Miras HukukuHukuku.pdf · • Ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklananlar ... Sözlü vasiyet miras hukuku düzenlemesizde istisnai bir durumdur. El yazısı ve resmi

Bu bilgilerden dolayı sorumluluk kabul edilmez!

1

Miras Hukuku

Türk Medeni Kanununa Göre


2

Genel Olarak

l  Miras Hukukuna ilişkin Düzenlemeler • AY md. 35 Herkes, mülkiyet ve miras

haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz

• TMK 495 – 682 • TMK ve BK genel hükümleri


3

Miras Hukukunun Temel Kavramları

l  Miras l  Mirasbırakan (Muris) l  Mirasçı l  Tereke l  Ölüme Bağlı Tasarruf l  Külli – cüzi halefiyet


4

Miras

l  Geniş anlamada kişinin ölümü ile uygulama alanı bulan ve özel hukuk ilişkilerini içine alan kurallar bütünüdür.

l  Dar anlamda ise murisin mirasçılarına geçebilen tüm malvarlığı değerlerini ve kişisel haklarını ifade eder.


5

Muris

l  Muris à mirasbırakandır. Ölümü ile mirası açılan gerçek kişiyi ifade eder.

l  Tüzel kişilerin muris olması mahiyetleri gereği mümkün değildir.


6

Mirasçı l  Mirasçı mirasbırakanın terekesi (mirası) üzerinde

külli halef sıfatıyla hak sahibi olan kişidir. •  Mirasçı gerçek veya tüzel kişi olabilir. •  Soybağı (kan) esasına dayanan mirasçılık ancak gerçek

kişiler için mümkündür. •  Tüzel kişiler örneğin devlet belirli şartlarda yasal mirasçı

olabilir. Tüzel kişilerin iradi mirasçı olması mümkündür. •  Yasal mirasçı àKanun hükmü gereği mirasçı olan kişidir. •  İradi mirasçı à Murisin iradesi ile mirasçı olan kişidir.

(atanmış mirasçı) •  Saklı paylı mirasçı à Kanunen mirasının belli bir oranı

üzerinde murisin iradesine rağmen muhakkak hak sahibi olabilen mirasçıdır.


7

Tereke l  Mirasbırakanın ölümü ile mirasçılarına geçen tüm hukuki

ilişkilerini ifade eder. •  Murisini intikal edebilen malvarlığı değerleri ve kişisel hakları

•  Mülkiyet alacak hakları borçlar vb.. Boşanma ve evliliğin iptal davası tanıma ve babalığın iptali davası..

•  Murisin malvarlığında bulunan ancak terekede yer almayan hukuki ilişkiler •  İntifa hakkı TMK 797 •  Oturma (sükna hakkı) TMK 823 •  Murisce ileri sürülmemiş manevi tazminat alacağı •  Murisin iş görme borcu •  Murisin vekil olarak iş görme borcu

•  Murisin malvarlığında olmayan ancak terekede yer alan hukuki ilişkiler •  Denkleştirmeye dahil kazandırmalar TMK 669

•  Ölümle mirasçıların şahsıda doğan ama terekede yer almayan haklar •  Dul ve yetim aylığı •  Destekten yoksun kalma tazminatı •  BK 47 ye göre yakınların manevi tazminat hakkı


8

Külli ve Cüzi Halefiyet l  Külli halefiyet: murisin mirası (tereke) mirasçılara

bir bütün olarak kanun gereği doğrudan mirasçılara (kanuni veya atanmış) geçer. Terekeye dahil intikal eden malvarlığı değerleri için münferit intikal işlemlerinin yapılmasına gerek yoktur.

l  Cüzi halefiyet: mirasa dahil olan intikal edecek olan malvarlığının malvarlığının lehdarı olan kişiye mahiyetine uygun geçiş işlemi devredilmesi söz konusudur. Örneğim muayyen vasiyet alacaklısına bırakılan taşınmaz mirasçılara tarfından musalehe tapuda devredilmesi ile intikal gerçekleşir.


9

Zümre Sistemi

l  Miras hukukumuzda mirasçılar kural olarak muris ile kanbağına dayanan soybağı ilişkisine bağlı olarak tespit edilir.

l  Zümre başı olan bir kimse ile ondan gelen altsoyun oluşturduğu kümeye zümre denir.

l  Zümreler muristen başlayarak yakınlıklarına göre tespit edilir. Bugün mirasçı olabilen üç zümre kabul edilmiştir.


10

Zümreler

l  1. Zümre Murisin altsoyudur. l  2. Zümre murisin anne ve bası ve onların

altsoylarıdır (kardeşler). l  3. Zümre murisin büyük anneleri ve

babaları ile onların altsoylarıdır (amca,dayı,hala,teyze).


11

Zümre Sistemine Hakim İlkeler l  Mirasçı olabilmek için muris ile kan bağı(hukuki soybağı)

içerisinde bir zümreye dahil olmak gerekir. l  Önceki zümrede mirasçı bulunması sonraki zümrenin

mirasçılığını engeller l  Zümre içinde murise yakın olan mirasçı aynı zümrede

uzak olan mirasçının mirasçılığını engeller l  Zümre veya kök içi halefiyet (atanmış mirasçılıkta kök içi

halefiyet yoktur) l  Miras 1. zümrede kök başlarına, 2. ve 3. zümrede zümre

başlarına eşit paylaştırılır. l  2. ve 3. zümrede miras ana ve baba hattı olarak iki kola

ayrılır.


12

Ölüme Bağlı Tasarruf

l  Murisin sağlığında ölümü ile sonuç doğurmasını öngörerek yaptığı hukuki işlemlerdir. • Vasiyet(name) • Miras sözleşmesi


13

Mirasçılar

Kanuni - Atanmış


14

Kanuni Mirasçılar

l  1. Zümre murisin altsoyu

M


15

Kanuni Mirasçılar

l  2. Zümre murisin anne ve babası ile onların alt soyundan oluşur.

M

B A

K E


16

Kanuni Mirasçılar

l  3. zümre murisin büyük anne ve babaları ile onların altsoyudur.

M

K E

B A C D


17

Evlilik Dışı Çocuğun Mirasçılığı

l  Ana açısından fark yoktur. l  Baba ile evlilik dışı çocuklar arasında

tanıma mahkeme kararı veya anne ile evlenme ile soybağı kurulmuş ise evlilik içi hısım gibi mirasçı olurlar


18

Evlatlığın Mirasçılığı

l  TMK 500 Evlâtlık ve altsoyu, evlât edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlâtlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlât edinen ve hısımları, evlâtlığa mirasçı olmazlar


19

Sağ Kalan Eşin Mirasçılığı l  TMK 499 Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu

zümreye göre mirasbırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:

l  1. Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,

l  2. Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,

l  3. Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü,

l  bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.


20

Kanuni Mirasçılar

l  4. Zümre bunlar murisin büyük anne ve babalarının anne ve babası ve onların altsoyudur. Ancak TMK göre bu zümrenin mirasçılığı kabul edilmemiştir. 3678 s. Kanunla yapılan değişiklikten önce 4. zümre başları ve onların çocuklarına kanuni intifa hakkı tanınmıştı.


21

Ölüme Bağlı Tasarruflar

Vasiyet ve Miras Sözleşmesi


22

Ölüme Bağlı Tasarruflar

l  Şekli Anlamda (numerus clausus) • Vasiyet • Miras Sözleşmesi

l  Maddi Anlamda ÖBT • Ölüme Bağlı bağışlar • Mirasçı atanması • Belirli mal vasiyet • Evlilik dışı çocuğun tanınması • vb….


23

Vasiyet ve Miras Sözleşmes l  Vasiyet Ehliyeti (TMK 502)

•  Temyiz kudretine sahip olmak: kısıtlı kişiler de temyiz kudreti varsa vasiyet yapabilirler.

•  15 yaşını doldurmuş olmak: ÖBT yapma hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı hallardandır. 15 yaşını dolduran kanuni temsilcisinin rızası olmadan vasiyet yapabilir. Vasiyetçi vasiyeti bizzat kendisi yapmak zorundadır. Temsil söz konusu olmaz.

l  Miras Sözleşmesi Ehliyeti (503) •  Temyiz kudretine sahip olmak •  Kısıtlı Olmamak: Temsil burada da geçerli değildir. •  Ergin olmak


24

Vasiyet çeşitleri

l  Resmi vasiyetname l  El yazısı vasiyetname l  Sözlü vasiyet


25

Resmi Vasiyet


26

Resmi Vasiyetname (RV) l  Resmî vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla

resmî memur tarafından düzenlenir. Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir.

l  İki tür resmi vasiyetname vardır: •  Okunarak ve İmzalanarak düzenlenen RV: okuma

yazma bilen ve imkanı kullanabilenler için öngörülmüştür.

•  Okunmadan ve imzalamadan düzenlenen RV:okuma yazma bilmeyen veya okuma yazma bilmelerine rağmen bu imkanı kullanamayanlar veya kullanmak istemeyenler için başvurulacak bir yoldur.


27

Resmi Vasiyetnameye Katılma Yasağı l  Aşağıdaki kişilerin Resmi vasiyetnameye memur veya

tanık olarak katılmaları yasaktır. l  Genel Yasaklar

•  Fiil ehliyeti olmayanlar •  Ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklananlar •  Okur yazar olmayanlar

l  Vasiyetçiye Yakınlığa Dayalı Yasaklar •  Vasiyetçinin eşi •  Vasiyetçinin üst ve altsoy kan hısımları •  Vasiyetçinin kardeşleri •  Vasiyetçinin üst ve altsoy hısımları, ile kardeşlerinin eşleri

l  Aksi halde vasiyetname iptal edilebilir. TMK 557/I.4


28

Resmi Vasiyetnameye Katılanlar Lehine Düzenleme Yasağı

l  TMK 536/II ye göre, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara (TMK 536/I deki kişilerin katılması yasaktır), bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.

l  Aksi halde TMK 558/III e göre sadece bu lehe işlem iptal edilir.


29

Okunarak ve İmzalanarak Düzenlenen Resmi Vasiyetname I

l  TMK 532-534: Resmî vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla resmî memur tarafından düzenlenir.

l  1. AŞAMA Vasiyetnamenin Hazırlanması: Bu aşama aşağıdaki sıraya göre yapılır ve bu aşamada tanıkların bulunmasına gerek yoktur. Ancak muris isterse bulunabilirler. •  Mirasbırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun

üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için mirasbırakana verir.

•  Vasiyetname, mirasbırakan tarafından okunup imzalanır.

•  Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar.


30

Okunarak ve İmzalanarak Düzenlenen Resmi Vasiyetname II

l  2.AŞAMA Tanıkların Katılması: • Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan

hemen sonra mirasbırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder.

• Tanıkların şerhi • bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını • ve mirasbırakanı tasarrufa ehil gördüklerini

vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.


31

Okunarak ve İmzalanarak Düzenlenen Resmi Vasiyetname III

l  Resmi vasiyetnamede tanıkların RV içeriğine vakıf olmasına gerek yoktur.

l  İlk aşamanın sonu ile ikinci aşama bir bütünlük arz etmesi gerekir (hemen sonra) (Unitas Actus)

l  Resmi memurun imzasının vasiyetçiden sonra ve tanıklardan önce koyması ilgili maddelerden anlaşılmakla beraber, bu hükümlerin emredici olduğu kabul edilmemektedir. Memur tanıklardan sonra da imza koyabilir.


32

Okunmadan veya İmzalanmadan Düzenlenen Resmi Vasiyetname I

l  Bu tür vasiyetnameyi yapabilecekler: • Okuma yazma bilmeyenler • Okuma yazma bilmekle beraber, imza

kabiliyetten yoksun olanlar • Okuma yazma bilip ve kabiliyeti olanların

arzusu üzerine de bu tür bir vasiyetname düzenlenebilir.

• Bu tür vasiyetnamede iki aşamada düzenlenir.


33

Okunmadan veya İmzalanmadan Düzenlenen Resmi Vasiyetname II l  1. AŞAMA Hazırlık Aşaması:

•  Mirasbırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır

l  2. AŞAMA Okunma ve Tanıkların Katılması: •  memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde vasiyetçiye okur ve bunun

üzerine mirasbırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder. (Bu beyan imza yerine geçer)

•  Tanıklar, •  hem mirasbırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa

ehil gördüklerini; •  hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından mirasbırakana

okunduğunu ve •  onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye

yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar. l  Memurun İmzası vasiyetçinin beyanını izledikten sonra

tanıkların beyanından önce olabileceği gibi tanıkların beyanından da sonra olabilir.


34

Karma Resmi Vasiyetname l  TMK 535 e göre düzenlenen vasiyetnameye

vasiyetçinin imza koymasına gerek olmamakla beraber, kanuna uygun yapılan RV altına vasiyetçinin imza atması halinde vasiyetname geçerlidir.

l  Okuma bilmekle beraber imza atamayan kimsenin TMK 535 e göre düzenlenen vasiyetnameyi kendisinin okuması söz konusudur.Bunun da geçerli olacağı ancak tanıkların şerhte bu hususu belirtmeleri gerektiği kabul edilmektedir.


35

Özel Durumlar l  Körler TMK 535 e göre RV yapabilmelerinde

bir sorun yoktur. Bazı yazarlar TMK 533/534 e göre, vasiyetname metninin körler alfabesiyle yazılmış olarak eklenmesi ile de körler alfabesini bilen körlerin RV yapabileceğini ileri sürmektedirler.

l  Sağır ve dilsiz okuma yazma biliyorsa TMK 533/534 e göre RV düzenleyebilir.

l  Yabacı dilde de RV yapmak mümkündür. Ancak bunun bir tercüman aracılığı ile yapılması gerekir.


36

El Yazması Vasiyetname


37

El yazısı vasiyet

l  Şartları: • Vasiyetçi metnin tümünü kendi el yazısıyla

kale almalıdır • Vasiyetçi gün ay ve yıl belirterek tarih

atmalıdır. (vasiyetnamenin yapıldığı tarihin belirlenebilmesi gerekir. Örn 20 evlilik yıldönümü olarak bir tarih atılması da tarih şartının yerine getirilmiş olması için yeterlidir.)

• El ile İmza


38

Sözlü Vasiyetname


39

Sözlü Vasiyetname

l  Sözlü vasiyet miras hukuku düzenlemesizde istisnai bir durumdur. El yazısı ve resmi vasiyetname yapılamadığı olağanüstü hallerde gündeme gelir.

l  Sözlü vasiyette nihayeti ile yazılı hale getirilir.


40

Sözlü Vasiyet Şartları I 1. Olağanüstü durumun varlığı :

•  Mirasbırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyacağı bir durumun söz konusu olması gerekir.orsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir

2. Resmi ya da el yazılı vasiyetnamenin bu sebeple yapılamaması 3. Murisin irade açıklaması

•  Muris mevcut iki tanığa son arzularını bildirip buna uygun bir vasiyetname yazma veya yazdırma görevini vermelidir.

4. İki tanığın bu görevi kabul etmesi •  Tanıklar bu görevi kabul etmek zorunda değillerdir. Açık veya zimni

irade ile de bu görev kabul edilebilir. •  Tanıklar ile muris arasındaki ilişki bir işin görülmesi olduğundan

vekalet hükümlerine tabidir. •  Okuma yazma bilme şartı hariç resmi vasiyetname ilişkin olarak

tanıkların için aranan şartlar sözlü vasiyet için de geçerlidir (TMK539/III)


41

Sözlü Vasiyet Şartları II 4. Tanıkların murisin son arzularını yazılı hale getirmesi

•  Mirasbırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları, yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazar (üç gün sonra yazılmış olması halinde sözlü vasiyet geçerli değildir), bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa imzalatır TMK 540/I

•  Tanıklar, daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek mirasbırakanın son arzularını bir tutanağa geçirtebilirler. TMK 540/II

5. Tanıklar yazılan belgeyi birlikte sulh veya asliye mahkemesine verirler •  Sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa,

teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; Ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hâkim yerine geçer.

6. Tanıklar vasiyetçinin tasarrufa ehil olduğunu ve vasiyetçinin son arzularını olağanüstü durumda anlattığını hakime beyan ederler.


42

Sözlü Vasiyetin Hükümsüzlüğü

l  Mirasbırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyet hükümden düşer.

l  Bu hükümsüzlük geçmişe etkilidir.


43

Vasiyetten Dönme


44

Açık Dönme

l  TMK 542 e göre mirasbırakan, vasiyetname için kanunda öngörülen şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname yaparak önceki vasiyetnameden her zaman dönebilir. Vasiyetnameden kısmen veya tamamen dönmek mümkündür. Dönme vasiyetnamesi daha önce yapılan vasiyetname şeklinde olmasına gerek yoktur.

l  Dönme içeren vasiyetnameden de dönülebilir.


45

Örtülü Dönme l  Vasiyetname ile: mirasbırakan, önceki vasiyetnamesini

ortadan kaldırmaksızın yeni bir vasiyetname yaparsa, kuşkuya yer bırakmayacak surette önceki vasiyetnameyi tamamlamadıkça, sonraki vasiyetname onun yerini alır.

l  Sağlararası işlemle: Belirli mal bırakma vasiyeti de, vasiyetnamede aksi belirtilmedikçe, mirasbırakanın sonradan o mal üzerinde bu vasiyetle bağdaşmayan başka bir tasarrufta bulunmasıyla ortadan kalkar. •  Bu halde vasiyetname konusu parça borcu olmalıdır. Eğer cins

borcu söz konusu ise vasiyetnameden sağlar arası işlemle dönülmüş olmaz.

•  Vasiyetname ile mirasçı atanması söz konusu ise sağlar arası tasarrufla bu vasiyetnameden dönülemez.


46

Yok Etme İle Dönme

l  TMK 543: Mirasbırakan, yok etmek suretiyle de vasiyetnameden dönebilir.

l  Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname hükümsüz kalır. Tazminat isteme hakkı saklıdır.


47

VASİYETNAME (ÖBT) YORUMU


48

ÖBT yorumuna ilişkin TMK“deki bazı düzenlemeler l  TMK 504/II: Ölüme bağlı tasarrufta kişinin veya şeyin belirtilmesinde açık yanılma hâlinde

mirasbırakanın gerçek arzusu kesin olarak tespit edilebilirse, tasarruf bu arzuya göre düzeltilir. l  TMK 515/III: Anlamsız veya yalnız başkalarını rahatsız edici nitelikte olan koşullar ve yüklemeler

yok sayılır. l  TMK 516/II: Bir kişinin, mirasın tamamını veya belli bir oranını almasını içeren her tasarruf, mirasçı

atanması sayılır l  TMK 519/II,III: Tasarrufu yerine getirme yükümlüsü, mirasçılığı veya kendisine bırakılan

kazandırmayı reddetmiş ya da mirasbırakandan önce ölmüş veya mirastan yoksun kalmış olsa bile tasarruf yürürlükte kalır; yerine getirme borcu, bu durumlardan yararlananlara geçer. •  Yasal veya atanmış mirasçı, mirası reddetmiş olsa bile lehine yapılmış bir tasarrufun yerine getirilmesini

isteyebilir l  TMK 560/II: Yasal mirasçıların paylarına ilişkin olarak tasarrufta yer alan kurallar, mirasbırakanın

arzusunun başka türlü olduğu tasarruftan anlaşılmadıkça, sadece paylaştırma kuralları sayılır. l  TMK 577/II:Tüzel kişiliği bulunmayan bir topluluğa belli bir amaç için yapılan kazandırmaları, o

topluluk içindeki kişiler, mirasbırakan tarafından belirlenen bu amacı gerçekleştirme kaydıyla birlikte edinmiş olurlar; amacın bu yolla gerçekleştirilmesine olanak yoksa, yapılan kazandırma vakıf kurma sayılır.

l  TMK 583/II:Mirasbırakan tarafından önmirasçı atanmamışsa, yasal mirasçı, önmirasçı sayılır. l  TMK 647/III: Aksini arzu ettiği tasarruftan anlaşılmadıkça, mirasbırakanın tereke malını bir

mirasçıya özgülemesi, vasiyet olmayıp sadece paylaştırma kuralı sayılır.


49

Yorum Kuralları

l  ÖBT murisin iradesinin öbt.de beyan edildiği şekliyle anlaşılması gerekir.

l  Murisin irade beyanı yorumun konusunu oluşturur. İrade teorisine göre subjektif yorum yapılır.

l  Murisin iradesini yorum için öbt dışındaki delil ve olaylardan yararlanılır.

l  Favor Testamenti kuralı l  Yorum yasal mirasçılık lehine yapılır


50

Maddi Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar

Mirasçı Atama ve Mal Vasiyeti


51

Mirasçı Atama (MA) ve Mal Vasiyeti (MV) Farklar 1- MA terekenin tamamı veya belli bir oranı üzerinde yapılan bir

tasarruftur. •  MV ise terekedeki belli bir malvarlığı üzerinde yapılan tasarruftur.

2- MA ile atanan kişi mirasçı olup murisin külli halefidir. •  MV lehine belirli bir mal vasiyet edilen kişi mirasçı olmayı cüzi halef

olarak bir talep (miras alacağı)hakkına sahiptir. 3- MA ile atanan kişi tereke üzerinde kanundan dolayı doğrudan

ayni bir hakka sahip olur. •  MA alacaklısının ise sadece ölümle talep edebileceği bir alacak hakkı

vardır. 4- MA ile mirasçı olan kişi murisin borçlarından hem terekedeki

hem de kişisel malvarlığı ile sorumludur. •  MV ile lehine belirli mal vasiyeti yapılan kişi tereke borçlarından

sorumlu değildir l  Yorum Kuralı: TMK 516/II: Bir kişinin, mirasın tamamını veya

belli bir oranını almasını içeren her tasarruf, mirasçı atanması sayılır


52

Mal Vasiyeti Alacaklısı ve Borçlusu

l  TMK 600 Mal Vasiyeti İlişkisi

MV alacaklısı (musaleh): lehine mal vasiyeti yapılan ve murisin ölümü anında sağ ve mirasa ehil olan kişidir

MV borçlusu: atanmış veya kanuni mirasçılar ile bir başka musaleh olabilir


53

Lehine Mal Vasiyeti Olunan Kişi l  Vasiyetçi lehine mal vasiyet ettiği kişiyi öbt.ta şahsen

belirtmesi gerekir. Bunu vasiyeti yerine getirme görevlisine veya bir başka mirasçıya bırakamaz. Bu konuda temsil ve vekalet geçerli değildir.

l  Gerçek ya da tüzel kişi olabilir. Ancak kişi olmayan varlıkların musaleh olması mümkün degilidir.

l  Birden fazla kişi musaleh olabilir.Hisseleri vasiyetçi belirler, belirlememişse eşit pay sahibidirler.

l  Musaleh belirtilmemiş vasiyet yok hükmünde olup bunun ileri sürülmesi belli bir süreye bağlı değildir.


54

Mal Vasiyeti

Konularına Göre Çeşitleri


55

Mal Vasiyetinin Konusu Genel Olarak

l  Para ile ölçülebilen malvarlığı değerleri l  Para ile ölçülemeyen malvarlığı değerleri l  Malın belirli veya belirlenebilir olması gerekir.

•  Belirli bir malın vasiyeti (parça borcu) •  Cins olarak belirtilen bir malın vasiyeti

• Vasiyet borçlusu vasiyetçi tarafından belirtilmemişse orta nitelikten aşağı bir şeyi teslim edemez.

•  Seçimlik vasiyet • Vasiyetçi vasiyet konusunu seçimlik olarak belirleyip

seçim hakkını musaleh, mirasçıya veya bir üçüncü kişiye bırakabilir.


56

Alt Vasiyet l  Alt vasiyet:

•  TMK 517/II ye göre mal vasiyetinin borçlusu, kendisine belirli bir mal bırakılan bir başka musaleh olabilir. Bu halde alt vasiyetten (ikinci derece vasiyet) bahsederiz.

•  Birinci musaleh alt vasiyetin borçlusudur. •  Birinci musalehin vasiyet borcu kendisine vasiyet edilen mal ile

sınırlıdır. Aşan bir kısım söz konusu ise TMK 519/I e göre bu borcun tenkisini isteyebilir.

•  TMK 519/II Tasarrufu yerine getirme yükümlüsü, mirasçılığı veya kendisine bırakılan kazandırmayı reddetmiş ya da mirasbırakandan önce ölmüş veya mirastan yoksun kalmış olsa bile tasarruf yürürlükte kalır; yerine getirme borcu, bu durumlardan yararlananlara geçer. Ki bu halde geriye kalan mirasçılar ve hatta devletten vasiyet borcunun ifası istenebilir.


57

Mirasçı Lehine Vasiyet l  Mirasçı Lehine Vasiyet:

•  Musaleh aynı zamanda mirasçıdır. •  Mirasçının aynı zamanda musaleh olduğunun

vasiyetten anlaşılır olması gerekir. Çünkü terekeye dahil belirli malın mirsaçıya tahsisi mal vasiyeti amacıyla değil miras paylaşımı amacıyla da yapılmış olabilir. • Şüphe halinde TMK 647/III e göre: Aksini arzu ettiği

tasarruftan anlaşılmadıkça, mirasbırakanın tereke malını bir mirasçıya özgülemesi, vasiyet olmayıp sadece paylaştırma kuralı sayılır.

•  Mirası reddeden mirasçının, musaleh olarak kendisine bırakılan malı isteyebilir.


58

İrat Vasiyeti

l  İrat Vasiyeti: • Vasiyet borçlusu irat şeklindeki bir edim

yükümü altındadır. Örneğin her ay belli bir meblağın musalehe ödenmesi gibi.


59

İntifa Vasiyeti

l  İntifa Vasiyeti:TMK 517/II e göre vasiyetçi terekenin bir bölümü veya tamamı üzerinde musalehe bir intifa hakkı tanıyabilir.intifa vasiyeti de belirli mal vasiyeti hükümlerine tabidir. • Kanuni intifa hakkı söz konusu ise (3678 s.K.

Önce eMK 540) teslim ve tescile gerek kalmadan murisin ölümü ile gündeme gelir


60

Alacak Vasiyeti

l  Alacak Vasiyeti: • 1) vasiyetçinin mevcut bir alacak hakkının

musalehe vasiyet ile tahsis edilmesidir. • 2) İbra Vasiyeti:

• Musalah vasiyetçiye borçludur. Vasiyetçi musalehten olan alacağını yine musalehe bırakmaktdır. Bu halde musalehin borcu ortadan kalkar.

•  musaleh bir üçüncü kişiye borçludur. Vasiyetçinin de bu üçüncü kişiden alacağı vardır. Bu halde vasiyetçi musalehin borcunun üçüncü kişiden olan alacağı ile ödenmesini vasiyet eder.


61

Tedadirik Etme Vasiyeti

l  Tedarik Etme Vasiyeti •  terekede bulunmayan bir mal vasiyet edilmişse,

vasiyet borçlusu bu malı tedarik ederek musalehe teslim etme borcu altındadır. Ancak bunun vasiyetten açıkça anlaşılması gerekir.

•  Aksi halde TMK 517/IIIBırakılan belirli mal terekede bulunmadığı takdirde, tasarruftan aksi anlaşılmadıkça, ölüme bağlı tasarrufu yerine getirmekle yükümlü olanlar borçtan kurtulurlar.


62

Sigorta Alacağı Vasiyeti

l  TMK 601/II: •  Kendisine mirasbırakanın ölümünde

ödenecek bir sigorta alacağı vasiyet edilen kimse, sigorta sözleşmesinden doğan istem hakkını sigortacıya karşı doğrudan doğruya kullanabilir.

• Görüldüğü gibi burada vasiyet borçlusu olarak mirasçı veya musaleh değil, sigortacı gösterilmiştir. Ancak bu hakkın borçlusu sigortacının yanında mirasçılardır da.


63

Ölüme Bağlı Tasarruflarda Şart ve Yüklemeler


64

Şart ve Yüklemeler l  Şart öbtnin hükümlerini ifa etmesi veya

hükümlerinin sona ermesi amacıyla, gelecekte gerçekleşmesi belirsiz bir olaya bağlanmasıdır.

l  Yükleme ise, lehine tasarruf yapılan musalehten olumlu veya olumsuz bir davranışın beklenilmesidir.

l  Şart geciktirir ama bağlamaz. Yükleme ise bağlar ama geçiktirmez.

l  Şart feri niteliktedir. Yükleme ise bağımsız olabileceği gibi asıl işleme bağlı da olabilir.


65

ÖBT de Şartlar l  Şarta bağlanamayan işlemler: tanıma, mirasın kabulü veya reddi şarta

bağlanamaz.TMK 609/II l  Geçiktirici Şart:

•  İşlemin hüküm doğurması şartın gerçekleşmesine kadar askıdadır. l  Bozucu Şart

•  Öbt baştan itibaren şartın gerçekleşmesine kadar geçerlidir. l  Kanuna ahlaka aykırı şartlar.

•  Öbt kanuna ve ahlaka aykırı bir koşula bağlanmışsa TMK 512/II ye göre böyle Öbt ancak ilgililer iptal ettirebilir.

l  İmkansız şart •  Geciktirici şart başlangıçta imkansız ise öbt geçersizdir. •  Bozucu koşul imkansız olursa, tasarruf koşulsuz yapılmış olarak geçerli

olmalıdır. •  Şartın gerçekleşmesi sonradan imkansız olursa şart geçersiz olur.

l  Anlamsız ve tamamen rahatsız edici şartlar •  TMK 515/III e göre, anlamsız veya yalnız başkalarını rahatsız edici nitelikte olan

koşullar ve yüklemeler yok sayılır.


66

Şartın gerçekleşmesinden önceki aşama l  Geçiktirici şartta işlem askıdadır. Musaleh lehine hiçbir

hak doğmaz. •  Şart tahakkuk edinceye kadar borçlu, borcun layıkı veçhile

eda- sına mani olacak her nevi tasarruftan içtinap etmekle mükelleftir. BK 150/I

•  Şarta bağlı hakkı tehlikeye düçar edilen alacaklı, alacağı mutlak olan alacaklıların haklarını muhafaza için yapmağa salahiyettar oldukları tedbirleri ittihaz edebilir. BK 150/II

•  Şartın tahakkukundan evvel yapılan temliki her tasarruf, şartın hükümlerini ihlal ettiği nispette batıl olur. BK 150/III

•  Şart gerçekleşinceye kadar olan aşamadaki gelirler musalehe değil mirasçıya aittir.


67

Şartın gerçekleşmiş sayılması

l  Koşul gerçekleşmesine kötü niyetle engel olunması veya

l  bozucu şartın gerçekleşmesini kötü niyetle sağlanması halinde

l  Şart gerçekleşmiş veya gerçekleşmemiş kabul edilmelidir.

l  Şartın gerçekleşmesi kural olarak geleceğe etkilidir. Aksi öbt de kararlaştırılabilir.


68

Yüklemeler


69

Yüklemeler

l  Yükleme,musaleh veya mirasçıya her hangi kişi lehine bir alacak hakkı doğurmaksızın olumlu ya da olumsuz bir davranışta bulunma görevinin muris tarafından yükletilmesidir.

l  Mal vasiyetinden farklı olarak yüklemede yüklemeden yararlanan kişinin dava edebileceği bir miras alacağı hakkı yoktur.

l  Yüklemede bir malvarlığı değerinin geçişi söz konusu olamaz.


70

Yüklemede Taraflar l  Yüklemeden mükellef olanlar

•  Mirasçılar •  Musalehler •  Vakıflardır

l  Yüklemeden faydalananlar •  Bunu vasiyetçi belirler. •  Vasiyetçi vasiyeti yerine getirme görevlisine

faydalanackları belirleme yetkisi verebilir. •  Yüklemeden yararlanacaklar gerçek ve tüzel kişiler

olabilceği gibi tüzel kişiliği olmayan topluluklar da yararlanabilirler.

•  Hak ehliyeti olmayan varlıklar da yüklemeden yararlanabilir.


71

Yükleme Çeşitleri

l  Bağımlı ve bağımsız yüklemeler • Bağımsız yükleme doğrudan mirasçıları borç

altına sokar. Bu halde bir kişi lehine yapılmış öbt yoktur.

• Bağımlı yükleme ise yüklemenin yanında bir kişi lehine yapılmış bir vasiyet sözkonusudur.

l  Yükleme ve altyükleme • Mirasçı veya musalehe yükletilen bir

mükellefitein yanında yararlana da yükletilen bir mükellefiyet söz konusudur.


72

Yüklemenin İfası l  TMK 515/I e göre her faydalanan yüklemenin

yerine getirilmesini talep hakkı vardır. Bu hak yüklemenin yerine getirilmesini içerir bir alacak hakkı söz konusu değildir. •  Yüklemenin yerine getirilmesi için muris vasiyeti yerine

getirme görevlisi tayin edebilir •  Yükleme borçluları aleyhine mahrumiyet şartı koyabilir.

Bu halde bozucu bir şarttan söz edilebilir. l  Yükleme bir süreye bağlanabileceği gibi

süresiz de olabilir. Ancak mükellefin hayat süresi ile sınırlı olduğu kabul edilmektedir.


73

Yasak Olan veya Geçersiz Olan Yüklemeler

l  Kanuna ve ahlaka aykırı yüklemeler öbtnin iptaline neden olabilir.

l  İfası imkansız yüklemeler: bu halde imkansız bozucu şart gibi, yükleme imkansız ise sadece yükleme hükümsüz olup öbt kural olarak geçerlidir.(favor testamenti) •  Ancak öbt ile yükleme arasındaki bağ sıkıysa öbtninin

hükümsüzlüğü ileri sürülebilir.

l  Anlamsız ve sıkıcı yüklemeler: TMK 515 e göre bu halde yükleme hükümsüz öbt geçerlidir.


74

ÖBT lerde İKAMELER

Alelade ve fevkalade ikame


75

Alelade İkame (yedek mirasçı atama) l  TMK 520 e göre: Mirasbırakan, atadığı mirasçının

kendisinden önce ölmesi veya mirası reddetmesi hâlinde onun yerine geçmek üzere bir veya birden çok kişiyi yedek mirasçı olarak atayabilir.

l  Bu kural belirli mal bırakmada da uygulanır. l  A mirasçı veya musaleh mirasçı olamazsa (ölüm mirası

red veya yoksunluk) onun yerine B mirasçı veya musaleh olabilir.

l  Yedek mirasçı birden fazla olarak atanabilir. •  Bu birlike olabilceği gibi

•  A à B,C ve D •  Ard arda yedek mirasçı da belirlenebilir.

•  A à B à C


76

Alelade ikamede özel bir durum

l  Yedek mirasçı vasiyetçinin ölümünde hayatta olmakla beraber, ilk mirasçının mirası reddettiği anda hayatta değilse de mirası kazanır. İlk mirasçının reddetmesi mirasın açıldığı ana kadar geri yürür.

l  Muris à A à B Haziran Red: Ağustos Ölüm: Temmuz


77

Fevkalade ikame (artmirasçı atama) l  TMK 521: Mirasbırakan, ölüme bağlı

tasarrufuyla önmirasçı atadığı kişiyi mirası artmirasçıya devretmekle yükümlü kılabilir.

l  Aynı yükümlülük artmirasçıya yüklenemez. (Fevkalade ikame bir derece ile sınırlandırılmıştır)

l  Bu kurallar belirli mal bırakmada da uygulanır. l  Bu halde vasiyetçi iki mirasçı veya musaleh

atamaktadır. Ön mirasçı ,önmusaleh ve art mirasçı (artmusaleh). Bu halde hem ön mirasçı hem de art mirasçı mirasçı veya musaleh olacaktır.


78

Artmirasçıya Geçiş l  Miras iki kez geçecektir.

•  1. Murisin ölümü ile önmirasçıya •  Önmirasçı artmirasçıya devir yükümlülüğü ile mirası iktisap eder

•  2. Tasarrufta geçiş anı belirtilmemişse miras, önmirasçının ölümüyle artmirasçıya geçer. Artmirasçının ikamenin açılış anında sağ olması gerekir (TMK 525/I)

l  Tasarrufta geçiş anı gösterilmiş olup önmirasçının ölümünde bu an henüz gelmemişse miras, güvence göstermeleri koşuluyla önmirasçının mirasçılarına teslim edilir. (522/II)

l  Mirasın artmirasçıya geçmesine herhangi bir sebeple olanak kalmadığı anda miras, önmirasçıya; önmirasçı ölmüşse onun mirasçılarına kesin olarak kalır.

l  Fevkalade ikame açılınca artmirasçı murisin mirasçısı olur.


79

Fevkalade ikamenin niteliği

l  Fevkalade ikamede önmirasçının tereke üzerindeki hakkı mülkiyet hakkı olup şarta bağlı bir hak değildir. Önmirasçının söz konusu malı artmirasçıya geçirmesi bir yükümlülüktür.


80

İnşai ikame

l  Mirasın açıldığı anda henüz var olmayan bir kimseye artmirasçı veya art vasiyet alacaklısı olarak, tereke veya tereke malı bırakılabilir.

l  Mirasbırakan tarafından önmirasçı atanmamışsa, yasal mirasçı, önmirasçı sayılır.


81

Defter Tutulması ve Güvence Verilmesi l  İkame açılmadan önce, mirasın önmirasçının

mülkiyetinde ve tasarrufunda olduğu halde TMK 523 e göre sulh mahkemesi re’sen defter tutar.

l  Muris aksini emretmemişse, önmirasçı güvence vermekle yükümlüdür ve ancak yeterli güvence verilmesi üzere miras önmirasçıya teslim edilir.

l  Önmirasçı saklı paya ilişkin güvence vermek zorunda değildir çünkü önmirasçı saklı payını zaten kazanmıştır.


82

Bakiyeye ilişkin fevkalade ikame

l  Vasiyetçi artmirasçının hakkını önmirasçının kullanmasından sonra terekeden arta kalan bakiye ile sınırlandırabilir. Terekede bir şey kalmazsa artmirasçı bir şey almaz. Ancak TMK md. 2 ile önmirasçının faydalanması sınırlanabilir.


83

Mirasın resmen yönetimi

Miras l  Önmirasçı teminat vermez veya

veremezse , l  Veya önmirasçı artmirasçının beklenen

haklarını tehlikeye düşürürse miras mahkemece resen yönetilir.


84

Önmirasçının mirası iktisap etmemesi veya edememesi

l  TMK 525/III e göre önmirasçı mirasbırakanın ölümünde sağ değilse veya mirastan yoksun kalmışsa ya da mirası reddederse, miras artmirasçıya geçer.,

l  Fevkalade ikame alelade ikameyi içermektedir. Muris bunun aksini kararlaştırabilir.


85

Fevkalade ikame açılınca artmirasçı mirasçı olur

l  İkamenin açılmasıyla önmirasçıdaki murisin malları kendiliğinden artmirasçıya geçer. Artmirasçı murisin mirasçısı olur.

l  Önmirasçı ikame açılıncaya kadar geçen sürede murisin mallarındaki ortaya çıkan semerenin sahibidir.

l  Artmirasçıya geçecek mallardaki normal kullanımdan kaynaklanan kayıplardan önmirasçı sorumlu değildir.

l  Kusuru ile verdiği zararlardan önmirasçı sorumludur. l  İkame açılınca aynen teslim mümkün değilse ikame

değerler teslim edilmelidir.


86

Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi


87

Atanması ve Ehliyeti l  Mirasbırakan, vasiyetnameyle bir veya birden çok vasiyeti

yerine getirme görevlisi atayabilir. l  Vasiyeti yerine getirme görevlisinin, göreve başladığı

sırada fiil ehliyetine sahip olması gerekir. l  Vasiyeti yerine getirme görevlisine sulh hâkimi tarafından

bu görevi bildirilir; bildirim tarihinden başlayarak onbeş gün içinde kabul edilmediği sulh hâkimine bildirilmezse, görev kabul edilmiş sayılır.

l  Vasiyeti yerine getirme görevlisi hizmetinin karşılığında uygun bir ücret isteyebilir. Bu murisçe vasiyette de belirtilmiş olabilir.


88

Birden fazla görevli

l  Görevli olarak birden fazla kişi atanabilir. • Yargıtay mirasçıların oybirliği ile vasiyeti tenfiz

memuru seçebileceğini kabul etmektedir. Ancak bu karar doğru değildir, çünkü vasiyetine yerine getirme görevlisini belirlemek murisin yetkisindedir. Mirasçılar ancak ortaklığı temsil için temsilci seçebilirler.

• Muris vasiyetinde görevliyi belirleme yetkisini bir üçüncü kişiye vermesi geçerli kabul edilebilir.


89

Yetki ve Görevleri I

l  Mirasbırakan, tasarrufunda aksini öngörmüş veya sınırlı bir görev vermiş olmadıkça vasiyeti yerine getirme görevlisi, mirasbırakanın son arzularının yerine getirilmesi için gerekli bütün işlemleri yapmakla görevli ve yetkilidir.

l  Muris görevliye görevi ile ilgili talimatları vasiyet ile verebilir. Kanuna ve ahlaka aykırı bir görev mümkün değildir.


90

Yetki ve Görevleri II l  1. Göreve başladıktan sonra gecikmeksizin terekedeki malların,

hakların ve borçların listesini düzenler. Liste düzenlenirken olanak varsa mirasçılar hazır bulundurulur.

l  2. Terekeyi yönetir ve yönetimin gerektirdiği ölçüde tereke mallarının zilyetliğinin kendisine devrini ister. •  Terekenin resmen yönetilmesi söz konusu ise bunun vasiyeti yerine

getirme görevlisine bırakılması gerekir. TMK 592/II l  3. Tereke alacaklarını tahsil eder, borçlarını öder. l  4. Vasiyetleri yerine getirir. l  5. Terekenin paylaşılması için plân hazırlar. l  6. Tereke ile ilgili dava ve takiplerde miras ortaklığını temsil

eder. Mirasçılar tarafından açılmış davalardan görevi ile ilgili olanlara müdahil olarak katılabilir.

l  7. Açtığı veya aleyhine açılan davalar ile yapılan takipleri mirasçılara bildirir.


91

Tasarruf işlemleri yapma yetkisi

l  TMK 553: Mirasbırakan taahhüt etmiş olmadıkça, •  terekeye dahil malların, vasiyeti yerine

getirme görevlisi tarafından devri veya bunlar üzerinde sınırlı aynî haklar kurulması, sulh hâkiminin yetki vermesine bağlıdır.

• Hâkim, olanak bulunduğu takdirde mirasçıları dinledikten sonra karar verir.

• Olağan giderleri karşılayacak ölçüdeki tasarruflar için yetki almaya gerek yoktur.


92

Davada taraf olma ehliyeti

l  Vasiyeti yerine getirme görevlisinin yetkileri içinde dava açma hakkı bulunduğu gibi ona karşı da dava açılır.

l  Tereke ile ilgili dava ve takiplerde miras ortaklığını temsil eder.

l  Murisin yaptığı öbtleri iptal için dava açma yetkisi yoktur. Fakat ona karşı dava açılabilir.

l  Tenkis davasında ne davacı ne de davalı olabilir.


93

Denetlenmesi

l  TMK 555: •  Vasiyeti yerine getirme görevlisi, görevinin yerine

getirilmesinde sulh hâkiminin denetimine tâbidir. •  Hâkim, şikâyet üzerine veya re'sen gereken önlemleri

alır. •  Vasiyeti yerine getirme görevlisinin yetersiz olduğu,

görevini kötüye kullandığı veya ağır ihmali tespit edilirse, sulh hâkimi tarafından görevine son verilir. Bu karara karşı tebliğinden başlayarak onbeş gün içinde asliye mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen karar kesindir.


94

Sorumluluğu

l  TMK 556 • Vasiyeti yerine getirme görevlisi, görevini

yerine getirirken özen göstermekle yükümlüdür; ilgililere karşı bir vekil gibi sorumludur.

• Bu ilgililer kural olarak mirasçı ve musalehtir. Tereke alacaklıları da tazminat talep edebilirler.


95

Sona ermesi l  TMK 554:

•  Görevlinin yapması gerektiği tüm işleri yapması ile de görevi sona erer.

•  Vasiyeti yerine getirme görevlisinin görevi, ölümü veya atanmasını geçersiz kılan bir sebebin varlığı hâlinde (ehliyet kaybı) kendiliğinden sona erer.

•  Vasiyeti yerine getirme görevlisi sulh hâkimine yapacağı bir beyanla görevinden ayrılabilir. Görev uygunsuz bir zamanda bırakılamaz.

•  Görevlinin işten el çektirilmesi ile de görevi sona erer. •  Tereke mevcudu borçlarını ödemeye yetmiyorsa TMK

636 göre miras iflas usulüne göre tasfiye edilir. Bu halde vasiyeti yerine getirme görevlisi görev ve yetkilerini tasfiye memuruna bırakılır.


96

Vakıf Kurma


97

Ölüme Bağlı Tasarrufla Vakıf Kurma l  Mirasbırakan, terekesinin tasarruf edilebilir kısmının

tamamını veya bir bölümünü özgülemek suretiyle vakıf kurabilir.

l  Vakıf kurma iradesi vasiyet yoluyla yapılır. Miras sözleşmesinde böyle bir iradenin yer alması vakıf kurma iradesinin tek taraflı olma özelliğini ortadan kaldırmaz.

l  Vakıf, ancak kanun hükümlerine uyulmak koşuluyla tüzel kişilik kazanır. Bu bağlamda vakıf mahkeme siciline tescille tüzel kişilik kazanacaktır.

l  Ancak öbt ile vakıf kurulması halinde vakıf tüzel kişiliğini tescille kazansa da özgülenen malların mülkiyetini murisin ölümü ile kazandığı kabul edilmektedir (ceninde olduğu gibi)


98

Miras Sözleşmeleri


99

Hukuki Niteliği

l  Miras sözleşmesi adından da anlaşılacağı gibi iki tarafın karşılıklı birbirine uygun iradeleri ile kurulan ve hükümlerini kural olarak murisin ölümü ile doğuran bir ölüme bağlı tasarruftur. •  Kural olarak hükümlerini murisin ölümü ile doğurması

beklenirken özellikle ivazlı miras sözleşmesinde ivazın henüz muris sağ iken yerine getirilmesi söz konusu olabilecektir. Örneğin ölünceye kadar bakma kaydı ile yapılan miras sözleşmesinde olduğu gibi.


100

Miras Sözleşmesi Çeşitleri I

l  Olumlu – Olumsuz miras sözleşmeleri •  Olumlu miras sözleşmesinde (TMK 527/I)

Mirasbırakan, miras sözleşmesiyle mirasını veya belirli malını sözleşme yaptığı kimseye ya da üçüncü bir kişiye bırakma yükümlülüğü altına girer

•  Olumsuz miras sözleşmesinde (TMK 528), Mirasbırakan, bir mirasçısı ile (karşılıksız veya bir karşılık sağlanarak) miras hakından feragat sözleşmesi yapabilir. Feragat eden mirasçı mirasçılık sıfatını kaybeder.


101

Miras Sözleşmesi Çeşitleri II

l  Bir taralı – iki taraflı miras sözleşmeleri •  Bu ayrımla anlatılmak istenen miras sözleşmesinde

her iki tarafının ölüme bağlı tasarruf yapması ile, sadece bir tarafının öbt yapması haldir.

•  Taraflardan biri terekesine ilişkin bir tasarrufta bulunuyorsa tek taraflı miras sözleşmesi (kural olarak butür miras sözleşmeleri gündeme gelir)

•  Her iki taraf terekesine ilişkin tasarrufta bulunuyorsa iki taraflı miras sözleşmesi söz konusudur.


102

Miras Sözleşmesi Çeşitleri III

l  İvazlı – ivazsız miras sözleşmeleri •  Terk taraflı miras sözleşmesinde karşı taraf öbt

yapmadığı gibi sağlararası niteliğinde bir ğında bir borç altına da girmemişse ivazsız miras sözleşmesi söz konsudur.

•  Tek taraflı miras sözleşmesinde karşı taraf sağlığında bir ivaz verme borcu altına girmiş ise o halde ivazlı miras sözleşmesi söz konusudur. (Ölünceye kadar bakma sözleşmesi ve ölünceye kadar irat sözleşmeleri bu türdür.


103

Mirasa Sözleşmesi Yapma Ehliyeti ve Şekli l  Miras sözleşmesi ile ölüme bağlı tasarrufta

bulunan kişi tam fiil ehliyetine sahip olmalıdır. Yani temyiz kudretine sahip ergin ve kısıtlanmamış olmalıdır. Diğer tarafın ehliyeti öbt yapıp yapmamasına göre değişir.

l  Miras sözleşmesi resmi vasiyetname şeklinde düzenlenmelidir. Ancak resmi vasiyetnameden farklı olarak her iki tarafın imzalarının bulunması gerekir. Ancak okumaya yazma bilmeyenlere ilişkin hükümler uyarınca da miras sözleşmesi yapılabilir.


104

Miras Sözleşmesinin Sona Ermesi l  Anlaşarak feshi

•  TMK 546/I yazılı olarak miras sözleşmesi ortadan kaldırılabilir. •  Değişiklikler ise resmi şekilde yapılmalıdır.

l  Tek taraflı irade ile sona erdirme (dönme) •  Vasiyetçi böyle bir hakkı sözleşmede saklı tutu ise bu geçerlidir. •  Mirasçılıktan çıkarma sebebi varsa

•  Bu sebep miras söz. Yapıldıktan sonra ortaya çıkmalı ve vasiyetçi bundan döndüğüne ilişkin iradesini açıklamalıdır.

•  Edimin ifa edilmemesi nedeniyle •  BK 106 vd. md. Göre

•  İrade sakatlığı hallerinde •  TMK 504

•  Şekil Eksikliği •  Ehliyetsizlik

l  Miras Sözleşmesinin Hükümsüzlüğü •  Sözleşme ile mirasçı veya musaleh olanın vasiyetçiden önce ölmesinde (TMK 548) •  Mirastan Yoksunluk sebepleri varsa (TMK 578) •  Eşler arasındaki miras sözleşmesi, eşlerin boşanması veya evliliğin iptali veya evliliğin

feshedilmesi halinde kendiliğinden hükümsüz olur. •  Muvazalı miras sözleşmesi de batıl olup bunun batıl olduğu her zaman ileri sürülebilir.


105

Mirastan Feragat Sözleşmesi


106

Niteliği

l  Tek ya da iki tarafın ivaz alarak veya almadan miras payından vazgeçtiği sözleşmelerdir.

l  İvazlı feragat sözleşmesinde mirasçı muhtemel miras payından bir ivaz karşılığı vazgeçmektedir.


107

Tarafları

l  Feragat eden her halde saklı paylı mirasçıdır. l  Vasiyetle atanan mirasçı veya musalehin

mirastan feragat sözleşmesi yapmasına gerek yoktur.

l  Miras sözleşmesi ile atanan mirasçının feragat sözleşmesi yapmasına gerek yoktur. O halde miras sözleşmesinin anlaşma ile kaldırılması daha kolay (yazılı şekil) olduğundan tercih edilmelidir.


108

Hükümleri I l  Kısmi feragat söz konusu değilse feragat ile miras hakkı

kaybedilir. Kısmi feragatte miras hakkının bir kısmından vazgeçilmekle beraber mirasçılık sıfatı devam eder.

l  İvazsız feragatte feragat altsoyun mirasçılığını etkilemez l  İvazlı feragatte aksi kararlaştırılmamışsa feragat edenin

altsoyu da artık mirasçı olmaz. TMK 528/III •  İvazsız feragatte bunun altsoyuna etkili olacağının

kararlaştırılabileceği doktrinde ileri sürülmekle beraber feragat edenin altsoyunun saklı paylı olması halinde bunun mümkün olmadığı kabul edilmelidir. Aksi halde kanuni korumadan yararlanma hakkına sahip kişinin mirasçılığı üçüncü kişilerin anlaşması ile ortadan kaldırılmamalıdır.


109

Hükümleri II l  Feragat belirli kişi veya kişiler lehine

yapılmışsa feragat edenin payı bu kişi veya kişilere kalır. •  Lehe feragat edilen mirasçı olmaz veya olmazsa

(çıkarma red yoksunluk mirasbırakandan önce ölmek) feragat hükümsüz olur ve feragat eden tekrar mirasçı olur.

•  Birden fazla kişi lehine feragat yapılmış ve içlerinden biri mirasçı olamazsa ve sözleşmede bu durum düzenlenmemişse, mirasçı olamayanın hakkı diğer lehe feragat edenlere geçer.


110

Hükümleri III l  Feragat sözleşmesi belli bir kişi lehine

yapılmamışsa: •  TMK 529/II hükmüne göre feragat en yakın ortak

kökün altsoyu lehine yapılmıştır. (Kardeş lehine) l  Mirasbırakanın alacaklılarının talep hakkı:

•  Mirasbırakanın ölümünde borçları tereke mevcudundan fazla ise

•  Feragat etmeyen mirasçılar borcu ödememişlerse •  Mirasbırakanın ölümünden önceki beş yıl içinde

feragat için karşılık alınmış olmalıdır. •  Bu halde feragat eden mirasın açıldığı andaki

zenginleşmesi tutarında alacaklılara karşı sorumludur.


111

Hükümleri III

l  Feragat edenin aldığı ivazla saklı pay ihlali söz konusu ise, saklı paylı mirasçılar tenkis isteyebilir.

l  Bu halde ivazın feragat edenin saklı payını aşan kısmı tenkise tabidir TMK 565/II, 573

l  Feragat eden bu halde isterse ivazı iade ederek sanki feragat etmemiş gibi mirasçı da olabilir.


112

Ölüme Bağlı Tasarrufların İptali


113

İstenemeyen İrade Sakatlığı Nedeniyle İptal Sebepleri

l  TMK 557 • Tasarruf yapanın ehliyetsizliği • Hukuka veya ahlaka aykırılık • Şekil eksikliği • Hata hile tehdit


114

Bilerek Yapılan İrade Sakatlıkları l  Zihni Kayıt ve Latife beyanı

•  Zihni kayıt ve latife beyanı irade açıklamasından anlaşılamıyorsa iptal edilemez (irade teorisine rağmen)

l  Muvaza: •  Miras sözleşmesi muvazalı olabilir bu halde miras

sözleşmesi batıldır ve her zaman batıl olduğu ileri sürülebilir. Nisbi muvaza da görünüşteki miras sözleşmesi batıl olmakla beraber, alttaki miras sözleşmesi şartları varsa geçerlidir.

l  Gabin: •  İvazlı miras sözleşmesi şartları varsa gabin sebebiyle iptal

edilebilir.


115

İptal Davası Tarafları

l  Davacı: TMK 558 e göre tasarrufun iptalinde menfaati bulunan mirasçı veya musaleh

l  Davalı: iptal ettirilmek istenen öbtden yararlana karşı ve vasiyeti yerine getirme görevlisine karşı açılabilir

l  Mahkeme: mirasbırakanın son yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesinde


116

Hak düşürücü Süreler l  Bir Yıllık Süre

•  Hak sahibi •  Tasarrufu •  İptal sebebini •  Kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiğinden itibaren bir yılda iptal davası

açılmalıdır. l  On yıllık Süre

•  Mirasın sözleşmeleri •  Mirasın açılmasından

•  Vasiyetlerde •  Vasiyetin açılmasından itibaren 10 yılda dava açılmalıdır.

l  Yirmi Yıllık Süre •  Kötüniyetli davalıya karşı

l  Def’i •  İptal talebinde bulunan süresiz olarak defi hakkını ileri sürebilir.


117

Hata hile tehdit için özel durumlar

l  Hata hile ve tehdite maruz kalan mirasbırakan TMK 504 e göre dava açmazsa açık veya zimni kabul mirasçıları dava açamaz. • Ancak süresinde dava açmadan (bir yıl) veya

tehdit altındayken mirasbırakan ölürse mirasçıları iptal davası açabilir.

l  Açık hatalar düzeltilir.


118

İptal Davasının Hükmü

l  İptalle ölüme bağlı tasarruf baştan itibaren geçersiz olur

l  İptal sadece iptal davası tarafları için geçerlidir. İptal davası açılmayan kişi için ölüme bağlı tasarrufun iptali hüküm doğurmaz.


119

Saklı Pay ve Tasarruf Oranı


120

Saklı Pay

l  Saklı pay yasal mirasçının miras payının bazen tamamı bazen de bir oranıdır.

l  Saklı pay mirasbırakanın kural olarak ölüme bağlı tasarrufla üzerinde tasarruf edemeyeceği kısmı ifade eder.

l  Saklı paylı mirasçının kanuni güvence altına alınmış olan miras payıdır.

l  Saklı pay şarta ve yüklemeye bağlanmaz


121

Saklı Paylı Mirasçı ve Oranları

l  Altsoy à Yasal Miras Payı x ½ l  Ana ve Baba à YMP x ¼ l  Kardeşler à YMP x 1/8 (Kardeşlerin Saklı

Pay Mirasçılığı 4/5/2007-5650 s. Kanunun 2 maddesi ile kaldırılmıştır. )


122

Altsoy Saklı Payı ve Tasarruf Oranı I

A: ½ YMP

SP:1/4 ( ½ x ½ )

B: ½ YMP

SP:1/4 ( ½ x ½ )

Tasarruf Oranı: TopMP- TopSP

4/4 – 2/4 ( ¼ + ¼)= 2/4


123

Altsoy Saklı Payı ve Tasarruf Oranı II

1/2 YMP=1/2

SP = ¼ (1/2 x ½)

YMP=1/4

SP= 1/8 (1/4 x ½)

YMP=1/4

SP= 1/8 (1/4 x ½)

TO= 8/8 – 4/8 = 4/8

TopSP= ¼ + 1/8 + 1/8 = 4/8


124

Ana Baba Saklı Pay

YMP= ½

SP= 1/8 ( ½ x ¼)

YMP= ½

SP= 1/8 ( ½ x ¼)

TO= TopMP – TopSP

6/8 =8/8 – 2/8 (1/8 + 1/8)


125

Kardeşler Saklı Pay ve TO l  Kardeşler à YMP x 1/8 (Kardeşlerin Saklı Pay Mirasçılığı 4/5/2007-5650 s. Kanunun 2

maddesi ile kaldırılmıştır. )

YMP=1/2

SP=1/8 YMP=1/2

YMP=1/4

SP=1/32 YMP=1/4

SP=1/32 ( ¼ x 1/8)

TO= 26/32 à 13/16

32/32 – 6/32 (1/32 + 1/32 + 1/8)


126

Eşin Saklı Payı I

l  Tek Başına: eş tek başına mirasçı ise mirasın tamamı YMP ve bunun ¾ ü de saklı payıdır.

YMP=4/4

SP=3/4


127

Eşin Saklı Payı II

l  Eş altsoyla beraberse yasal miras payı onun saklı payıdır.

YMP =1/4 =SP

YMP= ¾

SP= ¾ x ½ = 3/8

TO=8/8 – 5/8 (1/4 + 3/8)


128

Eşin Saklı Payı III

l  Eş ikinci zümre ile beraber mirasçı ise yasal miras payı onun saklı payıdır.

YMP=1/2=SP

YMP=1/4

SP= ¼ x ¼ = 1/16

YMP=1/4

SP= ¼ x ¼ = 1/16


129

Eşin Saklı Payı IV

l  Eş, ikinci zümrede mirasbırakanın kardeşleriyle mirasçı ise saklı payı yasal miras payı ile aynıdır.

YMP= ½=SP

YMP=1/4

SP= ¼ x ¼ = 1/16 YMP=1/4

YMP=1/4

SP= ¼ x 1/8 = 1/32 TO= 32/32 – 19/32(1/16 + ½ + 1/32)= 13/32


130

Eşin Saklı Payı V l  Eş, üçüncü zümre başı ve çocukları ile beraber mirasçı olursa

saklı payı YMP’nin ¾ dür. Eş bu zümrede bunun dışındakilerle mirasçı olursa, tüm mirası alır (TMK 499/3). Üçüncü zümrede saklı paylı mirasçı yoktur.

YMP = ¾

SP= ¾ x ¾ = 9/16

YMP = 1/16

YMP = 1/16

YMP = 1/16

YMP = 1/16


131

Tasarruf Oranının Hesaplanması


132

Terekenin Değerlendirilmesi l  Murisin tasarruf edebileceği miktarın

belirlenmesinde terekenin tespit edilmesi gerekir. Bunun için varsayımsal bazı ekleme ve çıkarmaların yapılması gerekir.

l  Tereke, mirasbırakanın öldüğü anda sahip olduğu para ile ölçülebilen aktif ve pasif malvarlığı değerlerinden oluşur.

l  Terekeye giren malvarlığı değerleri mirasbırakanın ölüm anındaki sürüm değerine göre esas alınır.


133

Mevcut (fiili) Tereke

l  Miras bırakanın ölümünde mevcut malvarlığı değerleri, alacak hakları ve borçlarından oluşan para ile ölçülebilen bütünlüktür. • Terekenin aktifinde (mal rejimi tasfiyesinden

kaynaklanan alacak artık değere katılma alacağı hakkı da yer alır)


134

Terekeye eklenecek değerler l  mirasbırakanın ölümünde var olan malvarlığı

değerlerinden oluşan mevcut terekeye aşağıdakiler TO hesabı için eklenir. •  Mirasbırakanının sağlararası tenkise tabi karşılıksız

kazandırmaları (TMK 508 565) •  Mirasbırakanın mirasta denkleştirmeye tabi olan

karşılıksız kazandırmaları (TMK 669) •  Mirasbırakanın üçüncü kişi lehine yaptığı hayat

sigortasında, ölüm anındaki satın alma değeri l  Bu değerler tereke hesabında fiili terekeye bir

bütün olarak eklenirler.


135

Terekeden Çıkarılacak Değerler

l  Mirasbırakanın borçları (Mal rejiminden doğan borçlarda buraya dahildir)

l  Cenaze giderleri l  Terekenin Mühürlenmesi ve yazılması

için yapılan giderler l  Mirasbırakanla beraber yaşayan ve onun

tarafından bakılan kimselerin üç aylık geçim giderleri.


136

Mirası Reddin Tasarruf Oranına (TO) Etkisi

l  Mirası Ret • Reddeden mirasçı muristen önce ölmüş gibi

değerlendirilir. Miras payı ve saklı paylar bu yeni duruma göre hesaplanır. • Bu halde reddedenle varsa aynı derecedeki

mirasçıların miras payı ve saklı payları artar • Eğer reddedenin halefiyet yoluyla yerine geçen

mirasçının saklı payı yok veya daha az ise bu Tasarruf oranının (TO) arttırır. Saklı payı aynı ise bu halde TO da bir değişiklik olmaz.


137

Mirastan Feragatin Tasarruf Oranına Etkisi l  İvazlı Feragatte

•  Feragat eden ve aksi kararlaştırılmamışsa altsoyu mirasçı olamayacaktır.

•  Bu halde feragat edene düşen payın hesaplanması ve murisin TO eklenmesi doktrinde hakim görüşçe savunulmaktadır.

•  Bu görüş aşağıdaki çekincelerle mümkün olmalıdır: Çünkü: •  TMK 529 a göre feragat üçüncü kişi lehine yapıldı ise muris bu payda tasarruf

edemez •  TMK 529/II ye göre belirsiz lehe feragat ise en yakın ortak kökün altsoyuna

yapıldığından feragat edenin payına da bu mirasçı (kardeşler) sahip olmalıdır. •  Dolayısıyla üçüncü bir kişi feragatin lehdarı olarak belirtilmemiş ve en yakın ortak

kökün altsoyu da yoksa, feragat hükümden düşer ve feragat eden tekrar mirasçı olur bu halde murisin tasarruf oranında değişiklik olmaz..

l  İvazsız Feragat: •  Bu halde feragat altsoy için sonuç doğurmadığından, altsoyun saklı

payı yok veya daha az ise feragat edenin saklı payı oranında murisin TO artar.


138

Mirastan Iskatın TO etkisi l  Mirastan çıkartmada, TMK 511/II ye göre

çıkartılan mirasbırakandan önce ölmüş gibi değerlendirilir. Ve saklı payı kural olarak mirasbırakanın TO eklenir.

l  Eğer mirastan çıkaran başka türlü tasarrufta bulunmamış ise •  Saklı pay sahibinin altsoyu varsa miras payı ona geçer

ve bu altsoy saklı paylı ve saklı payı ıskat edilenin saklı payından az ise, bu fark kadar murisin TO artar

•  Iskat edilenin saklı paylı altsoyu yoksa, ıskat edilenin saklı payı, miras bırakanın TO eklenir.


139

Mirastan Yoksunluğun TO etkisi l  Tartışmalıdır. Hakim görüş çıkarmadaki gibi

etkisini kabul ederken azınlıktaki görüş mirasın reddindeki gibi sonuç doğurmasını (muristen önce ölmüş gibi) ileri sürüyor.

l  Yoksunluk da şahsi sonuç doğurur. •  Altsoy var

• Saklı Payı yoksun kalanla aynı à TO değişmez • Saklı Payı yoksun kalandan az à TO fark oranında

artar. •  Altsoy yoksa

• Murisin TO, yoksun kalan mirasçının Saklı Payı oranında artar. (çünkü yoksunluk kanunen çıkarmadır)


140

Mirastan Iskat (Çıkarma)


141

Genel Olarak

l  Mirastan çıkarma ile saklı paylı mirascı murisin tek taraflı ölüme bağlı tasarrufu ile mirasçılık ve payından mahrum edilmesidir.

l  İki türlüdür. • 1. cezai ıskat • 2. Koruyucu ıskat


142

Iskatın Şekli

l  Mirastan çıkarma ölüme bağlı tasarruflardan vasiyet yolu ile yapılabilir. Tek taraflı öbt olması nedeniyle mirasbırakan bundan her zaman dönebilir.

l  Mirastan çıkarmada iskat sebebinin açık olarak gösterilmesi gerekir.


143

Cezai Iskatın Sebepleri l  Mirasçının mirasbırakanın veya onun yakınlarına karşı

ağır bir suç işlemesi •  Suç ceza hukuku anlamında olmayıp mirasçının mahkum

olmasına da gerek yoktur. Ancak suç ağır olmalıdır. l  Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi

üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse •  Mirasçı kusurlu bir hareketiyle iskat sebeplerine neden

olması gerekir •  Mirasçı ıskat sebebini hukuka aykırı bir fiile neden olmalıdır.

Fiil hukuka uygun ise, iskat sebebi gerçekleşmemiştir.


144

Cezai Iskatta Af

l  Muris mirastan çıkardığı mirasçısını affetmek isterse yapacağı bir ölüme bağlı tasarrufla bu yöndeki iradesini açıklamalıdır.

l  Fiili af yeterli değildir.


145

Cezai Iskatın Hükümleri I

l  Iskat edilen mirasçının mirasçılık sıfatı kalmaz. Ancak kısmi ıskatta mirasçılık sıfatı devam eder. •  Iskat edilene mirasbırakan vasiyetle mal

bırakabilir.

l  Iskat kişisel sonuçludur: ıskat edilenin altsoyu ıskattan etkilenmez.


146

Cezai Iskatın Hükümleri II l  Iskat ile mirasçılıktan çıkarılan, TMK 511/II ye

göre mirasbırakandan önce ölmüş gibi değerlendirilir. •  Iskat edilenin saklı paylı mirascısı varsa onun üzerinde

tasarruf edilemez. Daha az saklı paylı altsoy sözkonusu ise aradaki fark murisin TO arttırır.

•  Iskat edilenin saklı paylı altsoyu yoksa, • Onun saklı payı murisin TO eklenir • Ancak, muris başka türlü tasarrufta bulunmadı ise TMK

511/II ye göre çıkartılan mirasçı mirasbırakandan önce ölmüş gibi değerlendirilmeli ve onun miras payı diğer mirasçılar arasında pay edilmelidir.


147

Örnek I l  M, A’ yı ıskat etmiştir ve başka bir tasarrufu da

yoktur. Bu halde 2. ihtimal geçerlidir.

A

YMP=1/3 - ½

SP=1/6 – ¼

YMP=1/3 - ½

SP=1/6 - ¼

YMP=1/3

1.  İhtimal

TO=6/6 – 2/6 = 4/6 à 2/3

40 YTL

2. İhtimal

TO=4/4 – 2/4 = 2/4 à ½

= 30 YTL

T=60 YTL


148

Örnek II l  M, A’ yı ıskat etmiştir ve başka bir tasarrufla C’ye 40 YTL değerinde mal

bağışlamıştır. Bu halde 1. ihtimal geçerlidir. (TMK 511/II)

A

YMP=1/3 - ½

SP=1/6 – ¼

YMP=1/3 - ½

SP=1/6 - ¼

T=60 YTL

1.  İhtimal

TO=6/6 – 2/6 = 4/6 à 2/3

40 YTL

2. İhtimal

TO=4/4 – 2/4 = 2/4 à ½

= 30 YTL


149

Koruyucu Iskat

l  Mirasbırakanın altsoyun çocuklarını korumak için onlar lehine cze düşmüş altsoyunu saklı payının yarısından ölüme bağlı tasarrufla mahrum etmesidir.

l  Koruyuc iskatta çıkarılan altsoy hala mirasçıdır, çünkü ıskat kısmen yapılmıştır

l  Çıkarılan altsoyun payı, murisin TO eklenmez, bilakis çıkarılan mirasçının çocuklarına özgülenir.


150

Koruyucu Iskatın Şartları

l  Acze düşmüş altsoy l  Altsoyun doğmuş veya doğacak (ölüm

anında ana rahmine düşmüş çocuğu olmalı)

l  Iskat öbt yapılmalı ve ıskat sebebi gösterilmelidir.


151

Koruyucu ıskatın Hükümleri

l  Iskat edilen açısından •  Iskat edilen mirasçı sadece saklı payının

yarısını talep edebilir

l  Iskat edilenin çocukları açısından • Saklı payın diğer yarısı bu çocukların olur.


152

Koruyucu Iskatın Hükümsüzlüğü

l  Genel olarak öbt iptaline ilişkin hükümler burada da geçerlidir

l  Özel olarak koruyucu ıskatın hükümsüzlüğü •  Eğer aciz belgesi miras açıldığında hükümsüz veya

aciz belgesindeki borç miras payının yarısını aşmıyorsa

•  Iskat edilen mirasçının talebi ile ıskat hükümsüz kalır. Iskat edilen mirasçının alacaklısının böyle bir talep hakkı yoktur


153

MurisinTasarruf Oranı


154

Tasarruf Oranı – Saklı Pay

l  Saklı payların dışında kalan oran mirasbırakanın tasarruf oranını gösterir. • Altsoy için saklı pay, yasal miras payının

yarısıdır. Diğer yarısı da mirasbırakanın tasarruf oranıdır.


155

Tenkis


156

Tenkis kavramı

l  Mirasbırakanın tasarrufuyla saklı payı ihlal edilen saklı paylı mirasçı, saklı payını ihlal eden tasarrufun tenkisini isteyebilir. Tenkis talebi hakkı yenilik doğurucu bir hakktır.


157

Tenkis Şartları

l  1- Ölüme bağlı tasarruflar veya sağlararası bağışlamalarla mirasbırakan tasarruf oranını aşmış olmalı

l  2- mirasçının saklı pay hakkının ihlal edilmiş olması gerekir.


158

Tenkis Davası Davacısı l  Saklı payı ihlal edilen mirasçı dava açabilir. Mirastan

feragat eden çıkarılan mirastan yoksun kalan veya reddeden tenkis davası açamaz. Davacı dava açtıktan sonra ölmüşse mirasçıları davaya devam edebilir ve hatta Yargıtaya göre davacı davayı açmadan da ölse mirasçılarının dava açabilir.

l  Alacaklıların da aşağıdaki şartlarda dava hakkı vardır: •  Saklı paylı mirasçının alacaklısının elinde ödemeden aciz

belgesi veya iflas kararı olmalıdır •  saklı paylı mirasçı tenkis talebinde bulunmamış olmalıdır •  Alacaklılar veya iflas masası mirasçıya tenkis davası

açmasını ihtar etmeli ve ihtar semeresiz kalmalıdır.


159

Tenkis Davası Davalısı l  Saklı paya tecavüz eden tasarrufun lehine

yapıldığı kişi davalıdır. Bu mirasçı olabileceği gibi musaleh de olabilir.

l  Davalı sağlararası tasarrufla lehine kazandırma yapılan kişi de olabilir.

l  Bağış konusu malı alan kişi bağış konusu malları üçüncü kişiye temlik ederse bu üçüncü kişiye karşı kural olarak dava açamaz. Ancak kötü niyetli devirde üçüncü kişiye dava açılacağı kabul edilmektedir.


160

Süreler

l  Saklı payının ihlalini öğrendikten sonra bir yıl

l  Vasiyetnamenin (vasiyetnameler) açılmasından veya (miras sözleşmesi ve sağlararası bağışlamalarda) mirasbırakanın ölümünden itibaren 10 yıl


161

Görevli ve Yetkili Mahkeme

l  Ölenin son yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesi


162

Tenkis defi

l  Tereke mallarına zilyet olan mirasçıya karşı açılan tereke malının istirdadı (geri alınması) veya miras sebebiyle istihkak davsında mirasçı tenkis defini ileri sürebilir.


163

Tenkise Tabi Tasarruflar

l  Ölüme bağlı Tasarruflar: tüm ölüme bağlı tasarruflar mirasçı atanması belirli mal vasiyeti vakıf kurulması … tenkise tabi olabilir

l  Sağlararası tasarruflar: TMK 565


164

Sağlararası tenkise bağlı tasarruflar: TMK 565/1 l  mirasçılık sıfatını kaybeden kanuni mirasçıya miras payına

mahsuben yapılan bağışlamalar Bu bağışlama mirasta denkleştirmeye tabi olması gerekmekle beraber olamayan bağışlamalardır. Denkleştirmeye tabi olmama, ya yasal mirasçının mirasçılık sıfatını kaybetmesinden (çıkarma, ret, yoksunluk gibi sebeplerle) ya da miarsbırakanın mirasçıyı denkleştirmeden muaf tutması sebebiyle olur (TMK 669).

l  Bağışlamlara örnekler: •  Geri verilmemek kaydıyla altsoyuna malvarlığı devri •  veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar •  ya da alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi

ve benzerleri

l  TMK 669/II Mirasçıya yapılan sağlararası bağışlamanın mirasta denkleştirmeye tabi olmayacağı mirasbırakanca kararlaştırılabilir. Bu halde denkleştirme olmasa da tenkis söz konusu olabilir


165

Sağlararası tenkise bağlı tasarruflar: TMK 565/2

l  Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi maksadıyla yapılan kazandırmalar, Burada sözkonusu olan ivazlı feragat sözleşmeleridir. • Bu halde feragat eden kişi TMK 574 e göre

isterse tenkisi gereken miktarı verir. İsterse aldığı ivazı geri vererek feragat etmemiş gibi miras taksimine katılır.


166

Sağlararası tenkise bağlı tasarruflar: TMK 565/3

l  Mirasbırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar

l  Mirasbırakanın ölümünden önceki bir yıl içinde âdet üzere verilen hediyeler dışında yapmış olduğu bağışlama (elden bağışlama) • Sağlararası işlemle Vakıf kurmada bu

kapsamdadır


167

Sağlararası tenkise bağlı tasarruflar: TMK 565/4 l  Saklı pay kurallarını ortadan kaldırmak için yapılan

bağışlamalar. •  Bu bağışlamaların son bir yıl içinde yapılmış olmasına gerek yoktur.

Daha önceki tarihte yapılmış bağışlamalar da saklı payı ihlal kasdı ile yapılmışsa tenkise tabi olabilir.

•  Bu kapsama karma bağışlamalar ve muvazalı temlikler de girer. •  Özellikle muvazaalı satışlar da Yargıtaya göre tenkise tabi olabilir. Çünkü

alttaki bağış işlemi geçerlidir. Saklı işlemin geçerli olmadığı hallerde tenkise gerek yoktur, çünkü işlem batıl olduğundan işlem hüküm doğurmaz. Tapulu bir taşınmaz söz konusu ise bunun tapu kaydının düzeltilmesi istenir. Bu tenkise göre mirasçılara için daha yerindedir. Çünkü bu halde bağışlanan mal bütün olarak terekeye döner.

•  Mirasbırakan muvazaalı borç ikrarında da bulunmuş olabilir. Bu halde bu borç ikrarı geçerli bir bağış niteliğinde ise tenkise tabi olabilir.


168

Sağlararası tenkise bağlı tasarruflar: TMK 567 l  Mirasbırakanın üçüncü şahıslar lehine

yaptığı hayat sigortaları. •  Bu tür hayat sigortalarının mirasbırakanın ölüm

anındaki satın alma değeri terekeye eklendiği gibi bu tasarruf sonucu hak sahibi olan kişiye karşı da tenkis davası açılabilir. Bu halde üçüncü kişiye ödenen sigorta tazminatının tenkisi yoluna gidilir. Bu halde tenkise konu olan tazminatın tamamı değil, ölüm anındaki satın alma değeridir.

•  Sigorta lehtarının üçüncü kişi olması gerekir. Eğer mirasçılardan biri lehine ise bunun bu hükme göre tenkise tabi olması mümkün değildir.


169

Tenkisin Hükümleri I l  Saklı payın ihlal edildiği ölçüde tenkise

tabi tasarrufta indirime gidilir. l  Tenkis davası yenilik doğurucu bir dava

olup bir eda davası değildir. Tenkis davası sonucunda saklı paylı mirasçı ihlal eden kısmın kendisine verilmesini talep ve dava edebilir. Yargıtay tenkis davasının eda davasını da kapsadığına karar vermiştir. Usul ekonomisi açısından yerinde bir karardır.


170

Tenkisin Hükümleri II l  Kendisine tenkise tâbi sağlararası kazandırma yapılmış

olan kimse iyiniyetli ise, sadece mirasın geçmesi anında kazandırmadan elinde kalanı geri vermekle yükümlüdür; (TMK 566)

l  iyiniyetli değilse, iyiniyetli olmayan zilyedin geri verme borcuna ilişkin hükümlere göre sorumlu olur.

l  Tenkise tabi bağışlamayı alan eğer bunu üçüncü kişiye devretmiş ise, hak sahibi üçüncü kişiye karşı tenkis talebi ile başvuramaz. Ancak üçüncü kişi kötüniyetli ise ona başvurmak Yargıtayın İBK göre mümkündür.


171

Tenkisin Hükümleri III

l  Miras sözleşmesiyle elde ettiği kazandırma tenkise tâbi tutulan kimse, bu kazandırma için mirasbırakana verdiği karşılığın tenkis oranında geri verilmesini isteyebilir. (TMK 566/II)


172

Tenkisin Hükümleri IV (Bölünmez Mal Vasiyeti) l  Değerinde azalma meydana gelmeksizin bölünmesine

olanak bulunmayan belirli bir mal vasiyeti tenkise tâbi olursa,musalehin seçim hakkı vardır (TMK 564): •  vasiyet alacaklısı, dilerse tenkisi gereken kısmın değerini

ödeyerek malın verilmesini, •  dilerse malı almaktan vazgeçerek tasarruf edilebilir kısmın

değerini karşılayan parayı isteyebilir. l  Seçim hakkını uygun sürede kullanılmazsa, hakim

kararıyla bu hak mirasçıya geçer. l  TMK 564 hükmü sağlararası tenkise tabi tasarruflara da

uygulanır.


173

Tenkisin Hükümleri IV (Bölünmez Mal Vasiyeti) l  TMK 564/II ye göre: Tasarruf konusu malın vasiyet

alacaklısında kalması durumunda, •  malın tenkis sebebiyle vasiyet borçlusuna verilmesi

gereken, aksi hâlde tasarruf oranı içinde kalan kısmının karar günündeki değerinin para olarak ödetilmesine karar verilir.

•  Bu halde mirasın açıldığı güne göre hesaplanan ‘sabit tenkis oranı’ malın karar gününde tespit edilecek değerine oranlanır ve bulunan miktar vasiyet borçlusuna ödenir.

•  TMK 564/II hükmü emredici kaleme alınmış olmasına rağmen, kanun koyucunun enflasyonun etkisini azaltma amacı dikkate alındığında, bu halde bir değer azalması varsa, vasiyet borçlusuna mirasın açıldığı günde hesaplanan miktar ödenmelidir.


174

TMK 564/II ye örnek: l  Tek mirasçısı oğlu A olan M, 50.000.-YTL lik bir daireyi

Ü’ye vasiyet etmiştir. Tereke= 80.000 YTL (30.000.YTL bankadaki para + 50.000 YTL vasiyet konusu daire)

l  A’nın SP=40.000 YTL (1/2 x 80.000) l  SP İhlali=10.000 YTL (40.000-30.000) l  Sabit Tenkis Oranı= 10.000 / 50.000 = 1/5 l  Dairenin Karar Tarihindeki Değeri=100.000 YTL l  A’ya ödenecek= 20.000 YTL (TMK 564/II’ye göre 100.000

x 1/5=)


175

Tenkisin Hükümleri V (intifa ve irat vasiyetleri TMK 568)

l  Mirasbırakan, tahmin edilen devam sürelerine göre sermayeye çevrilmeleri hâlinde tasarruf edilebilir kısmı aşan intifa hakkı veya irat borcu ile terekesini yükümlü kılarsa, mirasçıları, intifa hakkının veya irat borcunun tenkisini ya da tasarruf edilebilir kısmı vererek bu yükümlülüğün kaldırılmasını isteyebilirler.


176

Tenkisin Hükümleri VI (intifa ve irat vasiyetleri TMK 569)

l  Mirası artmirasçıya geçirme yükümlülüğü ile saklı payı zedelenen mirasçı, aşan kısmın tenkisini isteyebilir.


177

Tenkis Usulü (Sıra) I l  Tenkis, saklı pay tamamlanıncaya kadar, önce

ölüme bağlı tasarruflardan; bu yetmezse, en yeni tarihlisinden en eskisine doğru geriye gidilmek üzere sağlararası kazandırmalardan yapılır.

l  Kamu tüzel kişileri ile kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan ölüme bağlı tasarruflar ve sağlararası kazandırmalar en son sırada tenkis edilir.

l  TMK 570 tamamlayıcı bir hükümdür. Mirasbırakan aksine düzenleme öngörebilir.


178

Tenkiste Usul (Sıra) II l  Birden fazla ölüme bağlı tasarruf varsa bunlar

•  Birlikte (aynı sırada) ve •  Orantılı olarak tenkise tabi olur.

l  ÖBT tenkisi yeterli olmazsa sağlararası tasarruflarda tenkise gidilir: •  Aynı anda ifa edilen sağlararası tasarruflar aynı sırada

oranlı olarak tenkis edilir. •  Farklı tarihlerde ifa sözkonusu ise: en yeni tarihlisinden en

eskisine doğru geriye gidilmek üzere tenkis yapılır. l  Sağlararası tasarruflarda sıra borç doğuran sözleşmenin

yapıldığı tarihe göre belirlenmesi hakim görüş ve doktrince kabul edilmektedir.


179

Tenkiste Usul III Orantılı Tenkis

TMK 561 ve 563 maddelerinde farklı olarak

düzenlenmiştir.


180

Saklı Payı Olmayan Kişiler Lehine Yapılan Orantılı Tenkis I

l  TMK 563 göre mirasbırakan başka türlü istemedikçe, tenkis bağışlamaların tümünün toplamına oranlı olarak yapılır:


181

Saklı Payı Olmayan Kişiler Lehine Yapılan Orantılı Tenkis II

l  Formül: TnkM = mB x İhlSP TopB

• TnkM= Tenkis miktarı • MB= Münferit Bağışlama (saklı payı ihlal

eden) •  İhlSP= İhlal Edilen Saklı Pay • TopB= Tenkise Tabi Toplam Bağışlamlar


182

Saklı Payı Olmayan Kişiler Lehine Yapılan Orantılı Tenkis / Örnek 1 l  M’nin tek mirasçısı oğlu O var. Tereke=60 YTL, M à A’ya 36 YTL, M

à B’ye 24 YTL vasiyet etmiştir: l  O’nun SP=30 YTL l  A’dan yapılacak tenkis:

•  TnkM = mB x İhlSP TopB

36 x 30 = 18 YTL 60

l  B’den yapılacak tenkis: •  TnkM = mB x İhlSP

TopB

24 x 30 = 12 YTL 60


183

Saklı Payı Olmayan Kişiler Lehine Yapılan Orantılı Tenkis / Örnek 2

l  M’nin tek mirasçısı eşi E. Tereke=12 YTL, M à A’ya 3 YTL, M à B’ye 4 YTL M à C’ye 2 YTL vasiyet etmiştir:

l  E’nin SP= 9 (12 x ¾) l  İhlSP = 9 – 3 = 6 (SP – Tereke Kalanı)

• TnkM = mB x İhlSP

TopB


184

Saklı Payı Olmayan Kişiler Lehine Yapılan Orantılı Tenkis / Örnek 2 l  A’dan yapılacak tenkis:

•  TnkM = mB x İhlSP TopB

3 x 6 = 2 YTL 9

l  B’den yapılacak tenkis: •  TnkM = mB x İhlSP

TopB 4 x 6 = 2, 7 YTL 9

l  C’den yapılacak tenkis: •  TnkM = mB x İhlSP

TopB 2 x 6 = 1,3 YTL 9


185

Saklı Paylı Kişiler Lehine Yapılan Orantılı Tenkis

l  TMK 561 e göre: Saklı pay sahibi mirasçılara ölüme bağlı tasarrufla yapılan ve tasarruf edilebilir kısmı aşan kazandırmaların onların saklı paylarını aşan kısmı orantılı olarak tenkise tâbi olur.


186

Saklı Paylı Kişiler Lehine Yapılan Orantılı Tenkis / Örnek 1 l  M’nin üç oğlu var. Tereke=60 YTL, M à oğlu A’ya 36 YTL, M à oğlu B’ye 24 YTL vasiyet etmiştir.

Oğlu C den ise bahsetmemiştir. l  Tenkise uğrayacak kişiler saklı paylı mirasçı olduğundan, onların saklı payları dışında kalan

bağışlamalar tenkise tabidir. (tenkise tabi saklı pay düşülen bağışlamalar ‘s’ ile gösterilmiştir) •  mBs= saklı paydüşülen mümferit bağışlama •  TopBs= saklı pay düşülen bağışlamaların toplamı

l  C’nun SP=10 YTL l  A’dan yapılacak tenkis:A’nın SP=10 YTL

•  TnkM = mBs x İhlSP TopBs

26 x 10 = 6,5 YTL 40

l  B’den yapılacak tenkis:B’nin SP=10 YTL •  TnkM = mB x İhlSP

TopBs

14 x 10 = 3,5 YTL 40


187

Saklı Paylı Kişiler ve Saklı Paylı Olmayanlar Lehine Yapılan Tasarruflarda Orantılı Tenkis

l  TMK 561 md. ikinci cümlesi: Tenkise tâbi birden fazla ölüme bağlı tasarrufun bulunması hâlinde, saklı pay sahibi mirasçıya yapılan kazandırmanın saklı payı aşan kısmı ile saklı pay sahibi olmayan kimselere yapılan kazandırmalar orantılı olarak tenkis edilir.


188

Saklı Paylı Kişiler ve Saklı Paylı Olmayanlar Lehine Yapılan Tasarruflarda Orantılı Tenkis / Örnek l  M’nin oğulları A ve B mirasçısıdır. l  M à A’ya 45.000 YTL vasiyet etmiş. l  M à arkadaşı Ü’ye 10.000 YTL vasiyet etmiş. l  M’ B’ye bir vasiyet bırakmamıştır. l  Tereke 60.000 YTL dir. l  A ve B’nin SP=15.000 YTLdir. l  B’terekede kalan 5.000 YTL alır. Geri kalan 10.000 YTL SP için

A ve Üye başvurur. l  A saklı paylı miarsçıdır. Ü’nün saklı payı yoktur.

•  A için Tenkise Tabi Bağışlama 30.000 YTL (45.000 – 15.000) •  Ü’nün Tenkise Tabi Bağışlası 10.000 YTL •  Toplam Tenkise Tabi Bağışlama 40.000 YTL


189

Saklı Paylı Kişiler ve Saklı Paylı Olmayanlar Lehine Yapılan Tasarruflarda Orantılı Tenkis / Örnek

l  A için Tenkis: •  TnkM = mB x İhlSP

TopB 30 x 10 = 7,5 YTL 40

l  Ü için Tenkis: •  TnkM = mB x İhlSP

TopB 10 x 10 = 2, 5 YTL 40

l  B’ A’dan 7,5 YTL Ü’den de 2,5 YTL alır.


190

Tenkis ve Tenkiste Sıra / Örnek 1

l  Evli olmayan M’nin A ve B adında iki oğlu vardır. M ölümünden bir yıl önceki sevgilisi S’ye 20.000 TL bağışlamıştır. Ölümündeki sevgilisi Y’yi ise mirasının 1/5 i için mirasçı tayin etmiştir.Aynı zamanda oğlu A’nın mirasın 1/5 ini ve oğlu B’nin de mirasın 3/5 ini almasını vasiyet etmiştir. Terekesi 140.000 TL dir.


191

Tenkis ve Tenkiste Sıra / Örnek 1.a

l  1. Mirasçıların saklı paylarının hesabı: • 140.000 TL mevcut tereke • + 20.000 TL eklenecek değer (S’ye yapılan

bagış TMK 508, TMK 565/I,3) • =160.000 TL

l  2. Saklı Paylar • A=40.000 (yasal miraspayının x ½ ) • B=40.000 (yasal miraspayının x ½ )


192

Tenkis ve Tenkiste Sıra / Örnek 1.b l  3. Vasiyete göre

•  A = 28.000 TL (12.000 TL Saklı Pay İhlali) •  B = 84.000 TL (44.000 TL Saklı Pay Fazlası) •  Y = 28.000 TL (28.000 TL Saklı Pay Yok)

l  4. A’nın saklı payı 12.000 TL ihlal edilmiştir. Tenkise tabi tasarruf olarak akla B ve Y ye yapılan ölüme bağlı tasarruf ile S’ye yapılan sağlararası bağışlama gelmektedir. •  Ancak önce ölüme bağlı tasarruflar tenkis edilecektir

daha sonra saklı pay tamamlanmamış ise sağlararası bağışlama tenkise uğrayacaktır (TMK 570).


193

Tenkis ve Tenkiste Sıra / Örnek 1.c

l  5. A’nın ihlal edilen saklı payı 12.000 TL icin tenkis yapılacaktır. •  Saklı payın sağlanması için B ve Y lehine yapılan

ölümebağlı tasarruf orantılı olarak tenkis edilecektir (TMK 561 / 563)

l  B aleyhine tenkis: •  44.000 (mBs)x 12.000 (ihlSP) / 72.000 (TopB) = 7333

l  Y aleyhine tenkis: •  28 x 12 / 72 =4.666


194

Tenkis ve Tenkiste Sıra / Örnek 1.d

l  Sonuç: • A terekeden 40.000 YTL (Saklı Pay) • B terekeden 76.667 (84.000 – 7333) • Y terekeden 23.334 (28.000 – 4666) • Ölüme bağlı tasarrufların tenkisi ile A’nın saklı

payı temin edildiğinden S’ye yapılan sağlararası bağış tenkise uğramayacaktır.


195

Mirasın Geçmesi


196

Mirasın açılması

l  Miarsın geçmesi için ilk şart mirasın açılmasıdır. Yani mirasbırakanın ölmesidir.

l  Mirasbırakanın ölmesi veya hakkında ölüm karinesi veya gaiplik kararı verilmesiyle miras açılır. (Gaiplik kararı geçmişe etkilidir TMK 35/II)


197

Mirasın açılmasının hükümleri

l  Mirasçılar bu ana göre belirlenir. l  Tereke mirasbırkanın ölüm günündeki

değerine göre belirlenir.(TMK 507) l  Sağlararası bağışlamalar da TMK 575/c.

2 ye göre ölüm anındaki değerlerine göre belirlenir.


198

Mirasçılık Ehliyeti

l  Sağ Olmak l  Hak Ehliyeti Olmak l  Mirastan Yoksun Olmamak

Sağ Olmak

Hak Ehliyeti

l  Gerçek ve tüzel kişilerin hak ehliyetine sahip olmaları gerekir

l  Tüzel kişiliği bulunmayan bir topluluğa belli bir amaç için yapılan kazandırmaları, o topluluk içindeki kişiler, mirasbırakan tarafından belirlenen bu amacı gerçekleştirme kaydıyla birlikte edinmiş olurlar; amacın bu yolla gerçekleştirilmesine olanak yoksa, yapılan kazandırma vakıf kurma sayılır

Mirastan Yoksunluk

l  Iskattan farklı olarak kendiliğinden hüküm doğurur, mirasbırakanın irade açıklamasına gerek yoktur.

l  Kanunda sınırlı sayılan sebeplerle mümkündür.

Documents

Miras HukukuHukuku.pdf · • Ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklananlar ... Sözlü vasiyet miras hukuku düzenlemesizde istisnai bir durumdur. El yazısı ve resmi