8/7/2019 Memmed smayl

1/5

Memmed smay l

(Tovuz, 1939)

Memmed smay l, Tavuz kasabas n n Es-kc rdaxan kynde dodu. Babas ikinci dnyaarbinde cephede ld. Memmed 1958'de or-arenimini, 1964'de Baku Devlet niversitesini,975'de Moskova iki y ll k yksek edebiyat kur-unu bilirdi.

Erken yalarda edebiyat ilgisi balad . lk ki-ab 'Ana Elleri' 1966'da yay mlad . 1969'da Q z lelem dl ald . 1990'da Konya'da dzenlenen

klar leninde Atatrk dl ald .

eitli ilerde ve bas n hayat nda al m , re-aktrlk, yay n mdrl 'I q' neriyat n di-ektrln ve gazetecilik yapm t r.

eitli lkelerdeki festivallerde Azerbcaycan' emsil etmitir. Baz senaryolar filme al nm , ma-ileri bestelenmitir.

Bal ca eserleri:

Ana elleri.Bak , 1966;Dnyaya bax ram. Bak 1969; Axamlar, seherler. Bak , 1972;Sz vaxt naeker. Bak , 1976;Zerno speloqo qranata. Moskva,1977; Panya nad morem. Moskva, 1978;Qoy-may n dnyan adilemeye. Bak , 1973;Bextimeden gn. Bak , 1980;Hele yaamaa deyer. Bak ,1981; Slovo skazannoe v srok. Moskva, 1982;Dnya bizim evimizdir. Bak , 1984;Dy, qe-lebe. Bak , 1983;Ocaq (qazax dilinde) Alma-ata, 1988;Aman teklik elinden. Bak , 1989;Mejnebom i zemley.Moskva, 1988.Svyat ni moi. (se-ilmi eserleri) Moskva, 1989;midden as lan q -hnclar. Bak , 1990; Lirika. Bak , 1991; Bel y,karnen, orn y karnen. Moskva, 1992;Seilmi e'rler (trk dilinde). Ankara, 1993;Seilmi e'rler (macar dilinde). Budapet, 1993

8/7/2019 Memmed smayl

2/5

RLER

(e itli kaynaklardan semeler)

BU QAN YERDE QALAN DE YL

Sovet imperiya1 qo nlar n n2 Bak da t-retdikleri3 qanl q r nla4 bal sylenilen a 5;

Azadl q umurdun, bu sen, bu meydan,lah dilinde nleyir keman,Ne deyir qollan balanan imkan, -qan, qan, qan.

Ne evez edecek 0 len keleri7,Deymemi bidiler ter

8hevesleri,Layla evezimi glle sesleri?

Ne deyir da elin yazd ferman,Torpaa gmlen nece qehreman,lm seherine o sklen dan, -qan,qan, qan.

Sebebi ne oldu tklen qan n, Niye yurdun ad Qaraba oldu?!Qaraba... Qaraba... Azerbaycan nYaral kksnde qara ba oldu.

Deme varl n illet eyibdir,Derdle ce db, millet eyibdi.Xalq nun kksne glle deyibdi, -Qan ax r e'rimin misralar ndan -qan, qan, qan.

Dayanma, ne dayansa da,Gelen vaxt-ve'de yansa da.Zlm erse dayansa da,Bu qan yerde qalan deyil.

Yoxsa bu snen od-ocaq,Kim sndrb, unudacaq?

Hele oxunu tutacaq/ _ Bu qan yerde qalan deyil.

Bu ne grm'", ne grecek,He yaxam kenara ek.Tox m kimi gyerecek 10, -Bu qan yerde qalan deyil.

Uca zirve sende qalmaz,Derd, derdi ekende qalmaz.Nahaq qan dkende qalmaz, -Bu qan yerde qalan deyil.

Bu ne ceza, bu ne gnah,Unutdunmu, Allah, Allah!?Gye blend olan bu ah,Aman, yerde qalan deyil,Bu qan yerde qalan deyil.

Bir Ay ad , bir Gn ad ,Tap nd m grkn11 ad .Yerde qalmaz yurdun ad ,Yerde qalmaz qurdun ad ,Yerde qalmaz trkn ad , -Bu qan yerde qalan deyil.

EBEDYYET YOLCUSU

Bu qebristan yolu sensiz inan ki,Qemli duygularla doludur, ana.Bu adi yol deyil, lmn sanki,Heya ta uzanan qoludur, ana.

Sensiz tebiet de susub ele bil,Donub qalmiamm men z yerimde?!Ana, a r olan cenazen deyil,Anal q haqq nd r iyinlerimde12.

Ne deyim heyat n qanunlar na,Gr niye feryadlar qoparm ram men.Sen meni dnyaya getirdin, ana,Senise dnyadan apanram13 men.

1961

YETM BR HARAY VAR GEZER DNYANI

Gzler de gl kimi ya la dolmu,Bu nece mrm, bu nece yolmu?Q zl q yanaqlar saralm , solmu,Gelin ellerinin henas 14 lm.

mrn qrubuna endi gzleri,Snd arzulan, snd gzleri,Bir ct15 gl yerine dnd gzleri, -Sular soulmu, sonas lm.

Vaxts z arzular m boyatd r, boyatVermez evezini ne qohum10, ne yad.Onsuz bir qepiye deymez ki, heyat.Mende yaasa da, me'nas lm.

Han axtard m o hesret, han ?Deme and rarm 17 mr-gn an .Yetim bir haray var, gezer dnyam: -Gren harda qald anas lm.

1. imparatorluk 2. ordular n n 3. meydana gerdikleri 4. katliamla 5. a t 6. yerini tutacak 7. kimseleri 8. gen 9. grn 10. yeerecek 11.gzelliin 12. onu zlar mda 13. gtrrm 14. k nas 15. ift 16. arkada 17. hat rlat rm 18. imdat

8/7/2019 Memmed smayl

3/5

SEN K MSERSEN

Ne oldu: yax n pisden semedin?!

Ne oldu: eyrini dzden semedin?!Ne oldu: q z l misden1 semedin?!Sen kimi seirsen, sen kimi, xalq m?!

Var olan var m , yoxurnu seer?!Kor 2 olan az m , oxumu seer?!Ekinci damazl q3 toxumu seer, -Sen kimi seirsen sen kimi, xalq m?!

Eken ekincidir, bien Alland Dar gnde qelbinden keen Alland .Seilen bendedi, seen Allahd , -Sen kimi seirsen, sen kimi, xalq m?!

Tale qismetimiz beledi4 yoxsa?!Eslimiz, kkmz kledi yoxsa?!Bu da bir nvbeti teledi yoxsa, __ Sen kimi seirsen, sen kimi, xalq m?!

Bu nece dumand , gz gz semir?!Bu nece zamand , dz sz kemir.Olma, sediyini xalq z semir?!Sen kimi seirsen, sen kimi, xalq m?!

Her elde eylenmez dvlet, var beleUca zirve seer yaan qar bele.Nedir, ne xeberdir tezbazar 5 beleSen kimi seirsen, sen kimi, xalq m?! Bu men!.. Men her eyi at b gederem,Uduzub gederem, udub gederem.Elimi zme tutub gederem, -Sen kimi seirsen, sen kimi, xalq m.

CEVZ AXTARARDIQ PAYIZ GELENDE

Ceviz axtarard q6 pay z7 gelendeXezeles dnerdi gn yava-yava.Bir hesret nemesi enerdi kende: -"A da, qara da, mene bir yolda".

Tapmad m9, tapmad m, tapayd m ey ka...

Bes niye ruhumda qem dola rd Ne idi knlmde glb-alayan?!Dilim topuq al b10, fikrim a rd 11

Elimi-qolumu neydi balayan?Qorxuram bextimi qozda12 sinayam13Vurub rk xa o midi, Allah.Aya m alt nda qem xezelleriBa m n stnde tereddd-Allah.

Bu tale tesbehi - ceviz fal d r Ct gelse isteyim in14olmal d r Tek gelse, tek gelse...

a da, qara da

Sayd m dz gelmedi geleydi ey ka...

Xezeller a r n q z l bama 15, Khnealvar n m balaqlanlb ya... mid kzererdi17 sinemde tek-tek, A da, qara da: - Tapsam dvlerden atam dnecek, Tapmasam, tapmasam, tapayd m ey ka.. Yarpaqlar pay zm hesret elleri, Yarpaqlar - gylerin yere minneti. Belece evirib mis xezelleri Belece gezerdim o ilk qismeti, Belece qarda! - Tapmad m, tapmad m, tapayd m ey ka! HELE YAAMAA DEYER BR AZ DA

Mee1fi rlar dnb bir aya,Torpaq ya lardan behrelenibdi1Q.Nece gzel olub tebiet, Allah -Quru ktkler de phrelenibdi20!Gezmek isteyirem dnyam yazda -Hardasa, hardasa meni duyan var,Hele yaamaa deyer bir az da.

Tekliyi21kemie trmeliydim22.

mrme bir yolda gtrmeliydim, - Anam arzudayd , bac m murazda. Hardasa, hardasa meni seven var, Hele yaamaa deyer bir az da.

Yollar eni-yoxu23, belen-belendi24,Yollar nn ildir ki, gedib-gelendi,Tezeydi, khneydi, neydi, bilmedim,Talada a rlar qafiyelendi...Dnen Bethoveni ald lar sazdaHardasa25, hardasa bizi duyan var,Hele yaamaa deyer bir az da.

Menim bir gecikmi mehebbetim var,Dnb na llaan heqiqetim var,Seni sesleyirem, ay ev yiyesi,Sesime ses versin o tayda2t kim var,Dodaqlarda donan bir buse kimiHarda grnb ki, sene arzular?Q vr la-q vr la bir grze kimiEsrin ovsununa27 yatib Araz da.Dnyan n iini ne bilmek olar,Hele yaamaa deyer bir az da,Hele yaamaa deyer bir az da!

bak rdan 2. kr 3. dam zl k 4. yol gstereni 5. alelacele 6. arard k 7, sonbahar 8. sararm yapraklara 9. bulamad m 10. konuurkena r p1. yan l rd 12, cevizde 13. deneyeyim 14. doru 15. ayakkab s 16. paralar 17. panldard 18. orman 19. faydalanm t 20. filizlenmiti 21.aln zl 22. gtrmeliydim 23. inili- k sl 24. yama-yamad 25, her neredeyse 26. denklikte 27. sihrine

8/7/2019 Memmed smayl

4/5

GNAH

eytan emeli var sende, ya mende

Qedim sahibiyik hans1

gnah n.Bize yurd verende, yuva seendeQal b arxas nca gz allah n.

nam atst2, midi kvrek 3,Ne verib, bir azca yar m q verib.Keelin4 sa tek sevinci seyrek,Tepelin5 qa tek qemi6 s x? verib,

Dnyaya geleli cpval ba da,Ba n n alt na bah8 da verib.Bir kynek q aral gey qarda da,Oardam eline qil nc da verib.

Verib yer zne xeste gelmeyi,Bir az astaqedeml, bir az utancaq.Haand 11 unudub stegelmeyi,Blmeyi, xma bacar r ancaq,

Min ildi a lm r eynimiz neden,Daha blnmekden gelmiik cana.Ters kimi ad n da blnr, Veten,Blnr Azere, bir de Baycana.

oxu ykekene oxadib12 sem

imaldan cenuba oxu tapdadi13

.Ay nb Tebrizi, blb Gyeni,ndi de Qaraba haqq-hesabdadir.

Ba n aldad b eli-oban n,Qedim kederine z ekirik 14 biz.Uzaq sahillerden hans baban nQalan cezas d r, biz ekirik, biz.

Bir gnah iledib her gelen nadan,El-oba boulur iinde yasm.Allah da boylan b bax r ucadan,Bax r, ba las n, ba lamas n.

Amma bailam r suu he kime,Aradan ne qeder fasile keir.Gnah yuyulmursa15 yaay r deme,Yaay b nesilden nesile keir.

Ne edek, bir elin gnah varsa,Ya bizi yox ele, ya bize gn ver.Allah, o gnah qurban yuyarsa,qurban n men olum, mene lm ver.

ALAR

Geldi alamal gn dnyan n,

Qaldi yaanas zaman alar.Qald buxarlanan o gz yalar ,O bulud, bizden ox seman alar.

Yaamaq lezzeti getdi lkenin.Dilimde qaban16bitdi belkenin37.Zaman denizinde mid yelkenin,Geriye qay tmaq gmam alar.

lahi, ne gne qal bd gr h n18?Yalan ayaq a b yerise19, qorxun.Mavi gz ya da derede Orhun,Tepede Tanr n n duman alar.

Bat dan douya var b geden iz,Hans esirlere yetdi ve'deniz?Ve deniz, iimde iten be deniz, -Gemisi kem olub, liman alar,..

Hele yozmad m20 bir y xu qal r...Gzmde bir monqol q p 21 qal r.Aln mda bir trkmen api 22 qal r,imde bir Altayaman alar...

TRKN SEVGS Dnyaya igidlik doan anad ,Yolu gndoandan gnbatanad Unvan Yer adl bir Vatanad , -Bir Ay sevgisidir, bir gn sevgisi,Trkn sevgisi!

Tanr dalar ndan enib gelibdi, Bozqurda Bozqurda dnb gelibdi, O yurddan bu yurda dnb gelibdi, - Hicran sevgisidir, srgn sevgisi, Trkn sevgisi! Gyden geldiyinden gylere zamin23,Knlnde tanr var, dilinde amin.Dnyaya birinci gelen adam nlkin sevgisidir - trkn sevgisi!

Ademle Hevvan n grdy yada,Ba nda derd de var, derdnen sava da.Namusu nefsinden yuxar bada,Brkn24 sevgisidir - trkn sevgisi!

1. herbir 2. bir anl k 3. zay f 4. kelin 5. aln nda beyaz lekeli olan hayvan n 6. s k nts 7. gr. 8. yast k 9. gmlek 10. yava adim 11. nezamand 12. benzetip 13. inedi 14. yz eviririz 15. temizlenmiyorsa 16. nas r 17. belkininS. kan 19. yrse 20. yarmad m 21. yankapal yz 22. yara izi 23. kefil 24. kalpa n

8/7/2019 Memmed smayl

5/5

2.

Tarixe sepilen izi bykd,Orda da, burda da trk olu lrkd.Ele trkly de dnyaya grkd, -Grkn sevgisidir - trknsevgisi!

Yax bax, bu qala trk qalas d r.Btn qalalar n ilk qalas d r Yenilmez, bas lmaz Erk qalas d r, -Erkin sevgisidir, trkn sevgisi!

Ademle Hevvan n grdy yadaBa nda derd de var, derdnen sava da.Namusu nefsinden yuxar bada,Bir yurd sevgiyidir, trkn sevgisi

Bozqurd sevgisidir, trkn sevgisi,Qorqud sevgisidir, trkn sevgisi!

SEN TRK DEYLSEN?

a rd m, zne xo gelmir ad n, a rd m, geriye dnb baxmad n.Sibir sular ndan iib gelmiem,Araz krpsnden keib gelmiem -Yuxuda verilen bir buta n.Haqdan gnderilen bir seda n.Gelmiem, ad n soruam senin,Uzaq soyad n soruam senin.O qazax dediyim, q r z dediyim,O zbek dediyim, ouz dediyim,O Teymur dediyim, Yavuz dediyim.O Qorqud dediyim, boz qurd dediyim...De grm1, de grm, sen trk deyilsen?

Millet veriinden2, boyundan belli.P nar ax ndan, suyundan belli.Min ildi Baburun at yoldad ,ingizxan, Teymurleng, Bat yoldad .Uzunu tutmusan Bat ya doru,

Kendire, rkene3

, at

ya4

doru.Kediyin yollan ne tez unutdun?A lan qollar ne tez unutdun?Bax, qoyub geldiyin o dnen menem.Ba na gylerden od enen menemZamanda-zamana min iller boyu

Orhun sular na qar b axan.Elini gznn stne qoyub,Tanr dalar ndan tarixe baxan.Qaraba, Nax van, Kerkk deyilsen.Sen trk deyilsen?GUR 5 sular qumsalda itib batarm .Monqol sellerinden ne deyir Mete?Varisi olmaa gcn atarm 6Derisi soyulan7 bir heqiqete?Hele snn da n, ie da n var,Hele bir reyin, iki ba n var.Hele aa lar yuxar bax r,Hele yuxandan Gy Tanr bax r.Dmsen tarixe eteyinde da.

Bir gn, a qarda.nam eteyinden o da tskennan eteyinden o da tksensen trksen, trksen.

Harda8 Gye gller, Bey gller harda?Gzleri yol eken Gy gller harda?Han Amu derya, S r derya han ,Batan Aral kimi bir derya han ?Cinden Bursayacan Arazlar, Krler,Arxancag gz dikib qan ya tkrler.ahidem, Xezerin sulan qalx r 10,

Yuxudan trklyn bahar qalx r.Barma m elimde yumrua dnr.Qelbim ba m ste gy tua dnr.Al tay dalar nda qurdu ulaan,Grdy yuxunun dal nca11 qoan.Bat yollar nda at dolaan,Aldana aldana aldan olan,Gel tan olaq,Gel, gel, gel de grm, sen trk deyilsen?

Dnyan

n bir zge qesdi yoxdusa,Trkn trkden qeyri dostu yoxdusa.Derdine dnmese Qaraba derdi.Ba m aldatsa yaamaq derdi.Torpa n hesreti bir gn derdise.Btn derdlerimiz trkn derdise,Bad m , dad m brkn iinde?eytan dolad m irqin12 iinde?Biri sen, yaxan q raa ekme13.Bu qeder, bu qeder trkn iindeDe grek sen trksen, sen trk deyilsen?.

1. gsterili 2. yrynden 3. at zerindeki ulu balamak iin kullan

lan ipe 4. kei k

l

ndan rlen kaim ipe 5. kabar

k 6. yeter mi7. insafs z 8. nerede 9. ard nca 10. kabar r 11, ard nca 12. rk n n 13. sorumluluktan kama