1

METODOLOGJIA E INSPEKTIMIT DHEE VLERSIMIT T BRENDSHM T

INSTITUCIONEVE ARSIMOREPARAUNIVERSITARE

TIRAN, 2011

INSPEKTORATI KOMBTAR I ARSIMIT PARAUNIVERSITAR

2

Ky botim u prgatit nga autort e e mposhtm:

1. Robert Gjedia2. Rahim Kaleci3. Teuta obaj4. Aleksandr Prenga5. Vladimir Pasku6. Antoneta Ramaj7. Majlinda Lika8. Mirela Kondili9. Anisa Neli10. Uzri Alku11. Ilireta Kamani12. Rolanda Bulku13. Eniana Veli14. Etleva Lundra15. Lindita ifi16. Lindita Doi17. Petrit Haxhia18. Holta Seferi19. Anastas Kaorri20. Mimoza Matraxhiu21. Miranda Kurti22. Bukurie Haxhia

Ky material u punua me ndihmn e konsulentes ndrkombtare znj. Gizele DESSEUIX.

Redaktimi shkencor: Anesti Misha

Redaktimi letrar: Antoneta Ramaj

Copyright: IKAP

3

PRMBAJTJA

PJESA E PAR................................................................................................................................. 5

I.INSPEKTIMI/ VLERSIMI - METODA DHE TEKNIKA ........................................................... 51. Metoda dhe teknika pr identifikimin e t dhnave n institucionin arsimor ....................................... 52. Metoda dhe teknika pr shqyrtimin e t dhnave/dokumentacioni .................................................... 83. Metoda t prpunimit t gjetjeve ................................................................................................... 94. Procesi i prpunimit cilsor t gjetjeve .......................................................................................... 105. Prpunimi sasior i gjetjeve t inspektimit ....................................................................................... 126. Paraqitja e t dhnave nga inspektimi/vlersimi ............................................................................. 137. Dhnia e konkluzioneve n prfundim t procesit t inspektim/vlersimit ........................................ 14

II. ORGANIZIMI, REALIZIMI I INSPEKTIMIT/VLERSIMIT T JASHTM ........................... 151. Prgatitja pr inspektim/parainspektimi ......................................................................................... 152. Fillimi i procesit t inspektimit ....................................................................................................... 213. Zhvillimi i procesit t inspektimit ................................................................................................... 224. Prfundimi i inspektimit ................................................................................................................ 245. Drgimi i raportit .......................................................................................................................... 25

III. VETVLERSIMI OSE VLERSIMI I BRENDSHM ........................................................... 261. 'sht vetvlersimi/vlersimi i brendshm i institucionit arsimor parauniversitar? ......................... 262. Pse sht i dobishm procesi i vlersimit t brendshm? ................................................................ 273. Si planifikohet procesi i vlersimit t brendshm n institucionin arsimor? ....................................... 294. Si zhvillohet procesi i vlersimit t brendshm n institucionin arsimor? ........................................... 355. Formati i raportit t vlersimit t brendshm t institucionit arsimor ................................................ 40

4

5.1 Pse sht i nevojshm nj format pr raportin e vlersimit t brendshm t institucionit arsimor? ...................................................................................................................................... 405.2. Struktura e formatit t raportimit t vlersimit t brendshm........................................................ 42

PJESA E DYT .............................................................................................................................. 46

IV. INSTRUMENTE VLERSIMI ................................................................................................. 461. Instrumente vlersimi pr DAR/ZA-n .......................................................................................... 462. Instrumente vlersimi pr shkolln ................................................................................................ 553. Instrumente vlersimi t tjera ........................................................................................................ 714. Instrumente vlersimi pr Dispozitat Normative ............................................................................. 85

5

INSPEKTIMI,VLERSIMI DHE VLERSIMI I BRENDSHM

I INSTUCIONIT ARSIMOR

Jo vetm pr tradit, prindrit, publiku i gjer, politika, shoqria kan krkuar dhe vazhdimisht krkojnq shkolla t vlersohet pr t par se si i realizon detyrat e saj.

Paralelisht me dukurin universale t vlersimit t jashtm, vet shkolla/institucioni arsimor sotzbaton dhe realizon vlersimin e brendshm apo vetvlersimin sistematik.

Inspektimi/Vlersim i jashtm i shkolls realizohet nga autoritetet e specializuara nprmjetinspektorve-vlersuesve profesionist (IKAP), ndrsa vlersimi i brendshm ose vetvlersimi realizohetnga vet stafi i shkolls, drejtoria, ekipet kurrikulare, msuesit, kurdoher si nj veprimtari e planifikuar,e organizuar dhe e ndrgjegjshme.

I. INSPEKTIMI/VLERSIMI - METODA DHE TEKNIKA

A. Metoda dhe teknika pr identifikimin e t dhnave n institucionin arsimordo inspektim apo vlersim (i brendshm apo i jashtm) realizohet prmes metodash, teknikash

profesionale t cilat mbshteten n nj numr t madh faktesh. Metodat, teknikat apo strategjit einspektimit/vlersimit prfshijn rrugt, mnyrat, rregullat, procedurat, hapat pr realizimin eqllimit t inspektimit. Pra, inspektimi/vlersimi karakterizohet dhe n thelb t tij kametodologjin. Ajo mundson nj inspektim apo vlersim profesional, real dhe t frytshm, prandajplanifikimi i metodologjis, si dhe prdorimi i metodave, teknikave dhe strategjive t inspektimit dhe vlersimitjan zemra e inspektimit/vlersimit.

Bazuar n llojin dhe objektivat e inspektimit, ekipi/grupi i inspektimit/vlersimit i prmbahet njmetodologjie t przgjedhur. Metodat m t prdorura pr njohjen e realitetit, problematikave arsimore

6

jan: vzhgimi, biseda, anketa, pyetsori, intervista, prdorimi i instrumenteve t gatshme, debati,diskutimi, regjistrimi audio/video etj.

1. Vzhgimi si metod inspektimi sht ai proces shqisor q nnkupton soditjen e nj fakti, dukurie,procesi, ngjarjeje, t nj realiteti n institucionet arsimore pr qllim inspektimi/vlersimi.Vzhgimi prdoret si metod paralele apo dubluese pr plotsimin dhe verifikimin e t dhnave q merrennga metodat e tjera. Inspektuesi, n procesin e vzhgimit, prfshin ato fakte, dukuri e aspekte q lidhen meobjektin e inspektimit, pa ln jasht vmendjes asnj aspekt, ngjarje apo marrdhnie t rndsishme, qndikon n qartsimin e shtjeve pr t cilat ai interesohet.

2. Intervista sht form komunikimi, bashkbisedimi, ndrveprimi sy m sy apo nj loj pyetje-prgjigjesh, ndrmjet inspektorit dhe t intervistuarit. Ajo nuk sht rastsore, por sht e prgatitur, eqllimshme dhe e krkuar. Qllimi i saj lidhet me kalimin e informacionit nga i intervistuari tek intervistuesi.Arsyeja pse zgjidhet metoda e intervistimit gjat inspektimit sht mbledhja e informacionit pr ato aspekte edukuri arsimore, q nuk mund t njihen nprmjet dokumenteve t ndryshme dhe as t zbulohen nprmjetvzhgimeve apo metodave t tjera t inspektimit.

Intervistat grupohen sipas shkalls s liris me t ciln i intervistuari u prgjigjet pyetjeve t intervistuesit.Sipas ktij kriteri, intervistat jan t lira dhe me pyetje t prcaktuara.

3. Intervistat e lira karakterizohen nga shkalla e lart e liris s personit q prgjigjet, gj qnnkupton se pyetjet nuk jan t paramenduara. Ato zhvillohen n formn e bisedave.

N intervistat e mbyllura ose jo t lira, i intervistuari u prgjigjet alternativave me po ose jo,shoqruar me komente brenda kornizave t parashtruara nga inspektori. Kto lloj intervistash sigurojn njshkall m t lart standardizimi.

Struktura e intervists:a. Intervista e standardizuar sht prdorimi i nj pyetsori t shkruar, n t ciln specifikohet

lloji i informacionit q inspektori do t mbledh. Shkalla m e lart e standardizimit jan anketatdhe intervistat e mbyllura.

b. Intervista gjysm e standardizuar sht kombinimi i dy lloje intervistash: t standardizuaradhe t pastandardizuara. Inspektori fillon me nj rend pyetjesh t paravendosura dhe m pas ezhvendos intervistn drejt formave t pastandardizuara.

c. Intervista e pastandardizuara sht ajo lloj interviste ku nuk ka nj rend t paravendosurpyetjesh, gj q nnkupton se inspektori nuk i ka paramenduar pyetjet.

4. Biseda sht komunikimi midis dy subjekteve: inpektorit dhe bashkbisedues/it,-ve. Gjatprocesit t inspektimit, bashkbiseduesit nuk mund t ndryshojn rolet e tyre, pra marrdhniet e tyre jan

7

t qndrueshme deri n fund t procesit. Bashkbisedimi shrben si nj metod ndihmse e plotsuese ninspektim. Inspektori orienton bashkbisedimin drejt informacioneve q i duhen.

5. Pyetsori sht nj element i domosdoshm n do marrdhnie komunikimi midis inpektorit dhenjerzve prej t cilve ai krkon t marr informacion. Inspektori paraprakisht krijon nj klim t prshtatshmepr zhvillimin e pyetjeve. Si rregull, prpara zhvillimit t pyetsorit, inspektori bn nj hyrje t natyrshme e tthjesht. Hyrja ka pr qllim prezantimin dhe njohjen me natyrn e pyetsorit. Renditja e pyetjeve t hapurabhet sipas nj logjike t caktuar.

6. Anketa sht nj nga metodat baz pr t njohur dukuri t ndryshme n institucionet arsimore. Ajosht metod konkrete e hulumtimit q konsiston n ndrtimin e nj pyetsori t shkruar q u shprndahetnjerzve t przgjedhur n baz t kritereve t prcaktuara, pr t'iu prgjigjur me shkrim. Prdorimi i anketsgjat inspektimit ka si avantazh kryesor mbledhjen e informacionit