Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
MIDDEN-OOSTEN Islam
Arabisch socialisme
Fundamentalisme
TOETS
1136
BRON
Twee uitspraken van Mohammed.
"Gebeden leiden halverwege naar de hemel, vasten leidt naar de hemelpoort, maar aalmoezen openen de poort."
"Moet ik sneuvelen, dan sneuvel ik. Het heeft dus geen enkel nut om voorzichtig te zijn. En val ik, dan wachten
mij de eeuwige vreugden van het paradijs."
1 Leg uit welke plaats de uitspraken van Mohammed in het islamitisch geloof innemen. Maak daarbij
duidelijk dat soennieten en sjiieten niet dezelfde waarde aan deze uitspraken hechten.
2 Maak duidelijk dat de eerste uitspraak van Mohammed (bron) door radicale Arabische leiders zo
geïnterpreteerd kan worden dat ze dient als basis voor het Arabisch socialisme.
3 Waarom mag je het Arabisch socialisme niet marxistisch noemen?
4 Hoe zullen fundamentalistische moslims de tweede uitspraak van Mohammed (bron) interpreteren als het
gaat om hun houding tegenover Israël? Leg je antwoord uit.
MIDDEN-OOSTEN Palestijnse kwestie
Zionisme
Oprichting staat Israël
Suez-crisis
TOETS
1141
BRON I
Doelstellingen van het zionisme, zoals geformuleerd in
het 'Bazeler Program' (1897).
"Het doel van het zionisme is het creëren voor het
joodse volk van een publiekrechtelijk gewaarborgde
woonplaats in Palestina.
Om dit doel te bereiken aanvaardt het congres de
volgende middelen:
De systematische verbreiding van nederzettingen in
Palestina van joodse landbouwers, handwerkslieden
en arbeiders.
De organisatie en federatie van het gehele
jodendom door middel van lokale en algemene
instellingen in overeenstemming met de geldende
wetten.
Het versterken van het joodse sentiment en het
joodse nationale bewustzijn.
Voorbereidende stappen voor het verkrijgen van
zulke regeringstoestemmingen als noodzakelijk zijn
voor het bereiken van het doel van het zionisme."
BRON II
Artikel 22 uit het PLO-Handvest.
"Zionisme is een politieke beweging, organisch
verbonden met wereldimperialisme en vijandig aan alle
bevrijdingsbewegingen en vooruitgang in de wereld.
Het is een racistische en fanatieke beweging in zijn
opbouw; agressief, expansionistisch en kolonialistisch
in zijn doelstellingen; en fascistisch en nazistisch in zijn
methoden. Israël is het gereedschap van de zionistische
beweging en een menselijke en geografische basis voor
wereldimperialisme. Het is een concentratie van en een
startpunt voor imperialisme in het hart van het
Arabische geboorteland, om de hoop van de Arabische
natie op bevrijding, eenheid en vooruitgang, een slag toe
te brengen. Israël is een voortdurende bedreiging voor
de vrede in het Midden-Oosten en de gehele wereld.
Aangezien de bevrijding van Palestina de zionistische
en imperialistische aanwezigheid zal liquideren en de
stabilisatie van de vrede in het Midden-Oosten tot stand
zal brengen, ziet het Palestijnse volk uit naar de steun
van alle vrijzinnige mensen in de wereld en alle
machten van het goede, de vooruitgang en vrede; en
smeekt hen allen, ongeacht hun verschillende neigingen
en oriënteringen, om het Palestijnse volk alle hulp en
steun aan te bieden bij deze rechtvaardige en wettige
strijd om zijn geboorteland te bevrijden."
BRON III
Cartoon uit Israël. Het onderschrift luidt:
'Vredesbesprekingen onder druk van de SU'.
1 De Midden-Oosten-problematiek wordt sterk
bepaald door de Palestijnse kwestie. Leg aan de
hand van bron II uit hoe de Palestijnen zelf de
situatie, waarin zij verkeren, verklaren.
2 Beoordeel of de Palestijnse visie (II) een kritische
toetsing aan de doelstellingen van het zionisme
(I) en aan de omstandigheden waaronder de staat
Israël is gesticht, kan doorstaan. Twee antwoor-
den dus, steeds met een uitleg.
3 Van de cartoon (III kun je stellen dat deze een
ander licht op de Midden-Oosten-problematiek
werpt dan het PLO-Handvest (II) doet. In welk
opzicht heeft de tekenaar van cartoon III een
andere visie op de crisissituatie in het Midden-
Oosten dan het PLO-Handvest? Laat daarbij in je
antwoord duidelijk uitkomen naar aanleiding van
welke conflictsituatie deze tekening gemaakt is.
MIDDEN-OOSTEN Zionisme
Antisemitisme
Immigratie in Palestina
TOETS
1523
BRON
Naar aanleiding van het Vijfde Zionistische Congres in Basel in 1901 verscheen dit affiche. Het onderschrift
luidt: 'Mogen onze ogen uw terugkeer naar Zion met vreugde aanschouwen.'
1 Geef met twee elementen uit de bron aan waardoor op het eind van de negentiende eeuw de Zionistische
beweging ontstaan was.
2 Noem twee omstandigheden waardoor al voor de Eerste Wereldoorlog de immigratie van joden in
Palestina op gang kwam.
3 Beredeneer of je uit het affiche kunt afleiden dat de Zionistische beweging geïnspireerd was door het
joodse geloof.
MIDDEN-OOSTEN Arabisch nationalisme
Positie Groot-Brittannië
Balfour-Declaration
TOETS
1137
BRON
Telegram van de Britse minister Lord Kitchener aan sharif Abdoellah, 1914.
"Groeten aan sharif Abdoellah. Duitsland heeft nu de Turkse regering met goud omgekocht, ondanks het feit dat
Engeland, Frankrijk en Rusland integriteit van het Turkse rijk garandeerden indien Turkije neutraal zou blijven.
Turkse regering heeft tegen de wil van sultan daden van agressie begaan door de grenzen van Egypte te overschrijden
met groepen Turkse soldaten. Indien Arabische natie Engeland bijstaat in deze oorlog, zal Engeland garanderen dat er
in Arabië niet wordt geïntervenieerd en zal het Arabieren elke steun geven tegen externe buitenlandse agressie."
1 Leg uit dat het telegram van Kitchener een beroep deed op de nationalistische gevoelens van de
Arabische leiders. Neem een passende zinsnede uit het telegram in je antwoord op.
2 Noem twee Brits belangen in het Midden-Oosten die Kitchener met dit telegram probeerde te
beschermen.
3 In 1917 kwam de Britse regering met de zogenaamde 'Balfour-declaration'. Wat hield die 'Balfour-
declaration' in?
4 Beoordeel of de 'Balfour-declaration' in overeenstemming of in strijd was met het bovenstaande
telegram van Kitchener. Leg je antwoord uit.
MIDDEN-OOSTEN Balfour-Declaration
White Paper 1922
Britse Midden-Oosten-politiek
TOETS
1139
BRON
Fragment uit de 'Churchill White Paper', bedoeld om de politiek van de Britse regering met betrekking tot haar
mandaat in Palestina toe te lichten, 1922.
"Dit nu is de interpretatie die Zijner Majesteits Regering geeft aan de declaratie van 1917 en de Minister van
Buitenlandse Zaken is van mening, dit zo zijnde, dat deze verklaring niets bevat of impliceert dat ofwel een reden
tot alarm kan zijn voor het Arabische volksdeel van Palestina ofwel een reden tot teleurstelling voor de Joden.
Voor de praktische doorvoering van deze politiek is het noodzakelijk dat de Joodse gemeenschap in Palestina door
immigratie in aantal kan toenemen.
Deze immigratie kan echter niet zo omvangrijk zijn dat zij, op welk moment dan ook maar, de economische
capaciteiten van het land om nieuwkomers op te nemen overtreft. Het is essentieel te benadrukken dat de
immigranten geen belasting mogen vormen voor het volk van Palestina in zijn geheel en dat zij geen enkel segment
van de huidige bevolking mogen beroven van haar werkgelegenheid."
1 Churchill (de toenmalige Britse minister van koloniën) besteedde in het 'White Paper' veel aandacht aan
een in 1917 door de Britse regering afgegeven declaratie. Welke declaratie wordt hier bedoeld? Geef in
het kort ook de inhoud weer.
2 Geef met behulp van bovenstaande bron aan waarom zowel van Joodse als van Arabische kant deze
declaratie gemakkelijk tot een onjuiste interpretatie kon leiden.
3 In het 'White Paper' zette Churchill uiteen welke politiek de Britse regering met betrekking tot haar
Palestijnse mandaatgebied wilde gaan voeren. Noem nu voor de periode 1922-1947 twee ontwikkelingen die
de verwezenlijking van deze politiek steeds moeilijker maakten.
MIDDEN-OOSTEN Balfour-Declaration
Positie Groot-Brittannië
TOETS
1138
BRON I
Brief van de Britse minister Balfour aan Lord Rothschild, 2 november 1917.
"Waarde Lord Rothschild,
Ik heb het genoegen U hierbij namens Zijner Majesteits Regering de volgende sympathieverklaring met het joods
zionistische streven te doen toekomen, welke aan het kabinet is voorgelegd en door dit kabinet is goedgekeurd.
'Zijner Majesteits regering beschouwt met welwillendheid de stichting van een nationaal tehuis voor het joodse
volk in Palestina en zal er naar haar beste vermogen naar streven het bereiken van dit doel te vergemakkelijken,
waarbij duidelijk dient te worden verstaan dat er niets mag worden gedaan dat afbreuk zou kunnen doen aan de
burgerlijke en godsdienstige rechten der bestaande niet-joodse gemeenschappen in Palestina of aan de rechten en
de politieke status van de joden in elk ander land.'
Aangenaam zou het mij zijn, wanneer U deze verklaring ter kennis van de Zionistische Federatie zoudt willen
brengen.
Uw
Arthur James Balfour."
BRON II
Uit een Brits-Franse verklaring, 7 november 1918.
"Het door Frankrijk en Groot-Brittannië nagestreefde doel bij het voeren in het Midden-Oosten van de door de
Duitse eerzucht ontketende oorlog bestaat uit de volledige en definitieve emancipatie van de zo lang door de
Turken onderdrukte volkeren en de vestiging van nationale regeringen en bestuursapparaten die hun gezag
ontlenen aan het initiatief en de vrije keuze van de inheemse bevolkingen.
Teneinde deze doeleinden tot uitvoering te brengen zijn Frankrijk en Groot-Brittannië het erover eens dat de
vestiging van inheemse regeringen en bestuursapparaten in het thans door de Geallieerden bevrijde Syrië en
Mesopotamië moet worden aangemoedigd en gesteund, evenals in de landen die nog bevrijd moeten worden,
terwijl deze regeringen, zodra zij feitelijk gevormd zijn, dienen te worden erkend."
1 Waarom kan van de brief van Balfour (I) gesteld worden dat deze in belangrijke mate heeft bijgedragen
tot de crisissituatie in het Midden-Oosten?
2 De Britse regering beschouwde de brief van Balfour (I) niet als een juridisch (dus bindend), maar als een
politiek document jegens de Zionistische Federatie. Leg aan de hand van de tekst van de brief uit wat hier
bedoeld wordt.
3 In beide verklaringen (I, II) doet de Britse regering beloftes. Eén van de Britse regering daarbij was de
Britse belangen te verdedigen, toen het er 1917-1918 naar uitzag dat er in het Midden-Oosten een
machtsvacuüm zou ontstaan. Geef hierop een toelichting door
a eerst uiteen te zetten welke belangen Groot-Brittannië in het Midden-Oosten had,;
b vervolgens uit te leggen waarom er in 1918 een machtsvacuüm in het Midden-Oosten zou
ontstaan;
c tenslotte uit te leggen hoe de Britten dachten hun positie te beschermen door aan Arabieren en
Zionisten beloftes te doen..
4 Maak duidelijk waarom enerzijds de Arabieren beide verklaringen wel met elkaar in strijd achtten,
anderzijds de Britse regering niet. Toon je antwoord vanuit de teksten (I, II) aan.
MIDDEN-OOSTEN Joodse immigratie
Kibboetzim-beweging
TOETS
1531
BRON
Onderstaande bouwplaat van een kibboets verscheen in 1930.
1 Al voor de Eerste Wereldoorlog stichtten joodse immigranten in Palestina de eerste kibboetzim. Leg uit dat
deze nederzettingen
a pasten in de toenmalige omstandigheden in Palestina en
b een uitdrukking vormden van de toekomstvisie van veel joodse immigranten.
2 Maak duidelijk op welk aspect van een kibboets de bouwplaat veel nadruk legt en vervolgens welk aspect
duidelijk onderbelicht blijft.
3 Op de bouwplaat staat: "PRINTED IN ISRAEL". Waarom is dat in zekere zin een merkwaardige
mededeling?
MIDDEN-OOSTEN Joods immigratie
Jodenvervolging in Europa
Houding Groot-Brittannië
TOETS
1529
BRON
In 1938 verscheen in het Palestijnse mandaatgebied deze poster. De tekst luidt: 'Zion – wilt u vragen
naar het welzijn van uw immigranten?'
1 Maak met behulp van zowel de tekst als het beeld van de poster duidelijk in welke historische context deze
geplaatst moet worden.
2 Maak duidelijk dat de Britse autoriteiten in Palestina waarschijnlijk met gemengde gevoelens op deze poster
gereageerd zullen hebben.
MIDDEN-OOSTEN Burgeroorlog Joden-Palestijnen
Rol Groot-Brittannië
Balfour-Declaration
Kibboetzim-beweging
TOETS
1530
BRON
In 1947 werd in de kampen voor ontheemde personen in
Europa (waar veel joden zaten die de vernietigingskampen
overleefd hadden) deze poster ter gelegenheid van 1 mei (de
socialistische Dag van de Arbeid) verspreid met de oproep om
zich te melden voor de 'Haganah', een joodse paramilitaire
organisatie in Palestina, toen een Brits mandaatgebied. Op de
onderste helft staat onder meer: 'Tegen antisemitisme en
fascisme! Tegen het bondgenootschap van het Engelse
imperialisme en de Arabische reactie! Voor een Joodse
socialistische staat!'
1 In welke historische context in
Palestina moet je deze oproep van de
Haganah zien?
2 Op de poster wordt Groot-Brittannië
van imperialisme beschuldigd.
Beredeneer dat deze beschuldiging zou
kunnen voortkomen uit de Britse
politiek met betrekking tot de Balfour-
Declaration.
3 Een paar weken na het verschijnen van
deze poster veranderde de politieke
situatie met betrekking tot Palestina
ingrijpend. Leg dat uit.
4 De poster roept op tot een
socialistische joodse staat. Leg uit dat
de kibboetzim-beweging een
belangrijk onderdeel van het
Israëlische socialisme was.
MIDDEN-OOSTEN Israëlisch-Palestijnse conflict
Verdelingsplan 1947/48
Eisenhower-doctrine
Koude Oorlog
Olie
TOETS
598
BRON I
Fragmenten uit een boodschap van president Eisenhower aan het Amerikaanse Congres, 5 januari 1957, bekend
geworden als de 'Eisenhower-doctrine':
"Het Midden-Oosten heeft plotseling een nieuwe en kritieke stap in zijn langdurige en belangwekkende
ontwikkeling bereikt. In vroeger eeuwen hadden veel van de landen in dat gebied geen volledig zelfbestuur.
Andere volkeren oefenden aanzienlijk gezag in het gebied uit en de veiligheid van de regio was hoofdzakelijk op
hun macht gebouwd. Maar sinds de Eerste Wereldoorlog is er een gestage ontwikkeling naar zelfbestuur en
onafhankelijkheid geweest. De Verenigde Staten heeft deze ontwikkeling verwelkomd en aangemoedigd. Ons land
ondersteunt zonder voorbehoud de volledige soevereiniteit en onafhankelijkheid van elk volk in het Midden-
Oosten.
Deze ontwikkeling naar onafhankelijkheid is over het algemeen een vreedzaam proces geweest. Maar het gebied is
vaak onrustig geweest. Hardnekkige tegenkrachten van wantrouwen en angst met grensschendingen over en weer
hebben een hoge mate van instabiliteit in een groot deel van het Midden-Oosten teweeg gebracht. Nog maar kort
geleden zijn er vijandelijkheden geweest waarbij West-Europese landen betrokken waren die ooit veel invloed in
het gebied uitoefenden. Ook heeft de betrekkelijk grote aanval door Israël in oktober de fundamentele
tegenstellingen tussen dat land en zijn Arabische buren versterkt. Al deze instabiliteit is door het Internationale
Communisme versterkt en, in bepaalde gevallen, gestuurd (…)
De politiek die ik voorstel heeft de volgende onderdelen.
Zij zou, op de allereerste plaats, de Verenigde Staten machtigen om samen te werken met en hulp te verlenen aan
elk volk of groep van volkeren in heel het gebied van het Midden-Oosten met het oog op een krachtige
economische ontwikkeling gericht op de handhaving van nationale onafhankelijkheid.
Zij zou, in de tweede plaats, de regering machtigen in dezelfde regio programma’s van militaire bijstand en
samenwerking op te zetten met elk volk of groep van volkeren die dergelijke hulp wenst.
Zij zou, in de derde plaats, toestaan dat dergelijke bijstand en samenwerking de inzet omvat van de strijdkrachten
van de Verenigde Staten ten einde de territoriale onschendbaarheid en politieke onafhankelijkheid van zulke
volkeren, die dergelijke hulp vragen, veilig te stellen en te beschermen tegen openlijke gewapende agressie van
ieder land dat door het Internationale Communisme wordt gecontroleerd."
BRON II
Uit de officiële verklaring van de regering van de Sovjetunie over de Eisenhower-doctrine, verspreid via het
persbureau TASS, 14 januari 1957:
"In hun poging de grove inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van de staten van het Midden-Oosten en
hun agressieve politiek met betrekking tot deze landen toe te dekken nemen de heersende kringen in de Verenigde
Staten hun toevlucht tot verzinsels over een dreiging jegens de Arabische landen die van de Sovjetunie afkomstig
zou zijn. Deze lasterlijke beweringen zullen niemand op een dwaalspoor brengen. De volkeren van het Midden-
Oosten zijn niet vergeten dat de Sovjetunie altijd de zelfbeschikking der volkeren, de verwerving en consolidatie
van hun nationale onafhankelijkheid heeft verdedigd. Zij hebben uit ervaring geleerd dat de Sovjetunie in zijn
betrekkingen met alle landen standvastig de politiek van gelijkheid en geen inmenging in binnenlandse
aangelegenheden nastreeft. Zij weten ook heel goed dat de Sovjetunie daadwerkelijk het recht van ieder volk
ondersteunt om over zijn natuurlijke rijkdommen te beschikken en deze naar eigen keuze te benutten."
BRON III
Cartoon van Ed Valtman in 'The Hartford Times'.
Links op de prent staan Eisenhower en zijn minister
van Buitenlandse Zaken, Foster Dulles.
1 Eisenhower suggereerde in zijn boodschap
(I) dat vanaf de Eerste Wereldoorlog de
ontwikkeling naar onafhankelijkheid in het
Midden-Oosten zonder al te veel
problemen is verlopen. Maak duidelijk dat
gebeurtenissen/ontwikkelingen in de
periode 1915-1925 kunnen verklaren
waarom die bewering voor het toenmalige
Palestina bepaald niet opging.
2 Volgens Eisenhower (I) was de
ontwikkeling naar onafhankelijkheid in de
meeste gevallen een vreedzaam proces
geweest. In hoeverre voldeden de
ontwikkelingen met betrekking tot
Palestina tussen 1945 en 1948 wel aan deze
stelling en in hoeverre niet? Leg je
antwoord uit.
3 Ontleen aan bron I welke concrete
gebeurtenis de aanleiding vormde voor de
Eisenhower-doctrine. Leg je antwoord uit.
4 De boodschap van Eisenhower (I) en de
TASS-verklaring (II) verwoordden de
Amerikaanse respectievelijk Russische
visie op deze gebeurtenis. Maak duidelijk
dat hieruit blijkt dat het conflict in het
Midden-Oosten onderdeel van de Koude
Oorlog was geworden.
5 Vat in je eigen woorden doel en middelen
van de Eisenhower-doctrine (I) samen.
6 Beoordeel aan de hand van bron III hoe de
Eisenhower-doctrine in de Verenigde
Staten zelf ontvangen werd. Leg je
antwoord uit door de prent te beschrijven.
7 Eisenhower (I) beloofde militaire bijstand
aan alle landen in het Midden-Oosten. Leg
uit dat je zou kunnen stellen dat de
Verenigde Staten door die belofte enigszins
klem kwamen te zitten tussen de Koude
Oorlog en Israël.
8 In bron II noemt de regering van de
Sovjetunie een motief voor de
Amerikaanse belangstelling voor het
Midden-Oosten, dat in de boodschap van
Eisenhower (I) ontbreekt. Geef zo concreet
mogelijk aan welk motief dat was. Leg
daarbij ook uit waarom Eisenhower
hierover niet sprak.
MIDDEN-OOSTEN Zionisme
Verdelingsplan VN
Koude Oorlog
TOETS
1140
BRON III
Tekening van Opland, 22 februari 1947. Het onderschrift
luidt: 'De vondelingetjes'.
BRON I
Fragmenten uit een resolutie van de Algemene
Vergadering van de Verenigde Naties, 29
november 1947.
"- Het mandaat over Palestina zal zo snel
mogelijk worden beëindigd, doch in geen geval
later dan 1 augustus 1948.
- De strijdkrachten van de mandataris zullen in
toenemende mate uit Palestina worden
teruggetrokken; de terugtocht zal zo spoedig
mogelijk worden voltooid, doch in geen geval
later dan 1 augustus 1948 (...)
- Twee maanden nadat de terugtrekking van de
strijdkrachten van de mandataris zal zijn
voltooid, doch in geen geval later dan 1 oktober
1948, zullen de onafhankelijke Arabische en
Joodse Staten en het Bijzondere Internationale
Bestuur voor de Stad Jeruzalem in het leven
worden geroepen."
BRON II
Gedeelte uit de proclamatie, waarmee David
Ben Goerion de onafhankelijke staat Israël
uitriep, 14 mei 1948.
"Uit het land Israël verstoten, is het Joodse volk
in alle landen der verstrooiing nochtans het land
Israël trouw gebleven. Nooit hield het op voor
zijn terugkeer en voor het herstel der nationale
vrijheid te bidden en daarop te hopen.
Gedragen door het besef van die historische
band, trachtten de Joden van elke nieuwe
generatie in het oude land opnieuw wortel te
schieten; voor wat de laatste generaties betreft
zijn zij massaal naar hun land weergekeerd.
Pioniers, vluchtelingen en verdedigers deden de
wildernis bloeien, brachten de Hebreeuwse taal
opnieuw tot leven en bouwden steden en
dorpen. Zij stichtten een groeiende
gemeenschap, economisch en cultureel hun
eigen meesters, vredelievend doch tot
verdediging bereid, en alle bewoners van het
land schonken zij de zegen van de vooruitgang.
Vrij en onafhankelijk te zijn, daartoe waren zij
besloten."
1 Maak duidelijk dat uit de woorden van Ben Goerion (II)
een zionistische overtuiging blijkt. Leg daarbij ook uit of
deze overtuiging op Joods-religieuze dan wel op
algemeen-westerse culturele waarden gebaseerd is.
Verwijs in je antwoorden steeds naar de tekst van bron
II.
2 Beoordeel of het door Ben Goerion (II) verwoorde
Joodse ideaal door de uitvoering van de resolutie van de
Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (I)
inderdaad gerealiseerd zou worden. Leg je antwoord uit.
3 Maak met behulp van de bronnen III (waarop de Britse
minister van buitenlandse zaken Bevin te zien is) en I
duidelijk dat in de jaren 1947-48 in de Midden-Oosten-
problematiek de Koude Oorlog-tegenstelling nog geen
rol speelde, maar de kiem voor een ontwikkeling in die
richting al wel gelegd werd. Twee antwoorden dus.
MIDDEN-OOSTEN Stichting Israël
Zionisme
Palestijnse probleem
TOETS
225
BRON I
Op 13 mei 1948 schreef Chaim Weizmann onderstaande (voor het grootste deel vertaalde) brief aan de
Amerikaanse president Truman. Op 16 mei 1948 werd Weizmann gekozen tot eerste president van Israël.
De ongelukkige gebeurtenissen van de laatste paar maanden
zullen, naar ik hoop, niet de zeer grote bijdragen verdoezelen, die U,
meneer de President, geleverd heeft aan een definitieve en
rechtvaardige regeling van de langdurige en lastige Palestijnse
kwestie. Het leiderschap dat de Amerikaanse regering onder uw
inspiratie op zich nam maakte de vestiging van een Joodse staat
mogelijk, die naar mijn overtuiging duidelijk zal bijdragen aan de
oplossing van de Joodse problemen in deze wereld en die, eveneens naar
mijn overtuiging, een noodzakelijke voorwaarde is naar de ontwikkeling
van een duurzame vrede tussen de volkeren van het Nabije Oosten.
Voor zover de praktische omstandigheden in Palestina het
toelaten, zijn de Joden daar te werk gegaan volgens de beleidslijnen
die zijn neergelegd in de Resolutie van de Verenigde Naties van 29
november 1947. Morgen om middernacht, 15 mei, zal het Britse Mandaat
beëindigd worden, en zal de Voorlopige Regering van de Joodse Staat,
die de beste inspanningen van het Joodse volk belichaamt en voortkomt
uit de Resolutie van de Verenigde Naties, de volle
verantwoordelijkheid op zich nemen voor de handhaving van de wet en de
openbare orde binnen de grenzen van de Joodse staat; voor de
verdediging van dat gebied tegen agressie van buitenaf; en voor de
vervulling van de verplichtingen van de Joodse Staat tegenover de
andere landen van de wereld in overeenstemming met het internationale
recht.
Alle moeilijkheden in overweging nemend, zijn de kansen voor
een rechtvaardige regeling van de Arabische en Joodse verhouding niet
ongunstig. Wat nu vereist is, is dat er een einde komt aan het zoeken
naar nieuwe oplossingen die steevast een uiteindelijke regeling meer
hebben tegengehouden dan aangemoedigd.
Om deze redenen hoop ik intens dat de Verenigde Staten, die
onder Uw leiding zoveel gedaan heeft om een rechtvaardige oplossing te
vinden, onverwijld de Voorlopige Regering van de nieuwe Joodse Staat
zal erkennen. De wereld zal, denk ik, als bijzonder gepast beschouwen
dat de grootste levende democratie de eerste zal zijn om de nieuwste
te verwelkomen in de familie der volkeren.
BRON II
In 2004 verscheen op de website van de in Qatar gevestigde Arabische nieuwszender AlJazeera onderstaande
spotprent, met als titel 'Illegale Israëlische kolonisten en het Palestijnse volk'.
1 Weizmann maakt in zijn brief (I) duidelijk dat de stichting van de staat Israël gebaseerd is op een resolutie van
de Verenigde Naties. Leg uit
- wat deze resolutie precies bepaalde en
- waardoor juist de Verenigde Naties zich met dit probleem bezighielden.
2 Weizmann is zeer actief geweest in de zionistische beweging. Waarom zal deze achtergrond ook geleid hebben
tot zijn vreugde over de oprichting van Israël? Neem daarbij een citaat over uit bron I waaruit die zionistische
achtergrond blijkt.
3 Maak duidelijk dat de tekenaar van de spotprent (II) zich voor zijn visie op de Israëlisch-Palestijnse kwestie zou
kunnen beroepen op de resolutie van de Verenigde Naties, waar ook Weizmann (I) naar verwijst. Zorg er voor
dat je in je antwoord een (Palestijnse) interpretatie van de prent verwerkt.
4 Leg uit dat vanuit Israëlisch standpunt én met de resolutie van de Verenigde Naties van november 1947 als
uitgangspunt de spotprent (II) eenzijdig genoemd kan worden.
MIDDEN-OOSTEN Stichting Israël
Reactie Arabische staten
TOETS
1528
BRON
Ter gelegenheid van de eerste viering van het uitroepen van
de staat Israël verscheen in 1949 deze poster. De vertaling
luidt: 'Onafhankelijkheidsdag 1949. "Dit recht is het
natuurlijke recht van het Joodse volk om meesters van hun
eigen lot te zijn, net als alle andere volkeren, in hun
soeverene Staat." Verklaring van de vestiging van de staat
Israël, 14 mei 1948. '
1 In de poster wordt de stichting van
de staat Israël gebaseerd op
volkenrechtelijke, niet op religieuze
gronden. Leg dat uit.
2 De poster citeert een zin uit de
onafhankelijkheidsverklaring van
Israël. Leg uit dat je uit die zin ook
een historische grond voor de
stichting van de staat Israël kunt
ontlenen.
3 Beredeneer met twee argumenten
dat de op de poster gebruikte
beelden het citaat uit de Israëlische
onafhankelijkheidsverklaring
ondersteunen.
4 Met welk argument verwierpen de
Arabische landen de volken-
rechtelijke grond, waarop de staat
Israël gevestigd was?
MIDDEN-OOSTEN Stichting staat Israël
Politiek Sovjetunie
Koude Oorlog
Suez-crisis
TOETS
1143
BRON I
De Russische diplomaat Gromyko tot
de Verenigde Naties, 1947.
"Inderdaad, gedurende de laatste
wereldoorlog heeft het Joodse volk
beproevingen en lijden te doorstaan
gehad, zoals nooit eerder in de
wereldgeschiedenis. Een groot
gedeelte van het geredde Joodse volk
heeft noch land, noch tehuis, noch
enig middel van bestaan.
Honderdduizenden Joden zwerven in
Europa van het ene naar het andere
land, op zoek naar een eigen huis.
Een groot gedeelte van hen leeft in
vluchtelingenkampen.
Het uur is gekomen deze mensen te
hulp te komen, niet door woorden,
maar door daden. Het feit, dat geen
enkele westerse mogendheid
blijkbaar bij machte is geweest om de
elementaire rechten van het Joodse
volk te vrijwaren en het aan de fascis-
tische beulen van het naziregime te
onttrekken, verklaart ons de wil van
het Joodse volk om zich binnen de
grenzen van een eigen staat te
vestigen. Weigeren met dit verlangen
rekening te houden en ontkennen dat
het Joodse volk hiertoe het recht zou
hebben, ware onrechtvaardig."
BRON II
Cartoon uit de Sovjetunie naar aanleiding van het Israëlische ingrijpen
in de Libanese burgeroorlog. Op de helm staat: 'Israël', midden onder:
'Beiroet'.
1 Leg uit waarom de stichting van een Joodse staat in Palestina in de Verenigde Naties besproken moest
worden, zoals blijkt uit bron I.
2 Waarom was de houding van de Sovjetunie (I) bij de besluitvorming over de stichting van een Joodse staat
in Palestina van zo'n groot belang?
3 De Midden-Oosten-problematiek werd al snel een facet van de Koude Oorlog-tegenstelling. Maak duidelijk
dat zowel in de rede van Gromyko (I) als in de Russische cartoon (II) deze Koude Oorlogssfeer duidelijk aan
te wijzen valt.
4 Leg uit waarom het vooral de Suez-crisis is geweest die het Midden-Oosten tot een van de brandhaarden van
de Koude Oorlog heeft gemaakt.
MIDDEN-OOSTEN Stichting Israël
Palestijnse kwestie
Koude Oorlog
TOETS
1149
BRON I
Fragmenten uit een toespraak
van de Egyptische president
Nasser tot Egyptische
parlementsleden, 29 mei 1967.
"De omstandigheden waar we
nu doorheen moeten zijn in
feite moeilijke, omdat we niet
alleen tegenover Israël staan,
maar ook tegenover hen die
Israël stichtten en die achter
Israël staan. We staan
tegenover zowel Israël als het
Westen - het Westen, dat Israël
schiep en dat ons Arabieren
verachtte en dat ons voor en na
1948 miskende. Zij hadden
geen enkel ontzag voor onze
gevoelens, onze
levensverwachtingen of onze
rechten. Het Westen miskende
ons volledig en de Arabische
natie was niet in staat een halt
toe te roepen aan de koers van
het Westen (...)
De nu spelende kwestie betreft
niet de Golf van Akaba (...) of
de terugtrekking van de VN-
troepenmacht, maar de rechten
van het Palestijnse volk. Zij
betreft de agressie die in 1948
plaatsvond in Palestina in
samenwerking met Brittannië
en de Verenigde Staten. Zij
betreft de verdrijving van de
Arabieren uit Palestina, de
onwettige intrekking van hun
rechten en de roof van hun
bezit. Zij betreft de loochening
van alle VN-resoluties ten
gunste van het Palestijnse
volk."
BRON II
Cartoon, verschenen in een Amerikaanse krant, jaartal onbekend.
1 Nasser hield zijn toespraak (I) aan de vooravond van de Zesdaagse
Oorlog met Israël. Leg nu uit dat uit Nassers weergave van de
stichting van Israël in 1948 blijkt dat de Midden Oosten-problema-
tiek onderdeel van de Koude Oorlog was geworden. Begin je
antwoord dus met een kritische beschouwing van de visie van
Nasser op de gebeurtenissen van 1948.
2 In de Midden-Oosten-problematiek vormt de Palestijnse kwestie
een centraal thema. Leg uit waardoor in 1948 de Palestijnse
kwestie ontstond.
3 De houding van de Arabische leiders ten opzichte van de Palestij-
nen (en de PLO) is steeds dubbelzinnig geweest. Leg uit dat deze
dubbelzinnigheid door de beide bronnen (I, II) geïllustreerd wordt.
Geef daarbij ook een uitleg van deze dubbelzinnigheid.
MIDDEN-OOSTEN Stichting staat Israël
Zesdaagse Oorlog
Positie Israël na 1967
TOETS
1146
BRON III
Cartoon van Fritz Behrendt, 1969, naar aanleiding van de
reacties van de Veiligheidsraad op een Israëlische
vergeldingsaanval op het vliegveld van Beiroet. Het
onderschrift luidt: 'Diep geschokt door Israëls agressieve
houding'. Op de witte 'buttons' staat van links naar rechts
respectievelijk: 'Algerije Suez', 'Vietnam', 'Suez', 'Boedapest
Praag'.
BRON I
Fragment uit de door David Ben Goerion
voorgelezen Israëlische onafhankelijk-
heidsverklaring, 14 mei 1948.
"Zo zijn wij, leden van de Nationale Raad,
die het Joodse volk in het land Israëls en
de zionistische beweging vertegen-
woordigen, hier dan op de dag dat het
Britse mandaat over Palestina afloopt,
bijeengekomen: bij dezen proclameren wij
krachtens ons natuurlijke en historische
recht en krachtens het besluit van de
Algemene Vergadering der Verenigde
Naties de stichting van een Joodse staat in
het land Israël, en daarmee van de staat
Israël."
BRON II
Premier Golda Meir tot een vergadering
van leiders van Europese sociaal-
democratische partijen, 1974.
"U bent hier nu allemaal aanwezig. Geen
centimeter van uw grondgebied werd ons
ter beschikking gesteld om de vliegtuigen
te laten bijtanken die ons voor algehele
vernietiging hebben behoed. Stel dat
Richard Nixon gezegd had: 'Het spijt me,
maar we kunnen tenslotte niets voor u
doen, omdat we nergens in Europa kunnen
bijtanken.' Wat had u allemaal dan
gedaan? U kent ons en weet wie we zijn.
We zijn oude kameraden, oude vrienden.
Wat hebt u gedacht? Waarom hebt u
besloten die vliegtuigen niet te laten
bijtanken? Geloof me, ik ben de laatste
om het feit te minimaliseren dat we maar
een kleine Joodse staat zijn en dat er meer
dan twintig Arabische staten met een
uitgebreid grondgebied bestaan, met
oneindig veel olie en miljarden dollars.
Maar wat ik van u wil weten is of deze
feiten ook in het socialistische denken
beslissende factoren zijn?"
1 Ben Goerion stelde in de onafhankelijkheidsverklaring (I) dat
de staat Israël gesticht werd enerzijds "krachtens ons
natuurlijk en historisch recht", anderzijds "krachtens het
besluit van de Algemene Vergadering der Verenigde Naties".
Leg nu uit waarom juist deze twee de grondslagen van de
staat Israël vormen.
2 Welke verandering kun je constateren met betrekking tot de
internationale positie van Israël na 1967, als je de bronnen I
en III vergelijkt met bron II? Noem ook twee oorzaken van
deze verandering.
3 Leg met behulp van de bronnen I en III uit hoe in Israël
gereageerd werd op de veranderde internationale positie van
het land na 1967.
MIDDEN-OOSTEN VN-Verdelingsplan
Rol Sovjetunie
Koude Oorlog
Suez-crisis
TOETS
1144
BRON I
De Russische diplomaat Gromyko tot
de Verenigde Naties, 1947.
"Inderdaad, gedurende de laatste
wereldoorlog heeft het Joodse volk
beproevingen en lijden te doorstaan
gehad, zoals nooit eerder in de
wereldgeschiedenis. Een groot gedeelte
van het geredde Joodse volk heeft noch
land, noch tehuis, noch enig middel van
bestaan.
Honderdduizenden Joden zwerven in
Europa van het ene naar het andere
land, op zoek naar een eigen huis. Een
groot gedeelte van hen leeft in
vluchtelingenkampen.
Het uur is gekomen deze mensen te
hulp te komen, niet door woorden, maar
door daden. Het feit, dat geen enkele
westerse mogendheid blijkbaar bij
machte is geweest om de elementaire
rechten van het Joodse volk te
vrijwaren en het aan de fascistische
beulen van het naziregime te
onttrekken, verklaart ons de wil van het
Joodse volk om zich binnen de grenzen
van een eigen staat te vestigen.
Weigeren met dit verlangen rekening te
houden en ontkennen dat het Joodse
volk hiertoe het recht zou hebben, ware
onrechtvaardig."
BRON II
Russische spotprent over Israël. Het onderschrift luidt: 'Uit de
dekking'.
1 Leg uit waarom de stichting van een Joodse staat in Palestina in de Verenigde Naties besproken moest
worden.
2 Waarom was voor de vestiging van een Joodse staat de houding van de Sovjetunie in de Verenigde Naties
van zo'n groot belang.
3 De Midden-Oostenproblematiek werd al snel een facet van de Koude Oorlog. Maak duidelijk dat zowel
in de rede van Gromyko (I) als in de Russische spotprent (II) die Koude Oorlogssfeer duidelijk te proeven
is.
4 Leg uit waarom het vooral de Suez-crisis is geweest die het Midden-Oosten tot één van de brandhaarden
van de Koude Oorlog heeft gemaakt.
MIDDEN-OOSTEN Rol Sovjetunie
Koude Oorlog
TOETS
1150
BRON I
De Russische minister-president
Boelganin in een brief aan zijn
Israelische collega Ben Goerion.
"De Sovjetregering heeft haar
onvoorwaardelijke veroordeling van de
gewapende agressie van Israël,
alsmede van Groot-Brittannië en
Frankrijk, tegen Egypte, welke een
rechtstreekse en openlijke schending
van het Handvest en de beginselen van
de Verenigde Naties vormt, reeds tot
uitdrukking gebracht. Tijdens de
spoedzitting van de Algemene
Vergadering heeft de grote
meerderheid der landen van de wereld
deze daad van agressie, gericht tegen
de Egyptische republiek, dan ook
veroordeeld, en een beroep gedaan op
de regeringen van Israël, Brittannië en
Frankrijk, zonder uitstel een einde aan
de militaire operaties te maken en hun
invalslegers van het Egyptische
grondgebied terug te trekken. Geheel
de vredelievende mensheid veroordeelt
met verontwaardiging de misdadige
handelingen der agressors, die de
onschendbaarheid van het
grondgebied, de soevereiniteit en de
onafhankelijkheid van de Egyptische
republiek hebben geschonden.
Zonder hiermede rekening te houden,
volhardt de regering van Israël,
handelend als een werktuig van
imperialistische krachten van buiten, in
haar zinloze avontuur, daarmee een
uitdaging richtend aan alle volkeren
van het Oosten, die hun strijd voeren
tegen het kolonialisme en voor hun
vrijheid en onafhankelijkheid, en aan
alle vredelievende volkeren ter
wereld."
BRON II
Cartoon van Flora in het Duitse weekblad 'Die Zeit'. Het
onderschrift luidt: 'Vredespogingen'. VAR betekent:
Verenigde Arabische Republiek.
1 Zowel in bron I als in bron II komt de rol van de Sovjetunie in
het Midden-Oosten, en speciaal de verhouding tot Israël, aan
de orde. Geef in het kort aan welke rol de Sovjetunie tussen
1947 en 1974 in het Midden-Oosten gespeeld heeft en
benadruk daarbij steeds de gevolgen voor de Russisch-
Israëlische verhouding. Richt je in je antwoord op de jaren
1947-1948, 1956, 1967 en 1972-1973.
2 Dateer de bronnen I en II zo nauwkeurig mogelijk. Leg steeds
je antwoord uit.
3 In zijn brief (I) beschuldigt Boelganin Israël van "een
rechtstreekse en openlijke schending van het Handvest en de
beginselen van de Verenigde Naties". Waarom kun je stellen
dat deze beschuldiging op z'n minst erg eenzijdig is?
4 Boelganin (I) noemt Israël "een werktuig van imperialistische
krachten van buiten". Geef een beargumenteerd oordeel over
deze bewering.
MIDDEN-OOSTEN Zesdaagse Oorlog
Palestijnse kwestie
Rol Sovjetunie
TOETS
531
BRON I
Na de afkondiging van de blokkade
van de Golf van Akkaba hield de
Egyptische president Nasser op 26 mei
1967 een toespraak tot leiders van
Arabische vakbonden.
"Wij kunnen veel bereiken met
Arabische daadkracht, wat een
belangrijk onderdeel van onze strijd is.
Wij moeten onze landen ontwikkelen
en opbouwen om de uitdaging van
onze vijanden het hoofd te bieden. De
Arabische wereld is nu heel anders
dan wat zij tien dagen geleden was.
Israël is ook heel anders dan het tien
dagen geleden was. Wanhoop heeft
nooit zijn weg naar de Arabische
harten gevonden en zal dat ook nooit.
De Arabieren staan op hun rechten en
zijn vastbesloten om de rechten van
het Palestijnse volk te herwinnen. De
Arabieren moeten dit vaste voornemen
en dit doel bewerkstelligen. De eerste
elementen van dit doel kwamen aan
het licht in de beproeving van Syrië en
Egypte toen zij met de Israëlische
dreiging geconfronteerd werden. Ik
geloof dat deze beproeving een
belangrijk startpunt en fundament was,
van waaruit de volledige samenhang in
de Arabische wereld bereikt kan
worden. Wat wij vandaag overal bij de
massa’s van de Arabische volkeren
zien is hun verlangen om te vechten.
De Arabische volkeren willen de
rechten van het volk van Palestina
herwinnen.
Gedurende verscheidene jaren zijn
veel mensen gaan twijfelen over onze
bedoelingen met betrekking tot
Palestina. Maar praten is gemakkelijk
en actie is moeilijk, heel moeilijk. Wij
kwamen gewond uit de strijd van
1956. Brittannië, Israël en Frankrijk
vielen ons toen aan. Wij leden in 1956
zware verliezen."
BRON II
In de Oost-Duitse krant 'Berliner Zeitung' verscheen in oktober
1967 onderstaande spotprent over de Israëlische opperbevelhebber
Moshe Dayan. Het onderschrift luidt: 'U bent een goede leerling,
collega Dayan.'
1 Welke rol heeft de toespraak van president Nasser (I)
waarschijnlijk gespeeld in het proces dat uiteindelijk leidde
tot het uitbreken van de Zesdaagse Oorlog in juni 1967?
Leg je antwoord uit.
2 Nasser baseerde zich in zijn toespraak (I) nadrukkelijk op
de rechten van het Palestijnse volk. Leg uit welke die
rechten volgens hem waren en of zij zowel historisch als
volkenrechtelijk gelegitimeerd waren.
3 Leg uit dat de houding van de communistische wereld ten
opzichte van Israël in 1967 heel anders was dan op het
eind van de jaren '40.
4 Waarom maakt juist de Oost-Duitse spotprent (II) heel
schrijnend duidelijk hoezeer de houding van de
communistische landen tegenover Israël veranderd was?
MIDDEN-OOSTEN Zesdaagse Oorlog
Rol Sovjetunie
TOETS
1145
BRON
Spotprent van Fritz Behrendt in 'Het Parool'. Het onderschrift luidt: 'Lopend patiënt'.
1 Dateer de spotprent van Behrendt zo nauwkeurig mogelijk. Leg je antwoord uit door de prent te
beschrijven.
2 Nasser zal de visie van Behrendt, zoals die in de prent naar voren komt, verworpen hebben. Leg uit
waarom.
3 In de jaren '70 gaat de Russische invloed in het Midden-Oosten snel achteruit. Leg uit welke ontwikkeling
daarvan de oorzaak is.
MIDDEN-OOSTEN Zesdaagse Oorlog 1967
Verdelingsplan 1948
Bezette gebieden
Invloed Sovjetunie
TOETS
1118
BRON I
Op 29 mei 1967 legde
president Nasser de volgende
verklaring af tegenover leden
van de Egyptische Nationale
Vergadering.
"De omstandigheden waar we
nu mee te maken hebben zijn
in feite moeilijke, want we
staan niet alleen tegenover
Israël, maar ook tegenover de
landen die Israël gecreëerd
hebben en die achter Israël
staan. Wij moeten het hoofd
bieden aan Israël en evenzeer
aan het Westen – het Westen
dat Israël tot stand bracht en
dat ons Arabieren veracht en
dat ons voor en sinds 1948
negeerde. Zij hielden
helemaal geen rekening met
onze gevoelens, onze
verwachtingen in het leven of
onze rechten. Het Westen
negeerde ons volledig en de
Arabische natie was niet in
staat de koers van het Westen
te stoppen (…)."
BRON II
In 2007 verscheen onderstaande cartoon in een krant in de Verenigde Staten.
Op het bovenste gedeelte staat respectievelijk 'heroic Israël' en 'Arab
aggression'. Op het onderste gedeelte staat respectievelijk 'U.S.-funded Israëli
power' en 'planned land-grab'; op de bovenste twee richtingbordjes staat
'West Bank' en 'Gaza'.
1 Waarom kun je stellen dat Nasser in zijn rede (I) een onjuist/onvolledig beeld gaf van de politiek van het
Westen (Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk) in 1948?
2 Het is enerzijds onjuist, anderzijds begrijpelijk dat Nasser in zijn rede (I) de Sovjetunie niet noemde. Toon
de juistheid van (beide onderdelen van) deze stelling aan.
3 Nasser sprak zijn rede (I) vlak voor het begin van de Zesdaagse Oorlog uit, de cartoon (II) verscheen 40
jaar na afloop van deze oorlog. Leg met betrekking tot de Zesdaagse Oorlog en de nasleep daarvan uit
a dat de cartoon zeker geen Israëlisch standpunt verbeeldt;
b dat de cartoon het standpunt van Nasser (zoals verwoord in bron I) maar ten dele verbeeldt;
c van welke partij in het conflict het standpunt dan wel wordt verbeeldt.
MIDDEN-OOSTEN Koude Oorlog
TOETS
1151
BRON I
De Israëlische minister van buitenlandse zaken,
Abba Eban, tijdens een bezoek aan de
Verenigde Staten, maart 1969.
"Israël koestert er geen illusies over dat de twee
supermachten dankzij hun aanwezigheid in de
Middellandse Zee de mogelijkheid bezitten de
ontwikkeling te beïnvloeden en tot verscherping
of vermindering van de spanning bij te dragen.
Zolang echter een van hen - de Sovjetunie - zich
openlijk met de terreurdaden van Palestijnse
commando's identificeert, is van die kant geen
werkelijke bijdrage tot een duurzame pacificatie
te verwachten. Niemand kan van Israël
verwachten dat het zijn beslissingen door de
voorschriften van een vijandig gezinde grote
mogendheid laat bepalen."
BRON II
Cartoon, oorspronkelijk verschenen in het Amerikaanse blad
'Christian Science Monitor', 1969.
BRON III
Cartoon, verschenen in het Amerikaanse blad 'Chicago Daily News', 1969.
1 Abba Eban (I) liet er anno 1969 geen twijfel over bestaan dat de kwestie van het Midden Oosten onderdeel
van de Koude Oorlog was geworden. Speciaal de rol van de Sovjetunie werd door Eban besproken. Geef
nu in een kort overzicht aan hoe de positie van de Sovjetunie ten opzichte van Israël zich tussen 1948 en
1969 ontwikkeld heeft. Let daarbij in het bijzonder op de jaren 1956 en 1967.
2 Beoordeel of het nieuwsbericht, dat de aanleiding vormde voor Fischetti's tekening (III), door de woorden
van Eban (I) ondersteund werd. Leg je antwoord uit.
3 Op beide cartoons (II, III) komt de rol van de grote mogendheden in het Midden-Oosten aan de orde. Welk
verschil bestaat er tussen beide tekeningen als het gaat om deze rol van de grote mogendheden? Leg je
antwoord uit door de tekeningen te beschrijven.
4 Beoordeel van beide cartoons (II, III) afzonderlijk of ze door de woorden van minister Eban (I)
ondersteund worden. Leg telkens je antwoord uit.
MIDDEN-OOSTEN Palestijnse kwestie
TOETS
1142
BRON
Amerikaanse cartoon, 1988.
1 Hoe ziet de tekenaar van de bron het Palestijnse probleem? Leg je antwoord uit door de prent te
beschrijven en van jaartallen te voorzien.
MIDDEN OOSTEN Opbouw Israël
Arabische visie
Zionisme
Orthodox-joodse visie
TOETS
1628
BRON
Circa 1950 werd in Israël dit affiche gepubliceerd. De tekst luidt: 'Op deze dag zullen we bomen planten en we
zullen hier wortelen, over een jaar en over nog een jaar – en hier is een bosje.'
1 Je kunt stellen dat dit affiche zowel in letterlijke als in symbolische zin een goed beeld geeft van het
Israël circa 1950. Leg dat voor beide delen van de stelling uit.
2 Welke kritiek zal er vanuit Arabische landen op dit affiche uitgeoefend zijn?
3 Ga na of dit affiche past in de zionistische opvatting over de staat Israël. Leg je antwoord uit.
4 Ga na of dit affiche past in de orthodox-joodse visie op de staat Israël. Leg je antwoord uit.
MIDDEN-OOSTEN Illegale Joodse nederzettingen
Yom Kippoer-oorlog
Arafat-Sharon
TOETS
1612
BRON I
Op 13 november 1974 sprak Yassir Arafat
namens de PLO de Algemene Vergadering
van de Verenigde Naties toe. Hieronder volgt
een fragment uit deze toespraak.
"Als gevolg van Zionistische agressie in juni
1967 bezette de vijand de Egyptische Sinai
tot aan het Suezkanaal. De vijand bezette
Syrië’s Golan-Hoogte, naast al het Palestijnse
gebied ten westen van de Jordaan. Al deze
ontwikkelingen hebben in ons gebied geleid
tot het ontstaan van wat het 'Midden Oosten-
probleem' wordt genoemd. De situatie is
ernstiger gemaakt doordat de vijand volhardt
in de handhaving van zijn onwettige bezetting
en in de verdere consolidatie daarvan,
daarmee een bruggehoofd vestigend voor de
opmars van het wereldimperialisme tegen de
Arabische natie. Alle besluiten en oproepen
tot de publieke opinie in de wereld van de
Veiligheidsraad gericht op de terugtrekking
uit de in juni 1967 bezette gebieden zijn
genegeerd. Ondanks alle vreedzame
inspanningen op internationaal vlak is de
vijand niet afgeschrikt geworden van zijn
expansionistische politiek. Het enige
alternatief dat voor onze Arabische naties,
vooral Egypte en Syrië, openstond was
uitputtende inspanningen te leveren om zich
met geweldsmiddelen voor te bereiden
teneinde weerstand te bieden aan die
barbaarse gewapende invasie – en dit met het
doel Arabische landen te bevrijden en de
rechten van het Palestijnse volk te herstellen,
nadat alle andere vreedzame middelen
gefaald hebben.
Onder deze omstandigheden brak in oktober
1973 de vierde oorlog uit, die de Zionistische
vijand het bankroet aan het verstand bracht
van zijn politiek van bezetting, expansie en
zijn vertrouwen op het concept van militaire
macht. Ondanks dit alles hebben de leiders
van de Zionistische entiteit alles behalve een
les geleerd uit hun ervaring. Zij zijn
voorbereidingen voor de vijfde oorlog aan het
maken, opnieuw hun toevlucht zoekend in de
taal van militaire superioriteit, agressie,
terrorisme, onderdrukking en altijd, ten slotte,
in oorlog in hun relaties met de Arabieren."
BRON II
Onderstaande cartoon werd in een Canadese krant
gepubliceerd, de exacte datum is niet bekend. Links staat de
Israëlische premier Sharon, rechts PLO-leider Arafat. Rond
de 'gesp' van de riem staat 'Middle East.'
1 In de Israëlisch-Palestijnse kwestie speelt vanaf 1967
de bouw van joodse nederzettingen in de door Israël
bezette gebieden een belangrijke rol. Ontleen aan de
rede van Arafat (I) twee argumenten tegen deze
nederzettingen-politiek en maak vervolgens duidelijk
dat de joodse kolonisatoren hier een eigen argument
tegenover stellen.
2 Welke kritiek kun je leveren op de voorstelling van
zaken die Arafat in zijn rede (I) geeft van de oorzaken
van de Yom Kippoer-oorlog van 1973?
3 Wat wil de tekenaar van bron II duidelijk maken met
betrekking tot de situatie in het Midden-Oosten vanaf
de tweede helft van de laren '90? Verwerk een
beschrijving van de tekening in je antwoord.
MIDDEN-OOSTEN Relatie Egypte-Sovjetunie
Politiek Sadat
Conflict Israël-Arabieren
TOETS
342
BRON I
Cartoon van Pat Oliphant in 'The Denver Post', 1971.
BRON II
Cartoon van Tony Auth in 'The Philadelphia Inquirer', 1972.
1 In 1972 kwam er een ingrijpende verandering in de betrekkingen tussen de Sovjetunie en Egypte. Leg met behulp
van verwijzingen naar beide spotprenten (I, II) uit wat die verandering inhield.
2 Leg uit wat die verandering in de betrekkingen tussen de Sovjetunie en Egypte te maken had met de pogingen om
vrede in het Midden-Oosten te stichten.
MIDDEN-OOSTEN Israël t.o. Arabische staten
Koude Oorlog
TOETS
1147
BRON I
Arabische spotprent op de positie van Israël.
Midden op de prent staat: 'Panarabische
eenheid'.
BRON II
Spotprent van Fritz Behrendt, voor 1979 gemaakt. De
personen onder aan de prent stellen van links naar rechts
Syrië, Egypte, Saoedi-Arabië, Jordanië en Iran voor.
1 Hoe ziet de tekenaar van spotprent I de positie van Israël? Leg je antwoord uit.
2 Beoordeel of spotprent I beschrijvend, analyserend, commentariërend of propagandistisch van karakter is.
Leg je antwoord uit.
3 Leg uit wat Behrendt met zijn prent (II) wil laten zien.
4 In beide prenten (I, II) speelt de onderlinge verhouding tussen de Arabische staten een rol. Welke spotprent
geeft de feitelijke situatie op dit punt respectievelijk in de jaren '50 en in de jaren '70 beter weer? Twee
antwoorden dus, steeds met een uitleg.
MIDDEN-OOSTEN Palestijnse terreur
Al Fatah
Zionisme
TOETS
1522
BRON
De organisatie van Palestijnse studenten in Italië publiceerde in
1972 deze poster, getiteld 'Revolutie tot aan de overwinning'. Het
onderschrift luidt: 'De zevende verjaardag van de eerste gewapende
actie van Al Assifa, de militaire vleugel van Fatah. Met de
vernietiging van waterpompstations van de Jordaan in Ailbon
begint de gewapende strijd als de enige manier om Palestina te
bevrijden van het Zionisme.'
1 Maak met zowel een tekst- als
een beeldelement uit de bron
duidelijk dat in 1965 vergeleken
met tien jaar eerder de houding
van de Palestijnen in het conflict
met Israël was veranderd.
2 Leg uit waarom Al Fatah zich
tegen het zionisme keerde, niet
tegen de joden in het algemeen.
3 De poster verscheen in 1972. In
welk opzicht was de strijdwijze
van de Palestijnen nog dezelfde
als in 1965, in welk opzicht was
er een verandering opgetreden?
4 Geef een argument voor en een
argument tegen de stelling dat de
gewelddadige strijd van de
Palestijnen tot 1972 (het jaar van
publicatie van de bron)
succesvol was geweest.
MIDDEN-OOSTEN PLO
Palestijnse terreur
TOETS
1148
BRON
Franse cartoon uit 1985.
1 Leg uit dat je deze cartoon kunt gebruiken om de strategie van de PLO duidelijk te maken.
2 Waarom past deze cartoon niet in de periode voor de Zesdaagse Oorlog?
3 De PLO probeerde met haar strategie steun in de rest van de wereld te verwerven voor de zaak van het
Palestijnse volk. Waarom zal deze prent enerzijds niet bijgedragen hebben aan het vergroten van die
steun, anderzijds juist wel?
MIDDEN-OOSTEN Israëlische bezetting Palestina
Intifada
TOETS
1532
BRON I
In 1988 verspreidde de 'Palestinian Women's
Organization ' deze poster in de bezette Palestijnse
gebieden. De tekst in het Arabisch is gelijk aan die
in het Engels.
BRON II
In 1988 gaven de Arabische Liga en de PLO in Japan
deze poster uit. In het Arabisch en het Japans staat
onderaan hetzelfde als in het Engels bovenaan.
1 Toon aan dat je met deze twee posters (I, II) doel en middelen van de Palestijnse intifada goed kunt
uitleggen.
2 Leg uit waardoor Israël zich eigenlijk geen raad wist met de intifada.
3 Als je kijkt naar het belangrijkste verschil tussen beide posters, kun je goed uitleggen waarom poster I in
de bezette gebieden werd gepubliceerd en poster II buiten de Arabische wereld. Geef die uitleg.
MIDDEN-OOSTEN Zionisme
Balfour-Declaration
Palestijns nationalisme
TOETS
1737
BRON I
Tijdens de vredesonderhandelingen na de Eerste
Wereldoorlog stuurde de Zionistische Organisatie op 3
februari 1919 een verklaring naar de onderhandelaars in
Parijs. Hieronder staat een deel van die verklaring.
"De aanspraken van de joden met betrekking tot Palestina
berusten op de volgende hoofdoverweging:
1. Het land is het historische tehuis van de joden; daar
bereikten zij hun grootste ontwikkeling vanuit dat
centrum, door hun toedoen ontstonden daar geestelijke
en zedelijke invloeden van de allerhoogste waarde voor
de mensheid. Met geweld werden zij uit Palestina
verdreven, en door de eeuwen heen zijn zij nooit
opgehouden het verlangen naar en de hoop op een
terugkeer te koesteren.
2. In sommige delen van de wereld, en in het bijzonder in
Oost-Europa, zijn de levensomstandigheden van joden
jammerlijk. Vaak een opeengehoopte bevolking
vormend en vanwege ontzegging van de gelegenheden
die een gezonde ontwikkeling mogelijk zouden kunnen
maken, is de noodzaak van nieuwe uitwegen urgent,
zowel ter wille van henzelf als in het belang van de
bevolking van andere rassen, te midden van wie zij
wonen. Palestina zou zo’n uitweg kunnen bieden. Voor
de joodse massa’s is dat het land boven alle andere,
waaraan zij het meest hun lot zouden willen verbinden.
Door de methodes van economische ontwikkeling (…)
kan Palestina nu gemaakt worden, zoals het in oude
tijden was, het tehuis van een welvarende bevolking, die
vele malen talrijker is als die welke er nu woont."
BRON II
In 1988 liet het Volksfront voor de Bevrijding
van Palestina dit affiche verschijnen.
1 De verklaring van de Zionistische Organisatie (I) moet uiteraard vanuit de context van de politieke
verhoudingen van vlak na de Eerste Wereldoorlog geïnterpreteerd worden. Toon dat aan door
eerst uit te leggen waarom de Zionistische Organisatie haar aanspraak op Palestina op tafel legde
bij de vredesonderhandelaars in Parijs;
vervolgens duidelijk te maken dat de aanspraken in bron I aansloten bij de 'Balfour Declaration' en
ten slotte te laten zien in hoeverre in de vredesregelingen na de Eerste Wereldoorlog aan de eisen
van de Zionistische Organisatie was tegemoet gekomen.
2 Hoewel er bijna 70 jaar zit tussen de verklaring van de Zionistische Organisatie (I) en het affiche van
het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (II) is het toch interessant een vergelijking tussen beide
bronnen te maken. Leg nu uit dat
aan de ene kant het doel van beide organisaties in zekere zin hetzelfde is;
aan de andere kant beide organisaties verschillende middelen gebruiken om dat doel te bereiken en
ten slotte dat de mate waarin dat doel bereikt is ook bepaald niet gelijk is.