1. MISIR LKE RAPORU Hazrlayan : Zeynep TATEPE BLG Ankara -
February, 2013
2. MISIR Temel Sosyal ve Ekonomik Gstergeler Temel Sosyal
Gstergeler Resmi Ad MsrArap Cumhuriyeti Devlet ekli Cumhuriyet Nfus
83 milyon Yzlm 1.001.450 km 2 Dil Arapa Din Mslman (% 90) -
Hristiyan (% 10) Para Birimi Msr Poundu (EGP veya LE) Bakent Kahire
Balca ehirler Kahire (Bakent), skenderiye, Aswan, Asyut, Port Said
Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Msr lke Raporu, Kasm 2012
Temel Ekonomik Gstergeler 2007a 2008a 2009a 2010a 2011a 2012c 2013c
132,2 164,8 188,0 214,4 231,1 254,9 253,9 7,1 7,2 4,7 5,1 1,8 2,2
3,3 5.059 5.666 5.878 6.154b 6.286b 6.406 6.616 8,9 8,7 9,4 9 12b
12,5 11,6 GSYH (milyar ABD dolar) Reel byme (%) Kii ba GSYH d (ABD
dolar) sizlik (ort; %) Tketici fiyat enflasyonu (ort; %) 9,5 18,3
11,8 11,1 10,2 7,6 8,2 5,63 5,43 5,55 5,63 5,94 6,05 6,82 hracat
(fob-milyon ABD dolar) 24.455 29.849 23.089 25.024 27.913 26.078
28.582 thalat (fob- milyon ABD dolar) 45.256 56.623 45.564 52.698
56.132 59.323 63.218 Cari denge (milyon ABD dolar) 194 -1.331
-3.195 -5.596 -7.581 -8.133 -8.254 Dviz kuru LE: $ (ort) Kaynak:
The Economist Intelligence Unit, Msr lke Raporu, Ekim 2012 a
Gerekleen b EIU projeksiyonu c EIU tahmini d Satn alma gc
paritesiyle yesi Olduu Uluslararas Kurulular ABEDA, AfDB, AFESD,
AMF, AU, BSEC (gzlemci), CAEU, CICA, COMESA, D-8, EBRD, FAO, G-15,
G-24, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICRM, IDA, IDB, IFAD, IFC,
IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO,
ITSO, ITU, LAS, MIGA, MINURSO, MONUSCO, NAM, OAPEC, OAS (gzlemci),
OIC, OIF, OSCE (partner), PCA, UN, UNAMID, UNCTAD, UNESCO, UNHCR,
UNIDO, UNISFA, UNMIL, UNMISS, UNOCI, UNRWA, UNWTO, UPU, WCO, WFTU,
WHO, WIPO, WMO, WTO. Genel Bilgiler Corafi Konum Msr topraklarnn
byk blm Afrika ktasnn kuzey dousunda yer almakla birlikte, lkenin
kuzey dou blgesi Svey kanal ile Arap yarmadasndan ayrlmaktadr. Msr
douda srail ve Suudi Arabistan, batda Libya, gneyde ise Sudan ile
komudur. Siyasi ve dari Yap 1517 ylnda Osmanl mparatorluu idaresine
geen Msr, 1914 ylna kadar resmen bu -, 2013 2 / 41 Yasal Uyar :
Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir
yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir
ortamda datm yasaktr.
3. mparatorluun bir paras olarak kalm, bu tarihte 1883'te lkede
siyasal egemenliini kurmu olan ngiltere'nin himayesine girmitir.
Msr 1798-1801 tarihleri arasnda ise Fransz igali altnda kalmtr.
1922 ylnda iktidara gelen Kral Fuad Msr'n bamszln iln etmitir.
Ancak, Msr'daki ngiliz askerleri 1946 ylna kadar lkeden ekilmemi,
bu tarihte ise Svey Kanal blgesini ellerinde bulundurmak kouluyla
lkenin dier kesimlerini terketmitir. 1952 ylnda General Necip ve
Albay Nasr'n liderliindeki gen subaylar tarafndan gerekletirilen
darbe sonucunda Kral Faruk lkeyi terketmek zorunda braklm ve 1953
ylnda Cumhuriyet kurulmutur. 1956 ylnda yaplan seimlerde Cemal
AbdlNasr Bakan olarak seilmitir. Bakan Nasr, lkede sosyalist
ilkelere dayal bir ekonomik dzen kurmu, d politikada ise, aamal
olarak, sosyalist blok lkeleriyle yakn ekonomik, siyasi ve kltrel
ilikiler iine girmi, Balantszlar hareketinin kurucular arasnda yer
almtr. Msr, 1948'de ve 1967'de, dier Arap lkelerinin bazlaryla
birlikte srail karsnda byk yenilgiye uramtr. 1970 ylnda Nasr'n lm
ile Enver Sedat Devlet Bakan olmu ve 1981 ylnda bir suikast sonucu
ldrlnceye kadar, lkede nemli ekonomik, sosyal ve siyasal
deiiklikler gerekletirmitir. Bakan Sedat, Nasr'n aksine, Msr' bata
ABD olmak zere Bat dnyasna yaklatrm, Msr ekonomisinde zel sektre
yeniden yer verilmi, "ak kap" politikas uygulanmaya balanarak
yabanc sermayenin lkeye gelmesi salanmtr. Sedat, nce srail'e kar
1973 Savan kazanm, 1978'de ise Camp David Anlamasyla srail ile Msr
arasnda bar kurmu, srail bu anlama uyarnca igal ettii Msr
topraklarndan 1981 ylnda geri ekilmitir. ki lke arasnda 1980 ylnda
diplomatik iliki kurulmutur. Enver Sedata dzenlenen suikastn
ardndan 1981 ylnda Cumhurbakanlna getirilen ve nclleri gibi asker
kkenli olan Hsn Mbarek, ieride Enver Sedat'n uygulad ekonomik ve
sosyal politikalar ana hatlaryla srdrm ve bata ABD olmak zere Bat
dnyasyla yakn ilikiler tesis etmitir. Msr, Cumhurbakan Mbarek
dneminde de Filistin sorununun zmlenmesi abalarnda nde gelen bir
rol stlenmi, ayrca Camp David sonras karld slam Konferans rgt'ne,
daha sonra da Arap Ligine geri dnmtr. 30 yl iktidarda kalan Mbarek
25 Ocak 2011de balayan ve 18 gn sren protesto gsterileri sonucunda
istifa etmitir. 25 Ocak ya da Tahrir Devrimi olarak adlandrlan bu
tarihi krlma, Msrda devam etmekte olan yeni bir ina srecinin
balangc olmutur. Tahrir Devrimi sonrasnda Parlamentonun alt ve st
kanatlar feshedilmi, Cumhurbakan Mbarak bata olmak zere Hkmet
yelerinin nemli bir ksm ve nde gelen st dzey brokratlardan bazlar
tutuklanmlardr. 1971 tarihli Msr Anayasas Tahrir Devrimi sonrasnda
askya alnm ve Silahl Kuvvetler Yksek Konseyi ynetime el koymutur.
2011 yl sonunda ise Halk Meclisi seimleri yaplm ve zgrlk ve Adalet
Partisi Halk Meclisindeki sandalyelerin %47sini, El Nur Partisi ise
sandalyelerin %25ini kazanmtr. 29 Ocak11 Mart 2012 tarihlerinde ise
Danma (ura) Konseyi seimleri geekletirilmitir. 2012 ylnn Haziran
aynda Anayasa Mahkemesinin Meclisi iptal kararnn glgesinde
gerekletirilen ilk zgr devlet Bakanl seimlerinin ikinci turunu,
Mslman Kardeler'in aday Muhammed Mursi kazanmtr. 2 Austos 2012
tarihinde ise Mursi tarafndan Babakan seilen Hiam Kandil
liderliinde Msr Hkmeti kurulmu ve almalarna balamtr. Nfus ve gc
Yaps Msr Arap dnyasnn en fazla nfusa sahip olan birinci lkesi,
Afrika ktasnn ise ise Nijerya ve Etiyopya'dan sonra nc lkesidir.
Nfusun neredeyse tamam, lkenin nemli varl olan Nil nehrinin
kylarnda yaamaktadr. lkenin kuzeyinde yer alan Nil Deltas dnyann en
kalabalk blgelerinden bir tanesidir. Bu blgede km ye den kii says
1.540tr. Msrn tarm alanlarnn neredeyse tamam bu blgede yer
almaktadr. lke nfusunun 1/3 tarm sektrnde faaliyet gstermektedir.
Toplam tarmsal alan 3,4 milyon hektar, sulanabilir tarm alan 2,9
milyon hektar olmakla birlikte, verimli Nil deltasnda ylda birka
kez rn alnabilmekte ve bu durum Msr nemli bir tarm lkesi konumuna
getirmektedir. lkede baz l alanlar iyiletirilerek tarmsal retime
uygun hale getirilmeye allmaktadr. Doal Kaynaklar ve evre Msr 4,4
milyar varillik kantlanm petrol rezervleri ile dnyada 27. srada
olup, petrol kaynaklar asndan kendi kendine yeterli bir lke olarak
kabul edilmektedir. Mineral yaktlar (doalgaz dahil) en nemli ihra
grubu olup 2011 ylnda toplam ihracatn %26,3n oluturmutur. Msr iin
gelecekte petrol yerine doal gazn nem tayaca tahmin edilmektedir.
2,2 trilyon metrekplk kantlanm doalgaz rezervleri ile Msr bu alanda
dnyann 17. byk lkesi konumundadr. Genel Ekonomik Durum Ekonomik Yap
Msr Arap lkeleri iinde Suudi Arabistan ve Birleik Arap
Emirliklerinin ardndan nc byk ekonomidir. Afrika ktasnda ise Gney
Afrikadan sonra ikinci byk ekonomiye sahiptir. Gelimekte olan Msr
ekonomisi nemli lde d ticaret a vermekle birlikte, bu ak, turizm,
Svey kanal ve ii gelirleriyle kapatlmaya allmaktadr. 2011 ylnda
tarm sektr GSYHnn % 14,4n oluturmutur. GSYHnn yaklak % 39,5ini Msr
lke Raporu 3 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt
yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya
da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
4. oluturan imalat sanayi petrol ileme dahil, Kahire ve Nil
Deltasnda younlamtr. Petrol sanayi, tekstil ve hazr giyim en nemli
sektrlerdendir. Dier gelimi sanayi dallar elik, imento, kimyasallar
ve ila sanayidir. Turizm, doal gaz, Svey Kanal gelirleri ve
beraberinde Krfez lkelerindeki yenilenme almalar nedeniyle inaat
sektrndeki canlanma, ekonominin lokomotifi durumuna gelmitir. Msr
ekonomisinde turizmin nemli bir rol vardr. Dviz girdilerinin nn
turizmden kaynaklanmakta, her yedi Msrldan birisi geimini turizmden
salamaktadr. Bununla birlikte 2011 yl Ocak aynda balayan karklklar
turizmi olumsuz etkilemi ve turizm gelirleri 2011 ylnda yaklak %30
orannda derek 8,8 milyar ABD dolar olarak gereklemitir. Msr ziyaret
eden turist says 2010 ylnda 14 milyon iken, 2011 ylnda 9,5 milyon
olmutur. Svey kanal ise 2011 ylnda, yaanan politik olaylardan
etkilenmeyerek Msr ekonomisine katk salamaya devam etmi ve 5,22
milyar ABD dolar gelir salamtr. lkede bankaclk sektr yaplan
reformlarla glendirilmitir. Merkez Bankasna kaytl yaklak 40 adet
banka bulunmaktadr. Pazarn % 40-50si devlet bankalarnn
kontrolndedir (bu oran 2001 ylnda %80 civarnda idi). Ekonomi
Politikalar 1990l yllardan itibaren Msr pazar ekonomisi olma
yolunda yapsal reform srecini IMF desteiyle yrrle koymaya balam, bu
erevede, maliye, para-banka politikalar ile zelletirme ve ticaretin
serbestletirilmesine ynelik dzenlemelere gitmitir. Msrda aktif
nfusun te birinin istihdam edildii tarm sektr varln Nil Nehrine
borludur. 169 milyar m3lk su tutma kapasitesine sahip Aswan barajnn
1970 ylnda ina edilmesiyle birlikte Nil sular kontrol altna alnarak
sulamaya msait tarm alanlar geniletilmitir. Cumhurbakan Nasr
zamannda merkeziletirilen Msr ekonomisi, Enver Sedat dneminde
serbestleme srecine girmi, Mbarek dneminde de bu yndeki abalar
glenerek devam etmitir. 1991 ylnda Msr ekonomisi kapsaml bir dnm
dnemine girmitir. Bu meyanda fiyat kontrolleri gevetilmi, devlet
sbvansiyonlar azaltlm, yatrm ve ticaret ksmen serbestletirilmitir.
retim kamu sektrne daha az baml hale gelmeye balam ve 1994ten bu
yana KTlerin %40 zelletirilmitir. 2004-2008 aras dnemde yabanc
yatrmlar ekmeye ve milli geliri artrmaya ynelik yapsal reformlar
hayata geirilmi, ticari serbestleme, yatrm teviki salanarak yasal
dzenlemelerde esneklie gidilmitir. lkede gerekletirilen ekonomik
reformlar nedeniyle, Msr, Dnya Bankas - IFC (International Finance
Corparation) tarafndan 2009 ylnda, en aktif reformlar gerekletiren
ilk 10 lke arasna 4. kez seilmitir. 2011 ylnda yaanan Arap Bahar
sonrasnda reform sreci sekteye uramtr ancak, lkede siyasi istikrarn
tesisinden sonra reformlara tekrar balanmas ngrlmektedir. Yaanan i
karklklar dneminde zirveye ulaan isizliin azaltlmas ve lkenin en
nemli sorunlarndan biri olan fakirliin (her be kiiden biri alk
snrnn altnda) giderilmesi hkmetlerin en nemli sorunlar arasndadr.
Ekonomik Performans Msr ekonomisi son yllarda baarl bir performans
gstermektedir. 2009 ylnda kresel kriz nedeniyle pek ok lke
ekonomisi klrken Msr ekonomisi %4,7 byme gstermitir. Bu durum
ortalama % 7 byme ile ifade edilen bir nceki 3 yla nazaran bir d
ifade etmektedir. Msrn ihracatndaki d baml olduu ABD ve AB kaynakl
d talebin dmesi ile yakndan ilgilidir. 2010 yl byme oran %5,1
olurken, 2011 ylnda yaanan i karklklarn etkisiyle, reel byme %1,8
olarak gereklemitir. 2010 ylnda 214 milyar dolar olan Msr GSYH's
2011'de 231 milyar dolar olarak gereklemitir. WTO istatistiklerine
gre Msr 2011 ylnda 59 milyar dolarlk ithalatla dnyann en byk 49.
ithalats, 31 milyar dolarlk ihracatla dnyann en byk 64. ihracats
olmutur. Ekonomide Gelecee Ynelik Beklentiler 2011 ylnda yaanan i
karklklarn etkisiyle reel byme %1,8 olarak gereklemitir. 2012 ylnda
ekonominin %2,2 orannda bymesi ngrlmektedir. 2012-2017 yllarnda
ekonomik bymenin ortalama % 7,2 olmas beklenmektedir. nmzdeki
dnemde d ticaret ann bir miktar artmas beklenmektedir. Ancak Suvey
Kanal gelirleri ve turizm lke ekonomisine olumlu katkda bulunmaya
devam edecektir. -, 2013 4 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd
ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya
basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
5. Sektrler Tarm ve Hayvanclk Msr 1980li yllarda tarm sektrne
ynelik reform srecini balatmtr. Devlet tarm alanlarndaki kontroln
ve payn azaltmak istemektedir. Bugn artk Msrda tarm sektr tamamen
zel sektr tarafndan piyasa koullarnda ve ihracata ynelik olarak
ilenmektedir. Msr net tarm rnleri ve gda rnleri ithalats olmaya
devam etmektedir. Msr'n en nemli tarm rnleri arasnda; pamuk,
domates, pirin, buday, msr, patates, soan-sarmsak, zeytin, eker
kam, hurma, narenciye, mango ve bahecilik rnleri (zm, ilek, biber,
eftali, kavun, karpuz) yer almaktadr. zellikle uzun elyafl Msr
pamuu dnya pazarlarnda talep grmektedir. Toplam igcnn %33nn tarm
sektrnde istihdam edilmesi ve tarm sektrnn milli gelirde yaklak %
14 orannda paya sahip olmas, sektrn devletin ekonomi politikalarnda
ncelikli yerini korumasna neden olmaktadr. Toplam nfusun % 55'i
krsal alanda yaamaktadr. Ancak lke corafyasnn sadece % 4nn tarma
elverili olmas nedeniyle, mevcut tarmsal alanlarn en etkin biimde
deerlendirilmesi, buna ilave olarak yeni tarmsal alanlarn kazanm
projeleri nem tamaktadr. Ayrca, Msrn Akdeniz sahilleri dnda ok az
ya almas nedeniyle lke tarm sulamaya bamldr. Bu nedenle, sulama
tekniklerinin gelitirilmesi ve ynetimi nem kazanmaktadr. Msr, tarm
alanlarnda gbre kullanma asndan blgede birinci, dnyada ise n
sralarda yer almaktadr. Gbre retimi alt zel irket tarafndan
yaplmakta ve ylda 6,6 milyon ton retimle lke ihtiyacnn % 90-95i
karlamaktadr. 2000li yllara gelindiinde buday, msr, pirin, sebze ve
meyve retiminde nemli aamalar kaydedilmekle birlikte, Msr baz temel
tarm rnlerinde halen ithalata baml durumdadr. zellikle buday, msr,
eker, yemeklik ya ve bakliyatta ciddi ithalat yaplmaktadr. Buna
karlk, pirin, narenciye, soanl bitkiler, patates gibi rnlerde dnya
ticaretinde rekabet eden lkeler arasna girmitir. Meyve retiminin
miktarca % 64n portakal, karpuz, zm, hurma, muz ve kavun retimi
oluturmaktadr. Gda tketim rnleri piyasasnda, Ocak 2003de yaplan
devalasyonun etkilerini gidermek iin sekiz temel gda maddesinde
destekleme yaplmtr. Bunlar; pirin, hayvan ya, eker, ya, mercimek,
baklagiller, makarna ve aydr. Ancak fiyatlar bu desteklemeye ramen
devalasyon ncesi seviyeye dnmemitir. Hayvansal retimde kk iletmeler
arlkta olmakla birlikte, st ve et retimine ynelik modern
iftliklerin says gn getike artmaktadr. 2010 ylnda toplam 1,8 milyon
ton et retilmitir. lkedeki reticilerin kk ve modern retim
teknikleri konusunda yeterince bilgi sahibi olmamalar ve hayvan
varlnn geni bir alana yaylm ve dank olmas sektrn gelimesini
kstlayan faktrlerdir. Ayrca 1990 ylndan itibaren devlet yardmlarnn
ve ithalata uygulanan kstlamalarn aamal olarak kaldrlmas, iftilerin
canl hayvan retiminden kanmasna neden olmaktadr. Sanayi Sanayinin
madencilik sektr ile birlikte milli gelir iindeki pay % 38
dzeyindedir. Toplam igcnn % 17si sanayi sektrnde istihdam
edilmektedir. nde gelen sanayi dallar tekstil, kimya, gda ileme,
ila, imento, demir/elik sanayidir. Mteahhitlik Hizmetleri naat
sektrnn GSYH iindeki pay % 5.5 olup, yaklak 2.5 milyon kiinin
(igcnn %11,3) bu sektrde istihdam edildii tahmin edilmektedir.
Sektrdeki iin % 70i yerel, % 30u ise yabanc mteahhitlik irketleri
tarafndan stlenilmektedir. Sektrde zel sektrn pay % 65 dzeyindedir.
Msrl nemli mteahhitlik firmalar Arap Contractors Group, Orascom,
Holding for Building and Constraction, Egyptian Contracting and
Industrial and Engineering Projects, Nasr General, SIAC, SOC Egypt
DEnterprise, Dorra Group, Giza General, Alexandria Constraction,
Samcrete ve Regwa firmalardr. Msr ekonomisinin lokomotifi olarak
inaat sektr n plandadr. Hzla oalan gen bir nfusa sahip bulunan
lkede, orta gelir dzeyinde bulunanlarn says ve kentlemenin giderek
artmas nedeniyle byk bir konut ihtiyac bulunmaktadr. Gelecek 10-15
yllk dnemde her yl ortalama 600-800 bin konut retilecei tahmin
edilmektedir. u an itibariyle lkede 3 milyon konut eksii bulunduu
ifade edilmektedir. Mevcut durumda retilen konutlar, hzla artan
nfus gz nne alndnda ihtiyac karlamaktan ok uzaktr. Sektrde
kullanlan inaat malzemelerinin yaklak %25i ithal edilmekte, %75i
ise yerel veya yabanc ortakl firmalar tarafndan retilmektedir.
Msrda nmzdeki dnemde, enerji altyapsnn gelitirilmesi amacyla eitli
projeler gerekletirilecei ngrlmektedir. Elektrik retiminin artrlmas
ve petrol ve doalgaz balant hatlar alannda nemli yatrmlar
beklenmektedir. Sektrde dzenlenen kamu ihalelerine girmek iin
yabanc mteahhitlik firmalarnn EFCBCye (Egyptian Federation for
Construction and Building Contractors) kayt yaptrmas zorunludur.
Kayt Msr lke Raporu 5 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile
alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya
basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
6. artlar unlardr: Mracaat formunun doldurulmas irketin
bulunduu lkedeki benzer kurulua kayt belgesinin Msr Konsolosluunca
tasdik edilmi Arapa tercmesi irketin bulunduu lkedeki snflandrma
derecesi (ilgili kurulu tarafndan verilen belgenin Msr
Konsolosluunca tasdik edilmi Arapa tercmesi) irketin en son
yaynlanm bilanosu irket yetkililerince beyan edilecek alanlarn
snfna gre says (mhendis, muhasebeci, hukuku vs.) irket
yetkililerince beyan edilecek sahip olunan makine ve techizat
bilgileri irketin son be ylda alm olduu iler, cari koullarda yrtt
projeler, varsa Msrda yapt projeler hale Kanunu hale ilemleri
1998/89 sayl hale Kanunu ile dzenlenmitir. Sz konusu kanun ihale
ilemlerini ve taraflar aras ilikileri dzenlemektedir. Ancak,
mteahhit ile mteri arasnda bir ihtilaf domas halinde devletin bir
paras olan mahkemelerde ihtilaf grlmekte, mahkeme kararlarnn
sonulandrlmas uzun zaman almaktadr. Dier taraftan, mahkemeler bamsz
olmakla birlikte, kararlar ikili ilikilerden etkilenmektedir. Buna
ilave olarak, kanun, kamu kurumlarnn demeleri zamannda yerine
getirmemesi halinde herhangi bir ceza ngrmemektedir. Son olarak,
kanunda ihaleyi kimin kazanacann belirlenmesinde kalite ve fiyat
birlikte deerlendirmeyi ngrmesine ramen, dk fiyat kaliteye tercih
edilmektedir. hale Kanununun dier bir zellii ise, yabanc irket
tarafndan teklif edilen en dk bedelin %15 zerinde bir bedelin Msrl
bir irket tarafndan teklif edilmesi halinde, bu teklif en dk teklif
saylmaktadr. Dolaysyla, yerli irketleri tercih eden bir yap arz
etmektedir. Turizm Msrn dviz kazandran en nemli sektr turizmdir.
Ancak sektr ani ini ve klara, lke iindeki ve dndaki olaylardan doan
gvenlik endiesinden etkilenmeye ok aktr. Nitekim, 2011 ylnda Turizm
gelirleri bir nceki yla gre yaklak %30 orannda derek 8,8 milyar ABD
dolar olarak gereklemitir. lkenin iklim yaps, Akdeniz ve dnyann
doal akvaryumu olan Kzldeniz sahilleri ile, en nemlisi dnyann en
eski medeniyetlerinden birisi olan firavunlar dneminden kalan
piramitler, tapnaklar ve dier eserler lkeyi turistik anlamda cazip
klmaktadr. En ok turist Almanya, talya ve Rusyadan gelmektedir.
Ulatrma ve Telekomnikasyon Altyaps lkede toplam 92.370 km olan
karayollarnn Kahire, skenderiye, Svey, Port Said ve Fayyum blmleri
iyi durumda olsa da, nemli bir blm bakmsz ve kalitesidir. Bununla
birlikte, Msrda yk tamaclnn %53nn karayollar ile yapld dnldnde,
nmzdeki yllarda bu alanda eitli yarmlar yaplaca ngrlmektedir. Ayrca
lkede 5.195 km uzunluunda demiryolu bulunmaktadr. Kahirede biri
42,5 km, dieri 21 km uzunluunda iki metro hatt bulunmaktadr. 33 km
uzunluunda tasarlanan ve 2019da tamamlanmas ngrlen 3. hat, Fransz
ortakl konsorsiyum tarafndan yaplmaktadr. Msrda; Kahire, Aswan,
Sharm el Sheikh, Dahlia, Luxor, Abu Simbel, New Valley, Hurgada,
East Oweinat, 6th October Hava Limanlar gibi 84 tane sivil ve
askeri amal havaalan bulunmaktadr. Kahireden anlan havaalanna
dzenli seferler mevcuttur. Kahire havaalan hari dierleri 1000-5000
yolcu kapasitelidir. lkeye gelen mallarn ou skenderiye, Damietta,
Port Said ve Svey liman gibi nemli limanlardan giri yapmaktadr.
skenderiye liman lkedeki en byk liman olup, Msr d ticaretinin %55i
bu limandan gerekletirilmektedir. Devlet, limanlarn kapasitesinin
artrlmas iin almaktadr. Dier taraftan Svey Kanal gelirleri, Msrn
dviz kazandran drt ana sektrnden birini oluturmaktadr. Msrda sabit
telefon hizmetleri Telecom Egypt tarafndan verilmektedir. GSM cep
telefonlar konusunda, Mobinil, Vodafone Egypt ve Etisalat irketleri
faaliyet gstermektedir. Kasm 2011 itibaryla 81,7 milyon kii GSM
kullanmaktadr. Internet kullananlarn says giderek artmaktadr. Bilgi
teknolojisi ve internet kullanclarnn saysn artrmak iin bilgisayar
ekipmanlar ve yazlmda ithalat vergileri % 5e drlmtr. lkede internet
kullanm orannn % 35 olduu ve yaklak 30 milyon kiinin internet
kulland tahmin edilmektedir. 2011 itibaryla Msrda 1,75 milyon ADSL
abonesi bulunmaktadr. Enerji Petrol sanayi, ihracat gelirlerinin
yaklak % 40n oluturmakta olup, milli gelirde % 8,6lk bir paya
sahiptir. Petrol gelirleri dviz kazandran drt ana sektrden biridir.
Msrn ham petrol rezervleri tahminen 4,4 milyar varildir . Msr'n
gnlk 750.000 varil kapasiteli 9 adet rafinerisi bulunmaktadr. -,
2013 6 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt
yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya
da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
7. Ham petrol kaynaklar bakmndan kendi kendine yeterli olarak
kabul edilen Msrda, enerji kaynaklar bakmndan ykselen sektr doal
gazdr. Msrn geleceinin petrolden ziyade doal gazda olaca
sylenmektedir. Msr 2,2 trilyon metrekplk kantlanm doalgaz
rezervleri ile bu alanda dnyann 17. byk lkesi konumundadr. lkede
enerji kullanm doal gaza kaydrlarak petrol ihracata
ynlendirilmektedir. Ancak petroln byk ksm lke iinde tketildii iin
ihracata kalan ksmn sre iinde azalaca, lkenin ihracat konumundan
kaca sylenmektedir. Msrn svlatrlm doal gaz (LNG) ihracat 2003 yl
ortasnda balamtr. Msrda, spanyol-Msr ortaklnda iletilen Port-Said
yaknlarndaki Damietta LNG terminali ile skenderiye civarlarnda
EGPC/EGAS, BG, Petronas (Malezya) ve GDF Suez (Fransa)nn oluturduu
Egyptian LNG Konsorsiyumu tarafndan iletilen 2 adet LNG terminali
olmak zere 3 adet LNG terminali bulunmakta olup lkenin toplam LNG
ihra kapasitesi yaklak 17 milyar m3/yldr. 2009 ylnda toplam 13
milyar m3 LNG ihra edilmi olup bunun 7 milyar m3 Avrupaya, 4,5
milyar m3 ABDye ve geri kalan Asya pazarlarna ihra edilmitir.
Bankaclk Msrda, Merkez Bankas, bankaclk ve kambiyo ilemleri 2003/88
sayl Kanun ile dzenlenmitir. Msrda faaliyet gsteren bankalar ile
bunlarn yurt dndaki bayileri Merkez Bankasna kayt yaptrmak
zorundadr. Banka kurulabilmesi iin sermayenin 500 milyon Msr
Poundundan dk olmamas gerekmektedir. Yabanc bankalarn ubeleri iin
alt limit ise 50 milyon dolardr. Bankalar fiyatlandrma ve faiz
oranlarn tespit etmekte serbest braklmtr. Bankalar faaliyetlerini
durdurabilmek iin Merkez Bankasndan izin almak zorundadr. Merkez
Bankas, bankalarn Ynetim Kurulu yelerine mdahale edebilmektedir.
zel ve tzel kiiler sahip olduklar dvizi onaylanm bankalar veya dviz
ofisleri araclyla, deiim, tasarruf gibi faaliyetlerde
bulunabilirler. hracatlarn kazandklar dviz ile ilgili tasarruflarna
baz snrlamalar getirilebilmektedir. lkede bankaclk sektr yaplan
reformlarla glendirilmitir. Merkez Bankasna kaytl yaklak 40 adet
banka bulunmaktadr. 2012 itibaryla pazarn % 40-50si devlet
bankalarnn kontrolndedir (bu oran 2001 ylnda %80 civarnda idi).
Dorudan Yabanc Yatrmlar Dorudan Yabanc Yatrmlarn Grnm Msr, dk ii ve
enerji cretleri ve ikili/ok tarafl ticaret anlamalar ile yatrmlar
iin cazip bir lke konumundadr. 2009 ve 2010 yllarnda Msra srasyla
8,1 ve 6,8 milyar dolar tutarnda net dorudan yabanc yatrm girii
olmutur. 2011 ylnda ise yaanan i karklklara paralel olarak baz
tesisler retimlerini durdurmu ve eitli yatrm projeleri iptal
edilmitir. Msrda en ok yatrm yapan lke ABDdir. ABDyi Avrupa lkeleri
ve Arap lkeleri izlemektedir. Msrda 200n zerinde Trk yatrm
bulunmakta olup bu yatrmlar genelde tekstil zerinde younlamtr.Trk
yatrmlarnn toplam deeri 1,5 milyar dolar zerindedir. Yabanc
yatrmlar iin lkeyi cazip hale getirebilmek, ok uzun dnemden beri
Msrn ekonomi politikalarnda nemli yer almtr. Bu alanda mevzuatta
pek ok olumlu deiiklikler gerekletirilmitir. Msrda yatrm gelitirmek
iin yatrmclara salanan tevik ve garantiler 8/1997 sayl yasa ile
dzenlenmektedir. Bu yasa 230/1989 tarihli yasann yerini almtr.
Yatrmlar konusunda tek yetkili kurum GAFI-Yatrm ve Serbest Blgeler
Genel daresidir. GAFI, yatrm yapmak isteyen yabanclar iin her trl
bilgi ve ynlendirmeyi birlikte bulabilecekleri bir merkezdir. Bir
yatrm projesinin kuruluu ve ileyii iin gerekli tm lisanslar, alma
ve yerleme iznini kartr. Yatrm iin blge ve arazi seiminde yardmc
olur, retime balay tarihini onaylar. Firmalarn ve tesislerinin
karlar ve ortaklarn bu kardaki hisseleri Ticari Gelir ve Sanayi
Aktiviteleri Vergisi ve Sermaye Karlar vergisinden, aktivitenin
balamasn takip eden mali yldan balayarak be yl sresince muaftr. Bu
sre yeni sanayi blgelerinde, yeni kentsel alanlarda ve Babakann
belirleyecei uzak blgelerde 10 yl srecektir. Ayn koullar Gelime
Sosyal Fonundan finanse edilen yeni projelerde de geerlidir. Eski
Vadi dnda kalan yerlerde muafiyet sresi 20 yldr. Firmalarn ve
kurulularnn ortaklk senetleri, kredi ve ipotek szlemeleri, kurulu
tarihlerinden itibaren be yl boyunca damga pulu vergisinden, noter
ve kayt cretleri gibi kesintilerden muaftr. irketin ve tesislerinin
kurulu yeri olarak seilen arazinin kayt szlemesi de bahse konu
kesintilerden muaftr. Bu yasa kapsamnda olan borsaya kaytl anonim
irketler, her yl Merkez Bankas tarafndan belirlenen orana gre denmi
sermayelerinin belirli bir yzdesi iin verilmesi gereken kar
vergisinden muaftrlar. Firmalarn birlemesi, blnmesi veya yasal biim
deitirmesinden kaynaklanan karlar ve denmesi gereken vergi ve
resimler de vergiden muaftr. Bakanlar Kurulu karar ile devlet
arazilerinin bu Msr lke Raporu 7 / 41 Yasal Uyar : Kaynak
gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle
oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm
yasaktr.
8. irketlere cretsiz tahsisi yaplabilir. irket kuruluu iin
yasada belirtilen kurallar erevesinde GAFIden izin alnmas
gerekmektedir. Kurulu izni verilen irketler Ticaret Kt'ne kayt
yaptrmak zorundadr. Bu kaydn GAFI idaresine sunulmas zorunludur.
Genel retim Maliyetleri Msr, halihazrda aada belirtilen retim
maliyetleri nedeniyle yabanc yatrmlar asndan cazip bir lke
durumundadr: 1. i cretleri ($ / ay) : 150200 $ (primler dahil) 2.
Msr Arap Cumuriyetinin Enerji Fiyatlar Elektrik Msr Babakannn 30
Haziran 2008 tarih ve 1795 sayl karar ve 29 Temmuz 2010 tarih ve
2130 sayl karar erevesinde;
(Petrokimyasallar-Demir-imento-Gbre-Aluminyum ve Bakr) sanayilerde
elektrik ( Msr Liras / KW) fiyatlar aadaki gibidir; Tarife
Kategorisi Fiyat ( Msr Liras / KW) ok Yksek Gerilim Enerji Tketimi
( 75 MW den fazla ) 0.217 Yksek Gerilim Enerji Tketimi (20 75MW)
0.263 Orta Gerilim Enerji Tketimi (500 KW 20 MW) 0.358 Cam,
Seramik, ve Porselen sanayilerde ise elektrik ( Msr Liras / KW)
fiyatlar aadaki gibidir; Tarife Kategorisi Fiyat ( Msr Liras / KW)
ok Yksek Gerilim Enerji Tketimi ( 75 MW den fazla ) 0.159 Yksek
Gerilim Enerji Tketimi (20 75MW) 0.192 Orta Gerilim Enerji Tketimi
(500 KW 20 MW) 0.263 Dier taraftan, tm dier sanayilerde elektrik (
Msr Liras / KW) fiyatlar aadaki gibidir; Tarife Kategorisi Fiyat (
Msr Liras / KW) ok Yksek Gerilim Enerji Tketimi ( 75 MW den fazla )
0.154 Yksek Gerilim Enerji Tketimi (20 75MW) 0.186 Orta Gerilim
Enerji Tketimi (500 KW 20 MW) 0.255 Doal Gaz ($ / Bir Milyon ngiliz
Is Birimi): Msr Babakannn 1953/2010 sayl karar uyarnca, -Youn
enerji tketen Demir, imento, Gbre, Alminyum ve Bakr sanayileri ve
Petrokimya (doal gaz yakt olarak kullanld takdirde) sanayinde 2008
tarih ve 1795 sayl karar gibi doal gaz fiyatlar 3 Dolar/ Milyon
ngiliz Is Birimi uygulanmaya devam edilecektir. -Dz Cam, Seramik ve
Porselen sanayilerinde ise 2.3 Dolar/ Milyon ngiliz Is Birimi
uygulanmaktadr. -te yandan dier sanayilerde uygulanan fiyat, 2
Dolar/ Milyon ngiliz Is Birimi uygulanmaktadr. Uluslararas
fiyatlarn deimesi ve Msrn doal gaznn ihracat fiyatnn ortalamas
erevesinde, yukardaki fiyatlar srekli olarak gz nnde bulunmaktadr.
3. Su ve Kanalizasyon Fiyatlar ($ / m3): Msr Babakannn 1914/2007
sayl karar uyarnca, su ve kanalizasyon fiyatlar aadaki gibidir;
2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Su ($ / m3) 0.178
0.214 0.258 0.311 0.374 Kanalizasyon ($ /m3) 0.124 0.150 0.181
0.218 0.262 4. Bina cretleri ($ / m2) : kiye ayrlmaktadr. a.
Fabrika inaat tr ve kalitesine gre 110-140 $ arasnda deimektedir.
b. Mesken inaat ise kalite ve mevkisine gre 180-210 $ arasnda
deimektedir. 5. Kurumlar Vergisi: Msrda standart kurumlar vergisi
%20dir. 6. Gelir Vergisi: Msrda standart gelir vergisi %20dir. 7.
KDV (Sat Vergisi Ad Altnda): %5 - %25. Ortalama %10. Serbest
Blgelerde uygulanmamaktadr. 8. Sosyal Sigorta Primleri : Sosyal
Sigorta Primleri, iveren tarafndan Sosyal Sigorta daresine denmesi
gerekmektedir. Bu primler, yallk, alamaz hale gelme, i kazalar,
hastalk ve isizlik sigortasn kapsamaktadr.veren maalarn %26s, iler
ise %14 orannda prim demesi yapmas gerekmektedir. Serbest Blgeler
ve Mevzuat -, 2013 8 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile
alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya
basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
9. Msrda, 7 kamu, 3 zel olmak zere 10 adet serbest blge
bulunmaktadr. Bunlardan en nemlileri skenderiye ve Port Said
Serbest blgeleridir: skenderiye, Damietta, Ismailia, Media
Production City, Nasr City, Port Said, Port Tawfik and Abaddia
(Suez), East of Port Said, Badr, Shibin El-Koum, Keft. Msrda
Serbest Blgelerde gelir vergisi, net gelirin %10udur. alanlara
uygulanan gelir vergisi %5tir. Serbest Blgelerde kurulacak
firmalarn ihtiyac olan makine, hammadde vs. Gmrk vergisi ve KDV
demeden ithal edebilir. Kamu Serbest Blgeler Mevzuat u ekildedir:
1. Yatrmc ilgili Serbest Blge Mdrlne yatrm projesi bavuru formunu
iletir, 2. Serbet Blgeler Teknik Komitesi bavuruyu inceledikten
sonra ilk geici onay verir, 3. Yatrmc yllk kira bedelinin %10unu
garanti olarak der (min. 1000$), 4. Bavuru kesin onay iin Serbest
Blgeler Genel Mdrlne yollanr, 5. Yatrmc ilk yln kirasn ve %10luk
garantiyi der demez ilgili serbest blgedeki alan alabilir, 6.
Yukardaki prosedrler tamamlannca yatrmcya serbest blgedeki alann
lisans ve belgeleri verilir, 7. Yatrmc Yatrm Bakanlnda oluturulan
One Stop Shopta ticari kaydn yaptrp vergi kartn almakla ykmldr, 8.
Yatrm Bakanlnn yllk masraflarn karlamak amacyla, yatrmc, banka
garantisi sunmaldr. Bunun yan sra sendikal bir mhendisin hazrlad
fabrika projesi de sunulmaldr, 9. lgili serbest blge yatrmcya
aktiviteye geme izni verir. zel Serbest Blge Mevzuat ise u
ekildedir: 1. Yatrmc Yatrm Bakanlna verilmek zere, zel Serbest
Blgede yatrm yapmak istediine dair bir bavuru formu doldurur, 2.
Serbet Blgeler Teknik Komitesi bavuruyu inceledikten sonra ilk
geici onay verir, 3. Yatrm Bakanl tarafndan yatrmcya serbest blgeyi
incelemesi iin davette bulunulur, 4. Projenin onaylanmasndan sonra
yatrmc ilgili serbest blge tarafndan davet edilir, 5. Yatrmcnn
yerleik hale gemesini takiben, Yatrm Bakanlna aadaki belgeler
yollanr: Yatrm Bakanlnn belirleyecei miktar ieren garanti mektubu,
Yatrm projesinin belli bir miktar Yatrm Bakanlna denecek, irketin
ie balamas iin yatrmcya Yatrm Bakanl tarafndan lisans verilecektir.
Serbest Blgelere ilikin ayrntl bilgi
http://www.gafinet.org/freezones-Egypt.htm de yer almaktadr. Yatrm
amacyla Msra gelen firmalarmz, aadaki GAFI (Msr Yatrmlar ve Serbest
Blgeler daresi) yetkilileri ile temasa geilerek, yatrm alanna
ilikin olarak detayl malumat talep etme yoluna gitmektedir. GAFI
tarafndan yatrmclara, sanayi blgelerine ve serbest blgelere
uzmanlar eliinde kendileri ara tahsis etmek suretiyle tantm
gezileri dzenlenmekte, ilgili sektr temsilcileri ile grmeleri
salanmaktadr. GAFI Yatrm ve Serbest Blgeler Dairesi yetkililerin
iletiim detaylar u ekildedir: Yetkili Ad Titri Telefon No Faks No
Email Adresi Eman Ahmed Said Trk Masas efi +202 2263 3485 +202
24055996 [email protected] Sanayi Blgeleri ve Mevzuat 2002/83 sayl
Kanun ile dzenlenmitir. Bu blgelerin amac, tarm, sanayi ve hizmet
projelerine ynelik yatrmlarn tevik edilmesidir. Her blge, Maliye
Bakannn onay ile birlikte blgenin Ynetim Kurulu tarafndan kurulacak
zel gmrk ve vergi sistemi oluturabilmektedir. Bu blgelerde iveren,
i akdine son verme konusunda daha rahat davranabilme imkanna
sahiptir. Hatta zel bir sigorta sistemine de gelitirebilir. Gelir
vergisi net gelirin %10u oranndadr. alanlara uygulanan gelir
vergisi ise %5 dzeyindedir. Kurulacak iletmelerin ihtiyac olan
makina, ham madde, yedek para, vs. gmrk vergisi ve sat vergisi
(KDV) denmeden ithal edilebilmektedir. 2 Ekim 2007 tarihinde 6 Ekim
Blgesinde kurulacak Trk Sanayi Blgesine ilikin protokol Msr Ticaret
ve Sanayi Bakan Rachid Mohamed Rachid ve Msrl bakanlar huzurunda
imzalanmtr. Nitelikli Sanayi Blgeleri ve Mevzuat Msr hkmetinin ok
nem verdii bir dier konuda Nitelikli Sanayi Blgeleridir (NSB-QIZ).
Kahirenin kuzeyinde kalan hemen hemen tm sanayi blgeleri ve Serbest
blgeler NSB konumuna getirilebilmektedi. Bu blgelerde retim yapan
firmalarn rettikleri mal ABDye gmrk vergisi olmakszn sokmalarna
izin verilmektedir. Anlamaya gre burada retilen mallar en az %10,5
orannda srail girdisi kullanlarak retilmelidir. 1. Greater Cairo
Blgesi: Giza, Shubra Al Kheima, Nasr City, 10 Ramazan, 15. Mays
ehri, Badr City, 6 Ekim Kenti, Obour City, Kalyoub City ve Gesr El
Suez. 2. skenderiye Blgesi (Borg El-Arab dahil). 3. Suyev Kanal
Blgesi: Port Said, Ismaillia, Suez. 4. Orta Delta: Gharbia,
Dakahlya, Monofia, Dommiata. zellikle tekstil, hazr giyim, deri,
yiyecek-iecek ve cam eya alanlarnda NSBler avantajl yatrm alanlar
olarak n plana kmaktadr. Nitelikli Sanayi Blgeleri mevzuatna u
adresten ulalabilmektedir:
http://www.qizegypt.gov.eg/www/english/about_qiz_textprotocol.asp
Ayrca, Nitelikli Sanayi Blgelerinde yatrm yapacak firmalarmza, Msrl
ortak firma bulma ve QIZ uygulamalar konusunda bilgi verme
hususlarnda aada isimleri bulunan Msrl yetkililerce yardmc
olunmaktadr. Konuya ilikin ayrntl malumat www.qizegypt.gov.eg
adresinde de mevcuttur. Ali Awni, Msr Ticaret Bakanl, QIZ Birimi
Bakan Msr lke Raporu 9 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile
alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya
basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
10. Tel: +202 27921177, +202 27921191 Faks: +202 27948025
e-Mail: [email protected] Anlan yetkililer, ayrca Ticaret ve
Sanayi Bakanlndaki Trk biriminin de banda bulunmakta ve Trk
ytrmclarn karlatklar sorunlar zme ynnde aba gstermektedirler.
Sanayi Blgeleri, Nitelikli Sanayi Blgeleri ve Serbest Blgelerde
Arazi Tahsisi: Serbest Blgelerde arazi tahsisi GAFde yaplmaktadr.
Sanayi Blgelerinden arazi tahsisi ise, Snai kalknma daresi
tarafndan yaplmakta olup; bu amala, firmalarmzca aadaki isimleri
belirtilen kiilerle temasa geilmektedir. Serbest Blgeler ve Sanayi
Blglerindeki yatrmlar, %10.5 srail Girdisi kullandklarn
kantlayarak, Nitelikli Sanayi Blgesi haline gelmektedirler.
Chairman Eng. Ismail Abdel Monaim Nagdy DeputyChairman Eng. Hesham
Mosa'd Al Harony Deputy-Chairman Eng. Ahmed Mostafa El Farargy Msr
Ticaret Bakanl Sanayi Gelitirme Dairesi Bakan +202 27957005 +202
27944640 +202 27944984 [email protected] Raghda Mohamed Rassem
Msr Ticaret Bakanl Sanayi Gelitirme Dairesi Trk Yatrmclardan
Sorumlu Koordinatr +202 27957005 +202 27959005 +202 27944984
[email protected] Snai Kalkinma Idaresi (IDA) ile zellikle
de arazi tahsisi ve maliyetleri konusunda; International Investors
Affairs Coordinator / Raghda Mohamed Rassem (tel: +202 7959005
+2012 2515012 [email protected][email protected])
lkede Kurma Mevzuat irket Trleri ve irket Kuruluu Msrda irketler,
iki yasaya istinaden kurulabilmektedir. Yabanc irketler asndan da
Msrda anonim veya limited irket kurabilmesine ilikin olarak sz
konusu iki kanun geerlidir. Bunlardan birincisi, Yatrmlarn
Garantisi ve Teviki Kanunu (1997/8), ikincisi ise irketler Kanunu
(1981/159)dur. Sanayi retimi alannda faaliyet gsterecek veya sosyal
ierikli hizmet sunumu gerekletirecek firmalar genel itibariyle
1997/8 sayl yasa ile kurulmakta iken (bu firmalar yatrm ve ara mal
ithalat yapabilmektedir); ticari faaliyette bulunacak firmalar,
daha geni kapsaml olan 1981/159 sayl irketler Kanunu uyarnca
kurulabilmektedir. Dier taraftan, 1981/159 sayl irketler Kanunu
uyarnca, Msrda sadece ticari faaliyette bulunmak veya ithalat
yapmak zere kurulan bir firmann yabanc firma olmasna veya % 1
oarannda dahi yabanc orta bulunmasna izin verilmemektedir. Msrda
zel sektr aada aklanan ekillerde tzel kiilik kazanmaktadr. Yabanc
irketler ise temsilcilik ofisi, bayilik, anonim irket veya limited
irket eklinde kurumlaabilmektedir. Yabanc irketlerin Msrda anonim
veya limited irket kurabilmesine ilikin iki kanun mevcuttur.
Bunlardan birincisi Yatrmlarn Garantisi ve Teviki Kanunu (1997/8),
ikincisi ise irketler Kanunu(1981/159)dur. Ticari irketler: Ticari
faaliyette bulunacak zel veya tzel kiiler, faaliyet gsterecekleri
Valilik snrlarnda yetkili bulunan Ticaret Siciline kayt yapmak
zorundadr. Bu tr faaliyette bulunabilmek iin Msr vatandalna sahip
olmak gerekmektedir. Msrl olmayanlar sadece ihracat faaliyetinde
bulunabilirler. Ticari irketler, tm varlklaryla stlendikleri riske
kar sorumludurlar. Ortaklklar: Borlarna kar sorumlu olan basit veya
snrl ortaklklar eklinde olabilmektedir. Ortaklklar da Ticaret
Siciline kayt yaptrmak zorundadr. Bayilik (Branch Offices): Msrda
kamu veya zel kurum ve kurulular iin bir i veya hizmet
(mteahhitlik, imtiyaz veya ynetim anlamalar) sunacak yabanc
irketlerin Msrda bayilikleri bulunmak zorundadr. Msrda branch ofisi
amak iin Ticaret ve Sanayi Bakanl, GAFI ve stlenilen i ile ilgili
Bakanlktan izin alnmak zorunludur. Sz konusu bayi tarafindan
Ticaret Sicil ve irketler Dairesine kayt yaptrlmas zorunludur.
Kaytlar 5 yl geerlidir. Temsilcilik Ofisi: Temsilcilik ofisi
1981/159 sayl irketler Kanunu veya 1982/120 sayl Ticari Acentalk
Kanunu erevesinde alabilmektedir. Yabanc irketler, sadece pazar
aratrmas, i gelitirme ve fizibilite almalar amacyla, temsilcilik
ofisi aabilirler. Bu irketler ticari faaliyette bulunamazlar.
Temsilcilik Ofisinin irketler Dairesine kaydnn yaplmas zorunludur.
Sz konusu ofisin kayd her be ylda bir yenilenebilmektedir. Yabanc
irket, Msrl bir kamu veya zel irket ile Msrda karlarn takip etmek
zere anlama yapabilir. Agentalar/Distributrler: Msrl bir
agenta/distributrn yapm olduu anlamay Msr D Ticaret Bakanlna kayt
yaptrmas gerekmektedir. Ticari Acentalk Kanunu, taraflar arasnda
kacak ihtilafta ntr bir nitelik tamaktadr. Sorunlar kendi aralarnda
zebilmektedirler. Anlan kanuna gre acentann exclusive olma
zorunluluu bulunmamaktadr. Anonim irketler: Genel olarak kurucu
aranmaktadr. Ancak serbest blgeler iinde kurulacak olanlar da iki
kurucu yeterli bulunmaktadr. Minimum sermayenin 250 bin Msr Poundu
olmas gerekmektedir. Sermayenin %10unun kurulu aamasnda denmesi
gerekmekte, ay ierisinde ise %25e -, 2013 10 / 41 Yasal Uyar :
Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir
yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir
ortamda datm yasaktr.
11. karlmas zorunludur. irketin Msrda lisansl bir muhasebecisi
olmas gerekmektedir. Limited irketler: 2 ile 50 arasnda hisse
sahibi tarafndan en az 50 bin Msr Poundu sermaye ile kurulmaktadr.
Kuruluta tm sermayenin denmi olmas gerekmektedir. Bu irketler,
sigorta, bankaclk, tasarruf, yatrm fonlar gibi faaliyetlerde
bulunamazlar. Bir veya daha fazla ynetici tarafndan idare
edilebilirler. En az bir Msrl yneticinin istihdam edilmesi
gerekmektedir. 10un zerinde ortak bulunmas halinde Denetim Kurulu
ihdas edilmesi gerekmektedir. irket faaliyetlerinden doacak
risklere kar sorumluluk hisse oranndadr. Yabanc irketlerin Msrda
Temsilcilik Ofisi Amalar Halinde stenen Bilgi ve Belgeler a.
irketin ana szlemesi ve tz (onayl) b. Ana szleme ve tzn zetinin
Arapa tercmesi (onayl) c. Yabanc irketin Msrda ofis ama ve mdr
tayin karar, Arapa tercmesi (onayl) d. Mdr yabanc uyruklu ise -
Arapa harfler ile 4 l isim, - Uyruu, - Latin harfler ile ismi -
Doum yeri ve tarihi, - Dini, - Pasaport numaras, - Pasaportun alnd
yer ve tarih - Pasaportunda yazl olan meslei, - Msra giri tarihi, -
Giri nedeni, - Msrda ne kadar kalaca, - Adresi, - Msrda alaca blge,
- Yapaca iin tr, - Msrda daha nce bulunup bulunmad, e. Msr uyruklu
bir mdr atanmas halinde, - 3 l ismi, - Uyruu, - Dini, - kamet yeri,
- Kimlik numaras, tarihi ve alnd yer, f. Kayt creti ( 1000 LE
civarnda), g. Vekalet senedi ( Msrda ileri takip edecek kiiye
Ynetim Kurulu Bakan veya irket sahibi tarafndan verilen vekalet),
h. tiraf szlemesi ( Mdr, adres, telefon vs. deitiinde irketler
daresine verilen taahht), i. Ofisin ilgili bankadan alnan sermaye
tasdii, thalat ve hracat: Yalnzca Msr uyruklu zel veya tzel kiiler
thalat Ktne kayt yaptrmak suretiyle, ithalat faaliyetinde
bulunulabilir. irketin tamamnn, Msr vatandalarna ait olmas
gerekmekte, %1 dahi yabanc ortaklk olsa firma ithalat
yapamamaktadr. Ancak, yabanc irketlerin retim ve ihracat amacyla
makina ve ara mal ithalat yapmalar mmkndr. 1997/8 sayl Yatrmlarn
Garantisi ve Teviki Kanunu erevesinde kurulan yerli ve yabanc tm
irketler, irket ihtiyac olan girdileri ve ekipmanlar ithal
edebilirler. Bu irketlerin thalat Ktne kayt yaptrmas zorunlu
deildir. hracat ilemlerinde ise yerli ve yabanc ayrm yaplmamakta,
bu irketlerin sadece hracat Ktne kayt yaptrmalar gerekmektedir.
1997/8 sayl kanuna gre kurulmu irketler iin kayt zorunluluu
bulunmamaktadr. Vergiler ve Sosyal Sigorta Ykmllkleri Gelir ve
Kurumlar Vergisi: Anonim ve limited irketler, yabanc irketlerin
branlar kurumlar vergisine tabidir. Standart gelir ve kurumlar
vergisi % 20 dzeyindedir. Sosyal Sigorta Pirimleri: Sosyal sigorta
pirimlerinin, iveren tarafndan Sosyal Sigorta daresine denmesi
gerekmektedir. Bu pirimler, yallk, alamaz hale gelme, i kazalar,
hastalk ve isizlik sigortasn kapsamaktadr. veren maalarnn %26s, ii
maalarnn ise %14 orannda pirim denmesi gerekmektedir. Asgari cret
uygulamas bulunmamakla beraber, sosyal sigorta priminin denebilecei
en dk miktar 30 ABD Dolar seviyesindedir. Yatrmlarn Garantisi Msr
Yatrmlar ve Serbest Blgeler daresi tarafndan 8 Sayl Yatrmlar Kanuna
istinaden yatrm garantisi olarak aadaki unusurlar saylmaktadr. 1.
irketler kamulatrlmayacak ve msadere edilmeyecektir. 2. irketler
idari olarak hacz edilmeyecek, mlk ve fonlarna el konulmayacak veya
dondurulmayacaktr. 3. Herhangi bir idare, irketlerin fiyatlarna ve
fiyat tespitine mdahele etmeyecektir. 4. Lisans kurallarna uyulduu
mddete hi bir irketin bu haklarnn durdurulmas veya elinden alnmas
sz konusu olmayacaktr. 5. irketler kendi ihtiyac olan ham madde,
yardmc madde, sermaye mallar ve yedek paralarn thalat Ktne kayt
yaptrmadan ithal edebilecektir. 6. irketler rettikleri rnlerin
hracat Ktne kaydolmadan ihra ilemlerini Msr lke Raporu 11 / 41
Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann
her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her
hangi bir ortamda datm yasaktr.
12. gerekletirebilecektir. Yatrmlarda ncelikli Alanlar Msrda
yatrm yaplabilecek potansiyel alanlar: Gda sanayi (meyve ve sebze
ileme tesisleri, deniz rnleri sanayi, st ve st rnleri), lojistik
(souk depo sistemleri, paketleme teknolojileri ve lojistik
merkezler kurulmas), perakendecilik (franchising, AVMler ina
edilmesi), yenilenebilir enerji, petrol sanayi ve bilgi ve iletiim
teknolojileridir. Kanunu Msrda almak isteyan yabanclarn zni almalar
gerekmektedir. 2003/12 sayl yeni Kanununa gre, iveren iiler ile
yapacaklar sreli ve sresiz szleme erevesinde aylk deneme sresince
altrma hakkna sahiptirler. Yasal alma sreleri ise, gnde sekiz saat,
haftada ise 48 saattir. ilerin en az 24 saat dinlenme sresine sahip
olmalar gerekmektedir. ilerin ylda 21 gn, 10 yl ardk alanlar veya
50 yana gelmi olanlarn ise ylda 30 gn izin haklar bulunmaktadr.
Hastalk hallerinde ylda alt ay gememek kaydyla normal maan %75 veya
%85i orannda bir deme ile hastalk izni kullanlabilir. Fazla alma
hallerinde, normal gn iin fazla alma piriminin %35i, gece iin %70i
ve hafta sonu veya tatiller iin ise %100 orannda fazla alma creti
denmesi gerekmektedir. Yabanc altrma oran halen %10 gememektedir.
Ayrca, Kanununa gre; ilere her yl %7 orannda temel maalar zerinden
zam yaplmas gerekmektedir lgili Bakan yabanclarn alma alanlarn ve
yabanc alan saysn belirleyebilir, Kaytarmaya kar yeni disiplin
cezalar getirilmitir, e uygun olmayan iilerin karlmas ihtimaline
yer verilmitir, 60 yan altnda emekli olunmamas ngrlmtr, i
sendikalar kanalyla grev hakk verilmitir, greve gidilebilmesi iin
sendikann ynetim kurulunun te iki ounluu ile karar alnmas
gerekmektedir. Bankaclk, Leasing ve Karapara ile Mcadele Leasing:
Msr, 1995 ylnda karlan modern bir leasing kanununa sahiptir. Yabanc
leasing irketleri kendilerini thalatlar Ktne kaydettirerek (Msrl
olma art bunlar iin aranmyor), ithalat ilemlerini yrtebilmektedir.
Ancak, bu irketlerin leasing ktne kayt yaptrmalar gerekmektedir.
Bankaclk ve Kambiyo Mevzuat: Merkez Bankas, bankaclk ve kambiyo
ilemleri 2003/88 sayl Kanun ile dzenlenmitir. Her trl mal ve
hizmetin alm ve satm Msr poundu zerinden gerekletirilmelidir. Kar
transferinde herhangi bir sorun yaanmamaktadr. zel kiiler yurtd
seyahatlerinde beyan etmek kaydyla 10 bin Dolar veya edeerinin
serbeste giri kn yaptrabilirler. Kara Para le Mcadele Yasas: Kara
para ile mcalede 2002/80 sayl kanun ile dzenlenmitir. lkedeki
Serbest Blgeler (zel Ekonomik Blgeler) Serbest Blgeler ve Mevzuat
Msrda, 7 kamu, 3 zel olmak zere 10 adet serbest blge bulunmaktadr.
Bunlardan en nemlileri skenderiye ve Port Said Serbest blgeleridir:
skenderiye, Damietta, Ismailia, Media Production City, Nasr City,
Port Said, Port Tawfik and Abaddia (Suez), East of Port Said, Badr,
Shibin El-Koum, Keft. Msrda Serbest Blgelerde gelir vergisi, net
gelirin %10udur. alanlara uygulanan gelir vergisi %5tir. Serbest
Blgelerde kurulacak firmalarn ihtiyac olan makine, hammadde vs.
Gmrk vergisi ve KDV demeden ithal edebilir. Kamu Serbest Blgeler
Mevzuat u ekildedir: 1. Yatrmc ilgili Serbest Blge Mdrlne yatrm
projesi bavuru formunu iletir, 2. Serbet Blgeler Teknik Komitesi
bavuruyu inceledikten sonra ilk geici onay verir, 3. Yatrmc yllk
kira bedelinin %10unu garanti olarak der (min. 1000$), 4. Bavuru
kesin onay iin Serbest Blgeler Genel Mdrlne yollanr, 5. Yatrmc ilk
yln kirasn ve %10luk garantiyi der demez ilgili serbest blgedeki
alan alabilir, 6. Yukardaki prosedrler tamamlannca yatrmcya serbest
blgedeki alann lisans ve belgeleri verilir, 7. Yatrmc Yatrm
Bakanlnda oluturulan One Stop Shopta ticari kaydn yaptrp vergi
kartn almakla ykmldr, 8. Yatrm Bakanlnn yllk masraflarn karlamak
amacyla, yatrmc, banka garantisi sunmaldr. Bunun yan sra sendikal
bir mhendisin hazrlad fabrika projesi de sunulmaldr, 9. lgili
serbest blge yatrmcya aktiviteye geme izni verir. zel Serbest Blge
Mevzuat ise u ekildedir: 1. Yatrmc Yatrm Bakanlna verilmek zere,
zel Serbest Blgede yatrm yapmak istediine dair bir bavuru formu
doldurur, 2. Serbet Blgeler Teknik Komitesi bavuruyu inceledikten
sonra ilk geici onay verir, 3. Yatrm Bakanl tarafndan yatrmcya
serbest blgeyi incelemesi iin davette bulunulur, 4. Projenin
onaylanmasndan sonra yatrmc ilgili serbest blge tarafndan davet
edilir, 5. Yatrmcnn yerleik hale gemesini takiben, Yatrm Bakanlna
aadaki belgeler yollanr: Yatrm Bakanlnn belirleyecei miktar ieren
garanti mektubu, Yatrm projesinin belli bir miktar Yatrm Bakanlna
denecek, irketin ie balamas iin yatrmcya Yatrm Bakanl tarafndan
lisans verilecektir. Serbest Blgelere ilikin ayrntl bilgi
http://www.gafinet.org/freezones-Egypt.htm de yer almaktadr. Yatrm
amacyla Msra gelen firmalarmz, aadaki GAFI (Msr Yatrmlar ve Serbest
Blgeler daresi) yetkilileri ile temasa geilerek, yatrm alanna
ilikin olarak detayl malumat talep etme yoluna gitmektedir. GAFI
tarafndan yatrmclara, sanayi blgelerine ve serbest blgelere
uzmanlar eliinde -, 2013 12 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek
kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas
ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm
yasaktr.
13. kendileri ara tahsis etmek suretiyle tantm gezileri
dzenlenmekte, ilgili sektr temsilcileri ile grmeleri salanmaktadr.
GAFI Yatrm ve Serbest Blgeler Dairesi yetkililerin iletiim detaylar
u ekildedir: Yetkili Ad: Ahmed Shama (Trk Masas efi) Tel: +202
24055452 Dahili 7937 Faks: +202 24055425-24055410 Email:
[email protected] Sanayi Blgeleri ve Mevzuat 2002/83 sayl Kanun
ile dzenlenmitir. Bu blgelerin amac, tarm, sanayi ve hizmet
projelerine ynelik yatrmlarn tevik edilmesidir. Her blge, Maliye
Bakannn onay ile birlikte blgenin Ynetim Kurulu tarafndan kurulacak
zel gmrk ve vergi sistemi oluturabilmektedir. Bu blgelerde iveren,
i akdine son verme konusunda daha rahat davranabilme imkanna
sahiptir. Hatta zel bir sigorta sistemine de gelitirebilir. Gelir
vergisi net gelirin %10u oranndadr. alanlara uygulanan gelir
vergisi ise %5 dzeyindedir. Kurulacak iletmelerin ihtiyac olan
makina, ham madde, yedek para, vs. gmrk vergisi ve sat vergisi
(KDV) denmeden ithal edilebilmektedir. 2 Ekim 2007 tarihinde 6 Ekim
Blgesinde kurulacak Trk Sanayi Blgesine ilikin protokol Msr Ticaret
ve Sanayi Bakan Rachid Mohamed Rachid ve Msrl bakanlar huzurunda
imzalanmtr. Nitelikli Sanayi Blgeleri ve Mevzuat Msr hkmetinin ok
nem verdii bir dier konuda Nitelikli Sanayi Blgeleridir (NSB-QIZ).
Kahirenin kuzeyinde kalan hemen hemen tm sanayi blgeleri ve Serbest
blgeler NSB konumuna getirilebilmektedi. Bu blgelerde retim yapan
firmalarn rettikleri mal ABDye gmrk vergisi olmakszn sokmalarna
izin verilmektedir. Anlamaya gre burada retilen mallar en az %10,5
orannda srail girdisi kullanlarak retilmelidir. 1. Greater Cairo
Blgesi: Giza, Shubra Al Kheima, Nasr City, 10 Ramazan, 15. Mays
ehri, Badr City, 6 Ekim Kenti, Obour City, Kalyoub City ve Gesr El
Suez. 2. skenderiye Blgesi (Borg El-Arab dahil). 3. Suyev Kanal
Blgesi: Port Said, Ismaillia, Suez. 4. Orta Delta: Gharbia,
Dakahlya, Monofia, Dommiata. zellikle tekstil, hazr giyim, deri,
yiyecek-iecek ve cam eya alanlarnda NSBler avantajl yatrm alanlar
olarak n plana kmaktadr. Nitelikli Sanayi Blgeleri mevzuatna u
adresten ulalabilmektedir:
http://www.qizegypt.gov.eg/www/english/about_qiz_textprotocol.asp
Ayrca, Nitelikli Sanayi Blgelerinde yatrm yapacak firmalarmza, Msrl
ortak firma bulma ve QIZ uygulamalar konusunda bilgi verme
hususlarnda aada isimleri bulunan Msrl yetkililerce yardmc
olunmaktadr. Konuya ilikin ayrntl malumat www.qizegypt.gov.eg
adresinde de mevcuttur. Ali Awni, Msr Ticaret Bakanl, QIZ Birimi
Bakan Tel: +202 27921177, +202 27921191 Faks: +202 27948025 e-Mail:
[email protected] Anlan yetkililer, ayrca Ticaret ve Sanayi
Bakanlndaki Trk biriminin de banda bulunmakta ve Trk ytrmclarn
karlatklar sorunlar zme ynnde aba gstermektedirler. Sanayi
Blgeleri, Nitelikli Sanayi Blgeleri ve Serbest Blgelerde Arazi
Tahsisi: Serbest Blgelerde arazi tahsisi GAFde yaplmaktadr. Sanayi
Blgelerinden arazi tahsisi ise, Snai kalknma daresi tarafndan
yaplmakta olup; bu amala, firmalarmzca aadaki isimleri belirtilen
kiilerle temasa geilmektedir. Serbest Blgeler ve Sanayi
Blgleriindeki yatrmlar, %11,7 saril Girdisi kullandklarn
kantlayara, Nitelikli Sanayi Blgesi haline gelmektedirler. Amr
Assal, Msr Ticaret Bakanl Sanayi Gelitirme Dairesi, Bakan Tel: +202
27957005, +202 27944640 Faks: +202 27944984 e-Mail:
[email protected] Raghda Mohamed Rassem, Msr Ticaret Bakanl
Sanayi Gelitirme Dairesi, Trk Yatrmclardan Sorumlu Koordinatr Tel:
+202 27957005, +202 27959005 Faks: +202 27944984 e-Mail:
[email protected] Snai Kalkinma Idaresi (IDA) ile zellikle
de arazi tahsisi ve maliyetleri konusunda; International Investors
Affairs Coordinator / Raghda Mohamed Rassem (tel: +202 7959005
+2012 2515012 [email protected][email protected])
lkede Kurma Mevzuat irket Trleri ve irket Kuruluu Msr lke Raporu 13
/ 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir.
Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da
elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
14. Msrda irketler, iki yasaya istinaden kurulabilmektedir.
Yabanc irketler asndan da Msrda anonim veya limited irket
kurabilmesine ilikin olarak sz konusu iki kanun geerlidir.
Bunlardan birincisi, Yatrmlarn Garantisi ve Teviki Kanunu (1997/8),
ikincisi ise irketler Kanunu (1981/159)dur. Sanayi retimi alannda
faaliyet gsterecek veya sosyal ierikli hizmet sunumu gerekletirecek
firmalar genel itibariyle 1997/8 sayl yasa ile kurulmakta iken (bu
firmalar yatrm ve ara mal ithalat yapabilmektedir); ticari
faaliyette bulunacak firmalar, daha geni kapsaml olan 1981/159 sayl
irketler Kanunu uyarnca kurulabilmektedir. Dier taraftan, 1981/159
sayl irketler Kanunu uyarnca, Msrda sadece ticari faaliyette
bulunmak veya ithalat yapmak zere kurulan bir firmann yabanc firma
olmasna veya % 1 oarannda dahi yabanc orta bulunmasna izin
verilmemektedir. Msrda zel sektr aada aklanan ekillerde tzel kiilik
kazanmaktadr. Yabanc irketler ise temsilcilik ofisi, bayilik,
anonim irket veya limited irket eklinde kurumlaabilmektedir. Yabanc
irketlerin Msrda anonim veya limited irket kurabilmesine ilikin iki
kanun mevcuttur. Bunlardan birincisi Yatrmlarn Garantisi ve Teviki
Kanunu (1997/8), ikincisi ise irketler Kanunu(1981/159)dur. Ticari
irketler: Ticari faaliyette bulunacak zel veya tzel kiiler,
faaliyet gsterecekleri Valilik snrlarnda yetkili bulunan Ticaret
Siciline kayt yapmak zorundadr. Bu tr faaliyette bulunabilmek iin
Msr vatandalna sahip olmak gerekmektedir. Msrl olmayanlar sadece
ihracat faaliyetinde bulunabilirler. Ticari irketler, tm
varlklaryla stlendikleri riske kar sorumludurlar. Ortaklklar:
Borlarna kar sorumlu olan basit veya snrl ortaklklar eklinde
olabilmektedir. Ortaklklar da Ticaret Siciline kayt yaptrmak
zorundadr. Bayilik (Branch Offices): Msrda kamu veya zel kurum ve
kurulular iin bir i veya hizmet (mteahhitlik, imtiyaz veya ynetim
anlamalar) sunacak yabanc irketlerin Msrda bayilikleri bulunmak
zorundadr. Msrda branch ofisi amak iin Ticaret ve Sanayi Bakanl,
GAFI ve stlenilen i ile ilgili Bakanlktan izin alnmak zorunludur.
Sz konusu bayi tarafindan Ticaret Sicil ve irketler Dairesine kayt
yaptrlmas zorunludur. Kaytlar 5 yl geerlidir. Temsilcilik Ofisi:
Temsilcilik ofisi 1981/159 sayl irketler Kanunu veya 1982/120 sayl
Ticari Acentalk Kanunu erevesinde alabilmektedir. Yabanc irketler,
sadece pazar aratrmas, i gelitirme ve fizibilite almalar amacyla,
temsilcilik ofisi aabilirler. Bu irketler ticari faaliyette
bulunamazlar. Temsilcilik Ofisinin irketler Dairesine kaydnn
yaplmas zorunludur. Sz konusu ofisin kayd her be ylda bir
yenilenebilmektedir. Yabanc irket, Msrl bir kamu veya zel irket ile
Msrda karlarn takip etmek zere anlama yapabilir.
Agentalar/Distributrler: Msrl bir agenta/distributrn yapm olduu
anlamay Msr D Ticaret Bakanlna kayt yaptrmas gerekmektedir. Ticari
Acentalk Kanunu, taraflar arasnda kacak ihtilafta ntr bir nitelik
tamaktadr. Sorunlar kendi aralarnda zebilmektedirler. Anlan kanuna
gre acentann exclusive olma zorunluluu bulunmamaktadr. Anonim
irketler: Genel olarak kurucu aranmaktadr. Ancak serbest blgeler
iinde kurulacak olanlar da iki kurucu yeterli bulunmaktadr. Minimum
sermayenin 250 bin Msr Poundu olmas gerekmektedir. Sermayenin
%10unun kurulu aamasnda denmesi gerekmekte, ay ierisinde ise %25e
karlmas zorunludur. irketin Msrda lisansl bir muhasebecisi olmas
gerekmektedir. Limited irketler: 2 ile 50 arasnda hisse sahibi
tarafndan en az 50 bin Msr Poundu sermaye ile kurulmaktadr.
Kuruluta tm sermayenin denmi olmas gerekmektedir. Bu irketler,
sigorta, bankaclk, tasarruf, yatrm fonlar gibi faaliyetlerde
bulunamazlar. Bir veya daha fazla ynetici tarafndan idare
edilebilirler. En az bir Msrl yneticinin istihdam edilmesi
gerekmektedir. 10un zerinde ortak bulunmas halinde Denetim Kurulu
ihdas edilmesi gerekmektedir. irket faaliyetlerinden doacak
risklere kar sorumluluk hisse oranndadr. Yabanc irketlerin Msrda
Temsilcilik Ofisi Amalar Halinde stenen Bilgi ve Belgeler a.
irketin ana szlemesi ve tz (onayl) b. Ana szleme ve tzn zetinin
Arapa tercmesi (onayl) c. Yabanc irketin Msrda ofis ama ve mdr
tayin karar, Arapa tercmesi (onayl) d. Mdr yabanc uyruklu ise -
Arapa harfler ile 4 l isim, - Uyruu, - Latin harfler ile ismi -
Doum yeri ve tarihi, - Dini, - Pasaport numaras, - Pasaportun alnd
yer ve tarih - Pasaportunda yazl olan meslei, - Msra giri tarihi, -
Giri nedeni, - Msrda ne kadar kalaca, - Adresi, - Msrda alaca blge,
- Yapaca iin tr, - Msrda daha nce bulunup bulunmad, e. Msr uyruklu
bir mdr atanmas halinde, - 3 l ismi, - Uyruu, - Dini, -, 2013 14 /
41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann
her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her
hangi bir ortamda datm yasaktr.
15. - kamet yeri, - Kimlik numaras, tarihi ve alnd yer, f. Kayt
creti ( 1000 LE civarnda), g. Vekalet senedi ( Msrda ileri takip
edecek kiiye Ynetim Kurulu Bakan veya irket sahibi tarafndan
verilen vekalet), h. tiraf szlemesi ( Mdr, adres, telefon vs.
deitiinde irketler daresine verilen taahht), i. Ofisin ilgili
bankadan alnan sermaye tasdii, thalat ve hracat: Yalnzc Msr uyruklu
zel veya tzel kiiler thalat Ktne kayt yaptrmak suretiyle, ithalat
faaliyetinde bulunulabilir. irketin tamamnn, Msr vatandalarna ait
olmas gerekmekte, %1 dahi yabanc ortaklk olsa firma ithalat
yapamamaktadr. Ancak, yabanc irketlerin retim ve ihracat amacyla
makina ve ara mal ithalat yapmalar mmkndr. 1997/8 sayl Yatrmlarn
Garantisi ve Teviki Kanunu erevesinde kurulan yerli ve yabanc tm
irketler, irket ihtiyac olan girdileri ve ekipmanlar ithal
edebilirler. Bu irketlerin thalat Ktne kayt yaptrmas zorunlu
deildir. hracat ilemlerinde ise yerli ve yabanc ayrm yaplmamakta,
bu irketlerin sadece hracat Ktne kayt yaptrmalar gerekmektedir.
1997/8 sayl kanuna gre kurulmu irketler iin kayt zorunluluu
bulunmamaktadr. Vergiler ve Sosyal Sigorta Ykmllkleri Gelir ve
Kurumlar Vergisi: Anonim ve limited irketler, yabanc irketlerin
branlar kurumlar vergisine tabidir. Standart gelir ve kurumlar
vergisi % 20 dzeyindedir. Sosyal Sigorta Pirimleri: Sosyal sigorta
pirimlerinin, iveren tarafndan Sosyal Sigorta daresine denmesi
gerekmektedir. Bu pirimler, yallk, alamaz hale gelme, i kazalar,
hastalk ve isizlik sigortasn kapsamaktadr. veren maalarnn %26s, ii
maalarnn ise %14 orannda pirim denmesi gerekmektedir. Asgari cret
uygulamas bulunmamakla beraber, sosyal sigorta priminin denebilecei
en dk miktar 30 ABD Dolar seviyesindedir. Kanunu Msrda almak
isteyan yabanclarn zni almalar gerekmektedir. 2003/12 sayl yeni
Kanununa gre, iveren iiler ile yapacaklar sreli ve sresiz szleme
erevesinde aylk deneme sresince altrma hakkna sahiptirler. Yasal
alma sreleri ise, gnde sekiz saat, haftada ise 48 saattir. ilerin
en az 24 saat dinlenme sresine sahip olmalar gerekmektedir. ilerin
ylda 21 gn, 10 yl ardk alanlar veya 50 yana gelmi olanlarn ise ylda
30 gn izin haklar bulunmaktadr. Hastalk hallerinde ylda alt ay
gememek kaydyla normal maan %75 veya %85i orannda bir deme ile
hastalk izni kullanlabilir. Fazla alma hallerinde, normal gn iin
fazla alma piriminin %35i, gece iin %70i ve hafta sonu veya
tatiller iin ise %100 orannda fazla alma creti denmesi
gerekmektedir. Yabanc altrma oran halen %10 gememektedir. Ayrca,
Kanununa gre; ilere her yl %7 orannda temel maalar zerinden zam
yaplmas gerekmektedir lgili Bakan yabanclarn alma alanlarn ve
yabanc alan saysn belirleyebilir, Kaytarmaya kar yeni disiplin
cezalar getirilmitir, e uygun olmayan iilerin karlmas ihtimaline
yer verilmitir, 60 yan altnda emekli olunmamas ngrlmtr, i
sendikalar kanalyla grev hakk verilmitir, greve gidilebilmesi iin
sendikann ynetim kurulunun te iki ounluu ile karar alnmas
gerekmektedir, Telif Haklar Telif haklar ile ilgili yasal
dzenlemeler, 2002/82 sayl Telif Haklar Kanunu erevesinde yaplmtr.
Patent: Telif Haklar Kanunu, yatrmclara Msrda mracaat ettikleri
tarihten itibaren 20 yllna patent korumas salamaktadr. Tasarmlardan
uygulamaya dnk olanlar iin yenilenebilir olmak zere 7 yl, ematik
olanlarda ise 10 yl patent korumas ngrlmtr. Sz konusu kanun ile
gizli veri ve bilgiler de koruma altna alnmtr. Ticari Marka:
2002/82 sayl Kanun ticari marka sahiplerine 10 yllk koruma
salamaktadr. Bu 10 yl ikinci defa yenilenebilmektedir. Dier
taraftan, sz konusu kanun nl markalar Msrda kayt yaptrmadan da
koruma altna almtr. Endstriyel Tasarm ve izimler: Bu tr haklar,
kayt tarihinden itibaren 10 yl korunmakta, ilave 5 yl daha sresi
uzatlabilmektedir. Copyright: Copyright yazar lmnden 50 yl sonrasna
kadar koruma altna alnmtr. ayet yazarn tzel kii olmas halinde
koruma basm tarihinden itibaren balamaktadr. Uygulamal sanat
rnlerinin (applied art works) korunmas, basm tarihinden itibaren 25
yldr. Yaym programlar ise yaymland tarihten itibaren 20 yl koruma
altna alnmtr. Botanik rnler: Bu tr rnlerin kaydnn yaplmas artyla,
koruma salanmaktadr. Koruma sresi aalar ve asmalar iin 25 yl, dier
tarm rnleri iin ise 20 yldr. Bankaclk, Leasing ve Karapara ile
Mcadele Leasing: Msr, 1995 ylnda karlan modern bir leasing kanununa
sahiptir. Yabanc leasing irketleri kendilerini thalatlar Ktne
kaydettirerek (Msrl olma art bunlar iin aranmyor), ithalat
ilemlerini yrtebilmektedir. Ancak, bu irketlerin leasing ktne kayt
yaptrmalar gerekmektedir. Bankaclk ve Kambiyo Mevzuat: Merkez
bankas, bankaclk ve kambiyo ilemleri 2003/88 sayl Kanun ile
dzenlenmitir. Her trl mal ve hizmetin alm ve satm Msr poundu
zerinden gerekletirilmelidir. Kar transferinde herhangi bir sorun
yaanmamaktadr. zel kiiler yurtd Msr lke Raporu 15 / 41 Yasal Uyar :
Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir
yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir
ortamda datm yasaktr.
16. seyahatlerinde beyan etmek kaydyla 10 bin Dolar veya
edeerinin serbeste giri kn yaptrabilirler. Kara Para le Mcadele
Yasas: Kara para ile mcalede 2002/80 sayl kanun ile dzenlenmitir.
Yatrmlara Salanan Tevikler 11.05.1997 Tarih ve 8 Sayl Yatrmlarn
Teviki ve Garantisi Kanunu Yatrmlarn Garantisi - irketler
kamulatrlmayacak ve msadere edilmeyecektir. - irketler idari olarak
hacz edilmeyecek, mlk ve fonlarna el konulmayacak veya
dondurulmayacaktr. - Herhangi bir idare irketlerin fiyatlarna ve
fiyat tespitine mdahele etmeyecektir. - Lisans kurallarna uyulduu
mddete hi bir irketin bu haklarnn durdurulmas veya elinden alnmas
sz konusu olmayacaktr. - irketler kendi ihtiyac olan ham madde,
yardmc madde, sermaye mallar ve yedek paralarn thalat Ktne kayt
yaptrmadan ithal edebilecektir. - irketler rettikleri rnlerin
hracat Ktne kaydolmadan ihra ilemlerini gerekletirebilecektir.
Yatrmlarn Teviki irketlerin karlar, bulunduu blgeye gre aada
belirtilen sreler dahilinde elde edilen kardan alnmas gereken
vergilerden muaftr. - Eski yerleim merkezlerinde yaplan yatrmlarda
5 yl, - Yeni sanayi ehirleri ve yeni yerleim birimlerinde 10 yl, -
Yukar Msrda yaplan yatrmlarda ise 20 yl. - lk yldaki muafiyet
retimin balad tarihten itibaren balayp, takip eden mali yln sonuna
kadar ki dnemi kapsamaktadr. - irketlerin Ticari Kayt tarihinden
itibaren yl boyunca kullanld krediler, ipotek szlemeleri; noter ve
kayt cretleri gibi kesintilerden muaftr. - irketin kurulu yeri iin
seilen arazinin kayt szlemesi de bahse konu kesintilerden muaftr. -
Hisse senetleri borsalara kaydolmu irketlerin denmi sermayeleri
kadar ki deer irket gelirlerinden alnmas gereken vergilerden
muaftr. Bu deer Merkez Bankas tarafndan belirlenir. - irket kuruluu
iin gerekli makina, tehizat ve aletlerden sadece % 5 gmrk vergisi
tahsil edilir. - irket birlemelerinde ortaya kan karlar ve denmesi
gereken vergilere muafiyet salanmaktadr. Bakanlar Kurulu karar ile
devlet arazilerinin bu irketlere cretsiz tahsisi yaplabilir. Tevik
Alanlar: Yatrmlarn tevik imkanlarndan faydalanabilmesi iin aadaki
alanlardan birisinde yer almas gerekmektedir. - Kra, l veya Benzer
Blgelerin Kazanm veya Tarmsal retime Almas: Bu alanlarn retim
yaplabilecek ekilde alt ve st yap dzenlemesi ile retime almas
gerekmektedir. - Hayvan, Yerli Tavukuluk ve Balk retimi: Krmz et
iin hayvan besleme, beyaz et iin kmes hayvanlar besleme ve balk
iftlikleri kurma ve balk avlama alanlarn kapsamaktadr. - Sanayi ve
Madencilik: Ham maddelerin ilenmesi, paketlenmesi,
ekillendirilmesi, montaj, petrol retimi ve ayrtrlmas, makine ve
ekipman tasarm, sinema sanayini kapsayan faaliyet alanlar, maden ve
metal arama, iletme, karma, kesme ve ta ocakl ilemlerini
kapsamaktadr. - Otel, Motel, Apartman Oteller, Tatil Kyleri ve
Turist Tamacl: En az yldzl olan turistik tesisler kurulmas ve
iletilmesi ile Kara, Nil Nehri, Deniz ve Hava yolu ile turist
tamacln kapsamaktadr. - Dondurulmu rn Tamacl, Konteyner stasyonlar
ve Silolar: - Hava Tamacl ve Yer Hizmetleri: - Uluslararas Deniz
Tamacl: Feribot ve dier tama aralar ile karasular dnda deniz tama
hizmetleri. - Petrol Sondajlama, Arama ve Tama Hizmetleri: - Konut
Projeleri: dari olmayan bina inaas ve projenin 50 konuttan az
olmamas gerekmektedir. Altyap Yatrmlar: me Suyu, Kanalizasyon,
Elektrik ve Yol yatrmlar. Hastane ve Dier Klinikler: Kapasitesinin
%10nu cretsiz yapmak zorundadr. Bilgisayar Programlar ve Sistemleri
retimi: Tasarm ve yazlm retme, uygulama, eitim. D Ticaret Genel
Durum WTO istatistiklerine gre Msr 2011 ylnda 59 milyar dolarlk
ithalatla dnyann en byk 49. ithalats, 31 milyar dolarlk ihracatla
dnyann en byk 64. ihracats konumundadr. Msrn ihracatnda en nemli
yeri AB lkeleri ve ABD almaktadr. Msrn en nemli iki ihra maddesi;
ham petrol ve petrol rnleridir. Msrn ithal ettii balca rnler;
petrol yalar ve gazlar, buday, msr, demir-elik, eczaclk rnleri,
otomobiller ve yedek paralar, bitkisel ve hayvansal yalardr. Msr
Arap Cumhuriyeti, dnyann en byk buday ithalatsdr. Msrn Ortadou ve
Afrikadan 7 lke ile (Irak, Libya, Suriye, Lbnan, rdn, Fas ve Tunus
ile Serbest -, 2013 16 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile
alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya
basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
17. Ticaret Anlamas mevcuttur. 2010 ylnda ise MERCOSUR ile STA
imzalamtr. Ayrca AB ile yrrlkte bulunan bir STA mevcuttur. Msr
ayrca COMESA (The Common Market for Eastern and Southern Africa),
GAFTA (Greater Arab Free Trade Area), PAFTA (Pan Arab Free Trade
Area ) yesidir. Msrn ayrca ABD ve srail ile yaplan Nitelikli Sanayi
Blgeleri Anlamas (QIZ) bulunmaktadr. Tm bu anlamalar Msr sradan bir
ihracat pazar olmann tesine tam bulunmaktadr. AB-Msr Ortaklk
Anlamas 25 Haziran 2001 tarihinde imzalanan Anlama 1 Haziran
2004den itibaren geici olarak uygulanmaya balamtr. Buna gre 12 yllk
bir sre sonunda AB ile Msr arasnda bir serbest ticaret alan
oluacaktr. Sanayi rnlerinde Msr ABye gmrksz mal satabilmektedir.
Msr'n baz tarm rnlerindeki kotalar geniletilmi, baz yeni rnler
tercihli sisteme alnm ve tarmsal ihracat takvimi uzatlmtr. AB ise
sanayi rnlerini blmlere ayrarak, aada detaylar verilen sre ve
ekillerde nihai olarak 3, 13 ve 15'er yllk dnemlerde gmrk
vergilerinin sfrlanmas hakkn kazanmtr. Anlamann II Nolu ekinde
belirtilen hammadde ve sanayi malzemelerinde 3 yllk srede yzde
25erlik azaltmalarla yln sonunda AB kaynakl rnler iin tm gmrk
oranlar sfrlanacaktr. III nolu ekte yer alan rnler iin (sanayi
retiminde kullanlan hammaddeler, yar mamul rnler ve inaat
malzemeleri) gmrk oranlar ise anlamann yrrle girmesinden itibaren
yl sonra ilk olarak % 10, sonraki her yl ise % 15lik dilimler
halinde drlecektir. Dokuzuncu yln sonunda tm gmrkler sfrlanacaktr.
IV. Nolu ekte verilen rnler ise (giysiler, elektrikli ev aletleri,
kozmetik rnleri, mobilya ve tama amal aralar) 1.1.2009dan
1.1.2016ya kadar olan srede ilk yl % 5, sonraki yllarda % 15lik
azallarla sfrlanacaktr. Binek aralarn ieren V nolu ek ise 2010-2019
arasnda % 10luk azaltmalarla sfrlanacaktr. Tarmda ilenmi ve
ilenmemi tm gda rnlerinde Msr ABye gmrksz rn satabilmektedir. ABD,
Msr, srail Nitelikli Sanayi Blgesi Anlamas (Qualified Industrial
Zones - QIZ) QIZ yaklam 1996 ylnda ABD tarafndan Orta Douda barn
salanmasna katkda bulunmas iin ncelikle rdn, srail ve Msr dnlerek
balatlmtr. rdn'de 1999'dan beri 15 QIZ blgesi ABD tarafndan
onaylanmtr. Msr, ABD ve srail arasnda, iinde % 10,5 orannda srail
girdisi bulunan ve Msr'da Nitelikli Sanayi Blgeleri'nde retilmi
rnlerin ABD pazarna gmrksz girmesini dzenleyen QIZ anlamasna ilikin
Msr-srail protokol 14.12.2004 tarihinde imzalanmtr. lkenin D
Ticareti D Ticaret Gstergeleri (Milyon Dolar) 2008 2009 2010 2011
Deiim (2010-2011) hracat 25.967 24.182 26.332 30.782 16,9% thalat
52.751 44.912 53.003 59.269 11,8% Ticaret Hacmi 78.718 69.094
79.335 90.051 13,5% -26.784 -20.730 -26.671 -28.487 6,8% Ticaret A
Kaynak: ITC Trademap hracatnda Balca rnler hra Ettii Balca rnler (1
000 Dolar) GTP rnler 2008 2009 2010 2011 '2710 Petrol yalar (ham
yalar hari) 4.945.882 2.064.009 2.961.977 3.525.878 '2709 Ham
petrol yalar 2.194.941 1.568.282 1.777.514 3.029.981 '2711 Petrol
gazlar 3.989.725 2.414.166 2.266.573 2.012.619 '7108 Altn (platin
kaplamal altn dahil) (ilenmemi veya yar ilenmi) 14.892 906.286
1.033.836 1.710.328 '3102 Azotlu mineral veya kimyasal gbreler
432.184 1.081.896 1.080.846 1.290.626 '8544 sole edilmi kablo ve
teller 563.330 434.269 603.510 915.241 '0805 Turungiller (taze,
kurutulmu) 406.573 532.078 518.410 571.547 '7409 Bakr levha, plaka
ve eritler (kalnl >0, 15 mm) 581.431 527.705 633.398 500.465
'0406 Peynir ve lor 295.789 424.842 471.689 482.555 '7208
Demir-elik scak hadde yass mamulleri-genilik 600 mm fazla 726.772
308.067 457.725 450.282 Msr lke Raporu 17 / 41 Yasal Uyar : Kaynak
gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle
oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm
yasaktr.
18. '5701 Dml, sarmal hallar, yer kaplamalar 164.453 260.100
337.724 381.865 '3817 Karsm halnde alkalbenzenler, alkalnaftalenler
'4818 Tuvalet katlar ve ev ilerinde veya salk amacyla kullanlan
trden benzeri katlar 180 97.877 247.537 347.772 207.933 212.361
249.739 327.526 '6203 Erkekler iin takmlar, ceketler, pantolonlar
42.007 292.252 312.622 312.003 '2814 Saf amonyak/amonyagn sulu
zeltler '2803 Karbon (tarifenin baska yerinde belirtilmeyen) 41.661
124.587 229.620 303.284 265.185 174.970 246.399 297.615 '6109
Tirtler, fanilalar, dier i giyim eyas-rlm 410.617 317.298 267.705
289.162 '2716 Elektrik enerjisi 78.576 107.569 109.239 282.477
'5201 Pamuk (kardesz, taranmams) '9403 Dier mobilyalar vb. Aksam,
paralar 193.526 87.494 265.484 267.272 237.354 256.690 223.595
265.629 '5205 Pamuk (dks har) plg (agrlk; =>%85 pamuk) (toptan)
130.156 123.182 252.193 262.779 '0701 Patates 163.126 145.406
131.899 257.006 '3901 Etilen polimerleri (ilk ekillerde) 322.206
196.178 227.732 250.565 '7601 Islenmems alumnyum 108.296 94.273
140.147 249.737 '6302 Yatak arsaf, masa rtler, tuvalet, mutfak
bezler 257.503 220.700 217.995 248.038 Dier Dier rnler Toplam TM
RNLER 9.192.463 11.209.733 11.066.728 11.949.772 25.966.761
24.182.270 26.331.836 30.782.024 Kaynak: ITC Trade Map thalatnda
Balca rnler thal Ettii Balca rnler (1 000 Dolar) GTP rnler 2008
2009 2010 2011 '2710 Petrol yalar (ham yalar hari) 2.248.962
1.888.908 3.656.746 5.146.409 '1001 Buday 2.110.912 1.576.055
2.181.907 2.841.067 '1005 Msr 975.319 833.724 1.270.650 2.096.105
'2711 Petrol gazlar 1.514.323 1.287.215 1.806.154 2.066.491 '2709
Ham petrol (petrol yalar ve bitumenli minerallerden elde edilen
yalar) 1.595.308 1.078.954 1.321.151 1.709.223 '7326 Demir/elikten
dier eya 945.842 885.767 1.401.054 1.149.828 '3004 Tedavide
kullanlan ilalar (GTP 3002, 3005, 3006 dndakiler) 746.265 874.904
897.664 1.148.304 '8703 Binek otomobiller 919.321 842.094 1.348.718
1.138.201 '8517 Telefon cihazlar 1.016.517 709.675 1.095.693
1.127.922 '7207 Demir/alamsz elikten yar mamuller 1.417.099 827.173
867.772 1.102.352 '7204 Dkme demirin, demirin veya eliin dknt ve
hurdalar 1.608.509 474.143 669.354 1.021.439 '4407 Uzunlamasna
kesilmi, biilmi aalar 895.701 807.411 888.633 971.438 '1201 Soya
fasulyesi 517.280 660.341 694.718 915.694 '2601 Demir cevherleri ve
konsantreleri 612.239 475.992 543.070 882.531 '1511 Palm ya ve
fraksiyonlar 653.361 452.703 526.192 829.535 '1701 Kam veya pancar
ekeri 550.962 281.719 470.717 761.375 '7403 Rafine edilmi bakr ve
bakr alamlar (ham) 1.096.540 434.389 358.688 754.543 '8708 Motorlu
tat para ve aksamlar 753.866 591.152 982.065 708.283 '3901 Etilen
polimerleri 529.170 441.083 507.883 622.584 '0202 Sr eti
(dondurulmu) 483.252 407.488 706.225 617.197 '7306 Demir/elikten
dier tpler, borular, ici bos profiller 602.978 616.530 478.172
532.612 '5402 Sentetik filament iplikleri 373.394 337.837 356.254
474.963 -, 2013 18 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile
alnt yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya
basl ya da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
19. '8411 '3902 '0713 Dier Turbo-jetler, turbo-propeller ve
dier gaz trbinleri Propilen ve diger olefinlerin polimerleri (ilk
ekillerde) Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrlm)
142.774 101.471 473.561 297.816 240.047 299.699 456.504 294.445
Dier rnler 200.899 280.078 319.000 424.912 29.848.867 27.406.182
29.253.756 29.295.884 Toplam TM RNLER 52.751.022 44.912.463
53.003.406 59.268.957 Kaynak: ITC Trade Map D Ticaretin Madde
Gruplar tibaryla Dalm hracatn Madde Gruplar tibaryla Dalm 2006 2007
2008 2009 2010 2011a 2012a Ham petrol ve petrol rnleri (kmr dahil)
52,2 46,2 49,6 43,5 43,1 49,7 45,8 Bitmi rnler (tekstil dahil) 30,6
37,5 38,1 40,0 40,5 37,9 37,9 7,4 8,3 6,8 7,1 7,2 7,5 8,7 Yar
mamuller Kaynak: EIU, Country Risk Service, Egypt, Temmuz 2012, a:
tahmini thalatn Madde Gruplar tibaryla Dalm 2006 2007 2008 2009
2010 2011a 2012a Yar mamuller 26,4 27,7 31,8 31,4 31,7 29,3 29,4
Sermaye mallar 26,2 24,6 22,9 20,4 19,9 19,0 19,4 Tketim mallar
12,6 15,3 16,4 23,6 24,4 22,9 23,7 8,0 8,8 9,9 7,6 8,8 11,2 11,3
Petrol ve rnleri Kaynak: EIU, Country Risk Service, Egypt, Temmuz
2012, a: tahmini Balca lkeler tibar ile D Ticareti Balca lkeler
tibar ile hracat (1 000 Dolar) 2008 2009 2010 2011 25.966.761
24.182.270 26.331.836 30.782.024 talya 2.700.504 1.585.490
2.199.155 2.682.489 Hindistan 1.658.794 1.455.156 1.227.896
2.261.153 Suudi Arabistan 1.239.354 1.381.556 1.548.992 1.892.293
ABD 1.255.025 1.633.884 1.547.139 1.605.227 Dnya Trkiye 770.334
704.789 985.260 1.520.732 spanya 1.483.436 1.588.497 1.621.410
1.297.095 778.950 664.013 924.148 1.289.690 54.444 29.016 395.604
1.000.071 ngiltere 910.768 868.006 813.365 966.385 Lbnan 411.754
450.173 523.883 942.534 2008 2009 2010 2011 Fransa Gney Afrika
Kaynak: ITC Trade Map Balca lkeler tibar ile thalat (1 000 Dolar)
Dnya 52.751.022 44.912.463 53.003.406 59.268.957 ABD 5.673.135
4.744.216 4.961.898 6.339.380 in 4.432.007 3.910.853 4.901.783
5.417.602 Almanya 3.261.959 3.602.226 4.023.948 3.755.733 Msr lke
Raporu 19 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt
yaplabilir. Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya
da elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
20. talya 3.023.341 2.652.298 2.962.591 3.017.526 Kuveyt
1.595.551 1.150.977 1.524.079 2.801.079 Trkiye 1.174.750 2.347.222
1.879.970 2.597.690 Suudi Arabistan 3.102.074 2.014.980 2.120.138
2.542.617 Rusya 2.247.131 1.549.312 1.835.099 2.161.823 Brezilya
1.444.033 1.234.990 1.736.170 2.160.325 Fransa 1.335.772 1.597.946
1.886.073 1.969.154 Kaynak: ITC Trade Map D Ticaret Politikas ve
Vergiler D Ticaret Politikas Msr i yapma ortamn yabanc yatrmclar
iin kolaylatrmak iin son yllarda ciddi reformlar balatmtr. Dnya
Bankas IFCnin deerlendirmesine gre 20042005 dneminde gmrk
ilemlerinin reformu ynnden dnyada birinci srada yer almtr. Msr DT
kurallarna uyum salamak iin son yllarda hem gmrk tarifelerinde, hem
tarife d engellerde hem de d ticaret ilemlerinin yrtlmesinde
uluslararas standartlara yaklaan bir politika izlemektedir. Bu
kapsamda gmrk tarifelerinde kademeli olarak nemli indirimler
yaplmaktadr. Msrn ithal ettii rnlerin pek ou %15in altnda gmrk oran
ile giri yapmaktadr. Ortalama gmrk oran ise % 5,5dir. Halen %40 ve
zeri gmrk vergisi bulunan rnler ise tatlar, alkol ve ttndr. Yaplan
iyiletirmelere ramen Msr gmrklerde halen tam otomasyona
geilememitir ve ciddi bir brokrasi vardr. thalat Rejimi D ticareti
dzenleyen yeni thalat ve hracat Ynetmelii Ekim 2005de yrrle
girmitir. Yeni uygulamada; thali kontrole tabi rnler saysnda
indirim, thalatlara sz konusu kontrollerde kullanlmak zere bamsz
uluslararas kurululardan alnan kendi uygunluk belgelerini ibraz
etme hakk, Uluslararas kabul grm retim standartlarnda (rnein CE)
retilen rnlerin ithalatnda kontrole gerek bulunmamas, malat ve
hizmetler sektrlerine ynelik ithalatta ayrmclk hkmlerinin iptal
edilmesi, gibi hkmler yer almaktadr. Sz konusu ynetmelikte,
zellikle ithalat uygulamalarnda yaplan ve nemli bulunan dzenlemeler
yledir: (1) Perakende ticaret, (2) Mal ve hizmet retimi, (3) zel
kullanm, (4) Kiisel kullanm ve (5) Devlet tarafndan yaplan ithalat
olmak zere be ana grup altnda toplanmtr. thalatna izin verilen
rnler - kinci el rn ithalatna ilikin Liste 2 ile bu ynetmelikte
herhangi bir ekilde izin verilen rnler dnda kalan rnlerin
yeni/kullanlmam olmas, - D Ticaret ve Sanayi Bakanlnca belirlenen
kurallar erevesinde, ithal edilen rnlerin uluslararas bar kodu
tamas, - Bu ynetmeliin 3 nolu Ekinde yer alan rnlerin karlarnda
belirtilen artlara uymas gerekmektedir. Ayrca, rnlerin gmrk
tarafndan ithalatna izin verilmesi aamasnda, ithalata konu rn imal
eden reticiye ait bilgilerin yer ald faturann ibraz gerekmektedir.
rnn perakende ticaret (rn deiiklie uramadan ya da paketlendikten
sonra yurt iinde ticarete konu olmas) amacyla ithal edilmesi
halinde, yetkili birimlerce tasdik edilmi mene ahadetnamesinin
sunulmas gerekmektedir. Bunun iin istisna; kullanlm ithaline izin
verilen rnler, Salk Bakanlnca onaylanm rnler vb. Numune, Model,
Promosyon ve Tantm Malzemelerinin thalat Numune veya modelin kalite
ispat, ila numunelerinin Salk Bakanl incelenmesi ve onay, tantm
malzemelerinin konusu ve ilgili kuruluun adnn, yabanc filmlerin
Edebi Eserler daresince onaylanmas gerekmektedir. Sergi Amal rn
thali Sergi ve fuar amacyla lkeye getirilen rnlerin ieriye satlmas
veya yeniden ihracat ile ilgili dzenlemeler, Fuarlar ve Sergiler
Genel daresi tarafndan yaplmaktadr. Bu rnlerin i piyasaya -, 2013
20 / 41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir.
Dokmann her hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da
elektronik her hangi bir ortamda datm yasaktr.
21. satlmas Fuarlar daresi ile ilgili gmrk idaresinin
gzetiminde yrtlr ve ithal prosedrnn tamamlanmas gerekmektedir.
thalatta Kalite Kontrol Makina ve tehizat ithalatnda; lke meneini
gsterir Arapa, ngilizce veya Franszca dillerinden birinde yazlm ve
makina zerine veya paket zerine yaptrlm etiketin bulunmas,
Paketlenmi gda rnleri ithalatnda; her bir paket zerinde mene lke ve
ithalatnn isim ve adresi bulunan ve Arapa, ngilizce veya Franszca
dillerinden birinde yazlm etiket olmas, Kmes ve bykba hayvan eti
ithalatnda; Kesimhanenin ismi, kesim tarihi, ithalat kaytlar, rnn
dorudan mene lkesinden gnderilmesi, salk artlarna uygun paketlenmi
olmas ve biri Arapa olmak kaydyla ngilizce veya Franszca olarak iki
dilde; mene lke, rn ad ve varsa markas ile kesim ilemini denetleyen
ve onaylanm olan birimin isminin etikette belirtilmesi zorunludur.
thali Yasak rnler: - Dini inanlara aykr yaz ve resim bulunduran
rnler, Tavuk kanat, ayak ve sakatat, ku karacieri, Enjeksiyon
pompas bulunmayan ift darbe motorlu motosiklet, Her tr asbest,
asbestli fren pedal, Genetik olarak ilenmi ya ieren tuna bal, Bcek
ilalar ve baz kimyasallar (Tarm Bakanlnca izin verilenler hari).
Tarifeler ve Dier Vergiler Msr DT kurallarna uyum salamak iin son
yllarda hem gmrk tarifelerinde, hem tarife d engellerde hem de d
ticaret ilemlerinin yrtlmesinde uluslararas standartlara yaklaan
bir politika izlemektedir. Bu kapsamda gmrk tarifelerinde kademeli
olarak nemli indirimler yaplmaktadr. Msrn ithal ettii rnlerin pek
ou %15in altnda gmrk oran ile giri yapmaktadr. Ortalama gmrk oran
ise % 5,5dir. Halen %40 ve zeri gmrk vergisi bulunan rnler ise
tatlar, alkol ve ttndr. Yaplan iyiletirmelere ramen Msr gmrklerde
halen tam otomasyona geilememitir ve ciddi bir brokrasi vardr.
VERGLER Kurumlar Vergisi: Msrda standart kurumlar vergisi %20dir.
Gelir Vergisi: Msrda standart gelir vergisi %20dir. KDV (Sat
Vergisi Ad Altnda): %5 - %25. Ortalama %10. Serbest Blgelerde
uygulanmamaktadr. Tarife D Engeller ve rn Standartlar ile ilgili
Uygulamalar 1. Zorunlu Kalite Kontrol Standartlar: Hkmet yerli ve
ithal rnlere ayn standartlar uyguladn iddia etmekle birlikte, gerek
ihracatlar ve gerekse ithalatlardan edinilen bilgilere gre,
ithalatta uygulanan standart kontrollerinin caydrc nitelik tad
eklindedir. rn standartlar, Sanayi Bakanl Standartlar Genel daresi
tarafndan belirlenmektedir. Ancak, bu standartlara uygunluun
belirlenmesi, eitli bakanlklardaki kurumlar tarafndan icra
edilmektedir. rnein, Salk Bakanl, Tarm Bakanl ve D Ticaret Bakanl.
Bu bakanlklarn arasnda genelde bir koordinasyon problemi
bulunmaktadr. Msrn halihazrda 4500 standart uygulamas bulunduu,
bunun % 7sinin ise zorunlu olduu belirtilmektedir. Tarm rnlerinden
salk rnlerine ve elektronik eyaya kadar birok rnde zorunlu kalite
standard bulunmaktadr. Bu rnlerde, standart uygulamas denetiminin
ve izinlerinin farkl birimlerce verilmesi uygulamada karlalan en
nemli sorundur. Bu sorunun zm amacyla, 1999 ylnda alnan Bakanlk
kararnca ithalatta standart denetimi, thalat ve hracat Kontrol
daresinin koordinasyonu erevesinde yrtlmesi ngrlmtr. 2. thal
Lisans: Tarm rnlerinden bazlarnda ithal lisans uygulamas
bulunmaktadr. rnein, tavuk eti ile ilgili ithalat lisans almak
olduka g hatta mmkn bulunmamaktadr. 3. thalat Mevzuatnn Ak Olmamas:
thalatta aranan koullarn ak olmamas, devaml deitirilmesi ve birok
birimin ithalata mdahale yetkisine sahip olmas, Msra ihracat
zorlatran bir unsur olarak bulunmaktadr. 4. Gmrk Brokrasisi:
Gmrklerde otomasyona geilmemi olmas, kaytlarn elle yaplmas, alma
saatleri, kalifiye eleman yetersizlii vb. nedenlerden dolay ithal
rnlerinin gmrkten k uzun zaman almaktadr. 5. Gmrk Deerlemesi: Msr,
2001 ylnn Temmuz aynda DT gmrk deerleme sistemini uygulayacan
aklamasna karn, bu aklama uygulamada karln bulmamtr. thalatlar,
yeni fatura bazl sistem ile eski referans bazl deerleme sistemi
arasnda kalmaktadr. Gmrklerde fiyat tespit komisyonlar bulunmakta
ve bu komisyonlar keyfi kararlar alabilmektedir. 6. Raf mr: Baz
tarm rnlerinde raf mr standartlar olduka kat ve reticinin kalite,
gvenlik ve teknolojik dzeyini kapsamayan tekdze bir nitelik
tamaktadr. Baz tarm rnlerinin Msra ithalatnda raf mrnn % 50sinin
geerliliini korumas gerekmektedir. rnein, peynirler. 7. Etiketleme
ve Paketleme: Gda, paketlenmi rnler, et ve makina gibi rnlerin Msra
ithalatnda, etiketleme ve paketleme konusunda ciddi brokratik
engeller bulunmaktadr. Tavuk ve krmz et dorudan mene lkeden
yklenmeli ve paket zerinde Arapa detaylar yazlmaldr. Bu
zorunluluklar retim maliyetini ykseltmektedir. Benzer ekilde,
tekstil rnlerinde yksek maliyetli ve karmak etiketleme zorunluluu
bulunmaktadr. rnein, ithal edilecek kuman zerinde dier detaylarn
yannda ithalatnn isminin kuman kenarna Msr lke Raporu 21 / 41 Yasal
Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile alnt yaplabilir. Dokmann her
hangi bir yntemle oaltlmas ve/veya basl ya da elektronik her hangi
bir ortamda datm yasaktr.
22. dokunmu olmas gerekmektedir. Dier taraftan, salkl yaam amal
retilen rnlerin (diet rnleri gibi), yerli retimin korunmas amacyla,
ithalatna izin verilmemektedir. 8. Fiyat Kontrolleri: Baz rnlerin i
piyasa fiyatlarnn devlet tarafndan bask altna alnmas da ticaretin
nndeki temel tarife d engellerden birisini oluturmaktadr. zellikle,
temel gda rnleri ile ilalarda bu uygulama yaygnlk kazanmtr. 9. Mene
Belgesi: Msra her trl rnn ithalatnda, mene lkesindeki Msr
Konsolosluklarndan onaylanm mene ehadetnamesinin eklenmesi
zorunluluu 2007 yl itibariyle kaldrlmtr. 10. Otomobil thalat: Msr,
1998 ylnda yaymlam olduu bir kararla, otomobillerin ancak retildii
ylda ithal edilebileceini hkme balam olup, dolaysyla ikinci el
otomobil ithalatn dolayl bir ekilde engellemitir. 11. Telif Haklar:
Msr 2002 ylnn Mays aynda patent haklarnn korunmasna dair kapsaml
bir yasay kabul etmekle birlikte, hukuk sisteminin yetersizlii
nedeniyle patent, marka ve benzer haklarn yeterince korunmad
anlalmaktadr. Bu nedenle, Msra ynelik ihracatta rnlerin markasnn
ilgili birimlere kaydnn yaptrlmas, bu haklarn korunabilmesi
bakmndan gerekli olduu dnlmektedir. rn Standartlar ile lgili
Uygulamalar thalatta Aranan artlar Dayankl ve dayanksz tketim
mallarnn gmrklerden k iin bu rnlerin mene lkesinden veya retici
firmann ana merkezlerinden veya bayilerinden ya da datm
merkezlerinden gnderilmesi n kouldur. Ayn zamanda ithalatta
uygulanan kalite kontrol kurallarna uyum salamas gerekmektedir.
Kalite kontrolne tabi rnlerde aadaki kurallara uyulmas
gerekmektedir. Paketlenmi rnler: Paket iindeki rne uymal, rn
konteynerin boluunu doldurmal, konteynerin ahap olmas halinde
konteynerin kendisinin ilgili kurulularca haare problemi
yaratmayacann onaylanm olmas ve her bir paket zerinde Arapa olarak
aadaki detaylarn yazlmas gerekmektedir. retici ad varsa markas ve
rn tr, rnn teknik zellikleri ve kullanma hazrlanmas gereken bir rn
olmas halinde kullanma ilikin bilgiler, Tama ilemine ilikin
uluslararas spesifikasyonlar ve gstergeler, Mene lke, retim ve son
kullanm tarihleri. Makina, Alet ve Ekipmanlar: Her birinde mene
lkesinin silinmeyecek ekilde yazlm olmas ve Arapa olmak zere aadaki
detaylar ieren katalog bulundurulmas gerekmektedir. Paralarn
illstratif izimi, Kurma ve iletmeye alma metodu, Bakm metodu,
Elektrikle alyor olmas halinde elektrik devreleri, Gvenlik uyarlar.
Arabalarda motor bilgileri ve Msr ikliminde kullanlabilirlii ve
yakt spesifikasyonlar. Klima, buzdolab ve aerosol rnlerde ozon
tabakasn bozucu bir madde kullanlmamas aranan bir arttr. Gda
rnleri: Bu rnler kapal konteynr iinde paketlenmi olmal, temiz ve
kokudan ari olmal, silinmeyecek ekilde Arapa olarak aadaki detaylar
iermelidir. reticinin ad ve varsa markas, Mene lkesi, rn ad,
kalitesi ve tr, thalatnn ad ve adresi, retim ve son kullanma
tarihleri, Hazrlanma ekli, erii, Kolay bozulabilir olanlarda
korunma ve stoklama hakknda teknik bilgi, Net ve brt arlklar, Balk
hari et rnlerinde Islamic Slaughter yazlmas. retim ve son kullanma
tarihi ingilizce yazlabilir. Et rnleri: Bu rnler Msra dorudan mene
lkeden gnderilmelidir. yi paketlenmeli ve Arapa olarak aadaki
detaylar iermelidir. Mene lke, rn ad ve varsa markas, Kesimhanenin
ad, Kesim tarihi, thalatnn ad ve adresi, Kesimi gzlemleyen veya
denetleyen kurumun ad. Tekstil rnleri: thalatnn ad, kuman
kenarna(selvedge) mene lkenin yazlmas (balangcntan bitiine kadar)
ve kuman 30 mden ksa olmamas gerekmektedir. Proforma fatura ve
kesin faturann aadaki bilgileri iermesi gerekmektedir. -, 2013 22 /
41 Yasal Uyar : Kaynak gsterilmek kayd ile a