne jaminuvaat krvno - mozo~nata bariera i zatoa nemaatefekt vo kontroliraweto na vertigoto .

Site antiholinergici koi konvencionalno se koristat vo tretmanot na vertigo imaat izrazitinus - efekti kako {to e suva usta, dilatiranipupili, oslabena akomodacija, i sedacija.

Scopolamin i

Atropin

se nespecifi~ni muskarin-receptor antagonisti.

Antiholinergici

Za antiholinergicite so centralno

dejstvo treba da se napomene deka mo`e dadovedat do prekompenzacija ako se administriraat po nastanatata

vestibularna kompenzacija. Taka antiholinergik daden na li~nost koja ve}e

kompenzirala prethodna vestibularnalezija mo`e da inducira vrtoglavica iodpo~ne antikompenzatoren odgovor.

Za antiholinergicite se pretpostavuva ideka go usporuvaat procesot na

kompenzacija. Zaradi site ovie pri~ini

Antihistaminici

Iako e nesigurna ulogata na histaminotvo centralnoto vestibularno procesirawe,

upotrebata na antihiostaminici so centralno dejstvo mo`e:

da prevenira bolest na dvi`ewe (

patuva~ka bolest) i

da ja reducira silinata na simptomite.

Naj~esto upotrebuvani antihistaminici

se:

Benzodiazepini

Ovie lekovi se GABA modulatori koideluvaat centralno na GABA proteinat i gisuprimiraat vestibularnite odgovori.

Postojat najmalku tri benzodiazepinskireceptori: Ω-1, Ω-2 , Ω-3 .

Ω- 1 receptorite smesteni vo cerebellum, hypothalamus i globus pallidus najverojatnose relevantni za vertigo.

Vo mali dozi benzodiazepinite se mnogukorisni vo tretmanot na vertigo, no nivnataupotreba mo`e da dovede do poremetuvawe navestibularna kompenzacija.

Od benzodiazepinite kaj nas se voupotreba

Kalcium kanal blokatori

Kalcium kanal blokatorite imaatsvoja uloga vo tretmanot na vertigo. Tukaspa|aat:

Cinnarizin i

Flunarizin.

Za ulogata na Cinnarizin, 1999 g. voGermanija D.Schremmer so sor. objavuvaklini~ka studija vo koja go potvrduvadejstvoto na Cinnarizin-ot kakolabirintaren sedativ i negovatasposobnost za podobruvawe na

Lekovi koi ja suprimiraat emezata-antiemetici

So ovie medikamenti se pravi obid da se kontrolira nauzeata kaj pacienti so vertigo. Izborot na lek zavisi od na~inot naadministrirawe i nus-efektite.

Oralnite antiemetici se davaat kaj blaganauzea, a

ampularnata terapija i supozitorii se koristat kaj pacienti koi imaat silna nauzea, nemo`nost za gastri~na apsorpcija poradiatonija na `eludnikot i vomitus.

Naj~esto koristeni antiemetici se:

Metoclopramid (Reglan),

Promethasine (Phenergan),

Lekovi so nesigurna efikasnost i/ili mehanizam

Mnogu supstancii, proceduri isredstva se promovirani kako efikasentretman na vertigo, ~esto bez jasni dokaziza efikasnost. Pove}eto od ovie agensiimaat po se izgleda minorna uloga kakovestibularni supresori, no spored nekoipodatoci dobieni eksperimentalno na`ivotni, tie pove}e imaat uloga vovestibularnata kompenzacija. Vo ova grupa na lekovi spa|aat:

Betahistine (Urutal, Betaserc),

Ginkgo Biloba (Tanakan, Bilobil),

Lekovi so nesigurna efikasnost i/ili mehanizam

Posebno intriganten e Betahistin-ot kojpretstavuva histaminski agonist i koj dadenvo terapevtski dozi go reducira gain-ot naVOR. Isto taka, toj dopolnitelno go zgolemuva krvotokot vo vnatre{noto uvo iakoe te{ko da se doka`e kako toj bi vlijaelselektivno samo na cirkulacijata volabirintot.

Spored najnovata svetska literatura (Hain TC, Yakovino D, Pharmacologic Treatment of persons with dizziness, 2005 g) Betahistin-ot i Vertigoheelse lekovi koi naj~esto se upotrebuvaat vole~eweto na pacienti so hroni~no vertigo, iako ne se odobreni od USFDA.

Ginkgo Biloba se prepora~uva kaj pacienti so

Medikamenti koi ja aficiraat kompenzacijata

Kompenzacijata e komponirana od brojnidiskretni procesi od koi najva`ni se stati~kata i dinami~kata kompenzacija.

Stati~kata kompenzacija se odnesuva naprisposobuvaweto koe go obnovuva balansotna centralniot vestibularen tonus i se manifestira so eliminacija na spontaniotnistagmus i posturalnata devijacija.

Dimani~kata kompenzacija se odnesuva naprilagoduvaweto koe go obnovuvanormalniot vestibularen gain, i se manifestira so gubewe na oscilopsijata idobivawe na poefektivni posturalni

Medikamenti koi ja aficiraat kompenzacijata

Vlijanieto na odredeni medikamenti

vrz kompenzacijata e razli~no, taka danekoi od niv mo`e da ja namalat, t.e dadovedat do dekompenzacija, a drugi pak da

dovedat do prekompenzacija, t.e.dapredizvikaat spontan nistagmus vosprotiven pravec od prvi~niot pareti~enspontan nistagmus.

Tabela 1. (spored Brandt T, 1991)

Lekovi/kategorija

na lekovi

primer Efekt vrz brzinata na

kompenzacija

Efekt vrz

nivoto na

kompenzacija

Antiholinergici Scopolamine Prekompenzacija

Benzodiazepini Diazepam Bez efekt

Dopamin-blokatori Haloperidol Ja usporuva stati~kata

kompenzacija

Adrenokortikotro

pen hormon

Adrenokortikotropen

hormon ACTH

Ja zabrzuva stati~kata

kompenzacija

Glukokortikoidi Methylprednisolone Ja zabrzuva stati~kata

kompenzacija

Adrenergi~ni

agonisti

Amfetamin dekompenzacija

Va`no e da se znae deka kaj odredeni bolesti kade vestibularnata lezija e permanentna kako {to e akusti~niot

neurinom ili perzistenten vestibularen neuronitis, po`elno e da se zabrza

centralnata kompenzacija.

Kaj drugi zaboluvawa kako {to e

M.Meniere pak, potrebno e da se uspori kompenzacijata zaradi tranzientnosta na vestibularnata lezija

Zaklu~ok

Farmakolo{kiot tretman na vertigo e kompleksen i op{to zemeno, ne e sosemazadovolitelen.

Simptomite naj~esto se predizvikaniod gubewe na funkcijata na vnatre{notouvo, koja {to sostojba medikamentitevoglavno ne mo`at da ja povratat.

Terapijata vo najgolem broj na slu~aise sveduva na simptomatska, no lekaritesekoga{ treba da imaat na um deka se raboti za dolgotrajno oporavuvawe i dekatreba da bidat zemeni vo predvid i

Zaklu~ok

Socijalnite posledici od vertigotozaedno so rastot na vozrasnata granica na`ivot kaj populacijata, ja podvlekuvaatva`nosta na razvoj na efikasniantivertiginozni terapevtici.

So toa bi se podobril kvalitetot naindividualnata nega na pacientite, a

istovremeno bi bile zapazeni i farmako-ekonomskite faktori