Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíа

(Spiraea aquilegifolia Pall)-û

ôàðìàêîëîãèéí ñóäàëãàà

Èëòãýã÷: Ö.̺íõòóÿà

ÝØÀ-ûí óäèðäàã÷:

Á.Ñàðàíöýöýã /АШУы доктор, ïðîôåññîð/

Ä.Öýðýíäàãâà /АУы доктор, профессор/

ÝØÀ-ûí çºâëºõ: Ì.Àìáàãà /АШУы доктор, профессор/

Ñóäàëãààíû àæëûí ¿íäýñëýë

Х¿н амын дунд зонхилон тохиолдох эрхтэн системийн

эмгэг ººрчлºлт нь тэдгээр эрхтнийг хангаж байдаг цусан

хангамж, цусны бичил эргэлтийн өөрчлөлттэй холбоотой

(з¿рхний инфаркт, тархины цус харвалт, шок, эрхтэн

шилж¿¿лэн суулгах болон мэс заслын ¿еийн ишеми,

гипоксигаар) ÿâàãääàã гэж үздэг.

• Сүүлийн үед дээрх эмгэгүүдээс гадна ХБЗ, АЗ, үе гишүү

тулгуур эрхтний үрэвсэлт өвчнүүдийн эмгэг жамыг

(intestinal ischaemia, ischaemic colit, ischaemic bone

disease) гипокси, ишеми, реперфузийн ишемитэй холбон

тайлбарлах болсон.

Дэлхийн х¿н амын нас баралтын ¿ндсэн шалтгаанд з¿рх

судасны системийн эмгэг, хавдар, цус харвалт, амьсгалын доод

замын эмгэг, чихрийн шижин, бººрний болон цусны эмгэг, хоол

боловсруулах зам, элэгний эмгэг¿¿д эхний арван байрт

багтсаар байгаа нь дээр ºг¿¿лсэн эрхтэн системийн эмгэг¿¿д

¿¿сэх эмгэг жамд багаг¿й ¿¿рэгтэй ишеми, гипоксигээс

урьдчилан сэргийлэх, реперфузийн ишемийн ¿ед хэрэглэх

шинэ эмийн бэлдмэл гарган авах, улмаар эмчилгээний шинэ

зарчим боловсруулах шаардлага хэрэгцээ их байгааг харуулж

байна.

Ñóäàëãààíû àæëûí çîðèëãî

Spiraea japonica Хятадын

эрдэмтдийн явуулсан

судалгаагаар ишеми,

гипоксийн эсрэг антиоксидант

үйлдэлтэй нь тогтоогдсон.

Удвал навчит тавилганаSpiraea aquilegifolia Pall Rosaceae

Òàâîëãà âîäîñáîðолистíàÿ

Ñóäàëãààíû àæëûí çîðèëò

1. Удвал навчит тавилганû бэлдмэлүүдийн

мембраны хэт исэлдэлт, гипокси, амьтдын

ажиллах чадварт ¿з¿¿лэх нºлººг судлах

2. Удвал навчит тавилганы усан идээшмэл болон

спиртэн хандны цусны б¿лэгнэлтэд ¿з¿¿лэх

нºлººг судлах

3. Удвал навчит тавилганы нийлбэр алкалоид

болон усан идээшмэлийн тархины эдèéí

реперфузийн ишемийн эмгэг загварын ¿ед

¿з¿¿лэх нºлººг судлах

4. Туршлагын амьтанд ¿¿сгэсэн уушигны хурц

хавагналтын ¿ед сурфактантын тогтворт

чанарт Удвал навчит тавилганы усан

идээшмэл, спиртэн хандны ¿з¿¿лэх нºлººг

судлах

5. Уураг, амин х¿чил, глюкоз, холестерол,

триглицерид зэрэг донаторууд соматик эсэд

“нэвтрэх-нөөцлөгдөх-ялгарах” ¿зэгдэлд

¿з¿¿лэх нºлººг Удвал навчит тавилганаас

ÿëãàñàí хлороформ, этилацетат, гексан,

бутанолîîð õàíäàëñàí фракцè äýýð ¿çýõ

Ñóäàëãààíû àæëûí àðãà ç¿é

• Судалгааны ажлыг “Ìîíîñ” Ýðäýì øèíæèëãýýíèé òºâèéí

ëàáîðàòîðèд ÿâóóëсан. Âèñòàð ¿¿ëäðèéí öàãààí õàðõ

200 òîëãîé, цàãààí õóëãàíà 400 òîëãîé

1. Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíû óñàí èäýýøìýë áîëîí

ñïèðòýí õàíäíû (LD50)-õîðîí ÷àíàðûã Â.Á.

Ïðîçîðîâñêèéí (1978) õóðäàâ÷èëñàí àðãààð

òîäîðõîéëсон.

2. Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíû óñàí èäýýøìýë áîëîí ñïèðòýí

õàíäíû ººõíèé õýò èñýëäýëòèéí ýð÷èìæèëòýíä ¿ç¿¿ëýõ íºëººã

ñóäàëñàí àðãà ç¿é

• Тàðõèíû ýäèéí ãîìîãåíàò äàõü ÌÄÀ-ûã È.Ä.Ñòàëüíàÿ-í àðãààð

• Цóñíû óëààí ýñèéí ìåìáðàíû çàäðàëûí çýðãèéã È.Å.Êîâàëåâын

àðãààð

• Иéëäýñò áîëîí ÖÓÝÌ-ä àãóóëàãäàõ ÌÄÀ-ûã Ì.Ï.Ïåòðîâà-í àðãààð

òóñ òóñ òîäîðõîéëîâ.

• Èéëäýñíèé îêñèäàçà ôåðìåíòèéí èäýâõèéã òîäîðõîéëохдоо: Öóñíû

èéëäñèéã ÿëãàí àâñíû äàðààõ 10-15 ìèíóòàíä 2-3 äóñàë èéëäñèéã

îêñèäàçà ôåðìåíòèéí èäýâõè òîäîðõîéëîõ ðåàãåíò á¿õèé äèñêýí

öààñàí äýýð äóñààæ öàãààí ºíãºíººñ õºõ ºíãºíä õóâèðч эхлэх

õóãàöàà болон тогтмол тод хºх ягаан ºнгº ºгºх хугацааны зºр¿¿гээр

àâ÷ òîãòîîâ.

3. Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíû УИ, СХ, НА-ын ãèïîêñèйн эсрэг

идэвхи болон амьтдын ажиллаõ ÷àäâàðò ¿ç¿¿ëýõ íºëººã

Í.Ê.Ãàöóðà (1978)–í аргачлалаар тодорхойлов.

Õëîðîôîðìîîð

хандлах

Ш¿лтж¿¿лэх

10%-èéí H2SO4 –ýýð

¿éë÷ëýõ

УНТ-ы газрын дээд

хэсэг

Ñïèðòýí õàíäûã

ºòãºр¿¿ëýõ

Х¿чиллэг ханд

Ш¿лтлэг ханд

Õëîðîôîðìûí õàíä

Íèéëáýð àëêàëîèä

ãàðö - 1.523 ãð

Этанолоор хандлах

УНТ-аас нийлбэр алкалоидыггарган авах туршилтыг МУИС,ХФ-ийн органик химийнлабораторит ХШУ-ны доктор,профессор Н.Цэвэгсүрэнбагшийн удирдлага дор хийжгүйцэтгэсэн.

4. ÓНТ–ы УИ болон СХ–ын ýëýãíèé

ýñèéí õóðö ¿õæèëò ¿ðýâñëèéí ¿åä

àìüòäûí àìüäðàõ ÷àäâàðò

(ëåòàëüíîñòü) ¿ç¿¿ëýõ íºëººã

òîäîðõîéëохдоо 50%-èéí CCl4-èéã

2,75 ìë/êã õîðòîé òóíãààð õýâëèéä 1

óäàà òàðüæ Н.П.Скакун 1984 àìüòäûí

àìüäðàõ хугацаагаар тооцов.

5. ÓНТ-û УИ áîëîí СХ-нû öóñíû á¿ëýãíýëòýä

¿ç¿¿ëýõ íºëººã Òèêëèäтэй харьцуулан

ôèáðèíîãåíèé õýìæýý

òðîìáèíû õóãàöàà

ïðîòðîìáèíû õóãàöàà

çîðèóä èäýâõèæ¿¿ëñýí òðîìáîïëàñòèíû õóãàöàà çýðýã

¿ç¿¿ëýëò¿¿äээр Humаlyzer-Clot àâòîìàò àíàëèçàòîð

àøèãëàí òîäîðõîéëîâ.

6. Ñîìàòèê ýñýä ãëþêîç, óóðàã, àìèí õ¿÷èë, ¿ëäýãäýë

àçîò, õîëåñòåðîë, òðèãëèöåðèäийн «íýâòðýõ-

íººöëºãäөн ашиглагдах-ÿëãàðàõ» ¿çýãäýëä ÓНТ-û

õëîðîôîðì, ýòèëàöåòàò, ãåêñàí, áóòàíîëûí õàíäны

¿ç¿¿ëýõ íºëººã in vitro орчинд (М.Амбага нарын

аргачлалаар) ñóäлав.

УНТ-ы газрын дээд хэсгээс гексан, хлороформ, этилацетат, бутанолын фракци ялган авсан бүдүүвч

Хлороформоор

хандлах

Этилацетатын

фракци

Этилацетатаар

хандлах

1:1 хэмжээгээр ус

нэмэх

УНТ-ы газрын дээд

хэсэг

Ñïèðòýí õàíäûã

ºòãºр¿¿ëýõ

Ус-спиртийн холимог

Гексаны фракци Õëîðîôîðìûí фракци

Этанолоор хандлах

Бутанолын фракци

УНТ-аас гексан, хлороформ, этилацетат, бутанолын фракцийг гарган

авах туршилтыг МУИС, ХФ-ийн органик химийн лабораторит ХШУ-ны

доктор, профессор Н.Цэвэгсүрэн багшийн удирдлага дор хийж

гүйцэтгэсэн.

7. Тàðõèíû ýäýä ¿¿ñãýñýí ðåïåðôóçè-èøåìèéí ¿åä ÓНТ-ы

бэлдмэлүүдийн ¿ç¿¿ëýõ íºëººã Пирацетамтай

харьцуулан ñóäлахдаа:

• РИГ-ийг Ling Li, Yue-Mao Shen, Xiao-Sheng Yang (2002)

íàðûí àðãà÷ëàëààð үүсгэсний дараа

тархины эд болон цусны ийлдэс, ЦУЭМ-д агуулагдах МДА

ийлдэс дэх АлАТ, АсАТ ферментийн өөрчлөлт

оксидаза ферментийн идэвхижилтээр тус тус тодорхойлов.

15 минут 15 минут

2 òàëûí ã¿ðýýíèé

àðòåðèéã áîîñîí

ýõíèé õóãàöàà

2 òàëûí ã¿ðýýíèé

àðòåðèéã áîîñîí 2

дахь õóãàöàà

реперфузи реперфузи

10 минут

10 минут

8. Тóðøèëòûí àìüòäàä ¿¿ñãýñýí

óóøèãíû õóðö õàâàíãèéí ¿åä

ñóðôàêòàíòûí òîãòâîðò ÷àíàðò

¿ç¿¿ëýõ íºëººã Эуфиллинтэй

харьцуулан судалсан àðãà ç¿é

• Òóðøèëòûí 20-30 ãð æèíòýé öàãààí

õóëãàíàä Àäðåíàëèíы ãèäðîõëîðèäûã

0.25 ìë/10 ãð òóíãààð ñ¿¿ëíèé âåíèéí

õóðààãóóð ñóäñààð ààæèì òàðüæ

¿¿ñãýн уушигны индекс, УСТЧК,

гистоморфологийн өөрчлөлтөөр үр

дүнг тооцов.

• Óóøèãíû ñóðôàêòàíòûí òîãòâîðò

÷àíàðûã R.Patlle (1955)–èéí

àðãà÷ëàëààð òîäîðõîéëж äàðààõ

òîìú¸îãîîð òîîöîæ ãàðãàñàí áîëíî.

Ñóäàëãààíû àæëûí ¿ð ä¿í

1. Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíû óñàí èäýýøìýë áîëîí

ñïèðòýí õàíäíû õîðîí ÷àíàð (LD50)-ûã òîäîðõîéëñîí

ñóäàëãààíû ä¿í

ÓНТ-ы 1:5 õàðüöààãààð áýëòãýñýí уñàí èäýýøìýëèéн

¿õëèéí äóíäàæ òóí (LD50) 40.2 ã/êã áàéâ.

УНТ-ы 30% ñïèðòýí õàíäíû ¿õëèéí äóíäàæ òóí

(LD50) 35.8 ã/êã áàéâ.

Ýíý íü ýì÷èëãýýíèé òóíãààñ 71.6 äàõèí èõ áóþó óã ýìèéí õîðóó

÷àíàð áàãà áîëîõûã ãýð÷èëæ áàéíà.

Мåìáðàíû õýò èñýëäýëòèéí ýð÷èìæèëòýíä

¿ç¿¿ëýõ íºëººã ñóäàëñàí ä¿í

Òóðøèëòûí öàãààí õàðõàíä ÓНТ-ы 1:5 õàðüöààòàé óñàí

èäýýøìýë áîëîí 30%-èéí ñïèðòýí õàíäûã 500 ìã/êã òóíãààð

ºäºðò 3 óäàà, íèéò 5 õîíîã çîíäîîð óóëãàñíû äàðàà

èéëäýñ áîëîí ÖÓÝÌ-ä àãóóëàãäàõ ÌÄÀ

öóñíû óëààí ýñèéí ìåìáðàíû òýñâýðò ÷àíàð

èéëäýñíèé îêñèäàçà ôåðìåíòèéí èäýâõè çýðýã

¿ç¿¿ëýëòийг тодорхойлов.

¯ç¿¿ëýëò¿¿ä

Óñàí èäýýøìýë Ñïèðòýí õàíä

Õÿíàëòn=8

1:5 ÓÈn=8

Õÿíàëòn=8

30% ÑÕn=8

̱m ̱m ̱m ̱m

Èéëäýñíèé ÌÄÀ /ììîëü/ë/ 0.069±0.004 0.054±0.001 0.0795±0.004 0.06±0.002

ÖÓÝÌ-ä àãóóëàãäàõ

ÌÄÀ/ììîëü/ë/

0.14±0.007 0.11±0.005 0.144±0.018 0.122±0.005

ÖÓÝÌ-û òýñâýðò

÷àíàð/ììîëü/ë/

0.7±0.044 0.56±0.016 0.731±0.029 0.6±0.013

Èéëäýñíèé îêñèäàçà

ôåðìåíòèéí èäýâõè/ìèíóò/

4.25±0.47 7.6±0.81 5.2±0.6 6.6±1.53

Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíû 1:5 õàðüöààòàé óñàí èäýýøìýë áîëîí

30%-èéí ñïèðòýí õàíäíû ªÕÈÏ-ò ¿ç¿¿ëýõ íºëºº (in vivo)

Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíû óñàí èäýýøìýë áîëîí ñïèðòýí

õàíäíû ãèïîêñèä ¿ç¿¿ëýõ íºëººã ñóäàëñàí ä¿í

ÓНТ-ы 1:5 õàðüöààòàé óñàí

èäýýøìýë áîëîí 30%-èéí ñïèðòýí

õàíäûã 5 ºäºð äàðààëàí 500 ìã/êã

òóíãààð, ºäºðò 3 óäàà

Àêòîâåãèíûã 2.8 ìã/êã òóíãààð ºäºðò

2 óäàà, íèéò 5 õîíîã çîíäîîð

óóëãàñíû äàðàà àìüòäûã

íîðìîáàðèéí ãèïîêñèä îðóóëàí

ãèïîêñèéí ýñðýã èäýâõèéã

òîäîðõîéëæ ¿çлээ.

Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíààñ ÿëãàí àâñàí íèéëáýð

àëêàëîèäûí ãèïîêñèä ¿ç¿¿ëýõ íºëºº

УНТ-аас ÿëãàí àâñàí íèéëáýð àëêàëîèäûã ºäºðò 2 óäàà 0.5 ìã/êã òóíãààðõýâëèéí õºíäèéä òàрüж хэрэглэсний äàðàà ãèïîêñèéí ýñðýã èäýâõèéã òîäîðõîéëæ¿çэв.

Эксикаторын ýçëýõ¿¿í ºìíºõ òóðøèëòûí ¿åèéíõýýñ 2 äàõèí èë¿¿ áàéñàíáîëíî.

Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíû óñàí èäýýøìýë áîëîí

ñïèðòýí õàíäíû àìüòäûí àæèëëàõ ÷àäâàðò ¿ç¿¿ëýõ

íºëººã ñóäàëñàí ä¿í

ÓÍÒ-û УИ болон СХ-ûã 500 ìã/êã òóíãààð ºäºðò 3

óäàà, íèéò 5 õîíîã õýðýãëýñíèé äàðàà àìüòäûí àæèëëàõ

÷àäâàðò íºëººëºõ áàéäëûã ñóäëàõäàà òóðøèëòûí öàãààí

õóëãàíûã à÷ààëàëòàéãààð (àìüòíû áèåèéí æèíãèéí 20%-

òàé òýíöýõ à÷àà ç¿¿ñýí) óñàíä ñýë¿¿ëæ усанд живэх

хугацаагаар тооцож тодорхойлов.

ÓНТы óñàí èäýýøìýë áîëîí ñïèðòýí õàíäíû ýëýãíèé

ýñèéí õóðö ¿õæèëò ¿ðýâñëèéí ¿åä àìüòäûí àìüäðàõ

÷àäâàðò ¿ç¿¿ëýõ íºëººã Актовегинтэй харьцуулан

òîäîðõîéëñîí ä¿í

Òóðøèëòûí àìüòäад CCl4-èéã 50%-2,75 ìë/êã õîðòîé

òóíãààð õýâëèéä 1 óäàà òàðüæ, àìüòäûí àìüäðàõ

÷àäâàðûí ¿ç¿¿ëýëòýýð тодорхойлов.

ÓНТы óñàí èäýýøìýë áîëîí ñïèðòýí õàíäíû öóñíû

á¿ëýãíýëòýä ¿ç¿¿ëýõ íºëººã Òèêëèäòýé õàðüöóóëàí

ñóäàëñàí ä¿í

Òóðøèëòûí öàãààí õàðõàíä Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíû

óñàí èäýýøìýë болон спиртэн хандыг 500 ìã/êã òóíãààð

ºäºðò 3 óäàà, Òèêëèäèéã 8.3 ìã/êã òóíãààð ºäºðò 2 óäàà,

íèéò 5 õîíîãèéí òóðø çîíäîîð óóëãàñíû äàðàà

èéëäñýíä ôèáðèíîãåíû õýìæýý

òðîìáèíû õóãàöàà

çîðèóä èäýâõèæ¿¿ëñýí òðîìáîïëàñòèíû õóãàöàà

ïðîòðîìáèíû õóãàöàà çýðýã ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã

тодорхойллоо.

Óäâàë íàâ÷èò òàâèëãàíààñ ÿëãàí àâñàí íèéëáýð àëêàëîèä áîëîí

óñàí èäýýøìýëèéí òàðõèíû ýäýä ¿¿ñãýñýí ðåïåðôóçè-èøåìèéí ¿åä

¿ç¿¿ëýõ íºëºº

Òóðøèëòûí 190-250 ãð æèíòýé öàãààí õàðõàíä Óäâàë

íàâ÷èò òàâèëãàíû 1:5 õàðüöààòàé óñàí èäýýøìýë, íèéëáýð

àëêàëîèäûã õýðýãëýñíèé äàðààõ 7 äàõü õîíîãò òàðõèíû

ðåïåðôóçèéн ишемийг үүсгэн Пирацетамтай харьцуулан

судлав.

РИГ-ийг үүсгэхдээ àìüòäûã êåòàìèíû íîéðñîëòîä

îðóóëæ, 2 òàëûí ã¿ðýýíèé àðòåðèä òóñ á¿ð 15 ìèíóòûí

õóãàöààòàéãààð 2 óäàà áîîëò òàâüñíû äàðàà 10 ìèíóòûí

õóãàöààòàé öóñíû óðñãàëûã ýðãýí ñýðãýýж ðåïåðôóçè үүсгэв.

Реперфузийн ишемийг 2 ºäºð дараалан үүсгэв.

¹Òóðøèëòûí

á¿ëã¿¿ä

Èéëäýñíèé ÌÄÀ

/ììîëü/ë/

Ìåìáðàíû

òýñâýðò чàíàð

/ììîëü/ë/

Ìåìáðàíû

ÌÄÀ /ììîëü/ë/

Òàðõèíû ýäýä àãóóëàãäàõ ÌÄÀ

/ììîëü/ë/

0 ìèíóò 30 ìèíóò

1 Ýð¿¿ë /n=5/ 0.068±0.012 0.49±0.09 0.104±0.005 0.573±0.088 0.686±0.11

2 Õÿíàëò /n=8/ 0.204±0.007* 1.71±0.05* 0.184±0.004* 2.0±0.06* 2.036±0.1*

3ÓÍÒ-Íèéëáýð

àëêàëîèä /n=8/0.113±0.01** 0.882±0.065** 0.145±0.006** 1.553±0.064** 0.897±0.08**

4ÓÍÒ-Óñàí

èäýýøìýë /n=8/0.124±0.0004** 0.913±0.098** 0.123±0.0074** 1.2755±0.086** 0.963±0.094**

5Ïèðàöåòàì

/n=6/0.113±0.002*** 1.017±0.17*** 0.15±0.0077*** 1.109±0.08*** 0.916±0.092***

b

b

c

c

d

d

Çóðàãлал: Èøåìè-ðåïåðôóçè ¿¿ñãýñýí ¿åèéí ýì õýðýãëýýã¿é õÿíàëòûí

á¿ëãèéí òàðõèíû çóðàãëàë(ºñãºëò õ160, Ã.Ý)

a – Õººæ õàâàãíàñàí ãëèàëü ñòðîì (çàâñàð ýäèéí õàâàí)

b – Ãîëîìòëîã ¿õæèë (ëàêóíàð)

c – ¯õæñýí ñýðòýíò áîëîí òèãðîéä ýñ

d - ¯õæñýí òàëáàé

Çóðàãлал: ÓÍÒ-û íèéëáýð àëêàëîèä õýðýãëýñýí ¿åèéí òàðõèíû çóðàãëàë

(ºñãºëò õ160, Ã.Ý)

a – Òèãðîéä áîëîí ñýðòýíò ýñèéí ¿õæèë

b – Öóñíû ñóäàñíû öóñ ä¿¿ðýëò

c – Çàâñàð ýäèéí õàâàãíàëò áàãàññàí

d – Ýñ òîéðîíãèéí õàâàí áàãàññàí

a

b

ca

a

b

d

Уушигны хурц хавагналт ¿¿сгэсэн эмгэг загварын ¿ед УНТы усан идээшмэл

болон спиртэн хандны ¿з¿¿лэх нºлººг óóøèãíû ñóðôàêòàíòûí òîãòâîðò

÷àíàðûí ººð÷ëºëòººð судалсан туршилтын д¿н

Тóðøèëòûí цагаан хулганад ÓÍÒ-û 1:5 õàðüöàà á¿õèé óñàí

èäýýøìýë áîëîí 30%-èéí ñïèðòýí õàíäûã òóñ á¿ð 500 ìã/êã òóíãààð

ºäºðò 3 óäàà, õарьцуулах б¿лэгт Ýóôèëëèíèéã 2.1 ìã/êã òóíãààð ºäºðò 2

óäàà, Àêòîâåãèíûã 2.8 ìã/êã òóíãààð ºäºðò 2 óäàà, íèéò 5 ºäºð çîíäîîð

óóëãàæ хэрэглэсний дараа амьтдын с¿¿лний хураагуур судсанд 0,1%-

ийн Àдреналины ãèäðîõëîðèäûã 0.25 ìë/10 ãð тунгаар тооцоолон

тарьсны дараа уушигны эдийн хавагналтын байдлыг уушигны индекс,

цулцангийн диаметр, мºн сурфактантын тогтворт чанарын

коэффициент гэсэн ¿з¿¿лэлтээр харьцуулан тодорхойллоо.

0.002

0.0206

0.0142

0.0105

0.0148 0.0147

0

0.005

0.01

0.015

0.02

0.025

Ýð¿¿ë Õÿíàëò ÓÍÒ-ÓÈ ÓÍÒ-ÑÕ Ýóôèëëèí Àêòîâåãèí

Óóøèãíû õóðö õàâàíãèéí ¿åä óóøèãíû èíäåêñ

ººð÷ëºãäºõ áàéäàë, ò¿¿íä áýëäìýë¿¿äèéí ¿ç¿¿ëýõ

íºëºº

Ýð¿¿ë амьтны óóøèг

(ºñãºëò õ160, Ã.Ý)

Óóøãèíû õóðö õàâàíãèéí ¿åèéí ýì

õýðýãëýýã¿é õÿíàëòûí á¿ëýã (ºñãºëò

õ100, Ã.Ý)

a – Öóëöàíãèéí õºíäèé

b – Öóëöàíãèéí õàíà

c – Àìüñãàëûí ãóóðñ

d – Âåíèéí ñóäàñ

a – Öóñàðõàã ø¿¿äýñò íýâ÷äýñ öóëöàíãèéí õºíäèé

áîëîí õàíàíä íýâ÷ñýí áàéäàë

b – Áðîíõèéí õºíäèéä öóñàðõàã íýâ÷äýñ, ãóóæñàí

áðîíõèéí ýïèòåëü áàéãàà íü

c – Äàñàí çîõèöëûí ýìôèçåì áîëñîí öóëöàíãóóä

ÓÍÒ-û 1:5 õàðüöààòàé óñàí èäýýøìýë

õýðýãëýñýí ¿åèéí óóøãèíû эдийн

çóðàãëàë (õ160, Ã.Ý)

ÓÍÒ-û 30%-ûí ñïèðòýí õàíä

õýðýãëýñýí ¿åèéí óóøèгíû çóðàãëàë

(ºñãºëò õ160, Ã.Ý)

a – ׺뺺òýé öóëöàíãèéí õºíäèéí¿¿ä

( - àëüâåîëîöèò, àëüâåîëûí ìàêðîôàã)

b – Ãåìîñèäåðîç á¿õèé öóëöàí õîîðîíäûí

õÿëãàñàí ñóäàñíû öóñ ä¿¿ðýëò

c – Öóñ ä¿¿ðýëò á¿õèé ºðãºñ÷ òýëýãäñýí

âåíèéí ñóäàñ

a – Ãóóæñàí áðîíõèéí ýïèòåëü á¿õèé

чºëººòýé àìüñãàëûí ãóóðñ

b – Чºëººòýé öóëöàíãèéí õºíäèéí¿¿ä

c – Ãåìîñèäåðîç á¿õèé öóëöàí

õîîðîíäûí õÿëãàñàí ñóäàñíû öóñ

ä¿¿ðýëò

Судалгааны ажлын дүгнэлт

1. УНТ-ы усан идээшмэл, спиртэн ханд áîëîí нийлбэр

алкалоид нь ýñèéí мембранд өдөөгдсөн хэт

исэлдэлтийн процессыг äàðàíãóéлах, мембран

бэхж¿¿лэх антиоксидант идэвхтэй төдийгүй CCl4-ººр

ºдººãäсºн хэт исэлдэлт õàìààðàëò ýêñòðåìàëü íºõöºëä

амьтдын амьдрах хугацааг нэмэгд¿¿лäýã áîëîõ íü

èëýðëýý.

2. Удвал навчит тавилганы усан идээшмэл болон спиртэн

ханд нь цусны б¿лэгнэлтийг бууруулах ¿йлдэлтэй нь

тогтоогдлоо.

3. УНТ ургамлын усан идээшмэл болон нийлбэр алкалоид ньцагаан харханд ¿¿ñãýñýí тархины эдийн реперфузи-ишемийн эмгэг загварын ¿ед тархины эдэд ¿¿сэх õýòèñýëäýëòèéí õîðò á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîî õýìæýýã òîãòîîíáàðèõ, тархины эñèéí ¿õæèë, ãýìòýë, çàäðàëûã áóóðóóëàõ,òàðõèíû ýäèéí õàâàãíàëòûã áàãàñãàõ ¿éëäýëòýé íüòîãòîîãäëîî.

4. УНТ-ы бэлдмэлүүд нь цагаан хулганад ¿¿сгэсэн уушигныхурц хавагналтын эмгэг загварын ¿ед сурфактантынтэсвэрт чанарыг дээшл¿¿лж, çàäðàëûã áàãàñãàõ,цулцангийн диаметрийг нэмэгд¿¿лж, уушигны хавагналтыгбóóðóóëàõ èäýâõèòýé íü ажиглагдлаа.

5. ÓНТ-ы õëîðîôîðì, ýòèëàöåòàò, ãåêñàí, áóòàíîëûí õàíä íüãëþêîç, àìèíõ¿÷èë, õîëåñòåðîë, òðèãëèöåðèä çýðýãäîíàòîðóóä ñîìàòèê ýñýä “íýâòðýõ-эсэд хуримтлагдах-эсээс ÿëãàðàõ” ïðîöåññîä õàðüöàíãóé ÿëãààòàéõóâèëáаðààð íºëººëäºã íü òýäãýýðèéí èøåìèéí ýñðýã¿éëäëèéí ãîë ìåõàíèçì áàéæ áîëîõ íü èëýðëýý.

Анхаарал тавьсанд

баярлалаа.