Τεχν. Χρον. Α . 1992, Τόμ. 12. Τεύχος 3 Tech. Chron.-A, G reece, 1992, Vol. 12, Νο 3

Επιλογή Μεταφορικού Μέσου σε Συνάρτηση

με τα Χαρακτηριστικά των Μετακινήσεων

στη Θεσσαλονίκη

Μ. ΠΙΤΣΙΑΒΑ-ΛΑΤΙΝΟΠΟΥΛΟΥ

Περίληψη

Στόχος της παροί,σας εργασίας είναι η διερι:ί.vηση της συσχέτισης της επιλογής του μεταφο­

ρι κού μέσοιι με τα χαρακτηριστικά των μετακινήσεων. Για το σκοπό αυτό γίνεται μια εκτετα­

μένη επεξεργασία και ανάλυση των στοιχείων που προέκυψαν από την έρευνα ερωτηματολο­

γίοιι ποιι έγινε στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Από την ανάλυση των στοιχείων

αιιτών προtκιιψαν σιιμπεράσματα σημαντικά γω τ ιιν κατανομή των μετακινήσεων στα διάφο­

ρα μεταφορι κά μέσα ανάλογα με το σκοπό, τη διάρκιια ~αι την ώρα πραγματοποίησης των

μετακι νήσεων.

Modal Choice in Relation to the Trip Characteristics in the Greater

Area of Thessaloniki

Μ. PITSIAVA-LAτJNOPOULOU

Absιnιcι

Τhι~ paper inνesι igaιe~ ιhe relaιions lιip beιwccn moda l c hoice and ιrip characιeristics in a n urban area . The data \YHS collcctcd fro m an extcndcd ιι uc; ιionnaire surνey of 9237 houscho lds in tlιc grcatcr a rca of Thcssaloιιiki . From thc analysis of ιlιc ;ιbονc data a !οι of usefιιl conclusions wcrc produced concerning ιhc modal split in rela t io ιι witlι trip purpose, trip length and t ime pe­rιod of thc trip.

\Ίωβί.ιjΟιμε: 5.2.199/ Γyιι·ι: διηιj. 1.1 . .1. 1992

Subιniιιcd: f'ι·b. 5. 1991 Aιxcptcι/: MtΙrch / .1, /992

34 Τεχν. Χρον.-Α, 1992, Τόμ. 12, Τεί:χ . :1

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο καταμερισμός των μετακινησεων κατά μεταφορικό μέσο έχει ως στόχο την κατανομή των

μετακινήσεων πρασώπων στα διάφορα μέσα ώστε να προκύψουν με βάση το βαθμό πλήρωσης κάθε

μέσου οι μετακινήσεις οχημάτων στο δίκτυο. Η θέση του σταδίου αυτού στην όλη διαδικασία του

σχεδιασμού των μεταφορών καθορίζει τον τύπο των χρησιμοποιούμενων μοντέλων κατανομής των

μετακινήσεων κατά μεταφορικό μέσο. Διαφοροποιούνται έτσι τα μοντέλα που κατανέμουν τις

μετακινήσεις προσώπων στα διάφορα μέσα πριν την κατανομή τους κατά προέλευση και προορισμό

από αυτά που κατανέμουν μετακινήσεις που έχουν ήδη κατανεμηθεί σε κυκλοφοριακές ζώνες. (1)

Για τις μετακινήσεις προσώπων ο καταμερισμός κατά μέσο ανεξάρτητα από τον τύπο των

μοντέλων που θα χρησιμοποιηθούν, ξεκινάει σχεδόν πάντα με το διαχωρισμό των μετακινήσεων

προσώπων σ' εκείνες που θα χρησιμοποιήσουν Δημόσιες Συγκοινωνίες υποχρεωτικά, γιατί δεν

έχουν άλλα εναλλακτικό μέσο μεταφοράς, και σ' εκείνες που έχουν την δυνατότητα επιλογής. Οι

μετακινούμενοι της πρώτης κατηγορίας χαρακτηρίζονται συνήθως σαν μετακινούμενοι χωρίς

επιλογή (captiνe riders) ενώ εκείνοι της δεύτερης σαν μετακινούμενοι με επιλογή (cholce rlders).

Με βάση τα αποτελέσματα των μέχρι σήμερα μελετών και της έρευνας στον τομέα αυτό

μπορεί να λε~εί ότι οι κυριοι παρόγοντες που επηρεάζουν την εκλογή μεταφορικού μέσου στην

περίπτωση μετακινούμενων με επιλογή είναι (2) :

α. Χαρακτηριστικά των μετακινήσεων

Τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά των μετακινήσεων είναι :

Η διάρκεια μετακίνησης

Ο σκοπός μετακίνησης και

Η ώρα της ημέρας που πραγματοποιείται η μετακίνηση

β. Χαρακτηριστικά των μετ~

Τα πιο σημαντικά είναι τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των μετακινουμένων που

περιλαμβάνουν:

Το εισόδημα

Την ιδιοκτησία ΙΧ αυτοκινήτου

Το μέγεθος και τη δομή του νοικοκυριού

Την πυκνότητα δόμησης και

Το είδος της επαγγελματικής απασχόλησης

γ. Το επίπεδο της πpοσtf:ρόμενης εξιmηρέτησης αnό τα διόtοpα μέσα μεταc,ορός που

εκφράζεται από παραμέτρους όπως:

Tcch. Ch ro n.-A, Grcecc:. 1992, Vol. 12. Νο 3

Οι σχετικοί χρόνοι διαδρομής, τα συνολικά έξοδα μετακίνησηςκαι η άνεση που παρέχει το

κάθε μεταφορικό μέσο.

Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στην πρώτη κατηγορία παραγόντων δηλαδή αναλύει και

διερευνά την επίδραση που έχουν τα χαρακτηριστικά των μετακινήσεων στην επιλογή μεταφορικού

μέσου ανεξάρτητα από τα χαρακτηριστικά των μετακινουμένων και το επίπεδο της προσφερόμενης

εξυπηρέτησης από τα διάφορα μέσα μεταφοράς.

2. ΜΕθΟΔΟΛΟΠΑ .

Σαν. κύρια πηγή για τα πρωτογενή στοιχεία της παρούσας έρευνας χρησιμοποιήθηκε η

έρευνα προσδιορισμού των χαρακτηριστικών των μετακινήσεων στο Π.Σ. θεσjνικης (3)

Η περιοχή την οποία κάλυψε η έρευνα αυτή περιλαμβάνει ολόκληρο το Πολεοδομικό Συγκρότημα

θεσσαλονίκης (Π.Σ.θ.) και τη λεγόμενη Περιαστική Ζώνη, δηλαδή μία περιοχή περίπου 1100

τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η έρευνα περιλαμβάνει την έρευνα ερωτηματολογίου σε 9237

νοικοκυριά καθώς και τις μετρήσεις παρά την οδό (καταγραφή 33177 ο)(rlμάτων).

Πιο συγκεκριμένα, στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα εργασία είναι τα

χαρακτηριστικά των μετακινήσεων που aπογράφησαν για όλα τα μέλη του νοικοκυριού από 5·85

ετών. Αυτά είναι:

Διάρκεια των μετακΜισεων, η οποία αναφέρεται στη συνολική διάρκεια μετακίνησης από πόρτα

σε πόρτα που περιλαμβάνει το χρόνο μετακίνησης μέσα στο ό)(ημα καθώς και τον χρόνο έξω από

το όχημα (περπάτημα, αναμονή, κλπ).

Σκοπός μετακiνησης: Οι σκοποί μετακίνησης ομαδοποιήθηκαν σε δέκα κατηγορίες:

1. Επιστροφή στο σπίτι 6. Κοινωνική επαφή-ψυχαγωγία

2. Εργασία 7. Προσωπικές υποθέσεις

3. Εκπαίδευση 8. Συνοδεία προσώπου

4. Ψώνια 9. Αλλαγή μεταφορικού μέσου

5. Λόγοι υγείας 10. Αλλες

Ωρα ~ης μετακίνησης: Η μέρα χωρίσθηκε σε 24 ωριαία διαστήματα.

Μέσο μεταιόνησης. Το μεταφορικό μέσο με το οποίο έγινε η μετακίνηση. Τα μεταφορικά μέσα που

λήφθηκαν υπόψη είναι :

1. Με τα πόδια 6. Ειδικό λεωφορείο

2. Ποδήλατο 7. Λεωφορείο Δ.Σ.

35

3/\ Τεχv. Χροv.-Α, 1992, Τόμ. 12, Τεύχ. 3 ~----------------------------------~--~~-

3. Δικυκλη μηχανή

4. Με ι .χ. σανοδηγός

5. Με Ι .Χ. σαν επιβάτης

8. Ταξί

9. Ημιφορτηγό ή τρίκυκλο

10. Φορτηγό

Για το σκοπό της παρούσας εργασίας δηλαδή τη διερεύνηση της επίδρασης των

χαρακτηριστικών των μετακινήσεων στην επιλογή των διαφόρων μεταφορικών μέσων έγιναν στη

συνέχεια συσχετίσεις ο με τη βοήθεια προγραμμάτων στον Η/Υ που καταρτίσθηκαν για το σκοπό

αυτό ο της κατανομής των μετακινήσεων στα παραπάνω 10 μεταφορικά μέσα με το σκοπό, τη

διάρκεια και την ώρα πραγματοποίησης των μετακινήσεων. Ιδιαίτερη έμφαση στην ανάλυση δόθηκε

στις μετακινήσεις που γίνονται με I.X. αυτοκίνητα και με δημόσια μέσα μεταφοράς καθόσο αυτές

αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των μετακινήσεων.

3. ΑΠΟlΈΛΕΣΜΑΤΑ τΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

Από την επεξεργασία και την ανάλυση 48300 ημερησίων μετακινήσεων προεκυψαν τα

παρακάτω:

Σε ολόκληρη την περιοχή μελέτης διενεργούνται καθημερινά περίπου 1 350 000 μετακινήσεις

προσώπων με όλα τα μέσα (περιλαμβανομένων και των μετακινήσεων πεζή όταν ο χρόνος

περπατήματος υπερβαίνει τα 15 λεπτά) με μέσο ρυθμό ημερήσιων μετακινήσεων/άτομο με βάση

την κατοικία 1.51. Οι μετακινήσεις αυτές ανάλογα με το μεταφορικό μέσο που χρησιμοποιούν

κατανέμονται ως εξής:

34% με ΙΧ (από τις οποίες το 25% σαν οδηγός)

36,5% με Δημόσιες Συγκοινωνίες (ΟΑΣθ)

14.5% πεζή (με χρόνο περπατήματος πάνω από 15 λεπτά)

6% με ταξί

και οι υπόλοιπες 9% με άλλα μέσα (ποδήλατο, μοτοσυκλέτα, ειδικά λεωφορεία κλπ).

Σχετικά με την κατανομή των μετακΜ')σεων στα διάφορα μέσα σε σχέση με το σκοπό

προέκυψε ο Πίνακας 3.1 . που δίνει την ποσοστιαία κατανομή των μετακινήσεων στα διάφορα μέσα

κατά σκοπό (τα ποσοστά του πίνακα αναφέρονται στις στήλες). Πιο συγκεκριμενα ο Πίνακας 3.1

δίνει τη συσχέτιση της χρήσης των διαφόρων μέσων μεταφοράς με το σκοπό της μετακίνησης για

πληθυσμό με τα εξής χαρακτηριστικά: μέσο μέγεθος νοικοκυριού για όλη την περιοχή μελέτης 3.07

και δείκτη ιδιοκτησίας 177 Ι.Χ. αυτοκίνητα ανά 1000 κατοίκους (3) .

θεωρώντας τις μετακινήσεις για εργασία που είναι οι πιο σημαντικές παρατηρούνται τα εξής:

Ενα μεγάλο ποσοστό της τάξης του 46.2% χρησιμοποιούν το ΙΧ αυτοκίνητο (39,4% σαν οδηγοί και

6,8% σαν επιβάτες). Στη συνέχεια ένα ποσοστό της τάξης του 33,7% μετακινούνται με λεωφορεία)

και τέλος ένα ποσοστό της τάξης του 7,6% μετακινούνται με τα πόδια.

Tecl1. Chroι1.-A, Grcccc, 1992. Vol. 12, !\ο 3

Πίνακας 3.1: Τρόπος μετακίνησης κατά σκοπό

Table 3.1 : Transport mode used in relalion with the trίp purpose

ΜετΟfΟΡικό Σκοπός μετακίνησης

μέσο 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Πόδια 15.1 7.6 24.4 26.6 13.6 19.2 15.0 7.5 11.0 23.1

Ποδήλατο 0.4 0.4 0.6 0.1 0.2 0.4 0.3 ο ο 0.7

Δίκ. μηχανή 2.9 3.8 2.5 1.8 1.1 4.9 2.9 2.7 0.2 4.7

I.X. (οδηγός) 2'!J.9 39.4 3.3 13.6 14.7 21.6 26.2 59.7 2.1 19.3

I.X. (επιβάτης) 9.8 6.8 4.6 6.0 12.2 15.5 9.7 10.9 3.2 13.6

Ειδιι<ό λεωφ. 3.9 5.9 7.9 0.2 0.6 0.9 0.6 1.1 6.2 1.8

Λεωφ. Δ.Σ. 35.1 27.8 53.3 45.9 43.0 27.3 35.3 10.5 75.7 29.2

Ταξί 6.9 4.3 3.3 5.1 14.5 9.8 8.9 6.8 1.3 6.9

Ημιφορτηγό 0.7 2.2 ο 0.4 ο 0.2 0.6 0.3 0.1 0.6

4Ιορτηγό 0.5 1.9 ο 0.4 ο 0.1 0.5 0.5 0.3 0.1

~ΠΟΣ ΜΕτ~ΝΗΣΗΣ

1. Επιστροφή στο σπίτι 6. Κοινωνικές επαφές, ψυχαγωγία

2. Εργασία

3. Εκπαίδευση

4. Ψώνια

5. Λόγοι υγείας

7. Προσωπικές υι1οθέσεις

θ. Συνοδεία προσώπου

9. Αλλαγή μεταφορικού μέσου

10. Αλλος

Συνοψίζοντας τα παραπάνω στα δυο κύρια μέσα μεταφοράς δηλ. ΙΧ αυτοκίνητα και Δημόσιες

Συγκοινωνίες προκύπτει το Διάγραμμα 3.1.

Σε γενικές γραμμές εμφανίζεται μια σχετικά χαμηλή χρήση των Δημόσιων Συγκοινωνιών από

τους μετακινούμενους σε σχέση με αυτή που προέκυψε με την κυκλοφοριακή μελέτη των Αθηνών

(4) όπου αντίστοιχα οι μετακινούμενοι με Δ.Σ. και με ειδικά λεωφορεία ανάλογα με το σκοπό

μετακίνησης είναι :

38

εργασία

εκπαίδευση

ψώνια

κοινωνικές επαφές, ψυχαγωγία

67.8%

97.7%

81.2%

45.3%

6

ΣΚΟΠΟΣ ΜΕτλΚΙ/\ΙΙΣΙΙΣ

Τεχν. Χρον.-Α. 1992, Τόμ. 12, Τεύχ. 3

9 ι ο

Διάγραμμα 3.1 :Καrανομή μεrακινήσεων σε I.X αυτοκίνητα και Δ.Σ. ανόΝ)γα με το ακοπό

Diagramm 3.1:Private car and Publίc Transport υsage in relation with the trίp pυrpose

Από την ανάλυση των ημερήσιων μεrακινήσεων κατά μεrαφορικό μέσο και ώρα αναχώρησης

προέκυψε ο Πίνακας 3.2., που δίνει την ποσοστιαία κατανομή των μετακινήσεων στα διάφορα μέσα

μεταφοράς σε κάθε ένα από τα 24 διαστηματα που χωρισθηκε η ημέρα (τα ποσοστά αναφέρονται

σε γραμμές) .

Από την θεώρηση του Πίνακα αυτού προκύmει:

Τα μέσα που χρησιμοποιούνται περισσοτερο στις ώρες 0.00..()4.00 είναι κατά σειρα

προτεραιότητας το Ι.Χ. αυτοκίνητο και το ταξί, εφόσον δεν υπάρχει δυνατότητα χρήσης Δημόσιων

Συγκοινωνιών και ο σκοπός της μετακίνησης είναι κατά κύριο λόγο κοινωνικές επαφές, ψυχαγωγία.

Στις ώρες 04.00·07.00, τα μέσα που χρησιμοποιούνται περισσότερο είναι τα λεωφορεία

Δημοσίων Συγκοινωνιών συμπεριλαμβανομένων και τα ειδικών λεωφορείων (33-63%). Ο λόγος για

τον οποίο κυριαρχούν οι Δημόσιες Συγκοινωνίες και τα ειδικά λεωφορεία, είναι ο μεγάλος όγκος

των μετακινήσεων που γινεται με σκοπό την εργασία και την εκπαίδευση στο χρονικό αυτό

διάστημα. Τα μέσα που κυρίως χρησιμοποιούνται τις ώρες 21 .00-24.00 είναι το Ι.Χ. (45%) (σαν

Ί ~~h. ('hron.-Λ. (,ι·cccc, 1992, \'οΙ. 12, f'<o 3 39

Πίνακας 3.2: Τρόπος μετακίνησης κατά ώρα ~ρησης

Table 3.2: Transρoι1 mode used ίn relation with the time period

Ωρες ΜΕΣΟ ΜΕτΑΚΙΝΗΣΗΣ

αναχώρησης 1 2 3 4 5 6 7 Β 9 10

0.00- 1.00 9.41 0.26 ~.57 28.55 21 .83 1.99 11.62 19.04 0.41 0.31

1.00- 2.00 7.79 0.00 7.56 28.79 20.42 1.66 6.97 26.15 0.41 0.25

2.00-3.00 8.67 0.00 4.42 31.00 15.46 2.45 9.78 24.60 3.21 0.40

3.00-4.00 3.78 ρ.82 4.55 f35.61 16.28 2.14 11 .08 22.05 0.20 3.48

4.00-5.00 1.0.45 ρ.54 2.65 ~1 .91 4.82 12.86 21 .01 9.91 2.65 3.19

5.00-6.00 6.47 ρ.οο 1.41 18.59 6.85 16.65 46.17 2.22 0.57 1.07

6.00-7.00 5.70 ρ.31 1.70 26.70 6.84 12.42 42.39 1.94 0.80 1.21

7.00-8.00 9.98 0.33 2.54 28.40 7.20 7.44 38.72 3.18 1.25 1.06

8.00-9.00 16.70 0.39 3.07 28.09 6.43 3.98 35.17 4.39 1.18 0.59

9.00-10.00 17.48 0.57 2.24 21.54 4.22 1.10 44.81 5.95 1.26 0.84

1 0.00-11 .00 21.79 ρ.19 2.51 19.89 3.98 0.29 42.53 7.08 0.90 0.84

11.00-12.00 22.12 ρ.34 2.74 21 .89 4.72 0.43 37.44 8.31 1.10 Ο.ββ

12.00-13.00 18.90 ρ.36 f3.44 20.03 5.39 2.45 40.90 7.28 0.72 0.54

13.00-14.00 21 .83 p .46 f2.64 19.37 4.60 4.53 39.74 5.56 0.59 0.68

14.00-15.00 12.29 0.33 3.11 26.98 7.74 7.40 36.84 3.78 0.82 0.70

15.00-16.00 9.53 0.30 2.93 26.79 8.75 8.36 37.50 3.75 1.25 0.83

16.00-17.00 10.83 0.57 3.47 24.66 8.87 4.28 40.91 4.89 0.56 0.96

17.00-18.00 13.18 0.38 2.68 26.60 8.78 1.68 37.28 8.26 0.60 0.57

18.00-19.00 15.34 0.31 3.31 25.51 10.82 1.41 33.20 8.86 ! 0.66 0.59

19.00-2.0.00 18.93 0.36 3.50 23.10 11 .22 0.56 35.25 6.10 0.53 0.44

2.0.00-21.00 15.38 0.48 f3 .58 25.84 12.61 0.55 33.25 7.53 0.60 0.17

21.00-22.00 14.54 0.19 ~.92 28.81 16.03 0.92 27.85 6.66 0.77 0.32

22.00-23.00 13.95 0.27 3.33 25.03 16.98 1.96 28.91 8.48 0.82 0.27

23.00-24.00 13.93 0.12 4.85 28.78 18.02 0.68 123.50 9.77 0.29 0.07

ΜΕΣΟ ΜΕfΑΚΙΝΗΣΗΣ

1. Με τα πόδια 6. Ειδικό λεωφορείο

2. Ποδήλατο 7. Λεωφορείο Δημ. Συγκοινωνιών

3. Δίκυκλη μηχανή 8. Ταξί

4. Με l.X. σαν οδηγός 9. Ημιφορτηγό ή τρίκυκλο

5. Με Ι.Χ. σαν επιβάτης 10. Φορτηγό

40 Τεχ, . Χρον-Α. 1992. Τόμ. 12. Τr.iιχ. 3 --------------------------------------------~---

οδηγοί) ακολουθούν οι δημόσιες συγκοινωνίες (24-29%) και τα I.X. (σαν επιβάτης) (16-18%). Οι

μετακινήσεις αυτές τις ώρες έχουν κύριο σκοπό την ψυχαγωγία και τις κοινωνικές επαφές και για

το λόγο αυτό χρησιμοποιείται ιδιαίτερα το I.X. αυτοκίνητο και μάλιστα με υψηλή πλήρωση .

Σχετικά με τη διακύμανση της χρήσης των διάφορων μέσων κατά τη διάρκεια της ημέρας

παρατηρήθηκαν τα εξής: Η διακύμανση των μετακινουμένων με Δ.Σ. είναι υψηλή και κυμαίνεται

από 7.0% τις πρώτες πρωινές ώρες και φθάνουν στο 46% που είναι το μέγιστο στις ώρες 05.00·

06.00. Αντίθετα ο αριθμός των μετακινουμένων με I.X. αυτοκίνητα παρουσιάζει μια πιο ομοιόμορφη

κατανομή στη διάρκεια της ημέρας με ποσοστό που κυμαίνεται από 19% μέχρι 46%.

Τα ποδήλατα είναι το μέσο που χρησιμοποιείται λιγότερο από όλα τα άλλα, μόνο κάποιες

μεμονωμένες ώρες (09.00-10.00 και 16.00-17.00 μ.μ.), σε πολύ μικρό ποσοστό 1%, και κυρίως με

σκοπό την ψυχαγωγία και την άθληση. Οι δίκυκλες μηχανές χρησιμοποιούνται περισσότερο αnό

τα ποδήλατα, όμως με πολύ μικρά ποσοστά που είναι κάπως μεγαλύτερα τις νυχτερινές ώρες

(23.00..{)2.00). Οσο για τις μετακινήσεις με ημιφορτηγά-τρίκυκλα και φορτηγά, αυτές γίνονται με

πολύ μικρό ποσοστό και σταθερό κατά τη διάρκεια της ημέρας και σχεδόν καθόλου τη νύχτα.

Συνοψιζοντας τα παραπάνω στα δυο κύρια μέσα μεταφοράς προκύπτει το Διάγραμμα 3.2.

0.2 2-4 4-6 68 8 10 1012 12·14 14-16 16~ 1 8 18 20 20.22 22~24

ΩΡλ λΙΙΙλΧΩΡΙΙΣΙΙΣ

Διάγραμμα 3.2: Κατανομή μετακινήσεων σε Ι.Χ. κw Δ.Σ. ανάΝJγα με την ώρα αν~ησης

μετακίνησης

Diagram 3.2: Priνate car and Ρ.Τ. usage ln relation wίth time period

Tech. Ctι ro n . -. \ . Gιτccc, 1992, Vol. 12, Νο J

Σχετικά με τη διάρκεια των μετακινήσεων στα διάφορα μεταfΟΡικά μέσα προέκυψαν τα

παρακάτω συμπεράσματα : (Πίνακας 3.3.)

Στις μετακινήσεις με χρονική διάρκεια 0-14 λεmά τα άτομα χρησιμοποιούν κυρίως το l.X.

αυτοκίνητο. Οι μετακινούμενοι με l.X. καλύmουν ένα ποσοστό της τάξης του 41-50% στο σύνολο

των μετακινήσεων με αυτή τη διάρκεια.

Καθώς αυξάνεται η διάρκεια των μετακινήσεων και για ένα μεγάλο διάστημα από 14-39

λεπτά η εικόνα που παρουσιάζει η κατανομή στα διάφορα μεταφορικά μέσα είναι περίπου σταθερή.

Το μεγαλύτερο ποσοστό (35-48%) χρησιμοποιεί τις δημόσιες συγκοινωνίες ενώ το 17-25% των

ατόμων κάνουν τις 1-1ετακινήσεις με τα πόδια και το 21 -26% χρησιμοποιούν το I.X. ως οδηγοί .

Σε μετακινήσεις διάρκειας μεγαλύτερης από 39 λεπτά ένα σταθερό περίπου ποσοστό (12-

26%) μετακινουμένων χρησιμοποιεί το l.X. ως οδηγοί και ένα σχετικά μεγάλο ποσοστό της τάξης

του 43-53% χρησιμοποιεί τις δημόσιες συγκοινωνίες.

Η χρήση του ειδικού λεωφορείου εμφανίζεται στις μετακινήσεις με διάρκεια μεγαλύτερη

από 5Ο λεmά σε μεγάλα ποσοστά 15-28% ενώ στις μικρότερες μετακινήσεις χρησιμοποιείται πολύ

λιγότερο (1-7%).

Η κατανομή στα δύο κύρια μέσα μεταφοράς ανάλογα με τη διάρκεια μετακίνησης δίνεται

στο Διάγραμμα 3.3.

Επιπλέον ένας υπολογισμός για τους μέσους χρόνους μετακίνησης με τα διάφορα μέσα

μεταφοράς δίνει τα εξής:

Η μετακίνηση με τη μεγαλύτερη χρονική διάρκεια είναι αυτή με το φορτηγό της τάξης των

48 λεmών και ακολουθεί με μικρή χρονική διαφορά το ειδικό λεωφορείο (44 λεπτά) Πιο σύντομες

είναι οι μετακινήσεις με το λεωφορείο των Δημόσιων Συγκοινωνιών (30 λεπτά) και ακολουθούν οι

μετακινήσεις που πραγματοποιούνται με ημιφορτηγό ή τρίκυκλο καθώς και με ταξί (27 λεπτά) και

στη συνέχεια οι μετακινήσεις με I.X. επιβατικά (25 λεπτά) .

Τέλος μετακινήσεις με τη μικρότερη διάρκεια κατά φθίνουσα σειρά είναι οι μετακινήσεις

πεζή, με ποδήλατο και με δίκυκλη μηχανή, με διάρκεια 23, 21 και 18 λεπτών αντίστοιχα.

Από μια παραπέρα συσχέτιση της μέσης διάρκειας μετακίνησης με το σκοπό μετακίνησης

(3) προέκυψε ότι υπάρχει μια μικρή διακύμανση στη μέση χρονική διάρκεια κατά σκοπό

μετακίνησης από 21 λεπτά έως 28 λεπτά. Η μικρότερη μέση χρονική διάρκεια των 21 λεπτών

αναφέρεται σε μετακινήσεις με σκοπό τη συνοδεία προσώπων, ενώ η μεγαλύτερη των 28 λεπτών

αναφέρεται σε μετακινήσεις με σκοπό την επιστροφή στο σπίτι, την εργασία και την αλλαγή

μεταφορικού μέσου.

41

42 Τεχv. Χρuν.-Α. Ι ΨJ2. Τί>μ . 12, Τεiιχ. 3

Πίνακας 3.3: Τρόnος μετακίνησης καrά διάρκεια μετακίνησης

Table 3.3: Transport mode useclln relation with the trlp duratJon Qn mlnutes)

Διάρκεια

μεrακίν. 1 2 3

(λεmά)

()..4 14.49 1.02 18.20

4-9 7.19 1.86 12.39

9-14 4.32 0.93 8.53

14-19 24.90 0.34 3.82

19-24 24.54 0.29 2.30

24-29 17.22 0.06 1.53

29-39 10.14 0.21 1.42

39-49 5.26 0.02 0.72

49-64 5.03 0.14 0.50

64-&4 7.24 0.22 0.43

84-109 4.51 0.00 0.64

109-139 6.23 0.00 2.31

> 139 6.74 0.62 0.00

1. Με τα πόδια

2. Ποδήλατο

3. Δίκυκλη μηχανή

4. Με I.X. σαν οδηγός

5. Με ι .χ. σαν επιβάτης

ΜΕΣΟ ΜΕτΑΚΙΝΗΣΗΣ

4 5 6 7 8

49.91 10.43 0.62 2.26 0.00

46.22 17.04 0.88 9.24 2.60

~1 .43 14.12 1.36 19.59 7.63

25.64 9.40 1.25 25.91 7.74

20.90 7.96 1.87 34.56 6.63

18.39 6.27 2.48 ~.71 4.51

21.36 7.27 4.51 47.58 5.97

20.75 6.63 7.48 52.87 4.58

22.68 7.16 14.55 43.30 3.60

22.66 7.55 17.66 36.57 5.40

30.34 10.74 18.97 ~.40 4.46

24.76 14.82 28.25 16.85 2.47

126.12 16.99 17.29 21.21 3.86

ΜΕΣΟ ΜΕfΑΚΙΝΗΣΗΣ

6. Ειδικό λεωφορείο

7. Λεωφορείο Δημ. Συγκοινωνιών

θ. Ταξί

9. Ημιφορτηγό ή τρίκυκλο

10. Φορτηγό

9

1.02

1.81

1.52

0.66

0.64

0.31

0.79

0.69

1.47

1.09

1.49

0.77

0.92

10

2.04

0.77

0.57

0.35

0.30

0.53

0.76

1.02

1.57

1.18

2.45

3.55

7.25

Tecl1 . (Ίηο ι1 .-Α, Grcι:cι:. 1992. Vol. 12. Νο 3

ο_. Η 9·ι4 ι4" 19 24 24 29 29·39 3,_., 4!.64 64-U u.ιot ι0f.ι39 >ιJ9

ΔιΑΡΚΕιΑ ΜΕΤΑΚιΝΙΙΣιιΣ (mιn)

Διάγραμμα 3.3. Καrαvομή μετακινήσεων σε Ι.Χ. αυτοκίνητα και Δ.Σ. αvάΝJγα με τη διάρκεια

Diagramm 3.3: Priνate car and Ρ. Τ. usage in relation with the tήρ dur~

4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η παρούσα έρευνα δίνε ι ενδιαφέροντα αποτελέσματα για την επίδραση των

χαρακτηριστικών των μετακινήσεων στην επιλογή του μέσου μεταφοράς. Βέβαια πρέπει να τονισθεί

εδώ ότι, όπως αναφέρεται και στην εισαγωγή, η τελική επιλογή του μέσου μεταφοράς δεν είναι

συνάρτηση μόνο των χαρακτηριστικών των μετακινήσεων.

Πιο συγκεκριμένα η κατανομή στα διάφορα μεταφορικά μέσα σε συνάρτηση με το σκοπό

μετακίνησης διαφοροποιείται σημαντικά. Ετσι μετακινήσεις με σκοπό την εργασία, την αναψυχή,

τις προσωπικές υποθέσεις και τη συνοδεία προσώπου γίνονται σε μεγάλο ποσοστό τους με ΙΧ

αυτοκίνητο (46,2%, 37,1%, 36,9% και 70,6% αντίστοιχα), ενώ αντίθετα μετακινήσεις με σκοπό την

εκπαίδευση, τα ψώνια και την αλλαγή μεταφορικού μέσου παρουσιάζουν χαμηλή χρήση ΙΧ

αυτοκινήτου (7,9%, 19,6% και 5,3% αντίστοιχα) . Ο ι μετακινούμενοι με Δημόσιες Συγκοινωνίες και

44 Τεχv. Χροv.-Α, ι992 , Τόμ. ι2 , Τεύχ. 3

ειδικά λεωφορεία με σκοπό την εργασία, τα ψώνια, την εκπαίδευση και την αναψυχή ανέρχονται

σε ποσοστά της τάξης του 33, 7%, 46,1 %, 61,2% και 58,2% αντίστοιχα, ποσοστά πολύ χαμηλότερα

από αυτά που προέκυψαν από την κυκλοφοριακή μελέτη των Αθηνών (4).

Η ώρα πραγματοποίησης της μετακίνησης επηρεάζει σημαντικά την επιλογή του μέσου

μεταφοράς αλλά στη συσχέτιση αυτή υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες όπως ο σκοπός της

μετακίνησης και η διαθεσιμότητα των μέσων μεταφοράς. Ετσι τις πρώτες πρωϊνές ώρες (0.00-

04.00) εμφανίζεται ένα μεγάλο ποσοστό μετακινουμένων με I.X. αυτοκίνητο, της τάξης του 50%,

γεγονός που οφείλεται τόσο στο ότι οι πλειονότητα των μετακινήαεων έχει σκοπό την κοινωνική

επαφή και ψυχαγωγία όσο και στη μη διαθεσιμότητα των Δημοσίων Συγκοινωνιών. Αντίθετα στις

ώρες 04.00-08.00 ο μεγαλύτερος όγκος των μετακινήσεων πραγματοποιείται με Δημόσιες

Συγκοινωνίες και με ειδικά λεωφορεία (ποσοστό της τάξης του 60%), καθόσο ο κύριος σκοπός

τους είνα ι εργασία και εκπαίδευση.

Οσον αφορά τη συσχέτιση της χρονικής διάρκειας της μετακίνησης και του τρόπου

μεταφοράς βρέθηκε ότι μετακινήσεις διάρκειας 0-14 λεπτών γίνονται κύρια με ι.χ. αυτοκίνητο ενώ

μετακινήσεις με διάρκεια 24-139 λεπτά γίνονται σε μεγάλο ποσοστό με Δημόσιες Συγκοινωνίες.

Η μέση χρονική διάρκεια των μετακινήσεων με ι.χ. αυτοκίνητο και Δημόσιες Συγκοινωνίες Βρέθηκε

αντίστοιχα 25 και 30 λεπτά.

Σε γενικές γραμμές τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας δείχνουν ότι ένα μεγάλο

ποσοστό των συνολικών μετακινήσεων γίνονται με ιχ αυτοκίνητο. Από τη σύγκριση των

αποτελεσμάτων της παρούσας έρευνας με αποτελέσματα προηγουμένων ερευνών στον Ελληνικό

χώρο (4),(5) Βρέθηκε μια εντυπωσιακή αύξηση των μετακινήσεων με I.X. σε Βάρος των

μετακινήσεων με Δημόσιες Συγκοινωνίες και μάλιστα για σκοπούς όπως η εργασία και τα ψώνια.

Επίσης από τη σύγκριση αυτή Βρέθηκε μια σημαντική αύξηση της μέσης διάρκειας μετακίνησης

με ιχ αυτοκίνητο τα τελευταία χρόνια. (Η μέση διάρκεια μετακίνησης με ιχ αυτοκίνητο για την

πρωτεύουσα ήταν 10.6 λεmά το 1962, 13.6 λεπτά το 1972 και 19.0 λεmά το 1983).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γ .Α. Γιαννόπουλος, Σχεδιασμός των Μεταφορών και Κυκλοφοριακό τεχνικό. Τόμος 2, Αθήνα

1981

2. Μ. J . Bruton, ιntrodυctjon to Iranspoήatjon Plannjng, Hutchinson, London 1975

3. Ερευνα προσδιορισμού τwγ χαρακτοριστικώγ των μετακινήσεων στο Πολεοδομικό

Συγκρότημα και την Περιαστική Ζιjιγη θεσσαλογjκης, Οργανισμός Ρυθμιστικού

θεσσαλονίκης, 1989

Tccι1. C hron.-Λ, Greccc, ι992, Vol. ι 2. \lo J

4. Smith, Wilbur and Associates και Υπουργείο Δημοσίων Εργων, Τμήμα Κυκλοφορίας, Μ.εΔtΙa

Κυκλοφορίας και Μεταφορών Περιο)(ός Αθnνιίιν Αττικής, Τόμος 1, 1973, Τόμος 2, 1974.

5. Μελέτη Προέλευσης- Προορισμού, Οργανισμός Αστικιίιν Συγκοινωνιιίιν, Αθήνα 1983.

Μ. Πιτσιάβα - Λατινοοούλου

Δρ. Πολιτικός Μηχανικός - Συγκοινωνιολόγος - Επίκουρος Καθηγήτρια

Τομέας Συyκοινωνιιίιν και Οργάνωσης · Τμήμά Πολιτικιίιν Μηχανικιίιν,

Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.θ. , 540 06 θεσσαλονίκη

45

46 Τεχν. Χρον.-Α. 1992, Τόμ. 12, Τιίιχ. 3

MODAL CHOICH IN RELATION ΤΟ ΤΗΕ TRIP CHARACτERΙSτιCS

IN τΗ Ε GREATER AREA OF τHESSALONIΚI

by Μ. Pitslava- Latinoρoulou

Απ Extendβd Summaιy

The objectiνe of thls study ls to lnνestlgate the relationshlp between modal cholce and trlp characterlstlcs. The consldered trip characteristlcs are: trlp purpose, trlp length and the time perlod of the trlp.

The data used for thls study collected from an extended questionnaire surνey of 9237 households conducted ln the Greater area of Thessalonlki. Α thorough analysls of the above data resulted to the followings:

The cholce of a partlcular mode ls hlghly lnfluenced by the above consldered lrlp characteristlcs. More speclfically:

As far as the triρ ρurρose ls concerned lt was found that the rate of priνate car usage ls much lower for trlps with purpose educatlon, shopplng and change of mode (7 ,9%, 19,6% and 5.3% respectiνely), than trlps wlth purpose work, personal affalrs, and recreation (46,2%, 36,9% and 37,1% respectlνely).

As far as the tlme ρedod of the trip ls concerned a percentage dlstribution of dally trips ln dlfferent modes for each tlme lnterνal (the day was diνlded into 24 lnterνals) resulted: The prlνate car usage ls more constant durlng the day than the public transport one, as the latter ls highly affected by the trip purpose and lts aνallabillty during the day. More specifically the

percentage of people using Puplic Transport νaries from 7.0%, for the hours 24.00-05.00, to 46.0% for the hour 05.00 - 06.00, whlle the percentage of people using priνate car νarles from 20.0% to 46.0% for the whole day.

As far as the triρ length ls concerned it was found that trip with mean duration 0-14 mlnutes are malnly made by prlνate car whlle for trlps longer than 39 minutes people prefer to use ln a hlgh percentage (about 50%) Publlc Transport.

ln additlon lt was found that the mean duratlon for each mode ls:

Tech. Chron.-A, G reece, 1992, Vol. 12, Νο 3

Lorry 48 minutes

School or Company bus 44 mlnutes

Ρ.Τ. bus 30 mlnutes

Van Ζ7 mlnutes

Taxi 26 minutes

Priνate car 25 minutes

On foot 23 minutes

Bicycle 21 minutes

Motor cycle 16 minutes

Comparing the results of the present study with preνious ones it was found that there is a

signifιcant increase in the recent years in the priνate car usage especially for trips with purpose work

and shopping. ln addition it was found that there is a significant increase in the mean duration of

trips mad~ by priνate car.

Μ. Pitsiaνa - Latinopoulou

Assistant Professor

Transport and Organisatlon Section

Ciνii Engineering Dept.

Arlstotle Uniνersity of Thessaloniki

47