Menagment Na Mal Biznis

Универзитет „Гоце Делчев“ – Штип

Економски факултет

Семинарска работа по предметот Менаџмент на мал бизнис на тема:

ЗНАЧЕЊЕТО НА ПЛАНИРАЊЕТО И РЕЗУЛТАТИТЕ ОД НЕГО ЗА МАЛИОТ БИЗНИС

Ментор: Изработиле:

Доц.д-р Маргарита Матлиевска Ганчева Стефанка 081628

Елена Трајчевска 081602

Благица Цветкова 081684

Ноември 2012, Штип


Содржина

1. Вовед.......................................................................................................................4

2. Планирање..............................................................................................................5

3. Зошто е важно планирањето?...............................................................................6

4. Зошто е важен бизнис планот?.............................................................................8

5. Значењето на бизнис планот...............................................................................10

6. Активности за изготвување на бизнис план.......................................................12

7. Кои грешки можат да влијаат на планирањето на малиот бизнис?.................12

8. Формирање на резервен план и справување со криза.....................................14

9. Заклучок................................................................................................................16

10. Користена литература........................................................................................17

1


Краток извадок

Планирањето е една од постапките или фазите при реализација на

бизнис идејата и има за цел да служи како инструмент на сопственикот, односно

менаџерот на фирмата во донесување на одлуки од делокругот на маркетингот,

финансиите, производството и човечките ресурси.

Плановите се дефинирани на краткорочни и долгорочни и во нив се

содржани одговори кои се клучни за еден бизнис, односно за неговото

управување, и за сите активности кои ги превзема претпријатието при неговото

работење.

Клучни зборови

Планирање

Организациски цели

Бизнис план

Стратегии

Менаџирањe

2


Abstract

Planning is one of the processes or phases of realization of the business idea

and has the aim to serve as an instrument of the owner, that is the manager of the

firm in making decisions in the field of marketing, finances, productivity and the

human recourses.

The plans are defined as short termed and long termed and contain answers

which are crucial for one business, that is for its managing, and for all the activities

done by the enterprise while working.

Key words

Planning

Organizational goals

Business plan

Strategies

Managing

3


Вовед

Планирањето во секоја деловна активност претставува иницијална

функција во процесот на управувањето. Врз основа на планирањето се

донесуваат одлуки со кои се определуваат идните активности и очекуваните

резултати од тие активности. Планирањето како функција на управувањето

подразбира и донесување на одлуки со кои се определуваат и мерки за

реализација на планираните деловни активности и остварување на

проектираните и очекувани резултати. Планирањето претставува алатка за

антиципативно одлучување што да се направи и како да се направи.

Неуспешното планирање или отсуство на планиран третман на идното

работење на претпријатието, често може негативно да се одрази, не само на

финансиско, туку на целокупното работење на претпријатието.

Планирањето како прва од менаџерските функции, претставува активност

со која се проектираат организациските цели, односно организационите цели со

двете значајни функции: организациското однесување спрема окружувањето и

управување со внатрешните активности.

Процесот на планирање се одвива во контекст на средината. Менаџерите

треба да развијат комплетно и темелно разбирање на ваквиот контекст со цел

да ја одредат мисијата на организацијата и да ги развијат нејзините стратешки,

тактички и оперативни цели и планови.

4


Планирање

Самиот процес на планирање може да се смета за генетичка активност.

Сите организации превземаат активност за планирање, но ниедни организации

не планираат буквално на истиот начин. Целокупното планирање се одвива во

контекстот на средината. Доколку менаџерите не го сватат овој контекст, тие

нема да можат да развијат ефикасни планови. Со тоа, сваќањето на средината

обично е првиот чекор при планирањето.

Со ваквото сваќање како основа, менаџерите потоа треба да ја

воспостават мисијата на организацијата. Мисијата ја дава целта,

Извор за графички приказ: „Основи на менаџмент“ – Рики В. Грифин, A&M

Универзитет во Тексас, Глава 3, стр.60;

претпоставките, вредностите и насоките. Од мисија напоредно произлегуваат

целите и плановите. Од мисија директно произлегуваат стратешките цели. Овие

5


цели и мисијата помагаат во одредување на стратешките планови. Стратешките

цели и планови се првичните елементи за развој на тактички цели. Тактичките

цели и првичните стратешки планови помагаат во обликување на тактички

планови. Тактичките планови пак ги комбинираат тактичките цели и ги

обликуваат оперативните цели. Овие цели и соодветните тактички планови ги

одредуваат оперативните планови. Најпосле, целите и плановите на секое ниво

можат исто така да се искористат како елементи за идните активности на сите

нивоа.1

Во скоро сите поразвиени пазарни економии, малите бизниси опфаќаат меѓу 80 - 95 % од вкупниот број национални претпријатија. Зошто е тоа така? Затоа што методот на „самовработување“ е најефективна

социјална мерка на долг рок. Затоа што полесно е да мотивираш некого да

почне сопствен бизнис отколку да го натераш да работи за некого. Затоа што,

ако некому дадеш шанса за преземање на неговата егзистенцијална иднина во

негови раце – тој ќе се труди да ја искористи што е можно подобро. И најважно

од се е затоа што стимулира!

Зошто е важно планирањето?

Речиси сите менаџери учествуваат у некој вид на планирање, бидејќи

мораат да ги предвидат идните можности и закани, и да развијат план и

стратегии, кои ќе резултираат во високо функционална организација. Покрај

тоа, отсуството на план, често резултира во двоумење, погрешни чекори, и

погрешни промни на правецот, кои може да и наштети на организацијата, или

да ја доведе до катастрофа. Планирањето е важно поради четири важни

причини:

1. Планирањето е неопходно за да и даде на организацијата чуство на

правец и цел. Планот формулира кои цели организацијата се обидува да ги

оствари, а кои стратегии има намера да ги примени за нивно остварување. Без

1.„Основи на менаџмент“ – Рики В. Грифин, A&M Универзитет во Тексас

6


чуство за правецот и целта, кои ги обезбедува формалниот план, менаџерите

можат да интерпретираат свои специфични задачи и работи, кои ним најдобро

им одговараат. Резултатот би бил организацијата да извршува повеќекратни и

често конфликтни цели, и група на менаџери кои не соработуваат и работат

заедно. Со формулирање кои цели и стратегии се важни, планот ги задржува

менаџерите на патеката, така што тие можат под нивна контрола ефикасно и

ефективно да ги користат ресурсите.

2. Планирањето е корисен начин кои им овозможува на менаџерите да

учествуваат во донесувањето на одлуки за соодветни цели и стратегии на

организацијата. Ефективното планирање на сите менаџери им дава можност да

чествуваат во донесувањето на одлуки.

3. Планот помага координирање на менаџерите од различни функции и

сектори на организацијата, за да се обезбеди дека сите се движат во ист

правец, и работат на остварување на посакуваната идна состојба. На пример,

без добро промислен план, може да се случи членовите на производната

функција да произведат повеќе производи отколку што членовите на

продажната функција можат да продадат, и да резултира во маса на

непродадени залихи.

4. Планот може да биде употребен како направа за контролирање на

менаџерите во рамките на организацијата. Добриот план определува не само

на кои цели и стратегии е посветена организацијата, туку и кој ја понесува

одговорноста за ставањето на стратегиите во акција, за да се остварат целите.

Кога менаџерите знаат дека имаат одговорност за остварување на целта, тие

се мотивиранида дадат се од себе, за да обезбедат дека целта е остварена.2

2 .„Современ менаџмент“ – Gareth R. Jones, Texas A&M University и Jennifer M. George, Rice University

7


Зошто е важен бизнис планот?

Бизнис планот претставува документ во кои се дадени можности на

малото претпријатие и ги содржи главните фактори за успех. Во него се

проектирани сите битни аспекти на малиот бизнис како и факторите коишто

влијаат на работењето. Бизнис планот претставува еден од најважните чекори

во започнувањето со мал бизнис, основање или купување. Истиот покажува

што сака претпријатието да оствари. Покрај тоа бизнис планот треба да содржи

и инфофмации за можности а враќање на заемот. Практично бизнис планот

презентира информации кои можат да им послужат на интерни и екстерни

корисници.

Во интерни корисници на бизнис планот се вбројуваат: менаџерите и

вработените, а во екстерни корисници на бизнис планот се вбројуваат:

инвеститорите, потрошувачите и добавувачите.

Бизнис планот покажува како да се остварат дефинираните цели на

малото претпријатие. Помага во менаџмент контролата, која се одвива на тој

начин, што доколку се проследуваат разлики помеѓу тоа што се случува во

планираниот период и тоа што е планирано, пришто се открива навреме

пропустот. Несомнена е улогата на бизнис планот во контрола над работењето

и во укажување на превземање на корективни акции, во ситуации кога се

видливи девијации помеѓу планираните и остварените резултати. Понатаму

бизнис планот помага во добивање финансиски средства.

Финансиските институции или потенцијалните инвеститори пред да се

впуштат во доделување заем тие ќе сакаат да видат како парите ќе бидат

употребени, како се предвидува со планот дека ќе се остварат целите и како ќе

се надминат евентуелните пречки.

Бизнис планот претставува средство за определување на правецот кој

треба да го следи сопственикот на бизнисот. Тој ја прави полесна

комуникацијата со купувачите, добавувачите, и другите за целите на малиот

бизнис и како истите да се остварат.3

3Менаџмент на мал бизнис“ – Д-р Ристо Фотов, Скопје 2006

8


1. Да привлече инвеститори: пред инвестирање да одлучат дали ќе го

подржат вашиот бизнис финансиски, тие треба да знаат колку деловните

операции ќе им потрошат инвестиции.

2. Да се види дали бизнис идејата ќе преработи: изготвувањето и на

бизнис планот и во главни црти за секој аспект и на бизнисот може да ја

определи и актуелната валидност.

3. Главни црти за секоја област-сегмент од бизнисот: бизнис планот ќе

обезбеди преглед на сите аспекти на бизнисот. Со бизнис планот ќе бидат

достапни деталите за движење од ден на ден на деловните активности,

трошоците и проектираната профитабилност давајќи одговор на прашањата:

како, кој, каде, кога и зошто.

4. Утврдување на основата: прогнозирање, каде бизнисот би стигнал за

наредните шест месеци, една година или пет години, со тоа им се овозможува

на потенцијалните инвеститори да се запознаат со планот. Во исто време тој

претставува темел за сопственикот на бизнисот но и за вработените.

5. Да се проучи пазарот: истражувањата, анализите и изготвувањето на

пазарните информации овозможуваат прегледите за бизнис планот, како и

пружење и поширока информативна основа за вкупниот пазар.

6. Да обезбедува дополнителни финансиски средства или заеми: бизнис планот може да покаже дека бараните цели го илустрираат растот на

конпанијата и потребните дополнителни средства за тој пораст.

7. Да ги определи финансиските потреби на бизнисот: постапката за

изготвување на бизнис планот наметнува потреба од спроведување на анализа

на финансиска слика на бизнисот.

8. Да привлече лица од високо ниво: бизнис планот ќе им даде на

талентираните кадри поблиски и посеопфатни информации за бизнисот.

9. Мониторинг на бизнисот: бизнис планот треба да служи како тековна

бизнис алатка што може да користи за пратење на остварувањето и напредокот

на бизнисот, според поставените плански големини.

10.Да се смисли план за непредвидени ситуации: бизнис планот треба во

себе да вклучува и некои непредвидливи ситуации, кои ќе влијаат на

оневозможување постигнувањето на поставените организациски цели. Тоа ќе

овозможи да се види како и каде може да се направат промени релативно брзо

ако и кога е неопходно.

9


Значењето на бизнис планот

Бизнис планот е еден од најважните бизнис документи произлезени од

мозокот и пенкалото на еден претприемач. Но, кога ќе го гледаме како еден

документ, реалната вредност од една претприемничка перспектива драстично

се намалува. Многу е подобро да се гледа како еден процес нa бизнис

планирање.

Различните значења на бизнис планот кои може да бидат инкорпорирани во

процесот на бизнис планирање од каде што ќе произлезе еден таков документ.

1. Бизнис планот како средство за финансирање на малите бизниси

Бизнис планот може да се користи за бизнис план натпревари или добивање

нафинансии за започнување или развој на бизнисот од различни институции

како банки или владини развојни програми. Претприемач со идеи, но без пари

нема да може да го започне бизнисот.

2. Бизнис план како блупринт за претприемничкиот успех

Може да се гледа и како блупринт кој ќе го води претприемачот низ патотот на

успехот. Ова се едноставни To-Do листи за иднината. Секој процес на

планирање мора да резултира во детална To-Do листа за претприемачите која

мора да биде спроведена во иднина.

3. Бизнис план како патоказ за идните бизнис активности

Бизнис планот ќе го претстави целосниот пат низ кој еден претприемач ќе треба

да вози за да го постигне она што го сака. Доколку се знае патот, ќе биде многу

полесно да се поминете тој пат и побргу да се дотигнете дестинацијата.

10

http://www.pretpriemac.com/2010/04/19/10-izvori-finansii/


4. Бизнис план како сет на бизнис идеи

Понекогаш бизнис планот може да се користи како средство за синтетизирање

на различните бизнис идеи. Претприемачите се луѓе полни со идеи. Тие идеи

може да бидат идеи за подобрување, развој, раст…

5. Бизнис план како средство за опишување на бизнис идеи

Бизнис планот може да се користи и како место каде

различните претприемнички идеиќе бидат опишани како листа на задачи или

идни активности за нивната реализација. Бизнисот се гради врз идеи, и добрите

идеи кои ситематски се имплементираат ќе доведат до успех.

6. Бизнис план како финансиски водич за бизнисот

Може и треба да се користи како финансики водич за трошење во однос на

идните бизнис оперции. Бизнис планот ќе ви каже колку можете да потрошите и

за што. Каков ќе изгледа готовинскиот тек, приходот, продажбата, профитот…

Активности за изготвување на бизнис план

Првио чекор е идентификација на целите на планот – Пред да се

пристапи кон изготвување на бизнис планот, потребно е да се обрне внимание

11

http://www.pretpriemac.com/2009/11/04/biznis-ideja-preku-50-prasanja/


на две примарни цели: Што се дефинира како цел и идентификација на идниот

правец на бизнисот и што претставува таквата цел за бизнис плаанот.

Целта и утврдување на правецот на бизнисот – Со идентификацијата

на правецот каде бизнисот ќе оди во наредните една, две или пет години, може

да се изготви план што ќе ги рефлектираадекватно целите. Со тоа ќе се утврдат

потребите од стручна работна сила, потребното знаење, се дефинираат

расположливите ресурси, стекнување сознание за нивото на ризикот со кои се

соочува бизнисот во реализирање во планските цели.

Целта за изготвување на бизнис планот. Дали изготвувањето на

бизнис планот значи привлекување на финансирање или тој претставува како

водич во тековното одвивање на работата? Планот може да служи за двете

намени, но неговото изготвување треба да ги задоволува финансиските

потреби на бизнисот доколку постои обид за обезбедување на финансирањето.

Планот трба да ги содрзи јасно информациите за тоа колку пари се потребни,

како ќе се потрошат, и кога се предвидува да се оствари профит на

инвестираните пари.

Кои грешки можат да влијаат на планирањето на малиот бизнис?

Нереалистички финансиски проекции: инвеститорите очекуваат да

видат дали бизнис планот ја отсликува реално финансиската слика на

антиципираниот пораст на фирмата-бизнисот. Ако планот не е конзистентен со

порастот на дејноста во која спаѓа бизнисот, тоа може да доведе планот да не

се оствари. Тој најдобро е да биде реален со финансиските проекции на

бизнисот. Треба да се припремаат, дефинираат и објаснат сите значајни

претпоставки што се однесуваат на проекциите.

1. Недефинирани таргети: пазарот мора да биде јасно дефиниран и

мора да се има јасна претстава за тоа кој ќе ги купува производите

од конкретниот бизнис и зошто.

12


2. Претерано рекламирање: или присутни во јавноста преку

печатени или електронски медии како и претходно користење на

суперлативи може деструктивно да делува на бизнис планот.

3. Скромни истражувања: во напорите да се добие бизнис план во

непрекинато брзање, многу сопственици на бизниси не ги

контролираат основните свои барања. Да се спроведат сигурни и

убедливи свои истражувања и ажурирани.

4. Не се фокусира на конкуренцијата: некои од бизнис плановите

констатираат дека нема конкуренција, додека во други се даваат

податоци, за тоа, што конкуренцијата направила погрешно.

Инвеститорите ги читаат бизнис плановите и очекуваат да видат

такви истражувања за конкуренцијата и за тоа како со бизнис

планот ќе се натпреварува на пазарот. Не е можно да се игнорира

конкуренцијата или да се создаде неточна слика.

Други грешки кои се прават при изготвување на бизнис плановите можни

се: неактуелни движења да се наоѓаат во планските документи,

неконзистентност помеѓу одделни секции како и изготвување на многу

голем и екстензивен план. На тоа многу е важно да се посвети време и

внимателно претставување на секоја секција од бизнис планот.

Кога се привршува планот има неколку други делови што треба да се

видат и читаат пред да се достави на инвеститорите.

Формирање на резервен план и справување со криза

13


Друг важен тип на планирање е формирањето резервен план, или

одредување на алтернативни постапки кои би се презеле доколку првичниоп

план е неочекувано нарушен или даде несоодветни резултати. Справувањето со криза, како еден сроден концепт, се однесува на група процедури што

организацијата ќе ги употреби во случај на катастрофа или неочекувани

непогоности. Некои елементи од справувањето од криза може да имаат

редослед или да бидат системацки, додека други може да бидат понепосредни

и да се развиваат зависно од случувањата.

Механизмот на формирање резервен план се одвива во четири точки на

делување. Во првата точка на делување, раководството ги развива основните

планови на организацијата. Тука може да влезат стратешките, тактичките и

оперативните планови. Во втората точка на делување, планот кој го бира

раководството и се става во пракса. Исто така се дефинираат и најважните

потреби. Само настаните за кои постои веројатност дека ќе се случат и чии

ефекти ќе имаат значајни последици врз организацијата. Третата точка на

делување, компанијата прецизира одредрни показатели дека ќе се случи

некаков настан на потреба. По оваа фаза, менаџерите на организацијата ги

следат показателите кои се посочени во третата точка на делување. Доколку

наложува ситуацијата, треба да се спроведе резервниот план. Инаку,

примарниот план продолжува да важи. И на крај четвртата точка на делување

го означува успешното завршување на првичниот план или на резервниот.

Формирањето резервен план за повеќето организации станува се

поважно, посебно за оние што функционираат во особено сложени и динамички

средини. Малку менаџери имаат толку прецизна претстава за во иднина, па да

очекуваат и да планираат за секаква ситуација. Формирањето резервен план е

корисна техника која на менаџерите им помага да се справат со несигурноста и

промената. Справувањето со криза по самата природа многу тешко се

предвидува. Но организациите што имаат силна култура, силно водство и

капацитет да се справат со неочекуваното, имаат подобри изгледи од другите

за успешно да ја пребродат кризата.4

Тековно планирање на процес


14

Акција точка 1

Развој на план вклучувајќи и непредвидени настани


Спроведување на план и формално препознавање на непредвидени настани


Назначување на показателите на непредвидени настани и развој на непредвидените планови за секој можен настан


Успешно завршен план или непредвиден план


Контрола на показатели за

непредвидени настани и

спроведувања на непредвидениот

план ако има потреба

Извор за графички приказ: „Основи на менаџмент“ – Рики В. Грифин, A&M

Универзитет во Тексас, Глава 3, стр.77;

Дали и како малите бизниси формираат резервен план?

Планирањето е присутно во секој дел од човечкиот живот, без оглед дали

се работи за планирање за потребата на компанијата или за приватните

потреби. Со планирањето, менаџерот подготвува услови за функционирање на

компанијата во времето што е пред него. Доколку не се придржува до планот,

менаџерот не може да ги реализира зацртаните цели, без оглед колку е планот

добар. Планираното може да не биде реализирано од оправдани и

неоправдани причини. Поради тоа неопходно е изготвување на резервен

бизнис план кој ќе биде во можност да се искористи доколку се има потреба од

него.

Формирањето на резервен план односно определување на

алтернативата е многу важно. И како и кај големите бизниси така и кај малите

бизниси се формира бизнис план. И покрај предвидувањето и планирањето на

планерите, односно менаџерите сепак немаме сто процентна сигурност дека се

ќе се одвива плански и редоследно. Резервниот бизнис план се формира во

случај на неуспех при реализација на вистинскиот бизнис план, или при било

каква неможност за остварување на бизнис план.

Заклучок

15


Планирањето претставува студиозна анализа на условите и објективна

оценка на способноста на претпријатието и комплетноста на претприемачот. Во

контекст на планирањето може да се зборува за значењето кое му се дава

денес на изработка на т.н. деловен план односно бизнис план.

Без да се започне со планирањето ќе немаме бизнис план па така нема

да можеме да го делиме на добар или лош бизнис план.Колку бизнис планот е

подобар толку и ќе има поголема потенцијална енергија во него.

Планирањето ја одредува насоката на движењето на бизнисот и таа

информација е потребна како на менаџерот така и на менаџментот. Кога сите

заинтересирани знаат каде оди претпријатието и каков придонес мора да дадат

за да ја остварат целта, тие почнуваат да ги координираат нивните активности,

да кооперираат еден со друг и да работат во тимови. Наспроти тоа кога

недостасува панирање, тоа го потхранува хаотичното работење и ја попречува

фирмата од движење кон ефикасно остварување на целите.

И на крај, планирањето игра значајна улога во секој бизнис. Тоа може да

придонесе во значајна мерка да биде бизнисот успешен или да пропадне.

Треба внимателно да се пристапи на процесот на планирање пред да се

вложува време и особено пари во се уште не започнатиот бизнис.

Користена литература

16



2.„Менаџмент на мал бизнис“ – Д-р Ристо Фотов, Скопје 2006

3.„Современ менаџмент“ – Gareth R. Jones, Texas A&M University и Jennifer M.

George, Rice University

3. http://www.pretpriemac.com/2010/06/03/7-znacenja-biznis-plan/

4.http://pretpriemac.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=279:2009-

11-10-13-22-14&catid=52:-1&Itemid=27

17

http://pretpriemac.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=279:2009-11-10-13-22-14&catid=52:-1&Itemid=27

http://pretpriemac.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=279:2009-11-10-13-22-14&catid=52:-1&Itemid=27

http://www.pretpriemac.com/2010/06/03/7-znacenja-biznis-plan/

Documents

Menagment Na Mal Biznis