Zajęcia 1Zajęcia 1

Mózg i umysł

dr Urszula Górska

Zakład Psychofizjologii

Mózg i umysł

dr Urszula Górska

Zakład Psychofizjologii

Lektura obowiązkowaLektura obowiązkowa

James W. Kalat

• Biologiczne podstawy psychologii

Wydawnictwo Naukowe PWN

Oraz materiały z zajęć!

James W. Kalat

• Biologiczne podstawy psychologii

Wydawnictwo Naukowe PWN

Oraz materiały z zajęć!

2

Lektura dodatkowaLektura dodatkowa

Michael S. Gazzaniga

Richard B. Ivry

George R. Mangun

• Cognitive Neuroscience: The Biology of the Mind (Third Edition lub nowsze)

W. W. Norton & Company 2008

Michael S. Gazzaniga

Richard B. Ivry

George R. Mangun

• Cognitive Neuroscience: The Biology of the Mind (Third Edition lub nowsze)

W. W. Norton & Company 2008

3

Podręcznik do neuroanatomiiPodręcznik do neuroanatomii

Olgierd Narkiewicz i Janusz Moryś

• Neuroanatomiaczynnościowa i kliniczna

Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Olgierd Narkiewicz i Janusz Moryś

• Neuroanatomiaczynnościowa i kliniczna

Wydawnictwo Lekarskie PZWL

4

5

Terminy zajęć

PIĄTKI

Grupa 1: 9:30-11:00

Grupa 2: 11:15-12:45

Podobna ilość osób w grupach?

6

Tematy zajęć

Mózg i umysł (Rozdział 1.1) 28 lutego

Metody badania układu nerwowego (R 4.1 + ramki Metody) 6 marca

Mechanizmy kontroli ruchowej (R 8.2) + zaburzenia kontroli ruchowej 13 marca

Sen i czuwanie (R 9) 20 marca

Zmysły mechaniczne, słuch (R 7.1, 7.2) 27 marca

Mechanizmy widzenia do kory, percepcja barw (R 6.1) 3 kwietnia

Korowe mechanizmy widzenia (R6.2) 17 kwietnia

Emocje (R 12) 24 kwietnia

Asymetria funkcjonalna i język (R 14) 8 maja

Zaburzenia psychiczne (R15.2, 15.3) 15 maja

- 22 maja

Uzależnienia (R 15.1) + Smak, węch, podstawowe zasady

funkcjonowania uwagi w mózgu (R 7.3, 7.4) 29 maja

EGZ 0 5 czerwca

Zasady zaliczeniaZasady zaliczenia

• obecność– obowiązkowa, max 2 nieusprawiedliwione nieobecności; jeśli więcej nie można podejść do egzaminu

• egzamin testowy jednokrotnego wyboru z wybranych rozdziałów z Kalata oraz treści zajęć

• koordynator kursu: dr hab. MirosławWyczesany (prof UJ)

• obecność– obowiązkowa, max 2 nieusprawiedliwione nieobecności; jeśli więcej nie można podejść do egzaminu

• egzamin testowy jednokrotnego wyboru z wybranych rozdziałów z Kalata oraz treści zajęć

• koordynator kursu: dr hab. MirosławWyczesany (prof UJ)

7

8

Mózg a umysłMózg a umysł

• problem psychofizyczny (ang. mind-body problem) – jaki jest związek pomiędzy umysłem a mózgiem?

– Zjawiska mentalne oddziałują przyczynowo nazjawiska fizykalne

– czy nasze myśli i uczucia to nic innego, jak impulsy elektryczne w mózgu?

• problem psychofizyczny (ang. mind-body problem) – jaki jest związek pomiędzy umysłem a mózgiem?

– Zjawiska mentalne oddziałują przyczynowo nazjawiska fizykalne

– czy nasze myśli i uczucia to nic innego, jak impulsy elektryczne w mózgu?

Źródła problemu psychofizycznegoŹródła problemu psychofizycznego

– nieobserwowalność umysłu – tylko mózg i neurony są dostępne badaniu obiektywnemu

– wyjaśnienia teleologiczne a kauzalne

• neurobiologia: stosuje się wyłącznie wyjaśnienia kauzalne

• jak „przetłumaczyć” wyjaśnienia teleologiczne na wyjaśnienia kauzalne?

– problem intencjonalności stanów umysłowych

• świadome stany umysłowe mają charakter intencjonalny (cecha skierowania, „aboutness”)

• procesy neuronalne nie mają charakteru intencjonalnego

• w jaki sposób intencjonalność stanów umysłowych może być realizowana przez działanie układu nerwowego?

– świadomość

• „trudny” problem świadomości

– nieobserwowalność umysłu – tylko mózg i neurony są dostępne badaniu obiektywnemu

– wyjaśnienia teleologiczne a kauzalne

• neurobiologia: stosuje się wyłącznie wyjaśnienia kauzalne

• jak „przetłumaczyć” wyjaśnienia teleologiczne na wyjaśnienia kauzalne?

– problem intencjonalności stanów umysłowych

• świadome stany umysłowe mają charakter intencjonalny (cecha skierowania, „aboutness”)

• procesy neuronalne nie mają charakteru intencjonalnego

• w jaki sposób intencjonalność stanów umysłowych może być realizowana przez działanie układu nerwowego?

– świadomość

• „trudny” problem świadomości

9

10

dualizmdualizm

• twórca: Kartezjusz

• umysł i ciało to dwie odrębne rodzaje substancji

• istnieją niezależnie od siebie

• mogą na siebie wpływać– problem: interakcja umysł-ciało narusza zasadę

zachowania energii

• paralelizm

• twórca: Kartezjusz

• umysł i ciało to dwie odrębne rodzaje substancji

• istnieją niezależnie od siebie

• mogą na siebie wpływać– problem: interakcja umysł-ciało narusza zasadę

zachowania energii

• paralelizm

11

dualizmdualizm

• Dualizm Johna Ecclesa

• Świadomość powstała w wyniku selekcji naturalnej, a więc musi wpływać na świat fizyczny

• Psychon – jednostka mentalna, oddziałuje naDendron – jednostka fizykalna

• Czy materialism jest w stanie wyjaśnićintencjonalność?

• P – teoria (“folk psychology”)

• Dualizm Johna Ecclesa

• Świadomość powstała w wyniku selekcji naturalnej, a więc musi wpływać na świat fizyczny

• Psychon – jednostka mentalna, oddziałuje naDendron – jednostka fizykalna

• Czy materialism jest w stanie wyjaśnićintencjonalność?

• P – teoria (“folk psychology”)

12

mentalizmmentalizm

• rozwiązanie monistyczne• istnieją wyłącznie byty umysłowe

• Berkeley: esse = percipi– istnieć jest tożsame z byciem spostrzeganym– nie możemy być pewni obiektywnego istnienia świata

materialnego

• rozwiązanie monistyczne• istnieją wyłącznie byty umysłowe

• Berkeley: esse = percipi– istnieć jest tożsame z byciem spostrzeganym– nie możemy być pewni obiektywnego istnienia świata

materialnego

13

materializmmaterializm

• rozwiązanie monistyczne

• istnieje wyłącznie materia, na ogół rozumiana jako to, o czym (aktualnie) mówią fizycy (fizykalizm)

• teoria identyczności - stany umysłowe są identyczne ze stanami mózgu

• anomalny monizm

• materializm eliminacyjny – psychologia to rodzaj „magicznego” opisu aktywności mózgu, który zostanie kiedyś naukowo w pełna wyjaśniony

• funkcjonalizm – stany mentalne są stanami funkcjonalnymi, powiązanymi przyczynowo z wejściem I wyjściem system; metafora komputerowa

• rozwiązanie monistyczne

• istnieje wyłącznie materia, na ogół rozumiana jako to, o czym (aktualnie) mówią fizycy (fizykalizm)

• teoria identyczności - stany umysłowe są identyczne ze stanami mózgu

• anomalny monizm

• materializm eliminacyjny – psychologia to rodzaj „magicznego” opisu aktywności mózgu, który zostanie kiedyś naukowo w pełna wyjaśniony

• funkcjonalizm – stany mentalne są stanami funkcjonalnymi, powiązanymi przyczynowo z wejściem I wyjściem system; metafora komputerowa

14

materializmmaterializm

• emergentyzm – to, co mentalne wyłania się z tego co fizyczne; umysł jest wytworem pracy złożonego mózgu, ale nie da się zredukować do aktywności pojedynczych neuronów („całość jest czymś więcej niż sumą części”)

• epifenomenalizm – to co mentalne nie jest sprawczeprzyczynowo; świadomość jest „wydzieliną” mózgu, to co się dzieje w naszym umyśle nie ma wpływu na jego pracę ani na zachowanie

• teoria podwójnego aspektu - pomiędzy materializmem a dualizmem; mózg i umysł to dwa odrębne, ale komplementarne aspekty jednej rzeczywistości

• emergentyzm – to, co mentalne wyłania się z tego co fizyczne; umysł jest wytworem pracy złożonego mózgu, ale nie da się zredukować do aktywności pojedynczych neuronów („całość jest czymś więcej niż sumą części”)

• epifenomenalizm – to co mentalne nie jest sprawczeprzyczynowo; świadomość jest „wydzieliną” mózgu, to co się dzieje w naszym umyśle nie ma wpływu na jego pracę ani na zachowanie

• teoria podwójnego aspektu - pomiędzy materializmem a dualizmem; mózg i umysł to dwa odrębne, ale komplementarne aspekty jednej rzeczywistości

David Chalmers: dwa rodzaje problemów świadomości

David Chalmers: dwa rodzaje problemów świadomości

• łatwe problemy i trudny problem świadomości (Chalmers, 1994)– problemy łatwe: procesy neuronalne i psychiczne

związane ze świadomością – rozpoznawanie bodźców, kontrola uwagowa, dostęp werbalny do treści świadomych, mechanizmy snu i pobudzenia

– problem trudny: problem subiektywności doznań świadomych: jak to jest być w danym stanie mentalnym; „dlaczego fizyczne procesy prowadzą do bogactwa doznań wewnętrznych, zamiast przebiegać „w ciemnościach?” Dlaczego w ogóle jesteśmy świadomi?

• łatwe problemy i trudny problem świadomości (Chalmers, 1994)– problemy łatwe: procesy neuronalne i psychiczne

związane ze świadomością – rozpoznawanie bodźców, kontrola uwagowa, dostęp werbalny do treści świadomych, mechanizmy snu i pobudzenia

– problem trudny: problem subiektywności doznań świadomych: jak to jest być w danym stanie mentalnym; „dlaczego fizyczne procesy prowadzą do bogactwa doznań wewnętrznych, zamiast przebiegać „w ciemnościach?” Dlaczego w ogóle jesteśmy świadomi?

argument z wiedzy (Jackson, 1982)argument z wiedzy (Jackson, 1982)

• Marysia jest specjalistką w dziedzinie kolorów: wie wszystko na temat tego, jak mózg przetwarza informacje na temat barwy

• może wyjaśnić dokładnie to, co dzieje się w mózgu człowieka od momentu, gdy fotony dotrą do oka, aż do momentu, gdy człowiek wypowie zdanie „To jest kolor zielony”

• Marysia żyje w czarno-białym pomieszczeniu

• pewnego dnia Marysia wychodzi z pomieszczenia i obserwuje barwy własnymi oczami, widzi czerwone pomidory i żółte kwiaty

• Marysia jest specjalistką w dziedzinie kolorów: wie wszystko na temat tego, jak mózg przetwarza informacje na temat barwy

• może wyjaśnić dokładnie to, co dzieje się w mózgu człowieka od momentu, gdy fotony dotrą do oka, aż do momentu, gdy człowiek wypowie zdanie „To jest kolor zielony”

• Marysia żyje w czarno-białym pomieszczeniu

• pewnego dnia Marysia wychodzi z pomieszczenia i obserwuje barwy własnymi oczami, widzi czerwone pomidory i żółte kwiaty

• czy Marysia dowiedziała się czegoś nowego o kolorach po wyjściu z czarno-białego pomieszczenia?

• czy Marysia dowiedziała się czegoś nowego o kolorach po wyjściu z czarno-białego pomieszczenia?

„Jak to jest być nietoperzem?”„Jak to jest być nietoperzem?”

• Thomas Nagel (1974)

– co jest najważniejsze w świadomości? –SUBIEKTYWNOŚĆ, punkt widzenia, niepowtarzalna perspektywa, koloryt , konfiguracja przeżyć

– trudne w definicji (jedynie 1-os. perspektywa)

– „jak to jest być danym organizmem, dla tego organizmu”, np. nietoperze posługują się echolokacją

• czy wiedza o funkcjonowaniu nietoperza i strukturze jego organizmu pozwala dowiedzieć się, jak to jest być nietoperzem, przeżywać świat jako nietoperz?

• Thomas Nagel (1974)

– co jest najważniejsze w świadomości? –SUBIEKTYWNOŚĆ, punkt widzenia, niepowtarzalna perspektywa, koloryt , konfiguracja przeżyć

– trudne w definicji (jedynie 1-os. perspektywa)

– „jak to jest być danym organizmem, dla tego organizmu”, np. nietoperze posługują się echolokacją

• czy wiedza o funkcjonowaniu nietoperza i strukturze jego organizmu pozwala dowiedzieć się, jak to jest być nietoperzem, przeżywać świat jako nietoperz?

18

problem świadomościproblem świadomości

• Qualia – subiektywne stany towarzyszące stanommózgu

• D. Dennett: trudny problem świadomości jest iluzją, która jest efektem dużej liczby nierozwiązanych łatwych problemów

• Neuronalne korelaty świaodmości

• Qualia – subiektywne stany towarzyszące stanommózgu

• D. Dennett: trudny problem świadomości jest iluzją, która jest efektem dużej liczby nierozwiązanych łatwych problemów

• Neuronalne korelaty świaodmości