Modiwl 9: Arian tramor

Amcanion y modiwl

•Rhoi cyfle i edrych ar y deilliannau dysgu yn yr elfen ‘Rheoli arian’ yng nghydran rhifedd y Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd Cenedlaethol (FfLlRh) i weld ble mae addysgu dysgwyr am gyfrifo gan ddefnyddio arian tramor yn bodoli yn y cwricwlwm yng Nghymru.•Tynnu sylw at yr adnoddau a’r gweithgareddau y gellir eu defnyddio yng Nghyfnodau Allweddol 3 a 4 i ddatblygu sgiliau rhifedd dysgwyr yng nghyd-destun cyfrifo gan ddefnyddio arian tramor.

Sylwch: Bydd gwahaniaethu, syniadau ymestyn a chwestiynu effeithiol yn cael eu hawgrymu’n aml yn y nodiadau o fewn y PowerPoint i athrawon/hyfforddwyr eu defnyddio yn ôl yr angen.

Mae’r modiwl hwn yn cyflwyno’r broses o gyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfenwid ac arian tramor. Bydd dysgwyr yn gallu:

• gwerthfawrogi lleoedd/ffyrdd gwahanol o brynu arian tramor• gwneud cyfrifiadau gan ddefnyddio cyfradd cyfnewid benodol• deall a dangos y broses go iawn o gyfnewid arian tramor.

Nodau’r dysgwyr

Y Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd Cenedlaethol (FfLlRh)

Mae'r Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd Cenedlaethol (FfLlRh) yn canolbwyntio ar bedwar llinyn rhifedd:

•Llinyn 1: Datblygu ymresymu rhifyddol•Llinyn 2: Defnyddio sgiliau rhif•Llinyn 3: Defnyddio sgiliau mesur•Llinyn 4: Defnyddio sgiliau data.

Cydran rhifedd y FfLlRh

Llinyn: Defnyddio sgiliau rhif

Elfennau:•Defnyddio ffeithiau rhif a’r berthynas rhwng rhifau•Ffracsiynau, degolion, canrannau a chymhareb•Cyfrifo gan ddefnyddio dulliau meddwl ac ysgrifenedig•Amcangyfrif a gwirio•Rheoli arian

Deilliannau dysgu’r FfLlRhMae’r tablau canlynol yn dangos y deilliannau dysgu

fel y’u nodir yng nghydran rhifedd y FfLlRh.

Mae’r modiwl hwn yn canolbwyntio ar y pwnc arian tramor ac mae’r deilliannau dysgu penodol wedi’u

hamlygu mewn teip trwm.

Rheoli arian Mae dysgwyr yn gallu:

Blwyddyn 7 • defnyddio elw a cholled mewn cyfrifiadau prynu a gwerthu• deall y manteision a’r anfanteision sy’n gysylltiedig â chyfrifon

banc, gan gynnwys cardiau banc• gwneud penderfyniadau gwybodus yn ymwneud â

gostyngiadau a chynigion arbennig.

Blwyddyn 8 • gwneud cyfrifiadau mewn perthynas â TAW, cynilo a benthyca

• gwerthfawrogi egwyddorion sylfaenol cyllidebu, cynilo (gan gynnwys deall adlog) a benthyca.

Blwyddyn 9 • cyfrifo gan ddefnyddio arian tramor a graddfeydd cyfnewid

• deall y risgiau sy’n gysylltiedig â gwahanol ffyrdd o gynilo a buddsoddi

• disgrifio pam bod yswiriant yn bwysig a deall effaith peidio â threfnu yswiriant.

Ymestyn • defnyddio a deall dulliau effeithlon o gyfrifo adlog• deall a dangos y broses o gyfnewid arian tramor• deall a chyfrifo treth incwm.

Gweithgaredd cychwynnol:

Arian tramor

Beth yw cyfradd cyfenwid?

Pam mae cyfraddau cyfnewid yn bodoli?

Arian tramor a chyfraddau cyfenwid

Ble allwch chi brynu arian

tramor?Ydyn nhw i gyd yn cynnig yr un

gyfradd cyfnewid?

Gweithgaredd trafod:

Adding up to a lifetimeAdnodd ar-lein rhad ac am ddim yw hwn sy’n dilyn pedwar cymeriad a sut maen nhw’n delio â sefyllfaoedd ariannol. Mae’n addas ar gyfer Cyfnodau Allweddol 3 i Gyfnod Allweddol 5. Mae’r pecyn yn cynnwys tua 25 awr o weithgareddau dysgu y gall dysgwyr eu cwblhau ar-lein. Caiff ei gyflwyno fel pum modiwl:•Bywyd fel myfyriwr (14 oed a hŷn)•Bywyd gwaith•Perthnasoedd•Bywyd newydd•Ymddeoliad egnïol.

Mae’r modiwlau’n cynnig yr ystod lawn o bynciau rheoli arian.

www.addinguptoalifetime.org.uk

Mae tiwtorial sain gyda phob

modiwl y gallwch wrando

arno yn Gymraeg neu yn

Saesneg.

Adding up to a lifetimeMae’r modiwl ‘Bywyd fel myfyriwr (Life as a student)’ yn archwilio amryw o bynciau.

Ewch i www.addinguptoalifetime.org.uk (Saesneg yn unig), cliciwch ar ‘Menu’ a dewiswch y pwnc ‘Holidays’.

Mae’r adnodd yn cwmpasu cyllidebu ar gyfer gwyliau, cyrchfannau, arian (tramor) ac yswiriant. Gall y gwaith gefnogi datblygiad sgiliau llythrennedd a rhifedd dysgwyr ac unrhyw waith prosiect ar wyliau.

Gwlad Arian tramor Cyfradd (y £)

Ardal yr Ewro Ewro 1.17

UDA Doler UDA 1.54

Yr Aifft Punt yr Aifft 10.82

Japan Yen Japan 151.15

Twrci Lira Twrci 2.97

Cyfrifo gyda chyfraddau cyfenwid

Gwlad Arian tramor Cyfradd (y £)

Ardal yr Ewro Ewro 1.17

UDA Doler UDA 1.54

Yr Aifft Punt yr Aifft 10.82

Japan Yen Japan 151.15

Twrci Lira Twrci 2.97

Ar gyfer pob punt rwy’n cael ychydig llai na 3 lira Twrci.

Ar gyfer pob punt rwy’n cael 1.17 ewro.

Ar gyfer pob punt rwy’n

cael ychydig dros un a

hanner gwaith yn fwy o

ddoleri UDA.

Gwlad Arian tramor symbol

Ardal yr Ewro Ewro €

UDA Doler UDA

Y Deyrnas Unedig

Punt Sterling £

Arwyddion arian tramorMae arwydd arian tramor yn symbol graffig a ddefnyddir fel llaw-fer ar gyfer enw’r arian tramor, a chaiff ei ddefnyddio i gynrychioli swm o arian.

Ble mae’r arwydd wedi’i leoli – o flaen neu ar ôl y rhifau?

Wrth ysgrifennu swm o arian mae safle'r symbol yn amrywio yn ôl yr arian tramor. Mae arian tramor yn defnyddio pwynt degol weithiau ac mae rhai yn defnyddio coma.

$

Arian tramor Symbol Rydym ni hefyd yn defnyddio

Ewro € c (ar gyfer sentiau)

Doler UDA ¢ (ar gyfer sentiau)

Punt Sterling £ c (ar gyfer ceiniog)

Papurau punt a cheiniogau

$

Syniad trafod: Faint o geiniogau sydd

mewn punt? Faint o sentiau sydd mewn un doler UDA? Sawl sent sydd mewn un ewro?

Syniad trafod: Oes papur £3? Neu ddarn arian 25¢?

Beth yw’r darn arian mwyaf sydd ar gael

mewn ewros?

Gwlad Arian tramor

Ceiniogau Papurau punt

Ardal yr Ewro

Ewro €2, €1, 50c, 20c, 10c, 5c, 2c

ac 1c

€500, €200, €100, €50, €20,

€10, €5

UDA Doler UDA

1$, 50¢, 25¢, 10¢ ac 1¢

$100, $50, $20, $10, $5,

$2, $1

Gall dysgwyr ymchwilio i ba ddarnau arian a phapurau punt sy’n cael eu defnyddio yn yr arian tramor o’u dewis. Rhoddir dwy enghraifft uchod. Mewn cyd-destun go iawn, wrth efelychu prynu arian tramor ar-lein, efallai y bydd dysgwyr yn sylwi y caiff y swm ei dalgrynnu i’r papur neu’r darn arian agosaf. Mae’n bosib y bydd hyn yn cynnwys comisiwn.

Cyfrifo gyda chyfraddau cyfnewid

Defnyddiwch y cyfraddau cyfenwid a roddwyd i gyfrifo swm yr arian tramor y byddwch chi’n ei gael am £400.

Ceisiwch annog y dysgwyr i feddwl hefyd am y gwerthoedd bras y gallen nhw eu defnyddio i wneud y cyfrifiad.

Gwlad Arian tramor Cyfradd (y £) Brasamcan

Ardal yr Ewro Ewro 1.17 1 (neu 1.2)

UDA Doler UDA 1.54 1.5

Yr Aifft Punt yr Aifft 10.82 10 (neu 11)

Japan Yen Japan 151.15 150

Twrci Lira Twrci 2.97 3

Cyfrifo gyda chyfraddau cyfnewid

Defnyddiwch y cyfraddau cyfenwid a roddwyd i gyfrifo swm yr arian tramor y byddwch yn ei gael am £400.

Ceisiwch annog y dysgwyr i feddwl hefyd am y gwerthoedd bras y gallen nhw eu defnyddio i wneud y cyfrifiad.

Arian tramor Cyfradd (y £) Brasamcan Swm ar gyfer £400

Ewro 1.17 1.2 x 400 = 480 1.17 x 400 = 468

Doler UDA 1.54 1.5 x 400 = 600 1.54 x 400 = 616

Punt yr Aifft 10.82 11 x 400 = 4400 10.82 x 400 = 4328

Yen Japan 151.15 150 x 400 = 60000 151.15 x 400 = 60460

Lira Twrci 2.97 3 x 400 = 1200 2.97 x 400 = 1188

Cyfrifo gyda chyfraddau cyfenwid

Aeth Finley ar daith i Efrog Newydd.

(a)Newidiodd £750 i ddoleri ($) pan oedd y gyfradd cyfnewid yn £1 = $1.54.Faint o ddoleri oedd ei wedi’u cael?

(b)Yn Efrog Newydd, prynodd Finley gamera newydd am $199. Gan ddefnyddio’r un gyfradd cyfenwid, cyfrifwch gost y camera, gan roi eich ateb i’r bunt agosaf.

(c)Pan ddaeth Finley adref newidiodd $115 yn ôl i bunnoedd (£) pan oedd y gyfradd cyfenwid yn £1 = $1.64. Faint oedd e wedi’i gael?

YmestynOedd Finley ar ei ennill oherwydd bod y gyfradd cyfnewid yn $1.64 yn lle $1.54 pan newidiodd ei ddoleri yn ôl i bunnoedd? Rhowch esboniad i gefnogi eich ateb.

Prisiau Ewro-wersylla(taliadau fesul noson)

Y person 5 ewro

Safle pabell (bach) 4 ewro

Safle pabell (mawr) 6 ewro

Trydan 10 ewro

Anifeiliaid anwes 2 ewro

Mae Olivia a James yn rhannu un babell ac yn aros dau noson yn safle gwersyllfa Ewro-wersylla. Maen nhw’n newid punnoedd i ewros ar gyfradd cyfnewid o 1.13 ewro i’r bunt. Cyfrifwch y gost, mewn punnoedd am aros dau noson mewn pabell fach heb unrhyw drydan.

Cyfrifo gyda chyfraddau cyfenwid

Cyfnewid arian tramor ac ieithoedd tramor modern

Syniadau i’r dysgwyr:• Lluniwch fwydlen bwyty/caffi gyda’r prisiau wedi’u newid o brisiau go iawn.• Prisiwch wyliau o wefan safle gwersylla neu barc thema Ewrop yn eich iaith dramor o ddewis. Os yw’r prisiau mewn ewros, rhan o’r dasg yw cyfrifo’r pris mewn sterling.• Newidiwch y gost i brynu eitemau o wefan ar-lein lle mae’r prisiau a’r wybodaeth yn cael eu rhoi yn yr iaith dramor a addysgir.• Cymharwch arian poced a gweithgareddau gwario dysgwyr o wlad wahanol, neu cymharwch gyflogau mewn ewros â galwedigaethau cyfatebol mewn sterling.

Gwefannau ac adnoddauGellir defnyddio’r canlynol i helpu gyda gwaith ar arian tramor.•www.nationwideeducation.co.uk Sgiliau Arian: gemau, taflenni ffeithiau* a thaflenni gwaith* i ddysgwyr 4 i 18 oed a hŷn (adnoddau argraffiadwy a gemau ar-lein).* Fersiynau Cymraeg ar gael. •www.Addinguptoalifetime.org.uk Mae’r modiwlau’n cynnig yr ystod lawn o bynciau rheoli arian gan gynnwys cyllidebu.•www.pfeg.org Mae pfeg (Personal Finance Education Group) yn elusen annibynnol sy’n darparu cyfoeth o adnoddau i gefnogi addysg ariannol mewn ysgolion.• www.xe.com/currencyconverter Cyfraddau cyfnewid ac aps newid arian tramor am ddim ar gael.