Embed Size (px)
Citation preview
MWONGOZO W
A NAMNA YA KUTAYARISHA TAARIFA YA
MPANGO W
A MAENDELEO YA KILIM
O NGAZI YA KIJIJI NA KATA
September 2013
PROGRAMU YA MAENDELEO YA SEKTA YA KILIM
O
KIKUNDI KAZI CHA UFUATILIAJI NA TATHMINI
YALIYOMO
1 Lengo la m
wongozo………………………………………………………………………………………………………………………………………………………1
2 Umuhimu wa Afisa Ugani wa Kijiji na Kata kukusanya takwimu............................................................................................1
3 Hatua za utekelezaji wa kutayarisha taarifa………..…………………………..…………………………..………………………………………………….2
4 Taarifa ya m
wezi…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..4
5 Taarifa ya robo m
waka………………………………………………………………………………………………………………………………………………….14
6 Taarifa ya m
waka…………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………….18
7 Uzoefu uliojitokeza pamoja na m
ambo tuliyojifunza…………………….…
…………………………..…………………..………………………………29
KIAMBATANISHO
(1) Jedwali la kubadilisha vipimo…………………………………………………………………………………………………………………………………..32
(2) Orodha ya m
azao……………………………………………………………………………………………………………………………………………………33
1
1. Lengo La Mwongozo
� Kuwa na uelewa m
moja wa jinsi ya kujaza fomu ili kupata taarifa husika.
� Kubadilishana m
binu m
balim
bali ambazo zitasaidia kuwa na takwimu sahihi katika sekta ya kilimo.
� Kurahisisha ujazaji wa taarifa na hivyo kutumia m
uda m
fupi.
� Kuwa na taarifa bora na za kuaminika ili ziweze kusaidia katika kupanga m
ipango sahihi ya sekta ya kilimo katika ngazi ya Kijiji,
Kata, Wilaya na Taifa.
� Kubadilishana m
awazo kuhusu umuhimu wa taarifa zilizokusanywa na zinamsaidiaje m
kusanyaji.
2. Umuhimu wa Afisa Ugani wa Kijiji na Kata kukusanya Takwimu
� Taarifa hizi zitatumika katika kupanga m
ipango ya m
aendeleo ya sekta ya kilimo katika ngazi ya Kijiji/Kata, Wilaya na hatimaye
kitaifa.
� Takwimu zilizo katika ngazi ya Kata/Kijiji zinamwezesha Afisa Ugani mwenyeji/m
geni aweze kujua m
ahitaji halisi ya wakulim
a
anaowahudumia.
� Kuwa na m
fumo kamili wa uhifadhi kumbukumbu ambazo zitasaidia uandaaji wa taarifa m
balim
bali za Kijiji, Kata, Wilaya na Taifa
kwa ujumla.
� Zitaweza kusaidia kufanya m
aamuzi sahihi katika ngazi m
balim
bali za utendaji kuanzia Vijiji hadi ngazi ya Taifa.
� Zitapunguza upotevu wa rasilim
ali fedha, watu na m
uda katika sekta ya kilimo.
2
3. Hatua za utekelezaji wa kutayarisha taarifa
1) Usambazaji wa fomu
� Fomu hizi za taarifa ya m
wezi, robo m
waka na m
waka zitasambazw
a na Halmashauri ya W
ilaya husika.
� Kama fomu zinachelewa kugawiwa, ni vizuri Afisa Ugani wa kijiji na kata afuatilie fomu hizo W
ilayani.
2) Ujazaji
� Katika ngazi ya Kijiji, fomu zijazw
e m
paka m
wisho wa m
wezi. Wakati wa kujaza fomu, afisa wa ugani watumie kumbukumbu za
taarifa zilizokusanywa wakati wanatembelea wakulim
a.
� Katika ngazi ya kata, taarifa zitajumuishwa kabla ya tarehe 5 ya m
wezi unaofuata. Ili kuwa na uhakika wa usahihi wa taarifa
zilizowasilishwa kutoka ngazi ya Kijiji, wakati wa m
ajumuisho Maafisa Ugani wa Kata wanaweza kukaa pamoja na Maafisa Ugani
wa Kijiji na kufanya kazi hiyo.
3) Uwasilishaji
� Katika ngazi ya Kijiji, taarifa ziwe zimewasilishwa kwa Afisa Ugani wa Kata ifikapo m
wisho wa m
wezi.
� Katika ngazi ya Kata, taarifa ziwe zimewasilishwa ofisi ya wilaya ifikapo m
wisho wa wiki ya kwanza ya m
wezi unaofuata. Ni vizuri
Afisa Ugani wa Kata kuwa na nakala ya taarifa iliyowasilishwa W
ilayani kwa ajili ya kumbukumbu ya Serikali ya Kata.
� Ni vizuri Afisa Ugani wa Kata aende ofisi ya W
ilaya kwa ajili ya kuwasilisha taarifa yake. Kama hawezi kwenda ofisi ya W
ilaya
mwenyewe, basi amkabidhi Afisa Ugani mwenzake apeleke taarifa zake ili kuwa na uhakika wa kufikisha. Haishauriwi kuikabidhi
taarifa kwa m
tu asiye na uaminifu.
4) Mrejesho (Feed back)
� Afisa Ugani wa Kata atatoa m
rejesho kwa Maafisa Ugani wa Vijiji baada ya kupata taarifa kwa njia ya simu au m
awasiliano
mengine. Kama kuna m
arekebisho au m
atatizo, mhusika atalazimika kutolea ufafanuzi ama kurekebisha.
3
� Ni vizuri wakati wa m
ajumuisho ya taarifa, Maafisa Ugani wa Vijiji na Kata kukaa pamoja ili kupitia taarifa za Vijiji na kufanya
marekebisho kama kuna ulazima, hasa katika Kata ambazo Maafisa Ugani wa Vijiji ni wachache.
4
4. Taarifa za Mwezi
OFISI YA WAZIRI MKUU - TAWALA ZA M
IKOA NA SERIKALI ZA MITAA (OWM-TAMISEMI)
FOMU YA TAARIFA YA M
WEZI YA MPANGO WA MAENDELEO YA KILIMO W
A KIJIJI/KATA
Tole
o la
Septe
mba 2
013
Jin
a la
Kiji
ji/ M
taa
/ K
ata
Jin
a la
Afisa
Ug
an
iN
am
ba y
a s
imu
Mw
ezi
Mw
aka
wa
Fe
dh
a
T
are
he
ya
ku
wa
sili
sh
a
AN
GA
LIZ
O
1)
Iwapo k
itu k
inachouliz
wa h
akip
o k
wenye k
ijiji/k
ata
yako,
andik
a “
0”
(sifu
ri).
2)
Iwapo k
itu k
inachouliz
wa k
ipo k
wenye k
ijiji/
kata
yako,
andik
a m
akadirio
kw
a t
akw
imu/idadi.
3)
Tum
ia v
ipim
o v
ya k
itaifa
kw
a k
ila jedw
ali
vinapo h
itajik
a.
4)
Som
a k
wa m
akin
i m
aele
zo k
atika k
ila jedw
ali
kabla
ya k
uanza k
uja
za.
1. Utangulizi
1.1 Hali ya hewa
Mvu
a:
Jaza
id
ad
i ya
sik
u a
mb
azo
mvu
a im
en
ye
sh
a n
a k
iasi ch
a m
ilim
ita
zili
zoku
sa
nyw
a
Ida
di ya
sik
u
(i)
Ka
ma
kijiji ch
ako
kin
a k
ipim
a m
vua
, ja
za k
ias
i ch
a m
vua
(m
ilim
ita
) ka
tika
sa
fu w
ima
ya
pili.
(ii)
Ka
ma
kijiji ch
ako
ha
kin
a k
ipim
a m
vua
, ch
ag
ua
na
uja
ze m
ae
lezo
ka
tika
sa
fu w
ima
ya
ta
tu tu
.
Ta
fad
ha
li e
leza
ma
tukio
mu
him
u (
uka
me
, m
afu
riko
, n
jaa
, m
ag
on
jwa
ya
mim
ea
na
mifu
go
n.k
.) y
aliy
ojit
oke
za k
wa
kip
ind
i ch
a m
we
zi h
uu
.
1.3 Mafanikio na Changamoto
Ta
fad
ha
li e
leza
kw
a k
ifu
pi m
afa
nik
io n
a c
ha
ng
am
oto
/ma
tatizo
ka
tika
se
kta
ya
kili
mo
kw
a m
we
zi h
uu
.
1.2 Matukio:
Ma
fan
ikio
:
(Iw
asili
sh
we
kw
en
ye
ka
ta k
ab
la y
a m
wis
ho
wa
mw
ezi
ku
toka
kw
en
ye
kiji
ji, n
a w
ilaya
ni m
wis
ho
wa
wik
i ya
kw
an
za y
a m
we
zi u
na
ofu
ata
ku
toka
kw
en
ye
ka
ta)
Kia
si ch
a m
vua
(m
ilim
ita
) (i
)M
ae
lezo
(N
yin
gi/ W
as
tan
i/ K
ido
go
/Ha
ku
na
) (i
i)
Ch
an
ga
mo
to/
Ma
tatizo
:
Sehem
u h
ii ija
zw
e k
wa m
aeneo a
mbayo k
una v
ifaa v
ya k
upim
ia
mvua tu (
kw
a m
ilim
ita).
Mahusia
no m
azuri k
ati y
a v
ituo v
ya
mvua n
a M
aafisa U
gani yanata
kiw
a ili
kupata
takw
imu
sahih
i.
Katika n
gazi ya K
ijiji,
kam
a k
una v
ituo v
iwili
au z
aid
i vyenye
vip
imia
mvua, aju
mulis
he n
a k
uw
eka w
asta
ni.
Katika n
gazi ya K
ata
, kam
a k
una v
ijiji
viw
ili a
u z
aid
i vyenye
vip
imia
mvua, aju
mlis
he n
a k
uw
eka w
asta
ni.
Pam
oja
na u
tofa
uti w
a w
ingi w
a m
vua
kulin
gana n
a e
neo, ta
arifa
ija
zw
e k
wa
mujib
u w
a u
zoefu
wa m
iaka y
a n
yum
a
katika e
neo h
usik
a a
u k
uw
auliz
a w
akulim
a.
Katika n
gazi ya K
ata
, unapoju
muis
ha
taarifa
, kam
a V
ijiji
vin
gi vim
eonyesha m
vua
ya w
asta
ni, u
taja
za w
asta
ni.
Unashauriw
a
kusom
a
angaliz
o
kw
anza.
Katika n
gazi ya K
ata
, uta
je m
atu
kio
kuto
ka k
ila K
ijiji
na v
em
a y
akaam
bata
na n
a takw
imu.
Usis
ahau k
uandik
a jin
a la K
ijiji/
Kata
, jin
a lako n
a n
am
ba y
a
sim
u. F
uta
isiy
ohusik
a (
Kiji
ji/M
taa/K
ata
).
5
2. Malengo, Utekelezaji na Bei za Mazao
Male
ngo y
a m
waka
yaandik
we k
wenye
mw
ezi w
a J
ula
i tu n
a k
uacha w
azi m
iezi i
nayo
fuata
.
Tafa
dhali
piti
a o
rodha y
a m
azao il
iyoam
bata
nis
hw
a n
a k
isha o
ngeza y
ale
muhim
u y
anayo
limw
a k
atika
halm
ashauri y
ako
laki
ni h
aya
jaoro
dheshw
a k
atika
safu
wim
a y
a k
wanza.
Utekelezaji wa malengo katika msimu
En
eo
lita
ka
lop
an
dw
a
(ha
) (i
)
Uza
lis
ha
ji /tija
(ta
ni/h
a)
(ii)
Ma
tara
jio
ya
ma
vun
o (
tan
i)
(iii)
= (
i) x
(ii)
En
eo
lililo
pa
nd
wa
(h
a)
(iv)
Uza
lis
ha
ji/ tija
(ta
ni/h
a)
(v)
Ma
vun
o (
tan
i)
(vi)
= (
iv)
x (v
)
Ma
hin
di
Mp
un
ga
Mta
ma
Uw
ele
Ule
zi
Mih
og
o
Via
zi v
ita
mu
Via
zi m
viri
ng
o
Ku
nd
e
Ma
ha
rag
e
Nd
izi m
biv
u
(Sw
ee
t B
an
an
a)
Nd
izi m
bic
h (
Pla
nta
in)
Ma
ele
zo:
i) L
en
go
la
en
eo
lita
ka
lop
an
dw
a k
wa
he
kta
ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
.
iii)
Le
ng
o la
ma
tara
jio
ya
ma
vun
o k
wa
ta
ni ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
iv)
Ute
ke
leza
ji w
a e
ne
o lililo
pa
nd
wa
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
en
eo
lililo
pa
nd
wa
ku
toka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
vi)
Ute
ke
leza
ji w
a m
avu
no
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
uza
lis
ha
ji to
ka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
Ma
len
go
kw
a m
wa
ka
Be
i ya
so
ko
(Ts
h/ kilo
)
Ute
ke
leza
ji
Ain
a y
a m
aza
oM
ae
lezo
Halm
ashauri inaw
eza k
uoro
dhesha h
apa m
azao y
ote
ya z
iada
yanayolim
wa k
atika H
alm
ashauri h
usik
a k
abla
ya k
uis
am
baza fom
u h
ii
kw
a w
agani.
Oro
dha y
a m
azao im
eam
bata
nis
hw
a k
atika m
wongozo h
uu
.
Mazao y
aliy
ooro
dheshw
a h
apa inala
zim
ika k
uja
za takw
imu z
ake.
6
Orodha ya mazao
Na.
Sub category
1Nafaka
Ma
hin
di
Mp
un
ga
Mta
ma
Uw
ele
Ule
ziN
ga
no
Sh
ayi
ri
2Mazao yatokanayo na
mizizi
Mih
og
oV
iazi
vita
mu
Via
zi
mvi
rin
go
Via
zi v
iku
uG
imb
i
3Mazao ya viwandani
Pa
mb
aT
um
ba
ku
Ka
ha
wa
Ch
ai
Pa
reto
Ka
ka
oM
pir
aM
iwa
ti
(Wa
ttle
)M
iwa
Ju
teK
ata
ni
Ko
ros
ho
4Mazao ya mafuta
Alize
tiU
futa
Ka
ran
ga
Ma
we
se
Na
ziM
ah
ara
ge
ya S
oya
Mb
eg
u z
a
Nyo
nyo
Mib
on
o
5Mazao ya jamii ya kunde
Ku
nd
eM
ba
azi
Ch
oro
ko
Nje
ge
reD
en
gu
Nju
gu
ma
we
Ma
ha
rag
e
6Viungo
Ta
ng
aw
izi
Pilip
ili
ma
ng
aG
ilig
ilia
ni
Md
ala
sin
iB
inza
riV
an
illa
Pilip
ili ka
liK
ara
fuu
Vitu
ng
uu
sw
au
mu
Ilik
iP
ap
rika
Ma
tan
go
Uyo
ga
Ca
uliflo
we
rK
ab
ich
iM
ch
ich
aS
pin
ach
i
Ka
bic
hi
ch
ina
(Ch
ine
se
ca
bb
ag
e)
Nya
nya
Bir
ing
an
yaV
itu
ng
uu
Pilip
ili h
oh
oK
aro
ti
Nya
nya
ch
un
gu
Mn
afu
Fig
iri
Le
ek
Sa
lad
iB
am
ia
Nd
izi m
biv
u
(Sw
ee
t
Ba
na
na
)
Nd
izi m
bic
h
(Pla
nta
in)
Em
be
Pa
pa
iC
hu
ng
wa
Ch
en
zaP
era
Ap
ple
Na
na
si
Pa
rach
ich
iT
ikiti m
aji
Lim
au
Nd
imu
Tu
nd
a d
am
uM
ap
ea
si
(Pe
ar)
Ma
pe
sh
en
i
(Pa
ss
ion
fru
it)
9Maua
Wa
rid
i (R
os
e)
Ch
rys
an
the
-
mu
mC
arn
atio
nA
ste
rG
yps
op
hyl
laG
ing
er
ros
eH
elia
nth
us
10
Mengineyo
Ch
oya
(Ro
zella
)
Items
7Mbogamboga
8Matunda
7
2. Malengo, Utekelezaji na Bei za Mazao
Male
ngo y
a m
waka
yaandik
we k
wenye
mw
ezi w
a J
ula
i tu n
a k
uacha w
azi m
iezi i
nayo
fuata
.
Tafa
dhali
piti
a o
rodha y
a m
azao il
iyoam
bata
nis
hw
a n
a k
isha o
ngeza y
ale
muhim
u y
anayo
limw
a k
atik
a h
alm
ashauri y
ako
laki
ni h
aya
jaoro
dheshw
a k
atik
a s
afu
wim
a y
a k
wanza.
Utekelezaji wa malengo katika msimu
En
eo
lita
ka
lop
an
dw
a
(ha
) (i
)
Uza
lis
ha
ji /tija
(ta
ni/h
a)
(ii)
Ma
tara
jio
ya
ma
vun
o (
tan
i)
(iii)
= (
i) x
(ii)
En
eo
lililo
pa
nd
wa
(h
a)
(iv)
Uza
lis
ha
ji/ tija
(ta
ni/h
a)
(v)
Ma
vun
o (
tan
i)
(vi)
= (
iv)
x (v
)
Ma
hin
di
Mp
un
ga
Mta
ma
Uw
ele
Ule
zi
Mih
og
o
Via
zi v
ita
mu
Via
zi m
viri
ng
o
Ku
nd
e
Ma
ha
rag
e
Nd
izi m
biv
u
(Sw
ee
t B
an
an
a)
Nd
izi m
bic
h (
Pla
nta
in)
Ma
ele
zo:
i) L
en
go
la
en
eo
lita
ka
lop
an
dw
a k
wa
he
kta
ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
.
iii)
Le
ng
o la
ma
tara
jio
ya
ma
vun
o k
wa
ta
ni ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
iv)
Ute
ke
leza
ji w
a e
ne
o lililo
pa
nd
wa
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
en
eo
lililo
pa
nd
wa
ku
toka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
vi)
Ute
ke
leza
ji w
a m
avu
no
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
uza
lis
ha
ji to
ka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
Ma
len
go
kw
a m
wa
ka
Be
i ya
so
ko
(Ts
h/ kilo
)
Ute
ke
leza
ji
Ain
a y
a m
aza
oM
ae
lezo
Male
ngo y
a m
waka y
aandik
we m
wezi w
a J
ula
i tu
na k
ua
cha w
azi m
iezi in
ayofu
ata
.
Afisa U
gani aw
e n
a n
akala
ya fom
u y
a m
wezi w
a s
aba iliy
oja
zw
a k
wa a
jili ya
kutu
mik
a k
atika k
upim
a u
tekele
zaji
wa m
ale
ngo.
Wakati w
a k
uandaa m
ale
ngo, ni viz
uri k
ushirik
iana*
na w
ate
ndaji
wa v
ijiji
na k
utu
mia
mio
ngozo**
iliy
opo w
ilayani na k
uangalia
hali
halis
i ya e
neo lin
alo
faa k
utu
mik
a k
wa
ajil
i ya s
hughuli
za k
ilim
o.
Wila
ya iandae u
fafa
nuzi w
a m
iongozo iliy
opo y
a u
zalis
haji
kw
a m
azao m
balim
bali.
Maele
zo y
a n
am
na y
a k
uja
za u
tekele
zaji
wa m
ale
ngo y
a k
ilim
o y
apo k
atika u
kura
sa
unaofu
ata
.
Maele
zo y
aandik
we m
fano
hatu
a y
a m
imea iliy
ofikia
(kuchanua, kuto
a m
aua n
k.)
,
kazi zin
azofa
nyw
a n
a w
akulim
a
(paliz
i, n
k.)
na s
ababu z
a w
ingi
au u
chache w
a m
avuno
ukili
nganis
ha n
a m
ale
ngo n
k.
* Mfano 1; Katika Wilaya ya Morogoro Vijijini, Afisa Ughani wa Kijiji/ Kata
anashirikiana na Afisa Mtendaji wa Kijiji kukusanya orodha ya kaya za wakulima
wote wa kijiji kupitia Wenyeviti wa Vitongozi. Orodha hiyo ina majina ya
wakulima,maeneo ya mashamba yanayomilikiwa, aina ya mazao, idadi ya mifugo
nk. na pia inasaidia kuandaa malengo ya mwaka.
** Mfano 2; Katika Mkoa wa Dodoma, miongozo ipo na Afisa Ughani wa Kijiji/ Kata
anafuatilia hiyo wakati wa kuandaa malengo. Kuna mwongozo unaoagiza kila kaya
kulima jumla ya ekari nne kwa mgawanyo ufuatao: mazao ya chakula (hususan
mtama) yalimwe ekari mbili, mazao ya biashara ekari moja na mazao ya kukinga
njaa ekari moja.
8
2. Malengo, Utekelezaji na Bei za Mazao
Male
ngo y
a m
waka
yaandik
we k
wenye
mw
ezi w
a J
ula
i tu n
a k
uacha w
azi m
iezi i
nayo
fuata
.
Tafa
dhali
piti
a o
rodha y
a m
azao il
iyoam
bata
nis
hw
a n
a k
isha o
ngeza y
ale
muhim
u y
anayo
limw
a k
atik
a h
alm
ashauri y
ako
laki
ni h
aya
jaoro
dheshw
a k
atik
a s
afu
wim
a y
a k
wanza.
Utekelezaji wa malengo katika msimu
En
eo
lita
ka
lop
an
dw
a
(ha
) (i
)
Uza
lis
ha
ji /tija
(ta
ni/h
a)
(ii)
Ma
tara
jio
ya
ma
vun
o (
tan
i)
(iii)
= (
i) x
(ii)
En
eo
lililo
pa
nd
wa
(h
a)
(iv)
Uza
lis
ha
ji/ tija
(ta
ni/h
a)
(v)
Ma
vun
o (
tan
i)
(vi)
= (
iv)
x (v
)
Ma
hin
di
Mp
un
ga
Mta
ma
Uw
ele
Ule
zi
Mih
og
o
Via
zi v
ita
mu
Via
zi m
viri
ng
o
Ku
nd
e
Ma
ha
rag
e
Nd
izi m
biv
u
(Sw
ee
t B
an
an
a)
Nd
izi m
bic
h (
Pla
nta
in)
Ma
ele
zo:
i) L
en
go
la
en
eo
lita
ka
lop
an
dw
a k
wa
he
kta
ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
.
iii)
Le
ng
o la
ma
tara
jio
ya
ma
vun
o k
wa
ta
ni ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
iv)
Ute
ke
leza
ji w
a e
ne
o lililo
pa
nd
wa
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
en
eo
lililo
pa
nd
wa
ku
toka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
vi)
Ute
ke
leza
ji w
a m
avu
no
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
uza
lis
ha
ji to
ka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
Ma
len
go
kw
a m
wa
ka
Be
i ya
so
ko
(Ts
h/ kilo
)
Ute
ke
leza
ji
Ain
a y
a m
aza
oM
ae
lezo
Kw
a a
jili ya k
upata
takw
imu s
ahih
i za utekelezaji wa malengo ya uzalishaji wa mazao
*,
1)
Tum
ia o
rodha y
a k
aya z
a w
akulim
a w
ote
katika k
ijiji.
Usih
esabu a
nayefu
ga m
ifugo tu. K
am
a w
ew
e n
i afisa
ughani w
a k
ata
na h
akuna m
aafisa u
ghani w
a k
ijiji,
tum
ia o
rodha y
a k
aya z
a w
akulim
a w
ote
katika k
ata
.
2)
Chagua k
aya 1
0 k
ati y
a o
rodha y
a w
akulim
a w
ote
kiji
jini/ k
ata
ni*
*. N
am
na y
a k
uchagua n
i kam
a ifu
ata
vyo;-
i)
Gaw
anya idadi ya w
akulim
a k
wa 1
0 (
mfa
no 3
00/1
0=
30).
ii)
Chagua n
am
ba y
a k
uanzia
kati y
a m
oja
na n
am
ba u
liyopata
hapo juu (
mfa
no 1
hadi 30).
iii)
Chagua m
kulim
a m
moja
kila
baada y
a n
am
ba u
liyo
pata
hapo juu (
mfa
no u
kia
nza n
a n
am
ba 3
, uta
chagua
33, 63, 93, 123H
na k
uendele
a).
3)
Mw
isho w
a m
waka (
mw
ezi Juni), te
mbele
a w
akulim
a w
alio
chaguliw
a k
wa k
utu
mia
uta
ratibu u
lioele
zw
a h
ap
o
juu n
a u
liza uzalishaji/ tija wa mazao (gunia au kilo ngapi kwa ekari moja/ production per unit area).
Usiu
lize m
avuno (
tota
l pro
duction).
Kam
a k
aya iliy
ochaguliw
a n
i ya m
itala
na w
anajit
egem
ea, uliz
a m
ke
mkubw
a tu k
wa k
aya m
oja
.
4)
Tum
ia w
asta
ni w
a m
ajib
u u
liyopata
kuto
ka w
akulim
a h
ao 1
0 n
a jaza c
olu
mn (
v).
Maelezo:
* Kipaumbele kikubwa ni zao la mahindi (zao linalolimwa zaidi katika eneo lako) kwa kutumia njia hii. Kwa mazao mengine tumia
makadirio.
** Kama hakuna afisa ughani wa kijiji katika kata yako, basi afisa ughani wa kata wachague kaya 10 kutoka kata nzima.
9
2. Malengo, Utekelezaji na Bei za Mazao
Male
ngo y
a m
waka
yaandik
we k
wenye
mw
ezi w
a J
ula
i tu n
a k
uacha w
azi m
iezi i
nayo
fuata
.
Tafa
dhali
piti
a o
rodha y
a m
azao il
iyoam
bata
nis
hw
a n
a k
isha o
ngeza y
ale
muhim
u y
anayo
limw
a k
atik
a h
alm
ashauri y
ako
laki
ni h
aya
jaoro
dheshw
a k
atik
a s
afu
wim
a y
a k
wanza.
Utekelezaji wa malengo katika msimu
En
eo
lita
ka
lop
an
dw
a
(ha
) (i
)
Uza
lis
ha
ji /tija
(ta
ni/h
a)
(ii)
Ma
tara
jio
ya
ma
vun
o (
tan
i)
(iii)
= (
i) x
(ii)
En
eo
lililo
pa
nd
wa
(h
a)
(iv)
Uza
lis
ha
ji/ tija
(ta
ni/h
a)
(v)
Ma
vun
o (
tan
i)
(vi)
= (
iv)
x (v
)
Ma
hin
di
Mp
un
ga
Mta
ma
Uw
ele
Ule
zi
Mih
og
o
Via
zi v
ita
mu
Via
zi m
viri
ng
o
Ku
nd
e
Ma
ha
rag
e
Nd
izi m
biv
u
(Sw
ee
t B
an
an
a)
Nd
izi m
bic
h (
Pla
nta
in)
Ma
ele
zo:
i) L
en
go
la
en
eo
lita
ka
lop
an
dw
a k
wa
he
kta
ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
.
iii)
Le
ng
o la
ma
tara
jio
ya
ma
vun
o k
wa
ta
ni ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
iv)
Ute
ke
leza
ji w
a e
ne
o lililo
pa
nd
wa
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
en
eo
lililo
pa
nd
wa
ku
toka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
vi)
Ute
ke
leza
ji w
a m
avu
no
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
uza
lis
ha
ji to
ka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
Ma
len
go
kw
a m
wa
ka
Be
i ya
so
ko
(Ts
h/ kilo
)
Ute
ke
leza
ji
Ain
a y
a m
aza
oM
ae
lezo
Kw
a a
jili ya k
upata
takw
imu s
ahih
i kw
a eneo lililopandwa (hekta),
5)
Tum
ia n
jia m
oja
kati y
a n
jia z
ifuata
zo;
i)
Tum
ia takw
imu z
a s
erikali
ya k
ijiji*
na jaza c
olu
mn (
iv)
kam
a z
ipo,
ii) K
am
a h
akuna takw
imu, ja
za e
neo la z
ao h
usik
a k
wa k
ukadiria
ni asili
mia
ngapi ya e
neo lote
lili
lolim
wa m
azao k
ijijin
i.
iii)
Uliz
a e
neo lili
lolim
wa n
a z
ao h
usik
a k
uto
ka k
wa w
akulim
a 1
0 w
alio
chaguliw
a n
a tum
ia w
asta
ni w
a m
ajib
u u
liyopata
.
Zid
isha w
asta
ni huo k
wa idadi ya w
akulim
a w
ote
wa k
ijijin
i/ k
ata
na u
tapata
eneo lili
lolim
wa k
ijijin
i/ k
ata
ni. J
aza c
olu
mn
(iv).
Lin
ganis
ha k
ati y
a m
ajib
u u
liyopata
na m
akadir
io h
apo juu.
Vip
imo v
ilivyokubalik
a n
a kuta
mbulik
a k
imata
ifa v
itum
ike. M
aafisa u
ghani w
anashauriw
a k
utu
mia
jedw
ali
la k
ubadili
sha
vip
imo (
convers
ion table
) am
bavyo v
inapatikana w
ilayani. B
aadhi ya v
ipim
o h
ivyo v
imeam
bata
nis
hw
a k
wenye m
wongozo
huu.
6)
Uta
pata
mavuno (tani)
ukiz
idis
ha e
neo lili
lolim
wa (
hekta
) kw
a u
zalis
haji/
tija
(ta
ni/hekta
). J
aza c
olu
mn (
vi).
7)
Ni viz
uri k
uw
asili
sha n
a k
upata
ushauri k
uto
ka k
wa a
fisa m
tendaji
wa k
ijiji/
kata
kabla
ya k
uw
asili
sha w
ilayani kw
a a
jili ya
kuhakik
i na k
um
iliki ta
kw
imu z
ilizoja
zw
a.
Maelezo:
* Serikali ya kijiji inatarajia kutengeneza orodha ya kaya za wakulima wote wa kijijini pamoja na takwimu za eneo lililolimwa, zao lililopandwa na idadi
ya mifugo nk.
10
2. Malengo, Utekelezaji na Bei za M
azao
Male
ngo y
a m
waka y
aandik
we k
wenye
mw
ezi w
a J
ula
i tu n
a k
uacha w
azi m
iezi in
ayo
fuata
.
Tafa
dhali
piti
a o
rodha y
a m
azao iliy
oam
bata
nis
hw
a n
a k
isha o
ngeza y
ale
muhim
u y
anayo
limw
a k
atik
a h
alm
ashauri y
ako
laki
ni haya
jaoro
dheshw
a k
atik
a s
afu
wim
a y
a k
wanza.
Utekelezaji wa malengo katika msimu
En
eo
lita
ka
lop
an
dw
a
(ha
) (i
)
Uza
lis
ha
ji /tija
(ta
ni/h
a)
(ii)
Ma
tara
jio
ya
ma
vun
o (
tan
i)
(iii)
= (
i) x
(ii)
En
eo
lililo
pa
nd
wa
(h
a)
(iv)
Uza
lis
ha
ji/ tija
(ta
ni/h
a)
(v)
Ma
vun
o (
tan
i)
(vi)
= (
iv)
x (v
)
Ma
hin
di
Mp
un
ga
Mta
ma
Uw
ele
Ule
zi
Mih
og
o
Via
zi v
ita
mu
Via
zi m
viri
ng
o
Ku
nd
e
Ma
ha
rag
e
Nd
izi m
biv
u
(Sw
ee
t B
an
an
a)
Nd
izi m
bic
h (
Pla
nta
in)
Ma
ele
zo:
i) L
en
go
la
en
eo
lita
ka
lop
an
dw
a k
wa
he
kta
ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
.
iii)
Le
ng
o la
ma
tara
jio
ya
ma
vun
o k
wa
ta
ni ka
tika
kip
ind
i ch
a m
wa
ka
mzi
ma
lia
nd
aliw
e m
wa
nzo
ni m
wa
mw
aka
(Ju
lai)
iv)
Ute
ke
leza
ji w
a e
ne
o lililo
pa
nd
wa
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
en
eo
lililo
pa
nd
wa
ku
toka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
vi)
Ute
ke
leza
ji w
a m
avu
no
lin
am
aa
nis
ha
ni ju
mla
ya
uza
lis
ha
ji to
ka
mw
ezi
Ju
lai m
pa
ka
mw
ish
on
i m
wa
mw
ezi
hu
sik
a w
a ta
ari
fa.
Ma
len
go
kw
a m
wa
ka
Be
i ya
so
ko
(Ts
h/ kilo
)
Ute
ke
leza
ji
Ain
a y
a m
aza
oM
ae
lezo
Andik
a b
ei ya m
azao y
aliy
ozalis
hw
a k
atika k
ijiji/
kata
na y
anauzw
a s
okoni kw
a b
ei
ya r
eja
reja
.
Vip
imo v
ilivyokubalik
a n
a k
uta
mbulik
a k
imata
ifa v
itum
ike (
mfa
no k
ilo).
Maafisa
ugani w
anashauriw
a k
utu
mia
jedw
ali
la k
ubadili
sha v
ipim
o (
convers
ion table
)
am
balo
lin
apatikana w
ilayani. B
aadhi ya v
ipim
o h
ivyo v
imeam
bata
nis
hw
a.
Kam
a h
akuna u
wezekano w
a k
upata
vip
imo v
ya k
itaifa v
ya m
azao m
fano m
chic
ha
nk., k
adiria
kw
a k
utu
mia
vip
imo v
ya k
itaifa.
11
3. Afya ya mimea
3.1 Kuzuia/ kutibu/ kudhibiti magonjwa/ visumbufu kwa kutumia kemikali
Kip
imo
(kg
, lt)
(vii)
Kia
si (v
iii)
Jumla
i) A
nd
ika
jin
a la
vis
um
bu
fu v
ya m
ime
a/m
ag
on
jwa
ya
liyo
lip
uka
ka
tika
kip
ind
i ch
a m
we
zi h
us
ika
.
ii)
An
dik
a jin
a la
za
o lililo
sh
am
bu
liw
a n
a v
isu
mb
ufu
vya
mim
ea
/ma
go
njw
a.tu
mia
ms
tari
(ro
w)
mo
ja k
uja
za z
ao
mo
ja
iii)
Ch
ag
ua
uku
bw
a w
a e
ne
o lililo
ath
irik
a n
a v
isu
mb
ufu
vya
mim
ea
/ma
go
njw
a s
ha
mb
an
i; U
ku
bw
a (
ku
bw
a k
uliko
as
ilim
ia 5
0)
Wa
sta
ni (a
silim
ia1
0-5
0)
au
do
go
(ch
ini ya
as
ilim
ia 1
0).
iv)
An
dik
a jin
a la
da
wa
iliyo
tum
ika
ma
ra k
wa
ma
ra k
atika
ku
ka
bilia
na
na
vis
um
bu
fu v
ya m
ime
a/m
ag
on
jwa
v) E
ne
o lililo
oko
lew
a lin
ate
ge
me
a n
a id
ad
i ya
ka
ya z
iliz
op
ata
hu
du
ma
ya
vis
um
bu
fu v
ya m
ime
a/m
ag
on
jwa
.
4. Mifugo iliyochinjwa
Ain
a y
a m
ifu
go
Ng
’om
be
Ko
nd
oo
Mb
uzi
Ng
uru
we
Ku
ku
wa
as
ili
Ku
ku
wa
kis
as
a
Me
ng
ine
yo (
Ta
ja)
Da
wa
iliy
otu
mik
a (
vi)
Jin
a la
ug
on
jwa
/
kis
um
bu
fu (
i)
Za
o lililo
ath
irik
a
(ii)
Kia
si cha
uha
ribif
u
(ku
bw
a, w
asta
ni,
kidog
o)
(iii)
En
eo
lililo
ath
iriw
a
(ha
) (i
v)
Ida
di ya
vijiji
vilivy
oa
thir
ika
(v)
Be
i ya
wa
sta
ni kw
a k
g (
Ts
h)
Ida
di ya
ka
ya
zilizo
hu
du
miw
a
(x)
En
eo
lililo
oko
lew
a
(ha
) (x
i)
Ma
ele
zo (
xii)
Ida
di ya
vijiji
vilivv
yo
hu
du
miw
a (
ix)
Ida
di ya
wa
lio
ch
injw
a k
wa
mw
ezi
hu
u
Kia
si ch
a d
aw
a
Takw
imu z
inapatikana k
uto
kana n
a h
udum
a iliy
oto
lew
a. K
am
a w
apo
wakulim
a w
anaojih
udum
ia w
enyew
e lakin
i um
eto
a u
shau
ri, unaw
eza
kuandik
a k
iasi cha d
aw
a iliy
otu
mik
a.
Takw
imu h
izi zin
ate
gem
ew
a k
uto
ka k
atika s
ehem
u r
asm
i za k
uchin
jia
(form
al sla
ugth
ering p
oin
ts)
na b
aadhi kuto
ka k
wa a
fisa u
ghani am
baye
am
ekagua n
yam
a iliy
ochin
jwa s
ehem
u n
yin
gin
e z
a m
auzo m
fano h
ote
li,
sehem
u z
a k
uuzia
nyam
a c
hom
a n
a m
asoko y
a m
ifugo, m
agulio
nk.
Takw
imu z
a kuku wa asili w
alio
chin
jwa z
inate
gem
ew
a k
uto
ka s
ehem
u z
a k
uuzia
nyam
a y
a k
uku m
fano h
ote
li,
mig
ahaw
a n
a w
auza c
hip
si nk. K
upata
takw
imu z
a m
atu
miz
i ya n
yum
bani ni vig
um
u h
ivyo h
uhitaji
kuhesabu.
Takw
imu z
a kuku wa kisasa w
alio
chin
jwa z
inate
gem
ew
a k
uto
ka m
achin
jioni.
Kati y
a e
neo lote
lili
loath
iriw
a,
tum
ia s
afu
wim
a h
ii kuja
za idadi
ya h
ekta
zili
zookole
wa.
12
5. Ukaguzi wa nyama
Jin
a la
en
eo
la
ma
ch
injio
/ u
ka
gu
zi
Ma
ele
zo: i)
An
dik
a a
ina
ya
mfu
go
wa
lio
ath
irik
a (
Ng
’om
be
, K
on
do
o, M
bu
zi, N
gu
ruw
e n
.k).
ii)
He
sa
bu
kila
mn
yam
a m
ara
mo
ja. A
ch
a k
isa
nd
uku
kilic
ho
ba
ki w
azi
kw
a m
nya
ma
wa
ain
a m
oja
.
iii)
An
dik
a k
ila
ug
on
jwa
/ h
ali m
oja
iliyo
jito
ke
za k
wa
kila
ms
tari
(ro
w).
iv)
An
dik
a id
ad
i ya
ma
tukio
kw
a k
ila
sa
ba
bu
.
6. Mazao yatokanayo na mifugo
6.1 Maziwa
Ma
ele
zo: H
es
ab
u k
ias
i ch
a m
azi
wa
ya
liyo
zalis
hw
a k
wa
ajili y
a k
uu
za tu
. M
atu
miz
i ya
nyu
mb
an
i h
aya
hu
sia
ni n
a ta
kw
imu
hiz
i.
6.2 Ngozi
Ng'o
mbe
Ain
a y
a m
fug
o (
i)Id
ad
i ya
wa
nya
ma
wa
lio
ath
irik
a (
ii)
Ida
di ya
ma
tukio
kw
a k
ila
sa
ba
bu
(iv) 1 2
Sa
ba
bu
ya
ku
tup
a v
iun
go
/ m
zog
a m
zim
a (
iii)
15
Sia
gi (B
utte
r) (
kg
)
Ma
ziw
a y
a n
g’o
mb
e w
a k
isa
sa
(lita
)
Kia
si ch
a m
azi
wa
ya
liyo
zalis
hw
a
kw
a m
we
zi h
uu
Sa
mli (
Gh
ee
) (k
g)
We
t B
lue
Ziliz
os
ind
ikw
a (
vip
an
de
)
kw
a m
we
zi h
uu
Ng
ozi
za
ng
'om
be
Ng
ozi
za
mb
uzi
/ ko
nd
oo
Ain
a y
a m
aza
o
Ziliz
oka
us
hw
a k
wa
ch
um
vi
Pim
ply
gut
Abscesses
CC
PP
423
Mbuzi
Ma
ziw
a y
a n
g’o
mb
e w
a a
sili (l
ita
)
Jib
ini (C
he
es
e)
(kg
)
Zis
izo
sin
dik
wa
(vi
pa
nd
e)
kw
a m
we
zi h
uu
Ain
a y
a m
aza
o
Ng
ozi
ziliz
oka
us
hw
a k
wa
ju
a
Ma
ele
zo
CB
PP
9 3
Cysts
Fascio
liasis
Liv
er
fluke
16 3
Takw
imu h
izi pia
zin
ate
gem
ew
a
kuto
ka k
atika s
ehem
u r
asm
i za
kuchin
jia (
form
al sla
ugth
ering
poin
ts)
na b
aadhi kuto
ka k
wa
afisa u
ghani am
baye a
nakagua
nyam
a iliy
ochin
jwa s
ehem
u
mbalim
bali.
Som
a m
aele
zo k
wa m
akin
i w
akati
wa k
uja
za jedw
ali
hili
.
Takw
imu z
a m
azao y
a m
aziw
a z
inapatikana k
wenye v
itu
o v
ya k
ukusanyia
/
kuuzia
maziw
a (
milk
colle
ction c
entr
e)
na b
aadhi kuto
ka k
wa w
afu
gaji
au
mig
ahaw
a.
Hesabu k
iasi cha m
aziw
a y
aliy
ozalis
hw
a kwa ajili ya kuuza tu
. M
atu
miz
i ya
nyum
bani hayahusia
ni na takw
imu h
izi kw
a s
ababu n
i vig
um
u k
upata
takw
imu
sahih
i.
Takw
imu z
inapatikana
machin
jioni na
zili
zokaguliw
a
sehem
u m
balim
bali.
13
7. Afya ya Mifugo
7.1 Tiba
Ain
a y
a m
ifu
go
Ida
di ya
wa
lio
ath
irik
a
Ida
di ya
wa
lio
tib
iwa
Ida
di ya
wa
lio
po
na
Ida
di ya
wa
lio
ku
fa
Ng'o
mbe
11
10
Ng'o
mbe
20
20
20
0
Mbuzi
119
113
105
14
7.2 Uogeshaji, kunyunyizia na chanjo
Ain
a y
a m
ifu
go
Ida
di ya
wa
lio
og
es
hw
a
Ida
di ya
wa
lio
nyu
nyi
ziw
a
Id
ad
i ya
wa
lio
ch
an
jwa
Ng'o
mbe
128
Mbuzi
92
Kuku
325
7.3 Huduma za mifugo
Ain
a y
a m
ifu
go
Ku
ka
ta k
wa
toK
uh
as
iK
uh
am
ilis
ha
(AI)
Ku
ka
ta p
em
be
Ku
we
ka
ala
ma
Ku
ka
ta m
ikia
Ku
ka
ta m
en
oK
uka
ta
mid
om
o
Ng
’om
be
Mb
uzi
Ko
nd
oo
Ng
uru
we
Ku
ku
Ba
ta
Ma
ele
zo: U
teke
leza
ji k
ufikia
mw
ezi
hu
u
Alp
hactp
erm
eth
rin
Ain
a y
a u
go
njw
a/ h
ali
CB
PP
Babebio
us
Da
wa
iliyo
tum
ika
NC
D V
accin
e
Delta
meth
rin
Da
wa
iliyo
tum
ika
Ch
an
jo iliyo
tum
ika
Ma
tib
ab
u/ D
aw
a iliyo
tum
ika
Tyl
osin
Bere
nil
Min
yoo
Alb
endezole
Idadi ya w
alio
ath
irik
a n
i
saw
a n
a jum
la y
a idadi ya
walio
pona n
a w
alio
kufa
.
Oro
dhesha m
adaw
a y
ote
yaliy
otu
mik
a k
wa m
atibabu k
atika
kis
anduku k
imoja
na w
eka m
ajin
a
ya k
ibia
shara
(tr
ade n
am
e).
Tum
ia m
sta
ri
mm
oja
kw
a a
ina y
a
mfu
go m
moja
.
Weka jin
a la d
aw
a
la k
ibia
shara
linalo
tum
ika z
aid
i.
Taarifa
hii
inahusu a
lam
a
za k
itaifa a
mbazo
zin
ato
lew
a n
a W
izara
za
Mifugo.
Jaza takw
imu
kuto
kana n
a h
udum
a
zote
zili
zoto
lew
a
katika m
wezi husik
a.
Kam
a w
apo w
afu
gaji
wanaojih
udum
ia
wenyew
e lakin
i
um
eto
a u
shauri,
unaw
eza k
uandik
a
idadi ya m
ifugo
iliyopata
hudum
a.
14
5. Taarifa za Robo Mwaka
Tole
o la
Septe
mba 2
013
Jin
a la
Kiji
ji/ M
taa
/ K
ata
:
Jin
a la
Afisa
Ug
an
i:N
am
ba y
a s
imu
Ro
bo
:
(M
we
zi:
mp
aka
) M
wa
ka
wa
Fe
dh
a:
Ta
reh
e y
a k
uw
asili
sh
a:_
__
__
__
__
__
__
__
__
AN
GA
LIZ
O
1)
Iwap
o k
itu k
inac
houliz
wa
hak
ipo
kw
en
ye k
ijiji/k
ata
yako,
andik
a “
0”
(sifu
ri).
2)
Iwap
o k
itu k
inac
houliz
wa
kip
o k
wenye
kiji
ji/kata
yako,
and
ika
makadirio
kw
a t
ak
wim
u/idad
i.
3)
Tum
ia v
ipim
o v
ya k
itaifa
kw
a k
ila j
edw
ali
vinapo h
itajika.
4)
Som
a k
wa m
akin
i m
aele
zo k
atika k
ila jedw
ali
kabla
ya k
uanza
kuja
za.
1. Hali ya chakula kijiji/ kata
We
ka
ala
ma
Nzu
ri
Wa
sta
ni
Mb
aya
Eleza hali ya upatikanaji wa chakula kwa kipindi cha robo mwaka.
2. Vikundi/Ushirika wa wakulima
2.1 Vyama vya kuweka na kukopa (SACCOs)
Vik
un
di *
Ju
mla
Ma
zao
Ufu
ga
jiU
vuvi
Bia
sh
ara
Ju
mla
Wa
na
um
eW
an
aw
ake
Ma
ele
zo: *
Kik
un
di kim
oja
kih
es
ab
ike
ka
ma
mw
an
ach
am
a m
mo
ja.
2.2 Vikundi vingine vya wakulima
Wa
na
um
eW
an
aw
ake
Ju
mla
Uza
lis
ha
ji
Us
ind
ika
ji
Bia
sh
ara
Uza
lis
ha
ji
Us
ind
ika
ji
Bia
sh
ara
Uza
lis
ha
ji
Us
ind
ika
ji
Bia
sh
ara
Uvu
vi
Ufu
ga
ji
Ma
zao
Ida
di ya
SA
CC
Os
Ida
di ya
wa
na
ch
am
a
Kia
si ch
a m
ko
po
(T
sh
)
Mw
an
ach
am
a m
mo
jam
mo
ja
Ain
a y
a V
iku
nd
iId
ad
i ya
Vik
un
di
Ida
di ya
wa
na
ch
am
a
Ida
di ya
vik
un
di vi
livy
os
ajiliw
aId
ad
i ya
vik
un
di vy
en
ye a
ka
un
ti z
a
be
nki
ida
di ya
ka
ya z
isiz
oku
wa
na
ch
aku
laId
ad
i ya
ka
ya z
en
ye c
ha
ku
la p
un
gu
fuId
ad
i ya
ka
ya z
en
ye c
ha
ku
la c
ha
ku
tos
ha
Ida
di ya
ka
ya z
en
ye c
ha
ku
la n
a z
iad
a
OFISI YA WAZIRI MKUU - TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (OWM-TAMISEMI)
FOMU YA TAARIFA YA ROBO MWAKA YA MPANGO WA MAENDELEO YA KILIMO WA KIJIJI/KATA
(Iw
as
ilishw
e k
wenye k
ata
ka
bla
ya m
wis
ho
wa r
ob
o m
waka k
uto
ka k
wenye k
ijiji,
na w
ilayani m
wis
ho w
a w
iki ya k
wanza
ya m
wezi una
ofu
ata
kuto
ka k
wenye k
ata
)
Ma
ele
zo
Takw
imu h
izi
zin
apatikana
kuto
ka k
wa
Serikali
ya K
ijiji
kupitia
vio
ngozi
wa v
itongoji.
Kaya z
isiz
okuw
a
na c
hakula
ni zile
am
bazo h
aziw
ezi
kupata
hata
mlo
mm
oja
kw
a s
iku.
Kaya z
enye
chakula
pungufu
ni zile
am
bazo
hazili
milo
mitatu
kw
a s
iku.
Chagua h
ali
ya c
hakula
kiji
ji/kata
na w
eka a
lam
a “
v”.
Ele
za k
wa n
ini um
echagua h
ali
ya c
hakula
kiji
ji/kata
kuw
a n
i “n
zuri/
wasta
ni/ m
baya”
kw
a k
utu
mia
via
shiria
kw
a m
fano b
ei ya c
hakula
,
kia
si kili
choliw
a c
ha v
yakula
vya k
inga y
a n
jaa n
k.
Usis
ahau
kuandik
a jin
a la
kiji
ji/kata
na jin
a
lako.
Futa
isiy
ohusik
a
(Kiji
ji/M
taa/K
ata
).
Andik
a idadi ya v
ikundi vili
vyosajil
iwa n
a
Wiz
ara
ya m
am
bo y
a n
dani, H
alm
ashauri
ya W
ilaya n
a v
ikundi vin
avyota
mbuliw
a n
a
Wila
ya.
Takw
imu z
inapatikana k
uto
ka k
wenye
vik
undi vili
vyopo k
ijijin
i.
Uliz
a S
AC
CO
s k
wa k
upata
takw
imu h
izi.
Kia
si cha m
kopo w
a b
iashara
ni m
kopo u
natu
mik
a
kuanzis
ha/e
ndesha b
iashara
katika s
ekta
ya k
ilim
o
mfa
no k
uta
futa
masoko, usin
dik
aji
nk.
15
3. Huduma za ugani.
3.1 Mafunzo kwa wakulima kwa kutumia njia mbalimbali nje ya shamba darasa
Wa
na
um
eW
an
aw
ake
Sa
wa
au
pu
ng
ufu
ya
wik
i
mo
ja
Za
idi ya
wik
i m
oja
Ma
ele
zo: i)
Oro
dh
es
ha
ma
da
ziliz
ofu
nd
ish
wa
kw
a w
aku
lim
a.
Ida
di ya
wa
ku
lim
a w
alio
pa
ta m
afu
nzo
kw
a m
ud
a
Ma
ele
zoN
jia
iliyo
tum
ika
ku
toa
ma
fun
zo
Mto
a m
afu
nzo
/
Mw
eze
sh
aji w
a
ma
fun
zo
Masoko na Usindikaji
Umwagiliaji
Ufugaji
Uvuvi
Mazao
Ida
di ya
wa
ku
lim
a w
alio
pa
ta
ma
fun
zo
Ma
da
ya
ma
fun
zo k
atika
(i)
Mafu
nzo k
wa w
akulim
a k
wa k
utu
mia
njia
mbalim
bali nje ya shamba darasa n
i kw
a
mfa
no m
afu
nzo y
am
eto
lew
a n
a M
AT
I, L
ITI,
chuo k
ingin
e, N
GO
s, C
BO
s, V
ICO
BA
, nk. au
mafu
nzo m
engin
e y
am
eto
lew
a n
a W
ilaya
lakin
i siy
o s
ham
ba d
ara
sa.
Takw
imu z
a w
akulim
a w
alio
pata
mafu
nzo
zitachukuliw
a k
wenye v
ijiji
walip
oto
ka.
Oro
dhesha m
ada z
a m
afu
nzo z
iwe p
ana k
wa
mfa
no u
kulim
a b
ora
wa m
ahin
di nk.
Njia
iliy
otu
mik
a k
uto
a m
afu
nzo n
i kam
a v
ile
sem
inar, w
ork
shop, cours
e, or
stu
dy tour
etc
.
Mto
a m
afu
nzo/ m
wezeshaji
wa m
afu
nzo n
i
kam
a v
ile M
AT
I, L
ITI chuo k
ingin
e, N
GO
s,
CB
Os, V
ICO
BA
, nk.
16
4. Afya ya mimea
4.1 Kuzuia magonjwa/visumbufu kwa njia za kibaiolojia
Ka
ya z
iliz
oh
us
ika
5. Umwagiliaji
5.1 M
azao yanayolimwa katika eneo la umwagiliaji
Ma
sik
a/ V
uli (
v)K
ian
ga
zi (
vi)
Ma
sik
a/ V
uli (
vii)
Kia
ng
azi
(vi
ii)
Ma
sik
a/ V
uli (
ix)
Kia
ng
azi
(x)
Ma
ele
zo:
(iv)
(vi
) (v
iii)
Ma
sik
a/ V
uli -
Ja
za ta
kw
imu
za
en
eo
lililo
pa
nd
wa
(h
a),
uza
lis
ha
ji (
tan
i/h
a)
na
ma
vun
o (
tan
i) k
atika
en
eo
la
skim
u z
ina
zote
ge
me
a u
mw
ag
ilia
ji k
ipin
di ch
a M
as
ika
/ V
uli.
(v)
(vii)
(ix)
Kia
ng
azi
- J
aza
ta
kw
imu
za
en
eo
lililo
pa
nd
wa
(h
a),
uza
lis
ha
ji (
tan
i/h
a)
na
ma
vun
o (
tan
i) k
atika
en
eo
la
skim
u z
ina
zote
ge
me
a u
mw
ag
ilia
ji k
ipin
di ch
a K
ian
ga
zi.
Ma
ele
zo
Ain
a y
a m
aza
o (
i)E
ne
o lililo
pa
nd
wa
(h
a)
(ii)
Uza
lis
ha
ji/ T
ija
(ta
ni/h
a)
(iii)
Ma
vun
o (
tan
i) (
iv)
= (
ii)
x (i
ii)
En
eo
lililo
dh
ibitiw
a (
ha
)A
ina
ya
ug
on
jwa
/ kis
um
bu
fu
Ain
a y
a z
ao
Njia
ziliz
otu
mik
a
Ni viz
uri k
uandik
a n
jia z
a k
iasili
hapa p
ia (
mfa
no k
utu
mia
majiv
u, m
waro
bain
i nk.)
.
Takw
imu h
izi zin
ahusia
na n
a m
azao y
aliy
ozalis
hw
a
katika skimu ya umwagiliaji tu. Skimu
ni eneo
lenye m
iundom
bin
u y
a u
mw
agili
aji
(kis
asa n
a a
sili
)
na lin
alo
tum
ika k
wa s
hughuli
za u
mw
agili
aji
ili
kuzalis
ha m
azao.
Takw
imu z
a eneo lililopandwa p
am
oja
na tija
zin
apatikana k
uto
ka k
wa m
eneja
wa s
kim
u n
a
Cham
a c
ha W
am
wagili
aji
(IO
).
17
6. Mmomonyoko wa ardhi
i) A
ina
ya
mm
om
on
yoko
ia
nd
ikw
e k
wa
lu
gh
a y
a K
iin
ge
reza
7. Eneo la uzalishaji katika kijiji/ kata na njia iliyotumika kulima
7.1 Vuli
Ma
ele
zo: U
sih
es
ab
u m
ara
mb
ili ka
ma
ard
hi ile
ile
im
elim
wa
za
idi ya
ma
ra m
oja
ka
tika
ms
imu
mm
oja
7.2 M
asika
Ma
ele
zo: U
sih
es
ab
u m
ara
mb
ili ka
ma
ard
hi ile
ile
im
elim
wa
za
idi ya
ma
ra m
oja
ka
tika
ms
imu
mm
oja
Lililo
vun
wa
Lililo
pa
liliw
a
Lililo
pa
nd
wa
Lililo
lim
wa
En
eo
Kw
a tre
kta
/ tr
ekta
la
mko
no
(h
a)
(i)
Kw
a k
utu
mia
wa
nya
ma
ka
zi (
ha
)
(ii)
Kw
a je
mb
e la
mko
no
/ m
ko
no
(h
a)
(iii)
Ku
pa
nd
a b
ila
ku
lim
a (
ha
)
(iv)
Ju
mla
ya
en
eo
(h
a)
(v)
= (
i)+
(ii)
+(i
ii)+
(iv)
Lililo
vun
wa
Lililo
pa
liliw
a
Lililo
pa
nd
wa
Lililo
lim
wa
En
eo
Kw
a tre
kta
/ tr
ekta
la
mko
no
(h
a)
(i)
Kw
a k
utu
mia
wa
nya
ma
ka
zi (
ha
)
(ii)
Kw
a je
mb
e la
mko
no
/ m
ko
no
(h
a)
(iii)
Ku
pa
nd
a b
ila
ku
lim
a (
ha
)
(iv)
Ju
mla
ya
en
eo
(h
a)
(v)
= (
i)+
(ii)
+(i
ii)+
(iv)
En
eo
lililo
ha
rib
iwa
(h
a)
Mb
inu
ziliz
otu
mik
aE
ne
o lililo
ka
rab
atiw
a (
ha
)M
ae
lezo
Ain
a y
a m
mo
mo
nyo
ko
(i
)Jin
a la
kijiji/ v
ijiji vi
livy
oh
us
ika
E
neo lili
lovunw
a lin
aw
eza k
utu
mia
vifaa
zaid
i ya v
ilivyota
jwa, m
fano c
om
bin
e
harv
este
r, k
isu n
k.
Majin
a y
a a
ina y
a m
mom
onyoko y
anaw
eza k
uandik
wa k
wa
kiin
gere
za. M
ara
nyin
gi m
ajin
a h
uto
kana n
a
kis
ababis
hi/ c
hanzo. M
fano, gully
ero
sio
n inasababis
hw
a n
a m
aji
am
bayo y
anate
ngeneza k
oro
ngo.
Andik
a m
bin
u z
ilizotu
mik
a k
wa k
ukara
bati.
Kw
a m
kono inatu
mik
a k
upanda
kw
enye e
neo lili
lolim
wa.
Takw
imu h
izi zin
apatikana k
uto
ka k
wenye S
erikali
ya
Kiji
ji na
baadhi kuto
ka k
wa w
am
iliki w
a tre
kta
/ tr
ekta
la m
kono n
a
vifaa v
ingin
e.
18
6. Taarifa za Mwaka
Tole
o la
Septe
mba 2
013
Jin
a la
Kiji
ji/ M
taa
/ K
ata
:
Jin
a la
Afisa
Ug
an
i:N
am
ba y
a s
imu
Mw
ezi
:
M
wa
ka
wa
Fe
dh
a:
T
are
he
ya
ku
wa
sili
sh
a:_
__
__
__
__
__
__
__
__
__
__
(Iw
asilis
hw
e k
wenye k
ata
kabla
ya m
wis
ho w
a m
waka k
uto
ka k
wenye k
ijiji,
na w
ilayani m
wis
ho w
a w
iki ya k
wanza y
a m
waka u
naofu
ata
kuto
ka k
wenye k
ata
)
AN
GA
LIZ
O
1)
Iwapo k
itu k
inachouliz
wa h
akip
o k
wenye k
ijiji
/kata
yako,
andik
a “
0”
(sifu
ri).
2)
Iwapo k
itu k
inachouliz
wa k
ipo k
wenye k
ijiji/
kata
yako,
andik
a m
akadirio
kw
a t
akw
imu/idadi.
3)
Tum
ia v
ipim
o v
ya k
itaifa
kw
a k
ila jedw
ali
vinapo h
itajika.
4)
Som
a k
wa m
akin
i m
aele
zo k
atika k
ila jedw
ali
kabla
ya k
uanza k
uja
za.
1. Utangulizi, Taarifa za msingi za Kijiji/ Kata
Zin
azo
on
go
zwa
na
wa
na
um
e
Zin
azo
on
go
zwa
na
wa
na
wa
ke
Ju
mla
Ida
di ya
ka
ya
Wa
na
um
eW
an
aw
ake
Ju
mla
Ida
di ya
wa
tu
2. Kilimo cha mkataba na makubaliano wa soko
Ida
di ya
ka
ya
zin
azo
sh
irik
i (i
ii)
Ida
di ya
ma
ka
mp
un
i
yaliyo
hu
sik
a (
iv)
Ida
di ya
ka
ya
zin
azo
sh
irik
i (v
i)
Ida
di ya
ma
ka
mp
un
i
yaliyo
hu
sik
a (
vii)
Kilim
o
Ufu
ga
ji
Uvu
vi
Ma
ele
zo: i)
Mka
tab
a w
a s
oko
un
ata
fsir
iwa
ka
ma
ma
ku
ba
lia
no
ka
ti y
a k
aya
/kik
un
di n
a k
am
pu
ni ka
tika
ku
zalis
ha
ma
zao
ya
bia
sh
ara
kw
a m
ka
tab
a m
aa
lum
wa
kis
he
ria
.
v), vi
ii)
An
dik
a jin
a la
za
o k
uu
/bid
ha
a k
atika
ma
ele
zo.
ii)
Ma
ku
ba
lia
no
ya
so
ko
ya
na
tafs
iriw
a k
am
a m
aku
ba
lia
no
ka
ti y
a k
aya
/kik
un
di n
a k
am
pu
ni ya
kilim
o k
atika
ku
zalis
ha
ma
zao
ya
bia
sh
ara
am
ba
yo h
aya
hu
sis
hi m
ka
tab
a. K
am
pu
ni
ina
we
za k
uto
a h
ud
um
a k
wa
ka
ya/k
iku
nd
i h
us
ika
ka
ma
mik
op
o y
a p
em
be
jeo
, m
ad
aw
a y
a k
un
yun
yizi
a m
ime
a n
a v
ifa
a v
ya k
uh
ifa
dh
ia m
avu
no
.
Mka
tab
a w
a s
oko
(Co
ntr
act fa
rmin
g)
(i)
Ma
ku
ba
lia
no
ya
so
ko
(O
ut-
gro
we
rs)
(ii)
Za
o k
uu
/ b
idh
aa
(v)
Za
o k
uu
/ b
idh
aa
(vi
ii)
OFISI YA WAZIRI MKUU - TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (OWM-TAMISEMI)
FOMU YA TAARIFA YA MWAKA YA MPANGO WA MAENDELEO YA KILIMO WA KIJIJI/KATA
Zin
azo
sh
irik
i ka
zi z
a k
ilim
o
Wa
na
os
hir
iki ka
zi z
a k
ilim
o
Ain
a y
a s
hu
gh
uli
Iwapo takw
imu m
pya (
actu
al num
ber)
imekusanyw
a n
a S
erikali
ya k
ijiji,
tum
ia
takw
imu h
iyo.
Kam
a h
akuna takw
imu m
pya, tu
mia
takw
imu z
a W
ilaya. A
fisa u
ghani asik
adirie
mw
enyew
e idadi ya w
atu
ila
atu
mie
takw
imu k
uto
ka W
ilayani.
Vin
gin
evyo, tu
mia
takw
imu z
a s
ensa.
Tum
ia takw
imu
za S
erikali
ya
Kiji
ji.
Usis
ahau k
uandik
a
jina la k
ijiji/
kata
na
jina lako. F
uta
isiy
ohusik
a
(Kiji
ji/M
taa/K
ata
).
19
3. Umwagiliaji
3.1 Skimu ya umwagiliaji
Wa
na
um
eW
an
aw
ake
Wa
na
um
eW
an
aw
ake
Skimu iliyoendelezwa
Skimu ya asili
4. Mashine, zana na vifaa vya kilimo/ ufugaji na uvuvi
Ka
tika
kip
en
ge
le h
iki, o
rod
he
sh
a m
as
hin
e, za
na
au
vifa
a v
ina
vyo
pa
tika
na
ka
tika
kijiji/ k
ata
. M
as
hin
e, za
na
au
vifa
a a
mb
avy
o w
aku
lim
a w
am
ea
zim
a k
uto
ka
vijiji jira
ni h
avi
tah
us
ika
ka
tika
je
dw
ali h
ili.
4.1 Idadi ya mashine/vifaa vya kilimo, ufugaji na uvuvi
Bin
afs
i (i
i)K
iku
nd
i (i
ii)
Bin
afs
i (i
v)K
iku
nd
i (v
)
Ma
ele
zo: (
i) A
nd
ika
jin
a la
ma
sh
ine
am
ba
yo h
aija
tajw
a k
we
nye
oro
dh
a iliyo
kw
en
ye je
dw
ali ju
u.
(ii)
~(v
) A
nd
ika
id
ad
i ya
ma
sh
ine
am
ba
yo in
am
ilik
iwa
na
mtu
bin
afs
i a
u k
iku
nd
i. H
es
ab
u z
ile
zin
azo
milik
iwa
na
se
rika
li a
u ta
as
isi (k
am
pu
ni b
ina
fsi)
zih
es
ab
iwe
ka
tika
oro
dh
a y
a v
iku
nd
i.
Mitu
mb
wi ya
uvu
vi (
Fis
hin
g b
oa
t w
ith
ou
t e
ng
ine
)
Me
ng
ine
yo (
Ta
ja)
Ma
sh
ine
ya
um
em
e y
a k
uka
tia
nya
ma
(Ele
ctr
ic m
eat cutter)
Mitu
mb
wi ya
ulin
zi y
en
ye in
jin
i (P
atr
ol b
oa
t)
Mitu
mb
wi ya
uvu
vi y
en
ye in
jin
i (F
ishin
g b
oat w
ith e
ngin
e)
Vifa
a v
ya m
aji (
Dri
nke
r)
Ma
sh
ine
ya
ku
ka
mu
lia
ma
ziw
a (
Milkin
g m
ach
ine
)
Ma
sh
ine
ya
ku
po
oze
a (
Ch
ille
rs)
Ma
sh
ine
ya
ku
fye
ka
nya
si (M
ow
er)
Ma
sh
ine
ya
ku
ten
ge
ne
zea
nya
si (B
aile
r)
Vifa
a v
ya c
ha
ku
la (
Fe
ed
er)
Tre
kta
(T
racto
r)
Tre
kta
la
mko
no
(P
ow
er
tille
r)
Ma
sh
ine
ya
ku
vun
ia (
Co
mb
ine
ha
rve
ste
r)
No
te: (i
ii)
"En
eo
lin
alo
faa
kw
a u
mw
ag
ilia
ji"
ni e
ne
o a
mb
alo
lin
alim
wa
au
ha
lilim
wi la
kin
i lin
afa
a k
wa
kilim
o c
ha
um
wa
gilia
ji k
atika
skim
u in
ayo
hu
sik
a.
(iv
) "E
ne
o lililo
mw
ag
iliw
a"
ni e
ne
o a
mb
alo
lim
ee
nd
ele
zwa
kw
a a
jili y
a k
ilim
o c
ha
um
wa
gilia
ji k
atika
skim
u iliyo
tajw
a.
Ain
a y
a m
as
hin
e/ vi
faa
(i)
Nzi
ma
Mb
ovu
Sa
ba
bu
ya
ub
ovu
wa
ma
sh
ine
/kifa
a (
vi)
Ha
li y
a s
kim
u
(1=
nzu
ri, 2
=in
ari
dh
ish
a, 3
=in
ah
ita
ji
ma
reke
bis
ho
, 4
=h
aiju
lika
ni)
Ida
di ya
wa
na
ch
am
a k
atika
ch
am
a
ch
a w
am
wa
gilia
ji (
IO)
Ida
di ya
wa
mw
ag
ilia
ji
(wa
na
ch
am
a n
a
wa
sio
wa
na
ch
am
a)
Jin
a la
skim
u (
i)
Ch
an
zo c
ha
ma
ji
(mfa
no
; m
to r
ufiji)
(ii)
En
eo
lin
alo
faa
kw
a u
mw
ag
ilia
ji
(ha
) (i
ii)
En
eo
lililo
mw
ag
iliw
a
(ha
) (i
v)
Ms
imu
wa
um
wa
gilia
ji
(1=
mu
da
wo
te,
2=
ma
sik
a/v
uli,
3=
kia
ng
azi
)
Skim
u y
a u
mw
agili
aji iliyoendelezwa inahusis
ha m
iundom
bin
u y
a k
isasa k
am
a v
ile m
ifere
ji nk. U
sih
esabu
eneo a
mbalo
miu
ndom
bin
u y
a u
mw
agili
aji
haija
kam
ilika.
Skim
u y
a u
mw
agili
aji
ya asili ni ile
am
bayo m
iundo m
bin
u y
ake im
ete
ngenezw
a k
iasili
zaid
i, k
wa m
fano
kutu
mia
mifere
ji is
iyo y
a k
udum
u.
Skim
u n
i eneo lenye m
iundom
bin
u y
a u
mw
agili
aji
(kis
asa n
a a
sili
) na lin
atu
mik
a k
wa s
hughuli
za u
mw
agili
aji
ili
kuzalis
ha m
azao. Takw
imu z
inapatikana k
uto
ka k
wa m
eneja
wa s
kim
u n
a C
ham
a c
ha W
am
wagili
aji.
Takw
imu z
a m
ashin
e h
izi zin
apatikana k
wenye S
erikali
ya K
ijiji
kw
a
sababu m
ashin
e z
ote
zin
azom
ilikiw
a z
inata
mbuliw
a/z
inaoro
dheshw
a n
a
Serikali
ya K
ijiji.
Hesabu m
ashin
e z
inazom
ilikiw
a n
a w
anakiji
ji tu
, na u
sih
esabu m
ashin
e
zin
azokuja
kufa
nya k
azi kuto
ka n
je y
a K
ijiji.
20
4.2 Idadi ya zana za kilimo
a)
Za
na
zin
azo
ko
ko
twa
na
tre
kta
/ tr
ekta
la
mko
no
Bin
afs
iK
iku
nd
i
b)
Za
na
zin
azo
ko
ko
twa
na
wa
nya
ma
ka
zi
Bin
afs
iK
iku
nd
i
Je
mb
e la
ku
sa
wa
zis
ha
(H
arr
ow
)
Ma
sh
ine
ya
ku
pa
nd
a (
Pla
nte
r)
Je
mb
e la
ku
lim
a (
Mo
ldb
oa
rd p
lou
gh
)
Je
mb
e la
ku
tifu
a (
Su
b-s
oile
r)
Je
mb
e la
ku
pa
lilia
(W
ee
de
r)
Je
mb
e la
ku
ka
tua
(R
ipp
er)
Je
mb
e la
ma
tuta
(R
idg
er)
Mko
ko
ten
i (C
art
)
Me
ng
ine
yo (
taja
)
Ma
ele
zo: A
nd
ika
jin
a la
za
na
am
ba
zo h
azi
jata
jwa
kw
en
ye o
rod
ha
iliyo
kw
en
ye je
dw
ali ju
u.
Te
la (
Tra
ile
r)
Me
ng
ine
yo (
Ta
ja)
Ain
a y
a z
an
aN
zim
a
Je
mb
e la
ku
lim
a (
Dis
k p
lou
gh
)
Je
mb
e la
ku
tifu
a (
Su
b-s
oile
r)
Je
mb
e la
ku
pa
lilia
(W
ee
de
r)
Ma
sh
ine
ya
ku
pu
liza
da
wa
za
mim
ea
(B
oo
m s
pra
yer)
Je
mb
e la
ku
ka
tua
(R
ipp
er)
Re
ki ya
ku
ku
sa
nyi
a n
yas
i (R
ake
fo
r H
ay
Ma
kin
g)
Ain
a y
a z
an
aN
zim
a
Je
mb
e la
ku
sa
wa
zis
ha
(H
arr
ow
)
Ma
sh
ine
ya
ku
pa
nd
a (
Pla
nte
r)
Takw
imu z
a z
ana
zin
apatikana k
wa
wam
iliki.
21
4.3 Idadi ya vifaa vinavyotumiwa kwa mkono
Ma
jem
be
ya
mko
no
Vis
u v
ya k
uch
un
iaN
yavu
za
ku
vulia
Vyu
ma
vya
ku
we
ke
a a
lam
a*
Nyi
ng
ine
(ta
ja)
Ma
ele
zo: *K
wa
ajili y
a u
tam
bu
zi w
a m
ifu
go
4.4 M
ashine za kusindika mazao ya Kilimo
Bin
afs
i (i
i)K
iku
nd
i (i
ii)
Bin
afs
i (i
v)K
iku
nd
i (v
)
Ma
ele
zo: H
es
ab
u id
ad
i ya
ma
sh
ine
ziliz
op
o k
ijijin
i/ k
we
nye
ka
ta.
(i)
An
dik
a jin
a la
ma
sh
ine
ka
ma
ha
ija
tajw
a k
we
nye
oro
dh
a iliyo
po
ju
u k
we
nye
je
dw
ali.
(ii)
~(v
) A
nd
ika
id
ad
i ya
ma
sh
ine
am
ba
yo in
am
ilik
iwa
na
mtu
bin
afs
i a
u k
iku
nd
i. K
wa
zile
zin
azo
milik
iwa
na
se
rika
li n
a ta
as
isi (k
am
pu
ni b
ina
fsi)
ziw
ekw
e k
atika
um
ilik
i w
a v
iku
nd
i.
Ku
sin
dik
a n
yam
a
Ku
sin
dik
a n
go
zi
Ga
ri la
ku
be
be
a n
yam
a
Ga
ri la
ku
be
be
a m
azi
wa
Ku
ten
ge
ne
zea
ba
rafu
Ku
sin
dik
a m
aza
o y
ato
ka
na
yo n
a s
am
aki
Me
ng
ine
yo (
Ta
ja)
Ku
sin
dik
a p
am
ba
Ku
ba
ng
ulia
(P
ulp
eri
es
)
Ku
ka
mu
lia
ma
futa
Ku
sa
ga
un
ga
Mb
ovu
Sababu y
a u
bovu
wa m
ashin
e (
vi)
Nzi
ma
Ku
pa
su
a m
be
gu
za
ma
futa
Ku
on
do
a m
ag
an
da
(S
he
llin
g)
Ku
ten
ge
ne
zea
he
i
Ku
sin
dik
a m
aza
o y
ato
ka
na
yo n
a m
azi
wa
Ku
toto
les
he
a v
ifa
ran
ga
Pa
mp
u y
a k
up
uliza
da
wa
(mim
ea
/mifu
go
)
Ku
pu
ku
ch
ua
Ain
a y
a m
as
hin
e (
i)
Takw
imu z
a m
ashin
e h
izi zin
apatikana k
wenye S
erikali
ya K
ijiji
kw
a s
ababu
mashin
e z
ote
zin
azom
ilikiw
a z
inata
mbuliw
a/z
inaoro
dh
eshw
a n
a S
erikali
ya K
ijiji
na
baadhi kuto
ka k
wa w
am
iliki.
Mashine za kisasa z
ihesabiw
e k
wenye jedw
ali
hili
. K
am
a mashine za kienyeji
zip
o, zija
zw
e k
wenye m
engin
eyo.
Nam
na y
a k
ukadhiria
idadi ya m
aje
mbe y
a m
kono n
i kw
a m
fano k
utu
mia
idadi ya k
aya z
inazoshirik
i kili
mo
(Jedw
ali
Na.1
) na k
ila k
aya ina m
aje
mbe m
aw
ili/ m
ata
tu, au k
utu
mia
idadi ya w
atu
wanaoshirik
i kili
mo n
a
kila
mm
oja
ana jem
be m
oja
nk.
22
5. Huduma za ugani
5.1 Mafunzo ya wakulima kupitia shamba darasa
Wa
na
um
eW
an
aw
ake
Wa
na
um
eW
an
aw
ake
216
914
16
92
25
341
33
36
41
33
374
25
612
56
211
212
28
24
12
28
240
16
27
62
18
Ma
ele
zo: i)
Oro
dh
es
ha
ma
len
go
ya
ma
sh
am
ba
da
ras
a k
wa
kila
se
kta
.
ii)
An
dik
a id
ad
i ya
ma
sh
am
ba
da
ras
a y
aliyo
tum
ika
ku
tim
iza
le
ng
o h
us
ika
.
iii)
An
dik
a id
ad
i ya
wa
ku
lim
a w
alio
an
za s
ha
mb
a d
ara
sa
.
Ida
di ya
sh
am
ba
da
ras
a (
ii)
Uzalis
haji
bora
wa z
ao la
aliz
eti
Le
ng
o la
sh
am
ba
da
ras
a (
i)
Ida
di ya
wa
ku
lim
a
wa
na
otu
mia
elim
u y
a
ma
fun
zo
yaliyo
tole
wa
Ma
ele
zo
Ida
di ya
wa
lio
an
za (
iii)
Mu
da
wa
ma
fun
zo
(sik
u)
Ida
di ya
vijiji
vilivy
oh
ud
um
iw
a
Ida
di ya
wa
lio
hitim
u
Masoko na Usindikaji
Mazao
Hifa
dhi bora
ya n
afa
ka
Mengineyo
Ufugaji
Ufu
gaji
bora
wa k
uku
wa k
ienye
ji
Mata
yarisho b
ora
wa n
gozi
Ufu
gaji
bora
wa m
buzi w
a m
aziw
a
Uvuvi
Lengo la s
ham
ba d
ara
sa
liwe p
ana k
wa m
fano k
ilim
o
bora
cha m
ahin
di, u
fugaji
wa k
uku w
a k
ienyeji
nk.
Walio
hitim
u n
i w
ale
walio
hudhuria
mafu
nzo y
a s
ham
ba
dara
sa a
ngala
u k
wa
asili
mia
75.
Hudum
a z
a u
ghani ni zile
zin
azoto
lew
a n
a s
erikali
au
sekta
bin
afs
i kupitia shamba darasa tu
.
Idadi ya w
akulim
a
wanaotu
mia
elim
u y
a
mafu
nzo n
i w
ale
wanaotu
mia
elim
u k
atika s
hughuli
zao z
a
kili
mo.
Muda w
a m
afu
nzo n
i
idadi ya s
iku z
a
kukuta
na n
a s
iyo
cro
p c
ycle
.
23
6. Pembejeo
6.1 Mbolea za viwandani
Ain
a y
a m
bo
lea
SA
CA
N
UR
EA
TS
P
DA
P
NP
K 1
0:1
0:1
0
NP
K 2
5:5
:5
NP
K 6
:20
:18
/ 1
0:1
8:2
4
NP
K 4
:17
:15
NP
K 1
7:1
7:1
7
MR
P (
Min
jin
gu
Ro
ck P
ho
sp
ha
te)
MO
P
Me
ng
ine
yo (
Ta
ja)
Ma
ele
zo: P
ia k
ias
i ch
a m
bo
lea
in
ayo
tum
ika
ka
tika
ku
zalis
ha
ma
lis
ho
ya
mifu
go
iju
mu
ish
we
.
Ma
ele
zoM
ah
ita
ji k
wa
mw
aka
(ta
ni)
Ma
tum
izi kw
a m
wa
ka
(ta
ni)
Mahitaji
ya p
em
beje
o (
6.1
-6.3
) yaandaliw
e m
wanzoni m
wa m
waka (
mw
ezi w
a s
aba)
na taarifa
ya u
tekele
zaji
ya m
waka iandaliw
e m
wis
ho
wa m
waka (
mw
ezi w
a s
ita).
Mahitaji/
male
ngo
yaandaliw
e k
wa k
utu
mia
vig
ezo h
usik
a n
a
kuw
ashirik
isha
wakulim
a/w
afu
gaji.
Matu
miz
i ya m
waka
yanapatikana kuto
ka d
uka la
pem
beje
o lili
lopo k
ijijin
i/kata
ni
au k
uto
kana n
a h
udum
a/
ushauri u
lioto
lew
a.
24
6.2 Viatilifu/ Viuadudu
Ain
a y
a k
iatilifu
/ kiu
ad
ud
uK
ipim
o
(kg
/ lita
)
Ma
tum
izi kw
a
mw
aka
A: D
aw
a z
a k
uu
a w
ad
ud
ulit
a40
A: D
aw
a z
a k
uu
a w
ad
ud
ulit
a60
A: D
aw
a z
a k
uu
a w
ad
ud
ulit
a20
A: D
aw
a z
a k
uu
a w
ad
ud
ulit
a50
A: D
aw
a z
a k
uu
a w
ad
ud
u
B: D
aw
a z
a fa
ng
as
ilit
a0.5
B: D
aw
a z
a fa
ng
as
ikg
20
B: D
aw
a z
a fa
ng
as
ikg
1
B: D
aw
a z
a fa
ng
as
ikg
0.2
5
B: D
aw
a z
a fa
ng
as
i
C: D
aw
a z
a m
ag
ug
ulit
a100
C: D
aw
a z
a m
ag
ug
ulit
a350
C: D
aw
a z
a m
ag
ug
u
C: D
aw
a z
a m
ag
ug
u
C: D
aw
a z
a m
ag
ug
u
D: S
um
u y
a p
an
yalit
a0.1
D: S
um
u y
a p
an
ya
D: S
um
u y
a p
an
ya
D: S
um
u y
a p
an
ya
D: S
um
u y
a p
an
ya
E: D
aw
a z
a k
ud
hib
iti n
de
ge
uh
ari
bifu
E: D
aw
a z
a k
ud
hib
iti n
de
ge
uh
ari
bifu
E: D
aw
a z
a k
ud
hib
iti n
de
ge
uh
ari
bifu
E: D
aw
a z
a k
ud
hib
iti n
de
ge
uh
ari
bifu
E: D
aw
a z
a k
ud
hib
iti n
de
ge
uh
ari
bifu
F: M
en
gin
eyo
(ta
ja)
F: M
en
gin
eyo
(ta
ja)
F: M
en
gin
eyo
(ta
ja)
F: M
en
gin
eyo
(ta
ja)
F: M
en
gin
eyo
(ta
ja)
Ma
ele
zo: *
An
dik
a jin
a la
bid
ha
a.
Rid
om
il
Jin
a la
kia
tilifu
/ kiu
ad
ud
u *
RA
T C
IDE
Blu
e c
opper
EC
Dith
ane M
. 45
Acte
llic 5
0E
C
DU
RS
BA
N
Kara
te
Thio
nex
Zin
c
Gra
moxone
Roundup
Ma
ele
zo
Andik
a k
ilo a
u lita
hapa.
Matu
miz
i ya m
waka
yanapatikana kuto
ka d
uka la
pem
beje
o lili
lopo k
ijijin
i/kata
ni
au k
uto
kana n
a h
udum
a/
ushauri u
lioto
lew
a.
25
6.3 Mbegu bora
Mb
eg
u z
en
ye
ub
ora
un
ao
tam
bu
lika
(Qu
ality
De
cla
red
Se
ed
)
Mb
eg
u z
en
ye
ub
ora
ulio
thib
itis
hw
a
(Ce
rtifie
d s
ee
d)
Ma
hin
di
Kili
ma
400
50
Ma
hin
di
Sta
ha
300
30
Ma
hin
di
Stu
ka
200
Ma
hin
di
TM
V I
250
100
Ma
hin
di
Mp
un
ga
Mp
un
ga
Mp
un
ga
Mp
un
ga
Mp
un
ga
Ma
ha
rag
eC
. W
onder
30
Ma
ha
rag
e
Ma
ha
rag
e
Ma
ha
rag
e
Ma
ha
rag
e
Mta
ma
Macia
180
30
Mta
ma
Wahi
150
Mta
ma
Ng
an
o
Ng
an
o
Ng
an
o
Alize
tiR
ecord
50
Alize
ti
Alize
ti
Me
ng
ine
yo (
taja
)
Me
ng
ine
yo (
taja
)
Me
ng
ine
yo (
taja
)
Ma
hita
ji k
wa
mw
aka
(kg
)
Ma
tum
izi kw
a m
wa
ka
(kg
)
Ma
ele
zo
450
Ain
a y
a z
ao
Ain
a y
a m
be
gu
bo
ra (
Oro
dh
es
ha
)
1,2
00
150
50
Mbegu zenye ubora unaotambulika
(QDS)
zin
azalis
hw
a n
a w
akulim
a
walio
pata
mafu
nzo n
a k
uru
husiw
a
kuzalis
ha n
a k
uuza n
dani ya k
ata
.
Mbegu zenye ubora uliothibitishwa n
i
zile
zin
azozalis
hw
a n
a taasis
i za u
tafiti w
a
kili
mo (
kw
a m
fano A
SA
).
Matu
miz
i ya m
waka y
anapatikana kuto
ka
duka la p
em
beje
o lili
lopo k
ijijin
i/kata
ni au
kuto
ka h
udum
a/u
shauri u
lioto
lew
a.
Mahitaji/
male
ngo
yaandaliw
e k
wa
kutu
mia
vig
ezo h
usik
a
na k
uw
ashirik
isha
wakulim
a/w
afu
gaji.
Mazao m
engin
e z
aid
i
ya h
ayo y
aliy
ota
jwa
yaandik
we k
wenye
mengin
eyo. K
am
a n
i
mic
he, yaandik
we
idadi na u
toe m
aele
zo
sehem
u h
usik
a.
26
7. Idadi ya mifugo
Nya
ma
Ma
ziw
a
1. Ng’ombe
Ng
’om
be
du
me
* 725
7
28
760
Ng
’om
be
jik
e**
1,5
00
10
127
1,6
37
Ma
ks
ai*
**103
12
115
Mta
mb
a**
**1,2
27
58
1,2
85
Nd
am
a d
um
e302
5
53
360
Nd
am
a jik
e321
60
381
Ma
ks
ai w
a k
ulim
a200
200
Jumla ndogo ng’ombe
4,3
78
22
338
4,7
38
2. Kondoo
Ko
nd
oo
du
me
633
2
635
Ko
nd
oo
Jik
e
1,0
79
4
1,0
83
Jumla ndogo kondoo
1,7
12
6
1,7
18
3. Mbuzi
Mb
uzi
du
me
1,9
00
6
85
1,9
91
Mb
uzi
jik
e2,0
08
2
203
2,2
13
Jumla ndogo mbuzi
3,9
08
8
288
4,2
04
4. Mifugo Mingine
Ng
uru
we
127
50
177
Nya
ti m
aji
0
0
Pu
nd
a3
3
Fa
ras
i213
213
Ng
am
ia0
0
Mb
wa
Pa
ka
112
112
Su
ng
ura
5. Ndege
Ida
di ya
wa
as
ili
Wa
nya
ma
Wa
Ma
yai
Ju
mla
Ku
ku
5,2
23
112
145
5,4
80
Ba
ta16
16
Ba
ta m
zin
ga
00
Ka
ng
a27
27
* N
g’o
mb
e d
um
e n
i a
mb
aye
ha
jah
as
iwa
an
atu
miw
a k
wa
ku
zalis
ha
mb
eg
u.
** N
g’o
mb
e jik
e n
i a
mb
aye
am
ew
ah
i ku
zaa
an
ga
lau
ma
ra m
oja
.
***
Ma
ks
ai n
i n
g’o
mb
e d
um
e a
liye
ha
siw
a m
we
nye
um
ri z
aid
i ya
mw
aka
mm
oja
.
****
M
tam
ba
ni n
g’o
mb
e jik
e m
we
nye
um
ri w
a m
iaka
ka
ti y
a m
mo
ja n
a m
ita
tu a
mb
aye
ha
jaza
a.
Ju
mla
Id
ad
i w
a k
isa
sa
A
ina
ya
mn
yam
aId
ad
i w
a a
sili
Ju
mla
ya
wa
lio
sa
jiliw
a
Ma
ele
zo: H
es
ab
u id
ad
i ya
wa
nya
ma
wo
te k
as
oro
in
ayo
milik
iwa
na
wa
ku
lim
a w
aku
bw
a (
larg
e s
ca
le fa
rme
rs)
am
ba
o w
an
afu
ga
ng
'om
be
za
idi ya
50
, m
bu
zi/k
on
do
o/n
gu
ruw
e z
aid
i ya
10
0 k
wa
pa
mo
ja a
u m
mo
jam
mo
ja, ku
ku
/ba
ta/b
ata
mzi
ng
a/s
un
gu
ra z
aid
i ya
10
00
, w
an
aw
eza
pia
ku
wa
we
nye
ma
ka
zi y
a k
ud
um
u/s
ha
mb
a la
ku
du
mu
, w
an
atu
mia
ma
sh
ine
(m
fan
o z
a k
uka
mu
lia
,
ku
nyu
we
sh
ea
ma
ji n
k),
na
wa
na
fan
ya u
fug
aji w
a k
ibia
sh
ara
(m
bin
u z
a k
isa
sa
ka
tika
ufu
ga
ji),
na
wa
na
ha
ti y
a k
um
ilik
i a
rdh
i.
Kam
a h
akuna takw
imu y
a idadi ya
ng’o
mbe w
a k
ila a
ina, unaru
husiw
a
kuju
mlis
ha idadi ili
yopo n
a k
uja
za
kw
enye “
jum
la n
dogo y
a n
g’o
mbe”.
Takw
imu
zin
apatikana k
uto
ka
kw
a S
erikali
ya K
ijiji
na b
aadhi kuto
ka k
wa
wafu
gaji.
27
8. Miundombinu katika mifugo
Nzi
ma
Mb
ovu
Ma
hita
ji h
alis
iId
ad
i ya
zilizo
sa
jiliw
a
1
2
2
5
3
5
1
2
5
1
10
2
5
2
2
5 5
1
1
2
1
2
Ma
ele
zo: i) A
nd
ika
jin
a la
miu
nd
o m
bin
u k
am
a ip
o z
aid
i ya
hiy
o iliyo
tajw
a h
ap
o ju
u
* Je
ng
o la
Ma
ch
injio
ni m
ah
ali a
mb
ap
o w
an
yam
a w
an
ach
injw
a n
a k
uw
a n
yam
a (
ha
ku
na
us
ind
ika
ji)
** K
aro
ni m
ah
ali p
a k
uch
injia
wa
nya
ma
, kw
en
ye s
aka
fu k
atika
en
eo
la
wa
zi
***
Kitu
o c
ha
ku
toto
lea
vifa
ran
ga
kin
ah
ita
ji v
ite
nd
ea
ka
zi a
mb
avy
o v
ita
tum
ika
ku
zalis
ha
vifa
ran
ga
kw
a s
iku
mo
ja k
atika
uku
bw
a w
ow
ote
.
9. Eneo la malisho (Grazing land)
Ain
a y
a m
fug
o (
i)Id
ad
i ya
wa
nya
ma
(ii)
En
eo
lin
alo
tum
ika
(ha
) (i
v)
Ng
'om
be
4
,378
Mb
uzi
3
,908
Ko
nd
oo
1
,712
Pu
nd
a3
Ma
ele
zo:
(ii)
Id
ad
i ya
wa
nya
ma
wa
lio
po
kw
en
ye e
ne
o la
ma
lis
ho
.
(iii)
En
eo
lin
alo
faa
na
lin
aju
mlis
ha
lin
alo
tum
ika
na
lis
ilo
tum
ika
.
(iv)
En
eo
ha
lis
i a
mb
alo
lin
atu
mik
a k
ulis
hia
wa
nya
ma
.
(vi)
En
eo
lililo
pe
wa
ha
ti.
Sa
ba
bu
ya
ub
ovu
wa
miu
nd
om
bin
u
Uku
bw
a w
a e
ne
o lin
alo
milik
iwa
kis
he
ria
(T
ota
l A
rea
Le
as
ed
) (h
a)
(vi)
3
,557
3
,531
0 3
,531
Uku
bw
a w
a e
ne
o la
ku
lis
hia
wa
nya
ma
kijijin
i/ k
ata
(h
a)
(iii)
Ba
nio
la
ku
du
mu
(P
erm
an
en
t cru
sh
)
Ka
ro *
*
Bir
ika
la
ku
nyw
ea
ma
ji (
Wa
ter
Tro
ug
h)
Jo
sh
o la
wa
nya
ma
wa
do
go
(M
bu
zi, K
on
do
o, M
bw
a)
Se
he
mu
ya
ku
nyu
nyu
zia
da
wa
mifu
go
(S
pra
y R
ace
)
Kitu
o c
ha
ku
toto
lea
vifa
ran
ga
Kitu
o c
ha
ku
ku
sa
nyi
a m
azi
wa
Uku
bw
a w
a e
ne
o lililo
pim
wa
kw
a a
jili y
a m
alis
ho
(To
tal D
em
arc
ate
d A
rea
) (h
a)
(v)
Jo
sh
o la
wa
nya
ma
wa
ku
bw
a (
Ng
’om
be
, P
un
da
)
Ba
nd
a la
ng
ozi
La
mb
o
Bu
ch
a
Mn
ad
a
Gh
ala
Me
ng
ine
yo (
Ta
ja)
Ain
a y
a m
iun
do
mb
inu
Je
ng
o la
ma
ch
injio
*
Uw
e m
akin
i katika k
uandik
a m
ahitaji
halis
i ya m
iundom
bin
u
kw
a s
ababu takw
imu h
izi zin
atu
mik
a k
wa a
jili ya m
ipango y
a
VA
DP
/DA
DP
nk.
Takw
imu h
izi zin
apatikana s
erikali
ya k
ijiji
kw
a s
ababu e
neo
lote
lin
asajil
iwa n
a o
fisi. U
kubw
a w
a e
neo lin
alo
mili
kiw
a
kis
heria lin
ahesabiw
a p
am
oja
na e
neo lote
am
balo
linam
ilikiw
a n
a m
tu b
inafs
i, k
ikundi am
a taasis
i.
Kam
a e
neo lili
lopo h
alij
apim
wa, w
eka m
akis
io u
kis
hin
dw
a
acha w
azi, p
ia takw
imu z
inaw
eza k
upatikana k
uto
ka S
erikali
ya K
ijiji.
28
10. Malisho ya mifugo
10.1 Malisho ya mifugo yaliyopandwa na kuendelezwa
Ida
di ya
ma
sh
am
ba
En
eo
(h
a)
Uza
lis
ha
ji w
a
mb
eg
u (
kg
)
* R
ob
ota
mo
ja la
he
i lin
a u
zito
wa
kilo
20
.
10.2 Masalia ya mazao
Ain
a y
a z
ao
* R
ob
ota
mo
ja lin
a u
zito
wa
kilo
20
.
11. Njia mbalimbali za mawasiliano (TV, radio, simu, nk.)
11.1 TV na Radio
Kitu
o c
ha
TV
kin
ach
op
atika
na
TB
C
ITV
Sta
r T
V
Vitu
o v
ya T
V v
ya k
ija
mii, ta
ja:
Ka
ma
kitu
o c
ha
TV
/ R
ad
io c
ha
kijamii k
ipo
na
kin
aru
sh
a k
ipin
di ch
a k
ilim
o n
a u
fug
aji h
ew
an
i, ja
za je
dw
ali h
ili.
Jin
a la
ch
om
bo
ch
a h
ab
ari
11.2 Simu
Jin
a la
ka
mp
un
i ya
sim
u
Sa
sa
tel
Tig
o
TT
CL
Vo
da
co
m
Air
tel
Za
nte
l
Me
ng
ine
yo, ta
ja
Ida
di ya
vijiji vi
na
vyo
fikiw
a n
a h
ud
um
a
Jin
a la
kip
ind
iM
ara
ng
ap
i kw
a w
iki
Ain
a y
a ta
ari
fa
Ra
dio
Fre
e A
fric
a
Vitu
o v
ya R
ad
io v
ya k
ija
mii, ta
ja:
Ra
dio
1
TB
C T
aifa
Ida
di ya
vijiji vi
na
vyo
fikiw
a n
a h
ud
um
aK
itu
o c
ha
Ra
dio
kin
ach
op
atika
na
Ida
di ya
vijiji vi
na
vyo
fikiw
a n
a
hu
du
ma
Ida
di ya
ma
rob
ota
*/ b
an
da
li (
bu
nd
le)
yaliyo
zalis
hw
a
En
eo
la
ma
sh
am
ba
ya
liyo
tum
ika
kw
a
ma
lis
ho
(g
raze
d in
situ
) (h
a)
Ma
ele
zo
Ida
di ya
ma
rob
ota
/ b
an
da
li (
bu
nd
le)
yaliyo
zalis
hw
a (
He
i*)
Ma
ele
zo
Andik
a v
ipin
di vya k
ilim
o, ufu
gaji,
na u
vuvi
am
bavyo v
inaru
shw
a k
uto
ka k
ituo c
ha T
V/
Radio
cha k
ijam
ii na u
naw
eza
kuta
zam
a/k
usik
iliza u
kiw
a K
ijijin
i/K
ata
ni m
wako.
Takw
imu h
izi zin
aw
eza k
upatikana k
uto
ka
taasis
i za k
ilim
o/m
ifugo m
fano L
ITI nk.
Taja
jin
a la k
ituo c
ha T
V/
Radio
cha k
ijam
ii
kin
achopatikana k
atika
Kiji
ji/K
ata
yako.
Toa taarifa
za r
adio
na
TV
za T
anzania
tu.
Takw
imu h
izi zin
aw
eza k
upatikana k
uto
ka
kw
a w
afu
gaji.
29
7. Uzoefu Uliojitokeza Pamoja Na Mambo Tuliyojifunza
Ukusanyaji wa takwimu:
� Fomu hizi zinaeleza nini kinatakiwa kujazw
a katika taarifa kwa ufasaha, inategemewa kuwa Maafisa Ugani watajaza kwa urahisi
fomu hizi. Awali ilionekana kuwa kabla ya kutumia fomu hii baadhi ya takwimu/taarifa zilikuwa hazitolewi, hivyo fomu imesaidia
sana.
� Fomu hii inakusanya taarifa nyingi za sekta ya Kilimo yaani mazao, mifugo, ushirika nk.
� Fomu hizi zitajazw
a kwa urahisi sana iwapo Maafisa Ugani watatumia kumbukumbu za taarifa za kila siku (daftari la kilimo)
kutokana na kuwatembelea wakulim
a.
� Ni muhimu sana kushirikiana kati ya Maafisa Ugani wa Vijiji na Kata ili kugawana m
ajukumu vizuri na hivyo kurahisisha
ukusanyaji wa taarifa/takwimu.
� Ni muhimu pia kushirikiana na viongozi wa vitongoji pamoja na m
aafisa watendaji wa vijiji ili kutoa taarifa/takwimu sahihi .
� Wakati Afisa Ugani wa Kijiji anapokuwa likizo, inashauriwa akabidhi kazi zake kwa Afisa Ugani mwenzake kutoka Kijiji jirani baada
ya kushauriana na Afisa Ugani wa Kata ili aweze kumsaidia kuandaa taarifa. Kwa Maafisa Ugani wa Kata, wanaweza kumkabidhi
Afisa Ugani wa Kijiji chini ya Kata yake ili aweze kuandaa taarifa ya Kata.
Utayarishaji wa taarifa:
� Kabla ya kuanza kutumia fomu hii, Maafisa Ugani wa Vijiji walikuwa wanachelewa kuwasilisha taarifa zao katika Kata. Lakini
baada ya kuanza kutumia fomu hii, taarifa zao zinawasilishwa kwa m
uda m
uafaka kulingana na tarehe walizokubaliana (mfano
tarehe 30 ya m
wisho wa m
wezi).
� Maafisa Ugani sasa wanapata karatasi za kuandikia taarifa kila m
wezi kutoka W
ilayani.
30
� Fomu hii imepunguza kazi ya uandaaji wa taarifa m
aana Maafisa Ugani wanahamishia tu kumbukumbu zao za kazi kwenye fomu
hii iliyoandaliw
a.
� Fomu hii imewawezesha Maafisa Ugani kuwa na takwimu nzuri na za m
pangilio m
moja (uniform
).
Faida ya utumiaji wa fomu hii:
� Fomu hii inawakumbusha Maafisa Ugani kazi zao za kila siku, na hivyo kulazimika kuweka kumbukumbu zao za kila siku kama
vile taarifa za m
vua nk.
� Kwa kutumia fomu hii, Maafisa Ugani wanalazimika kuwatembelea wakulim
a m
ara nyingi zaidi kuliko ilivyokuwa hapo awali.
� Kwa kutumia fomu hii Maafisa Ugani wanalazimika kufanya kazi zaidi na katika eneo kubwa kuliko ilivyokuwa hapo awali na hivyo
imewasaidia kupata takwimu zote kwa wakati m
moja.
� Takwimu hizi zimewafanya Maafisa Ugani kuwa karibu sana na wafugaji na wakulim
a.
Matumizi ya takwimu:
� Fomu hii imerahisisha utunzaji wa kumbukumbu katika ngazi ya Kijiji na Kata.
� Kwa kupitia fomu hii, imepunguza idadi ya taarifa za m
ara kwa m
ara zinazohitajika na m
aafisa m
balim
bali kutoka wilayani, kwa
sababu imekidhi mahitaji ya takwimu zote m
uhimu W
ilayani.
� Takwimu/taarifa hizi zinasaidia sana katika kuandaa m
ipango m
ingi, kama vile kugawa chakula cha m
saada wakati wa njaa.
� Takwimu/taarifa husaidia katika kuandaa Mipango Kazi ya Maafisa Ugani.
31
Mrejesho:
� Maafisa kutoka wilayani wameshauriwa kutembelea afisa wa ugani wa Kata na Vijiji ili kutoa m
rejesho na kuboresha ubora wa
taarifa zinazoandaliw
a. Baada ya m
atembezi hayo, afisa wa ugani anakuwa na ujasiri wa namna ya kujaza fomu.
� Kutokana na kutumia fomu hizi, Maafisa Ugani wa Vijiji na Kata wamekuwa wakiwatembelea watendaji wa Kijiji/Kata m
ara kwa
mara ili kukusanya taarifa na kubadilishana uzoefu juu ya namna ya kutunza kumbukumbu.
32
Jedwali la kubadilisha vipim
o (Conversion table)
Vipim
oConversions
1 h
ek
ta=
10
,00
0 s
q m
ita
(10
0 x
10
0 m
ita
)1
he
kta
= 2
.47
ek
ari
1 e
ka
ri
= 4
05
0 s
q m
ita
1 e
ka
ri=
ha
tua
70
kw
a 7
0
1 k
ilo
mit
a
= 1
,00
0 m
ita
1 f
uti
= 3
0.4
8 s
en
tim
ita
1 h
atu
a=
3 f
uti
1 t
an
i=
1,0
00
kg
s
Mlinganisho kwa kilo (Kg Equivalents)
Mahindi
10
01
8R
um
be
sa
14
0Alzeti
60
12
Matango
80
Mpunga
75
15
Ufuta
10
02
0Cauliflower
50
Mtama
10
01
8Karanga
50
10
Kabichi
50
Uwele
10
01
8Mawese
10
0Mchicha
50
Ulezi
12
02
0Nazi
75
Spinachi
45
Ngano
75
15
Maharage ya Soya
10
02
0Nyanya
90
Shayiri
75
15
Mbegu za Nyonyo
10
02
0Biringanya
70
Mihogo
60
12
Kunde
10
02
0Vitunguu
80
16
Viazi vitamu
80
16
Mbaazi
10
02
0Karoti
11
0Viazi mviringo
80
16
Choroko
10
02
0Ndizi
12
0Viazi vikuu
80
16
Dengu
10
02
0Embe
13
0Gimbi
80
16
Njugu mawe
10
02
0Papai
10
0Pamba
50
10
Maharage
10
02
0Chungwa
13
0Tumbaku
70
14
Tangawizi
75
15
Chenza
11
0
Kahawa
55
Pilipili kali
85
Pera
11
0
Chai
60
Iliki
10
0Apple
11
0
Pareto
60
12
Nanasi
90
18
Kakao
60
Parachichi
14
0
Mpira
Tikiti maji
80
Miwati (Wattle)
90
Tunda damu
11
0
Miwa
12
0Mapesi (Pear)
11
0
Katani
13
0
Korosho
80
Se
nsa
ya
sa
mp
uli
ya
kil
imo
mw
ak
a 2
00
2/0
3
kg
s
Sta
nd
ard
(kg
s)N
on
-sta
nd
ard
Sta
nd
ard
(kg
s)
No
n-s
tan
dar
d
Jin
aJi
na
Ain
a y
a m
aza
oA
ina
ya
ma
zao
Kir
ob
aD
ebe
kg
sK
iro
ba
Deb
e
Nafaka
Mazao
yatokanayo na
mizizi
Mbogamboga
Mazao ya mafuta
Mazao ya viwandani
Mazao ya jamii ya
kundeViungo
Matunda
Ain
a ya
maz
ao
Sta
nd
ard
(k
gs
)N
on
-sta
nd
ard
Kir
ob
aD
eb
eJ
ina
kgs
33
Orodha ya mazao
Na.
Sub category
1Nafaka
Ma
hin
di
Mp
un
ga
Mta
ma
Uw
ele
Ule
ziN
ga
no
Sh
ayi
ri
2Mazao yatokanayo na
mizizi
Mih
og
oV
iazi
vita
mu
Via
zi
mvi
rin
go
Via
zi v
iku
uG
imb
i
3Mazao ya viwandani
Pa
mb
aT
um
ba
ku
Ka
ha
wa
Ch
ai
Pa
reto
Ka
ka
oM
pir
aM
iwa
ti
(Wa
ttle
)M
iwa
Ju
teK
ata
ni
Ko
ros
ho
4Mazao ya mafuta
Alize
tiU
futa
Ka
ran
ga
Ma
we
se
Na
ziM
ah
ara
ge
ya S
oya
Mb
eg
u z
a
Nyo
nyo
Mib
on
o
5Mazao ya jamii ya kunde
Ku
nd
eM
ba
azi
Ch
oro
ko
Nje
ge
reD
en
gu
Nju
gu
ma
we
Ma
ha
rag
e
6Viungo
Ta
ng
aw
izi
Pilip
ili
ma
ng
aG
ilig
ilia
ni
Md
ala
sin
iB
inza
riV
an
illa
Pilip
ili ka
liK
ara
fuu
Vitu
ng
uu
sw
au
mu
Ilik
iP
ap
rika
Ma
tan
go
Uyo
ga
Ca
uliflo
we
rK
ab
ich
iM
ch
ich
aS
pin
ach
i
Ka
bic
hi
ch
ina
(Ch
ine
se
ca
bb
ag
e)
Nya
nya
Bir
ing
an
yaV
itu
ng
uu
Pilip
ili h
oh
oK
aro
ti
Nya
nya
ch
un
gu
Mn
afu
Fig
iri
Le
ek
Sa
lad
iB
am
ia
Nd
izi m
biv
u
(Sw
ee
t
Ba
na
na
)
Nd
izi m
bic
h
(Pla
nta
in)
Em
be
Pa
pa
iC
hu
ng
wa
Ch
en
zaP
era
Ap
ple
Na
na
si
Pa
rach
ich
iT
ikiti m
aji
Lim
au
Nd
imu
Tu
nd
a d
am
uM
ap
ea
si
(Pe
ar)
Ma
pe
sh
en
i
(Pa
ss
ion
fru
it)
9Maua
Wa
rid
i (R
os
e)
Ch
rys
an
the
-
mu
mC
arn
atio
nA
ste
rG
yps
op
hyl
laG
ing
er
ros
eH
elia
nth
us
10
Mengineyo
Ch
oya
(Ro
zella
)
Items
7Mbogamboga
8Matunda
![Rasimu Ya 2 Ya Taarifa Ya Utafititi-Ufaulu K4 2010[1]](https://img.pdfslide.net/doc/110x75/545ed725af795949708b4a2f/rasimu-ya-2-ya-taarifa-ya-utafititi-ufaulu-k4-20101.jpg)
