8
gv. 6-7 erovnuli, literaturuli da sazogadoebriv-politikuri gazeTi erovnuli, literaturuli da sazogadoebriv-politikuri gazeTi fasi 1 lari #5-6 (41-42) ivnisi _ ivlisi 2010 weli ck `RmerTo, `RmerTo, samSoblo micocxle, samSoblo micocxle, mZinarec mZinarec amas vduduneb!~ amas vduduneb!~ baRaTer arabuli xevsureTs mimravle, RmerTo, xevsurebi (savedrebeli) mam-papaT wes-adaTis erTgulad Semsrulebni, xevsureTs mimravle, RmerTo, xevsurebi. . . aragvelebiviT rom iyvnen guladebi da mamuls icavdnen kvlavac gulanTebiT. . . lesavdnen frangulebs da farebs feravdnen, tanze ki icvamdnen kvlav jaWvis perangebs. . . rom maTi sabrZolo xafi da yiJina mtersa da orguls kvlav scemdes SiSis zars. . . mTa-bars avedrebdnen samyaros gamCens da RmerTebs swiravdnen jixvebs da arCvebs. . . jvar-salocavebis wes-rigis Semsrulebni, xevsureTs mimravle, RmerTo, xevsurebi. . . mawmavleb-daTvislebi, gveleTleb-aHovlebi, mTebiviT laRebi da mTebiviT axovnebi. . . Cirdilel-liqokelni, gudanel-xaxmatelni, TviT uflis ymani da ymani jvar-xatebis . . . gvar-tomad fxovelni da Zirad qarTvelni, piriqiTelni da piraqaTelni. . . arRunis, asais, aragvis pirelni, sabrZolo laSqarSi yovelTvis pirvelni . . . ardotleb-andaqlebi, atableb-juTelebi, romlebic samSoblos Rameebs uTeneben . . . STamomavlebi gmiri winaprebis, mamulis gulisTvis sikvdilTan wilnayrebi. . . bloeleb-bisovlebi, Ruleleb-Wielebi, momxdurze kvlavac risxvad rom ielveben . . . mucoel-Satilelni, arxotel-roSkelni, _ Tovlian mwvervalebiT da cixe-koSkebiT. . . Tavis mTas iqiTiT da Tavis gorSeRmiT, jvar-kvrivSi Senaxuli sabrZolo droSebiT. . . miuwvdom mTa-gorebiT, gauval tye-veliT, utexad rom idgnen kvlav miRmaHevelni. . . winaparT saflavebiT da SvilTa akvnebiT, arc visze metni da arc visze naklebni. . . axalgazrdebiT da xanSi SesulebiT, xevsureTs mimravle, RmerTo, xevsurebi. . . qeds ar moidreks kavkasia, ermolov!.. kavkasiis mze _ saqarTvelo kavkasiis mze _ saqarTvelo osuri agresiis detalebi: realuri Tu gamogonili safrTxe yazbegSi roSka-arxotis roSka-arxotis gzis mSenebloba _ gzis mSenebloba _ mojadoebuli wre mojadoebuli wre monatreba _ goderZi Coxeli gv. 2 gv. 5 gv. 5 gv. 3 gv. 3 gv. 4

monatreba goderZi Coxeli - dspace.nplg.gov.ge

  • Upload
    others

  • View
    12

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

gv. 6-7

erovnuli, literaturuli da sazogadoebriv-politikuri gazeTierovnuli, literaturuli da sazogadoebriv-politikuri gazeTi fasi 1 lari#5-6 (41-42) ivnisi _ ivlisi 2010 weli

ck

`RmerTo,`RmerTo,

samSoblo micocxle,samSoblo micocxle,

mZinarecmZinarec

amas vduduneb!~amas vduduneb!~

baRaTer arabuli

xevsureTs mimravle,

RmerTo, xevsurebi

(savedrebeli)

mam-papaT wes-adaTis erTgulad Semsrulebni,

xevsureTs mimravle, RmerTo, xevsurebi. . .

aragvelebiviT rom iyvnen guladebi

da mamuls icavdnen kvlavac gulanTebiT. . .

lesavdnen frangulebs da farebs feravdnen,

tanze ki icvamdnen kvlav jaWvis perangebs. . .

rom maTi sabrZolo xafi da yiJina

mtersa da orguls kvlav scemdes SiSis zars. . .

mTa-bars avedrebdnen samyaros gamCens

da RmerTebs swiravdnen jixvebs da arCvebs. . .

jvar-salocavebis wes-rigis Semsrulebni,

xevsureTs mimravle, RmerTo, xevsurebi. . .

mawmavleb-daTvislebi, gveleTleb-aHovlebi,

mTebiviT laRebi da mTebiviT axovnebi. . .

Cirdilel-liqokelni, gudanel-xaxmatelni,

TviT uflis ymani da ymani jvar-xatebis . . .

gvar-tomad fxovelni da Zirad qarTvelni,

piriqiTelni da piraqaTelni. . .

arRunis, asais, aragvis pirelni,

sabrZolo laSqarSi yovelTvis pirvelni . . .

ardotleb-andaqlebi, atableb-juTelebi,

romlebic samSoblos Rameebs uTeneben . . .

STamomavlebi gmiri winaprebis,

mamulis gulisTvis sikvdilTan wilnayrebi. . .

bloeleb-bisovlebi, Ruleleb-Wielebi,

momxdurze kvlavac risxvad rom ielveben . . .

mucoel-Satilelni, arxotel-roSkelni, _

Tovlian mwvervalebiT da cixe-koSkebiT. . .

Tavis mTas iqiTiT da Tavis gorSeRmiT,

jvar-kvrivSi Senaxuli sabrZolo droSebiT. . .

miuwvdom mTa-gorebiT, gauval tye-veliT,

utexad rom idgnen kvlav miRmaHevelni. . .

winaparT saflavebiT da SvilTa akvnebiT,

arc visze metni da arc visze naklebni. . .

axalgazrdebiT da xanSi SesulebiT,

xevsureTs mimravle, RmerTo, xevsurebi. . .

qeds ar moidreks kavkasia, ermolov!..

kavkasiis mze _ saqarTvelokavkasiis mze _ saqarTvelo

osuri agresiis detalebi: realuri Tu gamogonili safrTxe yazbegSi

roSka-arxotis roSka-arxotis gzis mSenebloba _ gzis mSenebloba _ mojadoebuli wremojadoebuli wre

monatreba _goderZi Coxeli

gv. 2

gv. 5gv. 5

gv. 3gv. 3

gv. 4

e T n o s e b i d a e T n o p o l i t i k a

2`kavkasia~ #5-6 (41-42) ivnisi - ivlisi 2010 weli

saqarTvelos parlamentSi, pirveli re-

spublikis darbazSi, parlamentis ucxoeTSi

mcxovreb TanamemamuleTa komitetisa da

kavkasiel xalxTan urTierTobis jgu-

fis sxdomaze, romelsac eswrebodnen

amave komitetis Tavmjdomare nugzar

wiklauri, saqarTvelos parlamentis

spikeri rusudan kervaliSvili,

komitetis Tavmjdomaris TanaSemwe laSa

gvasalia, parlamentis deputatebi,

komitetis Tavmjdomareebi, parlamentari

giorgi kandelaki, koba xabazi,

mecnierTa jgufi kavkasiologebi beJan

xorava, merab Cuxua, mixeil

qurdiani, gia gvazava, Tamar

ujuxu, Cerqezi mwerlis qaliSvili ana

loxvickaia, daviT berikaSvili,

meqa xangoSvili, Tsu humanitaruli

fakultetis studenti aleqsandre

kvaxaZe, ivane javaxiSvilis saxelobis

Tbilisis saxelmwifo universitetis

politologiis fakultetis studentebi.

kavkasiis xalxTa Tanamegobrobis jgufi.

profesorebma beJan xoravam da merab

Cuxuam warmoadgines ara mxolod qarTveli

da kavkasieli, aramed ucxoeli da TviT

rusi mecnierebisa da eqspertebis masale-

bze dayrdnobiT Seqmnili daskvnebi, sadac

bolo ori saukunis ganmavlobaSi ruseTis

saxelmwifos mier ganxorcielebuli samxe-

dro eqspediciebisa da eTnikuri wmendis

sazareli magaliTebi da statistika war-

moadgines.

`faqtebi metyvelebs, rom am movlenebs

aseulobiT aTasi adamianis sicocxle See-

wira. ra kvalifikacia miecema, amas dro

da bevri msjeloba sWirdeba,~ ganacxada

daskvnebis mosmenis Semdeg parlamentis

wevrma giorgi kandelakma.

rogorc sxdomaze aRiniSna, komiteti

daelodeba sxva mecnierTa daskvnebis gamo-

qveynebasac, romelTa detalurad ganxil-

vis Semdeg am movlenebTan dakavSirebiT

SesaZlebeli iqneba konkretuli daskvnebis

gakeTeba. isini aseve mimarTavdnen parla-

mentis adamianis uflebaTa dacvisa da

samoqalaqo integraciis, aseve iuridiul

sakiTxTa komitetebsac, rom es sakiTxi

maTac ganixilon, raTa iuridiuli kvali-

fikaciis sakiTxi dadges.

es diskusia gagrZeldeba da mniS-

vnelovania, rom ar iyos lokaluri, ar

Semoifarglos mxolod saqarTveloTi da

gaxdes masStaburi, mas unda mieces saer-

TaSoriso xasiaTi. amis winapiroba ukve

arsebobs da uaxloes TveebSi Crdilokav-

kasiuri sakiTxi iqneba ufro aqtualurio

mTel msoflioSi. diskusiebi kvlav ga-

grZeldeba, ganacxada ucxoeTSi mcxovreb

TanamemamuleTa komitetis Tavmjdomarem

nugzar wiklaurma.

gvesaubrebian diskusiis monawileni:

beJan xorava:

_ saqarTvelos momavali, misi Zliereba

mniSvnelovanwilad damokidebulia Crdilo

kavkasiis xalxis erovnulobis, TviTmyo-

fadobis SenarCunebasTan da piriqiT...… amisi

naTeli magaliTia istoria.

Crdilo kavkasiis xalxs, romlebic

saqarTvelosTan, qarTvel xalxTan erTian-

obaSi xedaven TviTmyofadobis SenarCunebasa

da progresuli ganviTarebis winapirobas,

Cveni mxardaWera da Tanadgoma sWirdeba.

mecxramete saukunis dasawyisSi ru-

seTma kavkasiaSi Cerqezebis, anu adiReebis,

romelTa eTnografiul jgufebSi laba-

zebi da ubixebi Sedian, SeimuSava maTi

ganadgurebis gegma.

rusTa samxedro eqspediciebis Ziri-

Tadi mizani wlebis ganmavlobaSi mTielTa

aulebis ganadgureba iyo, maTi purisa da

Tivis maragis ganadgureba, msxvilfexa da

wvrilfexa saqonlis gataceba, da am gziT

xalxis SimSiliT amoxocva.

1804 w. _ Janaelebis aulebis ga-

nadgureba.

1809 w. _ naTxvajebis 40-mde auli

ganadgurda.

1809 w. _ atamanma bursakmabursakma 5 dRis

ganmavlobaSi 18 auli gaanadgura.

1822 w. Tebervali. _ generalma vlas-vlas-

ovmaovma SafsuReTSi 17 didi auli da 119

xutori gadawva. 700-mde suli msxvilfexa

saqoneli da 400-mde cxvari gaitaca, gaa-

nadgura purisa da Tivis maragi.

1852 w. _ kontr-admiralma l. ser-l. ser-

ebriakovmaebriakovma mxolod erTi laSqrobisas

SafsuRebisa da naTxvajebis 44 auli

gaanadgura.

nikoloz I-is

(1825-1855) direqtiva

graf i. piskeviCisadmi (1829):

`daamTavreT ra amrigad erTi didebuli

saqme, Tqven mogeliT meore, Cemi azriT,

iseTive didebuli, xolo pirdapiri sarge-

blis TvalsazrisiT ufro mniSvnelovani _

mTiel xalxTa sruli damorCileba an maTi

ganadgureba.~

`Усмирение навсегда горских народов или истремление непокорных~

p. pestelis ̀ ruskaia pravda~.

mTielTa ganadgurebis a.

veliaminoviseuli gegma

(1833 w. maisi):

`adgilobrivi mosaxleoba mTlianad

damokidebulia mosavalze. amitom saWiroa

yovel Semodgomaze yanebis ganadgureba, amis

Sedegad, xuTi wlis ganmavlobaSi isini

SimSiliT amowydebian.

sasursaTo blokada. _ mTielebis da-

morCilebamde maTTan vaWrobisa da marilis

miyidvis akrZalva.

1860 w. bariatinskis gegma.

mTielebis gamodevna xdeboda mTebidan

Savi zRvisken. maT mier stavropolis gu-

berniis stepebSi Casaxlebaze uaris Tqmis

SemTxvevaSi, isini TurqeTSi unda gadae-

saxlebinaT, xolo maT miwa-wyalze rusebi

CaesaxlebinaT.

ultimatumi:ultimatumi: gadasaxlebuliyvnen yu-

banispira vakeze, an TurqeTSi wasuliyvnen.

gadasaxlebis simZime.

gadasaxlebagadasaxleba _ oficialuri monacemebiT

470 aTasi TurqeTSi, 90 aTase yubanze.

amis Sedegad, mTlianad gadasaxldnen

ubixebi da jiqebi, mag. baR-isbaR-is Temidan

27 kaci darCa kavkasiaSi. aRar arseboben

naTxvajebi da sxv.

aq laparakia ara marto genocidze,

aramed mTlianad erebis ganadgurebaze.

amrigad, istoriis arqividan gaqrnen

CrdiloeT kavkasiis sxvadasxva erovnebaTa

eTnografiuli jgufebi.

magaliTad, inguSur-osuringuSur-osur konfliqts

mosaxleobis mesamedi _ 300 aTasamde ada-

miani Seewira.

ruseT-CeCneTis omisruseT-CeCneTis omis dros ki xalxTa

masobrivi mkvlelobis da xocva-Jletis

politika ganxorcielda, kvlav grZeldeba

rusebis mier erovnuli da eTnikuri

niSniT CeCnebisa da inguSebis, igive vain-

axebis mimarT genocidi, erTad dawva da

ganadgureba, 16-jer moxda maTi gadasaxleba

da deportacia.

Crdilo dasavleT kavkasiis avtoq-

tonuri mosaxleoba, sakuTari saxelwodeba

adiRe, aRmosavlur da evropul wyaroebSi

mravalricxovani adiReebis saerTo saxel-

wodebad ixmareboda. CerqezebiT dasaxle-

buli miwa-wylis aRsaniSnavad damkvidrda

istoriul-geografiuli termini: Cerqezi

da CerqezeTi. es adgili vrcel terito-

rias moicavda.

adiReuri ena iberiul-kavkasiur enaTa

ojaxis afxazur-adiReur jgufs ekuTvnis.

Cerqezebi (adiReebi) eTnografiul jgufe-

bad iyofodnen: abaZexebi, beslenelebi,

bJeduRebi, Janaelebi, egeruyvebi, mamxeRebi,

naTxvajebi, Temirgoelebi, xatukaelebi,

SafsuRebi, yabardoelebi.

am jgufebidan zogierTebi istoriis

arqividan gaqrnen, magaliTad, jarebi,

ubixebi, naTxvajebi, abazebi da sxva.

mixeil qurdiani:

_ saqarTvelos saxelmwifo politi-

kaSi mniSvnelovania Crdilo kavkasiis qvey-

nebis axalgazrdobis dakavSireba samxreT

kavkasiasTan. saWiroa daeuflon kavkasio-

logias, CaerTon politikur kavSirebSi.

Cveni qveyana _ saqarTvelo erTaderTia

iberiul-kavkasiuri enaTmecnierebis Seswav-

lisaTvis, kavkasiel xalxTa urTierTobi-

saTvis da mWidro politikuri kavSirebi-

saTvis, aseve Cvens naTesav kavkasielebTan

mWidro megobruli urTierTobebi.

kavkasiis sakiTxebze ramdenjerme

gaimarTa diskusia. erTianobiTa da erTobiT,

kavkasiaSi Cven SevZlebT Tavisuflebisa da

mSvidobis ganmtkicebas.

meqa xangoSvilmameqa xangoSvilma mokle da Zalze

STambeWdavi sityva warmoTqva CeCnebisa

da qarTvelebis saocar siyvarulze,

Tanadgomaze, megobrobasa da naTesaobaze.

man saubari daasrula CeCneTis umamacesi

prezidentis joxar dudaevis sity-

vebiT: `Cven ar gavtydebiT, ar vitirebT,

ar daviviwyebT!...~

aleqsandre kvaxaZe Tsu humani-

taruli fakultetis studenti:

minda vTqva, rom Crdilo kavkasiaSi xdeba

rogorc eris fizikuri ganadgureba, aseve

maTi enebis ganadgureba da aRgva. amas social

lingvistikis enaze calmxrivi bilingvizmicalmxrivi bilingvizmi

ewodeba, maTTan, arcerT respublikaSi ar

xdeba saqmis warmoeba adgilobriv enaze,

xolo masmediis eTeri 75-dan 100 procen-

tamde warmoebs rusul enaze. skolebSi

mSobliuri enis gakveTilebi gaxda ara

savaldebulo, aramed arCeviTi sagnebi da

amis fonze Tbilisi rCeba erTaderT kun-Tbilisi rCeba erTaderT kun-

Zulad, sadac kavkasiuri enebi iswavleba Zulad, sadac kavkasiuri enebi iswavleba

enaTmecnierebis institutsa da Tbilisis enaTmecnierebis institutsa da Tbilisis

ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo ivane javaxiSvilis saxelobis saxelmwifo

universitetSi. kompleqsurad mxolod universitetSi. kompleqsurad mxolod

saqarTvelos dedaqalaq _ TbilisSi.saqarTvelos dedaqalaq _ TbilisSi.

diskusiis monawileebma gamoTqves sur-

vili, rom 21 maisi gamocxaddes kavkasieli 21 maisi gamocxaddes kavkasieli

xalxis, erTianobisa da solidarobis dRed xalxis, erTianobisa da solidarobis dRed

da yovelwliurad es TariRi sazeimod da yovelwliurad es TariRi sazeimod

aRiniSnos.aRiniSnos. iTqva isic, rom kargi iqneboda

afxazeTis xelisuflebis CarTva momaval

diskusiaSi.

iza jaWvaZeiza jaWvaZe

kavkasiis mze _ saqarTvelo!..ucxoeTSi mcxovreb TanamemamuleebTan urTierTobis komitetSi, kavkasiel xalxTa ucxoeTSi mcxovreb TanamemamuleebTan urTierTobis komitetSi, kavkasiel xalxTa

genocidTan dakavSirebiT mecnierTa da eqspertTa daskvnis ganxilva moewyo.genocidTan dakavSirebiT mecnierTa da eqspertTa daskvnis ganxilva moewyo.

bolo xans sul ufro aqtiurad ismis sakiTxi CrdiloeT kavkasieli xalxis bolo xans sul ufro aqtiurad ismis sakiTxi CrdiloeT kavkasieli xalxis

genocidze. es Tema ufro da ufro aqtualuri gaxda. ufro meti kontaqtebi myardeba genocidze. es Tema ufro da ufro aqtualuri gaxda. ufro meti kontaqtebi myardeba

Tavisuflebis moyvare kavkasiel xalxTan _ mecnierebTan, mosaxleobasTan. didma Tavisuflebis moyvare kavkasiel xalxTan _ mecnierebTan, mosaxleobasTan. didma

tragediebma erTmaneTs ufro metad dagvakavSira.tragediebma erTmaneTs ufro metad dagvakavSira.

am dReebSi saqarTvelos folkloris saqarTvelos folkloris

saxelmwifo centris sagamofeno darbazSi saxelmwifo centris sagamofeno darbazSi

_ `galerea~_ `galerea~ _ gaixsna fotogamofena _

`gadavarCinoT xevsuruli saxli.~

xevsureTi eTnografiulad saqarTve-

los erT-erTi yvelaze Tvalwarmtaci

da gamorCeuli kuTxea. mkacrma garemo

pirobebma, Taviseburma mZime yofam, bar-

Tan siSorem, Crdilo da samxreT kavka-

sias Soris sazRvarma, mezobel

tomebTan gamudmebulma brZolam da

Tavdacvam, warmoSva Seudarebeli

xevsuruli folklori

_ unikaluri xevsuruli

zepirsityviereba, romel-

Sic aisaxa ca da miwa,

qveskneli, da zeskneli, aseTi miwieri yofa

da kosmiuri xilvebi, xevsuruli saxli, aseTi

azrovnebis samyaros xevsuruli aRqmis anarekli

da Sedegia: sami skneliT (sami sarTuliT),

saaqaoTi da saiqioTi, xemxvivaniT, mziseTiT

da SaveTiT.

gasuli saukunis 50-ian wlebSi xevsurTa

masobrivad barSi Camosaxlebam, TiTqmis da-

cala es unikaluri kuTxe da safrTxe Seuqmna

xevsurul fenomens da mis erT-erT uZlieres

gamovlenas _ xevsurul saxls. xevsuruli

saxli mTliani xuroTmoZRvruli kompleqsia –

galavniT, cixeqaviT da sakuTriv saxliT. xevsu-

ruli saxlis gasaocari nimuSi, zviadaurTa

cixe-koSki, _ qavze mikruli mtris gamxmari

marjveniT, _ ardotSi gasuli saukunis 30-

ian wlebis miwuruls CaiSala da Caingra.

mas Semdeg TiTqmis saukune gavida. ramdeni

xevsuruli saxli Seiwira daundobelma

drom da uyuradReboba-gulgrilobam.

gamofenaze warmodgenili xevsuruli

saxlebis umetesoba dangrevis piras aris

misuli. gamofenis organizatorebma damTva-

lierebels gaacnes gegma, rogor unda

gadarCes xevsuruli saxli, moxdes resta-

vracia da qarTul kulturas SeunarCundes

is ganZi da fenomeni, romelsac msoflioSi

analogi ar moepoveba. xevsureTi, restavr-

irebuli xevsuruli saxliT, turistebisa-

Tvis erTiorad saintereso da mimzidveli

iqneba, rac xels Seuwyobs adgilobrivi

mosaxleobis damagrebas da SenarCunebas.

gamofenaze warmodgenili iyo sx-

vadasxva fotoxelovanTa mier droTa gan-

mavlobaSi gadaRebuli xevsureTis TiTqmis

yvela soflis xedebi, peizaJebi, am kuTxis

adamianebisaTvis damaxasiaTebeli talavari

da abjar-iaraRSi gamowyobili tipaJebi,

maTi yofa-cxovrebis amsaxveli unikaluri

fotoebi.

gamofenis momzadebaSi didi wvlili

miuZRvis cisana…marindaSvils da

manana daviTaSvils.

RonisZiebis organizatorebi arian

eTnokulturaTa saerTaSoriso centri eTnokulturaTa saerTaSoriso centri

`merkinali,~`merkinali,~ batonebi daviT WeliZe,

da ivane wiklauri (jurxaT ivane) (jurxaT ivane),

qalbatoni inga gabaSvili, saqarTve-

los folkloris saxelmwifo centris

xelmZRvaneli giorgi uSikiSvili.

leila arabulileila arabuli

`gadavarCinoT xevsuruli saxli~

d r o i s l a b i r i n T i

3`kavkasia~ #5-6 (41-42) ivnisi - ivlisi 2010 weli

gazeTi `kavkasia~ miesalmeba moZme da

mamac inguSebs, CeCnebs, daRestnelebs, Cer-

qezebs, yabardo-balyarelebs da saerTod

kavkasielebs, romelTa miwa-wyali rusma

okupantebma terorizmisa da uTanasworobis

brZolis arenad aqcies.

`qedi moidrike, kavkasiav, ermolovi

modis!~ _ werda genialuri poeti mixe-

il lermontovi, magram cdeboda.

mravalerovani da mravalferadi kavkasia,

gamorCeuli enaTa siuxviTa da eTnologiuri

TviTmyofadobiT, romelic msoflios caze

yvelaze kaSkaSa xomlia, mrbevel moZalades

qeds arasdros mouxris. dRes kolonizaciis

politikis gatareba Tavadve mouRebs bolos

mis xelqmnels da es mTeli sigrZe-siganiT

unda gaiTviTcnobieron imperiuli tipis

saxelmwifoebma.

amJamadac omia kavkasiis STamomavalTa

istoriul miwa-wyalze. SeniRbuli barbaro-

suli omi. Cvili bavSvebic dampyrobelTa

samizned qceulan.

Tundac beslanis tragedia gavixsenoT...…

ruseTi tyuilubralod irjeba, roca

fataluri Zala Cvensken isvris provokaciis

ankess _ egeb mas vinme ugunuri wamoegoso.

qarTvel ers XIX saukunis kavkasiis omis

uneblie sisxlic sinanulis grZnobas

hgvris, romelic istoriuli bedis ironiiT

miesxura missave xelebs.

kavkasia SeiZleba dayofili iyos poli-

tikurad, magram erTiani-istoriuli sve-bed-

iTa da warmomavlobiT, yovelma mokvdavTa-

ganma, upirvelesad pativi, mezobels unda

miagos. yvela tragedia, romelic Sens mezob-

lad TamaSdeba, Senc gexeba is globaluri

problemebi, romlebic gardauvalobiT Tavs

iCenen naomar qveyanaSi, Seni problemac aris,

vinaidan, pirdapir Tu iribad, Senc Segexeba.

Cven kargad viciT ras niSnavs areuli qveynis

mezobloba. es mkafiod gamomJRavnda vainaxi

xalxis deportaciisas, roca muxTal bedTan

Seurigebelma qistebma tyes misces Tavi.

TavzexelaRebuli yaCaRi ki, yvelas kargad

moexseneba, saSiSia saxelmwifosTvisac da

yvela rigiTi mSvidobiani mosaxlisaTvisac.

yvelam kargad viciT, ra roli iTamaSa

saqarTvelom mezobeli CeCeni xalxis Tan-

adgomaSi, arcerTma musulmanurma qveyanam ar

Seifara maTi ltolvilebi. es Tanadgoma ki

saqarTvelos Zvirad daujda…

istoriuli faqtebiT cnobilia, ra

jojoxeTuri risxva iwvnies vainaxuri

warmomavlobis xalxma. SeuZlebelia erSi

yvela teroristi iyos _ amis dajereba

anbanuri WeSmaritebis uaryofa da uke-

Turebis msaxureba iqneboda. terorizmi

sayovelTaod dasagmobia da misi fesvebi

samaradJamod amosaZirkvi. damoukideblo-

bisaTvis mebrZoli xalxis teroristebad

monaTvla ki didi danaSaulia.…terorizmTan

brZolis momizezebiT damoukideblobisTvis

mebrZol xalxs genocidi ar unda mouwyo

da ar unda aRgavo pirisagan miwisa.

ruseT-CeCneTis Temas rom Tavi dav-

aneboT, bolo wlebis ganmavlobaSi daSvebu-

li masStaburi da sabediswero SecdomebiT

bevri ram iswavla Cvenma xalxma.

Tanamedrove amerikeli filosofosi

fridrix fon heiki wignSi: `Tavisu-

flebis konstituciebi~, afrTxilebs Tavis

qveyanas, rom rodesac amerikis SeerTe-

buli Statebi Tavs axvevs patara qveynebs

amerikul demokratias, rogorc saukeTeso

saxelmwifo ideologias, amiT damoukide-

blobis gzaze Semdgar xalxs fesvebSive

uxSobs erovnul TviTmyofadobas.

didma qveynebmac da patarebmac kargad

ician, rom Tanamedrove msoflios poli-

tikuri integraciis da usafrxoebisaTvis

swrafvas, isev imperiuli buneba-xasiaTi

aqvs, rom Tanamedrove msoflio jer kidev

Sors aris sakacobrio keTilSobili ide-

alebisagan.

bevrs gviyvars ruseTi, dosto-

evskis da tolstois, lermonto-

vis da boris pasternakis, marina

cvetaevasa da bela axmadulinas

ruseTi, rusi xalxis ruseTi da ara ermo-ermo-

lovis da totlebenisa.lovis da totlebenisa.

qedmaRlurad iyureba ruseTis duma

da prezidenti, gvabralebda rom Cveni

xelisufleba da qveyana ver akontrolebda

situacias Cvensave teritoriaze _ pankisis

xeobaSi, ver akontrolebda narkotikebis

miCqmalul saqmeebsa da am dros TviTon

ver akontroleben sakuTari qveynis TviT-

mfrinavebs saqarTvelos sahaero sivrceebSi

rom iWrebian da bombebs ayrian Satilis

midamoebs (dalis) kodoris xeobas, axmeta-

TianeTis mTebs, TuSeTis da cxinvalis

regionis qarTul mosaxleobas. xuTmil-

ioniani bedkruli saqarTvelosTvis erTi

kacis sikvdilic ki didi danaklisia… da

amasTan, es aris Tavdasxma da darbeva Cveni

ganumeorebeli bunebisa, darbeva kacobriobis

kuTvnili unikaluri cnobierebis matare-

beli qveynisa da xalxisa.

ruseTma Satilis mxares rom sazRvari

gadmoswia da wagvarTva Svidi kilometri

sigrZis teritoria, im farTobze erTi ad-

gilis dedis salocavic mohyva da iqaurTa

saarsebo saTib-saZovrebic.

gana fsiqologiuri terori da SantaJi

naklebi danaSaulia? aseve saqarTvelos

guli amoglija ruseTma da dalis xeoba

ubrZolvelad miisakuTra. aseve, rusTa

urdoebma saqarTvelos guli amoglija ,

roca Sida qarTli, anu cxinvalis regioni

mTlianad moswyvita deda saqarTvelos,

mamuliSvilebi, jariskacebi da mosaxleoba

amowyvita.

qveyana icvleba, magram rogorc sCans

politika da generlebi arasdros icv-

lebian...

didmpyrobeluri Jini ki yvela epoqaSi

navardobs... CvenTan Tu... ucxoeTSi.

ufro SeniRbuli da barbarosuli

terotizmiT iyo Cafiqrebuli afxazeTis

dabombva afxazTa (igive qarTvelebis)

gamoqomagebis niRbiTa da spekulaciiT.

dalis, anu kodoris xeobis mitacebiT _

svanebis samSoblosa da adgil samyofelis

walekviT!..

karga xania kavkasia xsnas iTxovs. igi isjeba martooden kanonieri uflebis karga xania kavkasia xsnas iTxovs. igi isjeba martooden kanonieri uflebis

_ damoukideblobis moTxovnisaTvis, rac uxsovari droidan uflis mier aqvs _ damoukideblobis moTxovnisaTvis, rac uxsovari droidan uflis mier aqvs

miniWebuli yvela ers da kavkasiis regions, romelic dResdReobiT yvela miniWebuli yvela ers da kavkasiis regions, romelic dResdReobiT yvela

TvalsazrisiT moqceulia did saxelmwifoTa yuradRebis centrSi da ruseTisagan TvalsazrisiT moqceulia did saxelmwifoTa yuradRebis centrSi da ruseTisagan

provocirebuli eTnokonfliqtebisa da imperiuli agresiis arenad qceula.provocirebuli eTnokonfliqtebisa da imperiuli agresiis arenad qceula.

am baxkanalias ara da ar daesva wertili. daufaravad unda iTqvas, rom Tavad am baxkanalias ara da ar daesva wertili. daufaravad unda iTqvas, rom Tavad

kavkasiis xalxebsac aRar SeswevT Zala, winaparTa gamocdileba moiSvelion da kavkasiis xalxebsac aRar SeswevT Zala, winaparTa gamocdileba moiSvelion da

keTilmezoblur sawyisebze dayrdnobiT Tavi gaarTvan saerTo-kavkasiur problemebs. keTilmezoblur sawyisebze dayrdnobiT Tavi gaarTvan saerTo-kavkasiur problemebs.

am fonze Znelia damaimedebeli laparaki mis bundovan momavalze, magram far-xmals am fonze Znelia damaimedebeli laparaki mis bundovan momavalze, magram far-xmals

brZolis velze mxolod gauwvrTneli da mxdali dayris. unda gamoinaxos gadarCenis brZolis velze mxolod gauwvrTneli da mxdali dayris. unda gamoinaxos gadarCenis

gza...gza...

qeds ar moidreks kavkasia, ermolov!..

is qveyana, romelmac samasi aTasi

qarTveli ahyara sakuTari miwawylidan da

mravali aTasi CaJlita afxazeTSi, cxinvalis

regionidan dRes msoflios teroristul

Zalebs ebrZvis msoflio antiteroristul

koaliciasTan erTad, sakuTar teritoriaze

ki situacias ver ̀ akontrolebs~, radganac

mSvenivrad uwyis, rasac sCadis, sxvadasxva

qveynebs Seaxsenebda, viTomda saqarTvelo da

sakuTriv pankisis xeoba iyo teroristebis

sawyisi bude…_ TiTqosda aqedan imarTeboda

ruseTsa Tu sxva qveynebSi yvela teroris-

tuli aqti da am `uZlieres zesaxelmwi-

fos~ sakuTar miwaze ver aulagmavs saku-

Tari teroristuli aqtebi, qarTvelTaTvis

dakveTili mkvlelobebi.

ara da ara, rac ar unda ibrZolo,

gaJlito, daipyro patara qveynebi da ada-

mianebi, qeds ar moidreks kavkasia, qeds ar moidreks kavkasia,

ermolov!ermolov!

P. S. ocdameerTe saukune didi poli-

tikuri pasuxismgeblobis saukune unda

iyos!.. da Cveni qveynis saprezidento misiac,

yvelaze metad am mizandasaxulobiT unda

warmarTuliyo. sad aris prezidentis da

mTavrobis politikuri pasuxismgebloba,

miTxariT!..

am didi sakacobrio misiis aRsrulebaSi

ki saqarTvelosa da msoflios sxva qveynebis

urTierTobis simbolod, bombebis Camoyrisa

da ZaliT Tavsmoxveuli kosmopolitizmis

nacvlad, aucilebelia darialis kar-

ibWesTan da ara marto iq, saqarTvelos

sazRvris yvela SemosasvlelTan aRimarTos

sasazRvro TaRi warweriT: frTxilad, aq

msoflio civilizaciis nakrZalia!

frTxilad, Tqven mobrZandebiT RvTism-

Soblis wilxvedr qveyanaSi, qarTvelTa

wminda miwaze!..

iza storeliiza storeli

aqauri qalbatonebi ZiriTadad xel-

saqmes misdeven. bevri maTgani sakuTari

ulamazesi namuSevrebis realizaciiT aRe-

buli TanxiT inaxavs ojaxs.

mSromeli da niWieri qalbatonebis

arsebobis Sesaxeb xmam saqarTvelos qalTa saqarTvelos qalTa

sabWomdecsabWomdec miaRwia. maTac ar daayovnes da

sul cota xnis win sabWos Tavmjdomaris

moadgile qeTevan gabruaSvili,

wevrebi, iza jaWvaZe, marine Te-

qTumaniZe, bela durgliSvili,

saqarTveloSi mcxovreb qarTvel-azerbai-

janel qalTa kavSiris Tavjdomaris moad-

gile nora gasanova, saqarTveloSi

mcxovreb os qalTa saerTaSoriso asoci-

aciis prezidenti izolda tigieva da

xelovnebaTmcodne nana axvlediani,

maT stumrad ewvivnen lambaloSi. am niWier

qalTa TviTSemoqmedebis nimuSebi lambalos

sajaro skolis saaqto darbazSi gamoifina.

Tvalsa da guls uxaroda bunebrivi masa-

lebis (endro, wengo, TavSava, Trimlis xis

qerqi) gamoyenebiT SeRebili ZafebiT mo-

qsovili sparsulornamentebiani xaliCebis

naxva. stumrebi gaocdnen `ferTa Sexamebis

keTili jadoqrebis~ mier moqsovili noxe-

biT, xaliCebiT, jejimebiT; sxvadasxvanairi

ornamentebiani windebiT, yaisnaRiT naqsove-

biT, naqargebiT, azerbaijaneli moswavle

gogonebis naxatebiT. erT qalbatons SoTa

rusTavelis erTi strofi azerbaijanul

enaze oqromkerdiT amouqargavs.

aqauri xalxuri SemoqmedebiTi nimuSe-

bis avtorebs miesalmnen: saqarTvelos

qalTa sabWos sagarejos raionuli organ-

izaciis xelmZRvaneli da RonisZiebis Ta-

osani Tamar saginaSvili, lambalos

sajaro skolis direqtori aRabali

xeirxabarovi, amave skolis qarTuli

enisa da literaturis maswavlebeli,

poeti, ori poeturi krebulis avtori

nino nanuaSvili, sagarejos saxalxo

Teatris msaxiobi naTela diRmelaS-

vili, romelmac sakuTari leqsi waukiTxa

azerbaijanel qalbatonebs, poetebi: iza

jaWvaZe, marina TeqTumaniZe, Jurnalisti

bela durgliSvili, qalTa saerTaSoriso

asociaciis prezidenti izolda tigieva,

saqarTvelos azerbaijanel qalTa kavSiris

Tavmjdomaris moadgile nora gasanova.

dedaqalaqidan Camosul stumrebs qarTul

enaze dawerili sakuTari leqsebi waukiTxa

mecxreklaselma inTika huseinovma.

azerbaijaneli erovnebis qalbatonebs

TviTSemoqmedebis ulamazesi nimuSebis Se-

qmnisTvis sigelebi gadasces saqarTvelos

qalTa sabWos Tavmjdomaris moadgilem

qeTevan gabruaSvilma da raionuli organ-

izaciis xelmZRvanelma Tamar saginaSvilma.

qalTa sabWos mxridan gamoCenili didi

yuradRebisTvis stumrebs madloba gadaux-

ades `oqrosxelianma~ pedagogebma: sara

ojaxverdievma, Samala guli-

gazovma, zoxra xeirxabarovam,

nazile duliamalievam, saqina

nasibovam, afina edigarovam, ba-

dira nasibovam, diasaxlisebma:

lala axmedovam, samaia dun-

iamalievam, amina mamedovam .

gamofenaSi monawileobam gansakuTrebulad

gaaxara moswavleebi: laman axmedova,

Salala ibragimova, fadila

axmedova, elza Sabanova, aiser

jililova...…isini zeTovani saRebave-

biT, akvareliT, guaSiT muSaoben.

saqarTvelos qalTa sabWom didi

survili gamoxata, raTa iTanamSromlos

azerbaijanel qalbatonebTan, gaiziaros

maTi Wiri da lxini, daexmaros probleme-

bis mogvarebaSi. swored amitom daafuZna

raionuli organizaciis qalTa sabWos raionuli organizaciis qalTa sabWos

filialifiliali, romlis xelmZRvanelad erTx-

mad airCies lambalos sajaro skolis

azerbaijanuli enisa da lit-

eraturis maswavlebeli elmira

axundova.

leila leila

arCemaSviliarCemaSvili

stumrad lambaloSisagarejos raionis daqvemdebarebaSi azerbaijanelebiT kompaqturad dasaxlebuli sagarejos raionis daqvemdebarebaSi azerbaijanelebiT kompaqturad dasaxlebuli

xuTi didi sofelia: lambalo, iormuRanlo, duzagrama, kazlari da Tulari. aq xuTi didi sofelia: lambalo, iormuRanlo, duzagrama, kazlari da Tulari. aq

mcxovreblebi mSvidi, wynari, ukonfliqto da Sromismoyvare adamianebi arian. mcxovreblebi mSvidi, wynari, ukonfliqto da Sromismoyvare adamianebi arian.

saukuneebis ganmavlobaSi maTgan wyena aravis axsovs, uyvarT RvTivkurTxeuli saukuneebis ganmavlobaSi maTgan wyena aravis axsovs, uyvarT RvTivkurTxeuli

Cveni miwa, kavkasieli xalxi, swavloben saxelmwifo enas da qarTvelebTan Cveni miwa, kavkasieli xalxi, swavloben saxelmwifo enas da qarTvelebTan

keTilmezobluri urTierToba aqvT.keTilmezobluri urTierToba aqvT.

s a m x e d r o s t r a t e g i a

4`kavkasia~ #5-6 (41-42) ivnisi - ivlisi 2010 weli

sagulisxmoa, rom jer kidev mefe

farnavazi, darialis kldekaris meS-

veobiT durZukeTis (CaCneTi da inguSeTi)

samTavroebs ukavSirdeboda. leonti

mrovelis cnobiT, Zv. w. II saukuneSi,

mirvan mesamem, saqarTvelos mTian-

eTidan gandevna durZukni da `Seabna karni

qviTkiriTa da uwoda saxelad daruban.~

(`qarTlis cxovreba~, I, Tb, 1955, gv. 28)

Tumca istoria osTa tomebis Sesaxeb, am Tumca istoria osTa tomebis Sesaxeb, am

epoqebSi arafers ambobs.epoqebSi arafers ambobs. osebi, TviTsaxel-

wodeba (`iron~, `digoron,~) CrdiloeT CrdiloeT

kavkasiis iranulenovan toms warmoadgenskavkasiis iranulenovan toms warmoadgens,

romelTa Sesaxeb pirvelad leonti mrove-

li mogviTxrobs. juanSeris cnobiT,

vaxtang gorgasalma `daimorCila

ovsni, yivCaRni, da Seqmna karni ovseTi-

sai~. gorgasals jer kidev I saukuniT

daTariRebul cixis zonaSi, darialSi,

axali simagreebi (`godolni maRalni~)

auSenebia da simagreebis mcvelad adgilo-

brivi mTielni, moxeveebi dauyenebia. aqedan

moyolebuli yvela istoriul epoqaSi

moxeveebi sazRvris mcvelebad moixsenie-

bian. saqarTvelos CrdiloeT, (darialis)

sazRvars daviT aRmaSenebeli

kavkasiis qveynebTan kavSirisTvis udides

strategiul mniSvnelobas aniWebda. mefes

aq kumaniad, igive darialis cixed wode-

buli cixis mopirdapire mxares damatebiT

kidev erTi cixe augia, romelsac dResac

daviTis cixesdaviTis cixes eZaxian. es ori cixe, (kumania

marcxnidan, xolo daviTis cixe marjvni-

dan) ketavdnen darialis xeobas da amdenad

igi Seuvali xdeboda mtrisagan.

dariali yazbegisa da Trusos xeobis

CaTvliT dResdReisobiT, osebs sadao

msjelobis sagnad gauxdiaT da Tavisi

teritoriis nawilad Tvlian. vaxuSti

bagrationis cnobiT, momTabare osebi

saqarTveloSi meTeqvsmete saukunidan didi

da patara liaxvisa da qsnis saTaveebSi

TandaTan kompaqturad saxldebian. am pe-

riods ukavSirdeba maTi dasaxleba Trusos

xeobaSi (yazbegis raioni).

yazbegis raioniyazbegis raioni, igive xevi, sofel sofel

mnadanmnadan iwyeboda. am soflis zeviT iyo vi-

wro gasasvleli xeoba, e. w. kasaras kari,e. w. kasaras kari,

saidanac osuri soflebi iwyeboda. osebi

nelnela moiwevdnen barSi kasaras karidan

da Trusos xeobaSi saxldebodnen. maT

faqtobrivad xeobis okupacia moaxerxes.

Sevardeni, oqroyana, adoSevardeni, oqroyana, ado, es im qarTuli

soflebis nawilia, romelsac Crdiloeli

mezobeli osebi da maTi axladSeqmnili axladSeqmnili

arasamTavrobo organizacia `dariali~ arasamTavrobo organizacia `dariali~

gvedavebagvedaveba. sagulisxmoa, rom sofel adoSi,

igive saxelwodebiT cnobil ados mind-

orze, totlebenitotlebeni Tavisi jariT erekle erekle

meoresmeores Sexvedria, rasac TviT rusuli

wyaroebic adastureben.

istoriulad cnobili faqtia isic,

rom vladikavkazivladikavkazi rusebma rogorc cixe-

simagre 1774 wels, georgevskis traqtat-1774 wels, georgevskis traqtat-

Tan dakavSirebiT daarsesTan dakavSirebiT daarses, manamade iq

iyo qisturi sofeli zaurizauri, saidanac

mogvianebiT warmosdga sityva ZaugiZaugi, es

iyo patara rusuli dasaxleba, samxedro

garnizoni, sadac osebma Camosaxleba,

traqtatis Semdeg daiwyes. rusebi maT

`ardaboncebs~`ardaboncebs~ eZaxodnen, rac CamoTreuls

niSnavs. adgilobriv inguSebsa da osebsadgilobriv inguSebsa da osebs

Soris sistematiuri dava teritoriis

gamo, xSirad sisxliani dapirispirebiT

mTavrdeboda. inguSebi osebs, vladikavka-

zSi Tergis marcxena sanapiros dRemde

uSedegod edavebian. inguS istorikosTa

cnobiT, gasul saukuneSi, gadasaxlebidan

dabrunebul inguSebs moxeveebma daubrunes

TavianTi istoriuli samosaxlo _ jariax-jariax-

is xeobais xeoba, xevsurebma asas xeobaasas xeoba, xolo tar-

skois mxareSi, sadac osebi cxovrobdnen

da romelic teritoriulad duSeTis

raionis tolia, inguSebi im mizezis gamo

ver axerxeben dabrunebas, rom osebs mxars

ruseTi uWers. igive bedi ewia, warsulSi

saqarTvelos iurisdiqciaSi myof soflebs

_ zemo da qvemo larss, Cmiszemo da qvemo larss, Cmis da balTasbalTas.

iv. javaxiSvilisiv. javaxiSvilis redaqciiT gamo-

sul, 1783 wliT daTariRebul rukebze

_ balTa, igive xeTaZebalTa, igive xeTaZe, saqarTvelos

teritoriul sazRvrebSia moqceuli.

vaxuSti bagrationisvaxuSti bagrationis Semdeg, meTvramete

saukunis meore naxevarSi, saqarTvelos

CrdiloeT sazRvrad moixsenieba sofeli

CmiCmi, xolo sofeli balTa,balTa, oseTis teri-

toriis sazRvrebSi moeqca. amave periods

miekuTvneba osi mogzauris dRiuri: `gavi-

areT sazRvari, romel ars CiCmi~. isto-

riuli bedukuRmarTobis gamo mogvianebiT

sofel balTis bedi ewia CiCmis da zemo sofel balTis bedi ewia CiCmis da zemo

da qvemo larss. saqarTvelos sazRvarma da qvemo larss. saqarTvelos sazRvarma

darialSi gadmoinacvla.darialSi gadmoinacvla.

eduard SevardnaZiseduard SevardnaZis mmarTvelo-

bis periodSi saqarTvelos ukidures

CrdiloeT sazRvars kidev erTxel daemu-

qra safrTxe _ osebma sazRvari darialis

xeobaSi gadmoanacvles. maSindelma sagareo

saqmeTa ministrma daxmareba sTxova is-

torikoss, profesor valerian iToniS-

vils, romelmac erT kviraSi daudo osebs

dasabuTebuli statia, Tavisi rukebiT.

amis niadagze sazRvari isev zemo larsis

teritoriaze gadaitanes.

samwuxaroa, rom kasaras karikasaras kari qarTuli

imJamindeli politikis uniaTobiT oseTis

teritoriis nawilia. aRar gvaxsovs, rom

dvaleTidvaleTi saqarTvelos teritoria iyo,

xolo kasaras kari _ oseTSi gasasvleli.xolo kasaras kari _ oseTSi gasasvleli.

vikmaroT qarTvelTa xeliT osebisa-vikmaroT qarTvelTa xeliT osebisa-

Tvis Cabarebuli da Cvengan Segnebulad Tvis Cabarebuli da Cvengan Segnebulad

daviwyebuli istoriuli dvaleTi da daviwyebuli istoriuli dvaleTi da

kasara, romelic, rogorc profesori v. kasara, romelic, rogorc profesori v.

iToniSvili gviambobs, iseTive gasasvleli iToniSvili gviambobs, iseTive gasasvleli

yofila oseTSi, rogorc darialis kari. yofila oseTSi, rogorc darialis kari.

gavixsenoT rokis gvirabic, antiqarTulma gavixsenoT rokis gvirabic, antiqarTulma

xelisuflebam qarTvel da os xalxs So-xelisuflebam qarTvel da os xalxs So-

ris ̀ megobrobis~ ganmtkicebis mizniT rom ris ̀ megobrobis~ ganmtkicebis mizniT rom

gaxvrita, rasac Cven Tvalwin istoriuli gaxvrita, rasac Cven Tvalwin istoriuli

Sida qarTlis osebisagan miTviseba mohyva.Sida qarTlis osebisagan miTviseba mohyva.

SesaZloa axlo momavalSi, daria-

lis xeobasac igive safrTxe daemuqros,

Tu gaviTvaliswinebT im faqts, rom

vladikavkazSi am TemasTan dakavSirebiT

warmatebul agitacias eweva axladSeqmnili

arasamTavrobo organizacia `dariali~.

maTi azriT, dadga dro, daibrunon yaz-

begis raioni da Trusos xeoba, romelic

warsulSi istoriuli oseTis kuTvnileba

yofila, rasac imiT adastureben, rom

raionis mosaxleobis nawili ruseTis mo-

qalaqea. mosaxleobis aseTi nabiji ki isev

saqarTvelos xelisuflebis uniaTobiT iyo

gamowveuli, vinaidan xelisuflebisgan mi-

tovebuli moxeveebi, siduxWiris gamo, ar-

sobis purs vladikavkazidan moipovebdnen,

rac CrdiloeT oseTTan teritoriuli

siaxloviT iyo ganpirobebuli.

komentaris gakeTebas ar vapireb, magram

sainteresoa yazbegis raionis amJamindeli

maJoritari deputatis roman marsag-

iSvilis ori erTmaneTis gamomricxavi

interviu darialis sazRvris gaxsnas-

Tan dakavSirebiT: `ara mgonia yazbegis

raionSi vinmem Seteva gabedos, an ratom

unda daiwyon? erTi-ori adamianis mier

gakeTebul provokacias aravin ahyveba,

am mimarTulebiT saSiSroebas me piradad

ver vxedav~ (gaz. `axali Taoba~; 2009

22 oqtomberi), xolo sainformacio

saagento `FactNevs~_isaTvis micemul

interviuSi igive acxadebs: `me Cemi arc

Tu usafuZvlo SiSi gamovTqvi darialis

sazRvris gaxsnasTan dakavSirebiT, mivmarTe

saqarTvelos prezidents, sakiTxi davay-

ene uSiSroebis sabWos sxdomazec, sadac

sabWos wevrebs movaxsene adgilobrivi

mosaxleobis danabarebi da maTi safuZv-

liani SiSi, romelic SeiZleba gzis gaxsnas

mohyves. gavaxsene okupirebuli samaCablo

da axalgori, igive SeiZleba datrialdes

yazbegis raionSi.~(?!)

`moZme oseTi~ ki dros uqmad ar kar-

gavs da msoflios gasagonad qadagebs, Tu

yazbegis raionsa da Trusos xeobaSi sauku-

neebis manZilze ruseTis moqalaqe osebi

cxovrobdnen, maSin teritoria rogoraao

saqarTvelosi. (?) am kiTxvebze dasabuTe-

buli pasuxebi qarTvel istorikosebs didi

xania momzadebuli aqvT, Tumca saqarTve-

los xelisufleba jerjerobiT dums...…

redaqciis minaweri:redaqciis minaweri:

mdinare Tergis marjvena mxares, sadac

qarTvlis dedis Zegli idga. is samwux-

arod dReisaTvis aRar arsebobs. rusebma

is xevSi gadaagdes

nona sujaSvilinona sujaSvili`kavkasiis~ spec. kor

osuri agresiis detalebirealuri Tu gamogonili safrTxe

yazbegSi

profesori, istorikosi v. iToniSvili mogviTxrobs: _ `saqarTvelos sazRvrebs profesori, istorikosi v. iToniSvili mogviTxrobs: _ `saqarTvelos sazRvrebs

Soris yvelaze ufro grZeli zoli gadis CrdiloeTis zonaSi, rac saqarTvelos Soris yvelaze ufro grZeli zoli gadis CrdiloeTis zonaSi, rac saqarTvelos

mijnavs mTeli Crdilo kavkasiisagan (daRestani, CeCneTi, inguSeTi, oseTi, yabardo-mijnavs mTeli Crdilo kavkasiisagan (daRestani, CeCneTi, inguSeTi, oseTi, yabardo-

balyareTi, yaraCai-CerqezeTi, (krasnodaris mxare).balyareTi, yaraCai-CerqezeTi, (krasnodaris mxare).

Crdilo kavkasiasTan saqarTvelos akavSirebs mravali gza-gadasasvleli, romelTa Crdilo kavkasiasTan saqarTvelos akavSirebs mravali gza-gadasasvleli, romelTa

Soris uZvelesi droidan dRemde mravalmxrivi mniSvnelobiT (politikuri, Soris uZvelesi droidan dRemde mravalmxrivi mniSvnelobiT (politikuri,

ekonomikuri, samxedro-strategiuli) gamoirCeoda darialis WiSkari da kasaras ekonomikuri, samxedro-strategiuli) gamoirCeoda darialis WiSkari da kasaras

kari. es ukanaskneli mdebareobs dvaleTis teritoriaze, romelic saqarTvelos kari. es ukanaskneli mdebareobs dvaleTis teritoriaze, romelic saqarTvelos

ekuTvnoda da istoriuli bedukuRmarTobis gamo misi udidesi nawili davkargeT ekuTvnoda da istoriuli bedukuRmarTobis gamo misi udidesi nawili davkargeT

da bolSevikebma Crdilo oseTis farglebSi moaqcies~. igive saSiSroebiT, amjerad, da bolSevikebma Crdilo oseTis farglebSi moaqcies~. igive saSiSroebiT, amjerad,

vladikavkazeli osebi yazbegis raions emuqrebian. maTi istorikosebis ganmartebiT, vladikavkazeli osebi yazbegis raions emuqrebian. maTi istorikosebis ganmartebiT,

yazbegi da Trusos xeoba, darialis xeobidan moyolebuli Turme istoriulad yazbegi da Trusos xeoba, darialis xeobidan moyolebuli Turme istoriulad

oseTia.(?!).oseTia.(?!).

tari el (T e n g iz )

CitaSvili axmetis raionis

sofel xalawanSi _ pan-

kisis xeobis moleqsee-

biT ganTqmul xeobaSi

daibada, sadac fSavlebTan erTad qistebic

saxloben. xalawani TiTqmis daclilia

fSavlebisgan. erT-erTi binadari am xeo-

bisa, gaxldaT Tengiz CitaSvili, romelic

amjerad Telavis raionis sofel leCurSi Telavis raionis sofel leCurSi

saxlobssaxlobs da misi meuRle qistis qalia.

hyavs Svilebi da SviliSvilebi. es saxel-

ganTqmuli mSromeli da stumarTmoyvare

vaJkaci mTels cxovrebas SromasTan erTad

leqsebis werasa da kafiaobaSi atarebs.

aRsaniSnavia isic, rom sofel leCurs

tradiciulad mravali moleqse _ mokafi-

ave hyavda. aqedan gardacvlilebi arian:

garsevan baliaSvili, vaJa we-

lauri, valiko welauri, mose

arCemaSvili, babale turaS-

vili-cixeliSvili, naTela

beroSvili-arCemaSvili, gogia

gamiaSvili da sxvebi.

amave raionis fSavlebiT dasaxlebuli

sofelia lafanyuri. gulisjavrs aqac

kafiaobiT iqarveben. amjerad gTavazobT

Tengiz CitaSvilis erT kafias.

fSaurad gadaZaxili lafanyurelebs

vileqsoT lafanyurlebo,

winaparn movigonoTa.

mTel sofel nu damexveviT,

davsxdeT, vileqsoT orolTa

erTurTs gavZaxnoT fSaurad,

yinC sityveb gavagonoTa

Cven mama-papaT wesebi,

momavlebs STavagonoTa.

yrolad nu davipasuxebT,

sityvebi, gavasworoTa.

uvargisni da borotni,

davtanjoT, davaRonoTa.

xalawnis mkvidri Svili var,

CitaSvilebis gvarisa,

keTili xalxis moyvare,

ocdaaTis wlis xanisa.

meloti, Seuxedavi,

mlocavi mTis da barisa.

cnobil `botais~ Zmiswuli,

susti maRali tanisa.

minda viubnoT, vileqsoT,

guliT momxre var amisa.

aravis ar gemuqrebiT,

arc Tavs vayvedri arvisa.

miyvars fSauri kafia,

gamTenebi var Ramisa.

arvis gegonosT, vpoetob,

purs vis vaWmevde amiTa.

karga ganwyobil kupletebs,

zed Cavakvdebi, lamisa.

C v e n i m o l e q s e e b i

gagrZeleba me-5 gverdze

Ria werili saqarTvelos prezidents

5`kavkasia~ #5-6 (41-42) ivnisi - ivlisi 2010 weli

kavkasionis qedis gadaRma,

inguSeTis sazRvramde, 50 kilom-

etrzea gadaWimuli arxotis (asas)

xeoba _ saqarTvelos ukiduresi

Crdilo aRmosavleTi sazRvari,

100.000 heqtaramde farTobiT,

saukeTeso saTib-saZovrebiT, wi-

wvovani tyeebiT, nadir-frinveliT

mdidari, kalmaxiT savse mdinaree-

biT. am walkotSi dRes sami sofe-

lia _ WimRa, amRa, axieliWimRa, amRa, axieli dRes

4-5 ojaxis anabarad darCenili da

maTac Tvali barSi gadmosaxlebaze

uWiravT. danarCeni adgilebi na-

soflarebad aris qceuli. aq ori

saxli ukve inguSebma Seisyides...

saqarTvelos am ulamazes

xeobaSi, romelsac, samwuxarod,

Zalian cota Tu icnobs, darialis

xeobis da oseTis gavliT, ingu-

SeTidan samanqane gza arxotis xeo-

baSi ukve Sesulia. arxotis xeoba

dgas qarTuli mosaxleobisgan

daclis saSiSroebis winaSe. Tu ar

viRonebT rames, qveyana ueWvelad

dakargavs am uZveles, legendarul,

strategiul miwa-wyals.

amis Taobaze mravalgzis

dawerila Cemsa Tu sxvaTa werileb-

Si, magram is uwyebebi, romelTac

evalebodaT eqsprezidentisa da

saxelmwifo ministris, gzis mSene-

blobasTan dakavSirebul gankar-

gulebaTa Sesrulebaa, ratomRac

saqmisadmi uniaTo da ugulo da-

mokidebulebas avlendnen. uneblied

rCeba STabeWdileba, rom maT saer-

Tod ver gaiazres am sakiTxis poli-

tikuri da socialur-ekonomikuri,

da rac mTavaria erovnuli mniS-

vneloba, Torem sxvadasxva motiviT

am umniSvnelovanes saqmes ar dax-

larTavdnen.

am gzis sakiTxi saqarTvelos am gzis sakiTxi saqarTvelos

mecnierebaTa akademiis mTianeTis mecnierebaTa akademiis mTianeTis

problemaTa Semswavlelma komisiam problemaTa Semswavlelma komisiam

jer kidev 1993 wlis Semodgo-jer kidev 1993 wlis Semodgo-

maze daayena.maze daayena. maSin msjeloba imiT

dasrulda, rom gzaTa mSeneblobis

saministrom saqme 1994 wlis

gazafxulisaTvis gadado, magram

`daTqmulma gazafxulma~ roSka

_ arxotis gzis mSeneblobasTan

erTad `Cailuris wyali dalia~.

1995 wlis 22 dekembers

mcxeTa _ mTianeTis mxareSi

saxelmwifo rwmunebulis bar-

aTs, romelSic gzis mSeneblobis

aucilebloba iyo dasabuTebuli,

saqarTvelos maSindelma przi-

dentma saTanado rezolucia

daado. saqme TiTqos daiZra, magram

problema kvlav problemad darCa.

saxelmwifo ministris 1997

wlis 22 aprilis brZanebiT

Seiqmna roSk-a-arxotis gzis

mSeneblobis mizanSewonilobis

damdgeni samTavrobo komisia 18

kacis SemadgenlobiT, romelsac

Semdeg kidev ori wevri dae-

mata. komisias daskvna or TveSi

unda waredgina. batoni kaxa

arvelaZe, romelic am komisias

Tavmjdomareobda, saqmes energiu-

lad moekida, Sedga komisiis ori

sxdoma. saqarTvelos mecnierebaTa

akademiam, mTianeTis problemaTa

Semswavlel komisiasTan erTad,

sakuTari daskvna warudgina samTa-

vrobo komisias. Semdeg batoni

arvelaZe sxva samuSaoze gadavida

da… sxdomebic Sewyda, gzis mSene-

blobac `CaiZira~.

gavida sami Tve da wlebic,

riSka-arxotis gza da sasazRvro

zolSi Seqmnili krizisuli de-

mografiuli mdgomareoba aRaravis

axsovs...

movida axali 21-e saukunec21-e saukunec…

dro ki miipareba. mTebSic xan

zamTaria, xan zafxuli... ra ar

dagvatyda Tavs: Cveni samSoblos

kidev axali okupacia... kidev

axali devnilebi...…

xalxi ki, iqauri xevsurebi,

romelTac araerTxel mimarTes

Zvel Tu axal mTavrobas saku-

Tari gasaWiris da saqarTvelos

maradiuli saqmis mogvarebisa-

Tvis, iZulebulni xdebian barSi

gadmosaxldnen. gzis gayvanis

SemTxvevaSi ki barSi mcxovrebi

arxotelebic mzad arian mama-

papaTa keras miubrundnen.

erTi ram minda davamato:

roSka-arxotis gzas, sxvadasxva

TvalsazrisiT didi perspeq-

tivebi aqvs. mas didi sargeblo-

bis motana SeuZlia, rogorc

mxarisaTvis, aseve qveynisTvis. Tu

gza ar gaviyvaneT, am ulamazes

teritorias ueWvelad davkargavT,

xolo saqarTvelos saxelmwifo

sazRvari bunebrivad kavkasionis

ZiriTad qedze gaswordeba. Tu

amas vfiqrobT, maSin mTavrobam up-

irvelesad roSka _ arxotis gzis

mSeneblobas unda mohkidos xeli.

nuTu ase Znelia roSka _

arxotis 35 kilometriani gzis

gayvana?...

dReisaTvis strategiuli

da politikuri TvalsazrisiT

xevsureTSi, rogorc mosazRvre-

monapire mxareSi demografiuli

krizisi uaRresad garTulda da

roSka-arxotis gzis problemac

dRis wesrigSi ufro metad dadga.

aucilebelia uyuradRebod da

ugu lisyurod. darCenili arxo-

tis xeoba daukavSirdes saqarTve-

los samanqane gzas.

rac Seexeba roSkis hess,

romelic jer kidev 2004 wlis

Semodgomaze unda amuSavebuliyo,

dRemde ar muSaobs. vimeoreb, vimeoreb,

vidre gviani ar aris xoSka-arx-vidre gviani ar aris xoSka-arx-

otis gzisa da amave dros hesis otis gzisa da amave dros hesis

amuSavebis problemis mogvareba, amuSavebis problemis mogvareba,

saqarTvelos mTavrobis prior-saqarTvelos mTavrobis prior-

itetul saqmed unda iqces, Tu itetul saqmed unda iqces, Tu

gvinda rom damagrdes mosaxleoba gvinda rom damagrdes mosaxleoba

da SevinarCunoT xevsureTis da SevinarCunoT xevsureTis

es Tvalwarmtaci, daclili da es Tvalwarmtaci, daclili da

mosazRvre monapire teritoriebimosazRvre monapire teritoriebi.

iza jaWvaZeiza jaWvaZe

roSka _ arxotis gzis mSenebloba _ mojadoebuli wre

xevsureTi, mwvervali `firosmani~xevsureTi, mwvervali `firosmani~

babua aludauris fotobabua aludauris foto

maSina xvdeba Cem gulsa,

sunTqva mTisa da barisa.

mwyemsi var, cxvar-Toxlsa

vmwyemsav

gamTenebi var Ramisa.

Znelia icis mwyemsoba,

vinc ki momswrea amisa.

yvelasTan kargis mTesveli,

arcad atexa Sarisa.

matkbobs, malaRebs, maxarebs,

sikarge xalawanisa.

Cveni mSobeli, gamzrdeli,

kargi Svilebic hyavisa.

mandac xo gyvananT Cvenebi,

Cveni kuTxis da Walisa.

Zaan nu SamamiwyrebiT,

ara var cudis gvarisa.

jiSiT-jilagiT vamtkiceb,

gamkeTebi var amisa.

vadidoT salocavebi,

Cveni walkoti fSavisa.

rogor, lamazad gvicqeris,

rogor, lamazad hyvavisa

marTla Rirs sayureblada,

didi sitkbo aqv Tavisa.

nasaxlar-naboslarebi,

danatovari, Zmanisa.

qva-qvaze Semodebuli,

nawyobi _ winaparisa.

imaTi sulis saxsenad,

yvavilni mainc hyvavisa.

pasuxs moveli, fSavlebo,

molodini maqvs, sxva risa.

`nu SegaSinebsT ar gavnebsT,

mTidan yvirili barisa~.

tarieltariel

(Tengiz) CitaSvili (Tengiz) CitaSvili

pasuxi lafanyuridan

movida lafanyurSia,

SoriT kivili barisa.

pankisiT gamogzavnili,

gadmotanili qarisa.

aqiT me movrTe bubuni,

gadaxda miyvars valisa,

Senfera moleqseebi

aqac mravali gvyvavisa.

pasuxs ki martua giwer,

Svelas ara vTxov arvisa.

leqsebis miwer-mowera

wesia Cvenis fSavisa.

numc mogveSalos, fSavlobas

adaTi winaparisa.

Senma sityvebma Zmiswulo,

mec guli gamixalisa.

kargis mosmena maxarebs,

ar meameba avisa.

miyvaran fSavlis Svilebi,

yvela Zma mgonav Tavisa.

Tumc saqcieli ar momwon,

zogierT nabiWvarisa.

Cxubi, lanZRva da gineba.

sxvisTvis atexa Sarisa.

vTesoT yovelTivs sikeTe,

mudam momxre var amisa.

miyvars fSavlebis sofeli,

Tqveni wyal-Wala mTa-veli

aTas xuTas kacs mirCevnav,

erTi beCavi fSaveli.

sxva ginda ara vargodes,

ena aqv, erTi mtkaveli.

ena moqnili _ morCili,

sityva da azri brZenia.

miyvars fSauri leqsebi,

TviTonac damiweria.

amasobaSi Zmiswulo,

bevri gamixda mteria.

xo ici aravis maswon,

kaci simarTlis mTqmelia.

exla ki moxuciRa var,

Tma gamiTeTrda _ wveria.

samoc wels miukakune,

xelT joxi damiWeria.

jafam da avadmyofobam,

malev mamwyvita welia.

TavisTan mepatiJeba,

miqeil-gabrielia.

colic mamikvda, davqvrivdi,

exla meeqvse welia.

xvaravina gyavT netara,

qvrivi Cem Sesaferia.

gamaugzavne biZasa,

ro gadavxvio xelia.

mecxvareoba, Zmiswulo,

arari sawunelia.

magaT naparsi_nawveli,

suyvela gemrielia.

nametnav xorcis xinkali,

Sig ro WanWyarebs wvenia.

gverdze ro udga xelada,

anwlis arayiT svelia.

ro mahkmeW msuqan xinkalsa,

Tan Caisvelo yelia.

amiT vamTavreb, Zmiswulo,

mere vTqvaT danarCenia.

me xo mogwere pasuxi,

exla Senganac velia.

luka mTibelaSvililuka mTibelaSvili

me-4 gverdidan C v e n i m o l e q s e e b i

xalxuri poezia `mosagonari~

l e q s o ( v a l i k o )

CoxelaSvili erTi fSaveli kacia,

stumarisa da leqs-kafiis moyvare

ojaxSi dabadebuli, Tavadac poeziis

motrfiale da amasTan monadire. igi igi

fSavSi, duSeTis raionis sofel fSavSi, duSeTis raionis sofel

kuWeWaSikuWeWaSi daibada da leqs-kafiis

siyvarulic swored iqidan gamohyva.

gTavazobT mis ramdenime leqss.

leqsom Tqva

leqsom Tqva, netav vicode,

ra aris bedi oxeri,

ra muxanaTi yofila

tiali wuTisofeli.

damexvevian fiqrebi,

boRmis da dardis momgvreli,

bedic da ubedobaca

yofilan ganuyofeli,

marTali kacis mCagvreli,

veragi, daundobeli,

gvarad var CoxelaSvili,

papa ki myavda Coxeli.

maRaroskariT movedi,

gudamayridan momsvleli,

fSavia Cemi kuTxe da

kuWeWa Cemi sofeli.

simRera siyvarulze

oh, siyvarulo, es ra xar,

vfiqrob da vera vxvdebio,

amxela Zala ram mogca,

rom sul varT Seni ymebio,

adam da evas modgmidan

mTel dedamiwas swvdebio,

bevrs daumSvene sicocxle,

RvTisagan naboZebio.

bevrs gaumware cxovreba,

zogs gamoabi frTebio,

da gulissworis ZebnaSi

gadaatare mTebio.

mainc ki yvelas undixar

da yvelas enatrebio,

Tumca Cemi dro gavida,

me mainc maxsendebio.

raRa dros siyvarulia,

mxrebze damawva wlebio,

mec CamomaWknobs sibere

rogorc daaWkno sxvebio.

Zalianac rom ginatro,

CemTan ar dabrundebio,

magram Tu xorciT vberdebi,

suliT ar davberdebio,

Tumca ara var poeti,

mgosnad xom gamovdgebio,

Senze leqsebis weraSi

arasdros daviRlebio.

fSavSi Camowvnen nislebi

aragvze dawvnen nislebi,

gamarTes didi Rreoba,

garemos adevs rZisferi,

aRar sCans fSavis xeoba.

mzec ver ereva nisl-Rrubels,

iseTi sqeli nislia,

damZimdnen aragvis wyliTa

mxrebs ufro ganze iSlian.

niavi mainc daiZras,

garekos Savi Rrubeli,

ramden wyals itevs, tiali,

gaSterebuli vucqeri.

minda vuyuro fSavis xevs,

am saocrebas davxedo,

rad damxvdi ase pirquSi,

nislo, Rrubelo Tavxedo.

gauSviT, xalxma ixilos

es saocari mTa-bari,

bevrma stumarma ar icis,

rogoria da sad ari.

bolos xom mainc aiwevT,

male gagfantavsT mze-qari,

uceb gaqreba,

nislebo,

Tqveni qaTqaTa

zewari.

m o n a t r e b a

6`kavkasia~ #5-6 (41-42) ivnisi - ivlisi 2010 weli

usazRvro tkivilad momivarda, Cemo

goderZi, Cemo dido megobaro, Seni

gardacvalebis ambavi. Sors viyavi, Seni

gacileba ukanasknel gzaze ver movaxerxe!

sul megona, daZlevdi tkivils da

gaimarjvebdi im ubedurebaze, romelic ase

uSeRavaTod Cagibudda sxeulSi. mZleTam-

Zle mTieli megone da beRurasaviT gul-

Cita gamodeq, sevdis kaco, casa da miwas Ca-

foTlili nislTa mesaidumlev. amaswinebze

SenTan misuls, tkivilianad miTxari: aba,

me ra janze mombrunebeli var, gudama-

yarSi saukunea fexi ar amidgamso! dedis

monatrebaze mesaubre cremlianad. _ sul

mgonia, maRaroskarTan melodeba SavebSi

Carumebuli da uCemobiT saxeCamyudroe-

bulio. imis saflavze yayaCoebis dargva

minda da neta rogor SeiZlebao!? saocari

iyo dedaCemi, yayaCoebis sadRegrZelos

ityoda xolme erTnaxadiT da gadahkravdao.

sul dardebis buRi dagtrialebda,

gjanRavda, grTimlavda da agrovebdi sevdas

kacTa. aba, vin Segedreboda magisTana gon-

sazrisad Znelmisawvdom saqmeTa keTebaSi.

Seni leqsebi, moTxrobebi, romanebi,

filmebi erTi didi tkivilia, TvalSeudgam

klded asvetebuli, ase rom dauRrublavs

mTeli sakaceTi...

amqveyniurma arvicraobam ver daiurva

Seni Tergkakaba da Tavankara suli da gafri-

nda... vici, sadac iqnebi, an TeTrgula mercx-

als Causaxldebodi, an gvritisgula yoCi-

vardas! mainc furisulasaviT sifrifanebdi

mudam-Jams mowyvetis momlodine, egre iyo

da mogwyvita kidec undobarma Jamma…

mTas mival, dardsa vagroveb, aragvSi

suli unda vabanao, mze mTaze davawvino da

mglebis xorumi unda gavmarToo... arwivebis

rials unda SevuTvalde da miminos iraos

SevufrTiandeo. arxotis nislSi mzera Cav-

fuTno da siyvaruls xevisbris zanzalakebi

avaJRrialoo... eg Seni micvalebis mermis aca-

maRlebulma ocnebam miTxra, mtredis siwmind-

eSi Casaxlebulma, ZilTaSoris mofrenilma.

menanebi, Zmisav, Seni wasvliT, mgonia,

samyaro daicala, cas lurjTvaleba sevdis

fTila moswyda da qvesknelSi CainTqa...

Sen vaJa-fSavelas da aleqsan-

dre yazbegis gagrZeleba iyav, xar-

iremiviT uRvTo Jamis marekebisgan mTidan

gamodevnili da barSi CarCenili, mudam

mTaze meocnebe da casTan axlos yofnas

danatrebuli, amitomac dawere ̀ caswavala~

da mermis Tavadac gaiqeci cisken.

menanebi...

Tumc, iqneb axla ufro bednierob

iq, sadRac, adamianTa mzeramiuwvdom sau-

floSi...

naTeli dagadges, Zvirfaso megobaro,

Cveno sevdis budeSuro, zeciurobiT am-

ovsebulo dido Semoqmedo!

ra maxsendeba, ici, Zmisav, Sen rom

miTxari, _ gudamayarSi, qvasamyaros goraze

erTi lamazi yvavilqala xarobs da imis

ganumeorebeli surneli unda gaynosvinoo.

_ egeTi raa-meTqi?

_ rogor Tu rao, eg mzeze Seyvarebul

mTvares unda mierTmia gulis sworisTvis,

magram is rom amodioda, mze Cadiodao.

bolos, daRlil mTvares wasTvlima Turme,

xelidan gauvarda, aq, CvenTan, gudamayarSi,

qvasamyaros goraze Camovarda, fesvebiT

miwas ganerTxa da gaixarao…

_ axla ki mivxvdi, ra yvavilic

yofila-meTqi, _ gagixarda!

ara, sul megona, devisZaleba iyavi

da Citisgula gamodeq, caswavalad iqec

da fri...

gzanaTeli, gzanaTeli, Zmisav!

laSa gvasalialaSa gvasalia

Cemi maradsevdiani Zmisa!

TvalsaCino mwerali da kinoreJisori

goderZi Coxeli gasuli saukunis

70-iani wlebidan iwyebs sakuTari filme-

bisaTvis scenarebis Seqmnas. mas 16 filmi

aqvs gadaRebuli. filmi: `adgilis deda~,

oberhauzenis festivalis `gran-pris~

mflobelia. aseve miRebuli aqvs monte-

karlos didi prizi `vercxlis nimfa~,

iaponiis saerTaSoriso kinofestivalis

mTavari prizi, qalaq xirosimaSi kaTo-

likuri eklesiis mier dawesebuli prizi,

marTlmadidebeli qveynebis saerTaSoriso

kinofestivalis prizi, ruseTis patriarqis

aleqsi II mier dawesebuli prizi da prizi

saukeTeso scenarisaTvis, pirveli qarTuli

kinofestivalis: `oqros arwivis~ Jiuris

specialuri prizi, anapis saerTaSoriso

kinofestival `kinoSokis~ granpri, prizi

saukeTeso reJisurisaTvis, damoukidebeli

saqarTvelos pirveli saxelmwifo premia

filmisTvis: `codvis Svilebi~, sikvdi-

lis Semdeg marTlmadideblu-

ri filmebis festivalis

`wminda andrias jvris~

specialuri prizi.

misi pirveli krebulia: `werili

naZvebs~. amas mohyva `bindisfer xeobaSi~,

`mgeli~, `mRvdlis codva,~ `Tevzis wer-

ilebi~, `Seminaxe dedao miwav~, `bedi

mdevari~, `balaxis cxovreba~, `suleTis

kidobani~, `me da me~. romani

`adamianTa sevda~. ̀ arCevnebi sasa-

flaoze~.

misi nawarmoebebi Targmnilia ru-

sul, ukrainul, bulgarul, itali-

ur, inglisur, germanul enebze.

goderZi Coxeli rogorc kin-

ematografiaSi, aseve mwerlobaSi

mogvevlina ganumeorebeli filme-

biT, moTxrobebiTa da leqsebiT.

gudamayarma, Tvalwarmtacma mTam

daanaTla udidesi suliereba da

niWiereba RvTis rCeul goderZi

Coxels da raoden dasanania, rom

am uspetakesma da uniWieresma

xelovanma bolomde ver amowura

Tavisi saTqmeli... Cveni samSoblos

bediTa da tkivilebiT savse ga-

dasaxlda sasufevelSi, magram rac

Tqva, maradiul mSvenebad da sam-

kaulad gahyveba dedasaqarTvelos

goderZi Coxelis Semoqmedeba.

laSa-giorgilaSa-giorgi

kraveiSvilikraveiSvili

saqarTvelosTvis!

gaitaneT da

SiSvel karCxaze CamohkideT

Cemi sxeuli,

Tu ar gamovdeq saqarTvelosTvis.

mere damwviT da

es sxeuli, ferflad qceuli

qars gaataneT saqarTvelosTvis.

gaitaneT da

SiSvel karCxaze CamohkideT

Cemi sxeuli

saqarTvelosTvis!

saqarTvelosTvis!goderZi CoxeligagrZeleba me-7 gverdze

m o n a t r e b a

7`kavkasia~ #5-6 (41-42) ivnisi - ivlisi 2010 weli

me-6 gverdidan goderZi Coxeliaqedan kargad Cans

saqarTvelo

amomitaneT,

rom movkvdebi,

sajixveze amomitaneT…aqedan kargad Cans saqarTvelo.

aq nisli didxans ar Cerdeba,

aq nisli qarSi iweweba.

amomitaneT...

aqedan guli amayad ixedeba

klded rom vidgebi,

dedaCemi aRar daberdeba,

amomitaneT...

aqedan guli amayad ixedeba;

klded rom vidgebi,

dedaCemi aRar daberdeba.

amomitaneT,

rom movkvdebi,

sajixveze amomitaneT,

aqedan kargad Cans saqarTvelo.

me ki davrCebi

me ki davrCebi qveyanas

Wrel-Wrula yvaviliviTa,

Tav-Tmaze Semosawnavad

nefionT gvirgviniviTa,

sikvdil-sicocxlis

Semkvrelad,

oqros saamo mZiviTa…davrCebi gasaxseneblad

lamazi sikvdiliviTa.

iaze Wreli pepela

dajda

dedi, Sen cremlze ia movida,

iaze Wreli pepela dajda,

dedi, am diliT mze amovida,

saxsovrad Seni saflavi damrCa.

dedi, dReidan oboli mqvia,

oblad vekuTvni qveyanas mzians

da veferebi patara ias,

romelzec Wreli pepela dajda.

me da sofeli

vWidaobT me da sofeli,

xan me var zemoT, xan isa,

me var goderZi Coxeli,

natexi kldisa, salisa.

vici, dammarxavs sofeli,

sxivs momfens mcxrlisa

mTvarisas,

mainc ar vitex Cem znesa,

suls mze minaTebs xvalisa.

axsna

torola midis wkrialiT,

rogor uxdeba zecas,

velze qris grili niavi,

SroSanebs welSi kecavs.

irgvliv mzis suni trialebs,

qvasac uxaris, xesac,

rogorc miyvardi aqamdis,

ise miyvarxar dResac!

naro, ekalo, xviaro

sulac ar minda Tqven SamxvdeT:

naro, ekalo, xviaro,

magram qveyana isea,

saiTac unda viaro,

ver agcdiT, Tqveni eklebi,

Sig gulSi meWrebiano;

mainc ar vkrTebi, bolomdis

Tqven jibrze unda viaro.

bebos!

zis Cemi bebo mzis gulze,

tars da fartenas marTavs,

daatrialebs TiTistars,

zed Tavis fiqrebs arTavs.

Tu rame ar moewona,

saqsov Cxirebze Zaxavs,

bebos ar moetyueba,

arCevs mtyuans da marTals…zis Cemi bebo mzis gulze,

Wrel wuTisofels arTavs.

aragvs

sad dagiCoqo, aragvo,

romel talRaze gemTxvio,

Tu muxlis CoqiT amogyve,

saTaves gadavexvio.

Seni napiris lodebi

minda, Caviwyo gulSia,

Tu saTavemde ver move,

dagxvdebi ananurSia,

Wrel Rilad dagekerebi

mag molivlive sulSia.

1995 wlis 10 noembers piriqiTa

xevsureTidan maspinZlis rCevis miuxeda-

vad, rom darCeniliyo SatilSi, fexiT

daadga gzas, am dros Tova da qariSxali

ukve dawyebuli iyo da amis miuxedavad

gza gaagrZela, mainc gadmolaxa daTvis

jvris uReltexili, mas Semdeg eZebdnen,

gazafxulze ki, yinulis dnoba rom daiwyo,

lods Caxutebuli ipoves sofel xaxmatis xaxmatis

siaxloves, mdinare aragvSiaragvSi.

misi tragikuli sikvdilidan erT Tve-

Si daibada mSvenieri vaJiSvili, romelsac

mamis saxeli zurabizurabi daarqves.

zurab jafariZis meuRlem, ukve

TvalsaCino poetma qeTevan doliZem

erTad mouyara Tavi zurabis moTxrobebs,

Canaxatebs da meuRlisadmi miZRvnil wer-

ilebs. Tormeti wlis ganmavlobaSi amaod

eloda kalkaze moqceuli misi leqsebis

gamomzeurebas da ai, wleuls dadga misTvis

sasixarulo Jami. Tbilisis meris gigi

ugulavas, meriis socialuri momsaxu-

rebisa da kulturis saqalaqo samsaxuris

ufrosis mamuka qacaravas, meriis

ganaTlebisa da kulturis ganyofilebis

ufrosis SoTa maRlakeliZis da

saqarTvelos mweralTa kavSiris Tavmj-

domaris mayvala gonaSvilis dax-

marebiT gamovida zurab jafariZis wigni: zurab jafariZis wigni:

`sulis anarekli~`sulis anarekli~.

es krebuli yoveli CvenTaganisa-

Tvis uZvirfasesia, radganac es marTlac

udrood daRupuli poetis sulis anarek-

lia.

axlaxans, Tbilisis moswavleTa sas-

axlis sarkeebian darbazSi gaimarTa zurab

jafariZis wignis prezentacia da misi xs-

ovnis saRamo, romelsac uZRvebodnen qal-

batoni mayvala gonaSvilimayvala gonaSvili, batoni revaz

miSvelaZe da Tavad zurab jafariZis

meuRle qeTevan doliZeqeTevan doliZe. saRamos uamravi

stumari ewvia da megobrebi amaRelvebeli

mogonebebiT gamovidnen.

zurab jafariZes gansakuTrebiT gu-

listkiviliT ixseniebda misi cxovrebis

didi moamage batoni zurab Ciqovani.

`amadac gviyvarxar,

amadac xar gamorCeuli,

iqeci sulad…

mzis sxivs mahyevi dedamiwaze

da mzisadac moxvedi!..~

gTavazobT zurab jafariZisa da qeTi

doliZisadmi miZRvnil goCa xaranau-

lis leqsebs.

laSa-giorgi laSa-giorgi

kraveiSvili.kraveiSvili.

zura jafariZes

sxvisi mkvdarisxvisi mkvdari

CaZinebuli egonaToCaZinebuli egonaTo

Sen ver iqnebi CemTvis sxvisi

da verca mkvdari.

Sen xar poeti _ dedamiwis

dari da qnari!

Sen ver iqnebi verc Cavlili,

verc gadavlili.

ra icis kacma, raa cru da

raa namdvili!

vidre aqa varT, ver viqnebiT

cremlis SemSrobi,

Tumca, ramdeni mkvdaric ginda

cocxlobs Cven Soris!

rac Seexeba zura, Zmao! SiSsa da

dardebs,

sikvdilis SiSi sakuTari CrdiliviT

damdevs!

yanac minaxavs eSmakisgan momkil-

mimkili,

Cemis, ra giTxra. meSinia sxvisi

sikvdili!

me vicnob sikvdils, is CemSia,

is me var Tavad.

vin mogvereva Tu sicocxliT

ar gavxdiT avad!

me vicnob sikvdils,

vazad vzrdi da Rvinod vaZveleb…mere, dro mova

da Cems gazrdas is gaagrZelebs!!!

poetTa saZmo

vuZRvni zuras, qeTis

poetTa saZmo moicavs

warsuls!

moicavs

awmyos!

momavals-erTad!

moicavs silas eSmakisTvis gawnuls,

moicavs gammas aTasgvar ferTa!

poetTa saZmo moicavs tkivils,

saubedurod moicavs Ralats,

moicavs mamlis samive yivils,

da mefisagan naboZeb xalaTs!

poetTa saZmo moicavs qviTkirs,

xSirad qviTkiris Signidan CaSlas,

poeti erTxel RvTaebrivs ityvis,

Tu siyvarulis sxivi ar CaSra!

poetTa saZmo megobrobs drosTan,

da viT mosisxle amarcxebs iqve.

poets zogierTs naTeli mosavs,

zogierTebi dayrilan pirqve!!!

poetTa saZmo samyaros mohgavs,

uTvalav feriT, zRaprulad marTliT,

wyvdiadebidan sinaTle mohyavT,

viT qajeTisgan daxsnili madli!

poetTa saZmos ukvdeba Zmebi!

xSirad ubralo SemTxveviT TarsiT…maT moaqvT purad Sekruli Znebi,

da moaqvT dvrita arsobis arsis!!!

poetTa saZmos ukvdebaT Zmebi…uSrebaT sisxli… ewvebaT Zvlebi…mere iwyeba zvavebis wyebiT

wyaldidobebi da miwis Zvrebi!

darCenilebi rCebian warsuls,

coli, Svilebi sakmevlis suniT,

da ca romelic izrdeba

wam-wuTs,

bednieria aseTi

suliT!!!

amadac gviyvarxar! . .poeti zurab jafariZe 1965 wels 7 ianvars raWis ulamazes sofelSi sxvavSi poeti zurab jafariZe 1965 wels 7 ianvars raWis ulamazes sofelSi sxvavSi

daibada. sicocxleSi erTi poeturi krebulis _ `Tovlis roialis~ gamocema daibada. sicocxleSi erTi poeturi krebulis _ `Tovlis roialis~ gamocema

moaswro. muSaobda laSa TabukaSvilis JurnalSi `XX saukune~, gazeTebSi `mamuli~, moaswro. muSaobda laSa TabukaSvilis JurnalSi `XX saukune~, gazeTebSi `mamuli~,

`madli~, `jorjian Taimsi~, `anonsi~. hqonda gamomcemloba `amarantebi~. iyo poeturi `madli~, `jorjian Taimsi~, `anonsi~. hqonda gamomcemloba `amarantebi~. iyo poeturi

ordenis `marad axali qnaris~ wevri.ordenis `marad axali qnaris~ wevri.

dedas

Rame nazad monanave cacxvze wveba,

mTvaris Suqi uxmod midis zarTan.

soflis gzaze aRaravin melodeba…dedaCemis sasaflaos garda.

iq wevs Cemi gayinuli siyvaruli

da warsuli acremldeba dardad.

saficari awi arvin meyoleba,

dedaCemis sasaflaos garda…Rame nazad monanave cacxvze wveba,

mTvaris Suqi uxmod midis zarTan.

soflis gzaze aRaravin melodeba…dedaCemis sasaflaos garda.

giorgi (givi) wiqaraZe

1939 wels Telavis raionis

sofel fSavelSi saxelovan ojax-

Si daibada. aqve daamTavra saSu-

alo skola da iyo gamorCeuli

moswavle. ambobdnen: maswavle-

blebs eSinodaT misgan das-

muli kiTxvebis mosmenao, radgan

ymawvilobidanve mravalmxrivad

moazrovne gaxldaT. skolaSi

swavlis periodSi sul wignebTan

iyo Camjdari, misTvis umTavresi

saqme swavla iyo.

givi wiqaraZem skola oqros

medalze daamTavra da imave

wels Cairicxa sasoflo sameur-

neo institutSi meqanizaciis

fakultetze manqanebis Zravebis

ganxriT. is saswavlebelSic sibe-

jiTiT da gonierebiT gamoirCeoda.

studentebisgan gamoirCeoda go-

nierebiTa da wesierebiT. saswav-

leblis damTavrebis Semdeg, ori

weli `selxozteqnikaSi~ imuSava.

imave specialobaze aspiranturaSi

Caabara. aspiranturis damTavrebis

Semdeg muSaobda amave institutis

laboratoriaSi, sadac qmnidnen

da cdidnen manqanebis Zravebs.

amis paralelurad institutSi

studentebs leqciebsac ukiTx-

avda. SemdgomSi igi saqarTvelos

mecnierebaTa akademiis kvleviT

institutSia manqanaTa meqanikis

ganxriT, romlis direqtoric

iyo cnobili qarTveli mecnieri,

akademikosi rafiel dvali.

givi wiqaraZem TbilisSi 40

weli dahyo. bevri saavtoro

naSromis Tanaavtori gaxldaT.

SekveTebi hqondaT saavtomobilo

qarxnebidan. xarkovsa Tu sxva

qalaqebSi dadioda samecniero

konferenciebze. Tumca misi xa-

siaTidan gamomdinare samecniero

xarisxi ar daucavs. mas mizanmi-

marTuleba ar axasiaTebda.

mamis gardacvalebam givis

cxovreba sruliad Secvala. ar

miatova mama-papuri saxl-kari

da miuxedavad imisa, rom Zalian

uyvarda Tavisi saqme, profesia

da samegobro, datova Tbilisi

da daubrunda mSobliur fSavels,

romelic Zalian uyvarda. aseve

mama-papeuli kera, ulamazesi

storis xeoba. man, soflis saqmec

Cinebulad icoda. Tanasoflelebi

xom uyvarda da uyvarda. aqaurebi

rCevas misgan iRebdnen, didpa-

tara misgan swavlobda soflis

sameurneo saqmes. mokled rom

vTqvaT, Wkuis sakiTxavi adamiani

iyo, unikaluri grZnoba-gonebis

patroni, rogorc Tavis specialo-

baSi, aseve cxovrebis sxvadasxva

sferoSi bevrs kiTxulobda. encik-

lopediuri azrovnebiT Semkobili

inteligenti sruliad ubralod

Cacmul-daxuruli daabijebda

mama-papur miwaze, vel-mindvrebSi,

mTebSi. kargad hqonda Seswavlili

mefutkreoba. givis gansakuTrebiT

venaxi uyvarda. saTuTad uvlida

da esiyvaruleboda SviliviT

nazard vazs; kaxur tradiciebze

aRzrdili, saukeTeso qvevris

Rvinos amzadebda.

givi metad keTilSobili da

mosiyvarule iyo. ar gvaxsovs,

vinmesTvis ewyeninebinos. megobrebi

Tbilisidan xSirad akiTxavdnen

xolme. maTac Zalian enatrebodaT

da uyvardaT. stumrebis dan-

axvaze givis sixarulis cremlebi

scvioda, sofelSic xom Zalian

uyvardaT. yvelas exmareboda.

givis uecarma gardacvale-

bam xalxi Zalian SeaSfoTa. ase

ambobdnen: amisTana kaci fSav-

elSi albaT saukuneSi erTi Tu

daibadebao.

glovobs mTeli sofeli givi

wiqaraZis gardacvalebas, glovobs

misi saxelovani ojaxi _ meuRle

nana iaSvili, ori qaliSvili da

oTxi SviliSvili, sanaTesao,

megobrebi.

marad naTelSi iyos Seni sp-

etaki suli, Cveno givi!

TanasoflelebiTanasoflelebi

givi wiqaraZe

es xmel-xmeli ymawvili Te-

lavis raionis sofel fSavlis

sajaro skolis meeqvseklaseli

daTo ramazaSvilia, romel-

sac winaparTagan mosdgams mklavis

Zala da muxlis simarde.

gemaxsovrebaT, roca am sauku-

nis dasawyisSi pankisis xeobaSi

ruseTidan Semogzavnili spec-

samsaxurebis warmomadgenlebi

adgilobriv CeCen da qist krimi-

nalebTan gaerTiandnen da viTareba

umarTavi xdeboda, vnebaTa dacxro-

maSi didi wvlili Seitana storis

xeobis mkvidrma, axlo warsulSi

sworupovarma falavanma luka

ramazaSvilma, romlis razm-

sac amer-imeris sxvadasxva regionis

araerTi gulanTebuli patrioti am-

Svenebda. ai, swored aseTi Rirseu-

li mamis Rirseuli Svili gaxlavT

daTo, romlis saojaxo sportuli

tradiciebisadmi erTguleba biZis _

erT dros sabWoTa kavSiris Tavisu-

fali stilis moWidaveTa nakrebis

wevris lado mWedliSvilis

saxelsac ukavSirdeba.

umcrosi asakis Wabuk Ziu-

doistTa erovnuli pirvelobebis

araerTgzis gamarjvebuli, qarTve-

li olimpiuri Cempionebisadmi

miZRvnili turniris pirveli ad-

gilis mflobeli, borjomis saga-

zafxulo tradiciuli asparezobis

oqros medalosani, universalizmi-

Tac gamoirCeva. dasturad tatamTan

erTad mis mier TanatolTa Soris

saqarTvelos piradi pirvelobis

xaliCaze mopovebuli umaRlesi

xarisxis jildoc gamodgeba.

vimedovnebT, Zlevamosili Cem-

pionis momaval warmatebaTa Sesaxeb

kidev araerTxel mogiwevT infor-

maciebis wakiTxva.

gia platoniSviligia platoniSvili

mama naxe, biZa naxe…

10 ivniss somxeTSi qarTvel mweralTa stumrobisas klasikos mwerals,

saqarTvelos mweralTa kavSiris Tavmjdomaris moadgiles, profesor

revaz miSvelaZes

mieniWa

avetik isaakianis premia da gadaeca Sesabamisi medaliavetik isaakianis premia da gadaeca Sesabamisi medali

bolo wlebSi Seqmnili mxatvrul-publicisturi nawarmoebebisaTvis,

qarTvel da somex xalxTa Soris Zmobisa da megobrobis ganmtkicebisaTvis.

gazeTi `kavkasia~ guliTadad ulocavs am udidesi mniSvnelobis jildos

baton revaz miSvelaZes.

gazeTi `kavkasia~ Tavis mkiTxvelebTan

erTad gamorCeuli siyvaruliT

ulocavs dabadebis dRes dabadebis dRes Cveni drois

TvalsaCino qarTvel mwerals

merab elioziSvils

gazeTi ̀ kavkasia~ Tavis mkiTxvelebTan erTad

zurab mWedliSvilszurab mWedliSvils

da

anzor jaWvaZesanzor jaWvaZes

vulocavT dabadebis dRes.dabadebis dRes.

Taia ardoteli Tavis sagvareulo murRvas dardis Taia ardoteli Tavis sagvareulo murRvas dardis

cixesTancixesTan

levan ardotelilevan ardoteli

g a z e T i

` k a v k a s i a ~

d a b a d e b i s d a b a d e b i s

dResdRes ulocavs

s a r e d a q c i o

sabWos wevrs

rezorezo

kobiaSvilskobiaSvils

b o l o g v e r d i

ck

damfuZnebeli, gamomcemeli

da mTavari mTavari

redaqtori

iza jaWvaZe

redaqtori

laSa-giorgi

kraveiSvili

redaqtoris moadgile

diana gigiaZe

saredaqcio sabWo: ivane wiklauri, koba buCukuri, rezo kobiaS-

vili, levan caluRelaSvili, giorgi iCuaiZe, nugzar idoiZe, nata

borCaSvili, leila arCemaSvili, marine TeqTumaniZe, leila arabuli,

mzia xeTaguri, omar maruqaSvili.

gazeTi ar gamoxatavs arc erTi politikuri partiis interess, avtorebi Tavad ageben pasuxs masalebSi Setanili faqtebis sisworeze, avtorTa mosazrebebi SesaZloa ar eTanxmebodes redaqciis pozicias. gazeTidan

masalis gadabeWdva redaqciasTan SeuTanxmeblad dauSvebelia

misamarTi:

kostavas q.#14

tel: 52-16-38

899-79-76-13

bageTa SenTa iCurCulon

didi locvebi

Tu Sen dagvlocav

RmerTisganac davilocebiT.

Senma xelebma gadagvweros

pirjvari krZalviT

enaman Senma daafrqvios,

nugeSi, madli.

arsebam Senma moiaros

qarTuli miwa

da aziareT vinc uecrad

mtris tyviiT miwva.

gvqondes ufleba,

Sens jvars yvela

vemTxvioT krZalviT,

Sendoba gTxovoT

zogma gulwrfelad

da zogma malviT.

xelebma Senma, dae, weron

bevri leqsebi

suli amaRldes,

zogjer azrebs davesesxebi.

mogveci Zala, rom varCevdeT

bnelsa da naTels

de, wrfeli guliT avanTebdeT

mtrisTvisac sanTels.

Tu gverds auvliT

savse jibiT,

Cvensken gawvdil xels

raRa azri aqvs Cveni xeliT

danTebul sanTels.

bageman Senman iCurCulos

locvebi didi

poeziis madls aziareT

keTilic, flidic,

daloce miwa, zeca, wyali

da Cvenc, meufe,

visac codva aqvs

erTurTisa, dae, Seunde!

eTer abramiSvilieTer abramiSvili

meufe Tadeozs(ioramaSvils)