MHIMA Personality Dx Viet

8/17/2019 MHIMA Personality Dx Viet

1/6

Chứng r ối loạn nhân

cách là gì?(What is a personality disorder?)

Vietnamese


2/6

Chứng r ối loạn nhâncách là gì?

Những thể r ối loạn nhâncách chính yếu là gì?

Mỗi người đều có những nét cátính tiêu biểu cho con người họ.Các nét cá tính này là những lốithường lệ mà một ai đó suy ngh ĩ hoặc ứng xử, khiến mỗi ngườitrong chúng ta tr ở thành độc đáo.

Các chứng r ối loạn nhân cách cómột tầm mức r ộng. Tất cả cácchứng này đều bao gồm một cungcách ứng xử đậm nét, có ngh ĩ a lànhững suy ngh ĩ hoặc hành vi đặctr ưng đều hiện rõ trong hầu hết tấtcả các mặt trong cuộc sống củangười ấy. Những nét cá tính tr ở thành một

chứng r ối loạn nhân cách một khinếp suy ngh ĩ và hành vi ứng xử biến thành cực đoan, cứng nhắc vàthiếu thích ứng. Các nét cá tínhnày có thể gây ra những xáo tr ộnto lớn đến cuộc sống của người đóvà chúng thường kéo theo nhữngmối đau khổ vô vàn cho bản thânhoặc cho những người khác.

Có ba nhóm r ối loạn nhân cách:những r ối loạn kỳ quặc hay lập dị,những r ối loạn cảm xúc hay tínhkhí thất thường, và những r ối loạnlo âu hay sợ hãi. Những r ối loạnđặc tr ưng được kể như sau:

Rối loạn nhân cách thể hoangtưởng (Paranoid personalitydisorder) là nỗi nghi ngờ và thiếutin cậy người khác đậm nét đếnmức tâm ý của họ bị người ta hiểulà hiểm ác.

Các chứng r ối loạn nhân cáchthường bắt đầu từ thuở thơ ấu vàkéo dài suốt thời kỳ thành niên.

Người ta vẫn chưa xác lập chắcchắn được tần xuất của nhữngchứng r ối loạn nhân cách là baonhiêu và tần xuất biến đổi tùy theo

các chứng r ối loạn khác nhau. Cứ trong 100 người thì có chừng mộtngười bị mắc chứng r ối loạn nhâncách bất định (borderlinepersonality disorder)

Rối loạn nhân cách thể phân lập (Schizoid personality disorder) làmột cung cách mang đậm nét táchbiệt khỏi những mối quan hệ xã hội

và mức biểu lộ cảm xúc bị thu hẹplại trong phạm vi quan hệ cá nhânđôi bên.

Rối loạn nhân cách thể giốngphân liệt (Schizotypalpersonality disorder) là một cungcách mang đậm nét khiếm khuyếttrong quan hệ cá nhân đôi bên

hoặc xã hội biểu hiện qua việc khóchịu sâu sắc với những mối quanhệ gần gũi,

Mặc dầu nhân cách khó có thể thayđổi, nhưng với việc chữa tr ị và hỗ tr ợ sớm và thích hợp, người mắcchứng r ối loạn nhân cách có thể sống cuộc đời tr ọn vẹn và hữu ích.

2/6


3/6

và qua việc giảm khả năng tạo lậpnhững mối quan hệ này. Biểu hiệnđặc tr ưng của thể này là méo mótrong suy ngh ĩ , nhận thức và hànhvi ứng xử lập dị.

3/6

Rối loạn nhân cách thể chốngđối xã hội ( Antisocialpersonality disorder) là một cungcách mang đậm nét tính khôngquan tâm đến và vi phạm quyền lợicủa người khác.

Rối loạn nhân cách thể kịchtính (Histrionic personalitydisorder) là một cung cách mangđậm nét cảm xúc quá mức và thuhút sự chú ý.

Rối loạn nhân cách thể tự mê (Narcissistic personalitydisorder) là một cung cách mangđậm nét hoang tưởng v ĩ đại (trongtrí tưởng tượng hay trong hành vithực sự), cần được ngưỡng mộ, vàthiếu thông cảm.

Rối loạn nhân cách thể lẫntránh ( Avoidant personality

disorder) là một cung cách mangđậm nét ức chế trong giao thiệp xãhội, cảm giác thiếu tự tin và quánhạy cảm với những lời đánh giátiêu cực.

Rối loạn nhân cách thể lệ thuộc (Dependent personality disorder) là một nhu cầu đậm nét và quáđáng cần được người khác sănsóc, dẫn đến việc họ có cung cách

r ụt rè và nhõng nhẽo và nỗi sợ hãibị chia ly.

Rối loạn nhân cách thể ám ảnhcưỡng bức (Obsessive-compulsive personality disorder) là một cung cách mang đậm nétviệc bận tâm đến thứ tự, tính cáchcầu toàn, khống chế tinh thần vàkhống chế trong quan hệ cá nhânđôi bên, làm phương hại đến tínhlinh động, cởi mở và hiệu quả.

Rối loạn nhân cách thể bất định (Borderline personality disorder) là một cung cách mang đậm nétbất ổn định trong các mối quan hệ cá nhân đôi bên, hình tượng bảnthể, và kiềm chế các cơn bốc đồng.

Hiểu biết về r ối loạn nhân cách thể

bất định là điều đặc biệt quan tr ọngvì chứng này có thể bị chẩn đoánlầm thành một căn bệnh tâm thầnkhác, đặc biệt là chứng r ối loạntính khí.

Người mắc chứng r ối loạn nhâncách thể bất định có thể có:

• Tính khí thất thường hết cỡ

• Nổi giận không xác đáng hoặckhó lòng kiềm chế được cơngiận

• Cảm giác tr ống vắng kinh niên

• Hành vi, cử chỉ hay lời nói đedọa tự tử, hành vi tự hại bản

thân • Hành vi bốc đồng và tự hủy hoạibản thân.


4/6

3/6

• Cung cách quan hệ thiếu ổn định

• Ý niệm về bản thân hoặc hìnhdáng bản thân thiếu ổn định kéo

dài

4/6

• Nỗi sợ hãi bị bỏ r ơi • Những thời kỳ bị hoang tưởng

hoặc mất liên hệ với thực tại.

Những chứng bệnh tâm thầnxảy ra đồng thờiChứng r ối loạn nhân cách thường

đi đôi với các chứng bệnh tâm thầnkhác. Muốn biết thêm chi tiết về bệnh tâm thần, xin đọc tập tài liệuBệnh tâm thần là gì? và các tài liệukhác trong bộ tài liệu này. Dùng r ượu và chất ma túy khácđộc hại thường đi đôi với cácchứng r ối loạn nhân cách, đặc biệtlà chứng r ối loạn nhân cách thể bất

định. Điều này khiến cho việcchữa tr ị thêm phần phức tạp, vàđiều quan tr ọng là phải xử trí hiệuquả việc dùng r ượu và chất ma túykhác.

Nguyên nhân gì gây rachứng r ối loạn nhân

cách?Chứng r ối loạn nhân cách diễn tiếntừ thời thơ ấu và những suy ngh ĩ cùng các hành vi sẽ ngày càng tr ở nên sâu đậm hơn trong thời thànhniên.

Một số chứng r ối loạn nhân cách

thường thấy ở nam giới (như chứng r ối loạn nhân cách thể chống đối xã hội), một số khác lại

thường gặp ở nữ giới (như chứngr ối loạn nhân cách thể bất định).

Mãi sau hằng bao nhiêu năm tr ờichịu đau khổ, nhiều người mắc chứng r ối loạn nhân cách mới tìmphương tr ợ giúp. Điều này khiếncho vốn kiến thức về nguyên nhânvà diễn tiến của các chứng này bị mai một đi.

Các nguyên nhân khác nhau có vẻ

như đi đôi với các loại chứng r ốiloạn nhân cách khác nhau. Tuynhiên, cũng giống như hầu hết cácchứng bệnh tâm thần, các nguyênnhân là một mối tổng hợp phức tạpcủa các yếu tố di truyền, các yếu tố sinh hóa, các yếu tố về môi tr ường,cá nhân và gia đình.

Nguyên nhân gì gây rachứng r ối loạn nhân cáchthể bất định?Người ta đã xác lập được rõ rànglà khuynh hướng mắc chứng r ốiloạn nhân cách thể bất định lưutruyền trong gia đình. Điều nàycũng giống như bẩm chất của các

căn bệnh khác, như bệnh tiểuđường hoặc bệnh tim.

Có một số bằng chứng cho r ằngchứng r ối loạn nhân cách thể bấtđịnh có thể liên quan tới sự mấtquân bình về hóa chất trong nãobộ.


5/6

Đối với chứng r ối loạn nhân cáchthể bất định, phương thức chữa tr ị chính yếu là các cách tr ị liệu tâm lý.Liệu pháp Hành vi Biện chứng(DBT) là một hình thức của liệupháp nhận thức hành vi, nhắm vàotính khí bất định và tính bốc đồng. Liệu pháp này dạy cho người tabiết cách chế ngự được cảm xúc,biết đào luyện lại cách ứng phó vớicon người và tình thế.

Người ta tin r ằng ngược đãi và bỏ bê tr ẻ thời thơ ấu, và sự phân ly tr ẻ với người chăm sóc là những yếutố góp phần chính yếu, đặc biệt làviệc ngược đãi kéo dài và nghiêmtr ọng.

Nữ giới dễ mắc chứng r ối loạnnhân cách thể bất định hơn namgiới.

Hiện có phương cách

chữa tr ị gì? Một mục tiêu quan tr ọng của việcchữa tr ị những người mắc chứngr ối loạn nhân cách là xử trí hành vitự tử và làm hại bản thân. Ngườita thấy r ằng DBT đã cho thấy cóhiệu nghiệm trong việc kiểm soátnhững hành vi tự tử.

Phạm vi chữa tr ị các chứng r ối loạnnhân cách đang mở r ộng. Kiểuchữa tr ị tùy thuộc vào thể loạichứng r ối loạn nhân cách.

Nhiều chứng r ối loạn nhân cách cóliên quan tới các chứng bệnh tâm

thần khác, mặc dù hành vi thườngbền vững và kinh niên hơn. Thí dụ như chứng r ối loạn nhân cách thể ám ảnh cưỡng bức có liên quan tớichứng r ối loạn ám ảnh và cưỡngbức; chứng r ối loạn nhân cách thể phân lập có liên quan tới chứngbệnh tâm thần phân liệt và chứngr ối loạn nhân cách thể lẫn tránh cóliên quan tới chứng sợ giao thiệptrong xã hội. Vì thế, một số nhữngphương thức chữa tr ị tương tự cóthể được sử dụng.

Mặc dù hiểu biết của chúng ta về

việc chữa tr ị hiệu nghiệm cácchứng r ối loạn nhân cách vẫn cònđang mở r ộng, nhưng kiếm cáchchữa tr ị càng sớm chừng nào thìviệc chữa tr ị mới có cơ càng hiệunghiệm hơn chừng nấy.

Gia đình và bạn bè của người mắcchứng r ối loạn nhân cách có thể thường cảm thấy bối r ối và đaukhổ. Vì thế, một phần quan tr ọngtrong việc chữa tr ị là việc hỗ tr ợ vàgiáo dục, cũng như tạo mối hiểubiết sâu sắc hơn cho dân chúng.

5/6


6/6

Tìm nơi nào để tr ợ giúp• Bác s ĩ gia đình của quý vị

• Trung tâm y tế cộng đồng của quý vị

• Trung tâm y tế cộng đồng về tâm thầncủa quý vị

Tập tài liệu này là một phần trong một bộ tài liệu về bệnh tâm thần do Chính phủ Úc-đại-lợi tài tr ợ thông qua Sách lượcQuốc gia về Y tế Tâm thần (NationalMental Health Strategy).

Các tập tài liệu khác trong bộ này baogồm:

• Bệnh tâm thần là gì?

• Chứ ng lo âu quá độ là gì?

Muốn biết thêm chi tiết về các dịch vụ, xinhỏi Dịch vụ Phúc lợi và Tr ợ giúp Cộngđồng (Community Help and WelfareServices) và các số điện thoại khẩn tr ực24 tiếng có trong cuốn điện thoại niêngiám địa phương của quý vị.

• Chứ ng loạn tâm thần hư ng-tr ầm cảmlà gì?

• Chứ ng tr ầm cảm là gì?• Chứ ng r ối loạn về ăn uống là gì?

• Bệnh tâm thần phân liệt là gì?

Tất cả các bản tài liệu miễn phí này đềuhiện có qua Y tế Tâm thần và Lực lượngLao động Phân ban của Chính Phủ Úc-đại-lợi Bộ Y tế và Cao niên (MentalHealth and Workforce Division of theAustralian Government Department ofHealth and Ageing)

GPO Box 9848CANBERRA ACT 2601 Điện thoại 1800 066 247 Điện thư 1800 634 400

www.health.gov.au/mentalhealth

Muốn có các bản tài liệu bằng nhữngngôn ngữ khác xin liên lạc Cơ quan Y tế Tâm thần Đa Văn hóa Úc Đại Lợi(Multicultural Mental Health Australia)

MMHA Website:

www.mmha.org.au

Nếu quý vị cần thông dịch viên, xin liênlạc Sở Thông dịch qua Điện thoại (TIS)số 13 14 50

Muốn được tr ợ giúp tham vấn tức thì, xinliên lạc Đường dây điện thoại Mạch sống(Lifeline) qua số 13 11 14. Đường dâyMạch sống này có thể cũng cung cấp chota những mối liên lạc, thêm thông tin vàtr ợ giúp.

Thông tin hướng dẫn thêm hiện có tại:

www.mifa.org.au

www.mmha.org.au

www.sane.org

Đôi điều về tập tài liệunày

Insert your local details here

Số điện thoại (02) 9840 3333

6/6Version 1 November 2007

Documents

MHIMA Personality Dx Viet