MODERN YÖNETİM DÜŞÜNCESİ

RAQİF QASIMOV

MODERN YÖNETİM DÜŞÜNCESİ

RAQİF QASIMOV


Sistem yaklaşımıDurumsallık yaklaşımı

RAQİF QASIMOV


Yönetim ve organizasyon konusundaki modern teorileri, 1950 - 1960 yılları arasında neo-klasik yaklaşıma paralel olarak başlatılmıştır. Bu yaklaşımın temelini oluşturan akımlar Sistem Yaklaşımı ve Durumsallık Yaklaşımı’dır.

RAQİF QASIMOV


- Sistem Yaklaşımı ilk olarak biyolojide ve sonrasında diğer alanlarda uygulanmıştır. (Von Bertalanffy)

- Durumsallık Yaklaşımı 1960’larda “tek en doğru” anlayışının yıkılmasıyla ortaya çıkmıştır.

- “Durumsallık Yaklaşımı” terimi ilk kez 1967 yılında Paul Lawrence ve Jay Lorsch tarafından kullanılmıştır. 1970 sonrası dönemde Sistem Yaklaşım’ının yerini almıştır.

RAQİF QASIMOV

Sistem Yaklaşımı

RAQİF QASIMOV

SİSTEM NEDİR?

Sistemi; belirli parçalardan oluşan, bu parçalar arasında belirli ilişkiler olan,bu parçaların aynı zamanda dış çevre ile

ilişkisi olan, bir bütün olarak tanımlamak mümkündür.

RAQİF QASIMOV

Klasik Yaklaşım Sistem Yaklaşımı

RAQİF QASIMOV

SİSTEM

Bir olaya sistem yaklaşımı açısından bakıldığında şu soruların cevabı araştırılmalıdır:

Bu sistemin önemli parçaları nelerdir? Bu parçaları birbirine bağlayan ve uyumunu sağlayan başlıca süreçler nelerdir? Sistemin gerçekleştirmek istediği amaçlar nelerdir?

RAQİF QASIMOV

Bir Sistem Olarak Organizasyon

Sistem görüş açısından bakıldığında organizasyonlar, çevrelerinden çeşitli kaynakları (input) alan, bu kaynakları işleyerek mal ve hizmet haline getiren (süreç) ve bu mal ve hizmetleri (ileride) kaynak sağlamak üzere çevresine veren birimler olarak görülür. Yani organizasyonlar birer açık sistemlerdir.

RAQİF QASIMOV

SİSTEM YAKLAŞIMISİSTEM YAKLAŞIMI

Sistem çevredengirdi alır:

Maddi girdilerİnsani girdilerFinansal girdilerBilgi girdileri

Dönüşüm Süreci

ÜretimYönetimDenetimTeknoloji

Sistem çevreye çıktılar verir

Ürün ve hizmetlerKar ve zararBilgi

Geribildirim

Girdi Dönüşüm Çıktı

Bir Sistem Olarak Organizasyon

RAQİF QASIMOV

Sistemin Diğer Özellikleri

Her sistemde bir amaç ve amaçlar vardır, Sistemler çevre ile ilişki kurarlar, Sistemde geribildirim ilişkisi vardır, Sistemin kesin sınırları yoktur. Mekanik-Biyolojik-Sosyal Sistemler

mevcuttur, Sistemde olumlu ve olumsuz “entropi”

görülür,

RAQİF QASIMOV

Yönetimde Sistem Yaklaşımını Kullanmanın Yararları Nelerdir?

Yönetici görevini sadece kendi fonksiyonu açısından yorumlamaktan kurtularak, kendi sisteminin bağlı olduğu diğer alt-sistemleri ve çevre koşullarını da dikkate almak zorunda kalmıştır.

Yöneticiye kendi sisteminin amaçlarını daha geniş bir sistemin amaçları ile ilişkilendirmek fırsatını vermiştir

Yönetici, alt-sistemleri değerlerken bu sistemlerin esas sisteme yaptıkları katkıyı belirleme olanağına kavuşmuştur.

Yöneticilerin dikkati belli bir alt-sistemin iç dinamiği yerine alt-sistemler arasındaki karşılıklı ilişkiye çekilmiştir.

RAQİF QASIMOV

Sistem Yaklaşımının Temel KavramlarıSistem YaklaşımıAçık SistemKapalı SistemAlt SistemSinerjiEntropiEvrensellik

Sisteme İle İlgili Temel Kavramlar

RAQİF QASIMOV


Sistem ve Alt Sistemler

Her bir sistem çeşitli alt sistemlerden (parçalardan) oluşmaktadır.

Örneğin; İnsan

RAQİF QASIMOV


Kapalı Ve Açık Sistemler

Eğer sistem ile sistemin faaliyette bulunduğu çevre arasında enerji, bilgi ve materyal alışverişi varsa bu tür sistemler açık sistemdir.

Yok eğer sistem ile çevresi

arasında bu tür ilişki yoksa

kapalı sistemdir.

RAQİF QASIMOV

DURUMSALLIK YAKLAŞIMI Durumsallık yaklaşımı 1960’lı yıllarda ortaya atılan

ancak 1980’li yıllarda geliştirilen ve genel kabul gören bir modern yönetim tekniğidir.

Temel düşüncesi, her yerde ve her koşulda geçerli bir yönetim biçiminin bulunamayacağıdır.

Bu temel varsayıma göre yöneticilerin önceden benimseyebilecekleri hiçbir evrensel yönetim ilkesinin veya yönetim tekniğinin bulunmayacağı kabul edilmektedir.

Durumsallık yaklaşımına göre değişik durumlar ve koşullar yönetimde başarılı olmak için değişik kavram, teknik ve davranışları gerektirir. Bu nedenle her yer ve koşullarda geçerli tek bir en iyi organizasyon yapısı yoktur.

RAQİF QASIMOV

Organizasyon Yapısı ve Durumsallık Yaklaşımı

Durumsallık yaklaşımı bir organizasyon yapısını karakterize eden belli başlı boyutlarla, organizasyonun içinde bulunduğu durum ve koşullar arasında ilişkiyi araştırmaktadır.

Organizasyon yapısı denildiğinde organizasyondaki işler ile bunlar ve bunları yapacak olanlar arasındaki ilişkilerin açık ve seçik olarak belirlenmesi anlaşılmalıdır. Organizasyonu karakterize eden organizasyon içi süreçler vardır. Bunların başında önderlik, performans değerleme, haberleşme, karar süreci, bilgi akış sistemi, motivasyon gelmektedir.

RAQİF QASIMOV

ORGANİZASYON YAPISI ve DURUMSALLIK YAKLAŞIMI

Organizasyon yapı ve işleyişine durumsallık yaklaşımı açısından bakıldığında, sorun içinde bulunulan durum ve koşulların bu unsurları ve süreçleri nasıl etkileyeceğidir. Durum ve koşullara göre, bu unsurlara ve süreçlere verilecek şekil farkları olacaktır. Durumsallık Yaklaşımını daha öncekilerden ayıran en önemli fark budur. Durum ve koşullarla ilgili olarak üç faktör üzerinde çok durulmuştur. Bunlar organizasyon ve çevre, organizasyon ve teknoloji, örgüt ve stratejidir.

RAQİF QASIMOV

DURUMSALLIK YAKLAŞIMI Örgüt ve Çevre İlişkisi: Örgütün çevresini bazı

koşullar belirler. Bu koşullar; teknolojik koşullar, yasal koşullar, siyasal koşullar, ekonomik koşullar, demografik koşullar, ekolojik koşullar ve kültürel koşullardır. Durumsallık yaklaşımının ulaştığı genel sonuç, çevre koşullarının özelliklerine bağlı olarak organizasyon yapılarını ve organizasyonda kullanılan çeşitli süreçler farklılık göstermektedir. Durumsallık yaklaşımı, çevre koşulları niteliklerinin organizasyon yapı ve işleyişi üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Değişik çevresel koşullarda en uygun olan organizasyon yapı ve süreçlerini belirlemektir.

RAQİF QASIMOV

BURNS ve STALKER ARAŞTIRMASI

Londra Tavistock Enstitüsünden Tom Burns ile G.M. Stalker 1961 yılında 20 İngiliz ve İskoç endüstri kuruluşunda yaptıkları araştırmada, yönetim fonksiyonlarından planlama, örgütleme ve denetim fonksiyonlarının yönetsel boyutu ile örgütün çevre faktörü arasındaki ilişkilerini ve karşılıklı etkileşim derecelerini ortaya koymayı amaçlamışlardır.

Araştırma sırasında yönetici ve büro personeline mülakatlar uygulamışlardır. Teknolojik değişiklikler ve piyasa değişiklikleri bu işletmelerin yönetiminde ne gibi etkiler meydana getirmektedir, bunu incelemişlerdir. Çalışmalar sonucu işletmelerdeki organizasyon yapılarını mekanik ve organik olmak üzere iki grupta sınıflamıştır.

RAQİF QASIMOV


Mekanik organizasyon yapısı, çevre koşullarının durgun ve dengeli, değişim hızının çok az olduğu durumlarda en uygun yapı; organik yapı ise çevre koşullarının sürekli ve hızlı olarak değiştiği durumlarda en uygun organizasyon yapısı olarak belirtilmektedir.

RAQİF QASIMOV


Mekanik organizasyon yapısının özellikleri; İşletmenin karşı karşıya olduğu problem ve işler belirli uzmanlık

alanlarına bölünmüştür. İşletmedeki her personel, bütün işletmeyi ilgilendiren amacı dikkate

almak ve ona göre davranmak yerine, kendi departmanının faaliyet alanına giren ve bütününün çok küçük bir parçası olan amaçlara göre davranmaktadır.

Her uzmanlık ve fonksiyonel kademedeki haklar ve sorumluluklar ayrıntılı olarak belirlenmiş ve buralarda hangi teknik metotların kullanılacağı kararlaştırılmıştır.

Otorite ve emir-komuta ilişkileri açık ve seçik olarak belirlenmiştir. Örgüt üyeleri arasındaki ilişkiler, esas itibariyle alt – üst ilişkisi

şeklinde dike ilişkilerdir. Yapılacak işler ve gösterilecek davranış büyük ölçüde üst

kademelerdekilerin verdikleri kararlar ve emirler doğrultusundadır. Emir-komuta ve kurmay personel arasındaki farklılıklar açık seçik

olarak belirlenmiştir. Kontrol alanı genellikle dardır ve yakından nezaret vardır.

RAQİF QASIMOV


Organik organizasyon yapısının özellikleri; Örgüt üyelerinin yapacakları işler sürekli olarak, örgüt üyelerinin

birbirleri ile olan ilişkilerine göre yeniden ayarlanır. Ayrıntılı ve dar görev tanımları yerine iş genişletmesine dayanan

sistem esastır. Pek çok karar alt kademelerde verilir ve ademi merkeziyet esastır. Emir-komuta zincirine sıkı sıkıya bağlanmak yerine, problemlere

çözüm bulabilecek kişilerle temas ve ilişkiye önem ve ağırlık verilmektedir.

Personelin belirli işlerde ihtisaslaşmasından çok personelin yapacağı işin organizasyonun genel amaçlarına göre sürekli olarak değişmesi esastır.

Yatay haberleşme en az dikey haberleşme kadar önemlidir. Örgüt üyeleri arasındaki haberleşme emir-komuta

haberleşmesinden çok danışma niteliğindedir. Organizasyon genel olarak çevre faktörlerine karşı daha açıktır. Organik yapı, mekanik yapının sahip olduğu ilişki ve görevlerdeki

açıklık ve hiyerarşik yapıdan uzaklaşan bir yapıdır. Personel ne işi yapacağını ve nasıl yapacağını sürekli olarak

başkaları ile haberleşerek geliştirir.

RAQİF QASIMOV


Burns ve Stalker ani Pazar ve teknolojik değişiklikle karşılaşan işletmelerde bu tür yönetime karşı bir eğilim olduğunu görmüşlerdir. Sürekli olarak yeni sorunların doğduğu istikrarın mevcut olmadığı bir sistemde bu tür örgüt yapısı en olumlu sonuç veren yapıdır. Çünkü örgütler katı olmamalı ve uzmanlar sürekli ilişkilerde bulunarak mevcut planlarını yeni koşullara göre ayarlayabilmelidirler. Bu da işletmenin yönetim felsefesini işlevsel bölümler arasındaki katı sınırların ortadan kaldırılıp ve örgüt şemasında gösterilen haberleşme kanallarının gerektiğinde dikkate alınmaması, yatay ve çapraz haberleşmenin desteklenmesi ile gerçekleştirilebilir.

RAQİF QASIMOV

Organizasyon - Çevre – Teknoloji İlişkileri

SONUÇ : Durumsallık yaklaşımının ana fikri , bir organizasyon yapı ve süreçlerini belirleyen unsurların , organizasyonda kullandığı teknoloji ile organizasyonun ilişkili olduğu çevresel unsurlar olduğudur.

Not: Durumsallık yaklaşımı açık sistem yaklaşımını esas alır.

Documents

MODERN YÖNETİM DÜŞÜNCESİ