228
24/07/2021 https://translate.googleusercontent.com/translate_f 1/228 စာမျက်ာ ဤနာဆာပံရိပ်သည်ဂိဟ်တအေြခြပကမာေြမ၏အြမင်များေပါင်းစပ်ထားြခင်းြဖစ်သည်။ လပ်ရန် မတြပင်လံးပံရိပ် NASA သိပ ံပညာင်များဂိဟ်၏ကွဲြပားြခားနားေသာအစိတ်အပိင်းများ၏ေလ့လာေတွ ိချက်ေပါင်းစပ်။ (အေကး: NASA / GSFC / NOAA / USGS) အာကာသမကည့ ်လင်ကမာေြမသည်သက် ိအမျိးမျိး၏ကွဲြပားြခားနားမင့ ပတ်သက်၍ သဲလွန်စမ ိပါ အဲဒီမာေနထိင်ပါ။ ကမာေပ ိပထမဆံ းေသာပံစံများသည်ြဖစ်ိ းြဖစ်စဟယဆကသည် အပင်များမတိင်မီသမဒရာအတွင်းစ်ေပါင်းဘီလီယံင့ ်ချီ။ တည် ိခဲ့ေသာေသးငယ်ေသာသက် ိများ တိရ စာန်ေတွေပလာတယ်။ ငါတိ ့င့ ်ရင်း ီးကမ်းဝင်ေသာိ ့တိက်သတ ဝါများ၊ ငက်များင့ ်ပန်းများအားလံးသည် လွန်ခဲ့ေသာစ်ေပါင်း ၁၃၀ ၂၀၀ သန်းအကားြဖစ်ေပ ခဲ့သည်။ လသားများေနထိင်ကသည် စာမျက်ာ

NASA / GSFC / NOAA / USGS)

  • Upload
    others

  • View
    16

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 1/228

စာမျက��ာ ၁

ဤနာဆာပ�ရပသည�ဂ�ဟတ�အေြခြပ�ကမ�ာေြမ၏အြမငများေပါငးစပထားြခငးြဖစသည။ လ�ပရနေြမတြပငလ�းပ�ရပ NASA သပ�ပညာ��ငများ�ဂ�ဟ၏ကြပားြခားနားေသာအစတအပ�ငးများ၏ေလလာေတ� ��ချကေပါငးစပ။(အေ�ကး:NASA / GSFC / NOAA / USGS)

အာကာသမ��ကညလ�ငကမ�ာေြမသညသက��အမျ�းမျ�း၏ကြပားြခားနားမ���င ပတသက၍ သလနစမ��ပါအဒမ�ာေနထ�ငပါ။ ကမ�ာေပ� ��ပထမဆ�းေသာပ�စများသညြဖစ��းြဖစစ�ဟ�ယ�ဆ�ကသညအပငများမတ�ငမသမ�ဒ�ရာအတငး��စေပါငးဘလယ��ငချ။ တည��ခေသာေသးငယေသာသက��များတရစ�ာနေတေပ�လာတယ။ ငါတ�� �ငရငး��းက�မးဝငေသာ��တ�ကသတ� ဝါများ၊ င�ကများ��ငပနးများအားလ�းသညလနခေသာ��စေပါငး ၁၃၀ မ� ၂၀၀ သနးအ�ကားြဖစေပ� ခသည။ လ�သားများေနထ�င�ကသည

စာမျက��ာ ၂

Page 2: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 2/228

ဤကမ�ာ�ဂ�ဟသညလနခေသာ��စေပါငး ၂.၅ သနးသာ��ငလနခေသာ��စေပါငး ၂၀၀,၀၀၀ အတငးသာြဖစသညယေနက���ပတ�ကသ�လ�သားများသညစတင��ာေဖလာ�ကသည။

• သပ�နညးကျနညးလမး၏အဆငများက�အကျ�းချ�ပေဖာြပပါ• ေသးေဆာငြခငးဆ�ငရာကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�က���တယ�ဆငြခငြခငး��င� �ငးယ��ပါ• အေြခခသပ���ငအသ�းချသပ�၏ပနးတ�ငများက�ေဖာြပပါ

ယခငကအြပာေရာငအစမးေရာငေရည�များဟ�ေခ�တငေသာဤ (က) cyanobacteria များက�ဤေနရာတင 300x magnification တငြပသညအလငးဏ�ေအာက��ကမ�ာေြမ၏သကတမးအရငဆ�းအချ� � ြဖစသည။ ဤေရ�ကား (ခ) stromatolitesAustraliaစေ�တးလျအေနာကပ�ငး�� Thetis ေရကန၏ကမးေြခများသညအလ�ာများြဖငဖ�စညးထားေသာေ��းေဟာငးအေဆာကအအ�များြဖစသညေရတမပ�ငး၌ cyanobacteria ၏။ (ခရကဒစ - NASA မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊ ခခ��သအလစဆင၏အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊ Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)

ဇဝေဗဒဆ�တာဘာလ။ �� း�� းေလးေြပာရလ�ငဇဝေဗဒသညသက��များက�ေလလာြခငး��ငအချငးချငး��င၎ငးတ�၏ပတဝနးကျင��ငအတ�၎ငးတ�၏အြပနအလ�န။ ဒါကအလနကျယြပန သညဇဝေဗဒ၏အတ�ငးအတာကျယြပန ေသာေ�ကာင� �ငအဓပ�ါယ။ ဇဝေဗဒပညာ��ငများမ�ေလလာ��ငသညေဂဟစနစ��ငေြမတြပငလ�းသ�ဆလတစခ�၏ဏ�သ�မဟ�တ submicroscopic အြမငသက���ဂ�လ ([link]) ။ ေနစ�သတငးများက�နားေထာငြခငး၊ဇဝေဗဒ၏��ေထာငများစာက�ေနတ�ငးေဆးေ�း�ကသည။ ဥပမာအားြဖင၊ လတတေလာသတငးေခါငးစ�များEscherichia coli ပါဝငသည ( [link]ဟငး���ယရကအတကြဖစပားမ���င Salmonella ေြမပေထာပတအတကညစညမး။ အြခားဘာသာရပများအားထ�တမ�များပါဝငသညေအအ�ငဒအကစ၊ အယလဇ�ငးမားေရာဂါ��ငကငဆာတ�အတကက�သနညးက���ာေဖရန။ ကမ�ာလ�းဆ�ငရာတငအတ�ငးအတာအရသ�ေတသများစာသညကမ�ာ�ဂ�ဟက�ကာကယရန၊ ေြဖ��ငးရနနညးလမးများက���ာေဖရနစတပ�ငးြဖတထား�ကသညပတဝနးကျငဆ�ငရာြပissuesနာများ��ငရာသဥတ�ေြပာငးလမ�၏အကျ�းသကေရာကမ�များက�ေလ�ာချ��ငသည။ ဤအကြပားြခားနားအားလ�း�က�းပမးမ�ဇဝေဗဒ၏စညးကမး၏ကြပားြခားနားေသာ��ေထာငျ� ��ငဆကစပေသာေန�ကသည။

ဒစကငဖတစစေဆးတအလကထရနမ�ကခ��ဂရပဖစမ�ာေတ�ရတ အက��ရစချးယား coli ( အးက�လ ) ဘကတးရးယားေတဟာပ�မ�နပါပဗတာမငေက��ငအြခားအာဟာရဓာတများစ�ပယ�ြခငးက�က�ညေသာက���ပတ�၏အစာေြခလမးေ�ကာငးများမ�ေနထ�ငသ�များ။သ�ေသာေရာဂါြဖစပားမ�များအတကတစခါတစရဗ�ငးရတပ�းမ �ားများသညတာ ၀ န��သည။ (အေ�ကး: အရစ Erbe၊

စာမျက��ာ ၃

USDA, ARS ��စခ�လ�းမ� Christopher Pooley မ�ဒဂျစတယအေရာငေြပာငးြခငး

Page 3: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 3/228

EMU)

သပ�လ�ပငနးစ�

ဇဝေဗဒသညသပ�ပညာတစခ�ြဖစသည၊ သ�ေသာသပ�ပညာဆ�သညမ�ာအဘယနညး။ ဇဝေဗဒ၏ေလလာမ���ငအတ�အဘယအရာက�မ�ေဝပါဘ�းအြခားသပ�နညးကျစညးကမးများ? သပ�ပညာ (လကတင သပ�ပညာ မ� “ အသပညာ” ဟ�အဓပ�ာယရေသာ) မ�ြဖစ��ငသညအထ�းသြဖငေယဘ�ယျအမ�နတရားများသ�မဟ�တအေထေထဥပေဒများ၏လ�ပငနးလညပတမ�များက�ဖ�းကယေသာအသပညာအြဖစသတမ�တသညဝယယ�ြခငး��ငသပ�နညးကျနညးလမးအားြဖငစမးသပ�ပးအခါ။ ဒါဟာဒအဓပ�ါယကေန��ငး��ငးလငးလငးြဖစလာသညသပ�နညးကျနညးလမး၏အသ�းြပ�မ�သပ�အတကအဓကအခနးကဏ plays မ�ပါဝငသည။ အဆ�ပါသပ�နညးကျနညးလမးြဖစပါတယစမးသပချကများ��ငဂ��တစ�ကေလလာေရးတ�ပါဝငသညသတမ�တထားေသာေြခလ�မးများ��ငအတ�သ�ေတသနတစခ�နညးလမး။

သပ�နညးကျနညးလမး၏အဆငများက�ေနာကပ�ငးတငအေသးစတေလလာသားမညြဖစေသာလညးအများဆ�းြဖစသညဤနညးလမး၏အေရး�ကးေသာ��ေထာငများသညထပခါတလလြပ�လ�ပြခငးအားြဖငယ�ဆချကများက�စစေဆးြခငးြဖစသညစမးသပမ�ေတ။ တစ ဦး ကအယ�အဆစမးသပ��ငသညြဖစရပတစခ�များအတကအ�ကြပ���ငးြပချကြဖစပါတယ။သပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ြခငးသညသပ���ငသကဆ�ငေသာလညးဆ�းြဖတရာတငမလ�ေလာကပါသပ�ဆ�တာဘာလ။ ၎ငးသညသပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ရနအေတာေလးလယက�ေသာေ�ကာငြဖစသည��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒကသ�ေသာစညးကမးချကများ၊စတပညာ��ငဘ�မေဗဒပညာသညသပ�နညးကျနညးက�ပ�မ�အသ�းချလာသည��ငအမ�အသ�းချမ�နညးလာသညစမးသပချကများြပနလ�ပရနခကခသည။

သ�ေသာဤေလလာမ�နယပယသညသပ�ပညာများဆကလက��ေနေသးသည။ တ ဦး တညးေသာလညးေ��းေဟာငးသ�ေတသနစ�းစားပါထပတလလစမးသပချကမလ�ပ��ငပါ၊ ယ�ဆချကက�ေထာကခေနဆြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင, တစ ဦးေ��းေဟာငးသ�ေတသနပညာ��ငသညေ��းေဟာငးယ�ေကျးမ�တစခ�တည��သညဟ�ယ�ဆ��ငသညအ�း။ ေနာကထပယ�ဆချကဒယ�ေကျးမ�၏အမျ�းမျ�းေသာဝေသသလက�ဏာများ��ငပတသက။ လ�ပ��င��ငဤအယ�အဆများက�ဆကလကေထာကခမ�သ�မဟ�တမ�နကနမ���မ��ေတ� ����ငသညသညအြခားေတ� ��ချကများအေနြဖငဝေရာဓ။ တစ ဦး ကအယ�အဆမ�နကနေ�ကာငးအတညြပ�သအ�ရြဖစလာေပမည။ သအ�ရတစခ�သညေလလာေတ� ��ချကသ�မဟ�တြဖစရပများအတက��ငးြပချကစမးသပ�ပးအတညြပ�ခသည။ သပ�ပညာသညပ�ေကာငးသညစ�ကဝuniverse◌ာ၏သေဘာသဘာဝက�နားလညသေဘာေပါကရန�က�းစားေ�ကာငးေလလာမ�၏လယကငးအြဖစသတမ�တခသည။

သဘာဝသပ�

စာမျက��ာ ၄

သဘာဝသပ�ြပတ�ကတစခ�မ�ာဘာေတြမငေတ�ရမလ။ ဖားလား အပငများလား ဒ�င��ေဆာအ��းစ�? ဦး ေ��ာကရအလ�ပလ�ပပ�က�ြပပါ။ ကမ�ာ�ဂ�ဟတစခ� ေကျာကမျက��ငသတ� �များ? ဒါမ�မဟ�တဒတစခါလညးအားလ�းအထက? သပ�တငနက�တ� ေဗဒ၊ ဇဝေဗဒ၊သပ�, ဘ�မေဗဒ, ယ�တ� ေဗဒ, ��ပေဗဒ, ဓာတ�ေဗဒ��ငသခ�ျာ ([link]) ။ သ�ေသာသ�တ�အားလယကငး��ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ��ငဆကစပေသာသပ�ပညာ��င၎ငး၏ြဖစရပများ��ငြဖစစ�များြဖစ�ကသညသဘာဝသပ�ဟ�ယ�ဆ�ကသည။ ထ�ေ�ကာငသဘာဝသပ�ြပတ�က၌မဆ�ပါဝင��ငသညအထကတငေဖာြပထားေသာပစ�ညးများ။

သပ�ပညာနယပယအမျ�းမျ�းတငနက�တ� ေဗဒ၊ ဇဝေဗဒ၊ ကနပျ�တာသပ�၊ယ�တ� ေဗဒ, ��ပေဗဒ, ဓာတ�ေဗဒ, သခ�ျာ��ငများစာေသာအြခားနယပယ။ (ခရကဒစ -“ ပ�

Page 4: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 4/228

အယဒတာ” / Flickr)

သဘာဝသပ�တငမညသညအရာများပါဝငသညက�ဆ�းြဖတရနလ�းဝသေဘာတ�ညမ�မ��ပါ။သ�ေသာ။ က�မးကျငသ�အချ� �အတကသဘာဝသပ�များသညနက�တ� ေဗဒ၊ ဇဝေဗဒ၊ ဓာတ�ေဗဒ၊သပ���င��ပေဗဒ။ အြခားပညာ��ငေတကသဘာဝသပ�ဘ ၀ က�သပ�ဘာသာခဖ�ေရးချယ�ကတယ၊သက��အရာများက�ေလလာ�ပးဇဝေဗဒ��ငအသကမဟ�တေသာအရာများက�ေလလာသညကာယသပ�တ�ပါ ၀ ငသည��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒတ�ပါဝငသည။ ထ�ကသ�ေသာအြဖစအချ� �ေသာစညးကမးများက�ဇဝ��ပေဗဒ��ငဇဝဓာတ�ေဗဒဘဝ��င��ပပ�ငးဆ�ငရာသပ�ပညာအေပ�တညေဆာက��ငြဖစ�ကသညinterdisciplinary ။ တစခါတစရတငသဘာဝသပ�က�“ ခကခေသာသပ�” ဟ�ရည��နးေလ��သညအေရအတကအချကအလကများ၏အသ�းြပ�မ�အေပ�အားက�း; လ�အဖ�အစညး��ငလ�အြပ�အမ�က�ေလလာသညလ�မ�သပ�များြဖစသညစ�စမးစစေဆးမ�များ��ငေတ� ��ချကများက�ေမာငး��ငရနအရညအေသးအကြဖတချကများက�အသ�းြပ�ရနပ�များသည။

အ�သစရာမဟ�တပါကဇဝေဗဒ၏သဘာဝသပ�တငဌာနခများ၊ ဆလဇဝေဗဒပညာ��ငများသညဆလဖ�စညးပ���ငလ�ပေဆာငမ�က�ေလလာသည၊တစခ�လ�းက�သက��များ၏ဖ�စညးပ�။ ဇဝကမ�ေဗဒက�ေလလာေနတဇဝေဗဒပညာ��ငေတကေတာအာ��စ�က�ကတယတစ ဦး သက��များ၏ြပညတငးေရးလညပတမ�။ ဇဝေဗဒ၏အချ� �ေသာေနရာများသညသးြခားအမျ�းအစားများက�သာအာ��စ�ကသညသက��များ၏။ ဥပမာအားြဖင��က�ေဗဒပညာ��ငများသညအပငများက�ေလလာ�က�ပးသတ� ေဗဒပညာ��ငများသညတရစ�ာနများက�အထ�းြပ��ကသည။

သပ�နညးကျကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�

စာမျက��ာ ၅

အရာတစခ�မ�ာသပ�နညးကျပ�စအားလ�း��ငေတ� ��ငသည -“ သရန” အ��မရညမ�နးချက။ သချငစတ��ငစ�စမးေရးေကာမ��ငသညသပ�ပညာဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကတနးအားြဖစသည။ သပ�ပညာ��ငများနားလညရန��ာ�ကာေလာကမ�ာ�ကး��ငကလညပတပ�။ ဤသ� ြပ�ရနသ�တ�သညယ�တ� ဆ�ငရာစ�းစားေတးေခ�နညး��စနညးက�အသ�းြပ�သည။inductive ဆငြခငြခငး��င� �တယ�ဆငြခငြခငး။

inductive ဆငြခငြခငးသညဆငြခငတ�တရား��ငသကဆ�ငေသာေလလာေတ� ��ချကများက� အသ�းြပ�၍ ယ�တ� ����စ�းစားဆငြခငြခငးြဖစသညေယဘ�ယျနဂ�းချ�ပ။ ဒလ�ကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�အမျ�းအစားက�သပ�ပညာမ�ာေတ� ��ငတယ။ တစ ဦး ကဘဝသပ�ပညာ��ငထ�ကသ�ေသာဇဝေဗဒပညာ��ငအြဖစေလလာေတ� ��ချကေစသညသ�တ�က�မ�တတမးတင။ ဤေရ�ကားေဒတာအရညအေသးသ�မဟ�တ��ငပါတယအချကအလကများက�ပ�များ၊ ဓါတပ�များ၊ ဓာတပ�များ��ငြဖညစက��ငသညဗဒယ�များ ေလလာေတ� ��ချကများစာအရသပ�ပညာ��ငသညအေြခခအားြဖငေကာကချက (ေကာကချက) များက�ေကာကချကချ��ငသညသကေသအေထာကအထား။ inductive ဆငြခငြခငးတငဂ��တစ�ကြပ�လ�ပြခငးမ�ေပ�လငေသာေယဘ�ယျအားြဖငပ�ေဖာြခငးပါ ၀ ငသညေလလာေရး��ငအချကအလကများ၏�ကးမားေသာပမာဏ၏ခြခမးစတြဖာ။ ဦး ေ��ာကေလလာမ�များသညဥပမာတစခ�ြဖစသည။ Inဒသ�ေတသနအမျ�းအစား၊ လ�ေတက�တကျတလ�ပေဆာငမ�တစခ�လ�ပေနချနမ�ာ ဦး ေ��ာကများစာက�ေလလာတာြဖစတယ။ထ�ကသ�ေသာအစားအစာ၏��ပပ�များက��ကည��အြဖစ။ ဒလ�ပ��ားမ�အတငးမ�ာ "ထနးလငး" ေသာ ဦး ေ��ာက၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစသညထ�ေနာကဤကစ�တငေရးချယထားေသာလ��ေဆာမ�က�တ�န ြပနမ�က�ထနးချ�ပသညအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစေ�ကာငးခန မ�နးခသည။အစားအစာပ�ရပေတ။ ဦး ေ��ာက၏ေနရာအမျ�းမျ�းတင“ ထနးလငး” ြခငးသညပ�လ�ေသာေ�ကာငြဖစသညဦး ေ��ာက၏တက�ကေသာေဒသများမ�ေရဒယ�သတ� �ကသ�ကားဓာတများက�စ�ပယ���ငသည။ ထကေပ�လာတတ�းေရဒယ�သတ� ��ကအတကစကငနာကေလလာသည။ ထ�ေနာကသ�ေတသများသညထ�အပ�ငးက�လ��ေဆာေပး��ငသညအလားတ�တ� ြပနမ�ြဖစေပ�လ�င�ကညဖ� ဦး ေ��ာက။

��တယ�ဆငြခငြခငးသ�မဟ�တ��တယ�ြခငးဆ�သညမ�ာအယ�အဆအေြခြပ�သပ�တငအသ�းြပ�ေသာယ�တ� ေဗဒအမျ�းအစားြဖစသည။ In��တယ�ြခငးအေ�ကာငးြပချကစ�းစားေတးေခ�မ�ပ�စသည��ငးယ��ပါကဆန ကျငဘက ဦး တညချကသ�ေရ �သားသညinductive ဆငြခငြခငး။ ��တယ�ဆငြခငြခငးသညေယဘ�ယျအားြဖငယ�တ� ��ေသာစ�းစားေတးေခ�မ�ပ�စတစခ�ြဖစသညတကျေသာရလဒများက�ခန မ�နးရနနယာမသ�မဟ�တဥပေဒ။ သ�တ�အားေယဘ�ယျအေြခခမ�ကေနသပ�ပညာ��ငလ�ပ��ငပါတယေနသမ�ကာလပတလ�းေယဘ�ယျအြဖစတရားဝငြဖစလမမညဟ�တကျေသာရလဒများက� extrapolate ��င�က�တငခန မ�နးအေြခခမ�တရားဝငြဖစ�ကသည။ ရာသဥတ�ေြပာငးလမ�ေလလာမ�များသညဤဆငြခငြခငးက�ေဖာြပ��ငသည။ ဘ� ဥပမာသပ�ပညာ��ငများသညေဒသတစခ�၏ရာသဥတ�ပ�ေ�းလာပါကခန မ�နး��ငသည။ထ�ေနာကအပင��ငတရစ�ာနများြဖန ြဖ�းမ�သညေြပာငးလသငသည။ ဤေရ�ကားေဟာကနးများလ�ပပါ�ပ��ငစမးသပ�ပး, များစာေသာထ�ကသ�ေသာအေြပာငးအလများက�ထ�ကသ�ေသာစ�ကပျ�းေသာေဒသများ၏ြပ�ြပငမမးမအြဖစေတ� �ပစ�ကပျ�းေရးအတက, အပ�ချနပျမးမ�အေပ�အေြခခ�ပးေြပာငးလမ���ငအတ�။

ယ�တ� ေဗဒစ�းစားေတးေခ�မ���စမျ�းစလ�းသညသပ�နညးကျေလလာမ�၏အဓကလမးေ�ကာငး��စခ���ငဆကစပေနသည။ေဖာြပရနသပ���ငအယ�အဆ -based သပ�။ ေဖာြပရန (သ�မဟ�တ��ာေဖေတ� ��မ�) သပ�အများအားြဖငမပါ ၀ ငသညအယ�အဆက�အေြခခသညသပ�ပညာက�ေလလာစ�တငေလလာရန၊ ��ာေဖရန��င��ာေဖရနရညရယသည။အများအားြဖင� �တယ��ပးသား၊ သတသတမ�တမ�တေမးခနးသ�မဟ�တြပproblemနာ��ငြဖစ��ငေချ��ေသာအေြဖတစခ�တ� ြဖငစတငသညသ�မဟ�တစမးသပ�ပး��ငေသာေြဖ��ငးချက။ ေလလာမ���စခ�ပ�စများအ�ကားနယနမတမ�ကာခဏြဖစပါတယမ�နဝါးြခငး��ငသပ�နညးကျ�က�းပမးမ�အများစ�သညချ�းကပမ���စခ�လ�းက�ေပါငးစပထားသည။ fuzzy နယနမတေလလာြခငးသညတကျေသာေမးခနးများသ�မညမ�လယက�စာသား��ငသညက�စ�းစားေသာအခါသသာလာသည။ဥပမာအားြဖင ၁၉၄၀ ြပည��စများကလ��ကးလ�ေကာငးတစ ဦး ကသ�၏အဝတအစားများ၌ကပထားေသာ Burr မျ�းေစများေတ� ��ခသည��ငသ�၏ေခး၏အသားေသးငယတချတဖ�စညးပ�မ�ာ��ခပါတယ။ ပ�မ�နးကပစာစစေဆးမ�အေနြဖငသ�သည burrs 'ချ�ပက�ငထားေသာစကသညဇစထက ပ�၍ စတချရသည။ သ�သညေနာကဆ�းတငက�မ�ဏတစခ�တညေထာငခသညယေနလ�သများသည Velcro ဟ�ေခ�ေသာချတ��ငကငးဆကစကပမ�က�ထ�တလ�ပသည။ ေဖာြပရနသပ���ငအယ�အဆ -based သပ�အဆကမြပတေတ�ဆ�ေဆးေ�းမ�၌���က၏။

Page 5: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 5/228

အဆ�ပါသပ�နညးကျနညးလမးဇဝေဗဒပညာ��ငများသညသက��ကမ�ာ��င ပတသက၍ ေမးခနးများေမးြခငး��ငသပ�နညးကျအေြခြပ���ာေဖြခငးအားြဖငေလလာ�ကသညတ� ြပနမ�များ ဤနညးသညအြခားေသာသပ�ပညာများအတကလညးအသ�းများေသာေ�ကာငမ�ကာခဏရည��နးသညသပ�နညးကျနညးလမး။ သပ�နညးကျနညးလမးက�ေ��းေခတကပငအသ�းြပ�ခေသာလညးပထမ ဦး ဆ�းအသ�းြပ�ခသညအဂ�လန၏ဆာ Francis က Bacon (1561-1626) ကမ�တတမးတင (induction က� set up သ� [link က�] )

စာမျက��ာ ၆

သပ�နညးကျစ�စမးေရးေကာမ��ငများအတကနညးလမးများ။ သပ�နညးကျနညးက�ဇဝေဗဒပညာ��ငများကသာသးသန အသ�းြပ��ကသညမဟ�တပါေလလာမ�နယပယအားလ�းနးပါးက�ကျ�းေ�ကာငးဆေလျာေသာ၊ ဆငြခငတ�တရား��ငဆ�ငေသာြပproblemနာေြဖ��ငးေရးနညးလမးအြဖစအသ�းချ��ငသည။

Sir Francis Bacon (၁၅၆၁-၁၆၂၆) သညသပ�နညးကျနညးလမးက�ပထမဆ�းအနကဖငဆ�ြခငးခရသည။

(အေ�ကး: Paul van Somer)

သပ�နညးကျလ�ပငနးစ�သညပ�မ�နအားြဖငေလလာေတ� ��ချကတစခ� (ေြဖ��ငးရမညြပaနာ) မ�စတငသညေမးခနးတစခ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ ေလလာေရးတစခ�မ�စေသာ��း��ငးေသာြပproblemနာက�စ�းစား�ကပါစ� ြပproblemနာက�ေြဖ��ငးရနသပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ပါ။ တနလ�ာေနနနကတစရက၊ ေကျာငးသားတစေယာကေရာကလာတယစာသငခနးသညအလနေ�းေထးေ�ကာငးေတ� ��လ�ကသည။ ဒါကလညးတစခ�ေလလာေရးြဖစပါတယြပaနာက�ေဖာြပသည - စာသငခနးသညအလနေ�းသည။ ထ�ေနာကေကျာငးသားက“ ဘာေ�ကာငလစာသငခနးကအရမးေ�းတာလား”

တစ ဦး Hypothesis အဆ�ြပ�ထား

ယ�ဆချကက�စမးသပ��ငေသာ��ငးြပချကတစခ�သတရပါ။ ြပaနာက�ေြဖ��ငးရနအများအြပားယ�ဆချကအဆ�ြပ���ငပါသည။ ဥပမာအားြဖင၊ အယ�အဆတစခ�မ�ာ“ စာသငခနး၊အဘယသ�မ�မကေလေအးေပးစကက�ဖငေသာေ�ကာင, ေ�းြဖစပါတယ။ " သ�ေသာအြခားတ� ြပနမ�များ����ငသညေမးခနး, ထ�ေ�ကာငအြခားယ�ဆချကအဆ�ြပ���ငပါသည။ တစစက� န ယ�ဆချကြဖစ��ငသညလ�ပစစဓာတအားြပတေတာကေနတအတကစာသငခနးကေ�းေနတယ။ ေလေအးေပးစကလညးမလ�ပဘ�းအလ�ပ။ ”

အယ�အဆတစခ�က�ေရးချယ�ပးသည��ငေကျာငးသားသညခန မ�နး��ငသည။ ခန မ�နးချကတစခ�ြဖစသညအယ�အဆတစခ���ငဆငတ�ေသာလညးပ�မ�နအားြဖင "အကယ။ ။ ။ ထ�ေနာက ။ ။ ။ " ဥပမာအားြဖင,ပထမ ဦး ဆ�းအယ�အဆအတကခန မ�နး ြခငးသညေကျာငးသားသညေလေပ�သ�တက လ�င “ ြဖစ��ငသညေအးေဆး �ပးရင စာသငခနးကအရမးေ�းေတာမ�ာမဟ�တဘ�း။ ”

တစ ဦး ယ�ဆချကက�စမးသပ

ခ�ငလ�ေသာယ�ဆချကက�စမးသပရမညြဖစသည။ ၎ငးသညအတ�အေယာငြဖစေစသင�ပးဆ�လ���ငသညစမးသပရလဒများက�အားြဖင disproven ။ အေရး�ကးသညမ�ာသပ�ပညာသညမညသညအရာက�မ�သကေသြပရနမေြပာပါဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသပ�နညးကျနားလညမ�ဆ�တာအ�မတမးေနာကထပသတငးအချကအလကေတန ြပ�ြပငမမးမဖ� ြဖစတယ။ဤအဆင - အေတးအေခ�များက�ြငငးဆနရနပငလငးမ� - သညသပ���ငသပ�မဟ�တေသာအရာများက�ခြခားသည။ဥပမာ၊ သဘာဝလန၏တည��မ�သညစမးသပမ�လညးမဟ�တ၊ a က�စမးသပရနအယ�အဆတစခ�သ�ေတသတ ဦး တညးသ�မဟ�တဖယ��ားပစရနဒဇ�ငးတ ဦး တညးသ�မဟ�တထ�ထကပ�စမးသပချကလ�ပေဆာငသားရနပါလမမယအဆ�ပါယ�ဆချကပ�။ တစခ�ချငးစက�စမးသပမ�တစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ variable ေတက���ငတစ ဦး သ�မဟ�တထ�ထကပ�ရပါလမမယထနးချ�ပမ�။ Variable ဆ�သညမ�ာစမးသပမ�၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပး၎ငးအတငးေြပာငးလ��ငသညစမးသပမ�။ ထနးချ�ပအ�ပစ�တင၎ငး မ�လ၍ စမးသပအ�ပစ�၏အဂ� ါရပအားလ�းပါ ၀ ငသညအေ�ကာငးက�ေတးဆေသာြခယလ�ယေပးထားမဟ�တ။ ထ�ေ�ကာင၏ရလဒများက�ပါစမးသပအ�ပစ�သညထနးချ�ပမ�အ�ပစ���ငကြပားြခားနားသညြခားနားချကေ�ကာငြဖစရမည

စာမျက��ာ ၇

Page 6: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 6/228

ေတးဆြခယလ�ယထကအချ� �ေသာြပငပအချက။ variable ေတက���ာပါက�လ�ကနာေသာဥပမာများတငထနးချ�ပမ�။ ပထမဆ�းယ�ဆချကက�စမးသပရနေကျာငးသားသည၎ငးက���ာလမမညေလေအးေပးစကေပ�ပါတယ ေလေအးေပးစကဖငေသာလညးအလ�ပမလ�ပလ�င၊အြခားအေ�ကာငးြပချကတစခ�ြဖစ�ပးဒယ�ဆချကက�ြငငးပယသငသည။ ဒ�တယယ�ဆချကက�စမးသပရနေကျာငးသားသညစာသငခနးထမ�မးများအလ�ပလ�ပြခငး��မ��စစေဆး��ငသည။ သ�ဆ�လ�ငအာဏာမ��ပျကကကြခငး��ငဤယ�ဆချကက�ပယချသငသည။ တစခ�ချငးစက�အယ�အဆတငေဆာငြခငးြဖငစမးသပစစေဆးသငပါတယသငေလျာေသာစမးသပချကထက။ အယ�အဆတစခ�အားြငငးပယြခငးက�မဆ�းြဖတ��ငေ�ကာငးသတြပ�ပါအြခားယ�ဆချကများက�လကခ��ငသညြဖစေစ၊ ဒါက��း��ငးစာတ ဦး တညးအယ�အဆဖျကသမးမမ�နကနပါ ( [link]) ။ သပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ြခငး��ငက�ကညမ�မ��ေသာယ�ဆချကစမးသပေဒတာက�ပယချေန�ကသည။

ဤ“ ေ�းေထးေသာစာသငခနး” ဥပမာသညစ�းစမးေလလာမ�ရလဒများ၊ အြခားယ�ဆချကများအေပ�အေြခခသည��ငစမးသပချက��ငးလငးထနးချ�ပမ���ေပလမမည။ ဥပမာအားြဖငေကျာငးသားတစ ဦး သညအတနးတက��ငသညတနလ�ာေန��ငသ�မေဟာေြပာပအေပ�အာ��စ�းစ�ကရနအခကအခ��ခနားလညသေဘာေပါက။ တစခ�မ�ာေလလာေရးဤသ� ြဖစပျကမ�အေ�ကာငး��ငးြပပါ -“ မနကစာမစားခငနနကစာစားတအခါငါေငေပးေချ��ငတယအာ��စ�းစ�ကမ�။ " ထ�ေနာကေကျာငးသားသညဤယ�ဆချကက�စမးသပရနထနးချ�ပမ���ငစမးသပမ�တစခ�က�ဒဇ�ငးဆ��ငသည။

အယ�အဆ -based သပ�မ�ာေတာတကျတရလဒများက�အေထေထရဝ�ဏကေနေဟာကနးထ�တေန�ကသည။ ဒအမျ�းအစားကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�၏��တယ�ဆငြခငြခငးဟ�ေခ�သညအထ�းသြဖင။ သ�ေသာြဖစစ�၏ေြပာငးြပနလညးြဖစ��ငသည: တစခါတစရတငသပ�ပညာ��ငများတစ ဦး ေရာက��တကျေသာေလလာေတ� ��ချကများစာမ�အေထေထနဂ�းချ�ပ။ ဒကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�အမျ�းအစားက�ေခ�ပါတယinductive ဆငြခငြခငး��င၎ငးသညအထ�းသြဖငေယဘ�ယျအားြဖငဆကလကလ�ပေဆာငသည။ inductive ��င��တယ�ဆငြခငြခငးသညသပ�ဆ�ငရာအသပညာတ�းတကေစရနတဖကအသ�းြပ�ေလ��သည။[link] ) ။ Inမ�ကာေသးမ��စများအတငးစမးသပြခငးဆ�ငရာယ�ဆချကအသစတစခ�၏ရလဒအြဖစစမးသပြခငးဆ�ငရာယ�ဆချကအသစတစခ�က�တထငခသညအမျ�းမျ�းေသာ databases က�အတကအပ��အချကအလကများ၏တ�းတကမ���နး။ ကနပျ�တာ algorithms ��ငစာရငးအငးက�အသ�းြပ�ြခငးေဒတာေဘစအတငး��ေဒတာများက�ဆနးစစြခငး၊ ေဒတာသ�ေတသနဟ�ေခ�သညနယပယသစ (in in in တငလညးရည��နးသည)silico "သ�ေတသန" သညအချကအလကဆနးစစြခငးနညးလမးအသစများ��င ၄ ငးတ�၏အနကဖငဆ�ချကများက�ပပ�းေပးသညအလားအလာ��ေသာအသကေမးဝမးေကျာငးမ�ြဖစသညဇဝေဗဒ��ငကနပျ�တာသပ�ပညာ��ငများအတက ၀ ယလ�အားက�တ�းြမ�ငြခငးအခငအလမး။

အ��ပညာဆကသယမ�သပ�နညးကျနညးလမးတငေကာငးစာသတမ�တထားေသာအဆငများပါဝငသည။ တစ ဦး အယ�အဆမပါလ�ငစမးသပေဒတာများကေထာကခအသစတစခ�အယ�အဆ��ငပါတယ

အဆ�ြပ�ထား။

စာမျက��ာ ၈

ေအာကပါဥပမာတငသပ�နညးကျနညးလမးက�ေနစ�ြပproblemနာက�ေြဖ��ငးရနအသ�းြပ�သည။ မ�ာပါေနစ�ြပproblemနာက�ေြဖ��ငးြခငးလ�ပငနးစ���ငအတ�သပ�နညးကျနညးလမးအဆငများ (ေရတကပစ�ညးများ)(စာလ�းေပါငးပစ�ညးများ) ။ စမးသပမ�၏ရလဒများက� အေြခခ၍ အယ�အဆမ�နကနပါသလား။ ြဖစတယဆ�ရငမ�ားယငးေနသညအြခားေရးချယစရာယ�ဆချကအဆ�တငသငး။

၁၂၃ ။၄၅၆။ ရလဒ

က။ လ�ပစစထကေပါကမ�ာတစခ�ခ�မ�ားေနပါတယ

Page 7: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 7/228

ခ။ ဆ�ငမ�ာတစခ�ခ�မ�ားေနရင၊ က�နေတာေကာဖထ�တလ�ပသ�ကပလပထ�းတအခါအလ�ပမလ�ပပါဘ�းအဒါက�သ�။ဂ။ ငါေပါငမ�န မးဖ�ကငါမ�န က�ေမ �းဘ�း။ ေကာဖေဖျာစကက�ဆ�ငထက�ထညလ�ကတယင။ က���ပေကာဖဆ�ငအလ�ပလ�ပသညf ။ ဘာြဖစလ�ငါေပါငမ�န မးဖ��ကးကအလ�ပမလ�ပသလ

အ��ပညာဆကသယမ�သပ�ပညာ��ငများသညကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�အမျ�းအစား��စမျ�းက�အသ�းြပ�သညသပ�နညးကျအသပညာ။ ဤဥပမာတငြဖစပျကသကသ� , inductive ဆငြခငြခငးကေနနဂ�းမ�ကာခဏ inductive များအတကရဝ�ဏြဖစလာ��ငပါတယ

ဆငြခငတ�တရား

ေအာကပါတစခ�စသည inductive သ�မဟ�တ deductive reasoning ၏ဥပမာတစခ�ဟ�တမဟ�တဆ�းြဖတပါ။

၁။ ပျတတေသာင�ကများ��ငပ�းမ �ားအားလ�းတငအေတာငများ��သည။ င�ကများ��ငအငးဆကပ�းများသညအေတာငများက�သ�တ�ခတလ�ကသညေလထမ�ာြဖတသနးပါ ထ�ေ�ကာငေတာငပများသညေလယာ�ခရးစ�က�အေထာကအက�ြပ�သည။

၂။ အငးဆကများသညများေသာအားြဖင�ကမးတမးေသာေဆာငးရာသများထကပ�မ���းညေသာေဆာငးရာသတငသာ��ငသန�ကသည။ ထ�ေ�ကာငအငးဆကကမ�ာလ�းဆ�ငရာအပ�ချနတ�းလာလ�ငပ�မ�ြပproblemနာြဖစလာလမမယ။

(၃) DNA သယေဆာငသ�ခ��မ�ဆ�နးသညဆလခြခငးအတငးသမးဆလများထသ�ခထ�တလ�ကသည။ထ�ေ�ကာငဒအငေအသညမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာပစ�ညးြဖစသည။

စာမျက��ာ ၉

၄။ လ�သားများ၊ အငးဆကပ�းများ��င ၀ ◌ပ�ေလများကသ�မတ�ကြပားေသာတရစ�ာနများသညလ�မ�ေရးအြပ�အမ�များက�ြပသ�ကသည။ထ�ေ�ကာင, လ�မ�ေရးအြပ�အမ�တစခ�ဆငကြဖစစ�အားသာချက��ရမည။

အဆ�ပါသပ�နညးကျနညးလမးလညးတငးကျပြခငး��ငစနစတကျပ�ေပ�လမမည။ သတရဖ�အေရး�ကးတယ၊သပ�ပညာ��ငများသညဤအစအစ�က�လ�ကနာေလ��ေသာလညးေြပာငးလယြပငလယ��သည။ တစခါတစရစမးသပမ�တစခ�ချ�းကပမ�အေြပာငးအလက�မျက��ာသာေပးေသာနဂ�းချ�ပေစ��ငသည; မ�ကာခဏ, စမးသပမ�တစခ�လ�းက�တတ၏အဆ�ပါပေဟto◌အသစသပ�နညးကျေမးခနးများက�။ �ကမဖနများစာ, သပ�တစ linear အတကလညပတမထားဘ�းဖက��င; အစား, သပ�ပညာ��ငများအစ�မြပတအြခဆြခငး��ငေယဘ�ယျေအာင��ာေတ�သ�တ�ရသ�ေတသနရ��ေသာအြဖစပ�စများ။ သပ�နညးကျကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�သညသပ�ပညာထကပ�မ���ပေထးသညတစ ဦး တညးနညးလမးအ�ကြပ�ထားသည။ သပ�နညးကျနညးလမးက�ေြဖ��ငးရာတငအသ�းချ��ငသညက�လညးသတြပ�ပါသပ�နညးကျမလ�ေလာကသညြပနာများ။

သပ�ပညာအမျ�းအစား��စမျ�း - အေြခခသပ���ငအသ�းချသပ�

သပ�ပညာ��ငများသညလနခသညဆယစ���စအနညးငယအတငးတနဖ�း��မ���င ပတသက၍ ေဆးေ�းြငငးခ�ခ�ကသညကြပားြခားနားေသာသပ�နညးကျအမျ�းအစားများ။ �� း�� း��ငး��ငးရဖ�အတကသပ�ပညာက���ာေဖတာကအဖ�းတနလား(သ�) သပ�နညးကျအသပညာသည၎ငးက�ေြဖ��ငးရာတင၎ငးက�အသ�းချမ�သာရထ�ကသညသတသတမ�တမ�တြပproblemနာလား၊ ဤေမးခနးသညြခားနားချကများက�အဓကထားသညသပ�ပညာအမျ�းအစား��စမျ�း - အေြခခသပ���ငအသ�းချသပ�။

အေြခခသပ�သ�မဟ�တ“ စင�ကယေသာ” သပ�ပညာသညေရတ�ေရ��ညတငဗဟ�သ�တတ�းချ�ရန�က�းစားသညေ�ကာငးအသပညာ၏ေလ�ာကလ�ာ။ ၎ငးသညထ�တက�နတစခ�သ�မဟ�တ ၀ နေဆာငမ�တစခ�တညေဆာကရနအာ��စ�းစ�ကြခငးမ��ပါချကချငးအများြပညသ�သ�မဟ�တစးပားြဖစတနဖ�းက�။ အေြခခသပ�၏ချကချငးရညမ�နးချကမ�ာအသပညာြဖစသညသ�ေသာဗဟ�သ�တအတကေ�ကာင၎ငးသညအဆ�းတငလကေတ�ကျမညဟ�ဆ�လ�ြခငးမဟ�တပါေလ�ာကလ�ာ။

ဆန ကျငဘကအေနြဖငအသ�းချသပ�သ�မဟ�တ“ နညးပညာ” သညလကေတ�ကမ�ာက�ေြဖ��ငးရနသပ�ပညာက�အသ�းြပ�ရနရညရယသညြပနာများ၊ ဥပမာအားြဖငသး��အထက��နးတ�းတကေစရနအတက၊

Page 8: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 8/228

အထ�းသြဖငေရာဂါသ�မဟ�တသဘာဝေဘးအ��ရာယေ�ကာင�ခမးေြခာကေနေသာတရစ�ာနများက�ကယတငြခငး ( [link] ) ။ အသ�းချသပ�တငအဆ�ပါြပproblemနာက�များေသာအားြဖငသ�ေတသများအတကသတမ�တထားသည။

စာမျက��ာ ၁၀

၂၀၀၈ ခ���စတငအ�ငကဟာရကနးပငလယေက�ကမး��းတနးက�တ�ကခတ�ပးေနာကအေမရကနငါး��ငေတာ��ငးတရစ�ာနလ�ပငနးမ�ကယဆယခသညဒအည�ေရာင pelican ။ အသ�းချသပ�ပညာမ�ေကျးဇ�းတငပါသည၊ သပ�ပညာ��ငများသညင�ကက�မညသ� ြပနလညထ�ေထာငရမညက�သခ�ကသည။

(အေ�ကး: FEMA)

အချ��ေသာပ�ဂ��လများသညအသ�းချသပ�က�“ အသ�း ၀ င” သကသ�အေြခခသပ�က�“ အသ�းမကျ” ဟ�၍ မ�တယ���ငသည။ ကဒလ�ေတကအသပညာဆညးပ�းဖ�ေထာကခအားေပးတသပ�ပညာ��ငတစေယာကအတကေမးေကာငးေမးလမမယ။"ဘာအတကလ?" သ�ေသာသပ�ပညာသမ�ငးက�ဂ��တစ�ကေလလာ�ကညလ�ငထ�အေြခခအသပညာက�ေဖာြပသညအလန�ကးစာေသာတနဖ�းအများအြပားထ�းြခားတ applications များြဖစေပ� ခသည။ သပ�ပညာ��ငအေတာများများကအဒါကေလ�ာကလ�ာတစခ�တထငြခငးမြပ�မသပ�ပညာ၏အေြခခနားလညမ�လ�အပသည။ ထ�ေ�ကာငအသ�းချသပ�သညအေြခခသပ�မ�တစဆငရ��ေသာရလဒအေပ�မ�တညသည။ အြခားသပ�ပညာ��ငများထင�ကသညယခ�အချနသညအေြခခသပ�ပညာမ� ဆကလက၍ အမ�နတကယြပactualနာများအတကအေြဖ��ာရနအချနြဖစသည။��စ ဦး စလ�းချ�းကပတရားဝငြဖစ�ကသည။ ချကချငးဂ��ြပ�ရနေတာငးဆ�သညြပthatနာများ��သညမ�ာမ�နပါသည။သ�ေသာကျယြပန ေသာဗဟ�သ�တအေြခခအ�တြမစ၏အက�အညမပါဘေြဖ��ငးနညးများက���ာေတ�လမမညအေြခခသပ�မ�တဆငထ�တေပး။

လကေတ�ကျေသာြပproblemsနာများက�ေြဖ��ငးရနအေြခခ��ငအသ�းချသပ�သညမညသ�အတ�တကအလ�ပလ�ပ��ငေ�ကာငးဥပမာတစခ�ြဖစသညDNA က�ဖ�စညးပ�၏��ာေဖေတ� ��မ��ပးေနာကေမာလကျ�း၏နားလညမ�မ� ဦး ေဆာင�ပးေနာကြဖစပားခသညDNA က�ပားအ�ပချ�ပယ��ရားများ။ လ�သားတ�ငး၌ထ�းြခားေသာဒအငေအ�က�းများက�ေတ� ��ရသညငါတ�ဘဝအတကလ�အပေသာ��န�ကားချကများက�ဘယမ�ာငါတ�ဆလထမ�ာ။ DNA က�ပားစ�ဆလမခြခားမေလးတင DNA သညသ�ဟာသ�မတ� �အသစများြပ�လ�ပသည။ နားလညြခငးDNA က�ပားြခငး၏ယ��ရားများကသပ�ပညာ��ငများအားဓာတခခနးနညးစနစများတထင��ငခသညယခ�အခါမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာေရာဂါများ၊ ရာဇ ၀ တမ�ခငးြဖစပားေနေသာသ�များအားေဖာထ�တရန��ငဖခငြဖစေ�ကာငးဆ�းြဖတရန။ အေြခခသပ�ပညာမ��ပါကအသ�းချသပ�တည��လမမညမဟ�တေချ။

အေြခခ��ငအသ�းချသ�ေတသနများအ�ကားဆကစပမ�၏ေနာကထပဥပမာတစခ�မ�ာ Human Genome ြဖစသညProject၊ လ�သားခ��မ�ဆ�နးတစခ�စက�ခြခမးစတြဖာ။ ဆ�းြဖတရနေလလာမ�တစခ�

Page 9: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 9/228

DNA အ�ပ��ငယများ၏အတအကျအစအစ���ငဗဇတစခ�စ၏တညေနရာအတအကျ။ (အဆ�ပါမျ�းဗဇသညမျ�း�� းလ�က၏အေြခခယ�နစ; တစ ဦး ချငးစ၏ြပညစ�ေသာမျ�းဗဇသညသ�သ�မဟ�တသ�မ၏မျ�း�� းဗဇြဖစသည။ )��ပေထးမ�နညးေသာအြခားသက��များက�လညးဤစမကနး၏တစစတတစပ�ငးအြဖစေလလာ��ငသညလ�ခ��မ�ဆ�နးများ၏ပ�မ�နားလညမ�။ လ�မျ�း�� းဗဇစမကနး ([link]) အေပ� မ�ခ�အေြခခသ�ေတသနက��� း��ငးေသာသက��များ��ငေနာကပ�ငးတငလ�မျ�း�ယ၏မျ�း�� းဗဇ��ငြပ�လ�ပခသည။ Anအေရး�ကးေသာအဆ�းသတရညမ�နးချကသညေနာကဆ�းတငအသ�းချသ�ေတသနအတကအချကအလကများက�အသ�းြပ�ြခငး၊ က�သြခငး��င��ာေဖြခငးတ� ြဖစလမျ�း�� းဗဇ��ငဆကစပေသာေရာဂါများအတကအေစာပ�ငးေရာဂါ။

စာမျက��ာ ၁၁

Human Genome Project သညသ�ေတသနြပ�သ�များအ�ကား ၁၃ ��စပ�းေပါငးေဆာငရကမ�ြဖစသညသပ�အများအြပားကြပားြခားနားေသာလယကငး။ လ�မျ�း�� းဗဇတစခ�လ�းက�စ�းစမးေသာစမကနး။၂၀၀၃ ခ���စတငအ�ပးသတခသည (ခရကဒစ - ယ�အကစစမးအငဌာန၏မျ�း�� းဗဇအစအစ�များ)

(http://genomics.energy.gov))

အေြခခသပ���ငအသ�းချသပ���စခ�လ�းတငသ�ေတသန�က�းပမးမ�များက�များေသာအားြဖငဂ��တစ�ကစစ�ထားသည။အေရး�ကးေသာ��ာေဖေတ� ��မ�အချ� �က� serendipity ြဖငြပ�လ�ပသည၊ ဆ�လ�သညမ�ာ aကေကာငးစာမေတာတဆမ�တစခ�သ�မဟ�တကေကာငးအအားသငစရာ။ ဇဝေဗဒပညာ��ငအလကဇနးဒါး Penicillin က���ာေဖေတ� ��ခသညမေတာတဆ Fleming က Staphylococcus ဘကတးရးယားက� Petri ဟငးပတကျ ဖငလ�ကတယ။ မလ�ချငတမ�ပနးကနေပ� �ကးထားလာြခငး, ဘကတးရးယားသတြဖတ။ မ�သည Penicillium ��ငအသစတစခ�ြဖစသညပantib◌ဇဝေဆး��ာေဖေတ� ��ခသည။ အလနစနစတကျဖ�စညးထားေသာသပ�ပညာေလာကတငပငကေကာငးြခငး - မညသညအချနတငြဖစသညမျကြမငသကေသတစ ဦး ��ငေပါငးစပ�ပးစတထတင - မေမ�ာလငေသာေအာငြမငမ�များက�ြဖစေပ�ေစ��ငသည။

သပ�ဆ�ငရာအလ�ပအစရငခြခငး

သပ�နညးကျသ�ေတသနသညအေြခခသပ�ဟ�တမဟ�တ၊ အသ�းချသပ�ပညာလား၊အြခားသ�ေတသများအေနြဖငသ�တ�၏��ာေဖေတ� ��ချကများက�တ�းချ�တညေဆာကရနအတက��ာေဖေတ� ��ချကများ။ရလဒများက�စမကနးေရးဆြခငး၊ လ�ပေဆာငြခငး��ငခြခမးစတြဖာြခငးြပ�လ�ပသညအခါအြခားသပ�ပညာ��ငများ��ငပ�းေပါငးပါ ၀ ငသညသပ�နညးကျသ�ေတသနအတကအေရး�ကးတယ။ ဒအေ�ကာငးြပချကအတကသပ�ပညာ��ငရအလ�ပ၏အေရး�ကးေသာ��ေထာငရယတ�ချငးများ��င ဆကသယ၍ ရလာဒများက�ရယတ�ချငးများအားြဖန ေဝသည။ သပ�ပညာ��ငများသညရလဒများက�မ�ေဝ��ငသညသ�တ�က�သပ�နညးကျအစညးအေဝးတစခ�သ�မဟ�တကနဖရငတစခ�တငတငြပြခငးအားြဖင၊ပစ��ပ�နေနေသာအနညးငယက�ေရးချယပါ။ ယငးအစားသပ�ပညာ��ငအများစ�သည၎ငးတ�၏ရလဒများက�သကတ�ရယတ�ြပနလညသ�းသပြခငးတငတငြပ�ကသညသပ�နညးကျဂျာနယများတငပ���ပထ�တေဝေသာစာမ�။ သကတ�ရယတ� - ြပနလညသ�းသပစာမ�သပ�နညးကျြဖစ�ကသညသပ�ပညာ��ငရလ�ပေဖာက�ငဖကများသ�မဟ�တရယတ�များကြပနလညသ�းသပေသာစာတမးများ။ ဤလ�ပေဖာက�ငဖကများအရညအချငးြပညမ�ကသညတစ ဦး ချငးစ, မ�ကာခဏသပ�ပညာ��ငရ ြဖစေစမဆ�းြဖတရနသ�က�တ�ညတသ�ေတသနinရယာ၌က�မးကျငသ�များအလ�ပထ�တေဝရနသငေလျာသည။ သကတ�ရယတ�ြပနလညသ�းသပ၏ြဖစစ�က�သ�ေတသနေ�ကာငးေသချာေစရနက�ညေပးသညသပ�နညးကျစာတမးတငေဖာြပထားသ�မဟ�တေထာကပေငအဆ�ြပ�ချကက�မ�ရငးသသာထင��ားေသာယ�တ� ��ငေစေစစပစပြဖစပါတယ။သ�ေတသနရနပ�ေငအတကေတာငးဆ�မ�များြဖစေသာေထာကပေငအဆ�ြပ�လ�ာများသညသကတ�ရယတ�ြပနလညသ�းသပြခငးြပ�သည။သပ�ပညာ��ငများသညသ�တ�၏အလ�ပက�ထ�တေဝသည။ ထ�ေ�ကာငအြခားသပ�ပညာ��ငများသညစမးသပမ�များက�အလားတ�ေအာကတငြပနလညထ�တလ�ပ��ငသသ�မဟ�တေတ� ��ချကအေပ�ချ�ထငရနကြပားြခားနားေသာအေြခအေနများ။ အဆ�ပါစမးသပရလဒများက�တသမတတညးြဖစရမညသညအြခားသပ�ပညာ��ငများ၏ေတ� ��ချကများ��ငအတ�။

တစ ဦး ကသပ�နညးကျစက� �ဖနတးမ�အေရးအသား��ငအလနကြပားြခားနားသည။ တထငဖနတးမ�ရနလ�အပပါသညေပမယဒါေ�ကာငသပ�နညးကျရလဒများက�တငြပမ��ကလာေသာအခါဒဇ�ငးစမးသပချက, fixed လမး��နချကများ��ပါတယ။

စာမျက��ာ ၁၂

Page 10: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 10/228

ပထမ ဦး စာသပ�နညးကျအေရးအသားသညအတ�ချ�ပ၊ တစ ဦး ကသပ�နညးကျစက� �ြဖစရနလ�အပပါသညအတအကျေပမယရယတ�များ၏စမးသပချကမျ�းပားရနခငြပ�ရနလ�ေလာကေသာအေသးစတ။

သပ�နညးကျစာတမးသညတကျေသာအပ�ငးများြဖစေသာနဒါနး၊ ပစ�ညးများ��ငနညးလမးများ, ရလဒများ��ငေဆးေ�းမ�။ ဤဖ�စညးပ�က�တစခါတစရ“ IMRaD” ပ�စဟ�ေခ�သည။များေသာအားြဖငအသအမ�တြပ�ြခငး��ငရည��နးသညကဏsectionsများအြပငစတ� ဇ (အကျ�းချ�ပ)အကျ�းချ�ပ) စက� �၏အစအ ဦး မ�ာ။ ေပ� မ�တည၍ ေနာကထပကဏbeများ����ငသညပ���ပထ�တေဝမညစာရကအမျ�းအစား��ငဂျာနယ၊ ဥပမာအားြဖင, ြပနလညသ�းသပစာတမးများအ�ကမးဖျငးလ�အပသည။

မတဆကနဒါနးသညလ�သများသညအရာ��င ပတသက၍ တ�ေတာငးေသာလညးကျယြပန ေသာေနာကခသတငးအချကအလကများြဖငစတငသညလယြပင။ ေကာငးမနေသာနဒါနးသညလညးအလ�ပ၏ကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�က�ေပးသည။ ကသယေဆာငအလ�ပတရားမ�တထက��ငလညးအတ�ချ�ပအဘယမ�ာ��အယ�အဆသ�မဟ�တသ�ေတသနေမးခနးက�, စက� �၏အဆ�းေဖာြပသညသ�ေတသနေမာငး��ငတငြပလမမည။ နဒါနးသညထ�တေဝေသာသပ�ဆ�ငရာအလ�ပများက�ရည��နးသညအြခားသ�များ��ငထ�ေ�ကာငဂျာနယ၏စတ�ငက�ေအာကပါက�းကားလ�အပသည။ အလ�ပက�သ�းြခငးသ�မဟ�တသငေလျာေသာက�းကားြခငးမ��ဘအြခားသ�များ၏အေတးအေခ�များက� plagiarism ဟ�သတမ�တသည။

အဆ�ပါပစ�ညးများ��ငနညးလမးများအပ�ငးတငြပညစ�တကျေသာေဖာြပချကပါဝငသညေဒတာစ�ေဆာငးရနအသ�းြပ�ေသာတ� �များ��ငသ�ေတသများအသ�းြပ�သညနညးလမး��ငနညးစနစများ။ Theအြခားသ�ေတသတစ ဦး အားစမးသပမ�က�ထပမြပ�လ�ပရနေဖာြပချကသညလ�ေလာကေသာေစစပေသချာမ���သငသည��ငအလားတ�ရလဒများက�ရ��ရန, ဒါေပမယသ�က�ကယာြဖစရနမလ�အပပါ။ ဤအပ�ငးတငလညးပါဝငလမမညတ�ငးတာမ���ငမညသ�တကချကမ���ငစာရငးအငးအမျ�းအစားများ��ငပတသကေသာသတငးအချကအလကဆနးစစြခငးများြပ�လ�ပထားြခငးက�န�ကမး data ေတက�ဆ�ျးစစျဖ�အသ�းြပ�ခ�ကသည။ အဆ�ပါပစ�ညးများ��ငနညးလမးများအပ�ငးေပးသညေပမယစမးသပချကများ၏တကျေသာေဖာြပချက, ကသ�တ�က�ေဆးေ�းမထားဘ�း။

အချ� �ဂျာနယများတငရလဒကဏ section လ�အပ�ပးေနာကဆကတေဆးေ�းမ�ကဏ section တစခ�လညးလ�အပသည��စ ဦး စလ�းေပါငးစပဖ�ဘ�။ အကယ၍ ဂျာနယသညကဏ both ��စခ�လ�း၏ေပါငးစပြခငးက�ခငမြပ�ပါက၊ရလဒအပ�ငးသညေနာကထပအဓပ�ာယေကာကယ�မ�မ��ပေတ� ��ချကများက��� း��ငးစာေဖာြပသည။ ရလဒများဇယားများသ�မဟ�တဂရပများြဖငတငြပြခငးခရေသာလညးထပဆငသတငးအချကအလကက�မ�မတငြပရပါ။ေဆးေ�းမ�ကဏ� ငသ�ေတသသညရလဒများက�အနကဖင ◌၍ variable များက�မညသ�မညပ�ေဖာြပမညက�ေဖာြပလမမညဆကစပြဖစ��ငေလလာေတ� ��ချကက���ငးြပဖ� �က�းစားပါ။ ကျယြပန စာလ�ပေဆာငရနမ��မြဖစလ�အပသညယခငကထ�တေဝသပ�နညးကျသ�ေတသန၏အေြခအေနတငရလဒများက�ထားရနစာေပ��ာေဖေရး။ထ�ေ�ကာငသငေတာေသာအ��နးများက�ဤအပ�ငးတငလညးထညသငးထားသည။

ေနာကဆ�းအေနြဖငနဂ�းချ�ပအပ�ငးတငစမးသပေတ� ��ချကများ၏အေရးပါမ�က�အကျ�းချ�ပေဖာြပထားသည။သပ�နညးကျစက� �နးပါးဆကဆကေ�ကာငးတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာသပ�နညးကျေမးခနးများက�ေြဖ�ကားေနစ�မညသညေကာငးမနေသာသ�ေတသနမ�မဆ�ပ�မ�ေသာေမးခနးများက� ဦး တညသငသညဟ�ေဖာြပထားသည။ ထ�ေ�ကာငေကာငးမနစာြပ�သပ�နညးကျစာတမးသညသ�ေတသ��ငအြခားသ�များအား ဆကလက၍ ချ�ထငရနတခါးများက�ဖငေပးသညေတ� ��ချကများ။

ြပနလညသ�းသပသညေဆာငးပါးများသညမ�ရငးက�တငြပြခငးမ��ေသာေ�ကာင IMRAD ပ�စက�မလ�ကနာပါသပ�နညးကျေတ� ��ချကများ၊ သ�မဟ�တမ�လစာေပ၊ အဒအစားသ�တ�ကအကျ�းချ�ပ��ငေတ� ��ချကအေပ�မ�တချကေပးရနမ�လတနးစာေပအြဖစပ���ပထ�တေဝခသည��ငပ�မ�နအားြဖငကျယြပန ရည��နးအပ�ငးများပါဝငသည။

အပ�ငးအကျ�း

ဇဝေဗဒသညသက��များ��ငတစ ဦး ��ငတစ ဦး အြပနအလ�နဆကသယမ�က�ေလလာသညသပ�ြဖစသည��ငသ�တ�၏ပတဝနးကျင။ သပ�ပညာသညသေဘာသဘာဝက�ေဖာြပရန��ငနားလညရန�က�းစားသညစ�ကဝာတစခ�လ�းြဖစေစ၊ သပ�နယပယများစာ��သည။ သကဆ�ငရာသ�တ�အားလယကငး��ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ��င၎ငး၏ြဖစရပသဘာဝသပ�ထညသငးစ�းစားေန�ကသည။

စာမျက��ာ ၁၃

သပ�အေြခခသ�မဟ�တေလ�ာကထား��ငပါတယ။ အေြခခသပ�၏အဓကရညမ�နးချကမ�ာဗဟ�သ�တတ�းပားေစရနြဖစသညထ�အသပညာ၏ေရတ�လကေတ�ကျတေလ�ာကလ�ာမဆ�ေမ�ာလငြခငးမ��ဘ။ မ�လတနးလကေတ�အသ�းချသ�ေတသန၏ရညရယချကမ�ာလကေတ� ြပpracticalနာများက�ေြဖ��ငးရနြဖစသည။

ယ�တ� ကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ���စမျ�းက�သပ�ပညာတငအသ�းြပ�သည။ inductive ဆငြခငြခငးသညအထ�းရလဒများက�အသ�းြပ�သညေယဘ�ယျသပ�နညးကျအေြခခမ�ထ�တလ�ပရန။ ��တယ�ဆငြခငြခငးသညယ�တ� ��ေသာစ�းစားေတးေခ�မ�ပ�စတစခ�ြဖစသညအေထေထအေြခခမ�ေလ�ာကထားြခငးအားြဖငရလဒများက�ခန မ�နးထားသည။ သပ�နညးကျတစေလ�ာကလ�းဘ�ချညသ�ေတသနဆ�သညမ�ာသပ�နညးကျနညးက�သ�းြခငး၊ေလလာေတ� ��ချကများ၊ ြပသနာတစခ�၊ ဆ�းြဖတချကချြခငးများ၊ ထ�ယ�ဆချကများက�စမးသပြခငး��ငပ�ဆြခငးေကာကချကတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ။ စမးသပမ�သညသငေလျာေသာထနးချ�ပမ�များက�အသ�းြပ�သည။ သပ�ပညာ��ငများသညသ�တ�၏ရလဒများက�တသပ�နညးကျဂျာနယများတငပ���ပထ�တေဝသညသကတ�ရယတ�ြပနလညသ�းသပသညသပ�နညးကျစာတမးများ။ သပ�ဆ�ငရာသ�ေတသနစာတမး

Page 11: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 11/228

နဒါနး၊ ပစ�ညးများ��ငနညးလမးများ၊ ရလာဒများ၊ေနာကဆ�းအေနနနဂ�းချ�ပေဆးေ�းမ�။ ြပနလညသ�းသပစာတမးများတစ ဦး အထ�းသြဖငြပ�ေသာအမ�သ�ေတသနအကျ�းချ�ပအချနကာလအတငးလယြပင။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ေအာကပါဥပမာတငေနစ�ြပproblemနာက�ေြဖ��ငးရနသပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�သည။ေနစ�ေြဖ��ငးေရးလ�ပငနးစ���ငအတ�သပ�နညးကျနညးလမးေြခလ�မးများ (ေရတကပစ�ညးများ) မ�ာထားပါြပproblemနာ (စာလ�းေပါငးပစ�ညးများ) ။ စမးသပမ�၏ရလဒများက� အေြခခ၍ အယ�အဆမ�နကနပါသလား။ အကယ၍အချ� � မ�ားယငးေသာယ�ဆချကများက�တငြပရနမမ�နကနပါ။

၁၂၃ ။၄၅၆။ ရလဒ

က။ လ�ပစစထကေပါကမ�ာတစခ�ခ�မ�ားေနပါတယခ။ ဆ�ငမ�ာတစခ�ခ�မ�ားေနရင၊ က�နေတာေကာဖထ�တလ�ပသ�ကပလပထ�းတအခါအလ�ပမလ�ပပါဘ�း

အဒါက�သ�။ဂ။ ငါေပါငမ�န မးဖ�ကငါမ�န က�ေမ �းဘ�း။ ေကာဖေဖျာစကက�ဆ�ငထက�ထညလ�ကတယင။ က���ပေကာဖဆ�ငအလ�ပလ�ပသညf ။ ဘာြဖစလ�ငါေပါငမ�န မးဖ��ကးကအလ�ပမလ�ပသလ

[link] ၁: ဂ; ၂: F; ၃။ က၊ ၄: ခ; ၅: D; ၆။ အးမ�လယ�ဆချကသညမ�ားယငးသညေကာဖေဖျာစကသညထကေပါကသ�တပဆငေသာအခါအလ�ပလ�ပသည။ အြခားေရးချယစရာယ�ဆချကများပါဝငသညေပါငမ�န မးဖ��ကးကျ�းသား��ငသည။

[link] ေအာကပါတစခ�စသည inductive သ�မဟ�တ deductive reasoning ၏ဥပမာတစခ�ဟ�တမဟ�တဆ�းြဖတပါ။

၁။ ပျတတေသာင�ကများ��ငပ�းမ �ားအားလ�းတငအေတာငများ��သည။ င�ကများ��ငအငးဆကပ�းများသညအေတာငများက�သ�တ�ခတလ�ကသညေလထမ�ာြဖတသနးပါ ထ�ေ�ကာငေတာငပများသညေလယာ�ခရးစ�က�အေထာကအက�ြပ�သည။

၂။ အငးဆကများသညများေသာအားြဖင�ကမးတမးေသာေဆာငးရာသများထကပ�မ���းညေသာေဆာငးရာသတငသာ��ငသန�ကသည။ ထ�ေ�ကာငအငးဆကကမ�ာလ�းဆ�ငရာအပ�ချနတ�းလာလ�ငပ�မ�ြပproblemနာြဖစလာလမမယ။

(၃) DNA သယေဆာငသ�ခ��မ�ဆ�နးသညဆလခြခငးအတငးသမးဆလများထသ�ခထ�တလ�ကသည။ထ�ေ�ကာငဒအငေအသညမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာပစ�ညးြဖစသည။

စာမျက��ာ ၁၄

၄။ လ�သားများ၊ အငးဆကပ�းများ��င ၀ ◌ပ�ေလများကသ�မတ�ကြပားေသာတရစ�ာနများသညလ�မ�ေရးအြပ�အမ�များက�ြပသ�ကသည။ထ�ေ�ကာင, လ�မ�ေရးအြပ�အမ�တစခ�ဆငကြဖစစ�အားသာချက��ရမည။

[link] ၁ ။ ၂ ။ ၃။ ��တယ�ြခငး၊ 4: inductive ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ကမ�ာေြမေပ� ��သက��များသည ________ ြဖစသည။

က။ အပငများခ။ ေသးငယေသာဇဝသက��ဂ။ င�ကများ။ ဒ�င��ေဆာ

ြဖစရပတစခ�အတကအ�ကြပ�။ စမးသပ��ငေသာ��ငးြပချကက� ________ ဟ�ေခ�သည။

က။ အယ�အဆခ။ variableဂ။ သအ�ရ။ ထနးချ�ပမ�

က

ေအာကပါသပ�များ၏ဘယဟာက�သဘာဝသပ�ပညာလ�မသတမ�တသလ။

Page 12: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 12/228

က။ ဇဝေဗဒခ။ နက�တ� ေဗဒဂ။ ��ေပဗဒ။ ကနပျ�တာသပ�

: D

ေယဘ�ယျအားြဖငနဂ�းချ�ပရနဆကစပေလလာေတ� ��ချကများက�အသ�းြပ�ေသာယ�တ� ဆ�ငရာစ�းစားေတးေခ�မ�အမျ�းအစားြဖစသည________ က�ေခ�။

က။ ��တယ�ဆငြခငြခငးခ။ သပ�နညးကျနညးလမးဂ။ အယ�အဆ -based သပ�။ inductive ဆငြခငြခငး

: D

________ ၏ြဖစစ�သညသပ�ပညာ��င၏သ�ေတသနသညမ�လ၊ သသာထင��ားေစရနေသချာေစသည။ယ�တ� ��ငေစေစစပစပ။

က။ ထ�တေဝခ။ လ�ထ�ေဟာေြပာချကဂ။ ြပနလညသ�းသပချက

စာမျက��ာ ၁၅

။ သပ�နညးကျနညးလမး

ေတးဂတက�ပ�မ�နထေတ�ေလ��ေသာသ�မ၏အမသ�အမသားများသည ပ�၍ �ကးထားလာပ�ရသညက�လ�တစေယာကသတြပ�မသညဂတမ��ေသာအခနးများထကလျငြမနစာ။ ရလဒအေနြဖငသ�သညအပငများ�ကးထားရနဆ�းြဖတသညဂတ��ငထေတ�ေသာအခါ။ ဤဥပမာသညမညသညကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ���ငဆငတ�သနညး။

က။ inductive ဆငြခငြခငးခ။ ��တယ�ဆငြခငြခငးဂ။ အဘယသ�မ�မအယ�အဆလ�ပေသာေ�ကာငမဟ�တ။ inductive and deductive ဆငြခငြခငး��စခ�လ�း

က

အခမတ� ြပနမ�

သပ�နညးကျနညးက�သပ�ပညာအများစ�အသ�းြပ�ေသာလညး၎ငးက�အသ�းြပ���ငသညေနစ�အေြခအေနများ သင၌အမ၌၊ ေကျာငး၌သ�မဟ�တြပwithနာ����ငသညသင၏ကားက�၎ငး၊ ၎ငးက�ေြဖ��ငးရနသပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ပါ။

အေြဖများသညကြပားလမမည၊ သ�ေသာသပ�နညးကျနညးလမး၏အဆငက�လ�ကနာသငသည။ ြဖစ��ငေြခတစခ�မ�ာမစတကားတစစငးြဖစရမယ။ အယ�အဆကကားကမဖငဘ�းလ�ေြပာလ�ရတယဘကထရပျကေန�ပ အဆ�ပါစမးသပမ�ဘကထရက�ေြပာငးလရနသ�မဟ�တဘကထရအားသငးဖ� ြဖစလမမယ��ငထ�ေနာကကားစတငသညမဟ�တစစေဆးသည။ အကယ၍ စဖငပါကြပproblemနာသညဘကထရေ�ကာငြဖစသညအဆ�ပါယ�ဆချကက�လကခသည။

အသ�းချသပ�ပညာသညသင၏ေနစ�ဘဝအေပ�မညသ�အကျ�းသကေရာကေ�ကာငးဥပမာတစခ�ေပးပါ။

အေြဖအမျ�းမျ�း��ပါလမမယ။ အသ�းချသပ�သညေနစ�ဘဝအေပ�မညသ�အကျ�းသကေရာကေ�ကာငးဥပမာတစခ�ြဖစသညကာကယေဆး၏ေ���ေမ�ာကတင။ ပ�လယ�၊ ဝကသက၊ ေမးခ�င��ငပငေရာဂါများက�ကာကယရနကာကယေဆးများတစ ဦး ချငးစ��ငလ�မ�ေရးကျနးမာေရးက�အေထာကအက�ြပ�ြခငးြဖငတ�ပေကးသညေနစ�ဘဝက�အကျ�းသကေရာကေစသည။

ဇဝေဗဒပညာ��ငများေလလာ��ငသညအေ�ကာငးအရာ��စခ���ငသပ�နညးကျေလလာမ���စခ�က�ေဖာြပပါအဒဇဝေဗဒ၏ဘ�အြပငဘကကျလမမယ။

အေြဖအမျ�းမျ�း��ပါလမမယ။ ဇဝေဗဒေလလာမ�theရယာအတငးတငကျေရာကေသာအေ�ကာငးအရာများတငေရာဂါများမညသ�ပါဝငသညလ�က�ယခ��ာများ၊ ညစညမးမ�သညမျ�းစတတစခ�၏ကျကစားရာေနရာများအေပ�မညသ�သကေရာကသည၊သ�တ�ရပတဝနးကျင။ ဇဝေဗဒြပငပတငေရာက��ေနေသာေခါငးစ�များ (“ ဘဝေလလာမ�”) တငမညသ�ပါဝငသညသငြပငေကျာကလ�ာသညဖ�စညးပ���င�ဂ�ဟပတလမးပတလမးများက�မညသ�လညပတသညက�ေဖာြပသည။

Page 13: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 13/228

ကငဆာအေ�ကာငးစ�းစားြခငး၊ အေြခခသပ�ေမးခနး��ငအသ�းချသပ�ပညာတစခ�က�ေရးပါဒေခါငးစ�က�စတဝငစားသ�ေတသေမးအေသာင�ါေမးခနး

အေြဖအမျ�းမျ�း��ပါလမမယ။ အေြခခသပ� - ကငဆာေရာဂါသညမညသညဆငကြဖစစ�ရညရယချကအတကအေထာကအက�ြပ�မညနညး။ အသ�းချသပ�။ ။ ဆယလ�လာတငကငဆာမျ�းပားြခငးမ�ကာကယရနမညသညနညးစနစများက�ေတ� ����ငသညအဆငလား

ေဝါဟာရ

စာမျက��ာ ၁၆

စတ� ဇသ�ေတသနအကျ�းချ�ပတသပ�နညးကျစာတမးအပ�ငးက�ဖငလ�စြခငး��ငနဂ�းချ�ပ

သပ�ပညာအစစအမ�နကမ�ာြပproblemsနာများက�ေြဖ��ငးရနရညရယေသာသပ�ပညာပ�စ

အေြခခသပ�မညသ�ပငြဖစေစကာမ�ဗဟ�သ�တ��ငနားလညမ�က�ချ�ထငရန��ာေဖေသာသပ�ပညာေ�ကာငးအသပညာ၏ေရတ�ေရ��ညေလ�ာကလ�ာ

ဇဝေဗဒသက��များ၏ေလလာမ���ငအချငးချငး��င၎ငးတ�၏အြပနအလ�နေလလာမ���ငသ�တ�ရပတဝနးကျင

နဂ�းချ�ပ၏အေရးပါမ�က�အကျ�းချ�ပတသပ�နညးကျစက� �အပ�ငးစမးသပေတ� ��ချက

ထနးချ�ပမ�စမးသပမ�ကာလအတငးမေြပာငးပါဘ�းတစမးသပမ�၏အစတအပ�ငးတစခ�

��တယ�ဆငြခငြခငးခန မ�နးရနေယဘ�ယျပါဝင��ငေ�ကညာချကက�အသ�းြပ�ေ�ကာငးယ�တ� စ�းစားေတးေခ�၏ပ�စတကျေသာရလဒများ

ေဖာြပရနသပ�(စ, ��ာေဖေတ� ��မ�သပ�) ေလလာေစာင�ကညေလလာရနရညရယထားေ�ကာငးသပ�၏ပ�စစ�စမးစစေဆး

ေဆးေ�းမ�ေရးသားသ�စမးသပအနကဖငထားတအတကသပ�နညးကျစက� �အပ�ငးရလဒများ, variable ေတက�ဆကစပဘယလ�ြဖစ��ငသညက�ေဖာြပသည��င��ငးြပရန�က�းစားသညဆ�တေမးခနးက�အတကြဖစရပဆနး

မဟ�တမမ�နစမးသပရလဒများအားြဖင disproven ခရ��င

အယ�အဆစမးသပ�ပး��ငသညေလလာမ�တစခ�အတကအ�ကြပ�ချက

အယ�အဆ -based သပ�တကျတေမးခနး��ငြဖစ��ငေသာ testable ��ငအတ�စတငေ�ကာငးသပ�နညးကျပ�စအေြဖများ

inductive ဆငြခငြခငးေယဘ�ယျအားြဖငေရာက��ရနဆကစပေလလာေတ� ��ချကများက�အသ�းြပ�ေသာယ�တ� ဆ�ငရာစ�းစားေတးေခ�မ�ပ�စနဂ�းချ�ပ

နဒါနးေနာကခေထာကပေပးသညသပ�နညးကျစာတမး၏အဖငစာမျက��ာသ�ေတသနမတ�ငမကလယြပင၌လ�သများခရာများအေ�ကာငးသတငးအချကအလကစက� �၌တည၏

ဘဝသပ�သက��များက�ေလလာသညဇဝေဗဒကသ�ေသာသပ�နယပယ

က�န�ကမး��ငနညးစနစများ

Page 14: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 14/228

စာမျက��ာ ၁၇

၏�ပးြပညစ�ေသာေဖာြပချကပါဝငေသာသပ�နညးကျစာတမးအပ�ငးအချကအလကများက�စ�ေဆာငးရနသ�ေတသများအသ�းြပ�ေသာတ� �များ၊ နညးလမးများ��ငနညးစနစများ

သဘာဝသပ���ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ��င၎ငး၏ြဖစရပများ��ငဆကစပေသာသပ�နယပယ��ငြဖစစ�များ

သကတ�ရယတ� - ြပနလညသ�းသပလကေရးမ�များမ�ာေတ� ��ငပါတယသပ�ပညာ��ငတစ ဦး ၏လ�ပေဖာက�ငဖကများကက�မးကျငသ�များြဖစသညေလလာမ�၏လယြပင၌တည၏

��ပပ�ငးဆ�ငရာသပ�ထ�ကသ�ေသာဘ�မေဗဒ, နက�တ� ေဗဒ, ��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒအြဖစသပ�နယပယ, ေသာကစ�မဟ�တေသာေလလာမ�များ

plagiarismအြခားသ�များ၏အလ�ပသ�မဟ�တအေတးအေခ�များက�မ�နကနစာက�းကားြခငးမ��ဘမ�ားယငးစာဖနတးြခငးသ�တ�အားေရးသားသ�ရမ�လစတက�းများြဖစေ�ကာငးစ�

ရလဒစာေရးသ�ကစမးသပေြပာြပသညအတကသပ�နညးကျစက� �အပ�ငးေတ� ��ချကများ��ငသကဆ�ငရာကနးဂဏနးများ, ��ပပ�များ, ကားချပ, ဂရပများ��ငမဆ�ထပမအနကမပါဘစားပ

ြပနလညသ�းသပေဆာငးပါးအြဖစပ���ပထ�တေဝခေတ� ��ချကအေပ�အကျ�းချ�ပ��ငမ�တချကများေ�ကာငးစက� �အဓကစာေပ

သပ�ပညာအေထေထအမ�နတရားများသ�မဟ�တအေထေထဥပေဒများ၏လ�ပငနးလညပတမ�ပါ ၀ ငေသာအသပညာ၊အထ�းသြဖငဝယယ�ြခငး��ငသပ�နညးကျနညးလမးအားြဖငစမးသပ�ပးေသာအခါ

သပ�နညးကျနညးလမးေလလာေရး, ေရးဆေရးပါဝငသညသတမ�တထားေသာေြခလ�မးများ��ငအတ�သ�ေတသနနညးလမးတစ ဦး အယ�အဆ၏စမးသပြခငး��ငအတညြပ�သ�မဟ�တမ�ားယငးေသာ၏

တတတခ�းကေကာငးစာမေတာတဆမ�တစခ�သ�မဟ�တကေကာငးအအားသငစရာ

သအ�ရေလလာေတ� ��ချကသ�မဟ�တြဖစရပများအတက��ငးြပချကစမးသပ�ပးအတညြပ�ခသည

variableစမးသပမ�တစခ�စမးသပမ�၏အစတအပ�ငးတစခ�

ဇဝေဗဒ၏ themes များ��ငအယ�အဆများဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဘဝ၏ဂ�ဏသတ� များက�ေဖာထ�တေဖာြပပါ• သက��များအ�ကားဖ�စညးတညေဆာကပ�အဆငဆငက�ေဖာြပပါ• phylogenetic သစပငအသအမ�တြပ�ြခငး��ငအနကက�ေဘာြပ• ဇဝေဗဒဆ�ငရာကြပားြခားနားေသာစညးကမးချကများက�ဥပမာြပပါ

ဇဝေဗဒဆ�တာကဘဝက�ေလလာတသပ�ပညာပ၊ ဒအသြဖစလမမယသသာထင��ားသညတ�န ြပနမ���သညမ�ကမေသာေမးခနးတစခ�ြဖစေသာလညးသတမ�တရနအ�မမလယက�ပါဘဝ ဥပမာ - ဇဝေဗဒဌာနခကဗ�ငးရပစက�ေလလာသညဗ�ငးရပစြဖစသညသက��သတ� ဝါများ၏ဝေသသလက�ဏာများအချ� � ြပေပမယအြခားသ�များက�ကငးမ။ ဒါဟာထကလ�ည

စာမျက��ာ ၁၈

ဗ�ငးရပစများသညသက��က�တ�ကခ�ကြခငး၊ ေရာဂါြဖစေစြခငး��ငမျ�းပားြခငးများြပ�လ�ပ��ငသည။သ�တ�သညဘဝက�သတမ�တရနဇဝေဗဒပညာ��ငများအသ�းြပ�ေသာစ��နးများ��ငမက�ကညပါ။ အကျ�းဆကအားေရာဂါေဗဒပညာ��ငများသညတတကျကျေြပာရလ�ငဇဝေဗဒပညာ��ငများမဟ�တပါ။ အလားတ�ပငအချ� �ဇဝေဗဒပညာ��ငများေလလာ�ကသညဘဝက�ြဖစေပ�ေစေသာအေစာပ�ငးေမာလကျ�းဆငကြဖစစ�၊ ဘဝေ���ေြပးေသာြဖစရပများကတညးကဇဝေဗဒဆ�ငရာြဖစရပများမဟ�တပါ၊ ၎ငးသပ�ပညာ��ငများက�လညးဇဝေဗဒမ�ဖယထ�တထားသညဟ�ေသာေဝါဟာရက�၏တငးကျပစာအဓပ�ာယ။

ဇဝေဗဒသညအေစာဆ�းကာလမ� စ၍ ေမးခနးများသ�းခ���င ပတသက၍ နပနးလ�းခသည

Page 15: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 15/228

"အသက��ငလျက" တစခ�ခ�လ�ပေသာ shared ဂ�ဏသတ� များ? တစချနကငါတ�တစခ�ခ�သတအသက��ငေနလား၊ အဓပ�ာယ��တအဖ�အစညးအဆငက�ဘယလ�ဖ�စညးထားသလ။ ထ�အြပငေနာကဆ�းမ�ာထ�းြခားတဘဝကြပားမ�က�ရငဆ�ငရတအခါငါတ�ဘယလ�စ�စညး�ကသလအမျ�းမျ�းေသာသက��အမျ�းမျ�းက�က���ပတ�ပ�မ�နားလည��ငရနအတက? အသစအြဖစသက��များက�ေနတ�ငး��ာေဖေတ� ��သည၊ ဇဝေဗဒပညာ��ငများသညဤအေြဖများက�ဆကလက��ာေဖ�ကသည��ငအြခားေမးခနးများက�။

ဘဝ၏ဂ�ဏသတ� များ

သက��အားလ�းသညအဓကဝေသသလက�ဏာများ (သ�) လ�ပေဆာငချကများက�မ�ေဝသညပတ ၀ နးကျငဆ�ငရာတ�န ြပနမ�၊ မျ�းပားမ�၊homeostasis, စမးအငအေြပာငးအလန� �ငဆငကြဖစစ�။ အတ�တ��ကည�� �ကေသာအခါဤက�းဝေသသလက�ဏာများဘဝက�သတမ�တဖ�အေစခ။

အမ�ာစာ

�ကကဆ�တစလ�းသညဆလများ၊ တစ��းများ၊စနစများ။ (ဂ�ဏသတ� များ -“ Ivengo” / Wikimedia

Commons များ)

သက��များသညဆလတစခ� (သ�) တစခ�ထကပ�ေသာဖ�စညးထားြခငး၊အလန��း��ငး�ပးတစ ဦး တညးေသာဆလသက��များသညအလနအ�သေလာကေအာင��ပေထးသည။ ဆလတစခ�စအတငး��အကတမများေမာလကျ�းများ၊ ဤအလ�ညအတကဆလ organelles ��ငအြခားဆယလ�လာပါဝငမ�တကပါေစ။ Inmulticellular organisms ([link]), အလားတ�ဆလတစ���းဖ�စညးထားပါသည။ တစ���းများအလ�ည၌, ပ�းေပါငး

စာမျက��ာ ၁၉

က�ယတငးအဂ� ါ (ကြပားေသာ function က�အတ�ခ��ာက�ယဖ�စညးပ�) က�ဖနတးပါ။ က�ယတငးအဂ� ါဖ�စညးရနအတ�တကအလ�ပလ�ပ�ကသညစနစများ။

စတခစားမ�သ�မဟ�တ Stimuli မ�တ� ြပနမ�

ဤအထခ�ကမခေသာအပင ( Mimosa pudica ) ၏အရကများသည ချကချငးပငေခါက။ ေခါကလမမညထမခတယ မနစအနညးငယအ�ကာတငစက��သညပ�မ�နြပနြဖစသားသည။ (အေ�ကး: အလကစ

Page 16: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 16/228

ေလာမာ)သက��အမျ�းမျ�းသညလ��ေဆာမ�များက�တ� ြပန�ကသည။ ဥပမာအားြဖငအပငများသညအလငးရငးြမစသ� ဦး တည��ငသည။ြခစညး��းများ��ငနရများက�တကပါ၊ သ�မဟ�တထေတ� မ�က�တ� ြပနပါ ([link]) ။ ေသးငယေသာဘကတးရးယားများပငလ�ငဆသ� ဦး တည��ငသညသ�မဟ�တဓာတ�ပစ�ညးများ ( chemotaxis ဟ�ေခ�ေသာလ�ပငနးစ� ) (သ�) အလငး ( phototaxis ) မ�ေဝးေဝးသ�သားပါ ။ လ�ပ��ားမ�လ��ေဆာမ�တစခ�ဆသ�အြပ�သေဘာေဆာငေသာတ� ြပနမ�တစခ�ဟ�သတမ�တသညအ��တလက�ဏာတ� ြပနမ�က�စ�းစား။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေစာင�ကည ဤဗဒယ� သညအပငများလ��ေဆာမ�က�တ� ြပနပ�က��ကည��ရန - အဖငအလငးမ�အဆ�းသ�အလ�ညကျသညအထ�ကညသညလ�ယ�ရာဥစ�ာက�ဘမးယ�ြခငးင�ါ, အခကတစဝ�မးဗ�း။

မျ�းပားြခငး

ဆလတစမျ�းတညး��ေသာသက��များသညသ�တ�၏ DNA က�မတ� �ပား�ပးေနာကပထမ ဦး ဆ�းခထ�တြခငးြဖငမျ�းပား��ငသညဆလအသစ��စခ�က�ဖ�စညးရနေသးခရနြပငဆငေနသကသ�အညအမ�။ Multicellular သက��များက�မ�ကာခဏတစ ဦး ချငးစဖ�စညးမညအထ�းမျ�းပားမျ�း�� းဗဇဆလများက�ထ�တလ�ပသည။ ဘယေတာလမျ�းပားြခငးြဖစေပ� ြခငး၊ DNA ပါ ၀ ငေသာမျ�း�� းဗဇများက�သက��မျ�းဆကများသ�က�းစကေစသည။

စာမျက��ာ ၂၀

ဒမျ�း�� းဗဇေတကအမျ�းအ�ယဟာမျ�းစတတစခ�တညးက�ပ�ငဆ�င�ပးအလားတ�မျ�း�� း��မယဆ�တာေသချာေစတယထ�ကသ�ေသာအရယအစား��ငပ�သဏas◌ာနအြဖစဝေသသလက�ဏာများ။

�ကးထားမ���ငဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�

သက��များသည ၄ ငးတ�၏မျ�း�� းဗဇမ�သတမ�တထားေသာတကျေသာ��န�ကားချကများက� လ�က၍ �ကးထားလာသည။ ဤေရ�ကားမျ�း�� းဗဇသညဆယလ�လာ�ကးထားမ���ငဖ� �ဖ�းမ�က���န�ကားသည��န�ကားချကများေပး�ပး၊မျ�းစတငယရယ[link]) ၎ငး၏မဘများ��ငအတ�တ�ပငဝေသသလက�ဏာများများစာက�ြပမ��ကးြပငးပါလမမယ။

��စခ�မ�ဆငတ�ေသာလညးဤေ�ကာငများသညမဘ��စပါးစလ�းမ�မျ�း�� းဗဇက�အေမဆကခခ�ကသညတ�ညေသာဝေသသလက�ဏာများများစာက�။ (အေ�ကး: Rocky Mountain Feline

ကယဆယေရး။

စညးမျ�း

အေသးဆ�းသက��များပင��ပေထး�ပးစညးမျ�းစညးကမးများက�လ�အပသညအတငးပ�ငးလ�ပေဆာငချကများက�ည�� �ငးြခငး၊ လ��ေဆာမ�များက�တ�န ြပနြခငး��ငပတ ၀ နးကျငဆ�ငရာဖစးမ�များက�ရငဆ�ငေြဖ��ငးြခငး။ ��စသက��တစခ�တငစညးမျ�းသတမ�တထားေသာအတငးပ�ငးလ�ပေဆာငချကဥပမာများသညအာဟာရသယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငေသးစးဆငးမ�ြဖစသည။အဂ� ါများ (အတ�တ�အလ�ပလ�ပေသာတစ���းအ�ပစ�များ) သညသယေဆာငြခငးကသ�ေသာတကျေသာလ�ပငနးေဆာငတာများက�လ�ပေဆာငသညခ��ာက�ယတစေလ�ာက��ေအာကစဂျင၊ စန ပစပစ�ညးများက�ဖယ��ားြခငး၊ ဆလတ�ငးက�အာဟာရများေပးပ� ြခငး��ငအေအးေပးြခငးခ��ာက�ယ။

Homeostasis

Page 17: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 17/228

ဝင��းစနးဝကဝများ ( Ursus maritimus ) ��ငေရခဖ�းလ�မးေနေသာေဒသများတငေနထ�ငေသာအြခား��တ�ကသတ� ဝါများက�ထနးသမးသညသ�တ�၏အပ�ချနက�အပ� ေပး၍ အသားထ���ငအေမးများြဖငအပ�ဆ�း�� းမ�က�ေလ�ာချသည

စာမျက��ာ ၂၁

သ�တ�ရအေရြပားေအာကမ�ာအဆသပသညးအလ�ာ။ (အေ�ကး:

“ longhorndave” / Flickr)

ေကာငးမနစာလညပတ��ငရနအတကဆလများသညသငေလျာေသာအေြခအေနများလ�အပသညအပ�ချန, ေသာ pH ��ငကြပားြခားနားေသာဓာတ�ပစ�ညးများသငေလျာေသာအာ��စ�းစ�ကမ�။ ဤအေြခအေနများသည၊သ�ေသာတဒဂ�မ�ေနာကတစခ�သ�ေြပာငးလပါ။ သက��များသညအတငးပ�ငးက�ထနးသမး��ငသညပတ ၀ နးကျငအေြပာငးအလများ��ေသာြငားလညးကျ�းေြမာငးေသာအကာအေဝးအတငး��အေြခအေနများ၊homeostasis (စာသားအရ“ တည�ငမေသာအေြခအေန”) မ�တဆငသက��တစခ�၏ထနးသမး��ငစမးစ�ဆကမြပတြပညတငးေရးအေြခအေနများ။ ဥပမာအားြဖင၊ သက��တစခ�သညခ��ာက�ယအပ�ချနက�ထနးည�ရနလ�အပသညthermoregulation အြဖစလ�သများသညလ�ပငနးစ�မ�တဆင။ ေအးေသာရာသဥတ�တငေနထ�ငေသာသက��များပ�လာဝကဝ[link]), သ�တ�က�နမေသာအပ�ချနက�ဆးတားက�ညြခငး��ငခ��ာက�ယဖ�စညးပ���သညခ��ာက�ယအပ�ထနးသမးေစာငေ��ာက။ ဤအပ���နက�ကာကယရနဖ�စညးပ�တငသားေမး၊ အေမးအေတာငများ၊��ငအဆ။ ပ�ြပငးသညရာသဥတ�တငသက��များသညလ�သားများအတကေခ�းထကြခငး၊ခ��ာက�ယအပ�များလနးေစရနသ�တ�က�ေခးများကက�ညသည။

စမးအငထ�တယ�ြခငး

ကယလဖ�းနးယား�� condor ( Gymnogyps californianus ) သညအစားအစာမ�ရေသာဓာတ�စမးအငက�အသ�းြပ�သညပါဝါပျသနး။ ကယလဖ�းနးယား condors မျ�းသ��းရနအ��ရာယ��မျ�းစတပါ၏ ဒင�ကက�က�ညမယေတာငပ tag ��ပါတယဇဝေဗဒပညာ��ငတစ ဦး ချငးစက�ခြခားသတမ�တ။ (အေ�ကး: ပစဖတအေနာကေတာငပ�ငးေဒသအေမရကနငါး��ငေတာ��ငးတရစ�ာန

ဝနေဆာငမ�)

Page 18: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 18/228

စာမျက��ာ ၂၂

သက��အားလ�းသညသ�တ�၏ဇဝြဖစစ�လ�ပ��ားမ�များအတကစမးအငအရငးအြမစက�အသ�းြပ��ကသည။ အချ��ေသာသက��များဖမးမေနမ�စမးအင��ငအစားအစာတငဓာတ�စမးအငအြဖစသ�ေြပာငးလြခငး၊ အြခားသ�များကဓာတ�စမးအငက�အသ�းြပ�သညေမာလကျ�းေတအစာစားတယ။[link]) ။

သက��များ၏ဖ�စညးပ�အဆငဆင

သက��အရာများက�ဆနးစစ��ငသညအဆငဆငေအာကတငအလနအမငးစနစကျ�ပးဖ�စညးထားသညေသးငယတကေန�ကးမားတမ�စေကးေပ�မ�ာ။ အကတမသညအေသးငယဆ�း��ငအေြခခအကျဆ�းအစတအပ�ငးြဖစသည။၎ငးတငအလကထရနများဝနးရထားေသာ�ျ�ကလယတစခ�ပါဝငသည။ အကတမများသညေမာလကျ�းများဖ�စညးသည။ တစ ဦး ကေမာလကျ�းတစ ဦး ြဖစပါအနညးဆ�းအကတမ ၂ ခ�ပါဝငသညဓာတ�ဖ�စညးပ�သညတစခ� (သ�) တစခ�ထကပ�ေသာဓာတ�ပစ�ညးများကအတ�တကထနးသမးသညေ��ာင�က�း။ ဇဝေဗဒဆ�ငရာအေရး�ကးေသာေမာလကျ�းအေတာများများသည�ကးမားေသာေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညမကခ��ေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညပ�မ�နအားြဖင polymerization ြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသည (ပ�လမာအားြဖငြပ�လ�ပေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသညmacromolecules ထကပ�မ��� း��ငးသည monomers ဟ�ေခ�ေသာေသးငယသညယ�နစများက�ေပါငးစပသည။ Anmacromolecule ၏ဥပမာသည deoxyribonucleic acid (DNA) ြဖစသည။[link]), ေသာပါ��သညသက��အားလ�း၏ဖ�စညးတညေဆာကပ���ငလညပတမ�အတက��န�ကားချကများ။

ဒအနေအေမာလကျ�းအပါအဝငေမာလကျ�းအားလ�းသညအကတမများြဖငဖ�စညးထားသည။ (အေ�ကး:

"brian0918" / Wikimedia Commons)

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေစာင�ကည ြပထားတ DNA ေမာလကျ�း၏သ�းဖကြမငဖ�စညးပ�က�သကဝငေစတ ဒဗဒယ�အတက [link က�] ။

ဆလအချ� �တငအေြမ�းပါးများဝ�ငးရထားေသာမကခ��မ�လေကးလများပါ ၀ ငသည။ ဤသညများမ�ာorganelles က�ေခ�။ Organeles များသညဆလများအတငး��ေသးငယသညတညေဆာကပ�များြဖစသည။ ဥပမာorganelles တငမ��မြဖစလ�အပေသာလ�ပငနးေဆာငတာများြဖစေသာ mitochondria ��င chloroplasts တ�ပါ ၀ ငသည။mitochondria သညဆလက�စမးအငထ�တရနစမးအငထ�တေပးသညသ�ကားြဖစေစရနေနေရာငြခညစမးအငက�အသ�းြပ�ပါ။ သက��အားလ�းက�ဆလများြဖငြပ�လ�ပထားသည။ ဆလက�ယ��က

စာမျက��ာ ၂၃

သက��သတ� ဝါများတငဖ�စညးတညေဆာကပ���ငလ�ပေဆာငမ�အငယဆ�းေသာအေြခခယ�နစြဖစသည။ (ဒလ�အပချကမ�ာဗ�ငးရပစများက�သက��ဟ�မယ�မ�တေသာေ�ကာငဆလများ��ငြပ�လ�ပထားြခငးမဟ�တပါ။ လ�ပရနဗ�ငးရပစအသစများ၊ သ�တ�သညသက��ဆလများ၏မျ�းပားမ�ယ��ရားက�ကျ�းေကျာသမးပ�ကရန၊ သာထ�ေနာကသ�တ�မျ�းပားရနလ�အပသညပစ�ညးများရ����ငသညတစခ�တညးဆလ��ငအြခားသ�များ multicellular ြဖစ�ကသည။ ဆလများက�ပ��ကာရယ� (or) ပ��ကာရယ�အြဖစခြခားသညဟမ Prokaryotes သညအေြမ�းပါးမ��ေသာတစခ�တညးေသာသ�မဟ�တက�လ�နေခတသက��များြဖစသည။ခ��ျေ��ာငျအေရးပါ; ဆ�ျ�က�ငျ, eukaryotes ၏ဆလအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ organelles ��ငတစ ဦး ��သည

Page 19: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 19/228

အေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ�ျ�ကလယ။ပ��ကးတသက��ေတမ�ာဆ�ရငဆလေတဟာတစသ��းေတေပါငးစပ�ပးအတ�တ�ဆလေတသယေဆာငတယအလားတ�သ�မဟ�တဆကစပလ�ပေဆာငချကများက�ထက။ က�ယတငးအဂ� ါများသညအတ�တကစ�စညးထားေသာတစ���းများက�စ�စညးထားြခငးြဖစသညဘ� function က�။ ေအာဂနစများက�တရစ�ာနများသာမကအပငများတငလညးေတ�ရသည။ က�ယအဂ� ါတစခ�system သည function ��ငသကဆ�ငေသာက�ယတငးအဂ� ါများြဖငဖ�စညးထားသညအဆငြမငအဖ�အစညးတစခ�ြဖစသည။ ��တ�ကသတ� ဝါများများစာေသာက�ယတငးကလစာေတက�စနစများ��သည။ ဥပမာအားြဖငေသးလညပတမ�စနစသညေသးမ�တဆငေသးက�သယေဆာငသညက�ယခ��ာ��ငအဆ�တမ�။ ��လ�း��ငေသးကသ�ေသာအဂ� ါများပါ ၀ ငသညေရယာ�များ။ သက��များသညတစ ဦး ချငးသက��အရာများြဖစသည။ ဥပမာအားြဖငသစေတာတစခ���သစပငတစပငစသညတစခ�ြဖစသညသက��။ single-cell prokaryotes ��င single-cell eukaryotes က�လညးထညသငးစ�းစားသညသက��များ��ငပ�မ�နအားြဖငေသးငယေသာဇဝသက��များအြဖစရည��နး�ကသည။

တကျေသာwithinရယာအတငးေနထ�ငေသာမျ�းစတတစခ�ချငးစက� စ�ေပါငး၍ ေခ� �ကသညလ� ဦး ေရ။ ဥပမာအားြဖငသစေတာတငထငး���းပငများစာပါ ၀ င��ငသည။ ဤအထငး���းပငဒသစေတာထမ�ာထငး���းပငများ၏လ� ဦး ေရက�က�ယစားြပ�သည။ ကြပားြခားနားေသာလ� ဦး ေရသညေနထ�ငလမမညတ�ညေသာသတသတမ�တမ�တareaရယာ။ ဥပမာ - ထငး���းပင��ငသစေတာတငလ� ဦး ေရပါဝငသညပနးပငအပငများ��ငအငးဆကပ�းမ �ားများ��ငပ�းမ �ားလ� ဦး ေရ။ တစ ဦး ကအသ�ငးအဝ�ငးများ၏ေပါငးလဒြဖစပါတယတစ ဦး အထ�းသြဖငareaရယာ၌ေနေသာလ� ဦး ေရ။ ဥပမာ၊ သစပငများ၊ ပနးများ၊ အငးဆကပ�းများ��ငသစေတာ��အြခားလ� ဦး ေရသညသစေတာအသ�ငးအဝ�ငးက�ဖ�စညးသည။ သစေတာက�ယတ�ငသညေဂဟစနစြဖစသည။ေဂဟစနစတစခ�သညသက��inရယာအားလ�း��ငအတ� abiotic ��ငအတ�ပါဝငသည။ေြမဆလ�ာအတငး����ကထ��ဂျငသ�မဟ�တမ�းေရကသ�ေသာပတဝနးကျင၏သက��မဟ�တေသာအစတအပ�ငးများ။ အြမငဆ�းမ�ာအဖ�အစညးအဆင ([link] ) ၊ ဇဝထ�သညေဂဟစနစအားလ�းက�စ�ေဆာငးသညကမ�ာေြမေပ�တငသက��ဇ�နများက�က�ယစားြပ�သည။ ၎ငးတငေြမ၊ ေရ��ငေလထ�ပါဝငသညအတ�ငးအတာတစခ�အထ။

အ��ပညာဆကသယမ�သက��အစ�အေဝး၏ဇဝအဆငက�ြပသထားသည။ တစခ�တညး organelle မ�သညဇဝထ�တစခ�လ�း၊ သက��များသညအလနဖ�စညးထားေသာအဆငဆင၏အစတအပ�ငးများြဖစသည။ (ခရကဒစ"organelles": Umberto Salvagnin မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကး "ဆလ": ၏ြပ�ြပငမမးမဘ��စ Wetzel, Harry Schaefer / အမျ�းသားကငဆာဌာနမ�အလ�ပ; အေ�ကး "တစ���း":Kilbad အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ; Fama Clamosa; Mikael Häggström; အေ�ကး "က�ယတငးအဂ� ါ":Mariana Ruiz Villareal မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကး "သက��": အလ�ပြပ�ြပငမမးမ"Crystal" / Flickr; အေ�ကး“ ေဂဟစနစ” - အေမရကနငါး��ငေတာ��ငးတရစ�ာန ၀ နေဆာငမ�လ�ပငနး၏ြပ�ြပငမမးမြခငး

စာမျက��ာ ၂၄

ဌာနချ�ပ; ခရကဒစ "ဇဝထ�": အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

နာဆာ

ေအာကပါထ�တြပနချကများ၏ဘယမ�ားယငးေသာပါသလ

က။ တစ���းများသညက�ယတငးအဂ� ါစနစအတငး၌တည��သည။ခ။ ေဒသခများသညေဂဟစနစအတငး��လ� ဦး ေရထတင��သည။ဂ။ Organelles သညတစ���းများအတငး��ဆလများအတငး၌တည��သည။။ ေဒသခများသညဇဝထ�အတငး��ေဂဟစနစများအတငးတငတည��သည။

Page 20: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 20/228

အသကတာ၏မတ�ကြပားမ�

ဇဝေဗဒသညသပ�ပညာတစခ�အေန��ငကျယြပန ေသာအတ�ငးအတာအထ��သညဟ�ေသာအချကသည�ကးမားေသာအရာများ��ငသကဆ�ငသညကမ�ာေြမေပ�တငအသကတာ၏မတ�ကြပားမ�။ ဒမတ�ကြပားမ�၏ရငးြမစဆငကြဖစစ�, တြဖညးြဖညးချငး၏ြဖစစ�က�ြဖစပါတယမျ�းစတအသစများအေဟာငးမျ�းစတမ�ေပ�ထနးေသာကာလအတငးေြပာငးလမ�။ ဆငကြဖစစ�ဇဝေဗဒပညာ��ငေတေလလာ�ကသညအရာဝတ� �များတငသက��များ၏ဆငကြဖစစ�မ�ေဂဟစနစအထ။

ကမ�ာေပ� ��သက��အမျ�းမျ�း၏ဆငကေြပာငးလမ�က� phylogenetic သစပငြဖငအကျ�းချ�ပေဖာြပ��ငသည( လငခ)) ။ Phylogenetic သစပငသညဆငကြဖစစ�အ�ကားဆက�ယမ�က�ြပသညပ�ြဖစသညမျ�း�� းဗဇသ�မဟ�တ��ပပ�ငးဆ�ငရာစ��ကလက�ဏာများသ�မဟ�တ��စခ�လ�းတငတ�ညြခငး��ငကြပားြခားနားမ�အေပ� အေြခခ၍ ဇဝမျ�းစတများ။ ကphylogenetic သစပင node များ��ငအက�ငးအခကများေရးစပသည။ internal node များသညဘ�းေဘးများက�က�ယစားြပ�သည��ငသပ�နညးကျသကေသအေထာကအထားအေပ�အေြခခ�ပး, တစ ဦး ဘ�းေဘး��သညထငေသာအခါ, ဆငကြဖစစ�အချကများြဖစ�ကသည��စခ�မျ�းစတအသစဖ�စညးရနကလ။ ဌာနခတစခ�စ၏အ��ညသညအချန��ငအချ�းကျသညအဆ�ပါအ�ပစ�ခကတညးက�ကာ။

ဒ phylogenetic သစပငက�ရ��တအချကအလကေတက� microbiologist Carl Woese ကတညေဆာကခတယribosomal RNA ဗဇအစအစ�ကေန။ သစပငသညသက��များက�ခြခားြပသသညဘကတးရးယား၊ Archaea ��င Eukarya ဟ�၍ သ�းမျ�းခြခား��ငသည။ ဘကတးရးယား��င Archaea တ�သည prokaryotes များြဖစသည။intracellular organelles ချ� �တ Single- ဆလသက��။ (အေ�ကး: Eric Gaba; NASA

စာမျက��ာ ၂၅

Astrobiology

အငစတကျ�)ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

Carl Woese ��င Phylogenetic Tree ယခငကဇဝေဗဒပညာ��ငများသညသက��များက�အ�ပစ�ဖ� ခသညတ�ငးြပညငါးခ� - တရစ�ာနများ၊ အပငများ၊ မ�များ၊ ပ��တကစတငများ��ငဘကတးရးယားများ။ အဆ�ပါအစအစ�အစအစ�ြဖစခသညဇဝကမ�ေဗဒ, ဇဝဓါတ�ေဗဒ, ဒါမ�မဟ�တေမာလကျ�းဆန ကျငအြဖစ��ပပ�ငးဆ�ငရာ features ေတအေပ�အဓကအားြဖငအေြခခသညဇဝေဗဒ, အားလ�းေခတသစစနစတကျအသ�းြပ��ကသည။ အေမရကန၏ေ�� �ေဆာငအလ�ပသ�ေသာ ၁၉၇၀ ြပည��စအေစာပ�ငးက microbiologist Carl Woese သညကမ�ာေပ� ��သက��များက�ြပသခသညယခ�ဒ�မနးများြဖစေသာဘကတးရးယား၊ အာေခးယာ��ငယ�က�ရာယာဟ�ေခ�ေသာမျ�း�� းဗဇသ�းခ�တစေလ�ာကေြပာငးလခသည။ ပထမဆ�း��စခ�အေြမ�းပါး - ပ�းတအေရးပါ��င organelles မ��ေသာပ�းမ �ား��ငအတ� prokaryotic ဆလေတ။

Page 21: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 21/228

တတယဒ�မနးတင eukaryotes ပါ ၀ င�ပး unicellular microorganisms များပါဝငသည(ဘကတးရးယားမ�လ။ ) ေလးပါးမ�ရငး��ငင� �ငအတ�။ Woese Archaea အသစတစခ�အြဖစသတမ�တဒ�မနး��င၎ငးသည taxonomic သစတစခ�ြဖစေပ�ေစသည ([link]) ။ ပ�ငများစာေသာသက��များArchaea ဒ�မနးက�ြပငးထနေသာအေြခအေနများေအာကတငေနထ�င�ပး Extremeophiles ဟ�ေခ�သည။ မမအတညေဆာကရနသစပင, Woese shape သ�ကပ�းပ�သ�ာနအေပ�အေြခခ�ပးတ�ညြခငးထကမျ�း�� းဗဇဆကဆေရးက�အသ�းြပ�ခသည။

Woese ၏အပငက�တစကမ�ာလ�းအတ�ငးအတာြဖင� �ငးယ��ထားေသာအစအစ�များမ�တညေဆာကခသညြဖန ေဝြခငး၊ သက��တ�ငးတင��ေနြခငး��ငထနးသမးြခငး (ဤမျ�းဗဇ��ြခငးက�ဆ�လ�သညဆငကြဖစစ�တစေလ�ာကလ�းမ��မြဖစလ�အပတမေြပာငးလ��ေနဆြဖစသည။ Woese ရချ�းကပမ�ေတာလ�နေရးသမားြဖစခသည��ပပ�ငးဆ�ငရာအဂ� ါရပများ၏��ငးယ��အဆ�ပါအ�ကားခြခားရနမလ�ေလာကေနေသာေ�ကာငသ�တ�ရ �ကးမားတဇဝဓါတ�ေဗဒမတ�ကြပားမ��ကားမ�မ�မ�တတအလားတ�ေပ�လာ Prokaryotes ��ငမျ�း�� းဗဇေြပာငးလ��ငမ� ([link]) ။ homologous DNA က���င RNA ပာ၏��ငးယ��

စာမျက��ာ ၂၆

Woese က� prokaryotes အမျ�းမျ�းေြပာငးလ��ငေသာအထခ�ကမခ��ငေသာကရယာြဖငေထာကပေပးသည။��ငအရာ��စခ� domains များသ� prokaryotes ၏ခြခာတရားမ�တ: ဘကတးရးယား��င archaea ။

ဤပ�များသညကြပားေသာဒ�မနးများက�က�ယစားြပ�သည။ ဒ micrograph အတက (က) ဘကတးရးယားပ�ငဒ�မနးဗကတးရးယားပ�းများသညဤပ�ြပငးေသာေလထတငေနထ�ငေသာ (ခ) အစနးေရာကဆလများ (မြမင��င) ြဖစသညဒ�မနး Archaea ။ (ဂ) ေန�ကာ��င (d) ြခေသ���စခ�လ�းသည Domain Eukarya ၏အစတအပ�ငးြဖစသည။ (ခရကဒစDrew မတလအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ; အေ�ကးခ - စတဗဂျ�ဗကဆင၏အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊အေ�ကးက c: မ�ကကယ Arrighi အားြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကး d: Leszek အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Leszcynski)

ဇဝေဗဒေလလာမ�၏အက�ငးအခကများ

ဇဝေဗဒ၏နယပယကျယြပန သည��ငထ�ေ�ကာငများစာေသာအက�ငးအခကများ��င subdisciplines ပါ��သည။ဇဝေဗဒပညာ��ငများသည၎ငးခများစညးကမးများက�လ�ကနာ�ပးပ�မ�အာ��စ�ကေသာနယပယတငလ�ပက�င��ငသည။ ဘ� ဥပမာေမာလကျ�းဇဝေဗဒ��ငဇဝဓါတ�ေဗဒတ�သညေမာလကျ�း��ငဇဝြဖစစ�က�ေလလာသညထ�ကသ�ေသာ DNA က�, RNA ��ငပ��တနးအြဖစေမာလကျ�းများအ�ကားအြပနအလ�နအပါအဝငဓာတ�အဆငအြဖစေကာငးစာသ�တ�စညးမျ�းသတမ�တ�ကသည။ အဏ�ဇဝေဗဒ၊ အဏ�ဇဝသက��များေလလာမ�သညေလလာမ�ြဖစသညSingle- ဆလသက��များ၏ဖ�စညးပ���င function က�၏။ ဒါဟာအေတာေလးကျယြပန ဌာနခသ�ဟာသ�ြဖစ�ပး,ေလလာမ�၏ဘာသာရပအေပ�မ�တည။ ပ�းမ �ားဇဝကမ�ေဗဒပညာ��ငများ, ေဂဟေဗဒ��ငလညး��ပါတယအြခားသ�များအ�ကားမျ�းဗဇ။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

Forensic Scientist Forensic Science သညသပ�ပညာ��ငသကဆ�ငေသာေမးခနးများက�ေြဖဆ�ရနအသ�းြပ�သညဥပေဒ။ ဇဝေဗဒပညာ��ငေတသာမကဓာတ�ေဗဒပညာ��ငေတ၊ မ�ခငးသပ�ပညာ��ငများသညတရား��းများတငအသ�းြပ�ရနသပ�နညးကျအေထာကအထားများက�ေပးသည။ သ�တ�၏အလ�ပတငသလနစက�စစေဆးရနပါ ၀ ငသညြပစမ�များ��ငဆကစပပစ�ညးများ။ မ�ခငးသပ�ပညာအေပ� စတဝငစားမ�က�ေနာကဆ�းအနညးငယအတကတ�းပားလာခသည��စအနညးငယအ�ကာလ��က�ကများေသာ��ပြမငသ�ကားအစအစ�များေ�ကာငအလ�ပခငတငမ�ခငးဆ�ငရာသပ�ပညာ��ငများပါဝငသည။ဒါအြပငေမာလကျ�းနညးစနစများ��င DNA ေဒတာေဘစတညေထာငြခငး၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ���သည

Page 22: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 22/228

စာမျက��ာ ၂၇

မ�ခငးသပ�ပညာ��ငများလ�ပျ��ငျေသာအလ�ပအမျ�းအစားများက�တ�းချ� ခသည။ သ�တ�ရအလ�ပလ�ပ��ားမ�အဓကအားြဖစ�ကသညလ�သတမ�၊ မ�ဒမးမ���ငေစာကားမ�စသညလ�တ�အေပ�ကျ�းလနသညရာဇ ၀ တမ�များ��ငဆကစပမ���သည သ�တ�အလ�ပမ�ာပါဝငတယဆပင၊ ေသး��ငအြခားခ��ာက�ယအရညများကသ�ေသာနမ�နာများက�ဆနးစစြခငး��င DNA က�ြပ�ြပငြခငး( လငခ)အများအြပားကြပားြခားနားေသာပတဝနးကျငတင��ငပစ�ညးများအတကေတ� ��ခပါတယ။ မ�ခငးသပ�ပညာ��ငများလညးခြခမးစတြဖာအငးဆကပ�းေလာငးေလာငးများသ�မဟ�တဝတမ�နအေစများကသ�ေသာရာဇ ၀ တမ�ြမငကငးများတငကျန��ေသာအြခားဇဝေဗဒဆ�ငရာအေထာကအထားများ။ မ�ခငးသပ�တငအလ�ပအက�င��ာေဖလ�သ�ဓာတ�ေဗဒဘာသာရပက�အများဆ�းယ�ရနလ�အပလမမည��ငဇဝေဗဒသငတနးများအြဖစအချ� �ေသာအထ�း�ကပမတသခ�ျာသငတနးများ။

ဒမ�ခငးဆ�ငရာသပ�ပညာ��ငဟာ US Army Criminal မ�ာ DNA ထ�တယ�တအခနးထမ�ာအလ�ပလ�ပတယFort Gillem, GA ��စ�စမးစစေဆးေရးဓာတခခနး။ (အေ�ကး: အေမရကနြပညေထာငစ��ကညးတပ CID စစဌာနချ�ပ

ြပညသ�ေရးရာ)

ေနာကဇဝေဗဒဆ�ငရာေလလာမ�၊ နဗေ�ကာေဗဒ၊ အာ��ေ�ကာစနစ၏ဇဝေဗဒက�ေလလာသည။၎ငးသညဇဝေဗဒဆ�ငရာဌာနခတစခ�ြဖစသညဟ�မ�တယ�ေသာလညး၎ငးက�စညးကမးထနးသမးေရးဆ�ငရာစညးမျ�းအြဖစအသအမ�တြပ�သညneuroscience အြဖစလ�သများေလလာမ�၏လယြပင။ ၎ငး၏ interdisciplinary သေဘာသဘာဝေ�ကာင, ဒsubdiscipline, ေမာလကျ�း, ဆယလ�လာသ�း�ပးအာ��ေ�ကာစနစ၏ကြပားြခားနားေသာလ�ပေဆာငချကများက�ေလလာ,ဖ� �ဖ�းမ�ဆ�ငရာ, ေဆးဘကဆ�ငရာ��ငကနပျ�တာချ�းကပမ�။

စာမျက��ာ ၂၈

သ�ေတသများသညစပန��ငင၊ Castellón�� site တစခ�တငဒ�င��ေဆာေကျာကြဖစ��ပ�ကငးများတ�းေဖာရနလ�ပေဆာငေန�ကသည။ (အေ�ကး: မာရယ�

Page 23: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 23/228

Modesto)

Paleontology, ဇဝေဗဒ၏ေနာကထပဌာနခတစခ�သညဘဝ၏သမ�ငးက�ေလလာရနေကျာကြဖစ��ပ�ကငးများက�အသ�းြပ�သည( လငခ)) ။ သတ� ေဗဒ��င��က�ေဗဒသညတရစ�ာနများ��ငအပငများက�ေလလာြခငးြဖစသည။ ဇဝေဗဒပညာ��ငေတလ�ပ��ငတယေဒသအနညးငယက�သာေဖာြပရနဇဝနညးပညာ၊ ေဂဟေဗဒ (သ�) ဇဝကမ�ပညာ��ငများအြဖစအထ�းြပ�သည။ ဒါဇဝေဗဒပညာ��ငများလ�ကစား��ငေသာနယပယများစာ၏နမ�နာမ�သာြဖစသည။

ဇဝေဗဒသညသဘာဝသပ�များ၏ေအာငြမငမ�များမ�အစြပ�သညဒေန စတလ�ပ��ားဖယေကာငးသညမ�ာ၎ငးသည ဦး ေ��ာကလ�ပ��ားမ�ဇဝေဗဒစေသာထနးသစစသပ�၏ပ�ခက၊ထ�းစသက��များ၏မျ�း�� းဗဇအငဂျငနယာ��ငအသ�းြပ�ေသာဆငကဇဝေဗဒကမ�ာေပ� ��အေစာဆ�းအဆငများက�ြပနလည��ာေဖရနေမာလကျ�းဇဝေဗဒ၏ဓာတခခနးကရယာများ။ တစစကငဖတစစေဆးမ�သတငးေခါငးစးများ - ကာကယေဆးထ�းြခငး၊ အသစေတ� ��ေသာမျ�းစတ၊doping သ�မဟ�တမျ�း�� းဗဇြပ�ြပငထားေသာအစားအစာသညဇဝေဗဒတငတက�ကစာပါဝငြခငးက�ြပသသညက���ပတ�၏ေနစ�ကမ�ာအတကအေရး�ကးသည။

အပ�ငးအကျ�း

ဇဝေဗဒသညဘဝ၏သပ�ြဖစသည။ သက��အားလ�းသညအမန ကသ�ေသာေသာချကဂ�ဏသတ� များ��သည။လ��ေဆာမ�, မျ�းပား, �ကးထားမ���ငဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�, စညးမျ�းမ� sensitivity က�သ�မဟ�တတ� ြပနမ�,homeostasis ��ငစမးအငအေြပာငးအလန။ သက��များသညအဆငြမငဖ�စညးထားသညအစတအပ�ငးများြဖစသည၎ငးတငအကတမများ၊ ေမာလကျ�းများ၊ organelles များ၊ ဆလများ၊ တစ���းများ၊သက��များက�လ� ဦး ေရ၊ အသ�ငးအဝ�ငးများ၊ ေဂဟစနစ��ငဇဝထ�များအြဖစအ�ပစ�ဖ�သည။မတ�ကြပားေသာမျ�း�� းဗဇမ��ေသာဘ�းေဘးသက��များမ�ဘလယေပါငးများစာေကျာမ�ယေနသက��များ၏ကြပားြခားနားေသာသက��များေြပာငးလလာသည��စေပါငး။ ဆငကြဖစစ�ဆက�ယမ�က�ြပသရန phylogenetic သစပငဟ�ေခ�ေသာပ�က�သ�း��ငသညသက��အ�ကား။

ဇဝေဗဒသညအလနကျယြပန �ပးဌာနခများ��ငစညးမျ�းစညးကမးများစာပါ ၀ ငသည။ ဥပမာများပါဝငသညအြခားသ�များအ�ကားေမာလကျ�းဇဝေဗဒ, အဏ�ဇဝေဗဒ, neurobiology, သတ� ေဗဒ��င��က�ေဗဒ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ေအာကပါေဖာြပချကများထမ�မညသညသညမ�ားသနညး။

စာမျက��ာ ၂၉

က။ တစ���းများသညက�ယတငးအဂ� ါစနစအတငး၌တည��သည။ခ။ ေဒသခများသညေဂဟစနစအတငး��လ� ဦး ေရထတင��သည။ဂ။ Organelles သညတစ���းများအတငး��ဆလများအတငး၌တည��သည။။ ေဒသခများသညဇဝထ�အတငး��ေဂဟစနစများအတငးတငတည��သည။

[link] ေဒသခများသညေဂဟစနစအတငး��လ� ဦး ေရထတင��သည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

"လ�ေနမ�" ၏လ�ပငနးလညပတလ�အပချကများက�ြဖညဆညးေသာအေသးဆ�းဇဝေဗဒဖ�စညးပ�၏ယ�နစြဖစပါတယ________ ။

က။ က�ယတငးကလစာေတက�ခ။ organelleဂ။ ဆလ။ macromolecule

________ ေ�ကာငဗ�ငးရပစများက�အသက��ငသညဟ�မယ�ဆပါ။

Page 24: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 24/228

က။ ဆလများ��ငလ�ပေန�ကသညမဟ�တခ။ ဆလအေရးပါဂ။ ဒအငေအ (သ�) RNA မပါ ၀ ငဘ�း။ မျ�းပား။ မရပါ

က

အေြမ�းပါး - ပ�းတ�ျ�ကလယ၏ေ���ေမ�ာကတင ________ ၏ဝေသသြဖစပါတယ။

က။ prokaryotic ဆလေတခ။ eukaryotic ဆလဂ။ သက��။ ဘကတးရးယား

တ�ညေသာinရယာတ�ညေသာမျ�းစတ��အ�ပစ�များက� (n) ________ ဟ�ေခ�သည။

က။ မသားစ�ခ။ ရပရာဂ။ လ� ဦး ေရ။ ေဂဟစနစ

ေအာကပါပာဘယကေနဇဝအဖ�အစညးများ၏အဆငဆငက�က�ယစားြပ�တယအနမဆ�း��ပေထးေသာအဆငအထအားလ�းပါဝင��ငမ���ပါသလား။

က။ organelle, တစ���း, ဇဝထ�, ေဂဟစနစ, လ� ဦး ေရ

စာမျက��ာ ၃၀

ခ။ က�ယတငးကလစာေတက�, သက��, တစသ��း, organelle, ေမာလကျ�းဂ။ သက��, အသ�ငးအဝ�ငး, ဇဝထ�, ေမာလကျ�း, တစသ��း, က�ယတငးကလစာေတက�။ ဇဝထ�, ေဂဟစနစ, အသ�ငးအဝ�ငး, လ� ဦး ေရ, သက��

: D

phylogenetic သစပငတငမညသညေနရာ၌သငအများဆ�းြဖစေပ�လာေသာသက��က�ေတ� ��လမမညနညးမ�ကာေသးမကလား

က။ ေြခရငးမ�ာခ။ အက�ငးအခကအတငးဂ။ အဆ�ပါ node များမ�ာ။ ဌာနခအ�ကေပးချကများမ�ာ

: D

အခမတ� ြပနမ�

သက��တစခ�အားသက��အြဖစသတမ�တရနလ�အပေသာဇဝေဗဒပညာ��ငများသေဘာတ�သညအချက��စချကက�ေရးချယပါ။တစခ�ချငးစအတက၊ သက��မဟ�တေသာအရာဝတ� �တစခ�က�ဥပမာအားြဖင“ အသက��င” ဟ�သညအဓပ�ါယ��ငက�ကညေသာဥပမာတစခ�ေပးပါ။

အေြဖအမျ�းမျ�း��ပါလမမယ။ အနညကျေကျာကလ�ာအလ�ာများသညစနစတကျ��ေသာလညးသက��မဟ�တပါ။ နညးပညာကစညးမျ�းစညးကမးေတက�လ�ပ��ငေပမယသ�ဟာသ�, အသက��ငလျကမဟ�တပါဘ�း။

ဇဝေဗဒဆ�ငရာကမ�ာအဆငဖ�စညးမ�အဆငက�စ�းစားပါ၊အေသးဆ�းအဖ�အစညးအဆငမ�အများဆ�းအကျ�းဝငသညအသားအေရ၊ ဆင၊ ေရ၊ကမ�ာေြမ�ကး၊ အပ�ပ�ငးမ�းသစေတာ၊ ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ၊ ဝပ�ေလထ�ပ၊ အသညး။

အ�ကးမားဆ�းဖ�စညးမ�အဆငမ�ာ - ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ၊ ေရေမာလကျ�း၊ အေရြပားဆလ၊ အသညး၊ဆင၊ ဝပ�ေလ၊ အပ�ပ�ငးမ�းသစေတာ၊ ကမ�ာ�ဂ�ဟ

ပ�ေသာေန၌သငလမးေလ�ာကထက��ငသည။ homeostasis ေစာငေ��ာကေသာလမး၏ဥပမာတစခ�ေပးပါသငခ��ာက�ယကျနးမာ

သင၏လမးေလ�ာကေနစ�အတငးသငသညေခးစလာလမမည၊ ၎ငးသညသင၏ခ��ာက�ယက�ေအးေစ�ပးသင၏ခ��ာက�ယက�က�ညေပးသည

Page 25: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 25/228

စ�ဆကမြပတြပညတငးေရးအပ�ချနက�ထနးသမးရန။ သငျသ�ျအငတခ။ �ကာ�ကာခဏတာြဖစ��ငသညအေအးခရနအတကလ�ေလာကသည။ ၎ငးသညေခ�းေနစ�အတငးဆ�း�� းသားေသာေရက�ြပနလညရ��ေစရနက�ညလမမည။

ဥပမာများက� အသ�းြပ�၍ ဇဝေဗဒအားကမ�ာလ�းဆ�ငရာအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖငေလလာြခငးက�မညသ���ငးြပ��ငသညက���ငးြပပါချ�းကပနညး။

သ�ေတသများသညဇဝေဗဒက�အေသးငယဆ�းမ�အ�ကးဆ�းသ�ချ�းကပ��င�ကသညအ�ကား။ ဥပမာ၊ ေဂဟေဗဒပညာ��ငသညလ� ဦး ေရ၊ လ� ဦး ေရ၏လ� ဦး ေရက�ေလလာ��ငသညလ�မ�အသ�ငးအဝ�ငး၊ ရပရာ၏ေဂဟစနစ��ငဇဝထ�အတငး��ေဂဟစနစ၏အစတအပ�ငးြဖစသည။ ဘယေတာလတစ ဦး ချငးစသက��က�ေလလာြခငး၊ ဇဝေဗဒပညာ��ငသညဆလ��င၎ငး၏ organelles များက�စစေဆး��ငသညဆလများဖ�စညးေသာတစ���းများ၊ က�ယတငးအဂ� ါများ��င၎ငးတ�� �ငသကဆ�ငေသာစနစများ��ငေပါငးလဒစ�စ�ေပါငး - သက��သ�ဟာသ�။

ေဝါဟာရ

စာမျက��ာ ၃၁

အကတမအေသးငယဆ�း��ငအေြခခအကျဆ�းအစတအပ�ငးတစခ�

ဇဝဓါတ�ေဗဒဇဝသက��များ၏ဓာတ�ေဗဒ၏ေလလာမ�

ဇဝထ�ကမ�ာေြမေပ�တင��သမ�ေသာေဂဟစနစစ�ေဆာငးြခငး

��က�ေဗဒအပငေလလာမ�

ဆလသက��အနညးဆ�းဖ�စညးတညေဆာကပ���ငလ�ပေဆာငမ�

ရပရာတစ ဦး အထ�းသြဖငareaရယာစညပငလ� ဦး ေရအစ�

ေဂဟစနစသက��၊ သကမ၊ သကမ၊ေ�ကာငးပတဝနးကျင၏အစတအပ�ငးများ

eukaryotenuclei ��ငအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ organelles ��သညဆလ��ငအတ�သက��

ဆငကြဖစစ�မျ�းစတအသစများအေဟာငးမ�ေပ�ထကလာေသာကာလအတငးတြဖညးြဖညးေြပာငးလြခငးြဖစစ�မျ�းစတအချ� � ��ငမျ�းစတမျ�းသ��းြဖစလာသည

ေနအမစ�ဆကမြပတြပညတငးေရးအေြခအေနများက�ဆကလကထနးသမးထားဖ�သက��များ၏စမးရည

macromoleculeပ�မ�နအားြဖငေသးငယေသာေမာလကျ�းများပ�းေပါငးြခငးြဖငဖ�စညးထားေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�း

အဏ�ဇဝေဗဒေသးငယေသာဇဝသက��များ၏ဖ�စညးပ���င function က�၏ေလလာမ�

ေမာလကျ�းအနညးဆ�းအကတမ ၂ ခ�ပါဝငသညပ��ပးဓာတ�ေ��ာင�က�း

ေမာလကျ�းဇဝေဗဒဇဝြဖစစ�များ၏ေလလာမ���ငေမာလကျ�းအဆငမ�ာသ�တ�ရစညးမျ�း,ထ�ကသ�ေသာ DNA က�, RNA ��ငပ��တနးအြဖစေမာလကျ�းများအ�ကား interaction ကအပါအဝငျ

အာ��ေ�ကာေဗဒအာ��ေ�ကာစနစ၏ဇဝေဗဒ၏ေလလာမ�

က�ယတငးကလစာေတက�ဆကစပတစ���းများစ�ေဆာငးြခငးဘ� function က�ေဖျာေြဖအတ�တကအ�ပစ�ဖ�

က�ယတငးကလစာေတက�စနစအြပနအလ�နဆကသယေသာက�ယတငးအဂ� ါများြဖငဖ�စညးထားေသာအဖ�အစညးအဆင

organelleဆလအတငးတည���ပးဆယလ�လာလ�ပငနးေဆာငတာေသးငယတအေဆာကအ ဥ များ

သက��တစ ဦး ချငးစလ�ေနမ� entity

ေကျာကကပေရာဂါေကျာကြဖစ��ပ�ကငးအားြဖငဘဝသမ�ငးက�ေလလာြခငး

Page 26: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 26/228

စာမျက��ာ ၃၂

phylogenetic သစပငအမျ�းမျ�းေသာဇဝေဗဒအ�ကားဆငကြဖစစ�ဆကဆေရးေဖ� ြပြခငးပ�မျ�းဗဇသ�မဟ�တ��ပပ�ငးဆ�ငရာစ��ကများတ�ညြခငး��ငကြပားြခားနားမ�အေပ�အေြခခ�ပးသ�မဟ�တ��စခ�လ�း; အ��စသာရမ�ာဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�က�ရညမ�တတအယ�အဆ

လ� ဦး ေရတကျတwithinရယာအတငးေနထ�ငတစ ဦး မျ�းစတများ၏တစ ဦး ချငးစအားလ�း

prokaryoteorganelles ကငးမ�ပး nuclei မ��ေသာ single-cell သက���ျ�ကလးယားအေြမ�းပါးကဝ�ငး

တစသ��းဆကစပလ�ပေဆာငချကများက�ထကတငေဆာငလာေသာအလားတ�ဆလအ�ပစ�

သတ� ေဗဒတရစ�ာနများ၏ေလလာမ�

အကတမများသညစ�ကဝuniverse◌ာတငေတ� ��ေသာေမာလကျ�းများြဖစေသာေလ၊ ေြမ၊ ေရ၊ ေကျာကတ�းများြဖစသည။ ။ ။အားလ�းသက��များ၏ဆလေတ။ ဒေမာလကျ�းေမာလကျ�းတစခ�ရအကတမေတကာဗန (အနကေရာင)၊ ဟ�ကဒ��ဂျင (အြဖ�)၊ ��ကထ��ဂျင (အြပာ)၊ ေအာကစဂျင (အနေရာင) ��ငဆာလဖာ (အဝါေရာင) တ� ြဖစသညအချ�းကျအကတမအရယအစားမ�ာြပထားတ။ ေငေချာငးများသညဓာတ�ေ��ာင�က�းများြဖစသည။ (အေ�ကး:ခရစယာနတ�ကအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

စာမျက��ာ ၃၃

Guthier)

Page 27: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 27/228

အမျ�းမျ�းေသာေပါငးစပမ�များမ� element များတငသက��များအပါအဝငအရာဝတ� �အားလ�းပါဝငသည။သက��များတငအေပါများဆ�းြဒပစငများထမ�အချ� � မ�ာကာဗန၊ ဟ�ကဒ��ဂျင၊��ကထ��ဂျင၊ ေအာကစဂျင၊ ဆာလဖာ��ငေဖာစဖရပစ။ ဤေရ�ကား nucleic acid က�, ပ��တနးဖ�စညးရန,သက��များ၏အေြခခအစတအပ�ငးများြဖစေ�ကာငးဘ�ဟ�ကဒရတ��င lipids ။ဇဝေဗဒပညာ��ငများသညဤအေရး�ကးေသာအေြခခအေဆာကအအ�များ��ငထ�းြခားမ�က�နားလညရမညဆလေတဖ�စညးဖ�ေမာလကျ�းေတဖ�စညးထားတအကတမေတရဖ�စညးပ�ေတ၊တစ���းများ, က�ယတငးကလစာေတက�စနစများ��ငတစခ�လ�းက�သက��။

ဇဝြဖစစ�အားလ�းသည��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒနယာမများက�လ�ကနာသညဇဝေဗဒစနစများမညသ�အလ�ပလ�ပသညက�နားလညရန၊ ၎ငးသညနားလညရနအေရး�ကးသည��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒအေြခခ။ ဥပမာအားြဖင, အတငးေသး၏စးဆငးမ�ေသးလညပတမ�စနစသည��ပေဗဒနယာမများက�လ�ကနာသညစးဆငးမ�။ �ကးမားေသာ��ပေထးေသာအစာေမာလကျ�းငယများက��ဖ�ခြခငးadenosine တငသ�ေလ�ာငရနစမးအငထ�တလ�တရနေမာလကျ�းများ��င၎ငးေြပာငးလြခငး

စာမျက��ာ ၃၄

Trifhosphate (ATP) သညဓာတ�ေဗဒနယာမများအတ�ငးလ�ကနာေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များြဖစသည။ေရ၏ဂ�ဏသတ� များ��ငဟ�ကဒ��ဂျငဘနး၏ဖ�စညးြခငးသညအဓကေသာချကြဖစသညလ�ေနမ�ြဖစစ�များက�နားလည။ အကဆစ��ငအေြခခများ၏ဂ�ဏသတ� များက�အသအမ�တြပ�ြခငးြဖစသညဥပမာအစာေြခလ�ပငနးစ�က�နားလညရနအေရး�ကးသည။ ထ�ေ�ကာင��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒ၏အေြခခသညထ�းထငးသြမငမ�ရ��ရနအေရး�ကးသညဇဝြဖစစ�များ။

အကတမများ၊ အ�ငဆ�တ�ပများ၊ အ�ငယနများ��ငေမာလကျ�းများ - တညေဆာကပ�ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ကစ���ငြဒပစငများသတမ�တပါ• ပ��တနများ၊ �ျ�ထရနများ��ငအလကထရနများအ�ကားဆကစပမ�က�ေဖာြပပါ• အကတမအ�ကားအလကထရနလ�ဒါနးခသ�မဟ�တ shared ��ငသညအတကနညးလမးများ��ငျးယ���• သဘာဝအေလျာကေတ� ��ရေသာြဒပစငများေမာလကျ�းများဖနတးရနနညးလမးများက���ငးြပပါ။

ဆလ, တစ���း, က�ယတငးကလစာေတက�စနစများ��ငသက��

အေြခခအကျဆ�းအဆငတငဘဝသညအရာဝတ� �ြဖငဖ�စညးထားသည။ Matter ဆ�သညမ�ာမညသညပစ�ညးမဆ�ြဖစသညအာကာသ��ငအစ�လ�ကအြပ�လ�က��ပါတယ။ ြဒပစငများသညဓာတ�ဆ�ငရာ��င��ပပ�ငးဆ�ငရာဆ�ငရာထ�းြခားေသာအရာများြဖစသည

Page 28: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 28/228

သာမနဓာတ�ပစ�ညးများြဖငေသးငယေသာြဒပထ�များအြဖစသ�မေ�ကက��ငေသာဂ�ဏသတ� များတ� ြပနမ�။ ြဒပစင ၁၁၈ ခ���သည။ သ�ေသာ ၉၂ ခ�သာသဘာဝအတ�ငးြဖစေပ�သည။ ကျန��ေသာြဒပစငများမ�ာဓာတခခနးများတငဖနတး��ငမတညမ�ငမြဖစ�ကသည။

ြဒပစငတစခ�စက�၎ငး၏ဓာတ�သေက�တြဖငသတမ�တသည။ ၎ငးသညစာလ�း�ကးတစခ�တညးသ�မဟ�တမညသညအချနတငြဖစသညပထမစာလ�းက�အြခားြဒပစငတစခ�၊ စာလ�း��စလ�းြဖငေပါငးစပ�ပးြဖစသည။ အချ��ြဒပစငများသညအဂ�လပအတကဟ�ေသာေဝါဟာရက�လ�ကနာ�ကသည။အြခားြဒပစငများ၏ဓာတ�သေက�တများသညသ�တ�၏လကတငအမညများမ�ဆငးသကလာသည။ ဥပမာအားြဖင, သေက�တဆ�ဒယမအဘ�အ natrium , ဆ�ဒယမအတကလကတငစကားလ�းက� ရည��နးသည Na ြဖစသည။

သက��အားလ�း��ငသကဆ�ငေသာအချက ၄ ချကမ�ာေအာကစဂျင (အ�)၊ ကာဗန (စ)၊ ဟ�ကဒ��ဂျင (H)၊��င��ကထ��ဂျင (N) ။ မသကဆ�ငေသာကမ�ာတငြဒပစငအမျ�းမျ�းက�အချ�းအစားအမျ�းမျ�းြဖငေတ� ��ရသညအချ� �ေသာသက��များ��ငသက��များသညကမ�ာေြမ�ကးတစခ�လ�း��င� �ငးယ��ပါကအလန��ားပါးသညြပတယ [link]။ ဥပမာ၊ ေလထ�သည��ကထ��ဂျင��ငေအာကစဂျငများများ�ကယဝေသာလညး၎ငးတငပါ ၀ ငသညကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငသညကမ�ာအေပ�ယလ�ာတင��ေသာလညး၎ငးတငေအာကစဂျင��ငေသးငယပါသညဟ�ကဒ��ဂျငပမာဏ��င��ကထ��ဂျင��ငကာဗနနညးသည။ ကြပားမ�များစာ��ေသာလညးြဒပစငအားလ�း��င၎ငးတ� �ကား��ဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညတ�ညေသာဓာတ���င��ပပ�ငးဆ�ငရာက�လ�ကနာသည၎ငးတ�သညသက�� (သ�) မဟ�တေသာကမ�ာ၏အစတအပ�ငးတစခ�ဟ�တမဟ�တမညသ�ပငဥပေဒများ��သည။

သက��များ (လ�သားများ) တငပါဝငေသာြဒပစငများ၏ခန မ�နးေြခရာခ�င��နး��င� �ငးယ��ပါမဟ�တေသာကမ�ာ

Element က� ဘဝ (လ�သား) ေလထ� ကမ�ာေြမမျက��ာြပင

ေအာကစဂျင (အ�) ၆၅% ၂၁% ၄၆%ကာဗန (C) ၁၈% သလနစ သလနစဟ�ကဒ��ဂျင (H) ၁၀% သလနစ 0.1%

��ကထ��ဂျင (N) ၃% ၇၈% သလနစ

အကတမ၏ဖ�စညးပ�

စာမျက��ာ ၃၅

ြဒပစငေတဘယလ�စ�စညးလာသလဆ�တာက�နားလညဖ� ၊ ပထမ ဦး ဆ�းအေသးဆ�းအပ�ငးက�ေဆးေ�းရမယြဒပစငတစခ�၏တညေဆာကမ�ပတပငတားဆးမ�အကတမ။ အကတမတစခ�သညအရာဝတ� �အားလ�းက�ထနးသမးထားသညအေသးငယဆ�းအရာတစခ�ြဖစသညြဒပစငတစခ�၏ဓာတ�ဂ�ဏသတ� များ၏။ ဥပမာ၊ ေရ�အကတမတစခ�သညဂ�ဏသတ� များအားလ�း��သညဒါေ�ကာငအခနးအပ�ချနမ�ာအစ�ငအခသတ� �ြဖစပါတယ။ တစ ဦး ကေရ�ဒဂ� ါး�� း��ငးစာအလန�ကးမားသညြဒပစငတစခ�၏ပ�သဏinto◌ာနအြဖစသ�ပ�သငး။ အြခားပမာဏအနညးငယပါဝငေသာေရ�အကတမအေရအတကအေရာအေ��ာအြဖစလ�သများြဒပစင။ ေရ�အကတမများက�ေသးငယေသာအရာအြဖစ ခ၍ မရပါေနဆက�ေရ�၏ဂ�ဏသတ� များက�ဆကလကထနးသမးထားေနစ�။

အကတမသညေဒသ��စခ���ငဖ�စညးထားသည။ �ျ�ကလယသညအကတမ၏ဗဟ�တငတည��သညပ��တနများ��င�ျ�ထရနများပါ ၀ ငသည[link] မ�ာြပထားတအတ�ငး �ျ�ကလယပတပတလညပတလမးမ�ာ ။ အကတမများတငပ��တနများ၊အြခားအ subatomic အမ�နများအ�ကား�ျ�ထရန။ တစခ�တညးေသာ�ခငးချကမ�ာဟ�ကဒ��ဂျင (H) ြဖစသညပ��တနတစခ���င�ျ�ထရနမ��ေသာအလကထရနတစခ�ြဖငြပ�လ�ပထားသည။

ဤေနရာတငေဖာြပထားေသာဟလယမကသ�ေသာြဒပစငများသညအကတမများ��ငြပ�လ�ပထားသည။ အကတမများြဖငဖ�စညးထားသညပ��တန��င�ျ�ထရနတ�သည�ျ�ကလယအတငး၌တည��သည

�ျ�ကလယ။

Page 29: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 29/228

ပ��တန��င�ျ�ထရနများသညခန မ�နးေြခအားြဖင ၁.၆၇ × ၁၀ -၂၄ ဂရမ ��ငတ�ညေသာအေလးချန ��သည။ သပ�ပညာ��ငများြပသထားေသာအတ�ငးအတာသညဤပမာဏ၏ပမာဏက�အကတမထ�ထညယ�နစ (amu) သ�မဟ�တ Dalton တစခ�အေနြဖငသတမ�တသညအတက [link က�] ။ ြဒပထ���ငဆငတ�ေသာလညးပ��တန��င�ျ�ထရနများသညသ�တ�၏လ�ပစစဓာတအား��ငကြပား�ကသည။ပ��တနသညအြပ�သေဘာြဖငအားသငး�ပး�ျ�ထရနသညအားမသငးပါ။ ထ�ေ�ကာင၏နပါတအကတမ���ျ�ထရနသည၎ငး၏ြဒပထ�က�များစာအေထာကအက�ြပ�သည။ အလကထရနများြဖစ�ကသညအေလးချနမ�ာ ၉.၁၁ × ၁၀ -၂၈ ဂရမ သာ��ေသာလညးပ��တနများထကေသးငယ သညအကတမအစ�လ�ကအြပ�လ�ကယ�နစ။ ထ�ေ�ကာင၎ငးတ�သညြဒပစငတစခ�လ�း၏အ��ြမ�ြဒပထ�က�များစာအေထာကအက�မြပ�ပါ။ထ�ေ�ကာင, အကတမထ�ထညက�စ�းစားေသာအခါ, မညသညအလကထရနများ၏ြဒပထ�က�လျစလျ���ဖ�ထ�းစြဖစပါတယပ��တနများ��င�ျ�ထရနများတစ ဦး တညးအေပ� မ�တည၍ အကတမ၏အေလးချနက�တကချကသည။ ေသာလညးြဒပထ�အတကသသာထင��ားေသာအေထာကအက�ြပ�မဟ�တေသာလညးအလကထရနများသညအကတမ၏အားသငးမ�က�များစာအေထာကအက�ြပ�သညတစခ�ချငးစ၏အလကထရနတ�ငးတငပ��တန၏အြပ�သေဘာေဆာငသညအား��ငညမ�ေသာအ��တလက�ဏာအား��သည။ အားသငးမပါ,�ျ�ထရနအကတမသည�ျ�ကလယက�လ�ညပတေနေသာအလကထရနအေရအတကသညပ��တနအေရအတက��ငညသည�ျ�ကလယအတငးပ�ငး။ ဤအကတမများတငအေပါငး��ငအ��တလက�ဏာများသညတစခ���ငတစခ�မကျနပယဖျကသည။အဘယသ�မ�မပ�ကကနက�တာဝနခ��ငအကတမမ� ဦး ေဆာင။

စာမျက��ာ ၃၆

အကတမပမာဏ၏ပ��တန၊ �ျ�ထရန��ငအလကထရနတ�၏အရယအစားက�တကချကသည။၉၉ ရာခ�င��နးထကပ�ေသာေနရာသညအမ�နပငေနရာလတြဖစသည။ ဤေနရာလတအားလ�း��ငအတ�တစေယာကကေမး��ငသညအဘယေ�ကာငဆ�ေသာအစ�ငအခအရာဝတ� �ဟ�ေခ�ေသာအရာများသညတစခ���ငတစခ�ြဖတသနးသားြခငးမဟ�တပါ သ�တ�မလ�ပရသညအေ�ကာငးရငးမ�ာအကတမအားလ�းဝနးကျင��အလကထရနများသညအ��တလက�ဏာေဆာင�ပးအ��တလက�ဏာများကလ��ေဆာေပးသညတစဦးက�တစဦး။

ပ��တန၊ �ျ�ထရန��ငအလကထရနCharge Mass (amu) တညေနရာ

ပ��တန +1 ၁ �ျ�ကလယ�ျ�ထရန 0 ၁ �ျ�ကလယအလကထရန -1 0 Orbitals

အ��ြမ�နပါတ��င Mass

ြဒပစငတစခ�စ၏အကတမများတငပ��တနများ��ငအလကထရနများအေရအတက��သည။ နပါတ၏ပ��တနသညြဒပစငတစခ�၏အကတမနပါတက�သတမ�တေပး�ပးြဒပစငတစခ�က�ခြခားရနအသ�းြပ�သညအြခား �ျ�ထရနအေရအတကသညေြပာငးလ��ငသည။ ရလဒမ�ာအ�ငဆ�တ�ပများကြပားသည၎ငးတ�ပ�ငဆ�ငေသာ�ျ�ထရနအေရအတကအနညးငယသာကြပားေသာအကတမတစခ�၏ပ�စများ။ အတ�တ�, အပ��တနများ��င�ျ�ထရနများကြဒပထ�၏အစ�လ�ကအြပ�လ�ကက�ဆ�းြဖတသည��ပြပ [link]။ အလကထရနများမ�ြဒပထ�၏ေသးငယေသာထည ၀ ငမ�ပမာဏက�လျစလျ���ထားသညက�သတြပ�ပါအစ�လ�ကအြပ�လ�ကအေရအတကကတကချက။ အစ�လ�ကအြပ�လ�က၏ဤအ�ကမးဖျငးဘယလ�အလယတက�တကချကရနအသ�းြပ���ငပါသညြဒပထ�တစခ�မ��ျ�ထရနများစာသညြဒပထ�မ�ပ��တနများက���တယ��� ြဖင��သညနပါတ။ ြဒပစငတစခ�၏အ�ငဆ�တ�ပများသညအနညးငယကြပားေသာြဒပထ�အေရအတက��သည ြဖစ၍ သပ�ပညာ��ငများလညး��သည၎ငး၏သဘာဝအတကထ�ထညအေရအတက၏တကချကယ�တြဖစသညအကတမအစ�လ�ကအြပ�လ�က, ဆ�းြဖတရနအ�ငဆ�တ�ပများြဖစေပ� ြခငး။ များေသာအားြဖငရ��လာေသာနပါတသညအပ�ငးအစပါ ၀ ငသည။ ဥပမာအားြဖငအကတမကလ�ရငး (Cl) သည ၃၅.၄၅ ြဖစသည။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာကလ�ရငးသညအ�ငဆ�တ�ပအေတာများများ��ငဖ�စညးထားသည၊အများစ�သညအ��ြမ�ထ�ထည ၃၅ (ပ��တန ၁၇ ��င�ျ�ထရန ၁၈ လ�း) ��ငအချ� �ေသာအကတမထ�ထည (၃၇) လ�း��ငအတ�(ပ��တန ၁၇ ��င�ျ�ထရန ၂၀) ။

အ��ပညာဆကသယမ�ကာဗနတငအကတမအေရအတကေြခာကခ����ပးြဒပထ� ၁၂ ခ�ပါေသာတည�ငမေသာအ�ငဆ�တ�ပ��စခ���သညအသးသးဆယ။ ၎ငး၏ေဆမျ�းအကတမြဒပထ�သည

Page 30: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 30/228

၁၂.၀၁၁

စာမျက��ာ ၃၇

ကာဗန -၁၂ ��ငကာဗန -၁၃ တ�တင�ျ�ထရနမညမ���သနညး။

အ�ငဆ�တ�ပ

အ�ငဆ�တ�ပများသညပ��တနအေရအတက��ငတ�ညေသာြဒပစငတစခ�၏ကြပားြခားနားေသာပ�စများြဖစသညကြပားြခားနားေသာ�ျ�ထရနအေရအတက။ ကာဗန၊ ပ�တကစယမ��ငယ�ေရနယမစသညြဒပစငအချ� �သဘာဝအေလျာကြဖစေပ�ေသာအ�ငဆ�တ�ပ��သည။ ကာဗန -၁၂ တငပ��တန ၆ ခ�၊ �ျ�ထရန ၆ လ�း��င ၆ ခ�ပါဝငသညအလကထရန; ထ�ေ�ကာင၎ငးတငြဒပထ� ၁၂ ခ���သည (ပ��တန ၆ ��င�ျ�ထရန ၆) ။ ကာဗန -14�ျ�ထရန��စ��ငအလကထရနေြခာကလ�းပါ ၀ ငသည။ ၄ ငး၏အ��ြမ�ထ�ထညသည ၁၄ (ပ��တန ၆ လ�း��င) ြဖစသည��စ�ျ�ထရန) ။ ဤကာဗန၏အြခားပ�စ��စမျ�းမ�ာအ�ငဆ�တ�ပများြဖစသည။ အချ��ေသာအ�ငဆ�တ�ပများသညထ�တလ�တ��ငသည�ျ�ထရန, ပ��တန��ငအလကထရနများ��ငပ�မ�တည�ငမအကတမ configuration က� (နမအဆငက�) ရ��အလားအလာ��ေသာစမးအင); ဤေရ�ကားေရဒယ�သတ� �ကအ�ငဆ�တ�ပ, ဒါမ�မဟ�တ radioisotopes ြဖစ�ကသည။ ေရဒယ�သတ� �ကယ�ယငးြခငး (ကာဗန -14 ေနာကဆ�းတင��ကထ��ဂျင -14 ြဖစလာမ�ေဆးေြမ) သညအခါြဖစေပ�ေသာစမးအငဆ�း�� းမ�က�ေဖာြပသညမတည�ငမေသာအကတမ၏�ျ�ကလယသညဓါတေရာငြခညက�ထ�တလ�တသည။

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

ကာဗနချနးေတ� ြခငးကာဗနက�ပ�မ�နအားြဖငေလထ�ထတငဓါတေင�ေရာေနေသာပ�စြဖငေတ� ����ငသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�က��ငမသနးနတ�ြဒပေပါငးများ။ ကာဗန -14 ( 14 C) သညသဘာဝတငေတ� ��ရသညေရဒယ�အ�ငဆ�တ�ပသညေလထ�အတငး 14 N (��ကထ��ဂျင) မ�ထပေပါငးြခငးြဖငဖနတးထားသညcosတ� �ေရာငြခညများေ�ကာင�ျ�ထရန��ငပ��တနများဆ�း�� းမ�၏။ ဒါကစ�ဆကမြပတြဖစစ�တစခ�ြဖစသညပ��ပး 14 က� C အ�မဖနတးလျက��သည။ သက��တစခ�အေနြဖင 14 C က�ကာဗနအြဖစစတင ထညသငးထားသညfotosynthesis ြဖစစ�တငပ�ေသသတမ�တထားေသာ dioxide သည၎ငး၏ခ��ာက�ယအတငး�� 14 C ပမာဏသည တ�ညသညေလထ�ထတင 14 က� C ၏အာ��စ�းစ�ကမ�ရန ။ သက��တစခ�ေသေသာအခါ၎ငးသညမ��ေတာပါingesting 14 အ�ကားအချ�းဒါ, C, 14 C ��င 12 အြဖစက� C ကျဆငးလမမယ 14 က� C မ�တြဖညးြဖညးေဆးသားတအခါမ�ာ 14 N က�အားြဖငbeta က�ယ�ယငးြခငးဟ�ေခ�ေသာြဖစစ�တစခ� - အလကထရနများသ�မဟ�တ positrons များထ�တလ�တမ�။ ဒယ�ယငးပျကစးသားတယေ��းေကးေသာလ�ပငနးစ�များတငစမးအင။

ခန မ�နးေြခအားြဖင 5,730 ��စ�ကာ�ပးေနာက၏စတငအာ��စ�းစ�ကမ�၏ထကဝက 14 က� C ပါ�ပလမမယ14 N. သ� ြပနက�းေြပာငး ေသာအခါ၎ငးသညအ�ငဆ�တ�ပ၏မ�လအာ��စ�းစ�ကမ�၏ထကဝကခန �ကာြမငသည၎ငး၏ပ�မ�တည�ငမေသာပ�စသ� ြပနယ�ယငးြခငးက�၎ငး၏ half-life ဟ�ေခ�သည။ 14 C ၏ half-life သည��ညလနးေသာေ�ကာငြဖစသညယခငကအ��းေဟာငးများသ�မဟ�တသစသားများကသ�ေသာယခငကသက��အရာများက�ယေနအထအသ�းြပ�သည။ ၏အချ�း��ငးယ��အဆ�ပါ အသက 14 ၏ပမာဏတစခ�အရာဝတ� �၌ေတ�က� C အာ��စ�းစ�ကမ� 14 က� C ေလထ�ထတငေတ� ��ြခငး,မ�ပ�ကေသးေသာအ�ငဆ�တ�ပပမာဏက�ဆ�းြဖတ��ငသည။ ဒအေြခခေပ�မ�ာေငပမာဏသညပစ�ညး၏အသက၊ ဥပမာတငြပထားသည pygmy mammoth ကသ� ြဖစသည [link]ြဖစ��ငသညအကယ၍ ၎ငးသည��စေပါငး ၅၀၀၀၀ ထကမပ�ပါကတကျမ�နကနမ���သည။ အြခားြဒပစငများ��သညကြပားြခားနားေသာတစဝကဘဝ��ငအတ�အ�ငဆ�တ�ပ။ ဥပမာအားြဖင ၄၀ K သည (ပ�တကစယမ -၄၀) သညသကတမးဝက (half-life) 1.25 ��သည��စေပါငးဘလယ��င ၂၃၅ ဦး (ယ�ေရနယမ ၂၃၅) တ�၏သကတမးဝက (half-life) သည��စသနးေပါငး ၇၀၀ ခန ��သည။ မ�တဆငradiometric ချနးေတ� ြခငးအားြဖငသပ�ပညာ��ငများသညေကျာကြဖစ��ပ�ကငးများ၏သကတမးက�သ�မဟ�တအြခားမျ�းသ��းေပျာကကယသားမညအ�ကငးအကသက��များသညအေစာပ�ငးမျ�းစတများမ�မညသ�ေြပာငးလလာသညက�နားလညရနသက��များ။

စာမျက��ာ ၃၈

ကာဗနပါ ၀ ငသညအသကသည��စေပါငး ၅၀,၀၀၀ ခန ကဤပဂမကသ�ကျန��သညကာဗနချနးေတ� ြခငးြဖငဆ�းြဖတ��ငသည။ (အေ�ကး: Bill Faulkner,

Page 31: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 31/228

NPS)သငယ�မ���ငချတဆကရန

အကတမများ၊ အ�ငဆ�တ�ပများ��ငအြခားအ�ငဆ�တ�ပတစခ�က�မညသ�ေလလာရမညက�ပ�မ�ေလလာလ�လ�ငေြပးပါအဆ�ပါြခငး simulation ။

ေရဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဘဝက�ထနးသမးရနအလနအေရး�ကးေသာေရ၏ဂ�ဏသတ� များက�ေဖာြပပါ• ေရသညအဘယေ�ကာငအေကာငးဆ�းအရညြဖစသညအေ�ကာငး��ငးြပပါ• ေရ၏စညးလ�း��ငမ���ငေကာဂ�ဏသတ� များက�ဥပမာေပးပါ• homeostasis တငအကဆစများ၊ အေြခခများ��င�ကားခများ၏အခနးကဏDiscက�ေဆးေ�းပါ

အဘယေ�ကာငသပ�ပညာ��ငများသညအြခား�ဂ�ဟများေပ�တငေရ��ာေဖရနအချနြဖ�နးေန�ကသနညး။ ေရသညအဘယေ�ကာငဤမ�အေရး�ကးရသနညး။ဘာေ�ကာငလဆ�ေတာေရဟာငါတ�သတအတ�ငးအသက��ငဖ�မ��မြဖစလ�အပလ�ပ။ ေရသညအေပါများဆ�းတစခ�ြဖစသညေမာလကျ�းများ��ငကမ�ာေြမေပ�တငသက��များအတကအေရးအပါဆ�းတစခ�ြဖစသည။ ခန မ�နးေြခအားြဖင 60-70 ရာခ�င��နးသာ��ပါသညလ�ခ��ာက�ယသညေရြဖငဖ�စညးထားသည။ အဒါမ��ရငငါတ�သတဘ ၀ ဟာ��း��ငးမ�ာမဟ�တဘ�း။

ေရေမာလကျ�း၏ polararity ��င၎ငး၏ရ��ေသာဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�သညေရက�ထ�းြခားေစသညဘဝ၏ြဖစစ�များ��ငအနးကပဆကစပလျက��ေသာအထ�းဂ�ဏသတ� များ��သညပစ�ညး။ ဘဝမ�လကေရေ�ကာပတ ၀ နးကျငမ�ာေြပာငးလခ�ပးသက��ရဆယလ�လာဓာတ�ေဗဒ��ငဇြဝဖစပျကမ�သညဆလ၏ cytoplasm ၏�ကယဝေသာအေ�ကာငးအရာများအတငး၌ြဖစေပ�သည။ အထ�းဂ�ဏသတ� များ

စာမျက��ာ ၃၉

ေရသည၎ငး၏ြမငမားေသာအပ�စမးရည��ငအေင� ြပနြခငး၏အပ�, ဝင��းစနးေပျာ��ငစမး��ပါတယေမာလကျ�းများ၊ ယငး၏စညးလ�းမ���ငေကာဂ�ဏသတ� များ��င၎ငးက� ဦး ေဆာငေသာအ�ငးယနးများအြဖစခထ�တြခငးpH မျ�းဆက။ ေရ၏ဤဝေသသလက�ဏာများက�နားလညြခငးသည၎ငးက�ေဖာထ�တရနက�ညသညဘဝက�ထနးသမးြခငးအတကအေရးပါမ�။

ေရရ polarity က

ေရ၏အေရး�ကးေသာဂ�ဏသတ� များတစခ�မ�ာ၎ငးသညပ�လာေမာလကျ�းများြဖစေသာဟ�ကဒ��ဂျငြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသည��ငေရေမာလကျ�း (H 2 O) အတငး��ေအာကစဂျငသညဝင��း စနး covalent bond ြဖစေပ�ေစသည။ အဘယသ�မ�မပ�ကကန��ေနစ�ေရေမာလကျ�းက�အားသငး�ပးေရ၏ polarity ကအနညးငယအားေကာငးေစသညေရ၏ဂ�ဏသတ� များက�အေထာကအက�ြပ�ရနအတကဟ�ကဒ��ဂျင��ငေအာကစဂျငအေပ�အနညးငယအ��တလက�ဏာစချက��သညဆေဆာငသည။ ေအာကစဂျငသညအလကထရနထကနမကျေသာေ�ကာငေရ၏စချကများက�ြဖစေပ�ေစသညေအာကစဂျငအနး��အလကထရနက���ာေတ� ��ငသည�ျ�ကလယသညဟ�က�ဒ�ဂျင��ကလးယပစထကပ�ေသာအ��တလက�ဏာအားက�ထ�တလ�တသညေအာကစဂျင။

ေရ polarity ကရလဒအေနြဖငေရေမာလကျ�းတစခ�စသညအြခားေသာေရေမာလကျ�းများေ�ကာငဆေဆာငသည

Page 32: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 32/228

ေရေမာလကျ�းများအ�ကားဆန ကျငဘကအားြဖငဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ ေရသညလညးဆေဆာငသညသ�မဟ�တအြခားဝင��းစနးေမာလကျ�းများ��ငအ�ငးယနးများသ�ဆေဆာငသည။ ��ငအလယတက�အြပနအလ�နဆကသယေသာတစ ဦး ကဝင��းစနးပစ�ညးဥစ�ာသ�မဟ�တေရတငေပျာဝငမ�က� hydrophilic (hydro- =“ water”; -philic =“ loving”) ဟ�ရည��နးသည။ Inဆ�ျ�က�ငျ, ထ�ကသ�ေသာအဆများ��ငအဆအြဖစ polar non- ေမာလကျ�းများြပထားတအတ�ငးေရ��ငေကာငးစာအြပနအလ�နမထားဘ�းအတက [link က�] ��ငကေနသးြခားထကကျေနာတ�ပါဝငတသ�ပ dressings သညမ�ာြမငရတအတ�ငးြပ�လ�ပထတငေပျာဝငေရန��င��လကာရည (အကဆစေရေြဖ��ငးချက) ။ ဤေရ�ကား nonpolar ြဒပေပါငးများက�ြဖစ�ကသညhydrophobic (hydro- = "ေရ"; -phobic = "ေကာကျ�� �") က�ေခ�။

ေရ��ငေရသညေရာေမ �ပါ။ ေရန��ငေရ၏ဤ macro ပ�ရပကြပသသကသ�ေရနသညမေပျာဝငပါေရထမ�ာဒါေပမယအစားမျကရညစကေလးေတြဖစေပ�လာေသာ။ ဒါက nonpolar ြဒပေပါငးြဖစြခငးေ�ကာငြဖစသည။ (အေ�ကး:

Gautam Dogra) ။

ေရ၏ြပညနယများ: သဘာဝဓာတေင�, အရည��ငအစ�ငအခ

ဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းဖ�စညးြခငးသညေရအရညအတကအေရး�ကးေသာအရညအေသးတစခ�ြဖစသညဘ ၀ ဆ�တာငါတ�သတအတ�ငးပါပ။ ေရေမာလကျ�းများကဟ�ကဒ��ဂျငအဆကအသယများြပ�လ�ပေသာအခါေရသညဆကလကြဖစေပ�သည

စာမျက��ာ ၄၀

အချ��ေသာအရညများသညအြခားအရညများ��ငသက��သတ� ၀ ◌ါများ��င� �ငးယ��ပါကြမငမားေသာေရပါဝငမ�၊ ဤဓာတ�အဂ� ါရပများက�နားလညြခငးသညဘဝက�နားလညရနေသာချကြဖစသည။ Inေရေမာလကျ�းများေလ�ာစးေသာအခါေရအရည၊ ဟ�ကဒ��ဂျငဘနးများသညအဆကမြပတြဖစေပ� �ပးကေ�ကသားသညတစေယာကက�တစေယာကြဖတသနး ဤအချညေ��ာငြခငး၏ေ�ကကြခငး၏ေရ�လျားမ� (kinetic energy) ေ�ကာငြဖစသညစနစထမ�ာပါ��ေသာအပ�ေ�ကာငေရေမာလကျ�း။ ေရြဖစသကသ�အပ�ထေြမာကေသာအခါြပ�တလ�ငေရေမာလကျ�းများ၏ြမငမားေသာ kinetic energy သညဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းက�ပျကစးေစသညလ�းဝ��ငေရေမာလကျ�းများက�ဓာတေင� (ေရေ�းေင�သ�မဟ�တေရေင�) အြဖစေလထသ�လတေြမာကေစသည။အြခားတစဖကတင, ေရအပ�ချနက�ေလ�ာချ��ငေရခေသာအခါ, ေရေမာလကျ�းများသညဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�ြဖငထနးသမးထားေသာပ�ေဆာငခဖ�စညးတညေဆာကပ� (လ�ေလာကမ�မ��ပါ။ )ေရသညအရညက�ေရထကသပသညးမ�နညးေစသညဟ�ကဒ��ဂျငအေ��ာငအဖ�များက�ချ�းဖျကရနစမးအငအြခားအရညများစ�စညးြခငးတငမေတ�ရပါ။

ေရသည၎ငး၏အစ�ငအခပ�စြဖငအနမသပသညးဆမ�ာဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းများက� ဦး တညသညပ�စေ�ကာငြဖစသညေအး: ေရေမာလကျ�းအရညေရ��င� �ငးယ��လ�ငေဝးတဆတကယရာတနးေန�ကသည။ အများဆ�း��ငအတ�အြခားအရညများ၊ အပ�ချနကျေသာအခါ kinetic ၏အနမပါဝငသညေမာလကျ�းများအ�ကားစမးအင��င၎ငးက�အရညပ�စထကပ�မ�တငးကျပစာထ�ပပ�း��ငရနခငြပ�ထားသညအရညထကအစ�ငအခက�သာ။ �ကးြမတသပသညးဆေပးြခငး။

ေရခြပင၏ေအာကပ�ငးသပသညးဆမ�ာပ�ေဖာ။ ပ�ေဖာထားသည [link]တစခ�ကကလချကများေ�ကာငမ�ာ float ေစသညထ�ကသ�ေသာေရခေတာငတစခ�သ�မဟ�တေရခတစခကထမ�ာေရခ Cube ၌��သကသ�အရညေရမျက��ာြပင။ Inေရကနများ��ငေရကနများအေနြဖငေရမျက��ာြပငေပ�၌ေရခတမျ�းြဖစေပ�လာကာ၎ငးက�ကာရထားေသာအတားအဆးြဖစေစသညေရကနအတငး��တရစ�ာနများ��ငအပငမ�အပငများက�ေအးခြခငးမ�ကာကယေပးသည။ insulator တငလညး၏ဤအလ�ာမ��ဘေရကန၊ အပငများ��ငသတ� ဝါများသညေရခတ�းများအတငးခယ�း။ မေအး��ငပါ��ငသနရပတည။ သက��သတ� ဝါများအေပ�ေအးခေစေသာဆ�းကျ�းများက�တ�းပားေစသညအရညေရမ�ေဆမျ�းေရခ။ ေအးခေသာအခါြဖစေပ�လာေသာေရခပ�ေဆာငခများသည��းညသမေမ� ြခငးက��ပ�ကေစသညသက��ဆလများ၏လ�ပေဆာငမ�အတကမ��မြဖစလ�အပေသာအေြမ�းပါးများကသ�တ�က�မေလျာကနစာပျကစးေစသည။ ဆလေတလ�ပ��ငတယသ�တ�က�ေရ၌ယာယကသ�အြခားအရညြဖငအစားထ�းလ�ငသာေအးခ��ငသနglycerol ။

ဟ�ကဒ��ဂျငသညအရညအားေရထကေရခက�သပသညးမ�နညးေစသည။ (က) ေရခ၏ရာဇမတကကဖ�စညးပ�၎ငးက�အရညစးဆငးေနေသာေရေမာလကျ�းများထကသပသညးမ�နညးေစ�ပး (ခ) float ြပ�လ�ပ��ငေစသည

Page 33: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 33/228

ေရေပ�မ�ာ။ (ခရကဒစ။ Jane Whitney မ�ြပ�ြပငြခငး၊ Visual က� အသ�းြပ�၍ ဖနတးထားေသာပ�

စာမျက��ာ ၄၁

ေမာလကျ�း Dynamics (VMD) software၁; အေ�ကးခ: ကားလ�စအားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

ပနတ)သငယ�မ���ငချတဆကရန

က���ပပါ ဒေနရာမ�ာ ေရခတ�း၏ဖ�စညးပ�က�သ�းဖကြမငကာ�ကည�� ြခငး။ (ပ�ခရကဒစ။ ဂျနးWhitney ။ ပ�သည Visual Molecular Dynamics VMD software က� အသ�းြပ�၍ ဖနတးထားသည။၂)

ေရ၏အပ�စမးေဆာငရည

ေရ၏ြမငမားေသာအပ�စမးရညသညေရအ�ကားတငဟ�ကဒ��ဂျင��ငဆကစပမ�ေ�ကာငြဖစသညေမာလကျ�း။ ေရသညမညသညအရညတငမဆ�အြမငဆ�းေသာစမးရည��သည။ သးြခားအပ�သညပစ�ညးတစခ�၏ဂရမ၎ငး၏ေြပာငးလမ�က�စ�ပယ�သ�မဟ�တဆ�း�� းရမယအပ�ပမာဏက�အြဖစသတမ�တထားသညတဒဂရစငတဂရတအားြဖငအပ�ချန။ ေရအတကဒပမာဏဟာတစကယလ�ရတစလ�းတညး။ ထ�ေ�ကာင�ကာပါသညအပ�ေပးရနအချနအ�ကာ�ကး��ငအေအးေပးရနအချန�ကာြမငစာေရ။ တကယေတာေရရစမးေဆာငရညကအပ�စမးအငက�ဆ�လ�တယ

Page 34: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 34/228

သထကငါးဆပ�များပါတယ။ ထ�ေ�ကာငပငလယေရသညအဘယေ�ကာင ပ�၍ ေအးသညက���ငးြပသည။အပ�သညစမးအငြမငမားေသာေ�ကာငေ�းေထးေသာေသးများြဖငေရက�ညမ�စာြဖန ကျက��ငသညသ�တ�ရခ��ာက�ယထမ�ာ��တအပ� - ကားက�အပ�ေပးတကားရအေအးေပးစနစနတ�တယပ�ေ�းေသာေနရာများမ�အေအးခနးများအထ၊ ခ��ာက�ယက� ပ�၍ ပငအပ�ချနက�ထနးထား��ငသည။

စာမျက��ာ ၄၂

ေရေင�အပ�၏အပ�

ေရတငအေင�ပျြခငးအပ�ြမငမား�ပးတစဂရမက�ေြပာငးလရနလ�အပေသာစမးအငပမာဏ��သညဓာတေင�တစခ�အရညပစ�ညးဥစ�ာ၏။ အပ�စမးအငပမာဏ (၅၈၆ ကယလ�ရ) လ�အပသညေရ၌ဤေြပာငးလမ��ပးေြမာက။ ဒြဖစစ�က�ေရမျက��ာြပငေပ�မ�ာေတ� ����ငပါသည။ ေရအရညအြဖစအပ� ေပး၍ ဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�သညအရညေမာလကျ�းများ��ငခထ�တရနခကခေစသညတစ ဦး ချငးစက၎ငး၏၎ငး၏ဓာတေင�ဓာတေင�အဆင (ေရေ�းေင�) ဝငရနအဘ�အလ�အပျေသာ။ ရလဒအေနြဖငေရသညအကျ�းြပ�သညအပ�စ�ပသ�မဟ�တအပ�သ�ေလ�ာငကနအြဖစ��ငကသ�ေသာအရညထကအပ�က�ပ�မ�လ�အပသညအဘယသ�၏ဟ�ကဒ��ဂျငသညအြခားအသေနာေမာလကျ�းများ��ငအတ�ပ�မ�အားနညးသညထကအားနညးသညေရရဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�။ ေနာကဆ�းတငေရသည၎ငး၏အပ�ချန ၁၀၀ ဒဂရစငတဂရတသ�ေရာကေသာအခါတင(၂၁၂ ဒဂရဖာရငဟ�က) အပ�သညေရေမာလကျ�းများအ�ကားဟ�က�ဒ�ဂျငအေ��ာငအဖ�က�ချ�းဖျက��ငသည။��ငေရေမာလကျ�းများအ�ကား��ေရ�လျားစမးအင (ေရ�လျားမ�) ကသ�တ�က�မ�လတေြမာကေစသညဓာတေင�အြဖစအရည။ ေရပကပကဆ�ေနေသာနမကျသညေနရာတငပငေရ၏တစ ဦး ချငးေမာလကျ�းများဆညးပ�းသညအြခားေရေမာလကျ�းများမ�အချ� �ေသာေရမျက��ာြပငေမာလကျ�းများမ�စမးအငလ�ေလာကစာ��သညထက၍ အေင�ပျေစေသာဤြဖစစ�က�အေင� ြပနြခငးဟ�လ�သများသည။

ေရသညအေင�ပျေစရနအတကဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းများကျ�းပရနလ�အပသညစမးအင၏သသသာသာပမာဏက�လ�ပငနးစ�များတငအသ�းြပ�သည။ ေရသညအေင� ြပနေသာအခါစမးအငက�ယ�သညလ�ပငနးစ�အားြဖငတက, အေင�ပျြဖစပျက��ရာပတဝနးကျငေအး။ အများအြပား၌လ�တ�တငအပါအဝငသက��သတ� ဝါများသညေရ ၉၀ ရာ��နးြဖစေသာေခ�းများက�အေင� ြပနေစသည။ခ��ာက�ယအပ�ချန၏ homeostasis ထနးသမးထား��ငေအာငသက��အေအးေပးသည။

ေရရအရညေပျာပစ�ညးဂ�ဏသတ� များ

ေရသညအြပ�သေဘာေဆာင။ အနညးငယအ��တလက�ဏာေဆာငေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစေသာေ�ကာငအ�ငးယနးများ၊ဝင��းစနးေမာလကျ�းများအလယတက�ေပျာဝင��ငပါတယ။ ထ�ေ�ကာင၊ ေရက�အရညေပျာရညဟ�ရည��နးသညသညအြခားဝင��းစနးေမာလကျ�းများ��ငအ�ငးယနးြဒပေပါငးများက�ေပျာဝင��ငစမး။ အဆ�ပါစချကဤေမာလကျ�းများ��ငဆက�ယေသာအရာသညဟ�ကဒ��ဂျငအဆပအေတာကြဖစေစရနေရ��ငပတဝနးကျငက�ြဖစေပ�ေစသညေရေမာလကျ�း��ငအတ�အမ�န။ ၎ငးက�ေရထ�က�နယပယအြဖစရည��နးသညshell က�, [link က�] တငသ��ပေဖာ ��ငအမ�နကကာသ�မဟ�တြဖန ြဖ�းေစာငေ��ာကရနေဆာငရကပါသညေရ။

အ�ငယနြဒပေပါငးများက�ေရထသ�ေပါငးထညလ�ကေသာအခါအ�ငယနတစ ဦး ချငးသညပ�လာေဒသများ��ငဓာတြပ�သညေရေမာလကျ�းများ��င ၄ ငး၏အ�ငးယနးြဒပေပါငးများသည dissociation ြဖစစ�တငြပတေတာကသည။အကတမများသ�မဟ�တအကတမအ�ပစ�များသညေမာလကျ�းများ��ငအ�ငးယနးများမ�ထကခာသားေသာအခါခထကမ�ြဖစေပ�သည။စားပဆား (NaCl သ�မဟ�တဆ�ဒယမကလ���က) က�စ�းစားပါ။ NaCl crystals က�ေရထသ�ထညေသာအခါ၊NaCl ၏ေမာလကျ�းများသည Na + ��င Cl သ�ခထ�တသည

-အ�ငးယနးများ��ငဓါတက�ြပနလညြဖညတငးရနနယပယများပတ ၀ နးကျင

အတက��ပြပအ�ငးယနး [link]။ အြပ�သေဘာအားသငးထားေသာဆ�ဒယမအ�ငးယနးသညတစစတတစပ�ငးအားြဖငဝ�ငးရထားသညေရေမာလကျ�း၏ေအာကစဂျငသညအ��တလက�ဏာေဆာငသည။ အ��တလက�ဏာေဆာငေသာကလ���ကအ�ငးယနးသညအလ�လ�စးဆငးသညေရေမာလကျ�းအေပ�ဟ�ကဒ��ဂျင၏တစစတတစပ�ငးအြပ�သေဘာတာဝနခကဝ�ငး။

စာမျက��ာ ၄၃

Page 35: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 35/228

စားပဆား (NaCl) က�ေရတငေရာေ��ာေသာအခါေရတမပ�ငးတငေရဓာတပါဝငသည

အ�ငးယနးများ။

Water's Cohesive and Adhesive Properties

ေရတစခကက�အြမငဆ�းသ� ြဖည�ပးေနာကအနညးငယြဖညးြဖညးချငးထည�ပး�ပလားမ�းေရ ၎ငးသညမလ�မ, ဖနသညအနားအနားအထက��အမ�းခ�းပ�သဏforms◌ာနြဖစေပ�ေစသည။၎ငးေရသညဖနခကအထကတငတည��ေနြခငးေ�ကာငေပါငးစညးြခငး၏ဂ�ဏသတ� ေ�ကာငြဖစသည။ ေပါငးစပ, ေရ၌တည၏ေမာလကျ�းများက�ဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�ေ�ကာငတစ ဦး ��ငတစ ဦး ဆေဆာငသည၊ ေမာလကျ�းများက�ထနးသမးသညဖနထည၌ေနရာမ��ေတာေပမယအရည - ဓာတေင� (ေရ - ေလ) မျက��ာြပငမ�ာအတ�တ�။

ေပါငးစညးမ�သညပစ�ညးတစခ�၏စမးေဆာင��ငမ�စမးရညက�တ�းြမ�င��ငသညတငးမာမ�သ�မဟ�တစတဖစးမ�ေအာကမ�ာေနရာချတအခါမ�ာက�ပခရဆးတား။ ဒါေ�ကာငလညးေရက�ြဖစေပ�ေစသညဆငငအားအားြဖငထကြပားခရဖ�ထကေြခာကေသ�တမျက��ာြပငေပ�မ�ာေနရာချသညအခါမျကရညစကေလးေတ။ ဘယေတာလစက� �ေသးငယသညအပ�ငးအစငယေလးက�ေရစကေပ�သ�တငလ�ကသည။ စက� �သညေရထပေပ�တငေမျာေနသညစက� �သညေရထကပ�မ�ေလးလေသာလညး၊ ေပါငးစညးည�တမ���ငမျက��ာြပငတငးမာမ�ေရေမာလကျ�းများ၏ဟ�ကဒ��ဂျငအေ��ာငအဖ�များက�နဂ�အတ�ငးထား���ပးအေပ�ဘကတငေမျာေနသညအရာများက�ေထာကပပါ။အကယ၍ ညငညငသာသာမထား��ပါကေရတစခကတငအပတစေချာငးက�“ ေမျာ” ��ငသညမ�ာြပထားတအတ�ငးမျက��ာြပငတငးမာမ�က�ချ�းေဖာက [link]။

အပ၏အေလးချနသညမျက��ာြပငက�ေအာကသ�ဆတငေနသည။ တစချနတညးမ�ာပငမျက��ာြပငတငးမာမ�က၎ငးက�ဆထ�တြခငး၊ ေရမျက��ာြပငေပ�တငဆ�ငးငြခငး��ငနစြမ�ပြခငးမ�ကာကယရနြဖစသည။

စာမျက��ာ ၄၄

အပပတလည��ေရထ��အထကက�သတြပ�ပါ။ (အေ�ကး: Cory

Page 36: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 36/228

Zanker)

ဤစညးလ�းေသာအားများသညေရ၏စကပမ���ငဆကစပမ���သညေရေမာလကျ�းများ��ငအြခားေမာလကျ�းများ။ ဤဆေဆာငမ�သညတစခါတစရေရထကပ�မ�အားေကာငးသညအထ�းသြဖငေရသညထ�ကသ�ေသာေတ� ��ခေသာကသ�ေသာအားသငးမျက��ာြပငများ��ငထေတ�ေသာအခါအထ�းသြဖငေပါငးစညးသညစမးအားများဆချညမ�ငေသးေ�ကာ�ပနအြဖစလ�သများပါးလ�ာေသာဖန�ပန၏အတငးပ�ငးေပ�မ�ာ။ ေကာေသာအခါေရေကာက�ေလလာသညေရတစခကတငထညထားေသာ�ပနက�“ တက” သည - ေရသညပ�မ�ြမငမားေ�ကာငးသတြပ�ပါအလယ၌ထက�ပန၏��စဖက။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာေရေမာလကျ�းေတက�ဆေဆာငလ�ပါသ�တ�တစ ဦး ချငးစကတြခားြဖစ�က�ပးထ�ေ�ကာငလ�ကနာရနထကပ�ဆချညမ�ငေသးေ�ကာများ၏တရားစဆ�ဖနနရများအဒါက�။ ဤအမျ�းအစားက� kapillary action ဟ�ေခ�သည[link]။

ဖန�ပနအတငး��ဆချညမ�ငေသးေ�ကာဆ�ငရာလ�ပေဆာငမ�က�အတငးပ�ငးက�က�းပမးအားထ�တမ�ေ�ကာငြဖစေပ�ေစသညေရေမာလကျ�းသ�တ�က�ယသ�တ�အ�ကားစညးလ�းတပဖ�များေကျာလနဖနမျက��ာြပင။(ခရကဒစ - Pearson-Scott Foresman မ�ြပ�ြပငမမးမြခငး၊ Wikimedia သ�လ�ဒါနးြခငး

ေဖာငေဒး��ငး)

စာမျက��ာ ၄၅

ေပါငးစညးြခငး��ငေကာအငအားစ�များသညဘဝအတကအဘယေ�ကာငအေရး�ကးသနညး။ စညးလ�းြခငး��ငေကာအငအားစ�များြဖစ�ကသညအပငများမ�အရကများအထအြမစမ�ေရသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကအေရး�ကးသည။ ဤေရ�ကားတပဖ�များဖနတးပါေရေကာလအေပ�တစ ဦး "ဆ" ။ ဤေရ�ကားဆြဖစြခငးေရေမာလကျ�း၏သေဘာထားက�ကေနရလဒများ၎ငးတ�ေအာက��ေရေမာလကျ�းများ��ငဆကေနရနအပင၏မျက��ာြပငေပ�တငအေင� ြပန�ပး၊ဒါေ�ကာငသ�တ�ကတေလ�ာကဆေန�ကသည။ အပငများသညဤသဘာဝြဖစစ�က� အသ�းြပ�၍ ေရက�သယယ�ပ�ေဆာငသညအရကက�၎ငးအြမစစ။ ၊ ဤေရ၏ဂ�ဏသတ� များမ��ပါကအပငများသညမတတ��င�ကပါ၎ငးတ�လ�အပေသာေရ��ငေပျာဝငေနေသာဓာတသတ� �များက�လကခရ��သည။ အြခားဥပမာတစခ�အေနြဖငထ�ကသ�ေသာအငးဆကပ�းမ �ားများမ�ာြပထားတေရ strider [link], မျက��ာြပငေပ�မ�ာေဖာေနဖ�ေရမျက��ာြပငတငးမာမ�က�အသ�းြပ�ပါေရအလ�ာ���ပးအဒမ�ာေတာငမ�မတလ�ကတယ။

ေရ၏စညးလ�းမ���ငေကာဂ�ဏသတ� များသညဤေရင�ပသမား ( Gerris sp ။ ) က� ေရေပ�တင ဆကလကတည��ေစသည။

(အေ�ကး: Tim Vickers)

Page 37: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 37/228

အကစစ��ငအေြခခများအေြဖတစခ�၏ pH သည၎ငး၏အချ�ဓာတ (သ�) alkalinity က�ေဖာြပသည။

H 2 O (I) ↔ H + (aq) + OH - (aq)

litmus သ�မဟ�တ pH စက� �၊ သဘာဝေရတငေပျာဝင��ငေသာဆ�းေဆးြဖငက�သ��ငသညစက� �စစထ�တပါa pH တငမညသညအကဆစ (အချ�ဓာတ) (သ�) အေြခ (alkalinity) ��သလက�စစေဆးရန pH က�အသ�းြပ�သညအေြဖ။ ေရက�းကနထ��ေရသညဟ�တ၊ မဟ�တစမး�ကညရနသငပငသ�းဖ�းေပမညစနစတကျက�သ။ ကစ�ရပ��စခ�လ�းတင pH စစေဆးမ�သညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�တ�ငးတာသညေပးထားေသာေြဖ��ငးချက။

ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသညအလ�အေလျာကစင�ကယေသာေရတင a ၏ dissociation (ionization) မ�ထ�တေပးသညေရေမာလကျ�း၏ရာခ�င��နးနညးေသာဟ�ကဒ��ဂျင (H + ) အ�ငးယနးများ��ငဟ�ကဒေရာဆ�ဒများ အြဖစသ� (OH - ) အ�ငးယနးများ။ အဆ�ပါဟ�ကဒေရာဆ�ဒအ�ငးယနးဟာသ�တ�ရဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�အားြဖငေြဖ��ငးချကထမ�ာထား��မညေနစ�အြခားေရေမာလကျ�းများြဖစေသာအဝတအချညးစညးပ��တနများပါဝငေသာဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသညချကချငးြဖစ�ကသညဟ�ကဒ��နယမအ�ငးယနးများ (H 3 0 + ) က�ဖ�စညးြခငးြဖင un-ionized ေရေမာလကျ�းများသ�ဆေဆာငသည ။ သ�တ�ငစညးေဝး�ကးအားြဖငသပ�ပညာ��ငများသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ��ငသ�တ�၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�ရည��နးသညေရအရည။

စာမျက��ာ ၄၆

သန စငေသာေရမ�ဖယထ�တလ�ကေသာဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသည 1 × 10 -7 moles H + အ�ငးယနးများြဖစသညေရလတာ��နး။ Moles (mol) သညပစ�ညးတစခ�၏ပမာဏက�ေဖာြပရနနညးလမးြဖစသညအကတမများ၊ ေမာလကျ�းများ၊ အ�ငးယနးများစသညြဖင ၆.၀၂ x ၁၀ ၂၃ အမ�နအမ�နတစခ� ��ငညမ� သညပစ�ညးဥစ�ာ။ ထ�ေ�ကာင၊ ၁ mole ေရသည ၆.၀၂ x ၁၀ ၂၃ ေရေမာလကျ�းများ ��ငညသည ။ pH သညဒအာ��စ�းစ�ကမ�၏အေြခစ�ကစခနး 10 ေလာဂရစသမ၏အ��တလက�ဏာအြဖစတကချက။ ၁ × ၁၀ ရ log10 -7 သည -7.0 ြဖစ�ပး၊ ဤနပါတ၏အ��တလက�ဏာ (“ pH” ၏“ p” ြဖငြပသည) သည pH ၇.၀ ရ��သည။အရာက�လညး�ကားေနေသာ pH အြဖစလ�သများသည။ လ�ဆလများ��ငေသးအတငး�� pH သညဥပမာများြဖစသည- �ကားေနေသာ pH က�ထနးသမးထားသညခ��ာက�ယ၏areasရယာ��စခ�ြဖစသည။

�ကားေနမဟ�တေသာ pH ဖတမ�သညအကဆစများသ�မဟ�တေရထ��အေြခစ�ကစခနးများက�ေပျာဝငေစြခငးြဖစသည။ အ��တလက�ဏာက�သ�း�ပးအြပ�သေဘာေဆာငေသာကနးများက�ထ�တလ�ပရနေလာဂရစသမဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသညြမငမားေသာ pH က�ရ��ေစသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏အနမအဆငဆငြမငမားေသာ pH က�ြဖစေပ�ေသာလညးအေရအတက။ အကဆစတစမျ�းြဖစသညအ များအားြဖငယငး၏တစခ���ြခငးအားြဖငအေြဖတစခ�တင ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး (H + ) ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�တ�းပားေစသညဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ dissociate ။ တစ ဦး ကအေြခစ�ကစခနးဟ�ကဒေရာဆ�ဒအ�ငးယနး (OH) ြဖစေစေပးပါသည

-) သ�မဟ�တအြခားအပျကသေဘာ

ေြဖ��ငးချကမ�ာသ�တ�ရအာ��စ�းစ�ကမ�က�ေလ�ာချ, ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး��ငအတ�ေပါငးစပေ�ကာငးတရားစဆ�အ�ငးယနး��ငအားြဖငေသာ pH ြမ�င။ အေြခစ�ကစခနးဟ�ကဒေရာဆ�ဒအ�ငးယနးထ�တေပးသညကစ�များတငဤအ�ငးယနးခ��ျေ��ာငျဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများက�လတလပစာထ�တလ�ပရန၊ ေရေမာလကျ�းအသစထ�တလ�ပရနြဖစသည။

အကဆစအားေကာငးေလ H + ပ�မ�လ�ဒါနးေလေလ ြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင Hydrochloric acid (HCl)လ�းဝဟ�ကဒ��ဂျင��ငကလ���ကအ�ငးယနးသ� dissociates ��ငအကဆစေသာလညးအလနအမငးအကဆစြဖစပါတယခရမးချ�သးေဖျာရညသ�မဟ�တ��လကာရညများတငလ�းဝသးြခားစခထားြခငးမ��ဘအားနညးေသာအကဆစများြဖစသည။အြပနအလ�နအားြဖငအားေကာငးေသာအေြခခများသည OH က�အလယတက�လ�ဒါနးေသာအရာများြဖစသည

-သ�မဟ�တဟ�ကဒ��ဂျငက�ယ�ပါ

အ�ငးယနးများ။ ဆ�ဒယမဟ�ကဒေရာဆ�ဒ (NaOH) ��ငအမသ�အမသားသန ��ငးေရးသမားအများစ�သညအလန alkaline များြဖစ�ပးေပးသညOH up -

လ�ငြမနစာေရ၌ထညေသာအခါ, ေသာ pH ြမ�င။ အားနညးေသာအေြခခဥပမာတစခ�ေြဖ��ငးချကသညပငလယေရြဖစသည။ ၈.၀ အနး�� pH ��ေသာပငလယေရသည�ကားေန pH ��ငနးကပသညဒဆားပတဝနးကျင��ငလ�ကေလျာညေထြဖစေအာငလ�ပထားေသာသက��များသည၎ငးတင��ငသန��ငသည။

ယခငကေဖာြပခသညအတ�ငး pH စေကးသညေြပာငးြပန logarithm ြဖစ�ပး 0 မ� 14 အထ��သည( လငခ)) ။ ၇.၀ ေအာကတင��ေသာအရာများသည ၀.၀ မ� ၆.၉ အတငး��အကဆစများြဖစသည7.1 မ� 14.0 မ�) alkaline များြဖစပါတယ။ 7.0 မ�မညသည ဦး တညချကတငမဆ� pH ��အစနးများက�များေသာအားြဖငထညသငးစ�းစားသညဘဝက� inhospitable ။ ဆလအတငး�� pH (၆.၈) ��ငေသးထ�� pH (7.4) သညအလနနးကပသည�ကားေနရန။ သ�ေသာအစာအမ��ပတဝနးကျငသညအကဆစဓာတအလနြမငမား�ပး pH ၁ မ� ၂ အထ��သညအစာအမ၏ဆလများကထ�ကသ�ေသာအကဆစပတဝနးကျငတငမညသ���ငသန�ကသနညး။ သ�တ�ဘယလ�homeostatically သ�တ�က�အထမ�ာအနး���ကားေနေသာ pH က�ထနးသမးရန? အေြဖမ�ာသ�တ�မလ�ပ��ငြခငးြဖစသညဒါေ�ကာင� �ငအဆကမြပတေသဆ�းလျက��သည။ ေသလနသ�များက�အစားထ�းရနအစာအမဆလအသစများအဆကမြပတထ�တလ�ပသည၊အရာအစာအမအကဆစများကေ�ကညကေန�ကသည။ ခန မ�နးေြခအားြဖငလ�အစာအမ၏အေြမ�းပါးြဖစသညလ�းဝခ�နစခ�မ�ဆယရကပတလ�းက�အစားထ�းသည။

Page 38: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 38/228

စာမျက��ာ ၄၇

pH အတ�ငးအတာ သညအေြဖတစခ�အတငး�� ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး (H + ) ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�တ�ငးတာသည ။ (အေ�ကး:

အကဒပစတဗငမ�ြပ�ြပငြခငး)သငယ�မ���ငချတဆကရန

pH ��င၎ငး၏ေလာဂရစသမစေကး၏��ငးလငးေသာ��ငးြပချကအတကဤဗဒယ�က��ကညပါ။

ကာဗနဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ကာဗနသညဘဝအတကအဘယေ�ကာငအေရး�ကးေ�ကာငး��ငးြပပါ• ဇဝေမာလကျ�းများတငအလ�ပလ�ပေသာအဖ�များ၏အခနးကဏDesက�ေဖာြပပါ

ဆလများက� macromolecules ဟ�ေခ�ေသာ��ပေထးေသာေမာလကျ�းများြဖငြပ�လ�ပထားသညပ��တနးများ၊ ��ကလယအကဆစများ (RNA ��င DNA)၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ��င lipids များြဖစသည။ Themacromolecules များသညေအာဂနစေမာလကျ�းများ (ကာဗနပါဝငေသာအရညများ)၊ဘဝအတကအထ�းအေရး�ကးေသာအစ�ငအခ (သ�) ဓာတေင�) ။ များအတကအေြခခအစတအပ�ငးဤအ macromolecules အားလ�းကာဗနြဖစပါတယ။ ကာဗနအကတမသညထ�းြခားေသာဂ�ဏသတ� များ��သည၎ငးက�မတ�ညေသာအကတမေလးခ�အထ covalent bond ြဖစေပ�ေစသညစယစ�ြဒပစငသညအေြခခကျေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစရန၊အဆ�ပါ macromolecules ၏။

ကာဗနအကတမတစခ�တငမြပညစ�ေသာအြပငဘကတငအလကထရနအခ��သည။ ��ငအတ�အကတမအမ�တ ၆ (အလကထရန ၆ ခ���ငပ��တန ၆) သညပထမဆ�းအလကထရန��စလ�းသညြဖညသညဒ�တယ shell က�ေလးခ�ထကခာအတငးပ�ငး shell က�။ ထ�ေ�ကာငကာဗနအကတမများဖ�စညး��ငသညoctet rule က�ေကျနပေစရနအြခားအကတမများ��င covalent bond ေလးခ�အထ��သည။ မသနးေမာလကျ�းသညဥပမာတစခ�ေပးသည။ ၎ငးတငဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာပ�ေသနညး CH 4 ��သည။ ေလးပါးစ

စာမျက��ာ ၄၈

Page 39: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 39/228

ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမသညကာဗနအကတမတစခ���ငတစခ� covalent bond ြဖစေပ�ေစသညအလကထရနတရ။ ဒါကအြပညဆ�းအြပငဘကအခက�ြဖစေပ�ေစသည

ဟ�ကဒ��ကာဘန

ဟ�ကဒ��ကာဘနများသညကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငတ�ပါဝငေသာေအာဂနစေမာလကျ�းများြဖစသညမသနး (CH 4 ) အထကတငေဖာြပခသည။ က���ပတ�ေနစ�အသကတာတငဟ�ကဒ��ကာဘနက�ေလာငစာအြဖစအသ�းြပ�ေလ��သညတစ ဦး ဓာတေင�ကငအတကပ��ပနးသ�မဟ�တတစ ဦး ပ�မ�ေပါပါးအတက butane ။ အဆ�ပါအ�ကားအများအြပား covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဟ�ကဒ��ကာဘန��အကတမများသညများစာေသာစမးအငက�သ�ေလ�ာငသညေမာလကျ�းများက�မး�� �သည။ အလနေကာငးမနေသာေလာငစာြဖစေသာမသနးသညဟ�ကဒ��ကာဘနြဖစသည��ပပ�အြဖစေမာလကျ�း, ဗဟ�ကာဗနအကတမ��ငအတ�ကြပားြခားနားေသာဟ�ကဒ��ဂျငအကတမမ�ကပလျကတည��အတက [link က�] ။ အကတမများသည��ေထာငသ�းခ�ြဖငေနထ�ငသညမသနးေမာလကျ�း၏ဂျ�သေမ�တ၊၎ငး၏အလကထရနပတလမး၏ပ�သဏby◌ာနအားြဖငဆ�းြဖတသည။ ကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငအကတမေလးလ�း�တဂပ�ေလးခ�ပါသည tetrahedron ဟ�လ�သများေသာပ�သဏ◌ာနက�ပ�ေဖာပါ။ ဒအေ�ကာငးြပချကများအတက, မသနးသညtetrahedral ဂျ�သေမ�တ��ြခငးအြဖစေဖာြပခသည။

မသနးသညဟ�ကဒ��ဂျငအကတမေလးခ�စသည ၁၀၉.၅ ဒဂရအကာအေဝး��ငအတ� tetrahedral ဂျ�သေမ�တ��သည

ဆတကယရာ။

သက��များ၏�ကးမားေသာေမာလကျ�းများ၏ေကျာ��းအြဖစဟ�ကဒ��ကာဘနသည linear အြဖစတည����ငသညကာဗနကငးဆက, ကာဗနကငး, ဒါမ�မဟ�တ��စ ဦး စလ�း၏ေပါငးစပ။ ထ�အြပငတစ ဦး ချငးစကာဗန -to-ကာဗနေ��ာင�က�းတစခ�တညး, ��စဆသ�မဟ�တသ�းဆ covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငြဖစ��ငသည��ငေ��ာင�က�းအမျ�းအစားတစခ�ချငးစက�အကျ�းသကတကျတလမးအတကေမာလကျ�း၏ဂျ�သေမ�တ။ ဒါကသ�းဖကြမငပ�သဏor◌ာနသ�မဟ�တသက��များ၏�ကးမားေသာေမာလကျ�းများ (macromolecules) ၏လ�ကေလျာညေထမ�သညသ�တ�အလ�ပလ�ပပ�အတကအေရး�ကးသည။

ဟ�ကဒ��ကာဘနချညေ��ာင

ဟ�ကဒ��ကာဘနချညေ��ာငမ�များက�ကာဗနအကတမများအ�ကားဆက�ယမ�ေ�ကာငြဖစေပ�သညအက�ငးအခကသ�မဟ�တ unbranched ။ ထ�အြပငေမာလကျ�း၏အလ�းစ�ဂျ�သေမ�တအားြဖငေြပာငးလသည

စာမျက��ာ ၄၉

[link] တငေဖာြပထားေသာတစခ�တညး၊ ��စဆ��ငသ�းဆ covalent bond ၏ကြပားြခားနားေသာဂျ�သေမ�တ ။ Theဟ�ကဒ��ကာဘန Ethan, Ethene ��င Ethyne တ�သညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒဓာတေင�သညမညမ�ကြပားြခားနားသညက�ဥပမာေပးသည။ကာဗနေ��ာင�က�းေမာလကျ�း၏ဂျ�သေမ�တအကျ�းသကေရာကေစသည။ ေမာလကျ�းသ�းလ�းစလ�း၏အမညများမ�စတငသညကာဗနဟ�ကဒ��ကာဘန��စခ�အတကေ�� �ဆကြဖစေသာ“ eth-” သညေ���ဆကြဖစသည။ ေနာကဆကများ“ -ane”၊ene,” ��င“ -yne” သညကာဗန - ကာဗနေပါငးစပမ�တစခ�တညး၊ ��စဆသ�မဟ�တသ�းဆ��ြခငးက�ရည��နးသည။အသးသး။ ထ�ေ�ကာငပ��ပနး၊ propene ��င propyne တ�သညကာဘနသ�းမျ�း��ငအတ�တ�ပငပ�စက�လ�က�ကသညကာဗနေမာလကျ�းေလးခ�အတကေမာလကျ�းများ၊ butane, butene ��င butyne စသညတ� ြဖစသည။ ��စဆ��ငသ�းဆေ��ာင�က�းများသညေမာလကျ�း၏ဂျ�သေမ�တက�ေြပာငးလသည။ တစခ�တညးေသာချညေ��ာငြခငးက ၀ င��းတစေလ�ာကလညပတေစသည��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင linear တစ ဦး �ပ� configuration များ��ငသ�းဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင ဦး ေဆာငလမးြပေသာလညးတစခ� ဤေရ�ကားဂျ�သေမ�တတစ ဦး အထ�းသြဖငေမာလကျ�းလ�ပ��ငတပ�သဏon◌ာနအေပ�သသသာသာသကေရာကမ���သညယ�ဆတယ

ကာဗနသညအြခားအကတမများ��ငတစခ�တညးေသာချညေ��ာငြခငးက�ြဖစေပ�ေသာအခါပ�သဏtet◌ာနမ�ာ tetrahedral ြဖစသည။ ဘယအချနမ�ာ��စခ�ကာဗန

Page 40: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 40/228

အကတမများသည��စဆဆက�ယမ���သည။ ပ�သဏplan◌ာနမ�ာြပန ကားေနသည။ ၌ေတ�ေသာသ�တ�ကသ�တစခ�တညးခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငEthan, လ�ည��င�ကသည။ ethene ၌ေတ�ေသာသ�တ�ကသ�� �စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငလ�ညလ�မရပါဘ�း, ဒါေ�ကာင

တစဖကတစချကစ၌အကတမများသညေနရာတငေသာခတထားသည။

ဟ�ကဒ��ကာဘနလကစပ

ယခ�အချနထက���ပတ�ေဆးေ�းခသညဟ�ကဒ��ကာဘနများသည aliphatic hydrocarbons များြဖစသညကာဗနအကတမ၏ linear ကငးဆက၏။ ေနာကထပဟ�ကဒ��ကာဘန၊ ေမ �း�က�ငေသာဟ�ကဒ��ကာဘန၊ကာဗနအကတမ၏တခါးပတကငးပါဝငပါသည။ လကစပဖ�စညးပ�က�ဟ�ကဒ��ကာဘနတငေတ� ��ရသည။တခါတရဖ�စညးပ���ငးယ��ြခငးြဖငြမင��ငပါသညေသာ��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင၏ေ�� �ေမ�ာကတငအတ�အတက benzene မ� cyclohexane ၏ [link]။ အဆ�ပါထညသငးေ�ကာငးဇဝေမာလကျ�း၏ဥပမာများbenzene လကစပတငအချ� �ေသာအမ�င��အကဆစများ��ငက�လကစထေရာများ��င၎ငးမ�ဆငးသကလာေသာပစ�ညးများပါဝငသညအစ��ဂျင��င testosterone ေဟာမ�နးများ။ benzene လကစပက�လညးေပါငးသတေဆး 2,4-D တငေတ�ရသည။ဘငဇငးသညေရနစမး၏သဘာဝအစတအပ�ငးြဖစ�ပးကငဆာေရာဂါအြဖစသတမ�တသည။ အချ��ဟ�ကဒ��ကာဘန aliphatic ��ငေမ �း�က�ငေသာေဝမ���စ ဦး စလ�း��သညြဖစ။ , beta-carotene သညဥပမာတစခ�ြဖစသညဟ�ကဒ��ကာဘန။

စာမျက��ာ ၅၀

ကာဗနသည ၅ လ�း��င ၆ လ�း��ေသာကငးများက�ဖ�စညး��ငသည။ တစခ�တညးသ�မဟ�တ��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငချတဆကလမမညလကစပ��ကာဗန��င��ကထ��ဂျငအစားထ�း��ငပါသည

ကာဗန။

Page 41: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 41/228

Isomers

ေအာဂနစေမာလကျ�းများအတငးအကတမများ��ငဓာတ�ေ��ာင�က�းသ�းဖကြမငေနရာချထားမ�ြဖစသညသ�တ�ရဓာတ�ေဗဒက�နားလညရနဗဟ�။ တ�ညေသာဓာတ�ပ�ေသနညးေပမယေမာလကျ�းများ၎ငးတ�၏အကတမများ၏တညေနရာ (ဖ�စညးပ�) ��င / သ�မဟ�တဓာတ�ေ��ာင�က�းလ�သများ�ကသညကာြခားisomers အြဖစ။ (ြပထားတ butane ��င isobutene ကသ�) ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာ isomers[link] က ) တငကြပားြခားနားသညေမာလကျ�း��စခ�လ�းတငကာဗန ၄ လ�း��ငဟ�က�ဒ�ဂျင ၁၀ လ�း��သည(C 4 H 10 ), သ�ေသာေမာလကျ�းအတငး��အကတမ၏ကြပားြခားနားေသာအစအစ�ကြပားြခားနားမ�ဖ� ဦး ေဆာငလမးြပသ�တ�ရဓာတ�ဂ�ဏသတ� များ၌တည၏။ ဥပမာအားြဖင, သ�တ�ရကြပားြခားနားေသာဓာတ�ဂ�ဏသတ� များေ�ကာင, butane ြဖစပါတယစးကရကမးြခစ��ငမး���းအဘ�ေလာငစာအြဖစအသ�းြပ�ရန isobutene, isobutene အသ�းြပ�ရနသငေလျာသညေရခဘ�းများ��ငေရမ�နေရမ �ားဘ�းများတင propellant အြဖစ။

ဂျ ometric ေမ�တအ�ငဆ�မာများသညအြခားတစဖကတင၎ငးတ�၏ covalent bond များ��ငဆငတ�သညဤအချညေ��ာငြခငးများသညပတဝနးကျင��အကတမများ၊ အထ�းသြဖငကာဗနမ�ကာဗနသ�မညသ�ဆကသယသညက�ကာြခားသည��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင။ �� း��ငးေသာေမာလကျ�း butene (C 4 H 8 ) တင methyl အ�ပစ���စခ� (CH 3 ) တင��ေန��ငသညအတက��ပြပအြဖစေမာလကျ�းမ�ဗဟ���စဆ covalent ေ��ာင�က�း၏တစဖကတစချက [link] ခ ။ကာဗနများသည��စဆေ��ာင�က�း၏တ�ညေသာဘကတငချညေ��ာငလ�ကေသာအခါဤသညသညြဖစသညအဆ�ပါ CIS configuration က�; သ�တ�က��စဆေ��ာင�က�း၏ဆန ကျငဘက��စဖကအေပ�ေရာကေနတယဆ�ရငဒါဟာြဖစပါတယတစ ဦး trans ဆ�တ ဖ�စညးမ�ပ�စ။ ထမ�ာ trans ဆ�တ ဖ�စညးမ�ပ�စ, ကာဗနတစဦးထကပ�ေသာသ�မဟ�တထ�ထကနညး linear ဖ�စညးအဆ�ပါ cis configuration က�အတကကာဗန ၏ေကး (ဦး တညချကအတကေြပာငးလမ�) ေစ ေသာလညးဖ�စညးပ�ကာဗနေကျာ��း။

စာမျက��ာ ၅၁

အ��ပညာဆကသယမ�ကြပားြခားနားစာစစ�ထားေသာအကတမအေရအတက��ငတ�ညေသာေမာလကျ�းများက�ေခ�သညisomers များ။ (က) ဖ�စညးတညေဆာကပ� isomers ကြပားြခားနားေသာ covalent အကတမ��သည။ (ခ) ဂျ ometric ေမ�တအ�ငဆ�တ�ပများသည��စဆေသာချညေ��ာငြခငးပတ ၀ နးကျငတငကြပားြခားနားေသာအကတမများ��သည။ (ဂ) Enantiomers ြဖစ�ကသည

တစ ဦး ချငးစကတြခားပ�ရပေတက�မ�န။

ေအာကပါထ�တြပနချကများ၏ဘယမ�ားယငးေသာပါသလ

က။ CH 3 CH 2 COOH ��င C 3 H 6 O 2 ��ငအတ�ေမာလကျ�းများသည ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာ isomers ြဖစ��ငသည။ခ။ ေမာလကျ�းများသည cis - trans isomers ြဖစရန��စဆေ��ာင�က�း��ရမည ။ဂ။ Enantiomers ြဖစရနေမာလကျ�းတစခ�တငအနညးဆ�းသ�းခ�ေသာအကတမသ�မဟ�တအ�ပစ�များ��ရမည

ဗဟ�ကာဗနချတဆက။။ Enantiomers ြဖစရနေမာလကျ�းတစခ�တငအနညးဆ�းကြပားေသာအကတမသ�မဟ�တအ�ပစ�များ��ရမည

ဗဟ�ကာဗနချတဆက။

triglycerides (အဆ��ငအဆများ) တင၊ fatty acids ဟ�သ�ကေသာကာဗနသ�က�း��ညများသည��စဆ����ငသည[link] တငသ��ပေဖာထားေသာ cis သ�မဟ�တ trans configuration များတငြဖစေစ��ငသည bond များ ။ ��ငအတ�အဆကာဗနအကတမများအ�ကားအနညးဆ�းတစ ဦး က� double ေ��ာင�က�း unsaturated အဆြဖစ�ကသည။ ဘယအချနမ�ာဒေ��ာင�က�းအချ� �ယငး၌���က၏ CIS အေ�ကာငး, configuration က�ကငးဆကနညးလမးများ၏ကာဗနေကျာ��းထမ�ာရ��လာတေကးtriglyceride ေမာလကျ�းများသညတငးတငးကျပကျပထ�ပပ�း။ မရပါ၊ ထ�ေ�ကာငအခနးအပ�ချနတငအရည (ဆ) ��ေနဆြဖစပါသည။အြခားတစဖကတငအတ� triglyceride trans ဆ�တ (လ��က�ကများေသာ trans ဆ�တအဆေခ�) က� double ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင��သညအခနးအပ�ချနတငအတ�တကတငးကျပစာထ�ပပ�း��င�ကသညအေတာေလး linear ဖကတးအကဆစ��င

Page 42: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 42/228

အစ�ငအခအဆဖ�စညးသည။ လ�အစားအစာများတင Transfats များသည��လ�းေသးေ�ကာဆ�ငရာအ��ရာယများ��ငဆကစပေနသညအစားအစာထ�တလ�ပသ�များစာသညမ�ကာေသးမ��စများအတငးအသ�းြပ�မ�က�ေလ�ာချြခငးသ�မဟ�တဖယထ�တြခငးများြပ�လ�ပခ�ကသည။ Inကာဗနအကတမများအ�ကားသဓာတပါ ၀ ငမ�မ��ေသာ triglycerides များသညမြပညဝေသာအဆများ��ငမတ�ပါြပည��ကေနတအဆလ�ေခ�တယ၊ ဆ�လ�တာကသ�တ�မ�ာရ����ငတဟ�ကဒ��ဂျငအကတမေတအားလ�းပါဝငတယ။ ဇအဆများသညအခနးအပ�ချန� �ငအများအားြဖငတရစ�ာနအစ�ငအခများြဖစသည။

စာမျက��ာ ၅၂

ဤ ေရ� ကားအာကာသ - ြဖညေမာဒယများ cis (oleic acid) ��င trans (eliadic acid) ဖကတးအကဆစြပသပါ။ အသေပးစာအားြဖငေမာလကျ�းအေ�ကာငးမ��အတကေကး

အဆ�ပါ CIS ည���ငးမ� ။

antiရာဝတ

Enantiomers များသညဓာတ�ဖ�စညးပ���ငဓာတ�ေ��ာင�က�းများအတ�တ���ေသာလညးေမာလကျ�းများြဖစသညသ�တ�မ�နပ�ရပေတြဖစ��ငေအာငအကတမသ�းဖကြမငေနရာချထားမ�အတကကာြခား။ ြပထားတအတ�ငးအတက [link က�] တစခ�အမ�င��အကဆစ alanine ဥပမာ��စခ�ဖ�စညးပ�မ�ာ Non-superimposable ြဖစ�ကသည။ Inသဘာဝတရား၊ ပ��တနးများထ�တလ�ပရာတငအမ�င��အကဆစများ L ပ�စများက�သာအသ�းြပ�သည။ အမ�င��၏အချ� �ေသာ D ပ�စများအကဆစအကဆစက�ဘကတးရးယားများ၏ဆလနရများတငေတ� ြမငရေသာလညးသ�တ�၏ပ��တနးများတငတစခါမ�မေတ�ရပါ။ အလားတ�ပင D-ပ�စဂလ�းက�စ (glucose) သညအလငးစ�စညးြခငး၏အဓကထ�တက�နြဖစ�ပးေမာလကျ�း၏ L-ပ�စသည��ားပါးသညသဘာဝ၌ေတ� ြမင။

စာမျက��ာ ၅၃

Page 43: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 43/228

D-alanine ��င L-alanine တ�သည enantiomers သ�မဟ�တမ�နပ�ရပများ၏ဥပမာများြဖစသည။ သာ L- ပ�စများ

အမ�င��အကဆစပ��တနးလ�ပဖ�အသ�းြပ��ကသည။

လ�ပငနးအဖ�များ

လ�ပငနးအဖ�များသညအကတမအ�ပစ�များြဖစ�ပးေမာလကျ�းများအတငး၌ြဖစေပ� �ပးသတသတမ�တမ�တအပ��ငးထားသညသ�တ�အားေမာလကျ�းမ�ဓာတ�ဂ�ဏသတ� များ။ သ�တ�က၏ "ကာဗနေကျာ��း" တေလ�ာကတငေတ� ��ရသညmacromolecules ။ ဒကာဗနေကျာ��းက�ကာဗနအကတမများ၏ကငးဆကများ��င / သ�မဟ�တကငးများကဖ�စညးသညထ�ကသ�ေသာ��ကထ��ဂျငသ�မဟ�တေအာကစဂျငအြဖစြဒပစင၏ရဖနရခါအစားထ�းအတ�။ ��ငအတ�ေမာလကျ�းသ�တ�ရကာဗနေကျာ��း��အြခားြဒပစငအစားထ�းဟ�ကဒ��ကာဘနြဖစ�ကသည။

macromolecule ��လ�ပေဆာငေသာအ�ပစ�များသညများေသာအားြဖငတစခ���ကာဗနေကျာ��း��ငတစပေလ��သညသ�မဟ�တ၎ငး၏ကငးဆက��င / သ�မဟ�တလကစပဖ�စညးပ�တေလ�ာကတငအများအြပားကြပားြခားနားေသာအရပတ�က�မ။ အမျ�းအစားေလးမျ�းစပ��တနးများ၊ lipids များ၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ��င nucleic acids များသညမကခ��ေမာလကျ�းများတင၎ငး၏က�ယပ�င��သည၎ငး၏ကြပားြခားနားေသာဓာတ�ဖ�အလနအေထာကအက�ြပ�ေ�ကာငးအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များ၏ဝေသသအစ�ဂ�ဏသတ� များ��ငသက��အတက၎ငး၏ function က�။

အလ�ပလ�ပေသာအ�ပစ�သညဓာတ�ဓာတြပ�မ�များတငပါ ၀ င��ငသည။ အေရး�ကးေသာအချ� �ဇဝေမာလကျ�းအတကအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များမ�ာြပေန�ကသည [link]; သ�တ�ပါဝငသည: ဟ�ကဒေရာ, methyl,carbonyl, carboxyl, အမ�င��, ေဖာစဖတ��င sulfhydryl ။ ဤအဖ�များသညအေရး�ကးေသာအခနးကဏ play မ�ပါ ၀ ငသညဒအငေအ၊ ပ��တနး၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ��င lipids စသညေမာလကျ�းများဖ�စညးြခငး။ လ�ပငနးအဖ�များများေသာအားြဖင၎ငးတ�၏အားသငးမ�သ�မဟ�တ polarity ေပ� မ�တည၍ hydrophobic သ�မဟ�တ hydrophilic ဟ�သတမ�တသညဝေသသလက�ဏာများ။ hydrophobic group ၏ဥပမာတစခ�သည polar non-methane ေမာလကျ�းြဖစသည။hydrophilic အလ�ပလ�ပေသာအဖ�များအနကအချ� � မ�ာအမ�င��အကဆစတငေတ�ရေသာ carboxyl group ြဖစသညအမ�င��အကဆစဘကြခမး��င triglycerides ��င phospholipids က�ဖ�စညးေသာဖကတးအကစစများ။ ဒါcarboxyl group သည COOH group မ� ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ (H + ) က�ထ�တလ�တေပးပါ သညအပျကသေဘာေဆာငေသာတရားစဆ� COO - အ�ပစ�; ဤသညသမ�၏ hydrophilic သေဘာသဘာဝက�အေထာကအက�ြပ�ရနေမာလကျ�းက�ေတ� �ပ။ ထ�ကသ�ေသာ carbonyl အ�ပစ�ကသ�ေသာအြခားအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များ, တစစတတစပ�ငး��သညေနာကတဖနေရေမာလကျ�းများ��ငဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�က�ဖ�စညးေစြခငးင�ါအပျကသေဘာေဆာငေသာေအာကစဂျငအကတမေမာလကျ�းက�ပ�မ� hydrophilic ေအာင။

စာမျက��ာ ၅၄

ဒေနရာမ�ာြပထားတအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များအများအြပားကြပားြခားနားေသာဇဝေဗဒ၌ေတ�ရသည

Page 44: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 44/228

ေမာလကျ�း။

အလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များအ�ကား (တ�ညေသာေမာလကျ�းတစခ�အတငးသ�မဟ�တကြပားြခားနားေသာအ�ကား) ဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယသညအလနေသးငယေသာေမာလကျ�းများ၏လ�ပေဆာငမ�အတကအေရး�ကးသည။ ၎ငးတ�အားေခါကရနက�ညသညစနစတကျလညပတမ�အတကသငေလျာေသာပ�သဏinto◌ာနသ�� �ငထနးသမးရန။ ဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငလညးြဖစ�ကသညထ�ကသ�ေသာ DNA က�ြဖညစတအေြခစ�ကစခနးတဖကမ���ငအြဖစအမျ�းမျ�းေသာအသအမ�တြပ�မ�လ�ပငနးစ�များတငပါဝငပတသက[link က�] တင��ပြပအြဖစ၎ငး၏အလ�ာတစခ�အငဇ�ငးများ၏စညးေ��ာင ။

စာမျက��ာ ၅၅

Double-helix ြဖစေပ�ရနဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းသည DNA ၏�က�း��စခ�က�အတ�တကချတဆကသည

Page 45: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 45/228

ဖ�စညးပ�။

အပ�ငးအကျ�း

ကာဗန၏ထ�းြခားေသာဂ�ဏသတ� သည၎ငးက�ဇဝေမာလကျ�း၏ဗဟ�အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစေစသည။ ကာဗနက�ချညေ��ာငထားသညအေရး�ကးေသာေမာလကျ�းများစာက�ဖ�စညးရနေအာကစဂျင၊ ဟ�ကဒ��ဂျင��င� �ကထ��ဂျငတ�က�အချ�းအစားြဖငဖ�စညးသညဆယလ�လာ function က�။ ကာဗနသည၎ငး၏အြပငဘကအခတငအလကထရနေလးလ�း���ပး ၄ ခ�က�ဆကသယ��ငသည။ကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငသညဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကများသ�မဟ�တကငးများက�ြဖစေပ�ေစသည။ လ�ပငနးအဖ�များသညအ�ပစ�များြဖစသညဟ�ကဒ��ကာဘန (သ�မဟ�တအစားထ�းဟ�ကဒ��ကာဘန) ချညေ��ာငမ�တကျတဂ�ဏသတ� များအပ��ငးေ�ကာငးအကတမသ�မဟ�တသ�တ�ရ ြခ�င�ဓာတ�ဝေသသလက�ဏာများ��င function က�သတမ�တေ�ကာငးကငး။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ေအာကပါေဖာြပချကများထမ�မညသညသညမ�ားသနညး။

က။ CH 3 CH 2 COOH ��င C 3 H 6 O 2 ��ငအတ�ေမာလကျ�းများသည ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာ isomers ြဖစ��ငသည။ခ။ ေမာလကျ�းများသည cis - trans isomers ြဖစရန��စဆေ��ာင�က�း��ရမည ။ဂ။ Enantiomers ြဖစရနေမာလကျ�းတစခ�တငအနညးဆ�းသ�းခ�ေသာအကတမသ�မဟ�တအ�ပစ�များ��ရမည

ဗဟ�ကာဗနချတဆက။။ Enantiomers ြဖစရနေမာလကျ�းတစခ�တငအနညးဆ�းကြပားေသာအကတမသ�မဟ�တအ�ပစ�များ��ရမည

ဗဟ�ကာဗနချတဆက။

စာမျက��ာ ၅၆

[လငခ] ဂ

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ကာဗနေမာလကျ�းတစခ�စသညအြခားေသာအကတမ (များ) သ�မဟ�တေမာလကျ�း (များ) ကသ�များစာေသာအဆကအသယ��သည။

က။ တစခ�ခ။ ��စဂ။ ေြခာက။ ေလး

: D

ေအာကပါတ�မ�မညသညကာဗန��ငအတ�စညးေ��ာင��ငမယအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�သညမဟ�တေလာ

က။ ဆ�ဒယမခ။ ဟ�ကဒေရာဂ။ ေဖာစဖတ။ ကာဗန

က

အခမတ� ြပနမ�

ေအာဂနစဘဝအတကအဘယကာဗနဓာတသညမ��မြဖစလ�အပသနညး။

ကာဗနသညထ�းြခား�ပးသက��အားလ�းတငေတ� ����ငသည။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ ၄ ငးသည covalent bond ြဖစေစ��ငသညအကတမသ�မဟ�တေမာလကျ�းအ�ကား။ ဤေရ�ကား nonpolar သ�မဟ�တဝင��းစနး covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငြဖစ��ငသည, သ�တ�ကခငြပ�ပါတယပ��တနး��င DNA က�ဖ�စညးရနေပါငးစပကာဗနေမာလကျ�း၏��ညလျားေသာချညေ��ာငဖ�စညးြခငးသည။

ြပည��က��ငမြပညစ� triglycerides ��ငးယ����ငးယ��။

ြပည��ကေနေသာ triglycerides တငကာဗနအကတမများအ�ကားေပါငးစပမ�မ��ပါ။ သ�တ�များေသာအားြဖငအစ�ငအခြဖစ�ကသညအခနးအပ�ချနမ�ာ။ ြပည��ကေနေသာ triglycerides တငအနညးဆ�း��စဆေ��ာင�က�းပါ��သညကာဗနအကတမများ��ငများေသာအားြဖငအခနးအပ�ချနမ�ာအရညြဖစ�ကသည။

ေဝါဟာရ

aliphatic ဟ�ကဒ��ကာဘနကာဗနအကတမတစခ� linear ကငးဆကပါဝငသညဟ�ကဒ��ကာဘန

Page 46: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 46/228

ေမ �း�က�ငဟ�ကဒ��ကာဘနကာဗနအကတမ၏တခါးပတကငးပါဝငသညဟ�ကဒ��ကာဘနခ��ာက�ယ

ြခ�င�ဖ�စညးပ���ငေ��ာင�က�းပ�စများက�မ�ေဝေပမယကြပားြခားနားေသာေမာလကျ�းမညသ�အကတမသ�းခ�အတ�ငးအတာသ�တ�မ�နြဖစေ�ကာငးထ�ကသ�ေသာထား���ကသညတစ ဦး ချငးစကတြခား၏ပ�ရပေတ

အလ�ပလ�ပတအ�ပစ�

စာမျက��ာ ၅၇

ကာဗနတစခ�သ�သတသတမ�တမ�တလ�ပေဆာငချကတစခ�ေပးေသာသ�မဟ�တြဖန ေဝေသာအကတမအ�ပစ�အ��းစ�

ဂျ ometric ေမ�တ isomerအကတမ၏ေနရာချထားအတကကြပားြခားနားေသာအလားတ� bonding ပ�စများ��ငအတ� isomer��စဆ covalent ေ��ာင�က�း��ငအတ�

ဟ�ကဒ��ကာဘနကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငသာပါဝငေသာေမာလကျ�း

isomers များသ�တ�အတ�တ�မ�ေဝေသာလညးအချငးချငးကြပားြခားနားေသာေမာလကျ�းဓာတ�ပ�ေသနညး

ေအာဂနစေမာလကျ�းကာဗနပါ ၀ ငသညေမာလကျ�းများ (ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒမ�အပ)

ဖ�စညးတညေဆာကပ� isomersဓာတ�ပ�ေသနညးက�မ�ေဝေပမယသ�တ�ရများ၏ေနရာချထားကြပားြခားနားေသာေမာလကျ�းဓာတ�ေ��ာင�က�း

အစားထ�းဟ�ကဒ��ကာဘနအရပျ၌အြခားြဒပစငတစခ�အကတမငဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကသ�မဟ�တလကစပေကျာ��းကာဗန၏တ ဦး တညး

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-တ�န ြပနမ� "title =" Free Response "ေပါငမ�န ၊ သစသး��ငဒနခကသ�ေသာအစားအစာများသညအရငးအြမစများစာ��ပါသည

ဇဝ macromolecules ။ (အေ�ကး: Bengt Nyman မ�ြပ�ြပငမမးမမ�)

အစားအစာသညက�ယခ��ာမ���ငသနရနလ�အပသညအာဟာရများက�ေထာကပေပးသည။ ဤအရာများစာက�အေရး�ကးေသာအာဟာရများသညဇ ၀ သက��ေလးများသ�မဟ�တေမာလကျ�း�ကးများအတကလ�အပသညဘဝ ဤေရ�ကား macromolecules (ပ�လမာ) ၏ကြပားြခားနားေသာေပါငးစပထမ�တညေဆာကေန�ကသညေသးငယေအာဂနစေမာလကျ�း (monomers) ။ အဘယအရာက�တကျတဇဝေဗဒအမျ�းအစားများသက��သတ� ၀ ◌ါများလ�အပေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖငအလ�အပဆ�း? ဒေမာလကျ�းေတက�ဘယလ�ဖ�စညးခ�ကတာလ။ ဘာလလ�ပေဆာငချကများက�သ�တ�အေစခသလ ဤအခနးတငဤေမးခနးများက�ေလလာပါမည။

ဇဝ Macromolecules ၏ေပါငးစပဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• macromolecules ၏ေပါငးစပမ�က�နားလညပါ• ေရဓါတခနးေြခာကြခငး (သ�မဟ�တေင�ရညဖ� ြခငး) ��င hydrolysis တ� ြပနမ�များက���ငးြပပါ

သငေလလာခသညအတ�ငး၊ ဇဝေဗဒဆ�ငရာမကခ��ေမာလကျ�းများသညလ�အပေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�းများြဖစသညေသးငယတေအာဂနစေမာလကျ�းေတကေနတညေဆာကထားတာပါ။ အဓကအတနးေလးမျ�း��ပါသညဇဝေဗဒဆ�ငရာ macromolecules (ဘ�ဟ�ကဒရတ, lipids, ပ��တနး��င nucleic acids);တစခ�ချငးစသညအေရး�ကးေသာဆလအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပးလ�ပေဆာငချကများစာက�လ�ပေဆာငသည။ေပါငးစပထားေသာဤေမာလကျ�းများသညဆလေြခာကများ၏အများစ�က�ဖ�စညးသည (သတရပါ)ေရသည၎ငး၏�ပးြပညစ�ေသာအစ�လ�ကအြပ�လ�ကအများစ�က�တကေစသည။ ဇဝေဗဒ macromolecules ြဖစ�ကသည

Page 47: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 47/228

စာမျက��ာ ၅၈

ေအာဂနစ, သ�တ�ကကာဗနဆဆ�လ�တာက။ ထ�အြပင၎ငးတ�တငဟ�ကဒ��ဂျငပါဝင��ငသည။ေအာကစဂျင၊ ��ကထ��ဂျင��ငအေသးအဖြဒပစငများြဖစသည။

ေရဓာတခနးေြခာက

macromolecules အများစ�က� monomers ဟ�ေခ�ေသာတစခ�တညးေသာ subunits များသ�မဟ�တ building blocks များမ�ြပ�လ�ပသည။ပ�မ��ကးမားေသာေမာလကျ�းများြဖစေပ�လာရနအတက covalent bond များြဖင monomers များသညတစခ���ငတစခ�ေပါငးစပ�ကသညပ�လမာအြဖစလ�သများ။ ထ�သ� ြပ�လ�ပရာတင monomers များသညေရေမာလကျ�းများက�ေဘးထကပစ�ညးအြဖစထ�တလ�တသည။ ဒအမျ�းအစား�� းနမေနစ�အတ�တကထားြခငးက�ဆ�လ�သညေရ။ "

အထကတငေဖာြပထားေသာေရဓာတခနးေြခာကြခငးတ� ြပနမ�တငဂလ�းက�စ၏ေမာလကျ�း��စခ���ငဆကစပေနသညအတ�တ� disaccharide maltose ဖ�စညးရန။ ထ�လ�ပငနးစ�၌, ေရေမာလကျ�းြဖစပါတယဖ�စညးခသည။

တစေရဓာတခနးေြခာကေပါငးစပတ� ြပနမ� ([link]), တ ဦး တညး monomer ၏ဟ�ကဒ��ဂျငသည��ငအတ�ေပါငးစပေရေမာလကျ�းက�ထ�တေပးသညအြခား monomer ၏ hydroxyl အ�ပစ�။ တစချနတညးမ�ာပင, ထ�

စာမျက��ာ ၅၉

monomers သညအလကထရန��ငမ�ေဝ�ပး covalent bond ��သည။ အပ�ေဆာငး monomers join အြဖစ, ဒကငးဆကထပခါတလလ monomers တစ ဦး ေပ�လမာြဖစေပ�လာေသာ။ ကြပားြခားနားေသာ monomers အမျ�းအစားများအများအြပားအတကေပါငးစပ��ငပါတယကြပားြခားနားေသာ macromolecules အ�ပစ�တစစ�မ�ြမငတကေပးြခငး, configurations ။ monomer တစခ�ပငဥပမာအားြဖငဂလ�းက�စ (polymer) အမျ�းမျ�းက�ဖ�စညးရနနညးလမးများစာြဖငေပါငးစပ��ငသညmonomers သညကစဓာတ၊ ဂလ�ငက�ဂျင��င cellulose တ�ပါဝငသည။

Hydrolysis

Hydrolysis ဟ�ေခ�ေသာလ�ပငနးစ�တစခ�တင Polymer များသည monomers အြဖစ�ပ�ကသည

Page 48: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 48/228

�ဖ�ခြခငးတငေရေမာလကျ�းက�အသ�းြပ�ေသာ“ ေရက�ခရန”[link]) ။ဤေရ�ကားတ� ြပနမ�စ�အတငးေပ�လမာအစတအပ�ငး��စခ�သ�ကျ�းသည: အစတအပ�ငးတစခ�ကရ��သားတဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ (H +) ��ငအြခားတစခ�သညကြပားေသာေရမ�ဟ�ကဒေရာဆ�ဒေမာလကျ�း (OH-) ရ��သညေမာလကျ�း။

ဒမ�ာြပထားတ hydrolysis တ� ြပနမ�မ�ာ disaccharide maltose က� ၂ ဖ� ဖ�လ�ကတယေရေမာလကျ�း၏ထ�အြပင��ငအတ�ဂလ�းက�စ monomers ။ ဒတ� ြပနမ�ေြပာငးြပနေ�ကာငးသတြပ�ပါြပထားတေပါငးစပတ� ြပနမ�၏

စာမျက��ာ ၆၀

အတက [link က�] ။

Page 49: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 49/228

ေရဓာတခနးေြခာကြခငး��င hydrolysis တ� ြပနမ�များသညသးြခားအငဇ�ငးများကဓာတက�ပစ�ညး (သ�) ြမနဆနေစသည။ေရဓာတခနးေြခာကြခငးတ� ြပနမ�များတင hydrolysis ေနစ�စမးအငလ�အပေသာ bond အသစများြဖစေပ�ေစသညတ� ြပနမ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငချ�းဖျကစမးအငက�လ�တ။ ဤေရ�ကားတ� ြပနမ�အများဆ�းများအတကဆငတ�သညmacromolecules, ဒါေပမယတစခ�ချငးစ monomer ��င polymer တ�န ြပနမ�သည၎ငး၏အတနးအတကတကျသည။ ဘ� ဥပမာ၊ ငါတ�ခ��ာက�ယထမ�ာ၊ အစားအစာကေသးငယေသာေမာလကျ�းများထသ�အစားအစာက� hydrolyzed လ�ပတယအစာေြခစနစအတက catalytic အငဇ�ငးေတ။ ၎ငးသညအာဟာရအလယတက�စ�ပယ���ငသညအ�အတငး��ဆလေတ။ macromolecule တစခ�စက�သးြခားအငဇ�ငးတစခ�က�ဖ�ခသည။ ဘ� ဥပမာအားြဖငကာဗ�ဟ�ကဒရတသည amylase, sucrase, lactase, သ�မဟ�တ maltase တ� ြဖင�ပ�ကသည။ ပ��တနးpepsin ��င peptidase အငဇ�ငးများ��င Hydrochloric acid တ�က�ပ�ကသည။ lipids ြဖစ�ကသညlipases အားြဖင�ဖ�ဖျက။ ဤအ macromolecules ၏ပျကြပားဆယလ�လာဘ�စမးအငက�ေပးစမးသညလ�ပ��ားမ�များ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

စာမျက��ာ ၆၁

ေရဓာတခနးေြခာကြခငး��င hydrolysis ၏အြမငအာ��က��ကည��ရန ဒ site က�သားပါ ။

အပ�ငးအကျ�း

ပ��တနး၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ၊ ��ကလယစအကဆစ��င lipids တ�သညအဓကဇဝေဗဒေလးမျ�းြဖစသညေသးငယေသာေအာဂနစမ�တညေဆာကထားေသာသက��များအတကလ�အပေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�းများ - မကခ��ေမာလကျ�းများေမာလကျ�း။ Macromolecules ေတဟာ monomers လ�ေခ�တယ�နစတစခ�တညးနဖ�စညးထားတယပ��ကးတပ�လမာဖ�စညးရန covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအားြဖင။ ပ�လမာသည၎ငး၏အစတအပ�ငးများ၏ေပါငးလဒထကပ�သညဝေသသလက�ဏာအသစများက�ရ���ပး၎ငးသညေအာက osmotic ဖအားက�ြဖစေစသည၎ငး၏ပါဝငပစ�ညးများကဖ�စညး; ဒဆယလ�လာ၏ြပ�ြပငထနးသမးမ�အတကအေရးပါေသာအားသာချကြဖစပါတယosmotic အေြခအေနများ။ monomer သညအြခား monomer တစခ���ငအတ�ေရထ�ထ�တလ�တသညေမာလကျ�း, တစ ဦး covalent ေ��ာင�က�း၏ဖ�စညးြခငးမ� ဦး ေဆာင။ ဤတ� ြပနမ�အမျ�းအစားများက�အြဖစလ�သများ�ကသညေရဓာတခနးေြခာကြခငးသ�မဟ�တေင�ရညဖ�တ� ြပနမ�။ ပ�လမာေသးငယတယ�နစသ� �ပ�က�ကေသာအခါ(monomers), ဒတ� ြပနမ�အားြဖငကျ�းပတစ ဦး ချငးစေ��ာင�က�းများအတကေရေမာလကျ�းက�အသ�းြပ�သည, ထ�ကသ�ေသာတ� ြပနမ�က� hydrolysis တ� ြပနမ�ဟ�လ�သများသည။ ေရဓာတခနးေြခာကြခငး��င Hydrolysis တ� ြပနမ�များသညလညးတ�ညသညအားလ�း macromolecules များအတက, ဒါေပမယတစခ�ချငးစက� monomer ��ငေပ�လမာတ� ြပနမ�က၎ငး၏လ�တနးစားမ�တကျတြဖစပါတယ။ေရဓာတခနးေြခာကြခငးဆ�ငရာတ� ြပနမ�များသညပ�မ�နအားြဖငေ��ာင�က�းအသစြဖစေပ�ရနစမးအငရငး��းြမ��ပ��မ�လ�အပသည။Hydrolysis တ� ြပနမ�များသညပ�မ�နအားြဖငေ��ာင�က�းများေဖာကြခငးြဖငစမးအငက�ထ�တလ�တသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေရဓာတခနးေြခာကြခငး၏ေပါငးစပဖ�စညးြခငးက�ြဖစေပ�ေစသည

က။ monomersခ။ ပ�လမာဂ။ ေရ��ငပ�လမာ။ အထကေဖာြပပါတစခ�မ�မဟ�တပါ

Page 50: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 50/228

ပ�လမာ၏�ပ�ကစ�အတငးေအာကပါတ� ြပနမ�၏အရာြဖစပျက?က။ Hydrolysisခ။ ေရဓာတဂ။ ေင�ရညဖ�။ covalent ေ��ာင�က�း

က

အခမတ� ြပနမ�

စာမျက��ာ ၆၂

အဘယေ�ကာငဇဝဆ�ငရာ macromolecules များက�ေအာဂနစဟ�သတမ�တသနညး။

ဇဝေဗဒဆ�ငရာမကခ��ေမာလကျ�းများသညကာဗနပါဝငေသာေ�ကာငေအာဂနစြဖစသည။

ေရဓာတခနးေြခာကြခငး��ငဟ�ကဒ��လစယမတငအလကထရနများသညမညသညအခနးကဏ play မ�ပါဝငသနညး။

ေရဓာတခနးေြခာကြခငးြဖစစ�တစခ�တင monomer တစခ�မ�ဟ�ကဒ��ဂျငသည၎ငး��ငေပါငးစပသညေရေမာလကျ�းက�ထ�တေပးသညအြခား monomer ၏ hydroxyl အ�ပစ�။ ဒါကအဖငဖနတးေပးပါတယအလကထရနများက�မ�ေဝ��င�ပး covalent က�ဖ�စညး��ငသညေ��ာင�က�း။

ေဝါဟာရ

ဇဝ macromoleculeေသးငယေသာေအာဂနစေမာလကျ�းများမ�တညေဆာကထားေသာသက��အတကလ�အပေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�း

ေရဓာတခနးေြခာကြခငးmonomer ေမာလကျ�းများက�အတ�တကချတဆကေပးသည (လညးေင�ရညဖ�) တ� ြပနမ�၊ဖ�စညးတစခ�ချငးစက�ေ��ာင�က�းအဘ�အေရေမာလကျ�းထ�တေပး

Hydrolysisတ� ြပနမ���ငအတ�ေသးငယေမာလကျ�းသ�ပ��ကးေမာလကျ�း၏�ပ�ကက�ြဖစေပ�ေစသညေရအသ�းချ

monomerပ�လမာက�ေခ� ပ��ကးတေမာလကျ�း၏အေသးဆ�းယ�နစ

ေပ�လမာcovalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဆကစပ monomer အ�ကငးအကျန၏ကငးဆက; ပ�လမာေရးေင�ရညဖ� ြခငးြဖင monomers ထမ�ေပ�လမာဖ�စညးြခငး၏ြဖစစ�က�ြဖစပါတယ

Carbohydratesဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဆလများ��င extracellular ပစ�ညးများအတကဘ�ဟ�ကဒရတ၏အခနးကဏDiscက�ေဆးေ�းပါတရစ�ာနများ��ငအပငများ

• ဘ�ဟ�ကဒရတအမျ�းအစားများက���ငးြပပါ• ဘ� monosaccharides, disaccharides ��င polysaccharides က�စာရငးြပ�စ�ပါ

လ�အများစ�ကဘ�ဟ�ကဒရတ၊အထ�းသြဖငကငါတ�စားေသာအရာက�မ��ကလာေသာအခါ။ က�ယအေလးချနကျရနလ�အချ� �သညလ�ကနာ�ကသည"low-carb" အစားအစာရန။ အားကစားသမားများသညဆန ကျငဘကအေနြဖငအေရး�ကးေသာမတ�ငမ�မ�ကာခဏပင“ ကာဗနဝန” ��သညသ�တ�တစေတြမငမားတအဆငမ�ာယ���ပ�ငဖ�လ�ေလာကတစမးအင��သညေသချာေစရန�ပ�ငပ။တကယေတာကာဗ�ဟ�ကဒရတသညက���ပတ�၏အစားအစာအတကမ��မြဖစလ�အပေသာအရာတစခ�ြဖစသည။ အေစ, အသးများ��ငဟငးသးဟငးရကအားလ�းသညဘ�ဟ�ကဒရတ၏သဘာဝရငးြမစများြဖစသည။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတစမးအငက�ေပးအထ�းသြဖငဂလ�းက�စ (glucose) ကေနတစဆငအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစတသ�ကားပါများစာေသာအဓကအစားအစာများအတကဓာတ��ငပါဝငပစ�ညးများ။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတများတငလညးအြခားအရာများ��သညလ�သားများ၊ တရစ�ာနများ��ငအပငများတငအေရး�ကးေသာလ�ပေဆာငမ�များ��သည။

ေမာလကျ�းဖ�စညးပ�

Page 51: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 51/228

စာမျက��ာ ၆၃

ဘ�ဟ�ကဒရတဟာ stoichiometric ေဖာြမ�လာ (CH ကက�ယစားြပ���ငပါတယ 2 O) ဎ အဘယမ�ာဎအဆ�ပါြဖစပါသညေမာလကျ�းထမ�ာကာဗနအေရအတက။ တနညးအားြဖငကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငေအာကစဂျငအချ�းအစား၁: ၂: ၁ သညကာဗ�ဟ�ကဒရတေမာလကျ�းများြဖစသည။ ဒပ�ေသနညးက�လညးဟ�ေသာေဝါဟာရက�၏မ�လအစက��ငးြပသည"ဘ�ဟ�ကဒရတ": အစတအပ�ငးများက�ကာဗန ("carbo") ��ငေရ၏အစတအပ�ငးများက� (ဤအရပမ�,"hydrate") ။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတများက�အမျ�းအစားခသ�းမျ�းခြခားထားသည။ monosaccharides, disaccharides,��င polysaccharides ။

Monosaccharides

Monosaccharides (mono- =“ one”; sacchar- =“ ချ�”) သည��း��ငးေသာသ�ကားများြဖစ�ပးအသ�းအများဆ�းဂလ�းက�စအရာ၏။ monosaccharides များတငကာဗနအေရအတကသညများေသာအားြဖငသ�းမ�သညခ���စ။ monosaccharide နာမညအများစ�သည suffix -ose ြဖငအဆ�းသတသည။ သ�ကားဓာတတစခ� aldehyde ��ပါကအ�ပစ� (ဖ�စညးပ� R-CHO ��ငအတ�အလ�ပလ�ပတအ�ပစ�) က�၎ငးက� aldose လ�ေခ�တယ၊ketone အ�ပစ� (RC (= O) R '��ငအတ�အလ�ပလ�ပသညအဖ�) က� ketose ဟ�လ�သများသည။သ�ကား��ကာဗနအေရအတကေပ� မ�တည၍ ၎ငးတ�က� trioses (သ�းမျ�း) ဟ�လညးေခ� ��ငသည(ကာဗန (၆))၊ (ပင) (ကာဗန (၅)) ��ငဟက (စ) (ကာဗန (၆)) ။ �ကညပါဥပမာတစခ� [link]အဆ�ပါ monosaccharides ၏။

Monosaccharides က�သ�တ�ရ carbonyl အ�ပစ�ရတညေနရာနနပါတေပ�အေြခခ�ပးခြခားပါတယေကျာ��းထမ�ာကာဗန၏။ Aldoses ၏အဆ�း၌ (အစမးေရာငြဖငေဖာြပသည) ကာဗနအ�ပစ���သညကာဗနကငးဆက��င ketoses ကာဗနကငးဆကအလယ၌တစ ဦး carbonyl အ�ပစ�တစစ���သည။Trioses၊ pentoses ��င hexoses တငကာဗနေကျာ��းသ�းခ�၊ ငါးခ���ငေြခာကလ�း��သည။

အသးသး။

ဂလ�းက�စ (glucose) အတကဓာတ�ပ�ေသနညးမ�ာ C 6 H 12 O 6 ြဖစသည။ လ�သားများတငဂလ�းက�စသညအေရးပါေသာအရငးအြမစတစခ�ြဖစသညစမးအင။ ဆယလ�လာအသက���စ�အတငးစမးအငသညဂလ�းက�စမ�ထ�တလ�တလ�က�ပး၎ငးစမးအငက�အသ�းြပ�သညadenosine triphosphate (ATP) က�က�ညရန။ အပငများသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒက� သ�း၍ ဂလ�းက�စက�ဖနတးသည��ငေရ��ငဂလ�းက�စက�စက��အတကစမးအငလ�အပချကအတကအသ�းြပ�သည။ ပ�လ�ဂလ�းက�စြဖစပါတယ

စာမျက��ာ ၆၄

မ�ကာခဏအားြဖင catabolized (ဆလများကပ��ကးတေမာလကျ�းများ၏�ပ�က) ေသာဓာတအြဖစသမးဆညးထားသညလ�သားများ��ငအပငများက�ေက�းေမးေသာအြခားတရစ�ာနများ။

ဂယလကတာတ�စ (Lactose ၏တစစတတစပ�ငးသ�မဟ�တ��သ�ကား) ��င fructose (sucrose, အသးတငေတ�ရေသာ) သညအြခားအရာများြဖစသည။ဘ� monosaccharides ။ ဂလ�းက�စ၊ ဂယလက�စ��င fructose အားလ�းသညတ�ည�ကသညဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာပ�ေသနညး (C 6 H 12 O 6 ) သညဖ�စညးတညေဆာကပ���ငဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာကြပားသညဘာလ�လဆ�ေတာအချ�းမညနးကျငအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များ၏ကြပားြခားနားေသာအစအစ�၏) isomers)

Page 52: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 52/228

ကာဗန; ဤေရ�ကား monosaccharides အားလ�းသညအချ�းမညကာဗနတစခ�ထကမက��သည ([link]) ။အ��ပညာဆကသယမ�ဂလ�းက�စ၊ ဂယလက�စ��င fructose အားလ�းသည hexoses များြဖစသည။ ၎ငးတ�သညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာ isomers များြဖစသညတ�ညေသာဓာတ�ပ�ေသနညး (C 6 H 12 O 6 ) ဒါေပမယတစ ဦး ကြပားြခားနားအစအစ���သည

အကတမများ။

ဒါေတကဘယလ�သ�ကား၊ aldose ဒါမ�မဟ�တ ketose?

ဂလ�းက�စ၊ ဂယလက�စ��င fructose တ�သည isomeric monosaccharides (hexoses) ြဖစ�ပး၊တ�ညတဓာတ�ပ�ေသနညးေပမယအနညးငယကြပားြခားနားေသာအေဆာကအ ဥ များ��သည။ ဂလ�းက�စ��င galactose ြဖစ�ကသညaldoses ��င fructose တစ ketose ြဖစပါတယ။

Monosaccharides များသည linear ကငးဆကတစခ�သ�မဟ�တလကစပပ�ေမာလကျ�းများအြဖစတည����ငသည။ aqueous ၌တည၏သ�တ�များေသာအားြဖငလကစပပ�စများတငေတ�ရသည[link]) ။ လကစပပ�စဂလ�းက�စ��စခ�����ငပါသညအဆ�ပါ anomeric ကာဗန (ကာဗန 1 ပတပတလည hydroxyl အ�ပစ� (OH) ၏ကြပားြခားနားေသာအစအစ�များေ�ကာငး) က�လကစပဖ�စညးြခငး၏လ�ပငနးစ�များတငအချ�းမညြဖစလာသည။ အဆ�ပါ hydroxyl အ�ပစ�သညေအာကတငေဖာြပထားေသာပါသ�ကားထတငကာဗနနပါတ ၁ က alpha ( α ) အေနအထားတင���ပး၎ငးသညအထကတင��လ�ငြဖစသညေလယာ�က�၎ငးသည beta ( β ) အေနအထား တင��သညဟ�ဆ��ကသည ။

ကာဗန monosaccharides ၅ ခ���င ၆ ခ�သည linear ��င ring ပ�စများအ�ကား equilibrium တငတည��သည။လကစပက�ြဖစေပ�သညအခါ၎ငးက�ပတထားသညေဘးထကကငးဆကသည α သ�မဟ�တ β အေနအထားသ� ေသာခတ ထားသည။ Fructose ��င

စာမျက��ာ ၆၅

ribose သည ring ��ငဆန ကျင။ ၅ လ�းပါသညကငးများက�ဖ�စညးေသာလညး၊

Page 53: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 53/228

ဂလ�းက�စ၏ membered လကစပ။Disaccharides

monosaccharides ��စခ� dehydration တ� ြပနမ�ခ�ကေသာအခါ disaccharides (di- = "��စခ�") ပ�စ။(လညးေင�ရညဖ�တ� ြပနမ�သ�မဟ�တ dehydration ေပါငးစပအြဖစလ�သများ) ။ ဤလ�ပငနးစ�ကာလအတငးmonosaccharide တစခ�၏ hydroxyl group သညအြခားဟ�ကဒ��ဂျင��ငေပါငးစပသညmonosaccharide, ေရေမာလကျ�းက�ထ�တလ�တ��င covalent ေ��ာင�က�းဖ�စညး။ တစ ဦး က covalentဘ�ဟ�ကဒရတေမာလကျ�း��ငအြခားေမာလကျ�းအ�ကားဖ�စညးခေ��ာင�က�း (ဤကစ�တငအတက, အ�ကား)monosaccharides ��စခ�က� glycosidic bond (အမဂလ�စဒ�ငေ��ာင�က�း) လ�ေခ�တယ။[link]) ။ Glycosidic ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငလညးေခ�သညglycosidic ချတဆကမ�များသည alpha သ�မဟ�တ beta အမျ�းအစားြဖစ��ငသည။

ဂလ�းက�စ၏ monomer ��င fructose ၏ monomer တ�သညေပါငးစပေသာအခါ sucrose က�ြဖစေပ�သညတစ ဦး glycosidic ေ��ာင�က�းဖ�စညးရနေရဓာတခနးေြခာကတ� ြပနမ�။ ဤလ�ပငနးစ�၌ေရေမာလကျ�းတစခ�ဆ�း�� းသားသည။ အားြဖငစညးေဝး�ကးတစခ�အေနြဖင monosaccharide ��ကာဗနအကတမများက�ကာဗန terminal မ�ေရတကသညအဆ�ပါ carbonyl အ�ပစ���ငအနးဆ�း။ sucrose များတငတစ ဦး glycosidic ချတဆကအတကကာဗန 1 အ�ကားဖ�စညးသည

စာမျက��ာ ၆၆

အတကဂလ�းက�စ��ငကာဗန 2

fructose ။

အြဖစများေသာ disaccharides များတင Lactose, Maltose ��င Sucose (ဥပမာ၊[link] ) ။ Lactose ကသညအဆ�ပါ monomers ဂလ�းက�စ��င galactose ပါဝငသညဟ� disaccharide ။ ၎ငးက���၌သဘာဝေတ� ����ငသည။Maltose (သ�) malt သ�ကားသည��စခ��ကားေရဓာတခနးေြခာကြခငးေ�ကာငြဖစေပ�ေသာ disaccharide ြဖစသညဂလ�းက�စေမာလကျ�း။ အသ�းများဆ�း disaccharide သညသ�ကားဓာတ (သ�) စားပသ�ကားြဖစသညအဆ�ပါ monomers ဂလ�းက�စ��င fructose ၏ဖ�စညးထားသည။

Page 54: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 54/228

စာမျက��ာ ၆၇

အြဖစများေသာ disaccharides တင maltose (စပါးသ�ကား)၊ lactose (��သ�ကား) ��င sucrose (ဇယား) တ�ပါ ၀ ငသည

သ�ကား) ။

ပ�လစစကာရစ

glycosidic ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဆကစပ monosaccharides ၏��ညလျားေသာကငးဆကအြဖစလ�သများသညတစ polysaccharide (poly- = "အများအြပား") ။ ကငးဆကအက�ငးအခကသ�မဟ�တအက�ငးအခကြဖစလမမည, ထ�သ� ြဖစ��ငသညမတ�ညေသာ monosaccharides အမျ�းအစားများ။ ေမာလကျ�းအေလးချနသည daltons ၁၀၀၀၀၀ သ�မဟ�တပ��ပးဝငေရာက monomers ၏နပါတေပ�မ�တည။ ။ ကစဓာတ၊ ဂလ�ငက�ဂျင၊polysaccharides ၏အဓကဥပမာြဖစ�ကသည။

ဓာတသညအပငများတငသ�ေလ�ာငထားေသာသ�ကားဓာတြဖစ�ပး amylose ��ငေရာစပထားြခငးြဖစသညamylopectin (ဂလ�းက�စ၏��စ ဦး စလ�းပ�လမာ) ။ အပငများသညဂလ�းက�စ��ငပ�လ�များက�ဖနတး��ငစမး��သညဂလ�းက�စသညစက��၏စမးအငလ�အပချကထက ေကျာလန၍၊ ကြပားြခားနားေသာအပငများတငဓာတက�အြဖစသ�ေလ�ာငထားသညအြမစများ��ငအေစများအပါအဝငအစတအပ�ငးများ။ အေစ��ဓာတသညသေ��သားအတကလ�အပသညအစားအစာြဖစသညgerminates ��ငလ�သားများ��ငတရစ�ာနများအတကအစာအရငးအြမစအြဖစေဆာငရက��ငသည။ ေသာဓာတလ�တ�၏စားသ�းမ�ကတေတး amylases ကသ�အငဇ�ငးများက ပ�၍ ေသးငယသညထ�ကသ�ေသာ maltose ��ငဂလ�းက�စအြဖစေမာလကျ�း။ ထ�ေနာကဆလများသညဂလ�းက�စက�စ�ပယ���ငသည။

ဓာတသည α 1-4 သ�မဟ�တ α 1-6 glycosidic bonds များြဖငေပါငးစပ ထားေသာဂလ�းက�စ monomers များြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသည ။၁-၄ ��င ၁-၆ နပါတများသညဆက�ယေနေသာကျန�ကငးကျန��စခ�၏ကာဗနအေရအတကက�ရည��နးသညေ��ာင�က�းဖ�စညး။ အတက��ပြပအြဖစ[link], amylose ၏ unbranched ချညေ��ာငြခငးြဖငဖ�စညးဓာတဓာတြဖစပါတယဂလ�းက�စ monomers ( α 1-4 ချတဆကမ� သာ )၊ amylopectin သည branched polysaccharide ြဖစေသာလညး( α ၁-၆ ဌာနခမ�တတငချတဆကမ�) ။

Amylose ��င amylopectin သညကြပားြခားနားေသာဓာတအမျ�းအစား��စမျ�းြဖစသည။ Amylose ပါဝငပါသညα 1,4 glycosidic ဆကသယမ� အားြဖငချတဆကဂလ�းက�စ monomers ၏ unbranched ချညေ��ာင ။Amylopectin သည α 1,4 ြဖငဆကသယထားေသာဂလ�းက�စ monomers ၏အက�ငးအခကများြဖငဖ�စညးထားသည��င α 1,6 glycosidic ချတဆက။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ subunits များေပါငးစညးလ�ကြခငး၊ ဂလ�းက�စချညေ��ာငမ�ေ�ကာငြဖစသည

Page 55: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 55/228

စာမျက��ာ ၆၈

တစ ဦး helical ဖ�စညးပ���သည။ Glycogen (မြပပါ) သညဖ�စညးပ�တင amylopectin ��ငဆငတ�ေသာလညးပ�သည

ြမငမားေသာအက�ငးအခက။

Glycogen သညလ���ငအြခားေကျာ��း��သတ� ဝါများတငဂလ�းက�စ၏သ�ေလ�ာငမ�ပ�စြဖစသညဂလ�းက�စ၏ monomers ။ ဂလ�ငက�ဂျငသညဓာတဓာတ��ငတရစ�ာန��ငညမ�သညအများအားြဖငအသညး��င�ကကသားဆလများ၌သ�ေလ�ာငထားသညေမာလကျ�း။ ေသးဂလ�းက�စပမာဏေလျာကျသားတ�ငးဂလ�းက�စ (glycogenolysis) ြဖစစ�တငဂလ�းက�စ (glucose) က�ထ�တလ�တရနအတက�ပ�ကသည။

Cellulose သညအေပါများဆ�းသဘာဝဇဝပ�လမာြဖစသည။ အပငများ၏ဆလနရအများစ�က�လ�ပြဖစပါတယcellulose; ဒဆလမ�ဖ�စညးတညေဆာကပ�ေထာကခမ�ေပးသည။ သစသား��ငစက� �အများစ�သည cellulosic ြဖစသညသဘာဝ။ Cellulose သည β 1-4 glycosidic bonds များ ��ငဆကစပေနေသာ glucose monomers များြဖငဖ�စညးထားသည( လငခ)) ။

cellulose ၌, ဂလ�းက�စ monomers β 1-4 glycosidic ချတဆက အားြဖင unbranched ချညေ��ာင��ငဆကစပလျက��သည ။ဂလ�းက�စ subunits များချတဆကမေသာေ�ကာငဂလ�းက�စ monomer တ�ငးက�ြပနပစလ�ကသည

စာမျက��ာ ၆၉

တစ ဦး linear, fibrous ရ��လာတလာမယတ ဦး တညးမ�ေဆမျ�း

Page 56: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 56/228

ဖ�စညးပ�။

မ�ာြပထားတအတ�ငး [link], ကလာပစညး၌��ေသာအြခားဂလ�းက�စ monomer ေကျာလ�န��ငmonomers ��ညလျားေသာချညေ��ာငအြဖစတငးကျပစာထ�ပပ�းေန�ကသည။ ဤသည cellulose ၎ငး၏တငးကျပေပးသည��ငြမငမားဆနအစမးသတ� - ေသာဆလေတစ�ကပျ�းရနအလနအေရး�ကးပါသည။ အဆ�ပါ β 1-4 ချတဆကမြဖစ��င ေနစ�လ�အစာေြခအငဇ�ငးေတ၊ �ဖ�ခထားတ�ားေတ၊ က�လာေတ၊သ�တ�ရအစာအမအတငး��အထ�းသစပငပနးမနများအက�အညြဖင၎ငးသညအပငပစ�ညးများက�အစာေ�ကေစ��ငသညcellulose �ကယဝ�ပး၎ငးက�အစာအရငးအြမစအြဖစအသ�းြပ�သည။ ဤတရစ�ာနများတငဘကတးရးယားမျ�းစတအချ� � ��ငပ��တကစတငများသညအပငများမ�အစာေြခစနစ၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပး rumen တငေနထ�င�ကသညအငဇ�ငး cellulase ။ �မကစားေနေသာတရစ�ာနများ၏ေနာကဆကတတငအစာေ�ကသညဘကတးရးယားများပါ��သညကေမးြမ�ေရး၏အစာေြခစနစများအတကအေရးပါေသာအခနးကဏ giving ေပးြခငး, cellulose ။ cellulases လ�ပ��ငတကအားြဖငစမးအငအရငးအြမစအြဖစအသ�းြပ���ငသညဂလ�းက�စ monomers သ� cellulose က��ဖ�ခပါတရစ�ာန။ Termites သညအြခား၏တည��မ�ေ�ကာင cellulose က�လညး�ဖ�ခ��ငသညcellulases ထ�တလ�တေသာသ�တ�၏ခ��ာက�ယထမ�ာသက��။

Carbohydrates သညအမျ�းမျ�းေသာတရစ�ာနများတငအမျ�းမျ�းေသာလ�ပငနးေဆာငတာများေဆာငရကသည။ Arthropods (အငးဆကပ�းမ �ားများ, crustacean��ငအြခားသ�များတငသ�တ�၏က�ယခ��ာက�ကာကယေပးေသာ exoskeleton ဟ�ေခ�ေသာအြပငဘကအ��းစ���သညအပ�ငး ( link က�ပျားတငေတ�ရသညအတ�ငး ) ) ။ ဤ exoskeleton က�ဇဝေဗဒြဖငြပ�လ�ပသညpolysaccharide ပါဝငေသာ��ကထ��ဂျငြဖစေသာ macromolecule chitin ။ အဒါက�ထပလ�ပတယN-acetyl- β -d-glucosamine, တစ ဦး ြပ�ြပငထားေသာသ�ကား ယ�နစ ။ Chitin သညအဓကအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစသညဖနးဂတစဆလနရများ; မ�များသညတရစ�ာနများမဟ�တ၊ အပငများမဟ�တ�ကပါEukarya ဒ�မနး

စာမျက��ာ ၇၀

ပ�းမ �ားများတင polysaccharide အမျ�းအစားြဖစေသာ chitin ြဖငဖ�စညးထားေသာခယ�းေသာ exoskeleton ��သည။ (အေ�ကး: Louise

Docker)အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�များ

Page 57: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 57/228

မ�တပ�တငထားေသာ DietitianObesity သညကမ�ာတစဝ�မးလ�း��ကျနးမာေရးဆ�ငရာြပisနာတစခ�ြဖစသညဆးချ�ေရာဂါ��င� �လ�းေရာဂါတ�သညအဝလနြခငးေ�ကာငပ�မ�ပျ� � �လာသည။ ဒါကတစခ�ပါမ�တပ�တငထားေသာအာဟာရဓာတများက�အ�ကဥာဏေတာငးခရသညအေ�ကာငးရငးများ။ မ�တပ�တင�ပးအမျ�းမျ�းေသာအေြခအေနများတငတစ ဦး ချငးစအတကအာဟာရအစအစ�များက�စစ�သ�ကက�ညသည။ သ�တ�မ�ကာခဏအလ�ပလ�ပ�ကသညကျနးမာေရးေစာငေ��ာကမ�ဌာန��လ�နာများ��ငေရာဂါများက�က�သရန��ငကာကယရနအဟာရအစအစ�များက�ဒဇ�ငးထ�တသည။ဥပမာအားြဖင၊ အစာအာဟာရဓာတသညဆးချ�ေရာဂါ��သ�အားေသးသ�ကားဓာတပမာဏက�မညသ�စမခန ခရမညက�သငေပး��ငသညမ�နကနေသာအမျ�းအစားများ��ငကာဗ�ဟ�ကဒရတပမာဏက�စားြခငးအားြဖင။ အစားအေသာကများတငလညးအလ�ပလ�ပ��ငသညသ�နာြပ�အမများ၊ ေကျာငးများ��ငပ�ဂ�လကအေလအကျငများ။

မ�တပ�တငထားေသာအာဟာရပညာ��ငတစေယာကြဖစရနအနညးဆ�းလ�တစေယာက၏အစားအစာတငအနညးဆ�းဘ�ရ��ရနလ�အပသည။အာဟာရ၊ အစားအစာနညးပညာ၊ ထ�အြပင၊ မ�တပ�တငထားေသာအာဟာရဓာတများသညြပညစ�ရမည�ကး�ကပအလ�ပသငအစအစ���ငအမျ�းသားေရးစာေမးပေအာင။ အတကအလ�ပအက�ငများက�လ�ကေသာသ�များအစားအေသာကများတငအာဟာရ၊ ဓာတ�ေဗဒ၊ ဇဝဓါတ�ေဗဒ၊ ဇဝေဗဒ၊လ�ဇဝကမ�ေဗဒ။ အစားအေသာကများတငဓာတ�ေဗဒ��ငဇဝကမ�ေဗဒပညာ��ငများြဖစလာရမညအစားအစာ (ပ��တနး၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ��ငအဆ) ၏ (ဇဝေဗဒလ�ပေဆာငချကများက�) ။

Carbohydrates ၏အကျ�းေကျးဇ�းများ

ဘ�ဟ�ကဒရတသညသငအတကေကာငးပါသလား။ က�ယအေလးချနကျချငသ�များက�မ�ကာခဏေြပာေလ��သညကာဗ�ဟ�ကဒရတများကသ�တ�အဘ�ဆ�းရားြဖစ�က�ပးေ��ာင��ားသငပါတယ။ အချ��ေသာအစားအစာများက�လ�းဝတားြမစထားပါသညကာဗ�ဟ�ကဒရတစားသ�းမ�သညအနမကာဗ�ဟ�ကဒရတဓာတသညလ�တ�အားအေလးချနေလ�ာချရနက�ညသညဟ�ဆ�သညြမနြမန။ ေထာင��ငချေသာလ�တ�၏အာဟာရဓာတများက�ကာဗ�ဟ�ကဒရတေသာကသ�းြခငးကအေရးပါသည��စများ၊ ေ��းေခတယ�ေကျးမ�များမ�ေ��းေဟာငးပစ�ညးများကက���ပတ�၏ဂျ�၊ ဆန��ငေြပာငးဖ�းတ�တည��သညက�ြပသညဘ�းေဘးများ၏သ�ေလ�ာငေဒသများ။

ကာဗ�ဟ�ကဒရတက�ပ��တငး၊ ဗတာမင��ငအဆများပါ ၀ ငသငသည။မ�တေသာအစားအစာ။ ကယလ�ရပညာသညဘ�ဟ�ကဒရတတစဂရမသည ၄.၃ ကလ�ကယလစြဖစသည။ ��ငးယ��မ�အဘ� , အဆ9 Kcal / g, ေလျာနညး��စလ�ဖယအချ�းေပး။ Carbohydrates တငေပျာဝင�ပးေပျာဝငမ�မ��ပါြဒပစငများ ေပျာဝငမ�မ��ေသာအပ�ငးက�ဖ�ငဘာဟ�ေခ�သည။ အမ�ငများစာ��သည

စာမျက��ာ ၇၁

အသ�းြပ�မ�၊ ၎ငးသညပ�မ�နအားြဖငအ�သမအ�လ�ပ��ားမ�အေြမာကအများက�ေပါငးထညြခငးအားြဖငတ�းပားေစသညအေသးသညဂလ�းက�စ၏စားသ�းမ�။ Fiber သညက�ယခ��ာမ�ပ�လ�ေနေသာက�လကစထေရာက�ဖယ��ားေပးသည။ဖ�ငဘာအ�သမအ�အတငး��က�လကစထေရာမ�ချညေ��ာင�ပးေတာလကစထေရာ��ငချတဆကက�လကစထေရာအမ�နများက�ေသးစးဝငမ�မ�ကာကယေပးသညမစငကေနတဆငခ��ာက�ယ။ ဖ�ငဘာ�ကယဝေသာအစားအစာများသညြဖစပျကမ�က�ေလ�ာချရာတငအကာအကယေပးသညအခနးကဏ have မ�ပါ ၀ ငသညအ�မ�ကးကငဆာ။ ထ�အြပငအေစအဆနများ��ငဟငးသးဟငးရကများပါ ၀ ငသညအစားအစာသညခစားမ�က�ြဖစေစသညြပညစ�။ စမးအငအရငးအြမစအြဖစဂလ�းက�စသညလ�ပငနးစ�အတငး�ပ�ကသညATP၊ ဆလ၏စမးအငေငေ�ကးထ�တလ�ပေသာဆယလ�လာအသက���ြခငး။ မ��ရင“ ချကချငးစမးအင” ရ��မ�က�ကာဗ�ဟ�ကဒရတသ�းစမ�ေလ�ာချမညြဖစသည။အစားအေသာကမ�ဘ�ဟ�ကဒရတက�ဖယ��ားြခငးသညက�ယအေလးချနကျရနအေကာငးဆ�းနညးလမးမဟ�တပါ။ ကယလ�ရနညးေသာအစားအစာ၎ငးသညအေစများ၊ သစသးများ၊ ဟငးသးဟငးရကများ��ငအဆနညးေသာအစားအစာများအြပငေလကျငခနးများစာပါ ၀ ငသည��ငများစာေသာေရ, က�ယအေလးချနဖ�ပ�ပညာ��နညးလမးြဖစပါတယ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဘ�ဟ�ကဒရတ��င ပတသက၍ ေနာကထပ��ေထာငတစခ�အေနြဖင“ ဇဝေမာလကျ�း - ကာဗ�ဟ�ကဒရတ” က�စ�းစမးပါ။ဒမ�တဆင အြပနအလ�နသကဝငလ�ပ��ားမ�။

အပ�ငးအကျ�း

Carbohydrates ဆ�တာဆလေတအတကအေရးပါတစမးအငအရငးအြမစြဖစတ macromolecules အ�ပစ�တစခ�ြဖစတယအပငဆလများ၊ မ�များ��ငေကျာကပ�စနများပါ ၀ ငသည arthropods များအားဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာပပ�းမ�ေပးသည။ကဏနး, ပ�စန, အငးဆကပ�းမ �ားများ��ငပငက�။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတက� monosaccharides အြဖစသတမ�တသည။ေမာလကျ�း�� monomers အေရအတကေပ� မ�တည၍ disaccharides ��င polysaccharides ။Monosaccharides သညေရဓာတခနးေြခာကြခငးေ�ကာငြဖစေပ�လာေသာ glycosidic bonds များ��ငဆကစပလျက��သညတ� ြပနမ�များ၊ ေရက�ဖယ��ားပစြခငးြဖင disaccharides ��င polysaccharides များြဖစေပ�လာသညဖ�စညးခတစခ�ချငးစက�ေ��ာင�က�းများအတကေမာလကျ�း။ ဂလ�းက�စ၊monosaccharides, ဘ� disaccharides lactose, maltose ��င sucrose ပါဝငသညေသာလညး။

Page 58: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 58/228

ကစဓာတ��ငဂလ�ငက�ဂျင၊ polysaccharides ဥပမာများမ�ာအပငများတငဂလ�းက�စ၏သ�ေလ�ာငမ�ပ�စများြဖစသညအသးသး��ငတရစ�ာနများ။ ��ညလျားေသာ polysaccharide ချညေ��ာငြခငးက� branched သ�မဟ�တ unbranched ��ငပါသည။ဆယလ�လာစသညမသန ��ငးေသာ polysaccharide ၏ဥပမာတစခ�ြဖစ�ပး amylopectin သညပါဝငသည။ဓာတ၏ြမငမားေသာအက�ငးအခကေမာလကျ�းြဖစသည။ ကသ�ေသာပ�လမာ၏ပ�စအတကဂလ�းက�စ၏သ�ေလ�ာငမ�ဂလ�ငက�ဂျငဓာတ၏ဓာတကဇြဝဖစပျကမ�အတကအနညးငယသာအသ�းြပ���ငသည။ သ�ေသာဤကကာကယေပးသညဆလထမ�ထ�တလ�တြခငးသ�မဟ�တအလနအက�ြဖစေပ�ေစ��ငသည osmotic ဖအားက�ြပ�လ�ပြခငးမ�ြဖစသညဆလအားြဖငေရလ�ာမ�။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ဒသ�ကား၊ ဘယလ�သ�ကား၊ aldose ဒါမ�မဟ�တ ketose?

[link] ဂလ�းက�စ��င galactose သည aldoses ြဖစသည။ ဖructoseသည ketose ြဖစသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

စာမျက��ာ ၇၂

monosaccharide ၏ဥပမာတစခ�မ�ာ ________ ြဖစသည။

က။ fructoseခ။ ဂလ�းက�စဂ။ galactose။ အားလ�းထက

: D

Cellulose ��င acarch ဥပမာ -

က။ monosaccharidesခ။ disaccharidesဂ။ lipids။ polysaccharides

: D

စက��ဆလနရများတငေအာကပါတ�အနကများများပါ ၀ ငပါသလား။

က။ ဓာတခ။ ဆယလ�လာဂ။ glycogen။ Lactose

Lactose သညဂလ�းက�စ��ငအ�ကား ________ ေ��ာင�က�းဖ�စညးြခငးေ�ကာငြဖစေပ�ေသာ disaccharide ြဖစသည________ ။

က။ glycosidic; Lactoseခ။ glycosidic; galactoseဂ။ ဟ�ကဒ��ဂျင၊ သ�ကား။ ဟ�ကဒ��ဂျင၊ fructose

အခမတ� ြပနမ�

glycogen ��င acarch အ�ကားတ�ညချက��ငကြပားြခားနားမ�က�ေဖာြပပါ။

Glycogen ��င acarch သည polysaccharides များြဖစသည။ ၎ငးတ�သညဂလ�းက�စ၏သ�ေလ�ာငမ�ပ�စြဖစသည။ Glycogen သညအသညး��င�ကကသားဆလများ၌တရစ�ာနများတငသ�ေလ�ာငြခငး၊��ငအပင၏အရက။ ကစဓါတတငပ�စ��စမျ�း��သည။ တစခ�မ�ာမြဖ�တဘ (amylose) ��ငတစခ�ြဖစသညglycogen သညြမငမားေသာအက�ငးအခကေမာလကျ�း၏တစခ�တညးေသာအမျ�းအစားြဖစေသာလညး branched (amylopectin) ။

ဘာြဖစလ�လ�သားေတကဘာလ� cellulose ပါတအစားအစာက�အစာေ�ကဖ�မြဖစ��ငတာလ။

အဆ�ပါ β cellulose အတက 1-4 glycosidic ချတဆကလ�အစာေြခြခငးြဖင�ပ�ပျကမရ��ငအငဇ�ငးေတ ထ�ကသ�ေသာ�ားများ, koalas ��ငက�ကသ�ေသာ Herbivores �ကယဝေသာြမကက�အစာေ�က��င�ကသည

Page 59: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 59/228

စာမျက��ာ ၇၃

cellulose ��င၎ငးက�အစာအရငးအြမစတစခ�အြဖစအသ�းြပ�ပါ၊အထ�းသြဖင Rumen တင, အငဇ�ငး cellulase secrete ။ cellulases cellulose က��ဖ�ခ��ငပါတယတရစ�ာနများမ�စမးအငအရငးအြမစတစခ�အြဖစအသ�းြပ���ငသညဂလ�းက�စ monomers များထသ�။

ေဝါဟာရ

ဘ�ဟ�ကဒရတဇဝေဗဒဆ�ငရာ macromolecule ကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငတ�၏အချ�းအစားေအာကစဂျငသည ၁: ၂: ၁၊ ဘ�ဟ�ကဒရတစမးအငအရငးအြမစများ��ငဖ�စညးတညေဆာကပ�အြဖစေဆာငရကပါသညဆလများတငေထာကခမ���င arthropods ၏ဆယလ�လာ exoskeleton ဖ�စညးထားပါသည

ဆယလ�လာအပငများ၏ဆလနရက�တကေစေသာ polysaccharide; ဖ�စညးတညေဆာကပ�ေပးပါသညဆလမ�ေထာကခမ�

အချစအားလ�း arthropods ၏အြပငဘကအ��းစ�ဖ�စညးေသာဘ�ဟ�ကဒရတအမျ�းအစားcrustaceans ��ငအငးဆကပ�းမ �ားများပါဝငသည; ၎ငးသညမ�များ၏ဆလနရများက�လညးြဖစေပ�ေစသည

disaccharideတစ ဦး glycosidic ေ��ာင�က�းအားြဖငအတ�တ�ချတဆကြဖစေ�ကာငးသ�ကား monomers ��စခ�

glycogenတရစ�ာနများအတကသ�ေလ�ာငဘ�ဟ�ကဒရတ

glycosidic ေ��ာင�က�း��စခ� monosaccharides အ�ကားတစ ဦး ေရဓာတခနးေြခာကတ� ြပနမ�ကဖ�စညးေ��ာင�က�းေရေမာလကျ�း၏ဖျကသမးေရး

monosaccharideတစခ�တညးယ�နစသ�မဟ�တဘ�ဟ�ကဒရတ၏ monomer

ပ�လစ��ာကရစmonosaccharides ၏��ညလျားေသာကငးဆက; branched သ�မဟ�တ unbranched ��ငပါသည

ဓာတအပငများတငသ�ေလ�ာငဘ�ဟ�ကဒရတ

lipidsဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• lipids ၏အဓကအမျ�းအစားေလးမျ�းက�ေဖာြပပါ• စမးအငသ�ေလ�ာငရာတငအဆ၏အခနးကဏExplက���ငးြပပါ• ြပည��ကေနေသာ��ငမြပညသညဖကတးအကစစများက�ခြခားပါ• phospholipids ��ငဆလများတငသ�တ�၏အခနးကဏDesက�ေဖာြပပါ• Steroid တစမျ�း၏အေြခခဖ�စညးပ���င steroids ၏လ�ပေဆာငမ�အချ� �က�သတမ�တပါ• လကစထေရာသညပလာစမာ၏အရညသဘာ ၀ က�ထနးသမးရနမညသ�က�ညသညက���ငးြပပါ

အေြမ�းပါး

Lipids တငမတ�ညေသာြဒပေပါငးများပါဝင�ပးများေသာအားြဖငသဘာဝတင nonpolar ြဖစသည။အေ�ကာငးမ�ာ၎ငးတ�သညများေသာအားြဖင nonpolar ကာဗန - ကာဗနပါဝငေသာဟ�ကဒ��ကာဘနများြဖစေသာေ�ကာငြဖစသညသ�မဟ�တကာဗန - ဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင။ ဝင��းစနးမဟ�တေသာေမာလကျ�းများသည hydrophobic (ေရ) ြဖစသညေ�ကာကရ�ေသာသေဘာသည)), ဒါမ�မဟ�တေရထမ�ာေပျာ။ Lipids သညဆလတစခ�၏လ�ပေဆာငမ�များစာက�လ�ပေဆာငသည။ဆလများသညစမးအငက�အဆပ�စြဖငေရ��ညအသ�းြပ�ရနသ�ေလ�ာငသည။ lipids က�လညးေပး

စာမျက��ာ ၇၄

အပင��ငသတ� ဝါများက�ပတဝနးကျငမ�ကာကယြခငး ([link]) ။ ဥပမာ၊သားေမးေကျာကာကယေစာငေ��ာကေရးအလ�ာဖ�စညးသညအခါေရေနင�ကများ��င��တ�ကသတ� ဝါများေြခာကေသ�ေစရနက�ညေပးသညသ�မဟ�တအေမးအေတာငများြဖစေသာေ�ကာငသ�တ�၏ေရတနးလ�နေသာ hydrophobic သဘာဝေ�ကာငြဖစသည။ lipids လညးြဖစ�ကသည

Page 60: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 60/228

ေဟာမ�နးများစာက�တညေဆာကြခငး��ငဆယလ�လာအားလ�း၏အေရးပါေသာအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစသညအေြမ�းပါး။ Lipids တငအဆများ၊ အဆများ၊ ဖေယာငးများ၊ phospholipids ��င steroids များပါဝငသည။

ထ�ကသ�ေသာဤြမစပတြမစကသ�ေသာေရေန��တ�ကသတ� ဝါများ၏သားေမးထမ�ာ Hydrophobic lipids, သ�တ�က�မ�ကာကယေပးသည

ြဒပစင။ (အေ�ကး: Ken Bosma)

အဆ��ငဆများ

အဆေမာလကျ�းတငအဓကအစတအပ�ငး��စခ�ြဖစေသာဂလ�ကcerol��င fatty acids တ�ပါဝငသည။ ဂလ�ကcerolတစခ�ြဖစသညကာဗန (၃) လ�း၊ ဟ�က�ဒ�ဂျင (၅) ခ���ငဟ�ကဒေရာဆ�ဒသ�းမျ�းပါဝငေသာေအာဂနစြဒပေပါငးများ (အရက)အ�ပစ�များ။ အဆအကဆစများသညကာဗနအကစစအ�ပစ���ငဆက�ယသညဟ�ကဒ��ကာဘန��ညလျားေသာကငးဆက��သည။ဤအရပမ� "ဖကတးအကဆစ။ " အမည fatty acid ��ကာဗနအေရအတကသည ၄ မ� ၃၆ အထ����ငသည။အသ�းအများဆ�းမ�ာကာဗန ၁၂-၁၈ ပါဝငေသာသ�များြဖစသည။ အဆေမာလကျ�းတစခ�မ�ာအကစစအကစစေတ��တယတစ ဦး မ�တဆငတစခ� Ester ေ��ာင�က�း��ငအတ� glycerol ေမာလကျ�း၏သ�းကာဗန၏တစ ဦး ချငးစမ�ပ�းတပါေအာကစဂျငအကတမ ([link] ) ။

စာမျက��ာ ၇၅

Triacylglycerol က� fatty acids ၃ ခ�က� a glycerol ေကျာ��း��ငေပါငးစပြခငးြဖငဖ�စညးသညေရဓာတခနးေြခာကြခငးတ� ြပနမ�။ ေရေမာလကျ�းသ�းခ�က�ထ�တလ�တသည

Page 61: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 61/228

လ�ပငနးစ�။

ဒအကစတာဘနးဖ�စညးစ�မ�ာေရေမာလကျ�းသ�းလ�းထ�တလ�တလ�ကတယ။ ထမ�ာသ�းဖကတးအကဆစအဆ�ပါ triacylglycerol အလားတ�သ�မဟ�တဆငတ�ြဖစ��ငသည။ အဆလညး��ပါတယဘာလ�လဆ�ေတာသ�တ�ရဓာတ�ဖ�စညးပ�၏ triacylglycerols သ�မဟ�တ triglycerides က�ေခ�။ ဖကတးအကစစအချ� �သ�တ�ရဇာစြမစက�သတမ�တေ�ကာငးဘ�အမညများ��သည။ ဥပမာအားြဖင, palmitic acid, တစ ဦး ြပည��ကဖကတးအကဆစ, စနပလပငမ�ဆငးသကလာသည။ Arachidic acid သည Arachis hypogea မ�ဆငးသကလာ သညေြမပသ�မဟ�တေြမပများအတကသပ�နညးကျအမည။

အဆအကစစများသညြပည��ကေန��ငသညသ�မဟ�တမြပည��ငပါ။ fatty acid ကငးဆကထမ�ာ၊ တစခ�တညးသာ��ရငဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက��အမနးချငးကာဗနများအ�ကားဆကသယမ�များ၊ အဆအကစစြဖစသညဟ�ဆ��ကသညြပည��က။ ြပည��ကေနေသာဖကတးအကစစများသညဟ�ကဒ��ဂျငြဖငြပည��ကေနသည။ တစနညးအတကနပါတကာဗနအ��းစ���ငပ�းတပါဟ�ကဒ��ဂျငအကတမက�အများဆ�းရ��သည။ Stearic acid သညဥပမာတစခ�ြဖစသညြပည��ကဖကတးအကဆစ ([link က�] )

စာမျက��ာ ၇၆

Stearic acid သညဘ�ြပညြပညဝဝအဆြဖစသညအကဆစ။

Page 62: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 62/228

ဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကတငေ��ာင�က�း��စမျ�းပါ ၀ ငသညအခါအကစစအကစစသညမြပညစ�ဟ�ဆ��ကသည။oleic acid တစခ�သစရကဖကတးအကဆစ၏ဥပမာတစခ�ြဖစပါသည ( [link က�] ) ။

စာမျက��ာ ၇၇

Oleic acid သညဘ�မြပညဝေသာအဆြဖစသညအကဆစ။

များေသာအားြဖငြပည��ကေနေသာအဆအများစ�သညအခနးအပ�ချနတငအရညြဖစ�ပးအဆများဟ�ေခ�သည။ ��စဆ��လ�ငအဒေမာလကျ�းထမ�ာေ��ာင�က�း��ရငအဒါက� monounsaturated fat (ဥပမာ၊ သလငဆ) နအဒမ�ာ��ရငလ�သများတယေ��ာင�က�းတစခ�ထကပ�သညဆ�ပါက၎ငးက� polyunsaturated fat (ဥပမာ canola oil) ဟ�လ�သများသည။

အကစစအကဆစသည��စဆေသာချညေ��ာငြခငးမခရပါက၎ငးသညြပည��ကေနေသာဖကတးအကစစအြဖစလ�သများသညဟ�ကဒ��ဂျငကငးဆက၏ကာဗနအကတမမ�ဆကေြပာသည��ငပါသည။ တစ ဦး ကအဆအလားတ�သ�မဟ�တပါလမမယglycerol မ�ပ�းတပါကြပားြခားနားေသာဖကတးအကစစ။ တစခ�တညးေသာေ��ာင�က�း��ငအတ���ညလျားေသာေြဖာငဖကတးအကဆစေလ��ပါတယတငးကျပစာထ�ပပ�းြခငး��ငအခနးအပ�ချနမ�ာအစ�ငအခြဖစ�ကသည။ stearic acid ��ငတရစ�ာနအဆ��ငpalmitic acid (အသားတငေတ�ရေလ) ��င butyric acid (ေထာပတတငေတ�ရေသာ) ��ငအတ�အဆြဖစ�ကသညြပည��ကအဆ၏ဥပမာ။ ��တ�ကသတ� ဝါများသညအဆများက� adipocytes ဟ�ေခ�ေသာအထ�းဆလများ၌သ�ေလ�ာငထားသညဂလ�ဘယအဆသညဆလ၏ပမာဏအများစ�က�သမးပ�ကသည။ အပငများတငအဆသ�မဟ�တဆသညအေစများစာက�သ�ေလ�ာငထားသည��ငပျ�းပငဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကစမးအငအရငးအြမစအြဖစအသ�းြပ�သည။ သစရကအဆသ�မဟ�တအဆများြဖစ�ကသညများေသာအားြဖငအပငမ�ဆငးသကလာ�ပး cis unsaturated fatty acids များပါ��သည။ CIS ��င trans ဆ�တ ��နြပ

Page 63: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 63/228

��စဆေ��ာင�က�းနးကျငေမာလကျ�း၏ဖ�စညးမ�ပ�စ။ ဟ�ကဒ��ဂျငတ�ညတအတကပစ��ပ�နလ�င

စာမျက��ာ ၇၈

ေလယာ�က� cis အဆအြဖစရည��နးသည။ အကယ၍ ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမသညမတ�ညေသာအြပား��စခ���ပါက၎ငးသည��သညတစ ဦး trans ဆ�တအဆအြဖစရည��နးသည။ အဆ�ပါ cis ��စဆေ��ာင�က�းကဖကတးတားဆးတေကးသ�မဟ�တ "kink" က�ြဖစေပ�ေစသညအကဆစအကဆစများသညတငးတငးကျပကျပထ�ပပ�း�ပးအခနးအပ�ချနတငအရညက�ထနးထားသည ([link] ) ။ သလငဆ၊ ေြပာငးဖ�းေရန၊ ကာ��လာဆ၊ ေကာဒအသညးေရနတ�မ�ာမြပညစ�ေသာအဆနမ�နာများြဖစသည။ သစရကအဆေတကအက�အညေပးတယြပည��ကအဆထမ�ာ plaque ဖ�စညးြခငးက�အေထာကအက�ြပ�ေသာလညးအနမက�လကစထေရာအဆငက�ေသးလ�တေ�ကာ။

ြပည��ကေနသညဖကတးအကစစများသညတစခ�တညးေသာဆက�ယမ�များ��ငသာချတဆကထားေသာဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကများ��သည။ မြပညဖကတးအကဆစများသညတစခ���ငတစခ�ထကပ�ေသာဆက�ယမ���သည။ တစခ�ချငးစက���စဆေ��ာင�က�းအတကြဖစ��ငသညတစ ဦး CIS သ�မဟ�တ trans ဆ�တ configuration က�။ ထမ�ာ CIS ဖ�စညးမ�ပ�စ, ��စဦးစလ�းဟ�ကဒ��ဂျင၏တ�ညေသာဘကမ�ာ��ပါတယဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက။ ထမ�ာ trans ဆ�တ configuration များ, ဟ�ကဒ��ဂျငဆန ကျငဘက��စဖကအေပ� ြဖစ�ကသည။တစ ဦး က cis ��စဆေ��ာင�က�းဟာအတက kink က�ြဖစေပ�ေစသည

ကငးဆက။

Trans ဆ�တအဆ

စားနပရက�ာထ�တလ�ပမ�လ�ပငနးများတငအဆများသည၎ငးတ�က� semi-solid ြဖစေစရနအတက artificated hydrogenated ထားသညအများအြပားလ�ပငနးများ၌အစားအစာထ�တက�နများအတက��စလ�ဖယက�ကညမ�။ �� း�� းေလးေြပာရရငဟ�ကဒ��ဂျငဓာတေင�သညသ�တ�က�ခ�ငမာေစရနအဆများမ�တဆငပ�ေဖာငး။ ဒဟ�ကဒ��ဂျငြဖစစ�အတငးမ�ာ��စဆေ��ာင�က�းအဆ�ပါ hydrocbon ကာဗနကငးဆက အတက cis - ဖ�စညးမ�အတက��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငေြပာငးလ��ငပါသညTrans- ည�တမ�။

ေထာပတ၊ ေြမပေထာပတအမျ�းအစားအချ� � ��ငအတ�ေကာကတ�သညအတ�နမ�နာများြဖစသညဟ�ကဒ��ဂျင trans ဆ�တအဆ။ မ�ကာေသးမကေလလာမ�များအရလ� trans transfats များတ�းပားလာေ�ကာငးေဖာြပသည

စာမျက��ာ ၇၉

အစာအာဟာရသညအနမသပသညးဆ lipoproteins (LDL)၊ သ�မဟ�တ“ bad” က�လကစထေရာပမာဏပ�မ�များြပားလာေစ��ငသည။အလ�ည၌��လ�းေရာဂါအတက, ေသးလ�တေ�ကာများတင placque အစစခဖ� ဦး ေဆာငလမးြပလမမည။ အေတာများများ

Page 64: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 64/228

အစာေ��ာငြခငးအစားအစာစားေသာကဆ�ငများသညမ�ကာေသးမက trans trans fats အသ�းြပ�ြခငးက�တားြမစခ�ပးအစားအစာတဆပများက�လညးလ�အပသညအဆ�ပါ trans ဆ�တအဆအေ�ကာငးအရာေဖာြပရန။

အ�မဂါဖကတးအကစစ

မ��မြဖစလ�အပေသာ fatty acids များသညလ�အပေသာ fatty acids ြဖစသည။ သ�ေသာလ�ခ��ာက�ယကမဖနတး��ငပါ။အကျ�းဆကအေနြဖင၎ငးတ�က�အစားအေသာကမ�တစဆငစားသ�းြခငးြဖငြဖညစကရမည။ အ�မဂါ -၃ ဖကတးအကဆစ (ထမ�ာြပထားတကသ�) [link]) ဒအမျ�းအစားသ�ကျ��ငလ�သများသာ��စခ�ထကတစခ�ြဖစပါသညလ�သားများ (အြခားအ�မဂါ -6 ဖကတးအကစစြဖစြခငး) ။ ဤေရ�ကား polyunsaturated ဖကတးအကဆစြဖစ�က�ပးြဖစ�ကသညOmega-3 လ�ေခ�တယဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကရအဆ�းကေနတတယကာဗနက�ချတဆကထားလ�ပါ��စဆေ��ာင�က�းအားြဖင၎ငး၏အမနးချငးကာဗနရန။

alpha-linolenic acid သည Omega-3 fatty acid ဥပမာတစခ�ြဖစသည။ ၎ငးတင cis ��စဆေ��ာင�က�း သ�းခ���သည��ငရလဒအြဖစေကးပ�သဏ.◌ာန။ ��ငး��ငးလငးလငးအဘ� , ကာဗနမြပပါ။ တစခ�ချငးစက� singly ကပလျကတည��ကာဗနက�လညးဟ�ကဒ��ဂျင��စခ���ငဆက�ယသည

ြပသခသည။

carboxyl အ�ပစ���ငအေဝးဆ�းေသာကာဗနက� Omega ( ω ) ကာဗန အြဖစသတမ�တသညအကယ၍ ��စဆေသာေ��ာင�က�းသည၎ငးအဆ�းသတမ�တတယ��ငစတ�တ� ကာဗနအ�ကား��ပါက၎ငးက�အငတာရာဟ�ေခ�သညအ�မဂါ -၃ ဖကတးအကစစ။ အ�မဂါ -၃ က�ခ��ာက�ယကမြပ�လ�ပေသာေ�ကာငအာဟာရဆ�ငရာအေရး�ကးသညfatty acids များတင alpha-linoleic acid (ALA), eicosapentaenoic acid (EPA) ��ငpolyunsaturated ေနေသာအားလ�းေသာ docosahexaenoic acid (DHA) ။ ေဆာလမန, ေရာကေရချ�ငါး��ငတ�နာငါးများြဖစ�ကသညOmega-3 fatty acids များက�ေကာငးမနေသာရငးြမစများ။ Omega-3 fatty acids သည Omega-3 fatty acids များက�ေလ�ာချေပးသညဟ�သ�ေတသနကေဖာြပသ��လ�းေရာဂါြဖင��တတရကေသဆ�းြခငး၊ ေသးထတင triglycerides က�ေလ�ာချြခငး၊ေသးခြခငးက�တားဆးြခငးြဖင thrombosis က�ဖအားေပးပါ။ သ�တ�ကလညးေလ�ာချေရာငရမးြခငး��ငတရစ�ာနများတငအချ� �ေသာကငဆာြဖစ��ငေချများက�ေလ�ာချေပး��ငသည။

ဘ�ဟ�ကဒရတများနညးတ�အဆများသညလ�သ��င�ကားဆ�းဝါးြခငးများစာရ��ခသည။ ဒါဟာပ�လ�အစာစားြခငးမ�နသညေ�ကာထားေသာအစားအစာများ��ငအြခား“ ဖကတး” အစားအစာများသညက�ယအေလးချနတကေစသည။ သ�ေသာအဆအေရး�ကးပါတယလ�ပေဆာငချကများက�။ များစာေသာဗတာမငများသညအဆေပျာဝင��င�ပးအဆများသညေရ��ညသ�ေလ�ာငမ�ပ�စြဖစသည

စာမျက��ာ ၈၀

အကဆစ: စမးအငတစခ�အရငးအြမစ။ သ�တ�ကအစက�ယခ��ာက� insulator တငလညးေပး။ ထ�ေ�ကာင, "ကျနးမာ" အဆအလယအလတပမာဏ၌ပ�မ�နစားသ�းသငသည။

ဖေယာငး

ဖေယာငးသညေရေနင�ကအချ� � ��ငအပငအချ� �၏အရကမျက��ာြပငများဖ�းအ�ပထားသည။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဖေယာငး၏ hydrophobic သေဘာသဘာဝ, သ�တ�ကေရမျက��ာြပငေပ�မ�ာကပြခငးမ�တားဆး ([link]) ။ဖေယာငးများက���ညလျားေသာအရကများအြဖစသတမ�တထားေသာဖကတးအကစစ��ညများြဖငဖ�စညးထားသည။

အချ� �အရကများေပ�တငဖေယာငးအဖ�းများသည lipids များြဖငြပ�လ�ပထားသည။ (အေ�ကး: ေရာဂျာ

Page 65: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 65/228

ဂရစဖစ

Phospholipids

Phospholipids သညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အဓကအပ�ငးအစများ၊ဆလေတ။ အဆများကသ�၎ငးတ�သည glycerol သ�မဟ�တ sphingosine ��ငကပထားေသာ fatty acid ချညေ��ာငမ�များြဖငဖ�စညးထားသညေကျာ��း။ သ�ေသာ triglycerides ၌သ�းေသာဖကတးအကစစသ�းမျ�းအစား��စခ���သညdiacylglycerol ြဖစေပ�ေသာ fatty acids ��င glycerol ေကျာ��း၏တတယကာဗနက�သမးပ�ကထားသညြပ�ြပငထားေသာေဖာစဖတအ�ပစ� ([link]) ။ တစ ဦး diaglycerol မ�ပ�းတပါတစ ဦး ကေဖာစဖတအ�ပစ�တစ ဦး phospholipid အြဖစအရညအချငးြပညမပါဘ�း, ၎ငးသည phosphatidate (diacylglycerol 3-phosphate)၊phospholipids ၏ေ���ေြပး။ ေဖာစဖတအ�ပစ�က�အရကြဖငြပ�ြပငသည။Phosphatidylcholine ��င phosphatidylserine တ�သညအေရး�ကးေသာ phospholipids ��စခ�ြဖစသညပလာစမာအေြမ�းပါး၌တည၏။

phospholipid ဆ�တာဖကတးအကစစ��စခ�ပါတေမာလကျ�းတစခ�ြဖစ�ပးြပ�ြပငထားေသာေဖာစဖတအ�ပစ�တစစ�တစ ဦး glycerol ေကျာ��းရန။ အဆ�ပါေဖာစဖတအားသငးသ�မဟ�တဝင��းစနးများအြပငအားြဖငြပ�ြပင��ငပါသညဓာတ�အ�ပစ�များ။ phosphate, choline and serine က�ြပ�ြပငမမးမ��ငတဓာတ�အ�ပစ���စခ�၊ဒမ�ာြပေန�ကသည က�လငး��င serine ��စမျ�းလ�းသညသတမ�တထားေသာေနရာတငေဖာစဖတအ�ပစ���ငတဖကထားသည

စာမျက��ာ ၈၁

အတက��နြပသည hydroxyl အ�ပစ�ကေနတဆင R က�

အစမး

phospholipid သည amphipathic molecule ြဖစ�ပး၎ငးသည hydrophobic ��င hydrophilic တစခ�ြဖစသညအပ�ငး။ fatty acid ချညေ��ာငြခငးသည hydrophobic ြဖစ�ပးေရ��ငမထေတ�ပါေဖာစဖတပါ ၀ ငသညအဖ�သညေရအားလ�ပစစ���ပးေရ��ငအြပနအလ�နဆကသယသည ( [link]) ။

အဆ�ပါ phospholipid bilayer အားလ�းဆယလ�လာအေြမ�းပါး၏အဓကအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစပါတယ။ အဆ�ပါ hydrophilicအဆ�ပါ phospholipids ၏ ဦး ေခါငးအ�ပစ�များဟာ aqueous ေြဖ��ငးချကရငဆ�ငေနရသည။ အဆ�ပါ hydrophobic အ�မးြဖစ�ကသည

Page 66: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 66/228

အဆ�ပါ bilayer အလယ၌ sequestered ။

ဦး ေခါငးသည hydrophilic အစတအပ�ငးြဖစ�ပးအ�မးတင hydrophobic fatty acids ပါဝငသည။ တစ ဦး အတကအေြမ�းပါး, phospholipids တစ ဦး အလ�ာဖ�စညးပ�၏ matrix က�အကဆစအ�မး၏ဖ�စညးရနphospholipids ေတကအြပငဘကက�မျက��ာမ�ေနတယ၊ေရအြခမး ([link] ) ။

စာမျက��ာ ၈၂

Phospholipids သညပလာစမာအေြမ�းပါး၏ေရ�လျားမ�က�တာဝနယ�သည။ တစစကအကယ။phospholipids က�ေရထထည�ပး micelle လ�ေခ�တဖ�စညးပ�က�အလ�အေလျာကဖ�စညးပါတယ။ဘယမ�ာ hydrophilic ေဖာစဖတေခါငးသညအြပငဘကက�မျက��ာ��ငဖကတးအကဆစ၏အတငးပ�ငးရငဆ�ငရ��ရာဒဖ�စညးပ�။

Steroid တစမျ�း

အေစာပ�ငးတငေဆးေ�းခေသာ phospholipids ��င fats များ��ငမတ�ဘ, steroids သည fused ring ring ��သည။သ�တ�ကအြခား lipids နမတ�ေပမသ�တ�ကသ�တ�န အ�ပစ�ဖ�ထားတယထ�အြပငေရထမ�ာ hydrophobic ��ငေပျာ။ steroids အားလ�းတငဆကစပကာဗနကငးေလးခ���သညသ�တ�ထကအေတာများများဟာက�လကစထေရာလ�အ�မးတ�တ� ([link]) ။ steroids အေတာများများလညး –OH ��သညသ�တ�က�အရကခြခား (sterols) တငသ�တ�က�ထညေလမ��ေသာအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�။

ထ�ကသ�ေသာက�လကစထေရာ��င cortisol အြဖစ Steroids fused ဟ�ကဒ��ကာဘန၏ဖ�စညးထားပါသည

လကစပ။

လကစထေရာသညက�လကစထေရာြဖစသည။ က�လကစထေရာက�အဓကအားြဖငအသညးတငဖနတးသညလ�� � ဝ�ကသ�ထားေသာ testosterone ��င estradiol ကသ�ေသာ steroid ေဟာမ�နးများစာ၏ေ�� �ေြပးပ�စgonads ��င endocrine ဂလငးအားဖငျ� ဖစျသ�ျ။ ၎ငးသညဗတာမင D. က�လကစထေရာ၏ေ���ေြပးလညးြဖစသညအဆများ��င၎ငးတ�၏ေနာကဆကတအတက emulsification အတကက�ညေပးသညေသာသညးေြခဆား၏ေ���ေြပးဆလများကစ�ပယ�။ က�လကစထေရာက�သာမနလ�များကအများအားြဖငအ��တသေဘာြဖငေြပာ�ကသည။၎ငးသညခ��ာက�ယ၏ေကာငးမနေသာလညပတမ�အတကလ�အပသည။ ၎ငးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးြဖစသညတရစ�ာနဆလများ��င phospholipid bilayer အတငးေတ� ��ရပါသည။ အတကအြပငဘကဖ�စညးပ�ြဖစြခငးတရစ�ာနဆလများ၊ ပလာစမာအေြမ�းပါးသညပစ�ညးများ��ငဆယလ�လာများသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကတာဝန��သညအသအမ�တြပ�မ���ငဆလ -to- ဆလဆကသယေရးတငပါဝငပတသကသည။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Page 67: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 67/228

စာမျက��ာ ၈၃

lipids ��ငပတသက။ ေနာကထပ��ေထာငအဘ� , အြပနအလ�နသကဝငကာတနးစ�းစမး "ဇဝေမာလကျ�းများlipids”

အပ�ငးအကျ�း

Lipids သည nonromolar ��င hydrophobic သဘာဝ macromolecules အမျ�းအစားြဖစသည။ ဗ�လမ�းအမျ�းအစားများတငအဆ��ငအဆများ၊ ဖေယာငး၊ အဆတစသ�ေလ�ာငထားေသာပ�စြဖစ�ကသညစမးအင��ငလညး triacylglycerols သ�မဟ�တ triglycerides အြဖစလ�သများ�ကသည။ အဆများက� fatty acids များြဖငဖ�စညးထားသည��င glycerol သ�မဟ�တ sphingosine ။ အဆအကစစများသည မ�တည၍ မြပညစ���ငပါအဆ�ပါဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကအတက��စဆခ��ျေ��ာငျ၏ေ�� �ေမ�ာကတငသ�မဟ�တမ��ြခငး။ တစခ�တညးေ��ာင�က�းသာလ�ငပစ��ပ�န, သ�တ�ကြပည��ကဖကတးအကဆစအြဖစလ�သများ�ကသည။ ြပည��ကေနေသာဖကတးအကစစများသညတစခ�သ�မဟ�တတစခ�����ငသညဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကပ�မ���စဆေ��ာင�က�း။ Phospholipids ၏ဖ�စညးသညအေြမ�းပါး။ သ�တ�တငဂလ�ကcerolသ�မဟ�တ sphingosine ေကျာ��း��သည၊ ၎ငးတငဖကတးအကစစကငးဆက��စခ���သည��ငေဖာစဖတပါဝငေသာအ�ပစ�တစစ�ပ�းတေန�ကသည။ Steroid များသည lipids အမျ�းအစားေနာကတစခ�ြဖစသည။ သ�တ�ရ အေြခခဖ�စညးပ�ေလးခ� fused ကာဗနကငး��ပါတယ။ က�လကစထေရာသညစတးရ�ကအမျ�းအစားတစမျ�းြဖစသည၎ငးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အေရးပါေသာအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပး၎ငးသညအရည၏သေဘာသဘာဝက�ထနးသမးရနက�ညသညအေြမ�းပါး။ ၎ငးသည testosterone ေဟာမ�နးကသ�ေသာစတရ�ကေဟာမ�နးများ၏ေ�� �ေြပးြဖစသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ြပည��ကေနေသာအဆများ မ�လ၍ ေအာကပါလက�ဏာများအားလ�း��သည -

က။ သ�တ�အခနးအပ�ချနမ�ာအစ�ငအခြဖစ�ကသညခ။ သ�တ�ကာဗနကငးဆကအတငးတစခ�တညးေ��ာင�က�း��သညဂ။ သ�တ�များေသာအားြဖငတရစ�ာနရငးြမစများမ�ရ��သည။ သ�တ�သညေရတငအလယတက�ေပျာဝင��ငသည

: D

Phospholipids သည ________ ၏အေရး�ကးေသာအစတအပ�ငးများြဖစသည။

က။ တရစ�ာနဆလများ၏ပလာစမာအေြမ�းပါးခ။ steroids ၏လကစပဖ�စညးပ�မ�ာဂ။ အရကေပ�တငဖေယာငးဖ�းအ�ပ။ ဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကအတက��စဆေ��ာင�က�း

က

အခမတ� ြပနမ�

စာမျက��ာ ၈၄

Page 68: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 68/228

အပငများ��င / သ�မဟ�တတရစ�ာနများတငအပငများအလ�ပလ�ပေသာအနညးဆ�းလ�ပေဆာငချကသ�းခ�က���ငးြပပါ။အဆသညတရစ�ာနများအားစမးအငသ�ေလ�ာငရနအဖ�းတနေသာနညးလမးတစခ�ြဖစသည။ ဒါဟာအစ insulator တငလညးေပး��ငပါသည။ဖေယာငးများသညစက��အရကများ��င��တ�ကသတ� ဝါများက�သားေရမစ�ေအာငကာကယ��ငသည။ Phospholipids ��ငsteroids သညတရစ�ာနဆလအေြမ�းပါးများအြပငအပင၊ ဖနးဂတစ��ငအဓကအစတအပ�ငးများြဖစသညဘကတးရးယားအေြမ�းပါး။

စားေသာကဆ�ငအချ� � မ� trans trans- အဆများက�ဘာေ�ကာငတားြမစထားတာလ။ သ�တ�ဘယလ�ဖနတး�ကတာလ။

ဟ�ကဒ��ဂျငဓာတေင�များက�အဆများမ�တစဆငေဖာငးပေစေသာအခါ၎ငးတ�က�ခ�ငမာေစရန Trans-fats များက�ဖနတးထားသည။အဆ�ပါ ဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက အတက cis konform ၏��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင ေြပာငးလ��ငပါသညအဆ�ပါ trans ဆ�တ configuration က�အတက��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင ။ တချ��စားေသာကဆ�ငေတကေတာ trans trans fats ေတက�တားြမစထားတLDL (သ�မဟ�တ)“ မေကာငး” ေသာက�လကစထေရာပ�မ�ြမငမားေစ��ငသည။

ေဝါဟာရ

lipidnonpolar ��ငေရတငေပျာဝငေနေသာ macromolecule

အ�မဂါအဆခ��ာက�ယကလ�အပေသာ polyunsaturated အဆအမျ�းအစား; ၏နပါတကာဗနအ�မဂါသညမသ�ငးအဆ�းမ�အစဆ�းအဆ�းမ�စတငသညအဆ�ပါ carboxylic အဆ�း

phospholipidအေြမ�းပါး၏အဓကမဆ��နယ; ဖကတးအကစစ��စခ���ငကတစ glycerol ေကျာ��းပ�းတေဖာစဖတပါဝငတအ�ပစ�

ဖကတးအကစစြပည��ကကာဗနကငးဆကတစခ�တညး covalent bond ��ငအတ�ဟ�ကဒ��ကာဘန၏��ညလျားေသာကငးဆက;ကာဗနအ��းစ�တငပ�းတထားေသာဟ�ကဒ��ဂျငအကတမအေရအတကက�အများဆ�းရ��သည

steroid�ပ�ကျေနေသာဖ�စညးထားေသာဟ�ကဒ��ကာဘနကငးေလးခ�ြဖငဖ�စညးထားေသာ lipid အမျ�းအစားဖ�စညးပ�

Trans ဆ�တအဆအဆများက�ဟ�ကဒ��ဂျငြဖင ြပ�လ�ပ၍ အဆတစမျ�းြဖစေပ�လာသညသဘာဝကျကျြဖစေပ� lipid မ�ာေတ�ေသာသ�တ�ထက��စဆေ��ာင�က�း (s) ၏အစအစ�

triacylglycerol (လညး, triglyceride)အဆေမာလကျ�း; glycerol ေမာလကျ�း��ငဆက�ယေသာဖကတးအကစစသ�းမျ�းပါဝငသည

unsaturated ဖကတးအကဆစတစ ဦး သ�မဟ�တထ�ထကပ���စဆခ��ျေ��ာငျေသာ��ညလျားေသာကငးဆကဟ�ကဒ��ကာဘနဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက

ဖေယာငး��ညလျားေသာကငးဆကမ� esterified ေ�ကာငး��ညလျားေသာကငးဆကဖကတးအကဆစ၏လ�ပ lipidအရက၊ အချ��ေသာအေမးများ၊ ေရေန��တ�ကသတ� ဝါများက�အကာအကယေပးသညသားေမး��ငအရက

ပ��တနးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

စာမျက��ာ ၈၅

• ပ��တနးသညဆလ��ငတစ���းများလ�ပေဆာငပ�က�ေဖာြပပါ• အမ�င��အကဆစများ��ငပ��တငးများအ�ကားဆက�ယမ�က�ေဆးေ�းပါ• ပ��တငးဖ�စညးမ�အဆငေလးဆငက���ငးြပပါ• ပ��တနးပ�သဏshape◌ာန��ငလ�ပေဆာငပ���ငဆက� �ယပ�က�ေဖာြပပါ

ပ��တငးများသညသက��များစနစတငအေပါများဆ�းေအာဂနစေမာလကျ�းများထမ�တစခ�ြဖစသညအားလ�း macromolecules ၏လ�ပေဆာငချကများက�၏ကြပားြခားနားအကာအေဝး��သည။ ပ��တနးြဖစ��ငသညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာစညးမျ�း၊ သ�တ�သယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကအေစခေစြခငးင�ါ,သ�ေလ�ာငြခငးသ�မဟ�တအေြမ�းပါး; ဒါမ�မဟ�တသ�တ�ကအဆပဒါမ�မဟ�တအငဇ�ငးေတြဖစ��ငတယ။ တစ ဦး လ�ေနမ�အတကဆလတစခ�ချငးစsystem တငပ��တနးေထာငေပါငးများစာပါ ၀ င��ငသည။ သ�တ�ရ ဖ�စညးပ�, သ�တ�ရလ�ပေဆာငချကများက�ကသ�အလနကြပားြခားနားသည။ ထ�သ�အေပါငးတ�သညသ�ေသာ၏ပ�လမာြဖစ�ကသညအမ�င��အကဆစများ၊

Page 69: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 69/228

ပ��တနးအမျ�းအစားများ��ငလ�ပေဆာငချကများက�သက��ဆလများမ�ထ�တလ�ပသညအငဇ�ငးများသညဇဝဓာတ�ဓာတြပ�မ�များတငဓာတက�ပစ�ညးအြဖစြဖစေပ�သညအစာေြခ) ��ငများေသာအားြဖင��ပေထးေသာသ�မဟ�တ conjugation ပ��တနးြဖစ�ကသည။ တစခ�ချငးစက�အငဇ�ငးများအတကတကျတြဖစပါတယအလ�ာ (အငဇ�ငးတစခ���ငဆက�ယေသာဓာတေပါငးဖ�) သည၎ငးက�ြပ�သည။ အငဇ�ငးသည�ဖ�ခရာတငက�ည��ငသည။ြပနလညစစ�, ဒါမ�မဟ�တေပါငးစပတ� ြပနမ�။ သ�တ�ရအလ�ာက��ဖ�ခတအငဇ�ငးေတက�ေခ�ပါတယcatabolic အငဇ�ငးေတ၊ သ�တ�ရအလ�ာကေနပ��ပး��ပေထးတေမာလကျ�းေတက�တညေဆာကတအငဇ�ငးေတပါဓာတေပါငးဖ�ဟ�ေခ�ေသာအငဇ�ငးများ��ငတ� ြပနမ���နးက�အကျ�းသကေရာကေစေသာအငဇ�ငးများက�ဓာတက�ပစ�ညးဟ�ေခ�သညအငဇ�ငးေတ မ�တသားသငသညမ�ာအငဇ�ငးအားလ�းသညဓာတြပ�မ���နးက�တ�းြမ�ငေပးေသာေ�ကာငြဖစသညေအာဂနစဓာတက�ပစ�ညးြဖစစ�းစား။ အငဇ�ငးတစခ�၏ဥပမာတစခ�မ�ာတေတး amylase ြဖစသညယငး၏အလ�ာ amylose, ဓာတ၏အစတအပ�ငးတစခ� hydrolyzes ။

ေဟာမ�နးေတဟာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပေမာလကျ�းေတြဖစတယအပါအဝငတကျတဇဝကမ�ြဖစစ�များက�ထနးချ�ပသ�မဟ�တထနးည�ဖ� ြပ�မ�ေ�ကာငး endocrine ဆလေတ�ကးထားဖ� �ဖ�းမ�, ဇြဝဖစြခငး��ငမျ�းပား။ ဥပမာအားြဖင, အငဆ�လငပ��တနးြဖစပါတယေသးထ��သ�ကားဓာတပမာဏက�ထနးည�ေပးေသာေဟာမ�နးြဖစသည။ ၏အဓကအမျ�းအစားများ��ငလ�ပေဆာငချကများက�ပ��တနးအတကစာရငးသငးေဖာြပထားပါသည [link]။

ပ��တနးအမျ�းအစားများ��င Functions များအမျ�းအစား ဥပမာများ လ�ပေဆာငချကများ

အစာေြခအငဇ�ငးေတ

Amylase, lipase, pepsin, trypsin catabolizing အားြဖငအစားအစာအစာေြခအတကက�ညပါmonomeric ယ�နစသ�အာဟာရ

သယယ�ပ�ေဆာငေရးဟမ�ဂလ�ဘင၊ တ� �များက�ေသးသ�မဟ�တတ�းမ�ာသယေဆာငပါခ��ာက�ယတစေလ�ာကလ�း

ဖ�စညးတညေဆာကပ�Actin, tubulin, keratin ကြပားြခားနားေသာအေဆာကအ ဥ များ, ကသ�ေသာတညေဆာကcytoskeleton

ေဟာမ�နး အငဆ�လင, သ�ငး��ဆး ကြပားြခားနားေသာက�ယခ��ာ၏လ�ပ��ားမ�ည�� �ငးစနစများ

ကာကယေရး Immunoglobulins က�ယခ��ာက���ငငြခားေရာဂါပ�းများမ�ကာကယပါကနထ��ကတာ Actin, myosin �ကကသားကျ� � ြခငး

သ�ေလ�ာငြခငး legume သ�ေလ�ာငပ��တနး, ဥအြဖ� (albumin)

အေစာပ�ငးဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကအာဟာရေပးပါသေ��သား��ငပျ�းပင၏

စာမျက��ာ ၈၆

ပ��တနးများသညပ�စအမျ�းမျ�း��ငေမာလကျ�းအေလးများ��သည။ အချ��ပ��တနးများသည globular ြဖစသညအြခားသ�များက�သဘာဝ၌ fibrous များမ�ာေသာလညး။ ဥပမာအားြဖင၊ ဟမ�ဂလ�ဗငသညကမ�ာလ�းဆ�ငရာပ��တငးြဖစသညငါတ�အေရြပားတငေတ� ��သညေကာလာဂျငသည fibrous protein ြဖစသည။ ပ��တနးပ�သဏits◌ာနသည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�အတကအေရးပါသညဒပ�သဏchemical◌ာနအမျ�းမျ�းေသာဓာတ�ေ��ာင�က�းအမျ�းအစားများအားြဖငထနးသမးထားသည။ အပ�ချနေြပာငးလမ�၊pH ��ငဓာတ�ပစ�ညးများထေတ� မ�ကပ��တငးပ�သဏin◌ာနက�အ�မတမးေြပာငးလေစ��ငသည။denaturation အြဖစလ�သများ function က�၏ဆ�း�� းမ�မ� ဦး ေဆာင။ ပ��တနးများအားလ�းကြပားြခားနားေသာဖ�စညးထားပါသညတ�ညေသာအမ�င��အကဆစ ၂၀ အမျ�းအစား၏အစအစ�များ။

အမ�င��အကဆစများ

အမ�င��အကဆစများသညပ��တနးများြပ�လ�ပေသာ monomers များြဖစသည။ အမ�င��အကဆစတစခ�စတငတ�ညသညalpha ( α ) အြဖစလ�သများေသာဗဟ�ကာဗနအကတမြဖငဖ�စညးထားေသာအေြခခဖ�စညးတညေဆာကပ�ကာဗန, အမ�င��အ�ပစ�တစစ� (NH 2 ), တစ ဦး carboxyl အ�ပစ� (COOH) ��ငတစ ဦး ဟ�ကဒ��ဂျငမ� ကပလျကတည��အကတမ။ အမ�င��အကဆစတ�ငးတငအြခားအကတမတစခ�သ�မဟ�တအကတမအ�ပစ�တစစ���သညR အ�ပစ�ဟ�လ�သများသည ([link]) ။

အမ�င��အကဆစများတငအဓကအချ�းမညေသာကာဗနတစခ���သည၊ ၎ငးတငအမ�င��အ�ပစ�၊ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ��ငေဘးထကကငးဆက (R အ�ပစ�) ြဖစသည

Page 70: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 70/228

ပ�းတ။

"အမ�င��အကဆစ" ဟ�ေသာအမညက�အမ�င��အ�ပစ���စခ�လ�းပါ ၀ ငသညသ�တ�ရအေြခခဖ�စညးပ�မ�ာ carboxyl-acid- အ�ပစ�တစစ�။ ေဖာြပခတအတ�ငး, 20 အမ�င��အကဆစပစ��ပ�န��ပါတယပ��တနး၌တည၏။ ၎ငးထမ� ၉ ခ�သညလ�သားများတငမ��မြဖစလ�အပေသာအမ�င��အကဆစများြဖစသညခ��ာက�ယကသ�တ�က�မထ�တလ�ပ��င�ပးသ�တ�သညအစားအစာမ�ရ��သည။ တစခ�ချငးစက�အမ�င��အကဆစသည R က�အ�ပစ� (သ�မဟ�တေဘးထကကငးဆက) သညကြပားသည ([link]) ။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၈၇

များေသာအားြဖငပ��တနးတငေတ�ရေလ��ေသာအမ�င��အကဆစ (၂၀) လ�းမတ�ညပါ၎ငး၏ဓာတ�ဆ�းြဖတသညေ�ကာငးအ�ပစ� (မ�ကအ�ပစ�)

သဘာဝ။

သငေပျာဝငေနေသာပ��တနး၏မျက��ာြပငေပ�တငမညသညအမ�င��အကဆစက���ာေဖရနေမ�ာလငထားသနညး။�ပးေတာဘယအတငးပ�ငးက���ာမလ။ အမ�င��အကဆစများြဖန ြဖ�းြခငးကဘာလသငတစ ဦး lipid bilayer ထမ�ာ embedded ပ��တနးထမ�ာ��ာေတ� ဖ�ေမ�ာလငထားသလား

ေဘးထကကငးဆက၏ဓာတ�သေဘာသဘာဝသညအမ�င��အကဆစ၏သေဘာသဘာဝက�ဆ�းြဖတသည။၎ငးသညအကဆစြဖစေစ၊ အေြခခကျသညြဖစေစ၊ ဥပမာအားြဖင၊ အမ�င��အကဆစဂလ�ငကငး၌ a ��သညR က�အ�ပစ�အြဖစဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ။ valine, methionine ��င alanine ကသ�ေသာအမ�င��အကဆစများသညserine, threonine ��င cysteine ကသ�ေသာအမ�င��အကဆစများသညသဘာဝတင nonpolar သ�မဟ�တ hydrophobic ြဖစသညpolar ြဖစ�က�ပး hydrophilic ေဘးထကချညေ��ာင��သည။ lysine ��င arginine ၏ေဘးထကကငးဆကြဖစ�ကသညဒအမ�င��အကဆစေတက�အေြခခအမ�င��အကဆစလ�လညးေခ�တယ။Proline တငအမ�င��အ�ပစ���ငချတဆကထားေသာ R အ�ပစ�တစစ����ပးလကစပကသ�ေသာဖ�စညးပ�က�ဖ�စညးသည။Proline သညအမ�င��အကဆစ၏ဖ�စညးပ�က��ခငးချကတစခ�ြဖစသညေဘးထကကငးဆက��ငသးြခား ([link]) ။

Page 71: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 71/228

အမ�င��အကဆစများသညစာလ�း�ကးတစလ�းတညးသ�မဟ�တသ�းအက�ရာသ�းလ�းအတ�ေကာကြဖစသည။ ဘ� ဥပမာအားြဖင, valine က�အက�ရာ V သ�မဟ�တသ�းအက�ရာသေက�တ val ြဖငသသည။ တချ��ဖကတးေတလ�ပအချ� �ေသာအမ�င��အကဆစများသညလညးလ�အပသည။ သ�တ�ကအြဖစလ�သများ�ကသညမ��မြဖစလ�အပေသာအမ�င��အကဆစများ��ငလ�သားများတင၎ငးတ�တင isoleucine, leucine ��င cysteine တ�ပါဝငသည။ မ��မြဖစအမ�င��အကဆစများသညခ��ာက�ယအတငးပ��တနးများတညေဆာကရနလ�အပေသာအရာများက�ရည��နးသညခ��ာက�ယကထ�တလ�ပ; မ��မြဖစလ�အပေသာအမ�င��အကဆစများသညသက����ငသကဆ�ငသည။

စာမျက��ာ 88

ေနာကဆ�းတငပ��တနး၏ပ�သဏ,◌ာန၊ အရယအစား၊ အမ�င��အကဆစအေရအတက��ငအေရအတကကအဆ�းအြဖတေပးသည။��င function က�။ အမ�င��အကဆစတစခ�စသညအြခားအမ�င��အကဆစ��ငဆကစပသညတစေရဓာတခနးေြခာကတ� ြပနမ�ကဖ�စညးေသာ peptide ေ��ာင�က�းအြဖစ။ တ ဦး တညး၏ carboxyl အ�ပစ�တစစ�အမ�င��အကဆစ��ငအဝငအမ�င��အကဆစ၏အမ�င��အ�ပစ�သညေမာလကျ�းက�ထ�တလ�တသညေရ။ ရ��လာတေ��ာင�က�းသည peptide bond ြဖစသည ([link]) ။

peptide ေ��ာင�က�းဖ�စညးြခငးဟာေရဓာတခနးေြခာကြခငးတ� ြပနမ�ြဖစပါတယ။ တ ဦး တညးအမ�င��၏ carboxyl အ�ပစ�အကဆစအဝငအမ�င��အကဆစ၏အမ�င��အ�ပစ���ငဆကစပေနသည။ လ�ပငနးစ�များတငတစ ဦး ေမာလကျ�း

ေရထကလာ�ပ

ထ�ကသ�ေသာချတဆကမ�ကဖ�စညးထ�တက�န peptides ဟ�ေခ�သည။ အမ�င��အကဆစများများပါလာသည��ငအမ��ကးထားလာကငးဆက, ရ��လာတကငးဆကတစ polypeptide အြဖစလ�သများသည။ တစခ�ချငးစက� polypeptide အခမ��ပါတယတ ဦး တညးအဆ�းမ�ာအမ�င��အ�ပစ�။ ဒအဆ�းက� N terminal (သ�) အမ�င�� terminal လ�ေခ�တယအြခားအဆ�းတင C သ�မဟ�တ carboxyl terminal ဟ�လ�သများေသာ free carboxyl group ��သည။ ေနစ�စညးမျ�းစညးကမးများ polypeptide ��ငပ��တနးတစခါတစရအြပနအလ�နဖလ�ယအသ�းြပ��ကသညတစ polypeptide ြဖစပါတယပ��တနးဟ�ေသာေဝါဟာရက� polypeptide (သ�) polypeptide အတကအသ�းြပ�သညအတ�တကေပါငးစပ�က�ပ polipeptides မ�ကာခဏ Non-peptide prosthetic အ�ပစ�များက�ခ��ျေ��ာငျ,ကြပားေသာပ�သဏ◌ာန���ပးထ�းြခားေသာလ�ပေဆာငချက��သည။ အများဆ�းပ��တနးေပါငးစပ (ဘာသာြပနချက) �ပးေနာကပ��တနးြပ�ြပငထားေသာေန�ကသည။ ဤေရ�ကား Post- ဘာသာေရးြပ�ြပငမမးမအြဖစလ�သများ�ကသည။ သ�တ� ြဖစ��ငသညcleavage, phosphorylation ခယ�သ�မဟ�တအြခားဓာတ�အ�ပစ�များ၏ထ�အြပငလ�အပ��ငပါသည။ဒြပ�ြပငမမးမ�ပးေနာကမ�သာပ��တနးလ�းဝအလ�ပလ�ပသည။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒ အြပနအလ�န tutorial အတကပ��တနးေပါငးစပ၏ေြခလ�မးများမ�တဆငက�ကလစ��ပပါ ။

စာမျက��ာ ၈၉

Page 72: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 72/228

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

Cytochrome ၏ဆငကြဖစစ�သသာထင��ားေသာ cCytochrome c သညအေရး�ကးေသာအစတအပ�ငးြဖစသညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၊ ဆယလ�လာအသက���ြခငး၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပး၎ငးက�ပ�မ�နအားြဖငေတ�ရသညဆယလ�လာ organelle, ထ� mitochondrion ။ ဤပ��တနးသည heme prosthetic group ��င the protein ြဖစသညheme ၏ဗဟ�အ�ငးယနးသညအလကထရနလ�ေြပာငးစ�တငေလျာနညး။ ဓာတတ�းသားသည။ဆယလ�လာစမးအငထ�တလ�ပရာတငဤမ��မြဖစလ�အပေသာပ��တနး၏အခနးကဏ crucial သညအလနအေရး�ကးေသာေ�ကာငေြပာငးလသားသည��စသနးေပါငးများစာေကျာအနညးငယ။ ပ��တနးအစအစ�များြပသခသညအေတာေလး��ေကာငျးြပသခသညကြပားြခားနားေသာမျ�းစတအ�ကား cytochrome က c အမ�င��အကဆစ sequence က� homology ပမာဏ; အြခားအတကစကားလ�းများ, ဆငကြဖစစ� kinship တ�ညသ�မဟ�တကြပားြခားနားမ�က�တ�ငးတာြဖငအကြဖတ��ငပါတယအမျ�းမျ�းေသာမျ�းစတ '' DNA က�သ�မဟ�တပ��တနးပာအ�ကား။

သပ�ပညာ��ငများက cytochrome c တငအမ�င��အကဆစ ၁၀၄ ပါ ၀ ငသညဟ�ဆ�းြဖတခသည။ တစခ�ချငးစအတကယေနအထဆကတ�ကထား�ပးကြပားြခားနားေသာသက��များမ� cytochrome က c ေမာလကျ�း, ဤအရာ 37အမ�င��အကဆစများသည cytochrome c နမ�နာအားလ�းတငတ�ညေသာအေနအထားတင��သည။ ဒါက��နြပေနတယဘ�ဘ�းေဘး��ခေပမည။ လ���ငချငပနဇေမျာကပ��တနး��ငးယ��ပာမ�� sequence က�ြခားနားချက��ာေတ� ခသည။ ဘယအချနမ�ာလ�� �ငေမျာကပာ��ငးယ��ခ�ကသညေတ� ��ခတစခ�တညးြခားနားချကတ ဦး တညးအမ�င��အကဆစ၌��၏။ အြခား��ငးယ��မ�မ�ာေတာလ�တေဆးမ�အစအစ� 44th အေနအထားအတကြခားနားချကက�ြပသသည။

ပ��တနးဖ�စညးပ�

အေစာပ�ငးတငေဆးေ�းခသညအတ�ငးပ��တနး၏ပ�သဏits◌ာနသည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�အတကအေရးပါသည။ ဥပမာအားြဖင, အငဇ�ငးတက�ကေသာ site အြဖစလ�သများ site တစခ�မ�ာတကျတအလ�ာမ�ချညေ��ာင��ငပါတယ။ ဒတက�ကေသာ site က�ေြပာငးလလ�ငဘာြဖစလ�လဆ�ေတာေဒသတငးအေြပာငးအလများသ�မဟ�တအလ�းစ�ပ��တနးဖ�စညးပ�အတကအေြပာငးအလများေ�ကာင, အငဇ�ငးမြဖစ��ငေပမညအဆ�ပါအလ�ာမ�ချညေ��ာင။ ပ��တနး၏ေနာကဆ�းပ�သဏor◌ာနသ�မဟ�တပ�သ�ာနက�မညသ�ရ��သညက�နားလညရနက���ပတ� ြဖစသညပ��တနးဖ�စညးပ�၏အဆငေလးဆငက�နားလညရနလ�အပသည။ အဓက၊ အလယတနး၊ ေကာလပ၊ေလးပ�တပ�

မ�လတနးဖ�စညးပ�

polypeptide ကငးဆကတငအမ�င��အကဆစများ၏ထ�းြခားေသာအစအစ�သည၎ငး၏အဓကတညေဆာကပ�ြဖစသည။ ဘ� ဥပမာပနကရယေဟာမ�နးအငဆ�လငတငေအ��ငဘ��စခ�စသညြဖင polypeptide ချညေ��ာငထားသညdisulfide ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအတ�တကချတဆက။ A ကငးဆက၏ N terminal အမ�င��အကဆစသညဂလ�ငလငးြဖစသည။C terminal အမ�င��အကဆစသည asparagine ြဖစေသာလညး ( [link]) ။ အထတငအမ�င��အကဆစ၏ပာA ��င B သ�က�းများသညအငဆ�လငအတကထ�းြခားသည။

Bovine ေသးရည�ကညအငဆ�လငသည peptide chains ၂ ခ�၊ အမ�င��အကဆစ ၂၁ ြဖငဖ�စညးထားေသာပ��တနးေဟာမ�နးတစခ�ြဖစသည��ညလျားေသာ) ��င B (30 အမ�င��အကဆစ��ညလျားေသာ) ။ ကငးဆကတစခ�ချငးစတငအဓကတညေဆာကပ�က�သ�းမျ�းြဖင��နြပသည။အမ�င��အကဆစများ၏အမညက�က�ယစားြပ�ေသာအက�ရာအတ�ေကာကများ။အမ�င��အကစစ cysteine (cys) တငေဘးထကကငးဆကအြဖစ sulfhydryl (SH) အ�ပစ���သည။ ��စျခ� sulfhydrylအ�ပစ�များ disulfide (SS) ေ��ာင�က�းဖ�စညးရနေအာကစဂျင၏ေ�� �ေမ�ာကတငတ� ြပန��ငပါတယ။ ��စခ� disulfideချညေ��ာငြခငးက A ��င B ချညေ��ာငြခငးက�အတ�တကချတဆကေပး�ပးတတယအေနြဖင A ကငးဆကက�မ�နကနရနက�ညသည

စာမျက��ာ ၉၀

ပ�သဏ.◌ာန။ အားလ�း disulfide ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငတ�ညတအ��ညြဖစေ�ကာငး, ဒါေပမယကြပားြခားနားေသာအရယအစားေရးဆြဖစေ�ကာငးသတ

Page 73: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 73/228

��ငးလငးြပတသားမ�။

တ�ငးပ��တနးများအတကထ�းြခားေသာ sequence က�ေနာကဆ�းမ�ာအဆ�ပါ encoding ကဗဇအားြဖငဆ�းြဖတသညပ��တနး။ မျ�း�� းဗဇက�ဒေဒသ၏ေဘအပ�ငးေြပာငးလမ�သညကြပားြခားနား��ငသညအမ�င��အကဆစသည�ကးထားလာေနေသာပ�လပကကနးကငးဆကထသ�ပ��တနးေြပာငးလမ�က�ြဖစေစသညဖ�စညးပ���င function က�။ တစ�ဆလေသးအားနညးေရာဂါအတက, ေဟမ�ဂလ�ဘင β ကငးဆက (၏ေသးငယတအဘ�က�အရာမ�ာြပထားတြဖစပါတယ [link]) ပ��တနးအတကအေြပာငးအလတစခ�ြဖစေပ�ေစတစခ�တညးအမ�င��အကဆစအစားထ�း��ပါတယဖ�စညးပ���င function က�။ အထ�းသ, အမ�င��အကဆစ glutamic အကဆစအတက valine ြဖငအစားထ�းသညအဆ�ပါ β ကငးဆက။ မ�တသားစရာအေကာငးဆ�းတစခ�မ�ာေဟမ�ဂလ�ဘငေမာလကျ�း��ငဖ�စညးထားသညတစခ�ချငးစတငအမ�င��အကဆစ ၁၅၀ ခန ပါဝငသည။ Theထ�ေ�ကာငေမာလကျ�းတငအမ�င��အကဆစ ၆၀၀ ခန ��သည။ ပ�မ�နအ�ကားဖ�စညးတညေဆာကပ�ြခားနားချကဟမ�ဂလ�ဗငေမာလကျ�း��ငဖျားဆလေမာလကျ�းတ�ကအသကက�အ�ကးအကျယေလျာကျေစသညသကတမးသည ၆၀၀ တင��ေသာအမ�င��အကဆစတစခ�ြဖစသည။ ပ�၍ ထ�းြခားသညမ�ာထ�အရာများြဖစသညအမ�င��အကဆစ ၆၀၀ က�ေဘစ ၃ ခ�မ� encod လ�ပထားသညတစခ�တညးအေြခစ�ကစခနးေြပာငးလမ� (အမ�တ mutation), 1800 အေြခစ�ကစခနး 1 ။

ဟမ�ဂလ�ဘင၏ beta ကငးဆကသညအ��ည ၁၄၇ ခ���ေသာလညးအမ�င��အကဆစအစားထ�းတစခ�တညးြဖစသညတစ�ဆလေသးအားနညးေရာဂါေစပါတယ။ ပ�မ�နဟမ�ဂလ�ဗငတင၊ ေနရာ ၇ တင��ေသာအမ�င��အကဆစသည

စာမျက��ာ ၉၁

အချ�။ တစ�ဆလဟမ�ဂလ�ဗငတငဤအချ�မ�သညက�အစားထ�းလ�ကသည

valine ။

ကငးဆကအတငးအမ�င��အကဆစတစမျ�းေြပာငးလမ�ေ�ကာငေဟမ�ဂလ�ဘငေမာလကျ�းများသည��ညလျားသညအဆ�ပါ biconcave, ဒါမ�မဟ�တ disc က� -shaped, ေသးနဥများပ�ပျက��ငတစ ဦး လြခမးသ�မဟ�တယ�ဆေ�ကာငးဖ�ငဘာေသးေ�ကာပတဆ�ေနေသာ "တစ�" ပ�သဏ(◌ာန ([link]) ။ ၎ငးသညများစာေသာကျနးမာေရးြပseriousနာများြဖစေပ�ေစ��ငသညေခါငးက�ကြခငး��င ၀ မးဗ�ကနာြခငးကသ�ေသာဤေဝဒနာခစားေနရသ�များအတကြဖစသညေရာဂါ။

ဒေသးေ�ကာထမ�ာ, ေတာကပေသာလယဏ�, တစ�က�အသ�းြပ�။ 535x ချ� မ�ာြမငေယာင

Page 74: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 74/228

ဆလများသညလြခမးပ�ြဖစ�ပးပ�မ�နဆလများသည disc ပ�စြဖစသည။ (အေ�ကး: ေနြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမEd Uthman၊ Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)

အလယတနးဖ�စညးပ�

စာမျက��ာ ၉၂

အချ��ေဒသများ�� polypeptide ၏ေဒသ��ရေခါကြခငးသညဒ�တယဖ�စညးတညေဆာကပ�က�ြဖစေပ�ေစသညပ��တနး။ အသ�းအများဆ�း α -helix ��င β -pleated စာရကတညေဆာကပ�များ ( [link]) ။ ��စခ�လ�းတညေဆာကပ�များသည α -helix structure ြဖစ�ပး helix သညပ�သဏhydrogen◌ာနအားြဖငဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဖ�စညးထားသည။ Theကာဗန��ကအ�ပစ���ေအာကစဂျငအကတမ��ငအမ�င��အကဆစအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�ြဖစေပ�သညေနာကထပအမ�င��အကဆစ ၄ ခ�ြဖစသညေနာကအမ�င��အကဆစသညကငးဆကတစေလ�ာကတငြဖစသည။

အဆ�ပါ α -helix ��င β -pleated စာရကဘာြဖစလ�လဆ�ေတာ၏ပ��တနးေ�ကာငပ�စ၏အလယတနးအေဆာကအဦများမ�ာအဆ�ပါ peptide ေကျာ��းထမ�ာ carbonyl ��ငအမ�င��အ�ပစ�များအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျင bonding ။ ေသချာတယအမ�င��အကဆစတစခ�ဖ�စညးရနတစဦး propensity �� α အြခားသ�များက�တစဦးဖ�စညးရနတစဦး propensity ��ေနစ�, -helix β -

pleated စာရက။

alical helix တင helical လ�ညတ�ငး 3.6 amino acids ကျန��သည။ အဆ�ပါ R က�အ�ပစ�များ (ထ�မ�ကအဆ�ပါ polypeptide ၏အ�ပစ�များ) က� α -helix ကငးဆက ထက ေနထကလာ။ အဆ�ပါ β -pleated စာရကထမ�ာ"pleats" ဟ�အဆ�ပါ polypeptide ၏ေကျာ��းေပ�တငအကတမများအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျင bonding ကဖ�စညးထားပါသညကငးဆက။ R အ�ပစ�များသညကာဗနများ��ငချတဆကထားကာ၊ရကရာဇာ။ pleated အစတအပ�ငးများသညအ�ပ�ငသ�မဟ�တ antiparallel အချငးချငးအြပနအလ�န��ငဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�း alignအမ�င��အ�ပစ�အတကတစစတတစပ�ငးအြပ�သေဘာ��ကထ��ဂျငအကတမ��ငတစစတတစပ�ငးအ�ကားပ�စအဆ�ပါ peptide ေကျာ��း၏ carbonyl အ�ပစ�တငအ��တလက�ဏာေအာကစဂျငအကတမ။ အဆ�ပါ α -helix ��င β -pleated စာရကဖ�စညးပ�အများစ� globular ��ငအမ�ငပ��တနးမ�ာေတ� ��သ�တ�တစေတကစားအေရး�ကးေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�အခနးကဏ။ ။

တက�သ�လဖ�စညးပ�

Page 75: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 75/228

တစ ဦး polypeptide ၏ထ�းြခားေသာသ�းဖကြမငဖ�စညးပ�မ�ာ၎ငး၏ေကာလပ, တက�သ�လဖ�စညးပ� ([link] ) ။ ဒါpolypeptide ကငးဆကတငအလ�ပလ�ပေသာဓာတ�ပစ�ညးများေ�ကာငဖ�စညးပ�သညတစစတတစပ�ငးြဖစသည။ အဓကအားြဖင,R က�အ�ပစ�များအ�ကားအြပနအလ�နတစ ဦး ၏��ပေထးေသာသ�း��ေထာငေကာလပဖ�စညးပ�ဖနတးေပးပါတယပ��တနး။ ပါဝငပတသကသညအမ�င��အကဆစတငေတ�ရေသာ R အ�ပစ�များ၏သေဘာသဘာဝက�တနြပန��ငသညစအလယတနးအေဆာကအ ဥ များအတကေဖာြပဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင၏ဖ�စညးြခငး။ ဥပမာအားြဖင, R က�ထ�ကသ�ေသာစချက��ငအတ�အ�ပစ�များတစ ဦး ချငးစကတြခားအားြဖငတနးလ�န��ငမတ�ဘစချက��ငအတ�ေနေသာသ�များြဖစ�ကသည

စာမျက��ာ ၉၃

တစ ဦး ချငးစကတြခား (ionic ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင) က�ဆေဆာင��ငခပါတယ။ ပ��တနးေခါကေသာအခါ, hydrophobic R က�nonpolar အမ�င��အကဆစအ�ပစ�များသည hydrophilic R က�ပ��တနး၏အတငးပ�ငးတငလထားသညအ�ပစ�များြပငပမ�ာအပေလ၏။ ယခငဆကသယမ�အမျ�းအစားများက�လညး hydrophobic ဟ�လ�သများသညinteraction က။ cysteine ေဘးထကချညေ��ာငမ�အ�ကားအြပနအလ�နဆကသယမ�သညေ�� � �� disulfide ဆက�ယမ�များက�ြဖစေပ�ေစသညပ��တနးေခါကစ�အတငးြဖစေပ�ေသာတစခ�တညးေသာ covalent bond သညေအာကစဂျငြဖစသည။

ပ��တနး၏တတယအဆငဖ�စညးပ�က�ဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအြပနအလ�နအကျ�းသကေရာကမ�အမျ�းမျ�းြဖငဆ�းြဖတသည။ ဤေရ�ကားhydrophobic interaction က, ionic bonding, ဟ�ကဒ��ဂျင bonding ��င disulfide ပါဝငသည

ချတဆကမ�။

အားနညး။ အားေကာငးေသာဤအြပနအလ�နဆကသယမ�အားလ�းသညေနာကဆ�းသ�းဖကြမငပ�သဏdetermine◌ာနက�ဆ�းြဖတသညပ��တနး။ ပ��တနးသညသ�းဖကြမငပ�သဏl◌ာနပျကသားေသာအခါ၎ငးသညအလ�ပလ�ပ��ငေတာမညမဟ�တ။

ေလးပ�တစပ�ဖ�စညးပ�

သဘာဝတငအချ� �ေသာပ��တနးများသည subunits များဟ�လညးေခ� �ကေသာ polypeptides များစာမ�ဖ�စညးထားသညဤအ subunits ၏အြပနအလ�နအဆ�ပါ quaternary ဖ�စညးပ�ြဖစေပ�လာေသာ။ အ�ကားအားနညးေသာဆကသယမ�များအဆ�ပါ subunits ြခ�င�ဖ�စညးပ�တည�ငမရနက�ညေပးသည။ ဥပမာအားြဖင, အငဆ�လင (globular ပ��တနး)၎ငးက�အများအားြဖငစ�စညးေစ��ငေသာဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�း��င disulfide ေ��ာင�က�းများ��သညေဘာလ�းက�ပ�သဏ◌ာနသ�။ အငဆ�လငသည polypeptide တစခ�တညးအေနြဖငစတငသညအဆ�ပါ disulfide ချတဆက၏ဖ�စညးြခငး�ပးေနာက Post- ဘာသာေရးြပ�ြပငမမးမ၏ေ�� �ေတာ၌ကျန��ေသာချညေ��ာငအတ�တကက�ငထားပါ။ ပ�း (တစ fibrous ပ��တနး) သ�ေသာ β -pleated ��ပါတယကြပားြခားနားေသာချညေ��ာငအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျင bonding ၏ရလဒေသာစာရကဖ�စညးပ�။

စာမျက��ာ ၉၄

Page 76: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 76/228

ပ��တနးဖ�စညးတညေဆာကပ�အဆငဆင (မ�လတနး၊ အလယတနး၊ တတယအဆင��ငေလးပ�တစပ�) တ� ြဖစသည��ပြပ [link]။

ဤသ��ပေဖာပ�များတငပ��တငးဖ�စညးပ�၏အဆငေလးဆငက�ေတ� ����ငသည။ (အေ�ကး:အမျ�းသားလ�မျ�း�� းဗဇသ�ေတသနအားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

အငစတကျ�)

Denaturation ��ငပ��တနးေခါက

ပ��တနးတစခ�စတငဓာတ�ပစ�ညးများြဖငအတ�တကြပ�လ�ပထားသည၎ငး၏ထ�းြခားေသာအစအစ���ငပ�သ�ာန��သညinteraction က။ အကယ၍ ပ��တနးသညအပ�ချန၊ pH (သ�) ဓာတ�ပစ�ညးများ��ငထေတ� မ�ေြပာငးလလ�င၊ပ��တနးဖ�စညးပ�သညေြပာငးလ��ငသည၊ ၎ငးတငပ�သဏlosing◌ာနက�မဆ�း�� းဘမညသညေနရာတငမဆ��� းသညdenaturation အြဖစလ�သများသည။ အဓကကျေသာဖ�စညးပ�ြဖစေသာေ�ကာင Denaturation သညေနာကြပနလ�ည��ငသညအဆ�ပါ denaturing ေအးဂျငက�ခငြပ�, ထ� polypeptide လ�ပငနးစ�များတငထနးသမးထားသည၎ငး၏ function က�ြပနလညစတငရနပ��တနး။ တစခါတစရတင denaturation သညေနာကေ�ကာငးြပနလ�ည ◌၍ ဆ�း�� းမ�က�ြဖစေစသညfunction က�။ ေနာကေ�ကာငးြပနမလ�ညေသာပ��တနး denaturation ၏ဥပမာတစခ�မ�ာ�ကကဥေ�ကာေသာအခါ။ Theအရည�ကကဥအြဖ�ထတင albumin ပ��တနးက�ပ�ြပငးတဒယအ�းထတငထညေသာအခါ denatured သည။ အားလ�းမဟ�တဘ�းြမငမားေသာအပ�ချနမ�ာပ��တနး denatured ပါ၏ ဥပမာအားြဖငေရပ�စမးတင��ငသနေနေသာဘကတးရးယားများပကပကဆ�ေနေသာနးစပေသာအပ�ချနမ�ာအလ�ပလ�ပေသာပ��တနး��သည။ အစာအမသညလညးအလနအကဆစြပငးသည။အနမေသာ pH ���ပး၎ငးသညအစာေြခြခငးလ�ပငနးစ�၏တစစတတစပ�ငးအြဖစပ��တနးများက� denatures; သ�ေသာအစာေြခအစာအမ၏အငဇ�ငးေတသညဤအေြခအေနများေအာကတငသ�တ�၏လ�ပ��ားမ�က�ဆကလကထနးသမးထားသည။

ပ��တနးေခါကြခငးသည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�အတကအေရး�ကးသည။ ဒါဟာမ�လကပ��တနးသ�တ�က�ယသ�တ�ထငခသညေခါကြဖစစ�က�တာဝန��သည။ မ�ကာခဏဆ�သလ�သ�တ�မ�ကာခဏသ�တ�လကခရ��ေ�ကာငးေတ� ��ခပါတယchaperones (သ�မဟ�တ chaperonins) ဟ�လ�သများသညပ��တနးက�ညသ�များထမ�ေခါကလ�ပငနးစ�များတငအက�အညေ�ကာငးေခါကလ�ပငနးစ�အတငးပစမ�တပ��တနး��ငအတ�ေပါငးသငး။ သ�တ�ကတားဆးြခငးြဖငြပ�မ�

စာမျက��ာ ၉၅

�ပးြပညစ�ေသာပ��တနးဖ�စညးမ�က�ဖ�စညးေ�ကာငး polypeptides ၏စ�စညးမ�, သ�တ�သညပစမ�တပ��တနးေခါကတစချနကပ��တနးကေန disassociate ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Page 77: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 77/228

ပ��တနးအေပ�တစ ဦး အပ�ေဆာငး��ေထာငအဘ� , အြမင ဒ Biomolecules လ�ေခ�ပါတယပ��တနးများ။ "

အပ�ငးအကျ�း

ပ��တနးများသညဆလအတကအမျ�းမျ�းေသာလ�ပေဆာငချကများက�လ�ပေဆာငေသာမကခ��ေမာလကျ�းများအမျ�းအစားတစခ�ြဖစသည။၎ငးတ�သညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာပပ�းမ�ေပးြခငးြဖငလညးေကာငး၊ အငဇ�ငးများ၊သ�မဟ�တေဟာမ�နး။ ပ��တနး၏အေြခခအ�တြမစများ (monomers) များသညအမ�င��အကဆစများြဖစသည။ တစခ�ချငးစက�အမ�င��အကဆစကာဗနအကစစ၊ ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ��ငဆကစပသညဗဟ�ကာဗန��သညတစ ဦး R က�အ�ပစ�တစစ�သ�မဟ�တေဘးထကကငးဆက။ များေသာအားြဖငေတ�ရေသာအမ�င��အကဆစ (၂၀) လ�းစပါ ၀ ငသညအဆ�ပါ R က�အ�ပစ�တငကြပားေနသည။ အမ�င��အကဆစတစခ�စသညအမနးချငးများ��င peptide bond ��ငဆကစပေနသည။ ��ညလျားေသာအမ�င��အကဆစကငးဆကက� polypeptide အြဖစလ�သများသည။

ပ��တနးများက�အဆင ၄ ဆငြဖငဖ�စညးထားသည - မ�လတနး၊ အလယတနး၊ တတယအဆင��င (optional) quaternary ။အဓကဖ�စညးတညေဆာကပ�မ�ာအမ�င��အကစစများ၏ထ�းြခားေသာအစအစ�ြဖစသည။ ၏ေဒသခေခါကထ�ကသ�ေသာ α helix ��င β -pleated စာရက အြဖစအေဆာကအ ဥ များဖ�စညးရန polypeptide အဆ�ပါ ��ပါသညအလယတနးဖ�စညးပ�။ အလ�းစ�သ�းဖကြမငဖ�စညးပ�သညတတယအဆငြဖစသည။ ဘယေတာလ��စခ�သ�မဟ�တ��စခ�ထကပ�ေသာ polypeptides ေပါငးစပပ��တနးဖ�စညးပ�, ဖ�စညးမ�ဖ�စညးရနေပါငးစပပ��တနး၏ေလးပ�တပ�ဖ�စညးပ�အြဖစလ�သများသည။ ပ��တနးပ�သဏand◌ာန��င function က���ပေထးြဖစ�ကသညချတဆက အပ�ချန (သ�) pH ေြပာငးလမ�ေ�ကာငြဖစေပ�လာေသာမညသညေြပာငးလမ�က�မဆ�ပ��တနးြဖစေစ��ငသညdenaturation ��င function က�တစ ဦး ဆ�း�� းမ�။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] သငေပျာဝင��ငေသာမျက��ာြပငေပ�တငမညသညအမ�င��အကဆစက���ာေဖရနေမ�ာလငထားသနညးပ��တနး၊ ဘယအတငးမ�ာေတ�မယထငလ။ အမ�င��အကဆစများြဖန ေဝြခငးသငတစ ဦး lipid bilayer ထမ�ာ embedded ပ��တနးထမ�ာ��ာေတ� ဖ�ေမ�ာလငထားမလား

[link] ပ�လာ ��ငအားသငး��ငသညအမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနများ (peptide bond bonds �ပးေနာက)၎ငးတ�သညေရ��ငထေတ� ��ငေသာေပျာဝငေနေသာပ��တနးများ၏မျက��ာြပငတငေတ� ��ရ��ငေြခပ�များသည။��င nonpolar (ဥပမာ, အမ�င��အကဆစေဘးထကချညေ��ာင) ��ရာအတငးပ�ငး၌ေတ� ြမငဖ�ပ�များပါတယသ�တ�ကေရထကေနေန�ကသည။ အေြမ�းပါးပ��တနးများတင nonpolar ��င hydrophobic အမ�င��အကဆစြခမးချညေ��ာင Polar ��ငစ�, phospholipids ၏ hydrophobic အ�မး��ငအတ�ဆကစပအားသငးအမ�င��အကဆစေဘးထကချညေ��ာငြခငးဟာဝင��းစနးေခါငးအ�ပစ�များ��ငလညးေကာငး၊အေြဖ။ သ�ေသာ�ခငးချက��ပါသည။ တခါတရအြပ�သေဘာ��ငအပျကသေဘာေဆာငေသာအမ�င��သညအကစစြခမးကငးဆကများသညပ��တနး၏အတငးပ�ငး၌တစ ဦး ��ငတစ ဦး အြပနအလ�နဆကသယ�ကသညligand ��ငဆကသယေသာအမ�င��အကဆစေဘးထကချညေ��ာငြခငးက� ligand binding pocket တငေတ� ��ငသည။

စာမျက��ာ ၉၆

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ပ��တနးများပါ ၀ ငသည monomers များက� ________ ဟ�ေခ�သည။

က။ ေဘခ။ disaccharidesဂ။ အမ�င��အကဆစ။ မ�ရာခ��င

အဆ�ပါ α helix ��င β -pleated စာရကရေသာပ��တနးဖ�စညးပ�၏အစတအပ�ငးတစခ���ပါသလ

က။ မ�လတနးခ။ အလယတနးဂ။ တတယအဆင။ ေလးပ�တပ�

အခမတ� ြပနမ�

polypeptide ၌အမ�င��အကဆစတစမျ�းတညးက�ပငအစားထ�းလ�ငဘာြဖစမညက���ငးြပပါကငးဆက။ တကျေသာဥပမာတစခ�ေပးပါ။

မျ�း�� းဗဇအစအစ�ေြပာငးလမ�တစခ�သညမတ�ညေသာအမ�င��အကဆစက�ပ�ပကပါတတငထညသငး��ငသည

Page 78: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 78/228

အစားသာမနတစခ�၏ကငးဆက။ ဤသညပ��တနးဖ�စညးပ���င function က�တစေြပာငးလမ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ ဘ� ဥပမာ - တစ�ဆလေသးအားနညးေရာဂါအတကဟမ�ဂလ�ဗင β ကငးဆကတငအမ�င��အကဆစအစားထ�းတစခ�တညး��သည။အေနအထားေြခာကလအတကအမ�င��အကဆစ glutamic အကဆစ valine ြဖငအစားထ�းသည။ ဒအေြပာငးအလေ�ကာငဟမ�ဂလ�ဗငေမာလကျ�းများသညစ�စ�ေပါငးဖ�စညးထားြခငးြဖစသညလြခမးပ�သဏ,◌ာနေ�ကာငကျနးမာေရးြပproblemsနာများြဖစေပ�ေစသည။

ပ��တနးဖ�စညးပ�ေလးခ�၏ကြပားြခားနားမ�က�ေဖာြပပါ။

တစ ဦး polypeptide ကငးဆကအတကအမ�င��အကဆစများ၏ sequence က���ငအေရအတကက၎ငး၏အဓကဖ�စညးပ�ြဖစပါတယ။ Theအချ��ေဒသများ�� polypeptide ၏ေဒသဆ�ငရာေခါကပ��တနး၏ဒ�တယဖ�စညးတညေဆာကပ�ြဖစသည။ Thepolypeptide ၏သ�းဖကြမငဖ�စညးပ�က�၎ငး၏တတယအဆငဖ�စညးမ�ဟ�ေခ�သညထ�ကသ�ေသာ polar side chains များအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဓာတ�အြပနအလ�နအကျ�းသကေရာကမ�များြဖင van der Waalsinteraction က, disulfide ဆကသယမ�များ��င hydrophobic interaction က။ အချ��ပ��တငးများမ�ဖ�စညးသညမျ�းစ� polypeptides, က�လညး subunits အြဖစလ�သများ��ငဤ subunits များ၏အြပနအလ�နအဆ�ပါြဖစေပ�လာေသာေလးပ�တပ�ဖ�စညးပ�။

ေဝါဟာရ

alpha-helix ဖ�စညးပ� ( α -helix)အဆ�ပါ polypeptide ၏ေခါကြခငးြဖငဖ�စညးပ��တနး၏အလယတနးဖ�စညးပ�အမျ�းအစားဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းဖ�စညးပ�တည�ငမ��ငအတ�တစ helix ပ�သဏ◌ာနသ�

အမ�င��အကဆစ

စာမျက��ာ ၉၇

ပ��တနး၏ monomer; ဗဟ�မ�ကာဗနသ�မဟ�တ alpha ကာဗနတစခ���ပါတယအမ�င��အ�ပစ�၊ ကာဗနအကစစ၊ ဟ�ကဒ��ဂျင��င R အ�ပစ�သ�မဟ�တေဘးထကကငးဆကြဖစသညပ�းတပါ အမ�င��အကဆစ (၂၀) လ�းအတက R အ�ပစ�သညကြပားြခားနားသည

beta-pleated စာရက ( β -pleated)"pleats" ကဖ�စညးထားသညအတကပ��တနးမ�ာေတ� ��အလယတနးဖ�စညးပ�အဆ�ပါ polypeptide ကငးဆက၏ေကျာ��းအေပ�အကတမအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျင bonding

မ�ရာခ��င(chaperonin) ပ��တငးသညေခါကသမးဆညးသညြဖစစ�တငအေြခတညစပ��တငးက�က�ညသည

ကဗျာအပ�ချန၊ pH ေြပာငးလမ�ေ�ကာငပ��တနးပ�သဏ◌ာနဆ�း�� းမ�ဓာတ�ပစ�ညးများ��ငထေတ� မ�

အငဇ�ငးများေသာအားြဖင��ပေထးေသာသ�မဟ�တ conjugation ေသာဇဝဓါတ�ေဗဒတ� ြပနမ�အတကဓာတက�ပစ�ညးပ��တနး

ေဟာမ�နးဓာတ�ေဗဒအချကြပေမာလကျ�း၊ များေသာအားြဖငပ��တငးသ�မဟ�တစတရ�ကများ၊တကျတဇဝကမ�ေဗဒက�ထနးချ�ပသ�မဟ�တထနးည�ဖ� ြပ�မ�ေ�ကာငး endocrine ဆလြဖစစ�များ

peptide ေ��ာင�က�း��စ ဦး အမ�င��အကဆစအ�ကားဖ�စညးခေ��ာင�က�းတစေရဓာတခနးဓာတတ� ြပနမ�များက

ပ�လpeptide ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဆကစပအမ�င��အကဆစ၏��ညလျားေသာကငးဆက

မ�လတနးဖ�စညးပ�ပ��တနးအတကအမ�င��အကဆစ၏ linear sequence က�

ပ��တနးအမ�င��အကဆစတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာချညေ��ာငမ�ြဖငဖ�စညးထားေသာဇဝေဗဒဆ�ငရာ macromolecule

ေလးပ�တပ�ဖ�စညးပ�ပ��တနးအတက discrete polypeptide subunits ၏အသငးအဖ�

အလယတနးဖ�စညးပ�intramolecular ဟ�ကဒ��ဂျငဘနးအားြဖငပ��တနးကဖ�စညးပ�မ�နဖ�စညးပ�တ ဦး တညးအမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနများ၏ေအာကစဂျငအကတမ��ငဟ�ကဒ��ဂျငအ�ကားအြခားအမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျန၏��ကထ��ဂျငအကတမမ�ပ�းတပါ

တတယအဆငဖ�စညးပ�အ�ကား interaction ကအပါအဝငပ��တနး၏သ�းဖကြမငခ��ာက�ယအလယတနးဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာြဒပစငများ၊ အမ�င��အကဆစအ�ကား interaction ကကေနဖ�စညးခေဘးထကချညေ��ာင

Nucleic Acids

Page 79: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 79/228

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• nucleic acids များ၏ဖ�စညးပ�က�ေဖာြပ�ပး nucleic အမျ�းအစား��စမျ�းက�သတမ�တပါအကဆစ

•ဒအင ေအ၏ဖ�စညးပ���ငအခနးကဏExplက���ငးြပပါ• RNA ၏ဖ�စညးပ���ငအခနးကဏExplက���ငးြပပါ

စာမျက��ာ ၉၈

Nucleic acids များသညဘ ၀ ၏ဆကလက��ငသနမ�အတကအေရး�ကးဆ�း macromolecules များြဖစသည။၎ငးတ�သညဆလတစခ�၏မျ�း�� းဗဇဆ�ငရာအေသးစတပ�စက�သယေဆာင�ပးလ�ပငနးအတက��န�ကားချကများက�သယေဆာငသညဆလ၏။

DNA က���င RNA

အဓက nucleic acids ၂ မျ�းမ�ာ deoxyribonucleic acid (DNA) ��င ribonucleic acid တ� ြဖစသည(RNA) ။ ဒအငေအဆ�တာသက��အားလ�းမ�ာေတ�ရတမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာပစ�ညးတစခ�ြဖစ�ပးဆလတစခ�တညးကေနအထြဖစတယmulticellular ��တ�ကသတ� ဝါများမ�ဘကတးရးယား။ ၎ငးက� eukaryotes ၏�ျ�ကလယ��င the ထတငေတ�ရသညorganelles, chloroplasts ��င mitochondria ။ Prokaryotes တင DNA က� a ထတငမထညပါအေြမ�းပါးစာအတ။

ဆလတစခ�၏မျ�း�� းဗဇဆ�ငရာအေ�ကာငးအရာတစခ�လ�းက�၎ငး၏မျ�း�� းဗဇအြဖစလ�သများ�ပးမျ�း�� းဗဇများက�ေလလာြခငးြဖစသညမျ�း�� းဗဇ။ eukaryotic ဆလေတမ�ာေတာ prokaryotes မ�ာမဟ�တဘ DNA က histone န��ပေထးပါတယယ�က��တ�ရယမခ��မ�ဆ�နး၏အရာဝတ� �များက�ဖ�စညးရနပ��တနးများ။ တစ ဦး ကခ��မ�ဆ�နး mayေသာငး��ငချေသာမျ�းဗဇများပါ��သည။ ဗဇအေတာများများတငပ��တနးြပ�လ�ပရနအချကအလကပါဝငသညထ�တက�နများ၊ RNA ထ�တက�နများအတကအြခားဗဇက�ဒ။ ဒအငေအသညဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�များက�ထနးချ�ပသည"on" သ�မဟ�တ "ပတထားသည။ " ဗဇလ�ည

အြခား nucleic acid (RNA) သညပ��တငးဓာတေပါငးစပြခငးတငအများဆ�းပါဝငသည။ ဒအငေအေမာလကျ�းများသည�ျ�ကလယက�ဘယေတာမ�မစန ပစဘအစား��င�ကားခဆကသယေရးက�အသ�းြပ�သညဆလ၏ကျန။ ဤ�ကားခသည messenger RNA (mRNA) ြဖစသည။ အြခား RNA ကသ�ေသာrRNA, tRNA ��င microRNA - ပ��တနးေပါငးစပြခငး��င၎ငး၏စညးမျ�းများတငပါ ၀ ငသည။

ဒအနေအ��ငအနေအက�ေဘစဟ�ေခ�သည monomers များြဖငဖ�စညးထားသည။ အဆ�ပါေဘေပါငးစပတစ ဦး polynucleotide, DNA က�သ�မဟ�တ RNA ဖ�စညးရနတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ�။ တစခ�ချငးစက�ေဘသ�းခ�ြဖငဖ�စညးထားသညအစတအပ�ငးများ: ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနး, pentose (ကာဗနငါးမျ�း) သ�ကား��ငေဖာစဖတအ�ပစ�( လငခ)) ။ တစ ဦး ေဘအတက��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးြဖစေသာသ�ကားေမာလကျ�း, ပ�းတထားသညတ ဦး တညးသ�မဟ�တထ�ထကပ�ေဖာစဖတအ�ပစ�များမ�ပ�းတပါ။

Nucleotide သညအစတအပ�ငး ၃ ခ�ပါ ၀ ငသည။ nitrogenous base, pentose သ�ကား��ငတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ပ��ပးေဖာစဖတအ�ပစ�များ။ pentose ��ကာဗနအ�ကငးအကျနများက� ၁ မ� ၅ မ� ၅ အထ (အဓကသ�း��နးသည) ြဖစသညဤအ�ကငးအကျနများက� a က�မသ�းဘေရတက။ ရေသာအေြခခ��သ�များမ�ခြခားသညချ�ပသေက�တ) ။ အဆ�ပါအေြခစ�ကစခနးဟာ ribose ၏ 1 ′အေနအထားမ�ပ�းတပါ��ငေဖာစဖတြဖစပါတယ5 "အေနအထားမ�ပ�းတပါ။ တစ polynucleotide ဖ�စညးေသာအခါ, ၏ 5 'ေဖာစဖတ�ကးထားလာကငးဆက၏အဆ�းမ�ာဝငလာေသာေဘ 3'x hydroxyl အ�ပစ���ငချတဆက။ ��စpentose အမျ�းအစားများက� nucleotides, deoxyribose (DNA တငေတ�ရ) ��င ribose (တငေတ� ��) တ�ငျေတ�ရသ�ျRNA) ။ Deoxyribose သည ribose ��ငဆငတ�ေသာလညး၎ငးတင 2 ′�� OH အစား H တစခ���သည။ရာထ�း။ အေြခခများက� purines ��င pyrimidines ဟ�၍ ��စမျ�းခြခား��ငသည။ သန စငခနးများ��ပါက��စထပလကစပဖ�စညးပ���င pyrimidines တစခ�တညး��သည

Page 80: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 80/228

စာမျက��ာ ၉၉

လကစပ

��ကထ��ဂျငအေြခခများ၊ ေဘ၏အေရးပါေသာအစတအပ�ငးများမ�ာေအာဂနစေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညသ�တ�ကကာဗန��င��ကထ��ဂျငဆေသာေကာငျ�ဒါအမည�� သ�တ�တစေတဆေသာေကာငျ�သ�တ�ကအေြခစ�ကစခနးများြဖစ�ကသညဟ�ကဒ��ဂျငအပ�ပါ ၀ င��ငသညပမာဏနညးေသာအမ�င��အ�ပစ�သည၎ငးက�ေလျာနညးေစသည၄ ငး၏ပတဝနးကျငတငဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငယနပါဝငမ�က�ပ�မ�အေြခခကျေစသည။ တစခ�ချငးစက�ေဘဒအငေအတင��ကထ��ဂျငဓာတြပ���ငေသာအရာေလးခ�အနကမ�တစခ�ြဖစသည adenine (A)၊ guanine (G) cytosine (C)၊��င thymine (T) ။

Adenine ��င guanine တ�က� purines များအြဖစသတမ�တသည။ တစ ဦး purine ၏အဓကဖ�စညးပ���စခ�ြဖစပါတယကာဗန - ��ကထ��ဂျငကငး။ Cytosine, thymine ��င uracil တ�က� pyrimidines များအြဖစခြခားထားသညကာဗန - ��ကထ��ဂျငတစခ�တညးက�သ�တ�အဓကဖ�စညးတညေဆာကပ�အြဖစ ( [link]) ။ ဒအေြခခကာဗနတစခ�ချငးစ -��ကထ��ဂျငကငး၌ကြပားြခားနားေသာအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များ��ပါတယ။ ေမာလကျ�းဇဝေဗဒအတ�ေကာကမ�ာ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးများသညသ�တ�၏သေက�တများ A၊ T၊ G၊ C ��င U. DNA တ�ပါ ၀ ငသညတစ ဦး က, T, G, ��င C ေသာလညး RNA A, U, G, ��င C. ပါ��သည။

စာမျက��ာ ၁၀၀

ဒအငေအမ�ာ��တပနတозသ�ကားဟာ deoxyribose ြဖစ�ပး၊[link]) ။ Theသ�ကားအ�ကားြခားနားချကမ�ာဒ�တယကာဗနေပ�၌ဟ�ကဒေရာ (လ) အ�ပစ�၏��ေနြခငးြဖစသညအဆ�ပါ deoxyribose ၏ဒ�တယကာဗနအေပ� ribose ��ငဟ�ကဒ��ဂျင။ ၏ကာဗနအကတမသ�ကားေမာလကျ�းက� ၁ ′၊ ၂′၊ ၃ ′၊ 4′ ��င 5 as (1“ က�“ တစလ�းတညးချ�ပတညးြခငး”) အြဖစေရတက�ကသည။ ေဖာစဖတကျန��ေသာသ�ကားတစခ���ငသ�ကားတစခ�၏ ၅ ′ကာဗန��ငဟ�ကဒေရာက�ဟ�ကဒေရာဆ�ဒအ�ပစ���ငတေနသညလာမညေဘအကတမ၏သ�ကားဓာတ၏ ၃ ′ကာဗန၏အ�ပစ�သည ၅-၆ က�ြဖစေပ�ေစသည။3 "phosphodiester ချတဆက။ အဆ�ပါ phosphodiester ချတဆက��း��ငးေသာေရဓာတခနးေြခာကြခငးြဖငဖ�စညးသညမဟ�တmacromolecules အတက monomers ဆကသယထားေသာအြခားချတဆကများကသ�တ� ြပနမ�: ၎ငး၏ဖ�စညးြခငး��စခ�ေဖာစဖတအ�ပစ�များ၏ဖယ��ားေရးပါဝငျသ�ျ။ တစ ဦး က polynucleotide ထ�ကသ�ေသာေထာငေပါငးများစာ၏��ေစြခငးင�ါ

Page 81: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 81/228

phosphodiester ချတဆက။DNA က�က� double-Helix ဖ�စညးပ�

ဒအငေအတင��စဆ helix ဖ�စညးပ���သည။[link]) ။ သ�ကား��ငေဖာစဖတသညအြပငဘကတင��သညဒအငေအ၏ေကျာ��းက�ဖ�စညးသည။ ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးများက�အတငးပ�ငးတငစ�စညးထားသည။အားလ�းအတကအတကေလ�ကား၏ေလ�ကားထစကသ�၎ငး, ထ�စ�တများဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငတစ ဦး ချငးစကတြခားမ�ချညထားေသာေနdouble helivx �� base pair တ�ငးက�ေနာက base pair မ� ၀.၃၄ nm ြဖငခထားသည။ ��စခ�helix ၏ strand များသညဆန ကျငဘကလမးေ�ကာငးများသ�လညပတသည။ ဆ�လ�သညမ�ာ strand တစခ�၏ ၅ ′ကာဗနအဆ�းြဖစသည၎ငး၏က�ကညေသာကမးနားလမး၏ 3 ′ကာဗနအဆ�းရငဆ�ငရပါလမမယ။ (ဤသည antiparallel ဟ�ရည��နးသညတမး�တြခငး��င DNA က�ပားြခငး��ငများစာေသာ nucleic acid က� interaction ကအတကအေရး�ကးတယ။ )

Native DNA သည antiparallel double helix ြဖစသည။ ေဖာစဖတေကျာ��း (curvy အားြဖင��နြပ။ )လ�ငးများ) ြပငပမ�ာြဖစ�ပး, ေြခစပအထမ�ာ��ပါတယ။ တ ဦး တညးကမးနားလမးကေနတစခ�ချငးစက�အေြခစ�ကစခနးအြပနအလ�နဆန ကျငကမးနားလမးကေနအေြခစ�ကစခနး��ငအတ�ဟ�ကဒ��ဂျင bonding မ�တဆင။ (အေ�ကး: ဂျ��မး Walker က / ဒနးနစ

ဒဏ◌ာရ)

သာအချ� �ေသာအမျ�းအစားအေြခစ�ကစခနးအမျ�းအစားခငြပ�ခရသည။ ဥပမာအားြဖင, အချ��ေသာ purine သာတ��ငပါတယအချ� � pyrimidine အတ�။ ဆ�လ�သညမ�ာ A သည T ��ငတ� �င�ပး G သည C ��ငတ� �ငသညအတက [link က�] ။ ဤသညက�အေြခခကျေသာစညးမျ�းစညးကမးအြဖစလ�သများသည။ တနညးအားြဖင DNA က��က�းမ�ငြဖစ�ကသညတစ ဦး ချငးစကတြခားြဖညစတ။ strand တစခ�၏ sequence သည AATTGGCC ြဖစပါက၊ြဖညစတ strand sequence က� TTAACCGG ��လမမယ။ DNA က�ပားစ�အတငးတစ ဦး ချငးစေသာငတငက�းယ�ြခငး, မဘ DNA က�တ ဦး တညးပါဝငေသာသမး DNA က���စဆ helix ြဖစေပ�ေစသညကမးနားလမး��ငအသစဖနတးကမးနားလမး။

အ��ပညာဆကသယမ�double stranded DNA ေမာလကျ�းတစခ�တင�က�း��စချပသညတစခ���ငတစခ�အြပနအလ�နဆန ကျငသညတစမ�ငသည ၅ မ� ၃ မ� ၃ ��ငအြခား ၃ မ� ၅ သ�ေြပးသည။ ေဖာစဖတေကျာ��းတငတည��သည

စာမျက��ာ ၁၀၁

အြပငဘက��ငေြခစပအလယ၌���က၏။ အကဒနငသညဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�း (သ�မဟ�တအေြခခအတများ) က�ြဖစေပ�ေစသညthymine ��င guanine အေြခစ�ကစခနးအားလ�းအတက

cytosine ။

တစ ဦး က mutation ြဖစေပ� ြခငး��င cytosine adenine ြဖငအစားထ�းသည။ ဒအကျ�းသကေရာကမ�က�ခငဗျားဘယလ�ထငြမငမလDNA က�ဖ�စညးပ�အေပ�?

Page 82: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 82/228

RNA

Ribonucleic acid သ�မဟ�တ RNA သညအဓကအားြဖငေအာက��ပ��တငးဓာတေပါငးစပြခငးလ�ပငနးစ�တငပါ ၀ ငသညDNA က�၏ ဦး တညချက။ RNA သညပ�မ�နအားြဖင single-stranded ြဖစ�ပး ribonucleotides ြဖငြပ�လ�ပသညphosphodiester ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငချတဆက။ အဆ�ပါ RNA ကငးဆကထမ�ာ ribonucleotide တစ ဦး ribose (ထ�pentose သ�ကား၊ ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနး (A, U, G ��င C) ေလးခ���ငေဖာစဖတအ�ပစ�တစခ�ြဖစသည။

အဓက RNA အမျ�းအစား ၄ ခ���သည - messenger RNA (mRNA), ribosomal RNA (rRNA)၊လ�ေြပာငး RNA (tRNA) ��င microRNA (miRNA) ။ ပထမဆ�း mRNA မ�သတငးစကားက�သယေဆာငသညဆလအတငး��ဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�များအားလ�းက�ထနးချ�ပေသာဒအငေအ။ တစဆလအချ� �ပ��တနးလ�အပမယဆ�ရငဖနတးရန, ဒထ�တက�နများအတကဗဇ "ေပ�တင" လ�ည��င messenger က� RNA ြဖစပါတယအဆ�ပါ�ျ�ကလယအတကဖနတး။ အဆ�ပါ RNA အေြခစ�ကစခနး sequence က� coding sequence က�မ�ြဖညစတသညကက�းယ�ထား�ပးရာမ� DNA က�၏။ သ�ေသျာလ�ျး, RNA အတကအေြခစ�ကစခနး T ကပျကကကြခငး��င U ြဖစပါတယအစားပစ��ပ�န အကယ၍ DNA မ�ငတင AATTGCGC ၏အစအစ�တစခ���လ�င၊ြဖညစတ RNA UUAACGCG ြဖစပါတယ။ cytoplasm တင mRNA သည��ငဗ�ဇ�မးများ��ငအြပနအလ�နဆကသယသည��ငအြခားဆယလ�လာစကပစ�ညး ([link]) ။

��ငဗ�ဇ�မးတငအပ�ငး��စပ�ငးပါဝငသည။ �ကးမားေသာ subunit ��င subunit ေသးငယသည။ အဆ�ပါ mRNA အ�ကား၌ထ�ငsubunits ��စခ�။ tRNA ေမာလကျ�းသည mRNA ေပ� �� codon တစခ�က�အသအမ�တြပ�သည

စာမျက��ာ ၁၀၂

ြဖညစကထားေသာအေြခစ�ကစခနးတဖကမ�, ��င�ကးထားလာ peptide မ�မ�နကနေသာအမ�င��အကဆစကထပေြပာသည

ကငးဆက။

mRNA က� codons ဟ�ေခ�ေသာအေြခခသ�းခ�ြဖငဖတသည။ တစခ�တညးအဘ�အတစခ�ချငးစက� codon က�ဒများအမ�င��အကဆစ။ ဤနညးအားြဖင mRNA က�ဖတ�ပးပ��တနးထ�တက�နက�ြပ�လ�ပသည။ Ribosomal RNA(rRNA) သည��ငဗ�ဇ�မးများအဓကဖ�စညးထားသညအရာြဖစ�ပး mRNA က�ချညေ��ာငထားသညေနရာြဖစသည။ အဆ�ပါ rRNA ေသချာအဆ�ပါ mRNA ��င��ငဗ�ဇ�မးများအားသငေလျာေသာ alignment က�; ��ငဗ�ဇ�မး၏ rRNA တငလညးတစခ�အပါအ ၀ ငြဖစသညအငဇ�ငးြပ�မ�လ�ပ��ားမ� (peptidyl transferase) ��င peptide ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင၏ဖ�စညးြခငး catalyzes��စခ� alignment က�အမ�င��အကဆစအ�ကား။ Transfer RNA (tRNA) သညေလးခ�၏အေသးငယဆ�းတစခ�ြဖစသညများေသာအားြဖင 70-90 ေဘ�ကာ��ည RNA အမျ�းအစားများ။ ၎ငးသညမ�နကနေသာအမ�င��အကဆစက�ဆ�ကသ�သယေဆာငသညပ��တနးေပါငးစပ။ ဒါဟာအဘ�အခငြပ�ေ�ကာငး tRNA ��င mRNA အ�ကားအေြခစ�ကစခနးတဖကမ�ြဖစပါတယpolypeptide ကငးဆကတငထညသငးရနမ�နကနေသာအမ�င��အကဆစ။ microRNAs သညအေသးငယဆ�း RNA ြဖစသညေမာလကျ�းများ��င ၄ ငးတ�၏အခနးကဏ the သညမျ�း�� းဗဇထ�တေဖာမ�၏စညးမျ�းက�ပါ ၀ ငစကဖကြခငးြဖငပါ ၀ ငသညအချ� �ေသာ mRNA မကေဆချများစကားရပ။ [link] DNA ��င RNA တ�၏အဂ� ါရပများက�အကျ�းချ�ပေဖာြပထားသည။

DNA ��င RNA ၏အဂ� ါရပများDNA က� RNA

Page 83: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 83/228

လ�ပေဆာငချကပ��တနးေပါငးစပပါဝငပတသကမျ�းဗဇသတငးအချကအလကသယေဆာငတညေနရာ�ျ�ကလယ၌ကျန��ေနဆလ�ျ�ကလယDouble helix ဖ�စညးပ� ပ�မ�နအားြဖင Single- ေသာငတငသ�ကား Deoxyribose RibosePyrimidines Cytosine, thymine Cytosine, uracilPurines Adenine, guanine Adenine, guanine

အဆ�ပါ RNA တစခ�တညးေသာငတငေသာလညး, RNA အမျ�းအစားများက�ကျယြပန intramolecular ြပသ�က�တငခန မ�နးသ�း��ေထာငဖနတးြဖညစတပာအ�ကားအေြခစ�ကစခနးတဖကမ�သ�တ�ရ function က�များအတကမ��မြဖစဖ�စညးပ�။

စာမျက��ာ ၁၀၃

သငေလလာသ��ခသညအတ�ငး၊ သက��တစခ�အတငး��သတငးအချကအလကစးဆငးမ�သည DNA မ� RNA အထြဖစသညပ��တနး။ က�းယ�ြခငး��င RNA ဟ�ေခ�ေသာလ�ပငနးစ�တစခ�တင DNA သည mRNA ဖ�စညးပ�က�ေဖာြပသညဘာသာြပနချကဟ�လ�သများေသာလ�ပငနးစ�တစခ�တငပ��တနးဖ�စညးပ�က�အဆ�းအြဖတေပးသည။ ၎ငးက�လ�သများသညသက��အားလ�းအတကမ�နကနေသာအသကတာ၏ဗဟ�တရားေသအယ�ဝါဒ၊ သ�ေသာစညးမျ�းမ��ခငးချကဗ�ငးရပစက�းစကမ���ငဆကစပ။ ေပ�ေပါကပါတယ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

DNA အေ�ကာငးပ�မ�ေလလာရန၊ စ�းစမးေလလာပါ Howard Hughes ေဆးဘကဆ�ငရာဌာန BioInteractiveDNA က�၏ေခါငးစ�အေပ� ကာတနး ။

အပ�ငးအကျ�း

Nucleic acids များသညဆလကသ�ေသာဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�များက���န�ကားသညေဘဓာတများြဖငဖ�စညးထားေသာေမာလကျ�းများြဖစသညဌာနခ� �ငပ��တနးေပါငးစပ။ တစခ�ချငးစက�ေဘတစခ�စသည��ကထ��ဂျင pentose သ�ကား��ငဖ�စညးထားသညအေြခစ�ကစခနး��ငတစ ဦး ေဖာစဖတအ�ပစ�။ nucleic acids ၂ မျ�း��ပါတယ။ DNA န RNA ။ DNA က�ဆလ၏မျ�း�� းဗဇအေသးစတအစအစ�က�သယေဆာင��ငမဘများအေနြဖင (ပ�စအတက) မ�က�းစကေသာခ��မ�ဆ�နး၏) ။ ၎ငးတင�က�း��စေချာငး��ငဆန ကျငဘကအေြပး��စခ���သညဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငချတဆက��ငတစ ဦး ချငးစကတြခားြဖညစကလမး�န။ RNA တစခ�တညးြဖစပါတယေသာငတင�ပး pentose သ�ကားဓာတ (ribose)၊ ��ကထ��ဂျငဓာတပါဝငမ���ငေဖာစဖတအ�ပစ�တ� ြဖငြပ�လ�ပထားသည။RNA ပ��တနးေပါငးစပ��င၎ငး၏စညးမျ�းများတငပါဝငပတသကသည။ Messenger RNA (mRNA) က�က�းယ�ထားသညဒအငေအမ�သည�ျ�ကလယမ� cytoplasm သ�တငပ�သည၊ပ��တနး၏ေဆာကလ�ပေရး။ Ribosomal RNA (rRNA) သည site ၏��ငဗ�ဇ�မး၏အစတအပ�ငးြဖစသညလ�ေြပာငး RNA (tRNA) ပ��တနး၏ site က�မ�အမ�င��အကဆစသယေဆာငေသာလညးပ��တနးေပါငးစပေပါငးစပ။ microRNA ပ��တနးေပါငးစပဘ� mRNA ၏အသ�းြပ�မ�က�ထနးည�။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ဗဇေြပာငးလြခငးသည cytosine အား adenine ြဖငအစားထ�းသည။ ဘယလ�အကျ�းသကေရာကမယလ�သငထငသလဒအနေအဖ�စညးပ�မ�ာ��လမမညနညး

[link] Adenine သည cytosine ထကပ��ကး�ပး၎ငး��င တဖက၍ ေကာငးမနစာအေြခမခ��ငပါဆန ကျငကမးနားလမးအေပ� guanine ။ ဒါကဒအငေအက�ြပန ပားေစပါလမမယ။ DNA က�ြပ�ြပငအငဇ�ငးေတ mayထ�ေဖာငေဒး��ငးအသအမ�တြပ�ရန��ငမမ�နကနေ�ကာငးေဘက�အစားထ�း။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ဒအနေအ၏ေဘဓာတသည ________ ပါလမမည။

က။ ribose, uracil ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�ခ။ deoxyribose, uracil ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�ဂ။ deoxyribose, thymine ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�

Page 84: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 84/228

စာမျက��ာ ၁၀၄

။ ��ငဗ�ဇ�ငးများ၊

Nucleic အကဆစများတညေဆာကြခငးသည ________ ြဖစသည။

က။ သ�ကားခ။ ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးဂ။ peptides။ ေဘ

: D

အခမတ� ြပနမ�

RNA ��င DNA အ�ကားဖ�စညးတညေဆာကပ�ကြပားြခားနားမ�ကဘာေတလ။

ဒအငေအတင��စဆ helix ဖ�စညးပ���သည။ သ�ကား��ငေဖာစဖတတ�သည helix အြပငဘကတင��သည��င��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးအတငးပ�ငး၌���က၏။ ဒအငေအ၏ monomers များသညေဘdeoxyribose, ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနး (A, T, G ��င C) ေလးခ���ငေဖာစဖတပါဝငေသာအ�ပစ�။ RNA သညပ�မ�နအားြဖင single-stranded ြဖစ�ပး ribonucleotides ြဖငြပ�လ�ပသညphosphodiester ဆကသယမ�။ ribonucleotide တငေလးခ�အနကမ�တစခ�ြဖစေသာ��ငဗ�စ (pentose သ�ကား) ပါဝငသည��ကထ��ဂျငအေြခခများ (A, U, G ��င C) ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�။

RNA အမျ�းအစားေလးမျ�းကဘာေတလ။ သ�တ�ဘယလ�အလ�ပလ�ပသလ။

RNA အမျ�းအစားေလးမျ�းသည messenger RNA, ribosomal RNA, transfer RNA ��င microRNA တ� ြဖစသည။Messenger RNA သညဆလလ�ပ��ားမ�များက�ထနးချ�ပေသာ DNA မ�သတငးအချကအလကများက�သယေဆာငသည။mRNA သညပ��တငးများ��င rRNA ��င tRNA တ� ြဖငဖ�စညးထားေသာ��ငဗ�ဇ�မးများ��ငဆကသယသညမ�နကနေသာအမ�င��အကဆစက�ပ��တနးများစ�စညးရာေနရာသ�လ�ေြပာငးေပးသည။ microRNA ဟာထနးည�ဘာသာြပနချကအတက mRNA ရ����ငမ�။

ေဝါဟာရ

deoxyribonucleic acid (DNA)ဆလများ၏မျ�း�� းလ�ကသတငးအချကအလကသယေဆာငေသာက� double-helical ေမာလကျ�း

messenger RNA (mRNA)ပ��တနးအတငး�� DNA မ�သတငးအချကအလကများက� DNA မ�သတငးအချကအလကများက�သယေဆာငေပးေသာ RNAေပါငးစပ

nucleic acidဆလတစခ�၏မျ�း�� းဗဇအေသးစတပ�စက�သယေဆာငေပးေသာဇဝေဗဒဆ�ငရာ macromolecule ��ငဆလ၏လ�ပငနးေဆာငတာများအတက��န�ကားချကသယေဆာင

ေဘnucleic acids ၏ monomer; pentose သ�ကားဓာတ၊အ�ပစ�များ��င��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနး

မဂ�လာပါ

စာမျက��ာ ၁၀၅

polynucleotide အတ�တကက�ငထားေ�ကာငး covalent ဓာတ�ေ��ာင�က�းချတဆကအမနးချငး၏ pentose သ�ကား��စခ�ချတဆကေနတေဖာစဖတအ�ပစ���ငအတ�ချညေ��ာငေဘ

polynucleotideေဘ၏��ညလျားေသာကငးဆက

ပ�လငးDNA ��င RNA ����ကထ��ဂျငအေြခြပ�အမျ�းအစား၊ adenine ��င guanine purines ြဖစ�ကသည

Page 85: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 85/228

pyrimidineDNA ��င RNA ����ကထ��ဂျငအေြခြပ�အမျ�းအစား၊ cytosine, thymine ��င uracilpyrimidines ြဖစ�ကသည

ribonucleic acid (RNA)ပါ ၀ ငပတသကေနသညေမာလကျ�းတစခ�ြဖစေသာ single-stranded မ�ကာခဏြပညတငးအေြခြပ�အေြခခေမာလကျ�းပ��တနးေပါငးစပ

��ငဗ�ဇ�မးများအား RNA (rRNA)အဆ�ပါ mRNA ��င��ငဗ�ဇ�မးများအားသငေလျာေသာ alignment က�ေသချာေ�ကာငး RNAပ��တနးေပါငးစပစ�အတငး��င peptide ချတဆက၏ဖ�စညးြခငး catalyzes

က�းယ�messenger က� RNA DNA က�တစ ဦး template က�အေပ� ြဖစေပ�လာေသာမ�တဆငြဖစစ�က�

လ�ေြပာငး RNA (tRNA)activated အမ�င��အကဆစများသယေဆာငေသာ RNA သညပ��တငးဓာတေပါငးစ�သညေနရာသ�ေရာက��သည��ငဗ�ဇ�မး

ဘာသာြပနချကထညပါRNA ပ��တနး၏ဖ�စညးြခငးက���န�ကားေပးေသာမ�တဆငြဖစစ�က�

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-တ� ြပနမ� "title =" အခမတ� ြပနမ� "(က) ��ာေခါငးအေက�ဆလများ (အလငးဏ���ငအတ��ကည��အားေပး), (ခ)(အလငးဏ�ြဖင�ကည��။ ရေသာ) �ကကသနဆလများ��င (ဂ) Vibrio tasmaniensis ဘကတးရးယားဆလများစကငဖတစစေဆး��ငသညအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးမ�တဆင) သညအလနကြပားြခားနားေသာသက��များထမ�ြဖစသညအေြခခဆလဖ�စညးပ�၏အချ� �ဝေသသလက�ဏာများ။ (ခရကဒစ - Ed Uthman မ�ြပ�ြပငြခငး၊MD; အေ�ကးခ - Umberto Salvagnin မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကးက c: အားြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမat the Anthony D'Onofrio, William H. Fowle, Eric J. Stewart ��င Lewis Lab မ� Kim Lewisအေ���ေြမာကပ�ငးတက� သ�လ၊ Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

စာမျက��ာ ၁၀၆

Russell)

Page 86: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 86/228

သင၏မျကလ�းများက�ပတ�ပးအ�တနရက�ပ�ေဖာပါ။ ေ�ကာငး၏အေြခခအေဆာကအ ဥ ပတပငတားဆးမ�ကဘာလ�မ�� �� းလား သငတနးတစခ�တညးအ�တ။ သငခ��ာက�ယသညအ�တနရတစခ�ကသ�အေြခခြဖစသညသင၏ခ��ာက�ယ၏တညေဆာကမ�အ�တြမစများသညဆလများြဖစသည။

သငက�ယခ��ာတငဆလများစာ���ပးတစခ�စသညသတသတမ�တမ�တရညရယချကများအတကအထ�းြပ�ထားသည။ သကသ� အမတစလ�းသညလ�က�ယခ��ာြဖစေသာေဆာကလ�ပေရးပစ�ညးများအမျ�းမျ�းြဖငြပ�လ�ပထားသညအများအြပားဆလအမျ�းအစားများမ�ေဆာကလ�ပခသည။ ဥပမာအားြဖင၊ epithelial cells သညမျက��ာြပငက�ကာကယေပးသညက�ယခ��ာ��ငအတငး��က�ယတငးအဂ� ါ��ငအေခါငးေပါကများက�ဖ�းအ�ပေပးသည။ အ��းဆလေတက�ညေပးသညက�ယခ��ာက�ေထာကပ�ပးကာကယပါ။ က�ယခအားစနစ၏ဆလများသညကျ�းေကျာဗကတးရးယားများက�တ�ကခ�ကသည။ထ�အြပငေသး��ငေသးဆလများသညအာဟာရ��ငေအာကစဂျငများက�တစေလ�ာကလ�းသယေဆာငသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒက�ဖယ��ားေနစ�ခ��ာက�ယ။ ဤအဆလအမျ�းအစားတစခ�ချငးစက�အေရးပါေသာအခနးကဏ plays မ�ပါဝငသညခ��ာက�ယ၏�ကးထားမ�၊ ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ���ငေနစ�ေနစ�ထနးသမးေစာငေ��ာကမ�ကာလအတငး။ �ကားမ�သ�ေသာအလနများြပားေသာသက��အားလ�း၏သက��အားလ�းမ�ဆလများပငကြပားသညဘကတးရးယား၊ �ကကသနန��ငလ�သားများကသ�အချ� �ေသာအေြခခလက�ဏာများ��သည။

ဆလများက�ေလလာြခငး

စာမျက��ာ ၁၀၇

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• သက��ဆလများ၏အခနးကဏDesက�ေဖာြပပါ• အလငး microscopy ��င electron microscopy ��ငးယ����ငးယ��ပါ• ဆလသအ�ရအ��စချ�ပ

ဆလတစခ�သညသက��များ၏အေသးငယဆ�းယ�နစြဖစသည။ တ ဦး တညးက�ဖနဆငး��မ��တစ ဦး ကသက��အရာဆလ (ဘကတးရးယားကသ�) သ�မဟ�တများစာေသာဆလ (လ�သားကသ�) က�သက��ဟ�ေခ�သည။ ထ�ေ�ကာငဆလေတအားလ�းသက��များ၏အေြခခအေဆာကအ ဥ လ�ပကကြဖစ�ကသည။

တစခ���ငတစခ�အြပနအလ�နဆကသယ�ပးမ�ေဝေသာဆလများစာတစသ��းများစာသညေပါငးစပ။ တစသ��းေပါငးစပြခငး (သင၏အစာအမ၊��လ�း (သ�) ဦး ေ��ာက��ငများစာေသာက�ယတငးအဂ� ါများသညအစာေြခကသ�ေသာက�ယတငးအဂ� ါစနစတစခ�က�ဖ�စညးသညေသးေ�ကာစနစ, ဒါမ�မဟ�တအာ��ေ�ကာစနစ) ။ အများအြပားလညပတမ�စနစများအတ�တ� (လ�သားတစ ဦး ကသ�) တစ ဦး သက��ဖ�စညးထားပါသည။ ဒေနရာမ�ာငါတ�ဆနးစစပါလမမယဆလများ၏ဖ�စညးပ���င function က�။

ဆလအမျ�းအစားများစာ��သည၊ အားလ�းသညကျယြပန ေသာအမျ�းအစား��စမျ�းခြခားထားသည။prokaryotic ��င eukaryotic ။ ဥပမာအားြဖငတရစ�ာန��ငအပငဆလများက�ခြခား��ငသညeukaryotic ဆလများအြဖစဘကတးရးယားဆလများက� prokaryotic အြဖစသတမ�တသည။ မြပ�မဆလတစခ�သည prokaryotic (သ�) eukaryotic ဟ�တမဟ�တက�ဆ�းြဖတရနစ��နးများက�ေဆးေ�းြခငး၊ဇဝေဗဒပညာ��ငေတဆလေတက�ဘယလ�ေလလာသလဆ�တာက�အရငေလလာ�ကညရေအာင။

ဏ��ကညြခငး

ဆလအရယအစားကြပားသည။ �ခငးချကအနညးငယ မ�လ၍ ဆလတစခ�ချငးစက�မျကလ�းြဖငမြမင��ငပါ။ဒါေ�ကာငသပ�ပညာ��ငများသည၎ငးတ�ေလလာရနအဏ��ကညမ�နေြပာငး (micro- =“ small”; -scope =“ to the �ကည to”) က�အသ�းြပ��ကသည။မ�ကခ��စက�ပသညအရာဝတ� �တစခ�က�ချ�ေပးေသာကရယာတစခ�ြဖစသည။ ဆလေတရဓာတပ�အများစ�က���ကက�းထားတယမ�ကခ��စက�ပနအတ�ဒ��ပပ�ေတက�မ�ကခ��ဂရပေတလ�လညးေခ� ��ငပါတယ။

မ�ကခ��စက�ပ၏မ�နဘလ�းများ၏မျကလ�းများသညအသ�းြပ�သ�ြမငေသာ��ပပ�၏လမးေ�ကာငးက�ေြပာငးလေစသည။ ကညာဘကြခမး��ငအဏ��ကညမ�နေြပာငးေပ�တငညာဘကမျက��ာကျေနေသာနမ�နာေဇာကထ�းေပ�လာလမမည -အဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖင�ကည��ေသာအခါဘယဘက��ငေအာကဘကထားကာအြပနအလ�န�ကညပါ။ အလားတ�လ�ငဆလ�ကက�ဏ��ကည��ေနစ�ဘယဘကသ�ေ���သည။ ၎ငးသညမ�နသည၊ မ�နသညဆ�ပါစ� ေရ�လျားသားပ�ေပ�သည။ အဏ��ကညကရယာ��စခ�က�အသ�းြပ�ေသာေ�ကာငြဖစသည

Page 87: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 87/228

မ�နဘလ�းပ�ရပက�ချ�ရန။ အလငးကမ�နဘလ�းက�ြဖတသနးတပ�စေ�ကာင \ tဒမ�နဘလ�း��စခ�စလ�းရစနစက inverted image (binocular, ဒါမ�မဟ�တ dissecting microscopes) က�ထ�တတယ။အလားတ�ထ�းစ၌အလ�ပလ�ပေပမယေနာကဆ�းေစသညထပမချ�စနစပါဝငသညပ�ရပသညေြဖာငမတပ�ရသည။

အလငးအဏ��ကညမ�နေြပာငး

သငအားဆလအရယအစားက�သေစရနပ�မ�နလ�ေသးနဥသည ၈ သနး၏တစသနးခန ��သညအချငးမတာသ�မဟ�တ��စမ�ကခ��မတာ (��စμmအြဖစအတ�ေကာက); တစ pin က�၏ ဦး ေခါငးသညအချငးတစမတာ (၂ မလမတာ) ခန ၏��စပ�တစပ�ခန ။ ဆ�လ�သညမ�ာေသးနဥ ၂၅၀ ခန ြဖစသညဆလတစ ဦး pin က�၏ ဦး ေခါငးေပ� fit ��ငဘ�း။

စာမျက��ာ ၁၀၈

ေကျာငးသားမ�ကခ��စက�ပအများစ�က�အလငးဏ�များအြဖစခြခားထားသည။[link]က ) ြမင��ငအလငးြဖတသနး��ငနမ�နာ�ကည��ရနအသ�းြပ�သ�က� enable လ�ပဖ�မ�နဘလ�းစနစကတဆငင�ေနသည။ အလငးဏ�သက��များက��ကည�� ြခငးအတကအကျ�း��သည၊ သ�ေသာတစ ဦး ချငးစဆလများသညေယဘ�ယျအားြဖငြဖစသညပငလငးြမငသာ, သ�တ�ရအစတအပ�ငးများက�သ�တ�အထ�း��ငအတ�ေရာငစ�ေန�ကသညမဟ�တလ�ငကြပားြခားနား�ကသညမဟ�တအစနးအထငး။ အစနးအထငးသ�ေသာများေသာအားြဖငဆလေတေသဆ�းသည။

ဘ� �က�ေကာလပဓာတခခနးတငအများအားြဖငအသ�းြပ�ေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးသညအြမငဆ�းအထ��သညခန မ�နးေြခအားြဖင 400 �ကမ။ microscopy တငအေရး�ကးေသာအချက��စချကမ�ာ magnification ြဖစသည��ငပါဝါေြဖ��ငး။ Magnification သညအရာဝတ� �က�ကျယဝနးေစသညလ�ပငနးစ�ြဖစသည။Power Resolving သညအဏ��ကညမ�နေြပာငးတစခ���ငကပလျကဖ�စညးပ���စခ�က�ခြခား��ငစမးြဖစသညသးြခား: resolution ြမငေလေလပ�၏��ငးလငးမ���ငအေသးစတများေလေလြဖစသည။ ဘယအချနမ�ာေရန��စြမ��ပြခငးမျကကပမ�နများသညေသးငယေသာအရာဝတ� �များက�ေလလာရနအသ�းြပ�သညအ�ကမ ၁၀၀၀ ဆယလ�လာဖ�စညးပ���ငလ�ပေဆာငမ�က�ပ�မ�နားလညေစရနသပ�ပညာ��ငများပ�မ�နအားြဖငအလကထရနဏ�က�အသ�းြပ�သည။

(က) ေကာလပဇဝေဗဒဓာတခခနးတငအသ�းြပ�ေသာအေသးစားအဏ��ကညမ�နေြပာငးများသညဆလများက�တ�းပားေစသညခန မ�နးေြခအားြဖငအ�ကမေပါငး 400 ��င 200 ခန nanometer ၏ resolution ��သည။ (ခ) အလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးများသည ၁၀၀,၀၀၀ x ��ငပ�မ�ြမငမားေသာချ�ထငမ�က�ေပးစမး��င�ပး resolution မ�ာ ၅၀ ြဖစသညpicometers ။ (credit a: "GcG" / Wikimedia Commons မ�ြပ�ြပငြခငးအလ�ပ၊ ခ) ခ

Evan Bench မ�ြပ�ြပငမမးမမ�)

အလကထရနဏ�

အလငးဏ���ငမတ�ဘအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငး ([link]ခ ) အလကထရနတစေရာငြခညက�သ�းပါအစားအလငးတစေရာငြခည၏။ ၎ငးသညပ�မ�ြမငမားေသာချ� ြခငးများက�ခငြပ���သာမက၊အေသးစတ ( [link]), ဒါေ�ကာငလညးပ�မ�ြမငမားေြဖ��ငးပါဝါက�ေပးစမးသည။ အဆ�ပါြပငဆငထားရနအသ�းြပ�ေသာနညးလမးအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖင�ကည��ရနနမ�နာသညထ�နမ�နာက�ေသေစသည။ အလကထရနေတတ�တယေလဟာနယထတငအေကာငးဆ�းေရ�လျားေနေသာလ�ငးအလျား (ဖ�တနထကတ�ေတာငးေသာ) သက��ဆလများမြဖစ��ငပါအလကထရနဏ���ငအတ��ကည��အားေပး�ကသည။

စကငဖတစစေဆးသညအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးတငအလကထရနေရာငြခညတစခ�သညဆလတစခ�၏အ��အြပားလ�ညပတသားသညဆလမျက��ာြပငဝေသသလက�ဏာများ၏အေသးစတက�မျက��ာြပင။ တစထ�တလ�ငအလကထရနဏ�၌တည၏,အလကထရနေရာငြခညသညဆလက�ထ�းေဖာက�ပးဆလတစခ�၏အတငးပ�ငးဖ�စညးပ�က�အေသးစတေဖာြပထားသည။ အြဖစမငးစ�းစား�ကည��ငတယ၊ အလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးများသညသသသာသာ ပ�၍ �ကးမား�ပးေဈး�ကးသညအလငးဏ�။

Page 88: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 88/228

စာမျက��ာ ၁၀၉

(က) ဤ ေဆာလမနလာ ဗကတးရးယားများသညအလငးေရာငြဖင�ကည��သညအခါအလနေသးငယေသာခရမးေရာငအစကများအြဖစေပ�လာသညဏ�။ (ခ) ဤစကငဖတစစေဆးသညအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖငမ�တတမးတငထားေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးသည Salmonella ဘကတးရးယား မအနေရာင) လ�ဆလများ (အဝါေရာင) ကျ�းေကျာ။ subfigure (ခ) ကြပသတယျကြပားြခားနားေသာ Salmonella နမ�နာ (က) subfigure ��င� �ငးယ��လ�ငသင��ငးယ���ကည��ငသညချ� ြခငး��ငအေသးစတအတကတ�း။ (ခရကဒစ - CDC / လကနကက�ငတပဖ�များ၏အလ�ပြပ�ြပငြခငးေရာဂါေဗဒ Institute, ချားလစ N. လယသမား, ေကျာကေတာငဓာတခခနး; ခခNIAID, NIH မ�ြပ�ြပငမမးမြခငး၊ Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဆလအရယအစား��ငပတသကေသာအြခား��ေထာငတစခ�အေနြဖင ဤ site တင HowBig က�အြပနအလ�နဆကသယပါ ။

ဆလသအ�ရ

ယေနက���ပတ�အသ�းြပ�ေနေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးများသည ၁၆၀၀ ြပည��စများ၌အနတ�နမ�အသ�းြပ�ခသညအရာများထကပ�မ���ပေထးသညမ�နဘလ�းများက�က�မးကျငစာက�မးကျငေသာဒတချေဈးဆ�ငပ�င��င van Leeuwenhoek ။ ေနေသာလညးယခ�သ�၏ေ��းေဟာငးမျကကပမ�နများ van Leeuwenhoek ၏ကန သတချကများသည protista လ�ပ��ားမ�များက�ေလလာခသည(single-cell organism အမျ�းအစား) ��ငသ�ကပ�းအားသ�တ◌�တရစ�ာနသားေကာငများဟ�ေခ�ဆ�ခသည။

၁၆၆၅ ခ���စ Micrographia လ�ေခ�တထ�တေဝ မ�မ�ာ စမးသပသပ�ပညာ��ငေရာဘတဟတခကတထငခတယမ�နဘလ�းမ�တဆငေဖာဆ�တစ���း�ကည��ေသာအခါသ�ေလလာေတ� �� box- တ�အေဆာကအ ဥ များအတကေဝါဟာရက� "ဆလ" ။၁၆၇၀ ြပည��စများတင van Leeuwenhoek သညဘကတးရးယား��င protozoa တ�က���ာေဖေတ� ��ခသည။ မ�နဘလ�းအတကေနာကပ�ငးတငတ�းတကလာ,မ�ကက��စက�ပတညေဆာကြခငး��ငစနးထငးေစေသာနညးစနစများကအြခားသပ�ပညာ��ငများအားအချ� �က�ေတ� ြမငေစသညဆလအတငးပ�ငးအစတအပ�ငးများ။

၁၈၃၀ ြပညလန��စများေ��ာငးပ�ငးတင��က�ေဗဒပညာ��င Matthias Schleiden ��ငသတ� ေဗဒပညာ��င Theodor Schwann တ� ြဖစ�ကသညတစသ��းများက�ေလလာြခငး��ငသက��အားလ�းြဖစေ�ကာငးေဖာြပထားသညေပါငးစညးထားသညဆလသအ�ရက�တငြပခသညဆလတစခ� (သ�) တစခ�ထကပ�ေသာဖ�စညးမ�သညဆလအသစ၏အသကတာ၏အေြခခယ�နစတစခ�ြဖစသည���ပးသားဆလ။ Rudolf Virchow သညေနာကပ�ငးတငဤသအ�ရအတကအေရး�ကးေသာပပ�းမ�များြပ�လ�ပခသည။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၁၁၀

Cytotechnologist Pap smear လ�ေခ�တေဆးစစချကတစခ�အေ�ကာငး�ကားဖ�းလား။[link])? ဒမ�ာစမးသပမ�တစဆရာဝနတစဦးလ�နာများ၏သားအမသားအမေခါငးထမ�ဆလ၏ေသးငယတနမ�နာယ� န ကပ�ေပးcytotechnologist သညဆလများက�စနးထင�ပးမညသညေြပာငးလမ�အတကမဆ�၎ငးတ�က�စစေဆးသညဒါကသားအမေခါငးကငဆာဒါမ�မဟ�တပ�းမ �ားက�းစကမ�က���နြပ��ငတယ။

Cytotechnologists (cyto- =“ cell”) သညဆလများက�ဏ�ြဖငေလလာ�ပးပညာ��ငများြဖစသည

Page 89: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 89/228

စာေမးပ��ငအြခားဓာတခခနးစမးသပမ�။ သ�တ�ဘယဆလေြပာငးလမ�က�ဆ�းြဖတရနေလကျငသင�ကားေန�ကသညပ�မ�နကန သတအတငး��ငပ�မ�နမဟ�တေသာေနေသာြဖစ�ကသည။ သ�တ�၏အာ��သညသားအမေခါငးဆလများ��ငသာသကဆ�ငသညမဟ�တပါ။သ�တ�ကအဂ� ါအားလ�းမ�လာတဆယလ�လာနမ�နာေတက�ေလလာတယ။ သ�တ�ပ�မ�နမဟ�တေသာသတထားမေသာအခါ,သ�တ�သညေရာဂါ��ာေဖေတ� ����ငေသာေဆးဘကဆ�ငရာဆရာဝနြဖစေသာေရာဂါေဗဒပညာ��င��ငတ�ငပငသည။

Cytotechnologists သညလ�တ�၏အသကက�ကယတငရနအဓကအခနးကဏ play မ�ပါ ၀ ငသည။ ပ�မ�နမဟ�တေသာအခါေစာေစာစးစး��ာေဖေတ� ��ခလ�ငလ�နာ၏က�သမ�က�ြမနြမနဆနဆနစတင��ငသည၊ေအာငြမငေသာရလဒ၏။

ဤေသးငယေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖင�ကည��ေသာဤသားအမေခါငးကငဆာဆလများက� Pap မ�ရ��သညsmear ။ ပ�မ�နဆလေတဘယဘကမ�ာ��တယ။ လကျာဘက��ဆလများသညလ�က�က�းစကသညpapillomavirus (HPV) ။ ေရာဂါက�းစကခရသညဆလများပ��ကးသညက�သတြပ�ပါ။ ထ�အြပငဤဆလတစခ�ချငးစတစခ�ထကတစခ�မ�ာ�ျ�ကလယ ၂ ခ���တယ။ (အေ�ကး: Ed ကအားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမUthman, MD; Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)

အပ�ငးအကျ�း

ဆလတစခ�သညဘဝ၏အငယဆ�းယ�နစြဖစသည။ ဆလအများစ�သညအလနေသးငယေသာေ�ကာင၎ငးက�မြမင��ငပါအဝတအချညးစညး။ ထ�ေ�ကာငသပ�ပညာ��ငများသညဆလများက�ေလလာရနအဏ��ကညကရယာများက�အသ�းြပ��ကသည။ အလကထရနဏ�ေပးပ�မ�ြမငမားေသာချ� ြခငး၊ ပ�မ�ြမငမားေသာ resolution ��ငအလငးဏ�များထကပ�မ�အေသးစတကျြခငးတ� ြဖစသည။ အဆ�ပါစ�စညးဆလသအ�ရအရသက��အားလ�းသညဆလတစခ� (သ�) တစခ�ထကပ�စာဖ�စညးထားသည၊အသကတာ၏ယ�နစ��ငအသစဆလတညဆဆလကေနေပ�ထနး။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

စာမျက��ာ ၁၁၁

နမ�နာမ�ကခ��စက�ပမ�တဆငနမ�နာက��ကညေသာအခါသပ�ပညာ��ငများခြခားရန ________ က�အသ�းြပ�သညဆလများ၏တစ ဦး ချငးစအစတအပ�ငးများ။

က။ အလကထရနတစေရာငြခညခ။ ေရဒယ�သတ� �ကအ�ငဆ�တ�ပဂ။ အထ�းအစနးအထငး။ ြမငမားေသာအပ�ချန

________ သညဘဝ၏အေြခခယ�နစြဖစသည။

က။ သက��ခ။ ဆလဂ။ တစသ��း။ က�ယတငးကလစာေတက�

အခမတ� ြပနမ�

Page 90: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 90/228

သင၏ေနစ�ဘ ၀ တငအချ� �ေသာကရယာများသညအချ� �အတကအေကာငးဆ�းြဖစသညက�သငသတြပ�မေပမညအေြခအေနများ။ ဥပမာအားြဖငသငဟာဇနးတစဇနးက�သ�း�ပးဟငးချ�က�စားဖ�ခကရငးတစဇနးထကဇနးက�သ�းပါလမမယဟငးချ�တစခကရငးခ၏ tines အ�ကားေချာမယလ�ေနစ�, scooping များအတကပ�ေဖာထားသည။ စြပအသ�းြပ�မ�တ�ရယာများသညလညးသပ�ပညာတငအကျ�းဝငသည။ ဘယအေြခအေနမျ�းမ�ာအလငးဏ�သ�း�ပးသ�းမ�ာလဘာေ�ကာငလ။

ေသးငယေသာသက��တစမျ�းက��ကညေသာအခါအလငးဏ��ကညကရယာသညအထ�းသြဖငအဘယအချနတငြဖစမညနညးဆလအေသးစတက�ထ�တေဖ� ဖ�စနးခတာြဖစပါတယ။

ဘယလ�အေြခအေနမျ�းမ�ာအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးက�အသ�းြပ�မလ။ ဘာေ�ကာငလ။

အေသးစတအချကအလကများက��ကည��လ�ပါကစကငဖတစစေဆး��ငေသာအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးသညအေကာငးဆ�းြဖစသညဘာလ�လဆ�ေတာသ�ရအလကထရနေရာငြခညကမျက��ာြပငက�ြပနလ�ညပတသားတယပ�က�ပ�ေပးပါ

အဘယအေြခအေနမျ�းတငဂယာအလကထရနအဏ��ကညမ�နဘလ�းသညအေကာငးဆ�းြဖစသနညး၊ အဘယေ�ကာငနညး။

ဆလ၏အတငးပ�ငးဖ�စညးတညေဆာကပ�က��ကည��ရနထ�တလ�ငေသာအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးသညဘာလ�လဆ�ေတာအတငးပ�ငးဖ�စညးတညေဆာကပ�ေတာေတာများများကအလငးမြမင��ငတအေြမ�းပါးေတ��တယဏ�။

ဤအဏ��ကညမ�နေြပာငးအမျ�းအစားတစခ�စ၏ေကာငးကျ�း��ငဆ�းကျ�းများကားအဘယနညး။

အလငးဏ�များ၏အားသာချကများမ�ာ၎ငးတ�က�အလယတက�ရ����ငသည၊ဆလေတက�မသတန။ သ�ေသာပ�မ�နအလငးဏ�အနညးငယပမာဏအနညးငယသာကန သတထားသညသ�တ�ထ�တေဖ� ��ငပါတယအေသးစတ။ ��ပေထးတအေသးစတအချကအလကေတက��ကညလ�ရလ�အလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးေတ၊သ�ေသာ၎ငးတ�သည�ကးမား�ပးအက�နအကျများ�ပးမ�ကခ��စက�ပစစေဆးြခငးအတကြပငဆငမ�ကေသေစသညနမ�နာ။

စာမျက��ာ ၁၁၂

ေဝါဟာရ

ဆလသအ�ရေပါငးစညးဆလသအ�ရက��ကညပါ

အလကထရနဏ�လနအလကထရနတစေရာငြခညသ�း�ပးအရာဝတ� �က�ချးြမ�ငတတ�ရယာ��ငနမ�နာတစခ�က�ြမငေယာငရနမ�နဘလ�းစနစတစခ�မ�တစဆငင� �ကည

အလငးဏ�ြဖတသားတေရာငြခညြမငရတအလငးက�သ�း�ပးအရာဝတ� �က�ချးြမ�ငတကရယာတခ�ြဖစတယနမ�နာတစခ�က�ြမငေယာငရနမ�နဘလ�းစနစတစခ�မ�တစဆငင� �ကည

ဏ�အရာဝတ� �က�ချ�ထငေသာတ�ရယာ

ေပါငးစညးဆလသအ�ရဇဝေဗဒဆ�ငရာအယ�အဆအားလ�းသညသက��အားလ�းက�တစခ� (သ�) ဖ�စညးထားေ�ကာငးေဖာြပသညဆလေတ၊ ဆလအသကတာ၏အေြခခယ�နစြဖစ၏ ��ငဆလအသစများက�တညဆထမ�ေပ�ထနးဆလေတ

Prokaryotic ဆလများဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• prokaryotic ��င eukaryotic သက��အမညနမ�နာ• Prokaryotic ဆလများ��င eukaryotic ဆလများက���ငးယ����ငးယ��ပါ• ဆလအမျ�းမျ�း၏ေဆမျ�းအရယအစားက�ေဖာြပပါ• ဆလများသညအဘယေ�ကာငေသးငယရမညက���ငးြပပါ

ဆလများသညကျယြပန ေသာအမျ�းအစား��စခ�ြဖစသည prokaryotic ��င eukaryotic ြဖစသည။ သာအဓကအားြဖင Bacteria ��င Archaea ၏ domains များ၏ Single- ဆလသက��ြဖစ�ကသညprokaryotes (ခြခားသည - "မတ�ငမ"; -kary- = "�ျ�ကလယ") အြဖစခြခား။ တရစ�ာနများ, အပငများ,မ�များ��ငပ��တကစတငများသည eukaryotes (eu- =“ true”) ြဖစ�ပး eukaryotic ြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသည။ဆလေတ။

Prokaryotic Cells ၏အစတအပ�ငးများ

Page 91: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 91/228

ဆလအားလ�းသညဘ�အစတအပ�ငး (၄) ခ�မ�ေဝသည။ ၁) ပလာစမာအေြမ�းပါးတစခ�အြပငဘကတငဖ�းအ�ပထားသညဆလ၏အတငးပ�ငးက�ပတ ၀ နးကျင��ငခြခားသည။ 2) တစ ဦး ပါဝငသညဟ� cytoplasmအြခားဆယလ�လာအစတအပ�ငးများက�ေတ� ��ရေသာဆလအတငး��ဂျယလကသ�ေသာ cytosol; ၃) ဒအငေအဆလများ၏မျ�း�� းဗဇပစ�ညး; ��င 4) ပ��တနး synthesize ေသာ��ငဗ�ဇ�မးများအား။ သ�ေသာprokaryotes နညးလမးများစာအတက eukaryotic ဆလများ��ငကြပားြခားနားသည။

Prokaryote ဆ�သညမ�ာ�ျ�ကလယကငးေသာ��း��ငး�ပးအများအားြဖငတစက�ယေရ (unicellular) သက��တစမျ�းြဖစသည။အြခားမညသညအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ organelle ။ ကျေနာတ�မ�ကာမဒသသသာသာေ�ကာငးက��ကည��ရနလာ�ကလမမညeukaryotes အတကကြပားြခားနားေသာ။ Prokaryotic DNA က�ဆလ၏အလယပ�ငးတငေတ�ရသည။�ျ�ကလယ� ([link]) ။

ဤပ�သည prokaryotic cell ၏ေယဘ�ယျဖ�စညးပ�က�ြပသည။ prokaryotes အားလ�းမ�ာ��သညတစ ဦး nucleoid, ��ငဗ�ဇ�မးများ, ဆလအေြမ�းပါးများ��ငဆလ�မ�� �� း၌တည���ပးခ��မ�ဆ�နး DNA က�။ The

စာမျက��ာ ၁၁၃

ြပထားသညအြခားအေဆာကအအ�များမ�ာအချ� � ��ေသာလညးအားလ�းမဟ�တပါ။

ဘကတးရးယား။

Prokaryotes အများစ�သည peptidoglycan cell wall ��ငများစာေသာ polysaccharide capsule ��သည( လငခ)) ။ ဆလနရသညအပ�အကာအကယတစခ�အြဖစြပ�သည၊��ငေရဓာတခနးေြခာကြခငးက�ကာကယေပးသည။ ေဆးေတာငသညဆလက�၎ငး၏အတငး��မျက��ာြပငများ��ငကပ��ငသညပတဝနးကျင။ အချ�� prokaryotes များတင flagella, pili သ�မဟ�တ fimbriae ��သည။ Flagella အတကအသ�းြပ��ကသညေနရာတခ�။ Pili ဟ�ေခ�ေသာမျ�းပားအမျ�းအစားစ�အတငးမျ�း�� းဗဇပစ�ညးဖလ�ယဖ�အသ�းြပ��ကသညconjugation ။ Fimbriae က�ဆလများ��ငချတဆကရနဘကတးရးယားများကအသ�းြပ��ကသည။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

အဏ�ဇဝေဗဒပညာ��ငမညသ�မဆ�က�းစကတတေသာက�းစကပျ� ��မ�က�ကာကယရနအေရးယ���ငသညေရာဂါများသညသ�သ�မဟ�တသ�မ၏လကများက�ေဆးေ�ကာရနြဖစသည။ အဘယေ�ကာင? အဏ�ဇဝေဗဒ (သက��သ�တ�သညအလနေသးငယေသာေ�ကာင)ေနရာအ����ပါတယ) သာဏ���ငေတ� ြမင��ငပါသည။ သ�တ�သညသင၏တခါးလကက�ငများ၊ ေငများေပ�တငသငေနထ�င�ကသညလက��ငများစာေသာအြခားမျက��ာြပငများ။ တစစ�တစ ဦး ကသ�၏လကထသ�� �ာေချြခငး��ငတခါးလကက�ငက�ထမလ�င၊�ပးေတာအဒတခါးလကက�ငက�ထလ�ကရင��ာေချအခ�ကပ�းမ �ားေတပါအခ�သငလကေပ�မ�ာ သင၏လကများက�သင၏ပါးစပ၊ ��ာေခါငးသ�မဟ�တမျကလ�းများအထတ�ထလ�င၎ငးေရာဂါပ�းမ �ားများသညေတ� ��ငသညမငးခ��ာက�ယထဝင�ပးမငးက�ေနမေကာငးြဖစေစ��ငတယ

သ�ေသာေရာဂါပ�းမ �ားအားလ�း (ေရာဂါပ�းမ �ားများဟ�လညးေခ�သည) မဟ�တပါ။ အများစ�မ�ာအမ�နတကယြဖစသညအကျ�း��ေသာ။ သငအ�တငဗတာမငေကြဖစေစေသာပ�းမ �ားများ��သည။ အြခားေသးငယေသာသက��များ��သညဘယာ��ငစပျစရညက�ကေစာေဖာကေလ��တယ။

အဏ�ဇဝေဗဒပညာ��ငများသညပ�းမ �ားများက�ေလလာသညသပ�ပညာ��ငများြဖစသည။ အဏ�ဇဝေဗဒပညာ��ငအေတာများများက�လ�က��ငပါတယအလ�ပအက�ငများ။ သ�တ�သညအစားအစာလ�ပငနးများတငသာမကဘတရစ�ာနေဆးက�သေရးလ�ပငနးတငလညးအလ�ပလ�ပက�င�ကသည��ငေဆးဘကဆ�ငရာလယြပင။ သ�တ�သညေဆးဝါးက�သမ�ကဏworkတငအလ�ပလ�ပ�ပးသ�ေတသနတငအဓကအခနးကဏ serving မ�ပါဝငသညက�သရနအသ�းြပ���ငသညပantib◌ဇဝေဆးသစရငးြမစများက�ေဖာထ�တြခငးြဖငဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�ဘကတးရးယားက�းစကမ�။

ပတဝနးကျငဆ�ငရာဇဝေဗဒပညာ��ငများသညအထ�းေရးချယထားေသာသ�မဟ�တအသ�းြပ�ရနနညးလမးအသစများက���ာေဖလမမညေြမဆလ�ာ��ငေြမေအာကေရမ�ညစညမးြခငးက�ဖယ��ားရနမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာအငဂျငနယာဆ�ငရာအဏ�ဇဝများြဖစသည

Page 92: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 92/228

စာမျက��ာ ၁၁၄

အြဖစညစညမး site များမ�အ��ရာယ��ေသာြဒပစင။ ဤပ�းမ �ားများက�အသ�းြပ�သညbioremediation နညးပညာများ။ အဏ�ဇဝေဗဒပညာ��ငများသညဇဝေဗဒဆ�ငရာဇဝေဗဒပညာတငလညးအလ�ပလ�ပ��ငသည။ဒဇ�ငး၊ တညေဆာကပ���ငအထ�းြပ�မ�အတကအထ�းဗဟ�သ�တ��ငထ�းထငးသြမငမ�က�ေပးသညဥပမာအားြဖင, ဘကတးရးယားကပေရာဂါ၏ကနပျ�တာေမာဒယများ။

ဆလအရယအစား

အချငး ၀.၁ မ� ၅.၀ မလမတာအ�ကား prokaryotic cells များသည eukaryotic cells ထကသသသာသာေသးငယသည။အချငး ၁၀ မ� ၁၀၀ μmအထ��သည။[link]) ။ Prokaryotes ၏ေသးငယေသာအရယအစားသ�တ�က�အထသ�ဝငေသာအ�ငးယနးများ��ငေအာဂနစေမာလကျ�းများဆလ၏အြခားအစတအပ�ငးများမ�အလျငအြမနပျ� ဖ�ခင ြပ�ပါတယ။အလားတ�ပင prokaryotic ဆလအတငးထ�တလ�ပေသာမညသညအမ�ကမဆ�လျငြမနစာပျ� � �� �ငသည။ ဒါမဟ�တဘ�းြမ�ငတငရနကြပားြခားနားေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�လ�ကေလျာညေထဖ� �ဖ�း�ပးေသာ eukaryotic ဆလေတအတကအမ�intracellular သယယ�ပ�ေဆာငေရး။

ဤပ�သညေလာဂရစသမစေကးေပ�တင��ငးယ��ထားေသာပ�းမ �ားများ၏အရယအစားက�ြပသညတစ ဦး ေလာဂရစသမစေကးအတကတ�းြဖစြခငး၏အေရအတက 10 ဆတ�းက�ယစားြပ�တယတ�ငးတာသည။ )

စာမျက��ာ ၁၁၅

ေယဘ�ယျအားြဖငေသးငယေသာအရယအစားသည prokaryotic ြဖစေစ၊ eukaryotic ြဖစေစဆလအားလ�းအတကလ�အပသည။ �ကပါစ� အဘယေ�ကာငဤသ� ြဖစသညက�ဆနးစစပါ။ ပထမ ဦး စာပ�မ�နဆလတစခ�၏andရယာ��ငပမာဏက�က���ပတ�သ�းသပ�ကမည။ အားလ�းမဟ�တဘ�းဆလများသညစကလ�းပ�သ�ာနကျေသာလညးအများစ�မ�ာနယပယတစခ�က�ခန မ�နး�ကသည။ သငမ�တမေကာငးမ�တေပမညနယပယတစခ�၏မျက��ာြပငforရယာအတကေဖာြမ�လာသည4πr 2 ြဖစသည ၊ သင၏အထကတနးေကျာငးဂျ�သေမ�တသငတနး ၊

Page 93: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 93/228

ယငး၏ volume အတ�ကျပ�ေသနညး4πrစ� 3 /3 ။ ထ�ေ�ကာငဆလတစခ�၏အချငးဝကတ�းလာသည��ငအမ�၎ငးသည၎ငး၏မျက��ာြပငြဖစသည၎ငး၏အချငးဝက၏စတ�ရနးအြဖစရယာတ�းြမ�ငေပမယ၎ငး၏အချငးဝက၏တ�းအြဖစ၎ငး၏အသအတ�းအကျယတ�းပားလာသည(အများ�ကးပ�လ�ငြမနစာ) ။ ထ�ေ�ကာငဆလတစခ�၏အရယအစားတ�းလာသည��ငအမ�၎ငး၏areaရယာ��ငပမာဏအချ�းအစား��သညေလျာနညးေစသည။ ဆလတစတ�းများ၏အသငသ�ာနခလ�ငဒတ�ညမ�အရေလ�ာကထားမယလ� ( [link က�]) ။ အကယဆလ�ကးထားလာသည��ငအမ�ပလာစမာအေြမ�းပါးသညမျက��ာြပငsufficientရယာလ�လ�ေလာကေလာကမရ��ပါတ�းြမ�ငအသအတ�းအကျယအတကလ�အပပျ� ��မ���နး။ တစနညးအားြဖငဆလတစခ��ကးထားလာသည��ငအမ�၊ဒထကအကျ�း��စာြဖစလာသည။ ပ�မ�ထေရာကေစရနနညးလမးတစခ�မ�ာခရနြဖစသည။ ေနာကနညးလမးကေတာတကျေသာအလ�ပများက�လ�ပေဆာငေ�ကာငး organelles ဖ� �ဖ�း။ ဤေရ�ကားလ�ကေလျာညေထ၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကေရးက� ဦး တညသားေစeukaryotic ဆလများဟ�ေခ�သညပ�မ�ေခတမေသာဆလများ။

အ��ပညာဆကသယမ�ဆလအရယအစားတ�းလာသည��ငအမ�၎ငး၏areaရယာ��ငပမာဏသညအချ�းအစားေလျာလာသညက�သတြပ�ပါ။ ဘယမ�ာလဆလတစခ�၏တ�းပားလာေသာပမာဏက�ေထာကပရနမျက��ာြပငicientရယာမလ�ေလာကြခငး၊ေသတယ လကဝဘကဆလ 1 မလမတာတစအသအတ�းအကျယ���ပး 3 န 6 မလမတာတစမျက��ာြပငဧရယာ 2 မျက��ာြပင��ငအတ�,-ရယာမ�အသအတ�းအကျယ 6 မ� 1 အချ�းအစား, ညာဘက��ဆလပမာဏသည 8 mm 3 ��င a ��သည၂၄ မလမတာ ၂ မျက��ာြပငအကျယ��ငမျက��ာြပငvolumeရယာမ�ပမာဏ ၃ ခ�အထ��သည

၁ ။

Prokaryotic cells ေတဟာ eukaryotic cells ထကအများ�ကးေသးငယတယ။ ေသးငယတဆလေတဘာအကျ�းေကျးဇ�းများလမမယဆလအေပ�အရယအစားအပ��ငး? �ကးမားေသာဆလအရယအစားသညမညသညအားသာချကများ��သနညး။

အပ�ငးအကျ�း

Prokaryotes များသညအဓကအားြဖင Bacteria ��င Archaea ဒ�မနးများ၏ဆလတစခ�တညးသက��များြဖစသည။Prokaryotes အားလ�းတငပလာစမာအေြမ�းပါးများ၊ cytoplasm၊ ribosomes ��င DNA တ�မပါ��ပါအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ။ အများစ�မ�ာ peptidoglycan ဆလနရများ���ပးများစာေသာ polysaccharide ��သညေတာင Prokaryotic ဆလများသညအချငး ၀.၁ မ� ၅၀ μmအထ��သည။

စာမျက��ာ ၁၁၆

ဆလတစခ�အရယအစားတ�းလာသည��ငအမ�၎ငး၏မျက��ာြပငtoရယာ��ငအသအတ�းအကျယအချ�းအစားကျဆငးလာသည။ ဆလလညး�ကးထားလာလ�င�ကးမားသညပလာစမာအေြမ�းပါးသည��နးက�ေထာကပရနလ�ေလာကေသာမျက��ာြပငhaveရယာ��လမမညမဟ�တပါတ�းြမ�ငအသအတ�းအကျယအတကလ�အပပျ� ��။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] Prokaryotic ဆလများသည eukaryotic ဆလများထကများစာေသးငယသည။ အဘယအားသာချကများေသးငယေပလမမညဆလအရယအစားဆလအေပ�အပ��ငး? �ကးမားေသာဆလအရယအစားသညမညသညအားသာချကများ��သနညး။

[link] ၀ တ ◌��များသညဆလအေသးများမ�တဆငပ�မ�လျငြမနစာပျ� � �� �ငသည။ ဆလအေသးများမလ�အပပါorganelles များြဖစေသာေ�ကာင၎ငးသည organelle က� ြဖတ၍ ၀ တ� �များရ��ရနစမးအငက�မလ�အပပါအေြမ�းပါး။ ဆလ�ကးများတငဆလြဖစစ�များက�ခြခားေပး��ငေသာ organelles များ��သညပ�မ���ပေထးေသာေမာလကျ�းများတညေဆာကပါ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

Prokaryotes သညအချ� �ေသာပစ�ညးများရ��ရန��ငစန ပစပစ�ညးများက�ဖယ��ားရန ________ ေပ�တငမ�တညသည။

Page 94: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 94/228

က။ ��ငဗ�ဇ�မးများခ။ ကမးြခက�နးဂ။ ဆလဌာနခ။ ပျ� ��

: D

fimbriae ကငးမသညဘကတးရးယားများသည ________ သ�ေရာကရနနညးသည။

က။ ဆလမျက��ာြပငများလ�ကနာခ။ ခ��ာက�ယအရညမ�တဆငေရက�းဂ။ ပ��တနး synthesize။ က�ေဝ��ငစမးက�ဆကလကထနးသမးထားပါ

က

အခမတ� ြပနမ�

ပဇဝေဆးများသညဘကတးရးယားက�းစကမ�က�တ�ကဖျကရနအသ�းြပ�သညေဆးများြဖစသည။ ဒေဆးေတေသေစတယလ�ဆလက�ထခ�ကေစြခငးမ��ဘ prokaryotic ဆလေတ။ သငျသ�ျဘကတးရးယားဆလ၏အဘယျစတျအပ�ငျးသ�မဟ�တအစတအပ�ငးများက�လ�ပပါပantib◌ဇဝေဆးက�ပစမ�တထားလား အဘယေ�ကာင?

ဆလနရက�ပantib◌ဇဝေဆးများ��ငဘကတးရးယားများ၏ပား��ငစမးတ�ကပစမ�တထားလမမည။၎ငးသညဘကတးရးယားများ၏မျ�းပား��ငစမးက�တားဆးေပး�ပး၎ငးအားကာကယေပးသညယ��ရားများ။

အဏ�ဇဝေဗဒအားလ�းသညအဘယေ�ကာငအ��ရာယ��သညက���ငးြပပါ။

အချ� �ေသာပ�းမ �ားများသညအကျ�း��သည။ ဥပမာအားြဖင, အး coli ဘကတးရးယားများသညလ�အ���ငအက�အညများက�ြဖညတငးေပးသညအစားအစာထမ�ာဖ�ငဘာ�ဖ�ဖျက။ ဒနချ�ကသ�ေသာအစားအစာများက�ဘကတးရးယားများကြပ�လ�ပသည။

စာမျက��ာ ၁၁၇

ေဝါဟာရ

ဘ�ငအ�ခ��မ�ဆ�နးက�ေတ� ��ရေသာ prokaryotic ဆလ၏ဗဟ�အစတအပ�ငး

prokaryoteတစ�ျ�ကလယသ�မဟ�တအြခားအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျကငးမေ�ကာငး unicellular သက��organelle

Eukaryotic ဆလဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• eukaryotic ဆလများ၏ဖ�စညးတညေဆာကပ�က�ေဖာြပပါ• တရစ�ာနဆလများက�အပငဆလများ��င� �ငးယ��ပါ• ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အခနးကဏStateက�ေဖာြပပါ• အဓကဆလေအာဂနစလ�ပေဆာငချကများက�အကျ�းချ�းပါ

“ ပ�စေအာကပါအတ�ငးလ�ပေဆာငမ�” ဆ�တစကားစ�က�သင�ကားဖ�းပါသလား။ ဒါဟာအေတးအေခ�ပါပများစာေသာစကမ�လ�ပငနးများတငကျငသ�း။ ဗသ�ကာမ�ာေတာဒအေဆာကအ ဦး များြဖစသငဆ�လ�သညသ�တ�က�အတငးပ�ငးထကသယေဆာငလမမညဟ�လ�ပ��ားမ�များက�ေထာကျပဖ�တညေဆာကခသည။ ဘ� ဥပမာအားြဖင၊ မ�းေမ�ာတ�ကက�ဓာတေလ�ကားဘဏများ��ငတညေဆာကသငသည။ ေဆး��တစ��ယငး၏အေရးေပ�ခနးက�အလယတက�ရ��ေစရနတညေဆာကသငသည။

က���ပတ�၏သဘာဝကမ�ာသညအထ�းသြဖငပ�စ၏ေအာကပါပ�စ၏နယာမက�အသ�းြပ�သညဆလဇဝေဗဒတငဤ eukaryotic ဆလများက�ေလလာေသာအခါဤအချကသည��ငးလငးလာလမမည ( [link] ) ။Prokaryotic cells များ��ငမတ�သညမ�ာ eukaryotic ဆလများမ�ာ ၁) အေြမ�းပါး��ငချတဆကထားေသာ�ျ�ကလယ၊ ၂)ထ�ကသ�ေသာ endoplasmic reticulum, Golgi အြဖစေြမာကြမားစာအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ organellesယ��ရား၊ ကလ���ပလတများ၊ ��င 3) အများအြပား, လ�တ -shapedခ��မ�ဆ�နး။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ eukaryotic ဆလ၏�ျ�ကလယသညအေြမ�းပါးတစခ�ြဖငဝနးရထားေသာေ�ကာငြဖစသညမ�ကာခဏက "စစမ�နတ�ျ�ကလယ" ��သညဟ�ဆ�သည။ “ organelle” ဟ�ေသာစကားလ�းသည“ က�ယအဂ� ါအစတအပ�ငး” က�ဆ�လ�သည။��င�ပးသားေဖာြပခသညအတ�ငး, organelles နညးတ�အထ�းြပ�ဆယလ�လာ function က���သညသငခ��ာက�ယ၏အဂ� ါများသညအထ�းြပ�လ�ပေဆာငချကများ��သည။

Page 95: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 95/228

eukaryotic ဆလေတဟာပ��ပး��ပေထးတယဆ�တာက�ဒေနရာမ�ာ��ငး��ငးလငးလငးသထားသငပါတယprokaryotic ဆလေတထကဖ�စညးပ�။ Organelles များသညမတ�ညေသာလ�ပေဆာငချကများက�ခငြပ�သညဆလ၏ကြပားြခားနားေသာေဒသများ�� compartmentalized ။ organelles က�မသားမ၊ပထမ ဦး ဆ�းဆလ၏အေရး�ကးေသာအစတအပ�ငး��စခ�ြဖစေသာပလာစမာအေြမ�းပါး��ငcytoplasm ။

အ��ပညာဆကသယမ�ဤကနးဂဏနးများသည (က) ၏အဓက organelles ��ငအြခားဆလအစတအပ�ငးများက�ပ�မ�နြပသသညတရစ�ာနဆလ��င (ခ) ပ�မ�န eukaryotic စက��ဆလ။ အဆ�ပါစက��ဆလတစဆလနရ��ပါတယ,တရစ�ာနဆလများ၌မေတ�ရေသာကလ���ပလပစ၊အပငဆလများတင lysosomes သ�မဟ�တမပါ��ပါ

စာမျက��ာ ၁၁၈

စငတမတာ။

အကယ၍ nucleolus သည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�က�မလ�ပေဆာင��ငပါကအြခားဆယလ�လာသညorganelles က�ထခ�ကလမမညနညး

အဆ�ပါ Plasma အေြမ�းပါး

prokaryotes ကသ� eukaryotic ဆလများ၌ပလာစမာအေြမ�းပါး��သည ( [link]) တစ ဦး phospholipid bilayerဆလအတငးပ�ငးပါဝငမ�များက�၎ငး၏ပတဝနးကျငမ�ခထ�တေပးေသာပ��တငးများ��ငအတ�ပတဝနးကျင။ phospholipid ဆ�သညမ�ာဖကတးအကစစ��စခ���ငေဖာစဖတတစလ�းပါေသာ lipid ေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည။အ�ပစ�တစစ�။ ပလာစမာအေြမ�းပါးသညေအာဂနစေမာလကျ�းများ၊ အ�ငးယနးများ၏လမးေ�ကာငးက�ထနးချ�ပသည။ဆလထသ�� �ငေရ, ��ငေအာကစဂျင။ စန ပစပစ�ညး (ဥပမာကာဗနဒ�ငေအာကဆ�က��ငအမ�းနးယား)ပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတသနးြခငးြဖငဆလထားခပါ။

Page 96: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 96/228

စာမျက��ာ ၁၁၉

အဆ�ပါ eukaryotic ပလာစမာအေြမ�းပါးပ��တနး��ငလကစထေရာ��ငအတ� phospholipid bilayer ြဖစပါတယembeddedက။

စ�ပယ�မ�က�အထ�းြပ�ထားေသာပလာစမာအေြမ�းပါးများသညလကေဗရာများအြဖစေခါကသညmicrovilli (အနညးကနး = microvillus) ဟ�ေခ�တငစမကနး; ( လငခ) ) ။ ထ�သ�ေသာဆလများက�ပ�မ�နအားြဖငေတ� ��ရသညအ�မ�ကးအတငး��အစာေ�ကသညအစာမ�အာဟာရများက�စ�ပယ�ေသာက�ယတငးအဂ� ါ။ ဒဟာfunction က�ေအာကပါပ�စ၏အလနအစမးထကတဥပမာ။ celiac ေရာဂါ��တလ�ေတမ�ာခ�ခအားကျတယဂျ�၊ မ�ေယာစပါး��ငေကာကတငေတ�ရေသာပ��တငးတစခ�ြဖစသည gluten က�တ� ြပနမ�။ က�ယခစမးအားတ� ြပနမ�microvilli က�ပျကစးေစြခငးြဖငထခ�ကနစနာသ�များသညအာဟာရများက�စ�ပယ���ငြခငးမ��ေပ။ ဒါက ဦး ေဆာငလမးြပအာဟာရချ� �တြခငး, �ကကတကြခငး��ငဝမးေလ�ာြခငး။ celiac ေရာဂါခစားေနရေသာလ�နာများသည agluten- အခမအစားအစာ။

Microvilli, ဒမ�ာအ�သမအ�တနးစဆလေတေပ�လာအြဖစြပသ, မျက��ာြပငတ�းြမ�ငစ�ပယ�ဘ�ရ����ငရယာ။ ဤအ microvilli က�ပလာစမာ၏onရယာ၌သာေတ� ��ရသညတ� �များစ�ပယ�မညအေခါငးေပါက��ငရငဆ�ငရေသာအေြမ�းပါး။ (ခရကဒစ"micrograph": Louisa အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

စာမျက��ာ ၁၂၀

Howard)

Page 97: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 97/228

အဆ�ပါ Cytoplasm

cytoplasm သည plasma membrane ��င�ျ�ကလးယား�ကား��ဆလတစခ�လ�း၏ေဒသြဖစသညစာအတ (မ�ကာမေဆးေ�းရနတဖ�စညးပ�) ။ ၎ငးတငဆ�ငးငထားသည organelles များြဖငြပ�လ�ပထားသညဂျယလ� cytosol, cytoskeleton ��ငအမျ�းမျ�းေသာဓာတ�ပစ�ညးများ ( [link]) ။ cytoplasm ေသာလညး၇၀ မ� ၈၀ ရာခ�င��နးေသာေရတငပါဝင�ပး၎ငးမ�ရ��ေသာ Semi Solid Consistent သညအထတငပ��တနး။ သ�ေသာပ��တငးများသညေအာဂနစေမာလကျ�းများထမ�တစခ�တညးမဟ�တပါcytoplasm ။ ဂလ�းက�စ��ငအြခား��း��ငးေသာသ�ကားများ၊ ပ�လစ��ာဆာများ၊ အမ�င��အကဆစများ၊fatty acids ��င glycerol အနေရာငများလညးထ�တငေတ� ��ငသည။ ဆ�ဒယမ၊ ပ�တကစယမအ�ငးယနးများ၊

စာမျက��ာ ၁၂၁

calcium ��ငအြခားြဒပစငများစာက� cytoplasm တငေပျာဝငသည။ များစာေသာဇဝြဖစစ�ပ��တနးေပါငးစပအပါအဝငတ� ြပနမ�များ, cytoplasm အတကေနရာတစေနရာယ�ပါ။

အဏ�ြမ�

ပ�မ�နအားြဖင�ျ�ကလယသညဆလအတငး��အထင��ားဆ�း organelle ြဖစသည ( [link]) ။ The nucleus (အများကနး= nuclei) ဆလ၏ DNA က�သ�ေလ�ာငြခငး��င��ငဗ�ဇ�မးများ��ငပ��တနးများေပါငးစပမ�က���န�ကားသည။ �ကပါစ� အေသးစတ�ကည��ပါ ( [link] ) ။

အဆ�ပါ�ျ�ကလယ chromatin (DNA + ပ��တနး) များက�ဂျယကသ�ေသာပစ�ညးတငသ�ေလ�ာငထားသညအ��ပညာ အဆ�ပါ nucleolus ��ငဗ�ဇ�မးေပါငးစပဘယမ�ာ chromatin ၏သပသညးေဒသြဖစပါတယြဖစေပ�သည။ �ျ�ကလယ၏နယနမတက��ျ�ကလယစာအတဟ�ေခ�သည။ ဒါဟာ��စခ�ပါဝငပါသညphospholipid bilayers: အြပငဘကအေြမ�းပါး��ငအတငးအေြမ�းပါး။ �ျ�ကလးယားအေြမ�းပါးသညအဆ�ပါ endoplasmic reticulum ��ငအတ�စ�ဆကမြပတ။ �ျ�ကလးယားေပါကများသညအရာ ၀ တ� �များအား ၀ ငထကခငြပ�သည

Page 98: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 98/228

�ျ�ကလယ။

�ျ�ကလးယားစာအတ

�ျ�ကလးယားစာအတသည��စဖကအလ�ာတစခ�ြဖစသည၏�ျ�ကလယ ( [link]) ။ �ျ�ကလးယားစာအတ၏အတငး��ငအြပငအေြမ�းပါး��စခ�စလ�းသညphospholipid bilayers ။

�ျ�ကလးယားစာအတသညအ�ငးယနးများ၊ ေမာလကျ�းများြဖတသနးြခငးက�ထနးချ�ပေသာအေပါကများြဖငပ�ဒြဖတထားသည။��င nucleoplasm ��င cytoplasm အ�ကား RNA ။ အဆ�ပါ nucleoplasm Semi- အစ�ငအခအရညြဖစပါတယကျေနာတ�က chromatin ��င nucleolus က���ာေဖဘယမ�ာ�ျ�ကလယအတငး၌။

ခ�� မ�ဆ�နး��ငခ�� မ�ဆ�နး

Chromatin က�နားလညရနခ��မ�ဆ�မးက�အရငစ�းစားရနအေထာကအက�ြပ�သည။ ခ��မ�ဆ�နးများမ�ာဒအငေအ၏မျ�း�� းလ�ကပစ�ညးြဖစေသာဖ�စညးထားေသာ�ျ�ကလယအတငးဖ�စညးပ�။ သင ... ��ငပါသညprokaryotes တင DNA က� circular chromosome တစခ�တညးအြဖစဖ�စညးသညက�သတရပါ။ Ineukaryotes, ခ��မ�ဆ�နး linear ပ�စများြဖစ�ကသည။ eukaryotic မျ�းစတတ�ငးတငတကျစာ��သည

စာမျက��ာ ၁၂၂

၎ငး၏ခ��ာက�ယ၏ဆလများ၏အေရးပါေသာအတကခ��မ�ဆ�နးအေရအတက။ ဥပမာအားြဖင၊ခ��မ�ဆ�နးအေရအတကက ၄၆ ြဖစ�ပးအသးယငေကာငများတင��စြဖစသည။ ခ��မ�ဆ�နးများသညသာြမင��ငသညဆလက�ေသးခဖ�အဆငသငြဖစတအခါအချငးချငးတေယာကက�တေယာကအေနြဖငသသာစာကြပား။ ဆလထမ�ာအခါပ��တငးများသညခ��မ�ဆ�နးများ��ငဆက�ယသည။သ�တ�ကမချညမေ��ာင၊ ဒမလ�ချငတပ��တငးခ��မ�ဆ�နး��ပေထးေသာအရာများက�ခ��တ�မငဟ�ေခ�သည။ [link]); chromatin ေသာပစ�ညးေဖာြပသညချ� � ��င decondensed သညအခါ��စ ဦး စလ�းဟာခ��မ�ဆ�နးတကေစသည။

(က) ဒပ�ရပသည chromatin (ဒအငေအ��ငပ��တငး) ဖ�စညးမ�အဆငဆငက�ြပသည။ (ခ)ဒပ�တငတဖကခ��မ�ဆ�မးက�ြပသည။ (ခရကဒစခ။ NIH မ�ြပ�ြပငြခငး၊ စေကးဘား

Matt Russell မ�အချကအလကများ)

Page 99: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 99/228

အဆ�ပါ Nucleolus

�ျ�ကလယသည��ငဗ�ဇ�မးများေပါငးစပမ�က���န�ကားေ�ကာငးက���ပတ�သ�ပးြဖစသည။ သ�ေသာ၎ငးသညမညသ� ြပ�လ�ပသနညး။အချ� �ေသာခ��မ�ဆ�နးများတင��ငဗ�ဇ�မးများအား RNA က� encode လ�ပေသာ DNA အပ�ငးများ��သည။ တစ ဦး ကေမ�ာငမ�ကအစနးအထငးအဆ�ပါ nucleolus (အများကနး = nucleoli) က�ေခ��ျ�ကလယအတငးရယာသည��ငဗ�ဇ�မးများအား RNA စ�စ�ေပါငးထ�ေနာကထ�တသယေဆာငေသာ ribosomal subunits စ�ေဝးဖ�ဆကစပပ��တနး��ငအတ�cytoplasm ဖ��ျ�ကလးယားစာအတထမ�ာအေပါကမ�တဆင။

��ငဗ�ဇ�မးများ

��ငဗ�ဇ�မးများသညပ��တငးဓာတေပါငးစပမ�အတကတာဝန��ေသာဆယလ�လာဖ�စညးပ�ြဖစသည။ မ�တဆင�ကည��အားေပးသညအခါအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးသည��ငဗ�ဇ�မးများသညစပျစသး�ပတ (polyribosomes) သ�မဟ�တတစခ�တညး၊cytoplasm တငလတလပစာေမျာပါသညအစကများ။ သ�တ�က၏၏ cytoplasmic ြခမးမ�ပ�းတ��ငပါသညပလာစမာအေြမ�းပါးသ�မဟ�တ endoplasmic reticulum ��ငအြပငဘက၏ cytoplasmic ြခမး

စာမျက��ာ ၁၂၃

�ျ�ကလးယားစာအတ၏အေြမ�းပါး ( [link]) ။ အလကထရန microscopy က�နေတာတ�က�ြပသခသညပ��တနး��င RNA ၏�ကးမားေသာ��ပေထးေသာ��ငဗ�ဇ�မးများသညသမေမ� စာခထကြခငး��စခ���သညအငယစားလ�ေခ�တယ ( [link]) ။ ��ငဗ�ဇ�မးများအားပ��တနးများစ�စညးြခငးအတက“ အမန ” က�ရ��သညဒအငေအသည messenger RNA (mRNA) သ�က�းေရးေသာေနရာြဖစသည။ အဆ�ပါ mRNA ခရးသားလာအဆ�ပါ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးများ၏ sequence က�အားြဖငေထာကပ code က�ဘာသာြပနထားေသာေသာ��ငဗ�ဇ�မးများအားရနပ��တနးအတကအမ�င��အကဆစတစ ဦး သတသတမ�တမ�တအမန သ� mRNA ၌တည၏။ အမ�င��အကဆစများသညအေဆာကအ ဦး ြဖစသညပ��တနး၏လ�ပကက။

��ငဗ�ဇ�မးများအား subunit (ထပ) �ကး��င subunit (ေအာက) ေသးငယသည။ ပ��တနးစ�အတငးေပါငးစပြခငး, ��ငဗ�ဇ�မးများအားအမ�င��အကဆစများထသ�စ�ေဆာငးသည

ပ��တနး။

ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာပ��တနးများစ�စညးြခငးသညဆလအားလ�း၏မ��မြဖစလ�အပေသာလ�ပေဆာငချကြဖစေသာ (အငဇ�ငးများ၊��ငဗ�ဇ�မးများအားေတ� ��ြခငးြဖစသညဆလတ�ငးနးပါး။ ��ငဗ�ဇ�မးများအား�ကးမားေသာဓာတြပ�သညဆလများတငများြပားစာေတ�ရသညပ��တနးပမာဏ။ ဥပမာပနကရယသညအစာေြခများစာဖနတးရနတာ ၀ န��သညအငဇ�ငးေတနဒအငဇ�ငးေတထ�တလ�ပတဆလေတထမ�ာ��ငဗ�ဇ�မးများများစာပါဝငတယ။ ထ�ေ�ကာငက���ပတ�ေတ� ြမငရသညfunction က�ေအာကပါပ�စ၏အြခားဥပမာ။

Mitochondria

Mitochondria (singular = mitochondrion) က�“ powerhouses” or“ energy” ဟ�ေခ�ေလ��သညadenosine triphosphate (ATP) ြပ�လ�ပရနတာ ၀ န��ေသာေ�ကာငဆလတစခ�၏စက��များ”၊ဆလ၏အဓကစမးအငသယေဆာငေမာလကျ�း။ ATP သညကာလတ�သ�ေလ�ာငထားေသာစမးအငက�က�ယစားြပ�သညဆလ။ ဆယလ�လာအသက���ြခငးဆ�သညမ�ာေတ�ရေသာဓာတ�စမးအငက� အသ�းြပ�၍ ATP ြပ�လ�ပရနြဖစသညဂလ�းက�စ��ငအြခားအာဟာရများ။ mitochondria တငဤြဖစစ�သညေအာကစဂျငက� သ�း၍ ကာဗနထ�တလ�ပသညစန ပစထ�တက�နအြဖစဒ�ငေအာကဆ�ဒ။ တကယေတာသငဟာသက��တ�ငးက������ ကမတကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�ေဘးထကပစ�ညးအြဖစကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒက�ထ�တေပးေသာဆယလ�လာတ� ြပနမ�မ�လာသည။

Page 100: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 100/228

ေအာကပါလ�ပေဆာငချကပ�စ၏အဓကအေ�ကာငးအရာ��ငအညထ��ကကသားက���နြပရနအေရး�ကးသညဆလများသည ATP ထ�တလ�ပေသာ mitochondria အလနြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ���သည။ သင�ကကသားဆလများသငခ��ာက�ယက�ေရ�လျားေစရနစမးအငများစာလ�အပသည။ မငးရဆလေတဟာေအာကဆဂျငအလ�အေလာကမရရင၊

စာမျက��ာ ၁၂၄

သ�တ� ATP ေတအများ�ကးမလ�ပ�ကပါဘ�း။ အဒအစားသ�တ�မ��ြခငးအတကသ�တ�လ�ပ ATP ၏ေသးငယတပမာဏေအာကစဂျငက�လကတစအကစစထ�တလ�ပမ���ငအတ�လ�ကပါသားသည။

Mitochondria များသညဘဥပ�ပ�၊ အေြမ�းပါးအလ�ာ��ေသာ organelles များြဖစသည။ [link]) သ�တ�ရက�ယပ�င��သည��ငဗ�ဇ�မးများ��ငဒအငေအ။ အေြမ�းပါးတစခ�ချငးစသညပ��တနးများြဖငထညသငးထားေသာေဖာစဖ�လလစidအလ�ာတစခ�ြဖစသည။ Theအတငးပ�ငးအလ�ာတင cristae ဟ�ေခ�ေသာြခများ��သည။ ြခကဝ�ငးရယာဟ�ေခ�သညmitochondrial matrix က�။ cristae ��င matrix သညဆယလ�လာအသက���ရာတငကြပားေသာအခနးကဏ have မ�ပါ ၀ ငသည။

ဒအလကထရနမ�ကခ��ဂရပကဂယာအလကထရန��င�ကညသညက mitochondrion က�ြပသညဏ�။ ၎ငးြဒပစငသညအြပငဘကအေြမ�းပါး��ငအတငးအေြမ�းပါး��သည။ အတငးပ�ငးအေြမ�းပါးသည၎ငး၏မျက��ာြပငincreaseရယာက�တ�းြမ�ငေပးေသာ cristae ဟ�ေခ�သည။ အ�ကားအာကာသ��စခ�အေြမ�းပါး intermembrane အာကာသ��ငအတငးပ�ငးအတငး��အာကာသဟ�ေခ�သညအေြမ�းပါးက� mitochondrial matrix လ�ေခ�တယ။ ATP ေပါငးစပမ�က�အတငးပ�ငးတငြပ�လ�ပသညအေြမ�းပါး။ (အေ�ကး: မMatthew◌ Britton အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ; Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)

Peroxisomes

Peroxisomes များသညအေြမ�းပါးတစခ�တညးြဖငဖ�စညးထားေသာေသးငယေသာပတ ၀ နးကျငများြဖစ�ကသည။ သ�တ�ထကသယေဆာငဖကတးအကစစ��ငအမ�င��အကဆစက��ဖ�ခေသာဓာတတ�းတ� ြပနမ�။ သ�တ�ကများစာေသာ detoxifyခ��ာက�ယထသ�ဝငေစြခငးင�ါအဆပ။ (ဤဓာတတ�းတ� ြပနမ�အေတာများများဟာဟ�ကဒ��ဂျငထ�တလ�တေပးသညဆလများက�ပျကစးေစလမမည peroxide, H 2 O 2 ; ဤအတ� ြပနမ�များမ�ာေသာအခါသ�ေသာperoxisomes ��ငချ�ပထားသညအခါအငဇ�ငးများသည H 2 O 2 က�ေအာကစဂျင��ငေရထသ� လ�ြခ�စာ�ဖ�ခသညဥပမာအားြဖင၊ အသညးသညအသညးဆလများတင peroxisomes အားြဖင detoxified ြဖစသည။ ေနေသာ Glyoxysomesအပငများတငအထ�းြပ�လ�ပထားေသာ peroxisomes သညသ�ေလ�ာငထားေသာအဆများက�သ�ကားအြဖစေြပာငးလရနတာဝန��သည။

ဆးအမ��င Vacuoles

၀ တ� �များ��င vacuoles များသညသ�ေလ�ာငြခငး��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငအလ�ပလ�ပေသာအေြမ�းပါးများြဖငချ�ပထားေသာအတများြဖစသည။ အြခားvacuoles ေတ�ေနကျမဟ�တေသာအေနြဖငအမ�နများထကအနညးငယပ��ကးသညဟ�ေသာအချကထကအလနသမေမ�ေသာြခားနားချက��သည၎ငးတ�အ�ကား - အမ�နများ၏အေြမ�းပါးများသညပလာစမာအေြမ�းပါးသ�မဟ�တအြခားအရာများ��ငေပါငးစညး��ငသညဆလအတငးအေြမ�းပါးစနစများ။ ထ�အြပငစက��အတငး��အငဇ�ငးများကသ�အချ� �ေသာေအးဂျငများ

စာမျက��ာ ၁၂၅

Page 101: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 101/228

vacuoles macromolecules �ဖ�ဖျက။ တစ ဦး vacuole ၏အေြမ�းပါး��ငအတ�ဖျ�းမထားဘ�းသညအြခားဆယလ�လာအစတအပ�ငးများ၏အေြမ�းပါး။

စက��ဆလများ��င� �ငးယ��လ�ငတရစ�ာနဆလများ

eukaryotic ဆလတစခ�စတငပလာစမာအေြမ�းပါး cytoplasm၊�ျ�ကလယ, ��ငဗ�ဇ�မးများ, mitochondria, peroxisomes ��ငအချ� �ထမ�ာ, vacuoles, ဒါေပမယအချ� � ��ပါတယတရစ�ာန��ငအပငဆလများအ�ကားသသသာသာကြပားြခားနားမ�။ တရစ�ာန��ငအပငဆလ��စခ�လ�း��သညmicrotubule စညး��းေရးစငတာများ (MTOCs), တရစ�ာနဆလများ��ငလညးဆကစပ centrioles ��သညအဆ�ပါ MTOC: centrosome လ�ေခ�တ��ပေထး။ တရစ�ာနဆလတစခ�စတင centrosome ��သညlysosomes, စက��ဆလေတမကျင။ အပငဆလများတငဆလနရ၊ ကလ���ပလပစ��ငအြခားအရာများ��သညတရစ�ာနဆလေတမကျငေသာလညးအထ�းြပ� plastids ��င�ကးမားေသာအလယပ�ငး vacuole ။

Centrosome

centrosome သညတရစ�ာနဆလများ၏�ျ�ကလးယားအနးတငေတ� ��ရေသာမ�ကခ��ဆ�စညးစညး��းသညစငတာတစခ�ြဖစသည။ ဒါဟာတစ ဦး ချငးစကတြခား perpendicular တည��သည��စခ� centrioles တရပါ��သည ( [link]) ။ တစခ�ချငးစက�centriole သညမ�ကခ��အပ�ဘ�း ၉ လ�း၏ဆလငဒါတစခ�ြဖစသည။

အဆ�ပါ centrosome တစ ဦး ချငးစကတြခားမ�ေြဖာငေထာငမ�ာလေလျာငး��စခ� centrioles ပါဝငပါသည။ centriole တစခ�ချငးစtriprot က�းခ�ြဖငဖ�စညးထားေသာဆလငဒါတစခ�ြဖစသည။ Nontubulin ပ��တနး (ထ�အားြဖင��နြပ။ )အစမးေရာငလ�ငးများ) က� microtubule triplets က�ငထားပါ

အတ�တ�။

အဆ�ပါ centrosome (အားလ�း microtubules အစြပ�သည organelle) ဆလမတ�ငမသ�ဟာသ�ပားကြပားြခငး��င centrioles အဆ�ပါပ�တ�ခ��မ�ဆ�နးဆအချ� �အခနးကဏ have မ�ပ�ေပ�ေသးခဆလ၏ဆန ကျငဘကစနး။ သ�ေသာဆလအတငး�� centrioles ၏ function က�အတအကျဘာြဖစလ�လဆ�ေတာ centrosome က�ဖယထ�တလ�ကတဆလေတဟာစတဝမးကေစလ�ပါcentrosomes ကငးမေသာအပငဆလများ, ဆလခြခား��ငစမး��ပါတယ။

Lysosomes

စာမျက��ာ ၁၂၆

lysosomes - ဆလများတငအပငဆလများ၌မေတ�ရေသာေနာကထပ organelles တစမျ�း��သည။လဆ�ဇomများသညဆလ၏“ အမ�ကသ��ကများ” ြဖစသည။ အပငဆလများတငအစာေြခြခငးလ�ပငနးစ�သညလ�အပသညvacuoles ေနရာ။ lysosomes အတငး��အငဇ�ငးများသညပ��တငးဓာတများ�ပ�ကေစသည။polysaccharides, lipids, nucleic acids ��ငပငေဟာငး�မးေသာ organelles များပင။ ဤေရ�ကားအငဇ�ငးေတြဖစ�ကသညအဆ�ပါ cytoplasm ၏ထကအများ�ကးနမေသာ pH မ�ာတက�က။ ထ�ေ�ကာင lysosomes အတငး pH သညအဆ�ပါ cytoplasm ၏ pH ထကပ�အကဆစ။ cytoplasm တငြဖစပျကေသာများစာေသာတ� ြပနမ�အဆ�ပါနမေသာ pH မ�ာေပ�ေပါက��ငဘ�း, ဒါေ�ကာငေနာကတဖန, eukaryotic compartmentalizing ၏အားသာချကorganelles သ�ဆလသသာသည။

ဆလနရ

သငဆနးစစလ�င [link]b , အပငဆလတစခ�၏ပ�သညအြပငဘက��ဖ�စညးပ�က�သငေတ�လမမညဆလနရက�ေခ�ပလာစမာအေြမ�းပါး။ ဆလနရသညဆလက�ကာကယေပးေသာတငးကျပေသာအဖ�းြဖစသည။ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာပပ�းမ�ေပး�ပးဆလက�ပ�သငးေပးသည။ ဖနးဂတစ��င protistan ဆလများလညး��သညဆလနရများ။ Prokaryotic ဆလနရများ၏အဓကအစတအပ�ငးမ�ာ peptidoglycan ြဖစသည

Page 102: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 102/228

အပငဆလနရ��ေအာဂနစေမာလကျ�းသညဆလ (စ) ဆလ ( link) ြဖစသည။ ), ဖငထားတ polysaccharideဂလ�းက�စယ�နစ။ ဟငးသးဟငးရကေတ၊ ဟငးသးဟငးရကေတလ�မျ�းဟငးသးဟငးရကေတက�က�ကတအခါမ�ာအဒါက�သတထားမပါသလားအ�ကပအတညး? ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသငဟာဟငးသးဟငးရကဆလေတရတငးကျပတဆလနရေတက�သငရစ�တ�ပေနတာေ�ကာငြဖစတယသား။

Cellulose သညβ-glucose ေမာလကျ�းများ၏��ညလျားေသာကငးဆကတစခ�ြဖစ�ပး 1-4 ချတဆကမ�တစခ�ြဖငဆကသယသည။ dashedပ�၏အဆ�းတစခ�စတငလ�ငးများသညများေသာအားြဖငဂလ�းက�စယ�နစများစာက�ေဖာြပသည။ ၏အရယအစားစာမျက��ာက cellulose တစခ�လ�းက�ပ�ေဖာဖ�မြဖစ��ငဘ�း

ေမာလကျ�း။

ကလ���ပလတ

mitochondria ကသ�ပငကလ���ပလာတငသ�တ�၏က�ယပ�င DNA ��င��ငဗ�ဇ�မးများ��သညလ�းဝကြပားြခားနားေသာ function က���သည။ ကလ���ပလပစများသညအပငဆလေအာဂနစများြဖစသညphotosynthesis ။ photosynthesis သညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒ၊ ေရ၊ဂလ�းက�စ��ငေအာကစဂျငြဖစေစရနအလငးစမးအင။ ၎ငးသညအပငများ��ငအဓကကာြခားချကြဖစသည

စာမျက��ာ 127

တရစ�ာနများ၊ အပငများ (autotrophs) သညတရစ�ာနများက�သ�ကားကသ�မမတ�က�ယတ�ငလ�ပ��င�ကသည(heterotrophs) သညသ�တ�၏အစာက�စားရမည။

mitochondria ကသ�ပငကလ���ပလာတငအြပင��ငအတငးအေြမ�းပါး��သည၊ သ�ေသာအာကာသအတငး၌��သညကလ���ပလက၏အတငးပ�ငးအေြမ�းပါးကပ�းတထားေသာအရည��ငြပညေနေသာအစ�တစခ�ြဖစသညthylakoids ဟ�ေခ�ေသာအေြမ�းပါး sacs ( [link] ) ။ thylakoids တစခ�စက� granum (အများကနး) ဟ�ေခ�သည= grana) ။ grana က�ဝနးရထားေသာအတငးပ�ငးအေြမ�းပါးများကဝ�ငးရထားေသာအရညက�၎ငးက�ေခ�သညေတာငက�ရးယား။

ကလ���ပလကတငြပငပအေြမ�းပါးတစခ�၊ အတငးအေြမ�းပါး��ငေခ�သညအေြမ�းပါးဖ�စညးပ���သညgrana သ� stacked ြဖစေ�ကာငး thylakoids ။ အဆ�ပါ thylakoid အေြမ�းပါးအတငး��အာကာသအဆ�ပါဟ�ေခ�သညthylakoid အာကာသ။ အလငးရတသမးြခငးတ� ြပနမ�များသည thilakoid အေြမ�းပါးများ��ငြဖစလမမညသ�ကားဓာတေပါငးစပြခငးက�အတငးအေြမ�းပါးအတငး��အရညတငြပ�လ�ပသညေတာငက�ရးယား။ ကလ���ပလကစများတငသ�တ�၏က�ယပ�ငမျ�း�� းဗဇလညး��သည။ ၎ငးသညစကဝ�ငးတစခ�တညးတင��သည

Page 103: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 103/228

ခ��မ�ဆ�နး။

ကလ���ပလကများတငအလငးစမးအငက�ဖမးယ�ေသာကလ��� ဖးလဟ�ေခ�ေသာအစမးေရာငြခယပစ�ညးတစမျ�းပါ��သညအလငးသညအလငးြပနြခငး၏တ� ြပနမ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ အပငဆလေတလ�ပ photosynthetic protists ေတလညး��တယကလ���ပလတ။ အချ��ေသာဗကတးရးယားများသည photosynthesis က�ြပ�လ�ပေသာလညးသ�တ�၏ကလ��� ဖးလက�ြပနလညထ�တယ�ြခငးမ��ပါorganelle တစခ�။

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

EndosymbiosisWe mitochondria ��င chloroplasts တင DNA ��င DNA တ�ပါ ၀ ငသည��ငဗ�ဇ�မးများ။ ဘာေ�ကာငလလ�သငစ�းစားဖ�းသလား။ ခ�ငလ�ေသာသကေသသာဓကသည endosymbiosis က� the အြဖစေဖာြပသည��ငးြပချက။

Symbiosis ဆ�သညမ�ာသးြခားမျ�းစတ��စခ�မ�သက��တစခ�စအေပ�မ�တညသညသ�တ�ရ��ငသနရပတညေရးအတကသညအြခား။ Endosymbiosis (endo- =“ အတငး”) သညအြပနအလ�နအကျ�းြပ�သညတ ဦး တညးသက��အြခားအတငး၌ေနထ�ငေသာအတကဆကဆေရးမျ�း။ Endosymbiotic ဆကဆေရးသဘာဝ၌�ကယဝြပညစ�။ ဗတာမငေကထ�တလ�ပေသာပ�းမ �ားများသညအသက��ငေ�ကာငးက���ပတ�ေဖာြပ�ပးြဖစသညလ�အ�အတငးပ�ငး။ ဒဆကဆေရးကက���ပတ�အတကအကျ�း��ပါတယ၊

စာမျက��ာ ၁၂၈

ဗတာမငေကက�ဖနတးြပ�လ�ပ�ပး၎ငးသညကာကယေပးေသာေ�ကာင၎ငးသညပ�းမ �ားများက�လညးအကျ�းြပ�သညအြခားသက��များ��ငေြခာကေသ� ြခငးမ�သညပတဝနးကျငမ�အစာေပါများေသာအစားအစာများက�ရ��သညအ�မ�ကး၏။

သပ�ပညာ��ငများကဘကတးရးယား၊ mitochondria ��င chloroplasts တ�သညအရယအစားတ�ည�ကသညက��ကာြမငစာကတညးကသတြပ�မခ�က�ပ။ဘကတးရးယားများသည DNA ��င ribosomes များ���ပး mitochondria ��င chloroplasts ကသ�က���ပတ�သသညလ�ပတယ သပ�ပညာ��ငများကအမ��ငဆလများ��ငဘကတးရးယားများသည endosymbiotic ဆက�ယမ�က�ြဖစေပ�ေစသညဟ�ယ��ကည�ကသညအမ��ငဆလများသညေအ��းဗစ��င autotrophic ဘကတးရးယားများ (cyanobacteria) က�စားသ�းခေသာလညးမလ�ပခပါသ�တ�က�ပယ��ငးေတာမ�ပါ။ ��စေပါငးသနးေပါငးများစာဆငကြဖစစ�မ�တဆငဤမျ�ချမေသာဘကတးရးယားများြဖစလာသညေအ��းဗစဗကတးရးယားများသည mitochondria ��င the ြဖစလာသညအလ�အေလျာကဘကတးရးယား chloroplasts ြဖစလာ autotrophic ဘကတးရးယား။

ဗဟ� Vacuole

ယခငကက���ပတ�သည vacuoles များက�အပငဆလများ၏မ��မြဖစလ�အပေသာအစတအပ�ငးများအြဖစေဖာြပခသည။ မငး�ကညမယဆ�ရငမ�ာ [link က�] ခ , သငဆလအသးအသးအ��ဆ�းအများစ�က�ေသာ�ကးမားေသာအလယပ�ငး vacuole ��သညေသာသငြမငလမမညဆလ၏areaရယာ။ ဆလ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�ထနးည�ရာတငဗ�းဝအလယဗဟ�သညအဓကအခနးကဏ plays မ�ပါဝငသညေြပာငးလေနတသဘာဝပတဝနးကျငအေြခအေနများအတကေရ၏။ သငေမေလျာလ�ငသတြပ�မဖ�းပါသလားသစပငတစပငက�ရကအနညးငယေလာကေရေလာငးေပးလမမယ။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာေြမဆလ�ာထမ�ာေရစ�စညးမ�ေ�ကာငလ�ပစက����ေရ၏အာ��စ�းစ�ကမ�ထကနမကျသည၊vacuoles ��င cytoplasm ။ အလယပ�ငး vacuole ကျ��လာသည��ငအမ�ဆလနရက�မေထာကပဘထားခသည။အပငဆလများ၏ဆလနရများက�ေထာကခမ�ဤဆ�း�� းမ�သညယ�ယငးပျကစးသားြခငးက�ြဖစေပ�ေစသညအပင။

ဗဟ� vacuole သညဆလများတ�းချ� ြခငးက�ေထာကပသည။ ဘယအချနမ�ာအလယပ�ငး vacuole ရ��ထားသ�ြဖစသညအသစများဖနတးရာတငစမးအငများစာထညစရာမလ�ဘဆလသညေရပ�များလာသညcytoplasm ။

အပ�ငးအကျ�း

prokaryotic cell ကသ� eukaryotic ဆလတငပလာစမာအေြမ�းပါး၊ cytoplasm ��င ribosomes ပါ��သည။သ�ေသာ eukaryotic ဆလသညပ�မ�နအားြဖင prokaryotic cell ထကပ�မ��ကးမားသည၊ ၎ငးတင�ျ�ကလယ (၎ငး၏အဓပ�ာယ��သည) ��သညဒအငေအသညအေြမ�းပါးတစခ�ြဖငဝ�ငးရထားသညလ�ပငနးေဆာငတာများ compartmentalization သည။ ပလာစမာအေြမ�းပါးသည phospholipid bilayer ြဖစသညပ��တနး��ငအတ� embedded ။ အဆ�ပါ�ျ�ကလယရ nucleolus ��ငဗ�ဇ�မးစ�ေဝး၏ site က�ြဖစပါတယ။��ငဗ�ဇ�မးများအား cytoplasm တငေတ� ����ငသညသ�မဟ�တ၎ငး၏ cytoplasmic ဘက၌တထားသညပလာစမာအေြမ�းပါးသ�မဟ�တ endoplasmic reticulum ။ သ�တ�ကပ��တနးေပါငးစပလ�ပေဆာင။ Mitochondriaဆယလ�လာအသက���ြခငးတငပါ ၀ ငြခငး၊ သ�တ�ထ�တလ�ပေသာ ATP အများစ�အတကတာ ၀ န��သညဆလ။ Peroxisomes က fatty acids, amino acids ��ငအချ� �ေသာအဆပများက� hydrolyze ။ ဆးကျတကငဆာ��ငvacuoles သ�ေလ�ာငြခငး��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးအခနးြဖစ�ကသည။ အပငဆလများတင vacuoles များလညးချ�းဖျက��ငသညmacromolecules ချ။

တရစ�ာနဆလများတင centrosome ��င lysosomes လညး��သည။ အဆ�ပါ centrosome ��စခ�အေလာငးေတ��ပါတယတစ ဦး ချငးစကတြခား, centrioles perpendicular ��ငဆလဌာနခအတကအမညမသရညရယချက��ပါတယ။

Page 104: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 104/228

Lysosomes သညတရစ�ာနဆလများ၏အစာေ�က organelles များြဖစသည။အပငဆလများ��ငအပင��ငတ�ေသာဆလတစခ�စတငဆလနရ၊ ကလ���ပလပစ��ငဗဟ�ဗ�းက�းလတ���သည။ Theအဘယသ�၏အဓကအစတအပ�ငး cellulose ြဖစစက��ဆလနရ, ဆလက�ကာကယေပးသည, ဖ�စညးတညေဆာကပ�ေပးပါသညေထာကခမ���ငဆလမ�ပ�သဏgives◌ာနေပးသည။ photosynthesis သညကလ���ပလပစတငြပ�လ�ပသည။ ဗဟ�vacuole ပ�မ� cytoplasm ထ�တလ�ပရနမလ�ဘတ�းချ� ��ငပါတယ။

စာမျက��ာ ၁၂၉

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] အကယ၍ nucleolus သည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�က�မလ�ပေဆာင��ငပါကအြခားဆယလ�လာ organelles များထခ�ကလမမညနညး

[link] အခမ��ငဗ�ဇ�မးများ��င (��ငဗ�ဇ�မးများပါ ၀ ငသည�ကမးတမးေသာ endoplasmic reticulum) သညလ�လမမညဖ�စညးရနမတတ��င။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေအာကပါတ�မ�ဘယ��စခ� phospholipid bilayers ကဝ�ငးသလ?

က။ အဆ�ပါ��ငဗ�ဇ�မးများအားခ။ အမ�နဂ။ အဆ�ပါ cytoplasm။ အဆ�ပါ nucleoplasm

: D

Peroxisomes ဟာသ�တ�ရဟ�ကဒ��ဂျငပါေအာကဆ�ဒြဖစေသာေ�ကာငြဖစသည။

က။ သ�တ�ရ detoxification တ� ြပနမ�များတငအသ�းြပ�ခသညခ။ သ�တ�ရဓာတတ�းတ� ြပနမ�ကာလအတငးထ�တလ�ပခသညဂ။ သ�တ�ရအေြမ�းပါးသ�ထညသငး။ organelles 'enzymes များအတက cofactor တစခ�

အပငဆလများတင lysosomes ၏လ�ပေဆာငမ�က� __________ မ�ြပ�လ�ပသည။

က။ ဗလာခ။ peroxisomesဂ။ ��ငဗ�ဇ�မးများ။ အေရးပါ

က

eukaryotic ��င prokaryotic cells များတငေအာကပါတ�မ�မညသညအချကက�ေတ� ��ရသနညး။

က။ �ျ�ကလယခ။ mitochondrionဂ။ ဗ�က။ ��ငဗ�ဇ�မးများ

: D

အခမတ� ြပနမ�

စာမျက��ာ ၁၃၀

Page 105: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 105/228

��ငဗ�ဇ�မးများသညေသးနဥများေပါများေ�ကာငးသငသ��င�ပ။ အဘယအရာ၏အြခားဆလ၌တည၏က�ယခ��ာက�သငများစာေသာသ�တ�က�ေတ�ပါမလား အဘယေ�ကာင?

Ribosomes သည�ကကသားဆလများေပါများြခငးေ�ကာင�ကကသားဆလများက�တညေဆာကြခငးေ�ကာငြဖစသည��ငဗ�ဇ�မးများကြပ�လ�ပေသာပ��တငးများ။

mitochondria ��ငအ�ကားဖ�စညးတညေဆာကပ���ငအလ�ပလ�ပပ�တ�ညမ�များ��ငကြပားြခားနားမ�တ�ကဘာလကလ���ပလပစ?

သ�တ�� �စ ဦး စလ�းတစခ���သည, သ�တ�တစေတ��စ ဦး အေြမ�းပါး၌ဖ�းလ�မးေနေသာဆငတ�သညintermembrane အာကာသ��င� �စ ဦး စလ�း ATP ပါေစ။ mitochondria ��င chloroplasts ��စမျ�းလ�းတင DNA ��သည။��င mitochondria သညကလ���ပါလပစများ၌��စ� cristae ��င matrix ဟ�ေခ�ေသာအတငးပ�ငးြခများ��သညstack (grana) ��င stroma ဖ�စညးေသာ thylakoids အတကကလ��� ဖး��ငဆကစပပစ�ညးဆ�းေဆး။

ေဝါဟာရ

ဆလနရဆလက�ကာကယေပးေသာအမျ�းမျ�းေသာေမာလကျ�းများြဖငြပ�လ�ပထားေသာတငးကျပေသာဆလအဖ�းများကေထာကပေပးသညဖ�စညးတညေဆာကပ�ေထာကခမ���ငဆလမ�ပ�သဏgives◌ာနေပးသည

အလယပ�ငး vacuoleဆလရသ�ေလ�ာငမ�အခနးက�ထနးည�ေသာ�ကးမားေသာအပငဆလ organelle, က�ငထားသညေရ��င၏ site အြဖစဆလ�ကးထားမ�အတကသသာထင��ားေသာအခနးကဏ plays မ�ပါဝငသညmacromolecule ပျကစးြခငး

စငကာပ���စခ� centrioles ၏ဖနဆငးတရစ�ာနဆလထမ�ာေဒသ

ကလ���ဖးလအလငးေရာငေြပာငးလမ�က�ြဖစေပ�ေစေသာအလငးစမးအငက�ဖမးယ�ေသာအစမးေရာငြခယပစ�ညးphotosynthesis

ကလ���ပလကphotosynthesis ထကသယေဆာငေသာအပငဆလ organelle

ခ��တခ��မ�ဆ�နး၏ေဆာကလ�ပေရးပစ�ညးအြဖစတာဝနထမးေဆာငေသာပ��တနး - DNA က���ပေထးေသာ

ခ��မ�ဆ�နးပါ��သညေသာ chromatin ၏ဖငေသာ�ျ�ကလယအတငးဖ�စညးပ�DNA က�, အစ�အဆကပစ�ညး

cytoplasmပလာစမာအေြမ�းပါး��င�ျ�ကလယစာအတ�ကား��ေဒသတစခ�လ�း၊ဂျယလကသ� cytosol, cytoskeleton တငဆ�ငးငထားေသာေအာဂနစများပါ ၀ ငသည။အမျ�းမျ�းေသာဓာတ�ပစ�ညးများ

cytosolဆလအေဆာကအ ဥ များဆ�ငးငထားတအတက cytoplasm ၏ဂျယကသ�ေသာပစ�ညး

eukaryotic ဆလတစ ဦး အေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ�ျ�ကလယ��ငအြခားအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျေသာဆလအခနးသ�မဟ�တ sacs

Lysosome

စာမျက��ာ ၁၃၁

ဆလ၏အစာေြခအစတအပ�ငးအြဖစအလ�ပလ�ပေသာတရစ�ာနဆလထမ�ာ organelle;၎ငးသညပ��တနးများ၊ polysaccharides၊ lipids၊ nucleic acids ��ငပငအကကသညဝတဆငထကေအာဂနစ

mitochondriaထကသယေဆာငရနတာဝန�� (singular = mitochondrion) ဆယလ�လာ organellesဆလအသက��ြခငး (cellular respiration) သညဆလ၏အဓက ATP ထ�တလ�ပမ�က�ြဖစေပ�ေစသညစမးအငသယေဆာငေမာလကျ�း

�ျ�ကလးယားစာအတ၏အြပငဘကတငေသာအဘ�က�ဖ�စညးေ�ကာငးက� double- အေြမ�းပါးဖ�စညးပ��ျ�ကလယ

�ျ�ကလစ��� းဘ�တာဝန��သညေသာ�ျ�ကလယအတငးေမ�ာငမ�ကစနးထငး

Page 106: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 106/228

အဆ�ပါ��ငဗ�ဇ�မးများ၏ subunitsအ��ပညာအဆ�ပါ chromatin ��င nucleolus ပါ��သညေသာ�ျ�ကလယအတငးပ�ငး Semi- အစ�ငအခအရည

�ျ�ကလယဆလ၏ဒအငေအက�စ�စညး�ပးဖ�စညးမ�က���န�ကားေသာဆလ organelle��ငဗ�ဇ�မးများ��ငပ��တနးများ

organelleဆလအတငးအခနးသ�မဟ�တ sac

ေကာေသာငးဟ�ကဒ��ဂျငပါေအာကဆ�ဒပါ ၀ ငသညေသးငယေသာပတ ၀ နးကျငတင fatty acids များက�ဓါတတ�းေစသည��ငအမ�င��အကဆစများ��ငအဆပအများအြပား detoxifies

ပလာစမာအေြမ�းပါးembedded (integral) သ�မဟ�တပ�းတပါ (အရ) န phospholipid bilayerပ��တနးများ��ငဆလများ၏အတငးပ�ငးအေ�ကာငးအရာက�၎ငး၏ဝနးကျငမ�ခထ�တေပးသညပတဝနးကျင

��ငဗ�ဇ�မးပ��တနးေပါငးစပထကသယေဆာငေသာဆယလ�လာဖ�စညးပ�

ဗ�ကအတကအလ�ပလ�ပေသာတစေတ�ေနကျမဟ�တေသာထကအတနငယပ��ကးတအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ sacဆယလ�လာသ�ေလ�ာငြခငး��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရး

ကဗျာဆလသ�ေလ�ာငြခငး��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကအလ�ပလ�ပေသာေသးငယတအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ sac;၎ငး၏အေြမ�းပါးပလာစမာအေြမ�းပါး��ငအတ� fusing ��ငစမးသညအဆ�ပါ endoplasmic reticulum ��င Golgi ယ��ရား၏အေြမ�းပါး

အဆ�ပါ Cytoskeletonဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• cytoskeleton က�ေဖာြပပါ• မ�ကခ�� �က�းအမ�ငများ၊ အလယအလတအမ�ငမ�ငများ��ငအခနးကဏ Compare များက���ငးယ���ကညပါ

အဏ��ကညစင• ��ငးယ���ကညပါနဆ�ျ�က�ငျဘ cilia ��င flagella• prokaryotic ဆလများ၏အစတအပ�ငးများအ�ကားြခားနားချကများက��� းြခ�ပျ,

တရစ�ာနဆလများ��ငအပငဆလေတ

စာမျက��ာ ၁၃၂

သငဆလထမ� organelles အားလ�းက�ဖယ��ားပစလ�ငပလာစမာအေြမ�းပါးက�ဖယထ�တပစလမမည��င cytoplasm ကျန�ကငးေသာအစတအပ�ငးများြဖစသနညး အဆ�ပါ cytoplasm အတငးမ�ာအဒမ�ာ၎ငးသညအ�ငးယနးများ��ငေအာဂနစေမာလကျ�းများြဖစသညအြပငပ��တငးအမ�ငများ၏ကနယကတစခ�ြဖစလာ��ငသညဆလ၏ပ�သဏ◌ာနက�ထနးသမးရန, သတသတမ�တမ�တရာထ�းအတကအချ� �ေသာေအာဂနစများက�လ�ြခ�ခငြပ�ပါcytoplasm ��ငေတ�ေနကျမဟ�တေသာအရာများဆလအတငးေ��� ြခငး��ငအတငး��ဆလက� enableေရ�လျားဖ� multicellular သက��။ စ�ေပါငး, ပ��တနးအမ�င၏ဤကနယကက�ြဖစပါတယအဆ�ပါ cytoskeleton အြဖစလ�သများ။ cytoskeleton တငအမ�ငသ�းမျ�း��သည။အလယအလတအမ�ငမ�ငများ��ငမ�ကခ��အမ�နများ ([link]) ။ ဒမ�ာတစခ�ချငးစက�ဆနးစစပါ။

Microfilaments များသညဆလတစခ�၏အတငးစနးပတပတလည�� cortex က�ထ�ေစသည။ သ�တ�ကရာဘာ�က�းေတလ�လ�တငးမာမ�က�ခ�ခတနးလ�န။ Microtubules ေတက�သ�တ�ဆလေတထနးသမးတေနရာရအတငးပ�ငးမ�ာေတ�ရတယဖအားတပဖ�များခ�ခြခငးြဖငပ�သဏ.◌ာန။ အလယအလတဝ�ငယာ�က�းများသညဆလတစေလ�ာကလ�းတင��သည

Page 107: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 107/228

��ငအရပျ၌ organelles က�ငထားပါ။Microfilaments

cytoskeleton ��ပ��တငးအမ�ငသ�းမျ�းအနကမ�ကခ��မ�ငများသညကျ�းေြမာငးသည။၎ငးတ�သညဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�တငအလ�ပလ�ပ�က�ပးအချငး ၇ မတာခန ��သည၊ ��စခ�ြဖငြပ�လ�ပထားသညactin ဟ�ေခ�ေသာ globular ပ��တနး၏ေရာယ�ကထားေသာ�က�းမ�ငများ ( [link]) ။ ဤအေ�ကာငးေ�ကာင, microfilamentsActin ဝ�ငယာ�က�းအြဖစလ�သများ�ကသည။

စာမျက��ာ ၁၃၃

မ�ကခ�� �က�းမ�ငများက�ေပါငးစပထားေသာ�က�း��စေချာငးြဖငြပ�လ�ပထားသည

actin ။

အကတနငသညအကတမမ� ၄ ငး၏ဝ�ငယာ�က�းပ�စက�စ�စညးရနြဖစသည။ ၎ငးသညလမးေ�ကာငးအတကလမးေ�ကာငးတစခ�ြဖစသညmyosin ဟ�ေခ�ေသာေမာတာပ��တနး၏လ�ပ��ားမ�။ ၎ငးသည actin က�ဆယလ�လာြဖစရပများတငပါ ၀ ငေစသညထ�ကသ�ေသာတရစ�ာနဆလများ��င cytoplasmic streaming အတကဆလဌာနခအြဖစေရ�လျားမ�လ�အပ,စက��ဆလေတမ�ာ��တဆလ cytoplasm ၏�မ��ပတရထားလ�ပ��ားမ�။ အကတနင��င Myosin သညများြပားပါသည�ကကသားဆလများ။ မငးရ actin န myosin ဝ�ငယာ�က�းေတတစခ��ပးတစခ�ေရ�သားတအခါသင�ကကသားေတစာချ�ပ။

Microfilaments များသညဆလက�တငးတငးကျပကျပပ�ေဖာေပးသည။ သ�တ�က depolymerize ��ငပါတယဆလတစလ�း၏ပ�သဏchange◌ာနက�ေြပာငးလ��င�ပးလျငြမနစာြပ�ြပငပါ။ အြဖ�ေရာငေသးဆလ (သငက�ယခ��ာ၏ေရာဂါက�းစကမ�က�တ�ကဖျက��ငသညဆလများ) သညဤစမးရညက�ေကာငးစာအသ�းချသည။ သ�တ�လ�ပ��ငတယက�းစကမ�၏ site က�သ�ေ��� ြခငး��ငေရာဂါပ�း phagocytize ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေသးြဖ�ဥတစမျ�း၏ဥပမာတစခ��ကည��ရနဆလ၏အချနတ�အတငးဗဒယ�က��ကညပါ��စခ�ဘကတးရးယားဖမးယ�။ ၎ငးသညတစခ���ငတစခ�ဖ�းလ�မးသား�ပးေနာကတစခ�သ�ေရ �သားသည။

ဆလ��ငဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�များအ�ကားဆကသယမ�

Page 108: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 108/228

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊• extracellular matrix က�ေဖာြပပါ• အပငဆလများ��ငတရစ�ာနဆလများအြပနအလ�နဆကသယသညနညးလမးများဥပမာများက�စာရငးြပ�စ�ပါ

ကပလျကဆလေတန • တငးတငးကျပကျပချတဆကမ�, desmosomes, ကာဟမ�လမးဆ�၏အခနးကဏSummက�အကျ�းချ�ပ

ပလကဝ

စာမျက��ာ ၁၃၄

အတ�တ�အလ�ပလ�ပေသာအလားတ�ဆလအ�ပစ�တစစ�က�တစ���းဟ�သငသထား�ပးြဖစသည။သငျသ�ျေမ�ာလငထား��ငသကသ� , ဆလေတအတ�တကအလ�ပလ�ပရနလ�င, သ�တ�� �ငအတ�ဆကသယရမညြဖစသညအကယ၍ သငသညအဖ�တစဖ�က�လ�ပေဆာငပါကအြခားသ�များ��ငဆကသယေြပာဆ�ရနလ�အပသကသ� စမကနး။ ဆလေတဘယလ�အချငးချငးဆကသယတယဆ�တာ�ကည�ကရေအာင။

တရစ�ာနဆလများ၏ Extracellular Matrix

တရစ�ာနဆလအများစ�သညပစ�ညးများက� extracellular အာကာသထသ�လ�တေပးသည။ ၏အဓကအစတအပ�ငးများက�ဒပစ�ညးေတကပ��တငးေတြဖစတယ၊ အေပါများဆ�းပ��တနးေတကေကာလာဂျငြဖစတယ။ ေကာလာဂျငအမ�ငြဖစ�ကသညproteoglycans ဟ�ေခ�ေသာဘ�ဟ�ကဒရတပါဝငေသာပ��တနးေမာလကျ�းများ��ငေရာေ��ာထားသည။စ�ေပါငးဤပစ�ညးများက�အဆ�ပါ extracellular matrix က�ဟ�ေခ� �ကသည ( [link က�]) ။ မသာextracellular matrix သညဆလများက�တစသ��းအြဖစဖ�စညးရနအတ�တကက�ငထားသည၊ သ�ေသာ၎ငးသညအတငး��ဆလများက�လညးခငြပ�သညတစ ဦး ချငးစကတြခားေတနဆကသယဖ�တစသ��း။ ဒါဘယလ�ြဖစ��ငသလ။

အဆ�ပါ extracellular matrix က�ပ��တနး၏ကနယက��ငပါဝငပါသည

ဘ�ဟ�ကဒရတ။

ဆလများ၌သ�တ�၏ပလာစမာအေြမ�းပါးများ၏ extracellular မျက��ာြပငများ၌ပ��တနးဓာတခဓာတများ��သည။ ဘယေတာလအဆ�ပါ matrix က�အတငးေမာလကျ�းက၏ေမာလကျ�းဖ�စညးပ�က�ေြပာငးလ, အဒ receptor မ�ချညေ��ာငအဒ receptor ။ အဆ�ပါ receptor, အလ�ညအတက, positioned မ�ကခ��၏အညေြပာငးလသားသည��ပလာစမာအေြမ�းပါးအတငးပ�ငး။ ဤေရ�ကားညအေြပာငးအလများက�ဓာတ�ေဗဒအချကြပမ�များေသးေဆာငအဆ�ပါ�ျ�ကလယေရာက����ငသတသတမ�တမ�တ၏က�းယ� "ေပ�တင" သ�မဟ�တ "ပတ" က�ဖငေသာဆလအတငး၌ဆကစပပ��တနးများထ�တလ�ပမ�က�အကျ�းသကေရာကေစသညဒအနေအ၏အစတအပ�ငးများသညေြပာငးလြခငးြဖစသညဆလအတငးလ�ပ��ားမ�များ။

ဆလအတငး��ဆလအတငး�� extracellular matrix ၏အခနးကဏofက�ေသးခေစ��ငသညဆကသယေရး။ ေသးေ�ကာနရေပ� ��ဆလများပျကစးသားလ�င၎ငးတ�သညပ��တငးတစမျ�းက�ြပသညတစသ��းအချကဟ�ေခ�သညအဒ receptor ။ တစ���းအချက extracellular အြခားအချက��ငအတ�ချညေ��ာငအခါ၎ငးသညေသးေ�ကာ၏နရက�ကပတယသားေစ�ပး၎ငးက�လ��ေဆာသညေသးေ�ကာထမ�ာကပလျကေချာေမ� �ကကသားဆလများ (ထ�ေ�ကာငေသးကျပ)ေသးေ�ကာများ) ��ငေသးခအချကများထ�တလ�ပရန platelets လ��ေဆာေ�ကာငးေြခလ�မးများတစစးရးစတင။

Intercellular လမးဆ�

စာမျက��ာ ၁၃၅

Page 109: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 109/228

ဆလများသညအချငးချငးဆကသယမ�က�တ�က��က ဆကသယ၍ အချငးချငးဆကသယ��ငသညလမးဆ�။ အပင��ငတရစ�ာနဆလများဤသ� ြပ�မ�ပ���င ပတသက၍ ကြပားြခားနားမ�အချ� � ��ပါသည။Plasmodesmata သညအပငဆလများအ�ကားဆကသယမ�ြဖစ�ပးတရစ�ာနဆလအဆကအသယများတငလညးတငးကျပစာပါဝငသညလမးဆ�, ကာဟမ�လမးဆ���င desmosomes ။

Plasmodesmata

ေယဘ�ယျအားြဖငအမနးချငးအပငဆလများ၏ပလာစမာအေြမ�းပါးများ��ညစာေနြခငးသညမထ��ငပါအချငးချငးတေယာကက�တေယာကသ�တ�တစဦးချငးစကလာပစညးဝနးရေသာဆလ�မ�� �� းနားမ�ာကကာေနေသာေ�ကာင ( [link က�](ခ )သ� ြဖစလ�ငအပငတစပငသညေရ��ငအြခားေြမဆလ�ာအာဟာရများက�အြမစမ�အြမစမ�တစဆငမညသ�ေြပာငးေ��� ��ငမညနညး။အရကမည��း�မးတတေသာေ�ကာင၊ ထ�သ�ေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးသညအဓကအားြဖငေသးေ�ကာတစ���းများ (xylem ��င phloem) က�အသ�းြပ�သည။plasmodesmata (singular = plasmodesma) ဟ�ေခ�ေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာြပ�ြပငမ�များလညး��သည။ကပလျကစက��ဆလများ၏ဆလနရများအ�ကားြဖတသနးေ�ကာငးေြမာကြမားစာလ�ငးများ, သ�တ�ရချတဆကပါcytoplasm ��ငပစ�ညးများဆလမ�ဆလသ�သယေဆာငရန��ငအ��ငတစေလ�ာကလ�းအပင ( [link])) ။

plasmodesma သညကပလျကစက��ဆလ��စခ�၏ဆလနရများ�ကား��လမးေ�ကာငးတစခ�ြဖစသည။Plasmodesmata ပစ�ညးများသညအပငဆလတစခ�၏ cytoplasm မ� cytoplasm သ�သားရနခငြပ�သည

တစ ဦး ကပလျကဆလ၏။

တငးကျပစာလမးဆ�

တစဦးကတငးကျပစာလမးဆ���စခ�ကပလျကတရစ�ာနဆလများအ�ကားတစဦး watertight တဆပျြဖစပါတယ ( [link က�]) ။ ဆလေတြဖစတယပ��တနးများကအဓကအားြဖင� �စခ�ဆန ကျငတငးကျပစာကျငးပ (claudins ေခ���စခ�ပ��တနး��ငludရာဝတ) ။

စာမျက��ာ ၁၃၆

တငးကျပေသာလမးဆ�များသညကပလျကတရစ�ာနဆလများအ�ကားေရလ�ဆကသယမ�ြဖစေစသည။ ပ��တနးများဖနတးသညတငးကျပစာလမးဆ�လ�ကနာမ�။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

Page 110: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 110/228

Villareal)

ဤသညတငးကျပစာလ�ကနာမ�ပစ�ညးများဆလများအ�ကားေပါက�ကားြခငးမ�ကာကယေပးသည; တငးကျပစာလမးဆ�ြဖစ�ကသညပ�မ�နအားြဖငအတငးပ�ငးက�ယတငးအဂ� ါ��ငလ�ငတနးစ��ငအများဆ�းပါဝငသညေသာ epithelial တစ���းများတငေတ� ��ရသညအေရြပား၏။ ဥပမာအားြဖငသငဆးအမက�စတနးေနေသာ epithelial cells အလနအက�ချတဆကထားြခငးဆးက� extracellular အာကာသထသ�မကျေစြခငး။

Desmosomes

တရစ�ာနဆလများ၌သာေတ�ရေသာ desmosomes သညကပလျကစပ�ကားတငအစကအေြပာကများကသ� ြပ�မ�သညepithelial cells ([link]) ။ ပလာစမာအေြမ�းပါး�� cadherins ဟ�ေခ�ေသာပ��တနးအတ�များသညချတဆကသညdesmosomes ဖနတးရနအလယအလတနနး�က�းအမ�ငေလးများ။ အဆ�ပါ cadherins အတ�တ�ကပလျကဆလ��စခ�ချတဆကဆလများက�က�ယတငးအဂ� ါများ��ငတစ���းများကသ�စာရကပ�စြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသညအေရြပား, ��လ�း��င�ကကသား။

စာမျက��ာ ၁၃၇

တစ ဦး က desmosome ဆလများအ�ကားအလနအားေကာငးတအစကအေြပာကဂေဟြဖစေပ�သည။ ၎ငးသညချတဆကမ�ြဖငဖနတးထားသညcadherins ��ငအလယအလတနနး�က�းအမ�ငေလးများ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

Villareal)

Gap လမးဆ�

တရစ�ာနဆလများ��ကာဟချကများသညအပငဆလများ�� plasmodesmata ��ငတ��ပး၎ငးတ�သညလမးေ�ကာငးများြဖစသညအ�ငးယနးများ၊ အာဟာရများ��ငအြခားအရာဝတ� �များက�သယယ�ပ�ေဆာငရနခငြပ�သညကပလျကဆလများအ�ကားတငဆလေတက�ဆကသယ��ငေအာင ([link]) ။ ဖ�စညးပ�သ�ေသာကာဟမ�လမးဆ���ငplasmodesmata ကြပားြခားနားသည။

Page 111: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 111/228

ကာဟမ�တစခ�သညေရ��ငေမာလကျ�းအေသးစားများအ�ကားြဖတသနးသားလာခငြပ�သညပ��တနးြဖငေပါကထားေသာအေပါကြဖစသညကပလျကတရစ�ာနဆလေတ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

Villareal)

ပလာစမာအေြမ�းပါးတငပ��တငး ၆ ခ� (connexins ဟ�ေခ�သည) အစ�တစခ�လာေသာအခါ Gap ဆကသယမ�များြဖစေပ�လာသညconnexon ဟ�ေခ�ေသာ��ညလျားေသာ donut ကသ�ေသာဖ�စညးမ�တငမမတ�က�ယက�စစ�ပါ။ ဘယအချနမ�ာကပလျကတရစ�ာနဆလများတင connexons ၏အေပါက ("donut တငး"), အ�ကား��ပသလ�ငး alignဆလ��စခ�ပ�စ။ ��လ�း�ကကသားများ၌ Gap ဆကသယမ�သညအထ�းအေရး�ကးသည။ လ�ပစစ

စာမျက��ာ ၁၃၈

�ကကသားကျ� �ရနအချကြပမ�က�ခငြပ�ြခငးသညကာဟမ���ေသာလမးဆ�များမ�တဆငထေရာကစာြဖတသနးသားသည��လ�း�ကကသားဆလများက�တဖကကျ� �ဝငသည။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Virtual microscopy ဓာတခခနးတစခ�ြပ�လ�ပ�ပးဆလတစခ�၏အစတအပ�ငးများက�ြပနလညဆနးစစရနအဆငများမ�လ�ပေဆာငပါဒ အြပနအလ�နတာဝနကျတေနရာ ။

အပ�ငးအကျ�း

တရစ�ာနဆလများသညသ�တ�၏ extracellular မကတရစများမ�တဆင ဆကသယ၍ တစ ဦး ��ငတစ ဦး ဆကသယ�ကသညတငးကျပစာလမးဆ�, desmosomes ��ငကာဟမ�လမးဆ�။ အပငဆလများက�ဆကသယ�ပးဆကသယသညplasmodesmata မ�တဆငတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ�။

ဘယအချနမ�ာတရစ�ာနဆလတစခ�ပလာစမာအေြမ�းပါးရမျက��ာြပငေပ�မ�ာပ��တနး receptor တစ ဦး မ�ခ��ျေ��ာငျအဆ�ပါ extracellular matrix က�အတကပစ�ညးဥစ�ာ, တ� ြပနမ�တစခ�ကငးဆကစတငလ�ပေဆာငမ�များက�ေြပာငးလေစေ�ကာငးစတငခသညဆလအတငးေနရာ။ Plasmodesmata သညကာဟေနစ�ကပလျက��အပငဆလများအ�ကားလမးေ�ကာငးများြဖစသညလမးဆ�ကပလျကတရစ�ာနဆလများအ�ကားလ�ငးများြဖစ�ကသည။ သ�ေသာသ�တ�၏ဖ�စညးပ�မ�ာအေတာအတန��သညကြပားြခားနားသည။ တစ ဦး ကတငးကျပစာလမးဆ�တစခ� desmosome ေနစ�ကပလျကဆလ��စခ�အ�ကားေရလ�တဆပခတသညအစကအေြပာကဂေဟကသ� ြပ�မ�။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အပငဆလများထမ�ေအာကပါတ�မ�မညသညက�ေတ� ��ရသနညး။

က။ ကာဟမ�လမးဆ�ခ။ �ပ�ကဂ။ ပလကဝ။ တငးကျပစာလမးဆ�

desmosomes ၏အဓကအစတအပ�ငးများသည cadherins ��င __________ ြဖစသည။

Page 112: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 112/228

က။ actinခ။ အေသးစားဂ။ အလယအလတနနး�က�းအမ�ငေလးများ။ အဏ��ကညစင

အခမတ� ြပနမ�

စာမျက��ာ ၁၃၉

plasmodesma ၏ဖ�စညးတညေဆာကပ�သညကာဟချကတစခ���ငမညသ�ကာြခားသနညး။

စက��ဆလနရများတငးကျပေသာေ�ကာငသ�တ�ကကြပားြခားနားသည။ အပငတစပငဆလအတကလ�အပေသာ Plasmodesmataသယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငဆကသယေရးသည�ကးမားေသာေမာလကျ�းများလ�ပ��ားမ�က�ခငြပ�သည။သယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငဆကသယေရးအတကတရစ�ာနဆလများတငကာဟချကက�လ�အပသည။

ဘယလ� extracellular matrix က�လ�ပေဆာငချကများက���ငးြပပါ။

တရစ�ာနတစသ��းများအတကေထာကခမ���ငပ�းတမ�အတကအဆ�ပါ extracellular matrix က�လ�ပေဆာငသည။ ဒါဟာအစတစသ��းများ၏အနာေရာဂါ�ငမးစရာ��င�ကးထားအတကလ�ပေဆာငချကများက�။

ေဝါဟာရ

ဆ�းကျ�းအခါ cadherins ဖ�စညးေ�ကာငးကပလျက epithelial ဆလများအ�ကားဆကသယမ�ပလာစမာအေြမ�းပါးအလယအလတနနး�က�းအမ�ငေလးများမ�ပ�းတပါ

extracellular matrix က�ပစ�ညး (အဓကအားြဖငေကာလာဂျင, glycoproteins ��င proteoglycans) လ��� ဝ�ကအဘ�အစကမ�ကာကယမ���ငေကျာကချရပနားေပးေသာတရစ�ာနဆလကေနတစသ��း��ဆလ

ကကလပလမးဆ�အ�ငးယနးများ၊ အာဟာရများ��ငခငြပ�သညကပလျကတရစ�ာနဆလ��စခ��ကား��လမးေ�ကာငးဆလများအားဖင, ဆလများအ�ကားသားနမေမာလကျ�းအေလးချနတ� �များဆကသယသည

plasmodesma၏ဆလနရများအ�ကားြဖတသနးေ�ကာငး (အများကနး = plasmodesmata) ��ပသလ�ငးကပလျကစက��ဆလေတ, သ�တ�ရ cytoplasm ချတဆက��ငပစ�ညးများြဖစခငြပ�ပါတယဆလမ�ဆလကေနသယယ�ပ�ေဆာင

တငးကျပစာလမးဆ�ပ��တနးလ�ကနာမ�အားြဖငဖနတး��စခ�ကပလျကတရစ�ာနဆလများအ�ကားက�မ�ဏတစခ�ကတဆပျ

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-Response "title =" အခမတ�န ြပနမ� "Grand Central Station သညေပျာေပျာငးလနး။ ပ�ရခကေနေသာလညးအဖ�အစညး၏အဆငြမငေသာလ�ပေဆာငချက - လ���ငအရာဝတ� �များသညတစေနရာမ�တစေနရာသ�ေြပာငးသညအြခားတစခ�မ�ာ၎ငးတ�သညနယနမတအတငးတငြဖတသနးသားြခငးသ�မဟ�တတည���ပး၎ငးတ�သညအဆကမြပတြဖစသညပ��ကးတလ�ပ��ားမ�၏တစစတတစပ�ငးအြဖစစးဆငး။ အလားတ�ပငပလာစမာအေြမ�းပါး၏လ�ပေဆာငမ�များတငပါဝငသညဆလအတငး��င intracellular ၏လ�ပငနးစ�များတငနယနမတက�ြဖတ�ပးလ�ပ��ားမ���ငintercellular လ�ပ��ားမ�များ။ (အေ�ကး: Randy အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Page 113: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 113/228

စာမျက��ာ ၁၄၀

လမန

ဆလအေြမ�းပါးဟ�လညးေခ�သညပလာစမာအေြမ�းပါးတငများစာ��သညလ�ပေဆာင��ငေသာလညးအေြခခအကျဆ�းကေတာဆလ၏နယနမတက�သတမ�တ�ပးသမးဆညးရနြဖစသညဆလအလ�ပလ�ပတ။ ပလာစမာအေြမ�းပါးသညစမဝင��ငစမး��သည။ ဆ�လ�သညမ�ာအေြမ�းပါးသညအချ� �ေသာပစ�ညးများဆလထသ�လတလပစာဝငေရာကခငသ�မဟ�တထကခာရနခငြပ�သညပစ�ညးများလတလပစာမေ��� ��င, ဒါေပမယအထ�းဖ�စညးပ�၏အသ�းြပ�မ�က�လ�အပသည��ငရဖနရခါပငြဖတေကျာဘ�ပငစမးအငရငး��းြမ��ပ��မ�။

အစတအပ�ငးများ��ငဖ�စညးပ�ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဆလအေြမ�းပါးများ၏အရည mosaic ေမာဒယနားလညပါ• phospholipids, protein ��င carbohydrates ၏လ�ပေဆာငချကများက�ေဖာြပပါ

အေြမ�းပါး• အေြမ�းပါးအလ�ာေဆးေ�းြခငး

စာမျက��ာ ၁၄၁

ဆလတစခ�၏ပလာစမာအေြမ�းပါးသညဆလက�သတမ�တေပးသည၊ ၎ငး၏နယနမတများက�ေဖာြပ�ပး၎ငးက�ဆ�းြဖတသည၎ငး၏ပတဝနးကျင��င၎ငး၏အြပနအလ�န၏သေဘာသဘာဝ ( အကျ�းချ�ပအဘ�အ [link က��ကညပါ ] ။ ဆလအချ� �ေသာအရာဝတ� �များက�ဖယထ�တ�ပးအြခားသ�များက�ယ�ပါပမာဏ။ အချ��ေသာဆလများက�ခငြပ�ရနပလာစမာအေြမ�းပါးသညအလနေြပာငးလယြပငလယ��ရမညသ�တ� ြဖတသနးသားစ�ပ�သဏchange◌ာနေြပာငးလရနေသးနဥများ��ငေသးြဖ�ဥများကသ� ြဖစသညကျ�းေြမာငးေသာဆချညမ�ငေသးေ�ကာများ။ ဤေရ�ကားပလာစမာအေြမ�းပါး၏ပ��ပးသသာလ�ပေဆာငချကများက�ြဖစ�ကသည။ Inထ�အြပငပလာစမာအေြမ�းပါး၏မျက��ာြပငသညဆလများက�ခငြပ�သညအမ�တအသားများက�သယေဆာငသညတစ ဦး က�တစ ဦး အသအမ�တြပ�ပါ၊ ၎ငးသညအေစာပ�ငးကာလအတငးတစသ��း��ငက�ယတငးအဂ� ါများဖ�စညးရနအလနအေရး�ကးသညဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၊ ေနာကပ�ငးတငမမက�ယမမမဟ�တေသာ၊ မမက�ယက�မဟ�တေသာအခနးကဏ self မ�ပါဝငသည။

Page 114: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 114/228

က�ယခစမးအားတ� ြပနမ�၏ဂ�ဏထ�း။

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အ��ပေထးဆ�းလ�ပေဆာငမ�များတငစမးရည��သညreceptors အြဖစလ�သများ��ပေထး�ပးအေရးပါေသာပ��တနးအားြဖငအချကြပထ�တလ�င။ ဤေရ�ကားပ��တနး extracellular သငးအားစ�၏လကခ��ငအြဖစ၏လ�ပ��ားအြဖစ��စ ဦး စလ�းြပ�မ�intracellular ြဖစစ�များ။ ဤအေြမ�းပါး receptors extracellular ပ�းတသညေဟာမ�နးများ��င�ကးထားမ�အေ�ကာငးအချကများကသ�ေသာ effectors များအတကဆ�ဒများသည၎ငးတ�သည intracellular က�သကဝငေစသညသ�တ�ရ effectors ခ��ျေ��ာငျ�ကေသာအခါတ� ြပနမ�အဆငျ�ဆငျ�။ ရဖနရခါ, receptors ြဖစ�ကသညဗ�ငးရပစများကြပနေပးဆခရြခငး (အပချအ�ငဗ၊ လ� immunodeficiency virus, ဥပမာတစခ�ြဖစသည)ဆလများထသ� ၀ ငေရာက��ငရန��ငတစခါတစရတင receptors များက� encoding the genes များက�သ�းပါmutations ြဖစလာသည��င signal transduction ၏လ�ပငနးစ���ငအတ�ခ�တယငးဆ�းကျ�းများ။

အရညေမာေ��ေမာဒယ

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏တည��မ�က� ၁၈၉၀ ြပည��စများ��င၎ငး၏ဓာတ�ေဗဒတငေဖာထ�တခသညအစတအပ�ငးများက�ထ�အချနကေဖာထ�တခသညအဓကအစတအပ�ငးများက� 1915 ခ���စတငေဖာထ�တခ�ကသညlipids ��ငပ��တနး။ ပလာစမာအေြမ�းပါးဖ�စညးတညေဆာကပ�၏ပထမဆ�းအကျယြပန စာလကခခသည၁၉၃၅ တင Hugh Davson ��င James Danielli တ�မ�အဆ�ြပ�ထားသည။ အဒါက� "ရထားလမးလမးေ�ကာငး" ေပ�တငအေြခခခသညအေစာပ�ငးအလကထရန micrographs အတကပလာစမာအေြမ�းပါး၏အသငအြပင။ သ�တ�ကသအ�ရပလာစမာအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�သညအသားည�ပေပါငမ�န � �ငဆငတ�သညေပါငမ�န � �င lipids အဆ�ပါအဆာမ�ြဖစြခငး။ ၁၉၅၀ ြပည��စများတငအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖငတ�းတကလာြခငး၊အထ�းသြဖငထ�တလ�ငေသာအလကထရနမ�ကခ��စက�ပ (TEM) သညသ�ေတသများအားယငး၏အဓကအေ�ကာငးအရငးက�ေတ� ြမငေစသညပလာစမာအေြမ�းပါးသညအလ�ာတစခ�ထက��စဆပါဝငသည။ အသစေမာဒယပ�ေကာငးတဏ�ေလလာေတ� ��ချက��ငပလာစမာအေြမ�းပါး၏ function က���စ ဦး စလ�း��ငးြပသညSJ Singer ��င Garth L. Nicolson တ�က ၁၉၇၂ တငအဆ�ြပ�ခသည။

Singer ��င Nicolson တ�၏အဆ�ြပ�ချကက� fluid mosaic model ဟ�ေခ�သည။ Theေမာဒယအချန�ကာလာတာနအမ�အတနငယတြဖညးြဖညးတ�းတကေြပာငးလခသည, ဒါေပမယသ�ကအေကာငးဆ�းဖ�စညးပ���ငအေကာငေနဆြဖစသညယခ��က��ျ�ပျတ�နားလညအြဖစပလာစမာအေြမ�းပါး၏လ�ပေဆာငချကများက�။ အဆ�ပါအရည mosaic ေမာဒယပလာစမာအေြမ�းပါး၏ဖ�စညးတညေဆာကပ�က�အစတအပ�ငးများ - တစခ�အပါအ ၀ ငြဖစသညအေြမ�းပါးက�အရညေပးေသာ phospholipids, cholesterol, protein ��င carbohydratesဇာတေကာင။ ပလာစမာအေြမ�းပါးသညအထ� 5 မ� 10 nm အထ��သည။ ��ငးယ��မ�အရလ�အလငး microscopy မ�တဆငြမင��ငေသးနဆလ, ခန မ�နးေြခအားြဖင 8 μmအကျယ, ဒါမ�မဟ�တခန မ�နးေြခအားြဖငြဖစ�ကသညပလာစမာအေြမ�းပါးထကအဆ ၁၀၀၀ ပ�ကျယသည။ အေြမ�းပါးသညအသားည�ပေပါငမ�န � �ငတ�၏( [link] ) ။

စာမျက��ာ ၁၄၂

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အရည mosaic ပ�စသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�အရညအြဖစေဖာြပသညphospholipids, က�လကစထေရာ��ငပ��တနးေပါငးစပ။ lipids ��ငဆကစပကာဗ�ဟ�ကဒရတ(glycolipids) ��ငပ��တနးများ (glycoproteins) သညအြပငဘကမျက��ာြပငမ�တ�းသညအေြမ�းပါး။

Page 115: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 115/228

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အဓကအစတအပ�ငးများမ�ာ lipids (phospholipids ��င cholesterol)၊ပ��တနး��ငဘ�ဟ�ကဒရတများသည lipids အချ�� ��ငပ��တငးအချ� � ��ငတဖကထားသည။ ကphospholipid သည glycerol၊ fatty acids ၂ ခ���ငေဖာစဖတ��ငဆက�ယေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသညဦး ေခါငးအ�ပစ�။ က�လကစထေရာလ, fused ကာဗနကငးေလးခ�ပါဝငသညေနာကထပ lipid, ေတ� ��ရသညအေြမ�းပါး၏အဓကအတက phospholipids အတ�။ ပ��တနးများ၊��ငပလာစမာအေြမ�းပါးအတငး��ဘ�ဟ�ကဒရတသညဆလအမျ�းအစား��ငကြပားေသာလညးပ�မ�နလ�ဆလအတကြဖစသည။ပ��တနးသညဖ�စညးမ�၏ ၅၀ ရာခ�င��နးခန က�ထ�ထညအားြဖငတကချကသညကျန��ေနေသးေသာ 10 ရာခ�င��နး��ငအတ�အစ�လ�ကအြပ�လ�ကအားြဖငဖ�စညးမ�၏ 40 ရာခ�င��နးခန သညအစ�လ�ကအြပ�လ�ကဘ�ဟ�ကဒရတြဖစြခငးအားြဖငဖ�စညးမ�။ သ�ေသာပ��တနး��င lipids ၏အာ��စ�းစ�ကမ�ကြပားြခားနားေသာဆလအေြမ�းပါး��ငအတ�ကြပားသည။ ဥပမာ - myelin သညအေြမ�းပါးတစခ�၏�ကးထားမ�အရအာ��ေ�ကာများ၏ axon က�ကာကယေပးေသာအထ�းြပ�ဆလများတင ၁၈ ရာခ�င��နးသာပါဝငသညပ��တနး��င 76 ရာခ�င��နး lipid ။ အဆ�ပါ mitochondrial အတငးပ�ငးအေြမ�းပါး 76 ရာခ�င��နးပ��တနးပါ��သညသာ 24 ရာခ�င��နး lipid ။ လ�ေသးနဥများ၏ပလာစမာအေြမ�းပါးသည ၃၀ ရာခ�င��နး lipid ြဖစသည။ကာဗ�ဟ�ကဒရတများသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကမျက��ာြပငတငသာေတ� ��ငသညပ��တနးများ��ငေပါငးစပြခငး၊ ဂလ�ငက�ပ��တနးများဖ�စညးြခငး၊

စာမျက��ာ ၁၄၃

Phospholipids

အေြမ�းပါး၏အဓကထညမ�ာ amphiphilic, phospholipid molecules များြဖစသည။ဤေမာလကျ�းများ၏ hydrophilic (သ�) ေရက�ချစေသာareasရယာများ (စ�ေဆာငးမ�တစခ���ငတ�သည)ပ�စ၏အ��ပညာ��ငတစ ဦး ၏ rendition အတကေဘာလ�း) ([link]) ��စ ဦး စလ�းဟာ aqueous အရည��ငအဆကအသယ���က၏ဆလအတငးပ�ငး��ငအြပငဘက။ Hydrophobic သ�မဟ�တေရမ�နးေသာေမာလကျ�းများသညဝင��းစနးမဟ�တပါ။သ�တ�ကအြခားဓာတ�ဓာတြပ�မ�များတငအြခားဝင��းစနးမဟ�တေသာေမာလကျ�းများ��ငအြပနအလ�နဆကသယေသာလညးေယဘ�ယျအားြဖငေတာမြပ�လ�ပပါဝင��းစနးေမာလကျ�းေတနအြပနအလ�န။ ေရ၌ထညေသာအခါ, hydrophobic ေမာလကျ�းတစ ဦး ဖ�စညးေလ��ပါတယေဘာလ�းသ�မဟ�တစပျစသး�ပတ။ အဆ�ပါ phospholipids ၏ hydrophilic ေဒသများဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဖ�စညးေလ��ပါတယဆလ၏အြပငဘက��ငအတငးပ�ငး��စ ဦး စလ�းအေပ�ေရ��ငအြခားဝင��းစနးေမာလကျ�းများ��ငအတ�။ ထ�ေ�ကာငဆလ၏အတငးပ�ငး��ငအြပငဘကက�မျက��ာမ�ေသာအေြမ�းပါးမျက��ာြပငများသည hydrophilic ြဖစသည။ မတ�တာကေတာ,ဆလအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငး hydrophobic သည��ငေရ��ငအတ�အြပနအလ�နမညမဟ�တပါ။ ထ�ေ�ကာငphospholipids သညဆလအတငး��အရညက�ခြခားေပးေသာအေကာငးဆ�းအလ�ာ��စခ���ေသာဆလအေြမ�းပါးက�ြဖစေပ�ေစသညဆလ၏အြပငဘကအရညကေန။

တစ ဦး က phospholipid ေမာလကျ�း ([link]) ��စခ�ဖကတး��ငအတ�သ�းကာဗန glycerol ေကျာ��းပါဝငပါသညကာဗန 1 ��င 2 မ�ပ�းတပါအကဆစေမာလကျ�းများ��ငပ�းတပါေဖာစဖတပါဝငေသာအ�ပစ�တတယကာဗန။ ဒအစအစ�ကေယဘ�ယျေမာလကျ�းက�သ�ရ ဦး ေခါငး (theတစ ဦး ဝင��းစနးဇာတေကာငသ�မဟ�တအ��တလက�ဏာတာဝနခ���ပးareaရယာေသာေဖာစဖတပါဝငေသာအ�ပစ�)အဘယသ�မ�မတာဝနခမ��ေသာအ�မး (ထ�ဖကတးအကဆစ) ဟ�ေခ�တင။ ဦး ေခါငးသညဟ�ကဒ��ဂျငအဆပအေတာကြဖစေစ��ငသညအ�မးကမရ��ငဘ�း အြပ�သေဘာသ�မဟ�တအပျကသေဘာေဆာငေသာchargedရယာ၏ဤအစအစ���ငအတ�တစ ဦး ကေမာလကျ�း��ငအားသငးြခငးသ�မဟ�တဝင��းစနးမဟ�တေသာareaရယာက� amphiphilic သ�မဟ�တ "dual-loving" ဟ�ရည��နးသည။

ဤသည phospholipid ေမာလကျ�းတစ ဦး hydrophilic ေခါငး��င� �စခ� hydrophobic အ�မး၏ဖ�စညးထားသည။အဆ�ပါ hydrophilic ဦး ေခါငးအ�ပစ�တင glycerol တတေဖာစဖတပါဝငတအ�ပစ�တစစ�ပါဝငပါသညေမာလကျ�း။ အဆ�ပါ hydrophobic အ�မးတစခ�ချငးစက�တစ ဦး ြပည��ကသ�မဟ�တတစ ဦး မြပညတဖကတးြဖစေစပါဝငသည

Page 116: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 116/228

အကဆစ, ��ညလျားေသာဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကြဖစ�ကသည။

၎ငးလက�ဏာသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏ဖ�စညးတညေဆာကပ�အတကအလနအေရး�ကးသည၊phospholipids ေတဟာသ�တ�ရ hydrophobic အ�မးေတက�တစခ�နတစခ�ချတဆက�ပးစစ�ေပးေလ��ပါတယသ�တ�ရ hydrophilic ေခါငးေပ�ထကမျက��ာ။ ဤနညးအားြဖင၎ငးတ�သည lipid bilayer - ဖ�စညးထားသညအတားအဆးတစခ�ြဖစလာသည၏တစဖကအေပ�ေရ��ငအြခားပစ�ညးများခြခားေသာ phospholipids ၏��စဆအလ�ာ၏အြခားတစဖကတငေရ��ငအြခားပစ�ညးများမ�အတားအဆး။ တကယေတာ phospholipids အပ�

စာမျက��ာ ၁၄၄

တစ ဦး aqueous ေြဖ��ငးချကအတကအလ�အေလျာက (micelles ေခ�ေသးငယတ spheres က�သ�မဟ�တမျကရညစကေလးေတဖ�စညးရနေလ��ပါတယသ�မဟ�တ liposomes) သ�တ�ရ hydrophilic ေခါငး��ငအတ�အြပင��င၎ငးတ�၏ hydrophobic အ�မးဖ�စညးအတ�အတငးပ�ငး ( [link]) ။

aqueous ေြဖ��ငးချကများတင phospholipids မမတ�၏ဝင��းစနးေခါငးများ��ငအတ�မမတ�က�ယက�စစ�ေလ��ပါတယအြပင��င၎ငးတ�၏ hydrophobic အ�မးအတငးရငဆ�ငေနရ။ (အေ�ကး: ေနြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

Mariana Ruiz ဗလာရးရယ

ပ��တနး

ပ��တနးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏ဒ�တယအဓကအစတအပ�ငးြဖစသည။ Integral ပ��တနး (အချ��အထ�းအမျ�းအစားများက� Integrins ဟ�ေခ�သည။ ၎ငးတ�အမညကအ�ကြပ�ထားသညမ�ာလ�းဝလ�း ၀ ြဖစသညအေြမ�းပါးဖ�စညးပ���ငသ�တ�၏ hydrophobic အေြမ�းပါး - spanning ေဒသများ��ငအတ�အြပနအလ�နအဆ�ပါ phospholipid bilayer ၏ hydrophobic ေဒသ ([link]) ။ Single-pass အေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနးများေသာအားြဖင 20-25 အမ�င��ပါဝငပါသညတ hydrophobic transmembrane အစတအပ�ငး��သညအကဆစ။ အချ��သညအလ�ာတစခ���ငဆက�ယေသာအေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးတစခ�သာြဖစသည။ အချ�� မ�ာမ�အေြမ�းပါးတစဖကမ�အြခားသ�ဆန ◌၍ ��စဖကစလ�းတငထေတ� ��ငသည။ အချ����ပေထးေသာပ��တနးများသညပ��တငးတစခ�တညး၏အစတအပ�ငး ၁၂ ခ�ြဖငဖ�စညးထားသညကျယြပန ေသာအေြမ�းပါးတငေခါကြခငး��င embedded ([link] ) ။ ဒပ��တနးအမျ�းအစားတစ��ပါတယhydrophilic ေဒသသ�မဟ�တေဒသများ��ငအနညးငယသ�မဟ�တ hydrophobic ေဒသအနညးငယသ�မဟ�တ။ ဒါပ��တနး၏ေဒသများ၏အစအစ�သည phospholipids ��ငအတ�ပ��တနးက� ဦး တညေလ��သည။အဆ�ပါ phospholipids ၏အ�မး��ငကပလျကပ��တနး၏ hydrophobic ေဒသ��ငအတ�အေြမ�းပါးကေန��ငအဆကအသယပ��တနး၏ hydrophilic ေဒသသ�မဟ�တေဒသများအဆ�ပါ cytosol သ�မဟ�တ extracellular အရည��ငအတ�။

Page 117: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 117/228

စာမျက��ာ ၁၄၅

Integral အေြမ�းပါးပ��တနးသညအေြမ�းပါးက�သကေရာကေစသညတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ alpha-helices များ����ငသည(ဥပမာ ၁ ��င ၂) သ�မဟ�တ၎ငးတ�တငအေြမ�းပါးအလ�က beta-sheets များ����ငသည (ဥပမာ ၃) ။

(အေ�ကး:“ Foobar” / Wikimedia Commons)

အရပစ�ညးပ��တနးများက�အေြမ�းပါး၏အြပငဘက��ငအတငးပ�ငးမျက��ာြပငများတငပ�းတထားသညြဖစေစပ��တနးမ�ြဖစေစ phospholipids ရန။ အေရးပါေသာ��ငအတ�အရပ��တနးပ��တနးများသည cytoskeleton ၏အမ�ငများအတကဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာအရချတဆကမ�များအြဖစအငဇ�ငးများအေန��ငအသ�းြပ���ငသည။သ�မဟ�တဆလရအသအမ�တြပ�မ�ကဘဆ�ကများ၏တစစတတစပ�ငးအြဖစ။ ၎ငးတ�က�တစခါတစရ“ cell-specific” ဟ�ရည��နး�ကသည။ပ��တနး။ ခ��ာက�ယသည ၄ ငး၏က�ယပ�ငပ��တငးများက�အသအမ�တြပ��ပး��ငငြခား��ငသကဆ�ငေသာပ��တငးများက�တ�ကခ�ကသညထ�းေဖာကေရာဂါပ�း။

Carbohydrates

Carbohydrates သည plasma membranes ၏တတယအဓကအစတအပ�ငးြဖစသည။ သ�တ�ကအ�မေတ�ရပါတယဆလများ၏အြပငဘကမျက��ာြပငေပ�မ�ာပ��တနး (glycoproteins ဖ�စညး) သ�မဟ�တမ�ြဖစေစခ��ျေ��ာငျေန�ကသညlipids (glycolipids ဖ�စညး) ([link]) ။ ဤအဘ�ဟ�ကဒရတကငးဆက 2-60 ထား��ေရးလမမညmonosaccharide ယ�နစများ��ငေြဖာငသ�မဟ�တအက�ငးအခကြဖစေစ��ငပါတယ။ အရပ��တနး��ငအတ�,ကာဗ�ဟ�ကဒရတများသညဆလမျက��ာြပငေပ� ��အထ�းက�ေသာေနရာများက�ဖ�စညး�ပးဆလတစခ�ချငးစက�မ�တမေစရနခငြပ�သညအြခား။ ဤဆ�ဒများတငဆလက�အသအမ�တြပ�ရနထ�းြခားေသာပ�စများ��သညလ�တစ ဦး ချငးစအတကထ�းြခားေသာမျက��ာအသငအြပငများကသ�သ�မဟ�တသ�မအားအသအမ�တြပ�ရနခငြပ�သည။ ဒအသအမ�တြပ�မ�ကက�ယခစမးအားစနစကအ�ကားခြခားရနခငြပ�အြဖစ function က�, ဆလေတရနအလနအေရး�ကးပါသညက�ယခ��ာဆလများ (“ မမက�ယက�” ဟ�ေခ�သည) ��င��ငငြခားဆလများသ�မဟ�တတစ���းများ (“ မမက�ယက�မဟ�တေသာ” ဟ�ေခ�သည) ။ အလားတ�အမျ�းအစာglycoproteins ��င glycolipids များက�ဗ�ငးရပစများ၏မျက��ာြပငေပ�တငေတ� ����င�ပးေြပာငးလ��ငသညမ�ကာခဏ၊ က�ယခအားဆလများအား၎ငးတ�အားအသအမ�တြပ�ြခငး��ငတ�ကခ�ကြခငးမ�တားဆးသည။

ဆလ၏အြပငဘကမျက��ာြပငေပ� ��ဤဘ�ဟ�ကဒရတသည��စ ဦး စလ�း၏ဘ�ဟ�ကဒရတအစတအပ�ငးများြဖစသညglycoproteins ��င glycolipids - က�စ�ေပါငးေသာ glycocalyx (သ�ကားဟ�အဓပ�ာယရေသာ) အြဖစရည��နးသညအေပ�ယပ�ငး ") ။ အဆ�ပါ glycocalyx အလနအမငး hydrophilic သည��ငများစာေသာေရက�ဆေဆာငဆလ၏မျက��ာြပင။ ၎ငးသညဆလ၏၎ငး၏ေရေ�ကာပတ ၀ နးကျင��ငအြပနအလ�နဆကသယမ�က�အေထာကအက�ြပ�သညေရတငေပျာဝငေနေသာအရာဝတ� �များရ��ရနဆလ၏စမးရည။ အထကတငေဆးေ�းထားတအတ�ငးglycocalyx သညဆလက�ခြခားသတမ�တြခငး၊သေ��သားဖ�ဖ�းတ�းတ��ငတစ���းများဖ�စညးရနဆလ - ဆလပ�းတမ�၌အသ�းြပ�သည။

စာမျက��ာ ၁၄၆

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

ဗ�ငးရပစများသညသတသတမ�တမ�တ OrgansGlycoprotein ��င glycolipid ပ�စများက�မျက��ာြပငများ၌မညသ�က�းစကေစသနညးဆလများသညဗ�ငးရပစများစာက�က�းစကရနအခငအလမးေပးသည။ အတချအ�ငဗ��ငအသညးေရာငေရာဂါ (ပ�းဘ) များသာက�းစကသညလ�ခ��ာက�ယထမ�ာတကျတက�ယတငးအဂ� ါသ�မဟ�တဆလ။ အပချအ�ငဗသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�ထ�းေဖာက��ငသညT-helper cells ဟ�ေခ�ေသာ Lymphocytes များအြပင monocytes ��ငအလယပ�ငးအချ� �လညး��သညအာ��ေ�ကာစနစဆလ။ အသညးေရာငေရာဂါ (ပ�းဘ) သညအသညးဆလများက�တ�ကခ�ကသည။

Page 118: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 118/228

ဒဗ�ငးရပစေတဟာဒဆလေတက�ထ�းေဖာကဝငေရာက��င�ပးဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဆလေတမ�ာသ�တ�ရစညးေ��ာငထားတဆ�ဒေတ��ေနလ�ပတကျေသာ��ငအချ� �ေသာဗ�ငးရပစများ��ငလ�ကဖကေသာမျက��ာြပငများ ( [link]) ။ အြခားအသအမ�တြပ�ြခငးဗ�ငးရပစပ�း၏မျက��ာြပငေပ� �� ၀ ကဘဆ�ကများသညလ�က�ယခစမးအားစနစ��ငအြပနအလ�နဆကသယ�ပးခ��ာက�ယက�လ��ေဆာေပးသညပantib◌ထ�တလ�ပရန။ ပassociated◌ပစ�ညးများက�ေအတဂျင (သ�) ဆကစပပ��တနးများက�တ�န ြပနမ�ြပ�သညထ�ကသ�ေသာက�ယတငးကလစာေတက���ငအတ�ြဖစေပ�ေစြခငးင�ါအြဖစထ�းေဖာကေရာဂါပ�းများ, ဒါမ�မဟ�တ��ငငြခားဆလတ� ြပနမ�အစားထ�းက�သမ�။ ထ�တ�ညေသာဆ�ကများသညပantib◌ပစ�ညးများက�ပ�းတဖျကဆးြခငးသ�မဟ�တဖျကဆးပစရနေနရာများအြဖစအသ�းြပ�သညဗ�ငးရပစပ�း၏လ�ပ��ားမ�က�တားစး။ ကမေကာငးစာြဖင HIV အသအမ�တြပ�ခထားရေသာဆ�ဒများမ�ာ aဗဇေြပာငးလြခငးေ�ကာငလျငြမနစာ��နးသညကာကယေဆးက�ထေရာကစာကာကယ��ငသညဗ�ငးရပစသညတြဖညးြဖညးတ�းတကေြပာငးလလာသည��ငအမ�အလနခကခသည။ အပချအ�ငဗပ�းက�းစကခထားရသ�တစ ဦး လျငြမနစာက�းစကလမမညကြပားြခားနားမ�များကခြခားေသာဗ�ငးရပစ၏ကြပားြခားနားေသာလ� ဦး ေရ, ဒါမ�မဟ�တမျ�းကဖ� �ဖ�းဒအသအမ�တြပ�မ�ကဘဆ�ကများ။ ဤသညမျက��ာြပငအမ�တအသားများ၏ဤလျငြမနစာေြပာငးလမ�၏ထေရာကမ�က�ေလျာနညးေစသညဗ�ငးရပစက�တ�ကခ�ကသညလ�၏က�ယခစမးအားစနစမျက��ာြပငပ�စများ၏အသစမ�က။ အပချအ�ငဗပ�းြပန ပားမ�သညပ�ဆ�းလာသညဗ�ငးရပစသညခ�ခအားတ� ြပနမ�တငပါ ၀ ငေသာဆလများအားအထ�းသြဖငက�းစကဖျကဆးသည။ေနာကထပအမ��င incapacitating ။

အတချအ�ငဗသည CD4 receptor ြဖစေသာ T ဆလများ၏မျက��ာြပငေပ� �� glycoprotein ��ငဆကသယသည။ (အေ�ကး:

NIH, NIAID မ�ြပ�ြပငြခငး)

အေြမ�းပါးအလ�ာ

mosaic ပ�စတငေဖာြပထားေသာအေြမ�းပါး၏ mosaic လက�ဏာသည၎ငးက�က�ညသည၎ငး၏သေဘာသဘာဝက�သ��ပျေဖျာ။ အဆ�ပါပ��တနး��င lipids သးြခားအြဖစအေြမ�းပါးထမ�ာတည���ပးထထေရာကေရာကမပ�းတေမာလကျ�းများ။ ၎ငးသညသးြခားေရာငစ�ေရာငစ�ြပားများ��ငဆငတ�သညသ�တ�တစေတအချငးချငးတစေယာကက�တစေယာကေလးစားမ�နအတ�ေရ�လျားေန�ကတယ။ အေြမ�းပါးကမဟ�တပါဘ�း

စာမျက��ာ ၁၄၇

သ�ေသာပ�ေဖာငးကသ�အသညးအသနတ�းချ� ��ငသည၊ အစားကတငးကျပစာ��ငလ�ငလ�ငက��ငပါတယတစ ဦး ဆလအလနအက�ေရယ�လ�ငထ�းေဖာက။ သ�ေသာ၎ငး၏ mosaic သဘာဝေ�ကာငတစ ဦး အလနအပချညမ�ငသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�လယလယက�က�ထ�းေဖာက��ငြခငးမ��ဘ၎ငးက�ေပါကကေစ��ငသညအပထ�တယ�ေသာအခါအေြမ�းပါးစးဆငးသား�ပးမမက�ယက�တဆပခတပါလမမည။

အေြမ�းပါး၏ mosaic ဝေသသလက�ဏာများက၎ငး၏အချ� �ေသာသ�ေသာအားလ�းမဟ�တ၎ငး၏ယ�တေလျာက���ငးြပသည။ ��ပါတယဒအရညဝေသသက�ထနးသမးရနက�ည��စခ�ကအြခားအချကများ။ အချကတစချကမ�ာသဘာဝတရားြဖစသညသ�တ�က�ယသ�တ� phospholipids ၄ ငးတ� ြပည� �ကေနသညပ�စတင phospholipid အ�မး��ဖကတးအကစစများသညခ��ျေ��ာငျဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ��ငအတ�ြပည��က။ ကပလျကကာဗနအ�ကားအဘယသ�မ�မ��စဆေ��ာင�က�း��ပါတယအကတမများ။ ဤသညအေတာေလးေြဖာငြဖစေ�ကာငးအ�မးြဖစေပ�။ ဆန ကျငဘကအေနြဖင၊အများဆ�းေသာဟ�ကဒ��ဂျငအကတမများမပါ ၀ ငေသာလညး၎ငးတ�သည��စဆေသာချညေ��ာငြခငးများပါ ၀ ငသညကပလျကကာဗနအကတမအ�ကား; ��စဆေ��ာင�က�း၏ကာဗန၏ string က�အတကေကးမ�ခန မ�နးေြခအားြဖင 30 ဒဂရ ([link]) ။

ထ�ေ�ကာငြပည��ကေနသညဖကတးအကစစများသညသ�တ�၏အ�မးအ�မးများ��ငအတ�ေလျာကျသားလ�ငဖအားေပး��ငသညအပ�ချနများသညတစ ဦး က�တစ ဦး ဖအားေပး�ပးတငးတငးမာမာအေြမ�းပါးြဖစေစသည။ အကယ၍အဆအကစစအကစစက�မည�စပါ။ သ�တ�၏အ�မးများတင��သညအေပါကများသညကပလျကေဖာပ�လစဒidphospholipid ေမာလကျ�းများအ�ကားေနရာလတက�ထနးသမးထားသည။ ဤသည "တေတာငဆစအခနး” သညအေြမ�းပါး��ငအပ�ချနတငအေြမ�းပါးက�အရညေပျာေစရနက�ညသညသ�တ�ရ phospholipids အတကြပည��ကဖကတးအကဆစအ�မး "ခ" သ�မဟ�တခ�ငမာေအာငလမမယ။ ေဆမျ�းအေအးခနး၏အရညသညေအးေသာပတဝနးကျငတငအထ�းအေရး�ကးသည။ ေအးတပတဝနးကျငများေသာအားြဖငြပည��ကေနေသာဖကတးအကစစများြဖငဖ�စညးထားသညအေြမ�းပါးများက�၎ငးတ�အားေလျာနညးေစသည

Page 119: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 119/228

အရည��ငက�ထ�ကျဖ�ပ�ြဖစေပ� ��င။ များစာေသာသက��များ (ငါးများသညဥပမာတစခ�ြဖစသည။ )အတကမြပညဝဖကတးအကဆစများ၏အချ�းအစားေြပာငးလေနတအားြဖငအေအးပတဝနးကျငမ�လ�ကေလျာညေထ၏အပ�ချန၏ေလ�ာချတ� ြပနသ�တ�၏အေြမ�းပါး။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

အေြမ�းပါးများ၏ေြပာငးလယြပငလယ��င mosaic အရညအေသး၏ကာတနး�ကည��ရန ဒ site က� သားေရာက�ကည ��။

တရစ�ာနများတငတကျေသာအေြမ�းပါးပါ ၀ ငသညအြပငသ�ကားဓာတက�ထနးသမးရနက�ညသည။အေြမ�းပါးအတငး�� phospholipids များ��ငအတ�လကစထေရာလသညေသ�ေြခာကေစပါသညအေြမ�းပါးအေပ�အပ�ချန၏သကေရာကမ�။ ထ�ေ�ကာငဤ lipid သည�ကားခအြဖစလ�ပေဆာငသညေလျာေြပေလျာနညးေစြခငး��ငထမ�တ�းြမ�ငေသာအပ�ချနတားဆးကေနနမအပ�ချနအလနအက� fluidity တ�းြမ�င။ ထ�ေ�ကာငက�လကစထေရာ, ��စ ဦး စလ�းလမး�နအတက, ၏အကာအေဝးက�တ�းချ�အေြမ�းပါးသငေလျာစာအရည��ငအကျ�းဆကအလ�ပလ�ပတေသာအပ�ချန။က�လကစထေရာသည transmembrane ၏�ပတများက�စ�စညးြခငးကသ�ေသာအြခားလ�ပေဆာငမ�များက�လညးေဆာငရကသညlipid ေဖာငသ�ပ��တနး။

အဆ�ပါ Plasma အေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးများ��င Functions များအစတအပ�ငး တညေနရာ

Phospholipid အေြမ�းပါး၏အဓကထည

စာမျက��ာ ၁၄၈

အဆ�ပါ Plasma အေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးများ��င Functions များအစတအပ�ငး တညေနရာ

က�လကစထေရာ phospholipids အ�ကား��င� �စခ�အ�ကားပ�းတphospholipid အလ�ာ

ေပါငးစပပ��တနး (ဥပမာ,integrins)

အဆ�ပါ phospholipid အလ�ာ (များ) အတငး embedded ။ ေမလ��စ ဦး စလ�းအလ�ာမ�တဆငထ�းေဖာကမညမဟ�တပါ

အရပ��တနး အဆ�ပါ phospholipid ၏အတငးပ�ငးသ�မဟ�တအြပငဘကမျက��ာြပငတငbilayer; အဆ�ပါ phospholipids အတငး embedded မဟ�တပါဘ�း

Carbohydrates (၏အစတအပ�ငးများglycoproteins ��င glycolipids)

ေယဘ�ယျအားြဖငြပငပ��ပ��တနး��ငတဖကထားသညအေြမ�းပါးအလ�ာ

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

Immunologist အရပ��တနးများ��ငဆလတစခ�အေပ�သကေရာကမ���ေသာဘ�ဟ�ကဒရတေြပာငးလမ�အသအမ�တြပ�ကဘဆ�ကများကာကယေဆးထ�းအတကအဓကအကျ�းစးပားြဖစ�ကသည။ ဤေြပာငးလမ�များသ�ေခ�ေဆာငသား�ကသညကာကယေဆးဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကထညသငးစ�းစား။ ေကျာကေရာဂါ၊ ပ�လယ�၊ကာကယေဆးများအသ�းြပ�ြခငးေ�ကာငဆ�ဆ�� �ငေမးခ�ငေရာဂါသညေအာငြမငခသည။

ေရာဂါ�ပးပညာ��ငများသညကာကယေဆးများက�သ�ေတသန��ငဖ� �ဖ�းတ�းတကေသာေဆးသမားများ��ငသပ�ပညာ��ငများလညးြဖစသညဓာတမတညသ�မဟ�တအြခားက�ယခစမးအားြပproblemsနာများက�သရန��ငေလလာအြဖစ။ အချ��ေသာေရာဂါ�ပးပညာ��ငများကေလလာ�ပးက�သ�ကသညautoimmune ြပproblemsနာများ (လ�တစ ဦး ၏က�ယခအားစနစကသ�သ�မဟ�တသ�မက�ယတ�ငတ�ကခ�ကသညေရာဂါများထ�ကသ�ေသာ lupus အြဖစဆလသ�မဟ�တတစ���း, ��ငဝယယ�ြခငး��မ�� (ထ�ကသ�ေသာဝယယ�အြဖစ) immunodeficiency ချခ�ခအားကျဆငးမ�ေရာဂါ (AIDS) သ�မဟ�တမျ�း�� းလ�က (ဥပမာြပငးထနေသာေပါငးစပြခငးကသ�)ခ�ခအားကျဆငးမ� (SCID) ။ က�ယတငးအဂ� ါအစားထ�းက�သမ�က�က�ညရနေရာဂါ�ပးပညာ��ငများက�ေခ�သညလ�နာများသညသ�တ�၏က�ယခအားစနစများက���မနငးရနသ�တ�၏က�ယခ��ာများက�ြငငးပယ။ မရပါတစ ဦး အစားထ�းက�ယတငးကလစာေတက�။ အချ��ေသာေရာဂါ�ပးပညာ��ငများသညသဘာဝက�ယခစမးအား��င၎ငးက�နားလညရနအလ�ပလ�ပ�ကသညလ�တစ ဦး ၏ပတဝနးကျငအေပ�သကေရာကမ�များ။ အြခားသ�များကမ�က�ယခစမးအားမညသ���ေ�ကာငး��ငပတသကသညေမးခနးများက�လ�ပေဆာင�ကသညစနစကထ�ကသ�ေသာကငဆာအြဖစေရာဂါများက�သကေရာကသည။ အတတကာလ၌ကျနးမာြခငး၏အေရး�ကးပ�ကငဆာကာကယတားဆးအတကက�ယခစမးအားစနစကလ�းဝနားမလညခေပ။

ခ�ခအားကျဆငးမ�ေရာဂါကာကယေဆးအြဖစအလ�ပလ�ပရနပါရဂ�ဘ�သ�မဟ�တ MD လ�အပသည။ ထ�အြပငခ���စ, immunologists တာဝနယ�အသအမ�တြပ�အစအစ�တငအနညးဆ�း ၂ ��စမ� ၃ ��စအထေလကျငသင�ကားေပး�ပးသ�ကေပးေသာစာေမးပက�ေအာငရမညဓာတမတညြခငး��ငေရာဂါ�ပးပညာဘ�တအဖ�။ ေရာဂါ�ပးပညာ��ငများသညဗဟ�သ�တများ��ရမညလ�က�ယခ��ာ၏လ�ပေဆာငမ�များသညကာကယေဆးထ�းြခငးထကေကျာလနေသာကစ�များ��ငသကဆ�ငသညေဆးဝါးေဗဒ၊ က�သြခငး၊ စမးသပြခငးစသညေဆးဝါးေဗဒ��ငေဆးပညာဆ�ငရာအသပညာပစ�ညးများ��ငခစတက�သမ�။

Page 120: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 120/228

အပ�ငးအကျ�းပလာစမာအေြမ�းပါးက�ေခတမနားလညမ�က� fluid mosaic model ဟ�ရည��နးသည။ပလာစမာအေြမ�းပါးသည ၄ ငးတ�၏ hydrophobic ��ငအတ� phospholipids ��စမျ�းပါဝငသည။တစေယာကနတစေယာကအဆကအသယ��တ fatty acid အ�မး။ အေြမ�းပါး၏��ခငး��ငအတ� studded ြဖစပါတယအေြမ�းပါး span အချ��ေသာပ��တနး။ ဒပ��တနးအချ� �သယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကဝတြပ��ကေလာသ�ဆလထကသ�မဟ�တထကပစ�ညးများ။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတက�ပ��တနး��င lipids အချ�� ��ငတထားသညခြခားသတမ�တဖ�အလ�ပလ�ပေသာ��ပေထးေသာဖ�စညးသညအေြမ�းပါး၏အြပငဘက - မျက��ာြပငမျက��ာြပငေပ�မ�ာအြခားဆလမ�ဆလ။ အေြမ�းပါး၏အရညသဘာဝသညအပ�ချနေ�ကာငြဖစသညအဆအကဆစအ�မး (အချ��ေသာေ��ာင�က�းများက kinked) ၏ဖ�စညးမ�, ၏ေ���ေမ�ာကတငက�လကစထေရာသညအေြမ�းပါးတငထညသငးထားေသာပ��တငးများ��ငပ��တနးများ၏ mosaic သေဘာသဘာဝ -အခ�ငအမာအရပျ၌ fixed �ကသညမဟ�တေသာဘ�ဟ�ကဒရတေပါငးစပ။ plasma အေြမ�းပါးပ�းတ

စာမျက��ာ ၁၄၉

ဆလေတရနယနမတက�သတမ�တေပမယ static bag ြဖစမယအစား၊အဆကမြပတ flux ၌တည၏။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ဘယပလာစမာအေြမ�းပါးအစတအပ�ငးက�၎ငး၏မျက��ာြပငတငေတ� ����ငသညသ�မဟ�တအတငး၌ြမ��ပ����ငသညအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�?

က။ ပ��တနးခ။ က�လကစထေရာဂ။ ဘ�ဟ�ကဒရတ။ phospholipid

က

တစ ဦး phospholipid ၏အဘယဝေသသအေြမ�းပါးများ၏ေလျာေြပေစတယ?

က။ ၎ငး၏ ဦး ေခါငးခ။ က�လကစထေရာဂ။ တစ ဦး ြပည��ကဖကတးအကဆစအ�မး။ အဆ�ပါဖကတးအကဆစအ�မးအတက��စဆေ��ာင�က�း

: D

ဆလအေြမ�းပါး၏အြပငဘကတငပ�းတပါဘ�ဟ�ကဒရတ၏အဓက function က�ကဘာလ?

က။ ဆလ၏မ�တပ�တငခ။ အေြမ�းပါး၏ေြပာငးလယြပငလယဂ။ အေြမ�းပါးအားြဖည။ အေြမ�းပါးကတဆငလ�ငးများ

က

အခမတ� ြပနမ�

ဆလအေြမ�းပါးသညသဘာဝတငအရညြဖစြခငးသညအဘယေ�ကာငအကျ�း��သနညး။

ဆလအေြမ�းပါး၏အရညသငြပငသညဆလက� ပ�၍ ေြပာငးလယြပငလယေစသညအေြမ�းပါးတငးကျပခ�ကပါလမမယ။ ၎ငးသညအေြမ�းပါးအစတအပ�ငးများ၏ေရ�လျားမ�က�လညးခငြပ�သည။အေြမ�းပါးသယယ�ပ�ေဆာငေရးအချ� �အမျ�းအစားများအတကလ�အပသည။

အဘယေ�ကာင phospholipids ဟာအလ�အေလျာက a နတ�တစခ�ခ�သ�သ�တ�က�ယသ�တ� Oriental ေလ��ပါတယအေြမ�းပါး?

အဆ�ပါ hydrophobic, nonpolar ေဒသများဖ�စညးပ�များအတက��ငရနအတကတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ� align ရမညြဖစသညအနညးဆ�းြဖစ��ငေချ��ေသာစမးအင��ငပ�မ�ြမငမားေသာတည�ငမမ���သည။ အဆ�ပါ၏ဖကတးအကဆစအ�မးphospholipids သညေရ��ငေရာ။ မရ��ငေသာလညးေမာလကျ�း၏ေဖာစဖတ“ ဦး ေခါငး” သညလ�ပ��ငသည။ ထ�ေ�ကာင,ဦး ေခါငးသညေရက� ဦး တညသည။

Page 121: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 121/228

စာမျက��ာ ၁၅၀

ေဝါဟာရ

amphiphilicဝင��းစနးသ�မဟ�တအားသငးထားareaရယာ��င nonpolar သ�မဟ�တအားသငးပ�ငဆ�ငေမာလကျ�းhydrophilic ��င hydrophobic ��စ ဦး စလ�း��ငအတ�အြပနအလ�န��ငစမးရယာသဘာဝပတဝနးကျင

အရည mosaic ေမာဒယအစတအပ�ငးတစခ� mosaic အြဖစပလာစမာအေြမ�းပါး၏ဖ�စညးပ�ေဖာြပသညphospholipids, က�လကစထေရာ, ပ��တနး, glycoproteins ��ငglycolipids (ပ��တနးသ�မဟ�တ lipids တဆကထားေသာသ�ကား�က�းများ)၊အရညဇာတေကာင (fluidity) က�ရ��လာတ

glycolipidဘ�ဟ�ကဒရတ��င lipids ေပါငးစပ

glycoproteinဘ�ဟ�ကဒရတ��ငပ��တနးေပါငးစပ

hydrophilicေရ��ငေပါငးစပ��ငသညေမာလကျ�း၊ "ေရချစေသာသ�"

ေကျာကကပေရ��ငဆကသယ��ငစမးမ��ေသာေမာလကျ�း; “ ေရမ�နး”

အေရးပါေသာပ��တနးကျယကျယြပန ြပန အြပနအလ�နေသာအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�သ�ေပါငးစညးပ��တနးအေြမ�းပါး lipids ၏ဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက��ငအတ�မ�ကာခဏ spansအေြမ�းပါး; ဤအပ��တနးသာများ၏ေ��ာငအယ�ကများကဖယ��ားပစ��ငသညဆပြပာအားြဖငအေြမ�းပါး

အရပ��တနးပ��တငးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကတငလညးေကာငး၊အတငးဘကြခမး၊ ဒပ��တနးေတက�ဖယ��ား��ငတယ (အေြမ�းပါးက�ေဆးေ�ကာတယ)ဆားငနေဆးေ�ကာြခငးအားြဖငြဖစသည

passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အဘယေ�ကာင� �ငမညသ� passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးြဖစေပ���ငးြပပါ• osmosis ��ငပျ� � �၏ြဖစစ�များက�သေဘာေပါကနားလညြခငး• tonic သတမ�တြခငး��င passive သယယ�ပ�ေဆာငေရး��င၎ငး၏ဆကစပမ�က�ေဖာြပရန

ပလာစမာအေြမ�းပါးသညအချ� �ေသာအရာဝတ� �များက�ဆလထသ� ၀ ငထကခငြပ�ရမညအချ� �ေသာအ��ရာယ��ေသာပစ�ညးများ ၀ ငေရာကြခငးမ�ကာကယရန��ငအချ� �ေသာမ��မြဖစလ�အပေသာပစ�ညးများမ�ကာကယရနထကခာသားသည။ တစနညးအားြဖငပလာစမာအေြမ�းပါးများသညစမဝင��ငသညေရးချယ��ငသညအရာများြဖစသညြဖတသနးသားရနအချ� �ေသာအရာဝတ� �များ၊ သ�တ�ကဒဆ�း�� းခ�ကပါေရးချယမ�သညဆလသညသ�ဟာသ�ဆကလကတညတ��ငေတာမညမဟ�တပါ၊ဖျကဆးပစ။ အချ��ေသာဆလများသညအြခားအရာများထကပ�မ��ကးမားေသာပမာဏများစာလ�အပသညဆလများ၊ သ�တ�က extracellular အရညကေနဒပစ�ညးများရယ�တလမး��ရမည။အချ� �ေသာပစ�ညးများသညေရ�လျားလာသည��ငအမ�ဆလတစခ�သညဤကသ� ြဖစပျက��ငသညသယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�ေ�ကာငးအထ�းယ��ရားများ����ငပါသည။ တချ��ကပစ�ညးများဒါြဖစ�ကသညadenosine hydrolyzing ၎ငး၏စမးအငအချ� �က�ြဖ�နးေသာဆလတစခ�အတကအေရး�ကးသည

စာမျက��ာ ၁၅၁

trhosphate (ATP)၊ ဤပစ�ညးများက�ရ��ရန။ ေသးဆလနများသညအချ� �က�သ�းသညစမးအငပလ�ပေနတယ။ ဆလအားလ�းသညစမးအငအများစ�က�ထနးသမးရနအသ�းြပ�သညအတငးပ�ငး��ငအြပငဘကအ�ကားဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမအ�ငးယနးများ၏မညမ�မ�ဆလ။

Page 122: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 122/228

အေြမ�းပါးသယယ�ပ�ေဆာငေရး၏တ�က��ကတ�က��ကပ�စများက� passive ြဖစ�ကသည။ passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးတစ ဦး ြဖစပါတယသဘာဝြဖစစ�ြဖစစ���ငဆလက�၎ငး၏မညသည�က�းပမးအားထ�တမ�မလ�အပပါဘ�းလ�ပ��ားမ��ပးေြမာကရနစမးအင။ passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးအတက, တ� �များထမ�ေ���အနမအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�toရယာမ�ပ�မ�ြမငမားအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�areaရယာ။ ��ပပ�ငးဆ�ငရာအာကာသတစခ�တညးပစ�ညးတစခ�၏ြပငးအားတစခ�အကာအေဝး��သညအတက��သညဟ�ဆ�သညတစ ဦး အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�။

ေရးချယ Permeability

Plasma အေြမ�းပါးများသညအချ�းမည: အေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငး��ငတ�သညမဟ�တပါအေြမ�းပါး၏အြပငပနး။ တကယေတာ, ခငးကျငးအ�ကားသသသာသာြခားနားချက��ပါတယတစ ဦး အေြမ�းပါးဖ�စညးေသာလကကမးစာေစာင��စခ�အ�ကား phospholipids ��ငပ��တနး။ ၏အတငးပ�ငးတငအေြမ�းပါး, အချ��ပ��တနးဟာ cytoskeleton ၏အမ�ငမ�အေြမ�းပါးေကျာကချရပနားရနအေစခသည။၎ငးြဒပစငများက�ချညေ��ာငေသာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကတငအရပ��တနးများ��သညextracellular matrix က�။ ၎ငးတင lipids သ�မဟ�တ protein များ��ငဆက�ယေသာကာဗ�ဟ�ကဒရတများက�လညးေတ� ����ငသညအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကမျက��ာြပင။ ဤဘ�ဟ�ကဒရတ��ပေထးမ�များသညဆလက�ေပါငးစညးေစသညဆလဟာ extracellular အရညအတကလ�အပေ�ကာငးတ� �များ။ ဤသညေရးချယဖ�သသသာသာထပေြပာသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏သေဘာသဘာဝ ([link]) ။

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကမျက��ာြပငသညအတငးပ�ငးမျက��ာြပင��ငမတ�ပါအတ�တ�

စာမျက��ာ ၁၅၂

အေြမ�းပါး။

Page 123: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 123/228

ပလာစမာအေြမ�းပါးသည amphiphilic ြဖစေ�ကာငးသတရပါ။ ၎ငးတ�တင hydrophilic ��င hydrophobic ��သညတ�ငးေဒသ�ကး။ ဤသညဝေသသအေြမ�းပါးမ�တဆငအချ� �ေသာပစ�ညးများများ၏လ�ပ��ားမ���ငက�ညေပးသညအြခားသ�များ၏လ�ပ��ားမ�က�အဟန အတားြဖစေစသည။ အနမေမာလကျ�းအေလးချနလ�ပ��ငတ� �ငအတ� lipid-ေပျာဝငပစ�ညးအလယတက�အေြမ�းပါး၏ hydrophobic lipid core က�တဆငေချာ။ ဆဥကသ�ေသာပစ�ညးများေပျာဝင��ငေသာဗတာမင A၊ D၊ E ��င K တ�သညအစာေ�ကလမးေ�ကာငး��ပလာစမာအေြမ�းပါးက�အလယတက�ြဖတသနးသား��ငသညေကျးရာအ�ပစ���ငအြခားတစ���း။ အဆေပျာဝင��ငသညေဆးဝါးများ��ငေဟာမ�နးများသညဆလများသ�လယက�စာဝငေရာက��င�ပး၊အလယတက�ခ��ာက�ယရတစသ��းများ��ငက�ယတငးအဂ� ါသ�သယယ�ပ�ေဆာင။ ေအာကစဂျင��ငကာဗနေမာလကျ�းများဒ�ငေအာကဆ�ဒသညတာဝနခမ��ေသာေ�ကာငအလယတက�ပျ� ��� �ငသည။

ဝင��းစနးတ� �များသညအေြမ�းပါးအတကြပproblemsနာများ��သည။ အချ��ေသာဝင��းစနးေမာလကျ�းများချတဆကေနစ�ဆလတစခ�၏အြပငဘကတငအလယတက�သ�တ�ပလာစမာ၏ lipid core က�အလယတက�မြဖတ��ငပါအေြမ�းပါး။ ထ�အြပငအ�ငးယနးငယများသည mosaic ��ေနရာများသ�အလယတက�ကျဆငးသား��ငသညအေြမ�းပါး၏, သ�တ�ရတာဝနခအဒလ�လ�ပြခငးအားမ�သ�တ�က�တားဆး။ ဆ�ဒယမ၊ ပ�တကစယမ၊ကယလဆယမ��ငကလ���ကတ�သညပလာစမာအေြမ�းပါးက�ထ�းေဖာကရနအထ�းနညးလမးများ��ရမည။ �� း��ငးေသာ

စာမျက��ာ ၁၅၃

သ�ကား��ငအမ�င��အကဆစများကပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ သယယ�ပ�ေဆာငရာတငအက�အညလ�အပသညအမျ�းမျ�းေသာ transmembrane ပ��တနး (လ�ငးများ) ။

ပျ� ��

ပျ� ��သယယ�ပ�ေဆာငေရး၏ passive ြဖစစ�က�ြဖစပါတယ။ ပစ�ညးတစခ�တညးသညanရယာမ�ေရ�လျားေလ��သညa က�ြဖတ�ပးအာ��စ�းစ�ကမ�ညမ�သညအထနမအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�toရယာမ�ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�အာကာသ။ သငျသ�ျေလထ�မ�တဆငတ� �များပျ� � �� �ငရငး��းက�မးဝင�ကသည။ ဥပမာစ�းစားပါလ�တ�� �ငြပညေနေသာအခနးတစခနးတငအမ�းနးယားတစပ�လငးဖငေနသ�တစ ဦး ဦး ။ အမ�းနးယားဓာတေင�သည၎ငး၏မ�ာြဖစပါတယပ�လငးထတငအြမငဆ�းအာ��စ�းစ�ကမ�; ၎ငး၏အနမဆ�းအာ��စ�းစ�ကမ�အခနး၏အစနးမ�ာြဖစပါတယ။ Theအမ�းနးယားအခ�းအေင�သညပ�လငးမ�ပျ� � �သားလမမည။ တြဖညးြဖညး ပ�၍ များလာေလေလြဖစသညလ�များကြပန � �သကသ�အမ�းနးယားအနပါလမမယ။ ပစ�ညးများသညဆလ၏ cytosol အတငးသ�ေရ �သားသညပျ� �� ြခငး��ငအချ� �ေသာပစ�ညးများသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�ပျ� � � ြခငးြဖငေ���ေြပာငးသည ( [link]) ။ပျ� �� ြခငးမ��စမးအငြဖ�နး။ ဆန ကျငတင, အာ��စ�းစ�ကမ� gradients အလားအလာတစခ�ပ�စ��ပါတယအဆ�ပါ gradient က�ဖယ��ားပစသညအြဖစေပျာကကယသားစမးအင။

တစ ဦး permeable အေြမ�းပါးမ�တဆငပျ� � � ြမငမားတfromရယာကေနပစ�ညးဥစ�ာလ��ေဆျာ(သ�သ�) ၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ဆငးအာ��စ�းစ�ကမ� (ဤကစ�တငအတက extracellular အရည)cytoplasm) ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

Page 124: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 124/228

စာမျက��ာ ၁၅၄

Villareal)

ထ�ကသ�ေသာ extracellular အရညအြဖစတစ ဦး အလတစားအတကတစခ�ချငးစက�သးြခားပစ�ညးဥစ�ာ, ၎ငး၏က�ယပ�င��ပါတယအြခားပစ�ညးများ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradients ၏လတလပေသာအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�။ Inထ�အြပငပစ�ညးတစခ�စသညထ� gradient အရပျ� ��သားလမမည။ စနစတစခ�အတငးမ�ာ��လမမညအလတစားအတကကြပားြခားနားေသာတ� �များပျ� � �၏ကြပားြခားနားေသာ��နးထားများ။

ပျ� ��မ�က�အကျ�းသကေရာကေစေသာအချကများ

ေမာလကျ�းေတကသ�တ�ရ ြဒပထ�ေပ�မ�တညတယပတဝနးကျင��င၎ငးတ�ပ�ငဆ�ငေသာအပ�စမးအငပမာဏသညအလ�ညအေြပာငးတစခ�၏လ�ပေဆာငချကြဖစသညအပ�ချန။ ဤေရ�ကားလ�ပ��ားမ�သမ�မ�တဆငေမာလကျ�း၏ပျ� ��မ�အတကအေကာငသ�တ� localized ထားတအတကအလတစား။ ပစ�ညးတစခ�သညရ����ငသညမညသညေနရာသ�မဆ�ေ���ေြပာငး��ငသညဒါေ�ကာငအညအမ�ကတေလ�ာကလ�းြဖန ေဝသညတ�ငေအာင။ ပစ�ညးဥစ�ာ�ပးေနာကလ�းဝပျ� �� �ပးမ�အာကာသမ�တဆင၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ဖယ��ားြခငး, ေမာလကျ�းများဆလ�ညပတေရ�လျားပါလမမယအာကာသ, ဒါေပမယ areaရယာကေနေမာလကျ�းများ၏အေရအတကက�အ ဘယသ�မ�မ အသားတင လ�ပ��ားမ� ��လမမညေနာကတစခ� တစ ဦး ၏အသားတငလ�ပ��ားမ�မ��သညအတကအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�၏ဤမ��ြခငး

Page 125: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 125/228

စာမျက��ာ ၁၅၅

ပစ�ညးဥစ�ာေြပာငးလေနေသာ equilibrium အြဖစလ�သများသည။ ပျ� ����ေနြခငးအတကေ�� �ဆကသားပါလမမယေနစ�ပစ�ညးတစခ�၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�၏, အများအြပားအချကများပျ� � �မ���နးက�အကျ�းသကေရာကေစသည။

• အာ��စ�းစ�ကမ� gradient ၏ပမာဏ: အာ��စ�းစ�ကမ�အတကြခားနားချကသာ။ �ကးြမတသညပ��ပးလျငြမနစာပျ� � �။ ပစ�ညးများ၏ြဖန ြဖ�းြခငးပ�မ�နးကပစာမ�ရ��သားတequilibrium, ပျ� ��မ���နးေ��းေကးြဖစလာသည။

• ပျ� ��ေနတေမာလကျ�းေတရ ြဒပထ�များ - ပ�ေလးေသာေမာလကျ�းများပ�မ�ေ��းေကးစာေရ�လျားသည။ ထ�ေ�ကာငသ�တ�ကပ��ပးြဖညးြဖညးပျ�။ ေြပာငးြပနေပါပါးေမာလကျ�းများအတကမ�နသည။

• အပ�ချန: အဆငြမငေသာအပ�ချနစမးအင��ငထ�ေ�ကာငများ၏လ�ပ��ားမ�က�တ�းြမ�ငပျ� � �မ���နးတ�းြမ�ငသညေမာလကျ�း။ အနမေသာအပ�ချနက�ေလျာနညးေစသညထ�ေ�ကာငပျ� � �� �နးေလ�ာချေမာလကျ�းများ၏စမးအင။

• အရညေပျာပစ�ညး - သပသညးမ�တ�းပားလာသည��ငအမ�ပျ� � �� �နးေလျာကျသားသည။ေမာလကျ�းများသညေ��းေကးသားသည။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ၎ငးတ�မ�ြဖတသနးရေသာအချန ပ�၍ ခကခေသာေ�ကာငြဖစသညသပသညးေသာအလတစား အလတစားသညသပသညးမ�မ��ပါကပျ� ��မ�တ�းလာသည။ ဆလေတေ�ကာငြဖစသညအဓကအားြဖင cytoplasm အတငးပစ�ညးများေ���ေြပာငးရနပျ� � �မ�က�အသ�းြပ�သညcytoplasm ရသပသညးဆဟာပစ�ညးများ၏လ�ပ��ားမ�က�တားစးလမမယ။ ဒဥပမာတစခ�ြဖစပါတယေရဓာတခနးေြခာကေနတလ�တစေယာက။ ခ��ာက�ယ��ဆလများေရဆ�း�� းေသာအခါ��နးသညcytoplasm တငပျ� � �မ�ေလျာနညးသား�ပးဆလများ၏လ�ပငနးေဆာငတာများယ�ယငးလာသည။ အာ��ေ�ကာဒအကျ�းသကေရာကမ�က�အလနအထခ�ကမခြဖစေလ��ပါတယ။ ေရဓာတခနးေြခာကြခငးကမ�ကာခဏေစပါသညအတငးပျ� ��မ���နးကျဆငးမ�၏သတလစ��ငြဖစ��ငသညေမေြမာဆလေတ။

• ေပျာဝင��ငမ� - အေစာပ�ငးတငေဆးေ�းခသညအတ�ငး nonpolar သ�မဟ�တ lipid-soluble ပစ�ညးများြဖတသနးသားသညပ�လယနပစ�ညးများထကပလာစမာအေြမ�းပါးက�အလယတက�ြမနေစသညပျ� ��။

• မျက��ာြပငandရယာ��ငပလာစမာအေြမ�းပါး၏အထ�: တ�းြမ�ငမျက��ာြပငareaရယာတ�းအထ�အေြမ�းပါးကေလျာနညးသားေသာလညးပျ� ��� �နး။

• အကာအေဝး - ခရးသားြခငး - ပစ�ညးတစခ�အေနြဖငသားရမညအကာအေဝးများေလေလေ��းေလေလြဖစသညပျ� ��� �နး။ ဤသညဆလအရယအစားအေပ�တစ ဦး အထကကန သတေနရာ။ �ကးမားေသာအာဟာရေတဒါမ�မဟ�တစန ပစပစ�ညးေတကဆလရဗဟ�က�မေရာက����င၊အသးသး။ ထ�ေ�ကာငဆလများသညများစာေသာသ�များနညးတ�အရယအစားေသးငယရမညများစာေသာ Single-cell eukaryotes ကသ� prokaryotes သ�မဟ�တြပားချပချပ။

ပျ� � �တတစ ဦး အေြပာငးအလ filtration ၏ြဖစစ�က�ြဖစပါတယ။ filtration အတက, ပစ�ညးအရသရသညလ��ေဆာေပးအေြမ�းပါးမ�တဆင၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�; တခါတရပျ� ��� �နးတ�းြမ�ငထားသညဖအားေ�ကာငပစ�ညးများက�ပ�မ�လ�ငြမနစာစစထ�တသည။ ဒအဘယမ�ာ��ေကျာကကပအတကေတ� ����ငပါသညေသးေပါငချနသညေရ��ငအတ�ပါ ၀ ငေနေသာေပျာဝငေနေသာအရာဝတ� �များက�ြဖစေပ�ေစသည။သ�မဟ�တ solutions, ေသးထက��ငေကျာကကပဆ�ငရာ tubules သ�။ ဤဥပမာတငပျ� � �� �နးသညဖအားအေပ�လ�းဝနးပါးမ�ခ�။ ေသးတ�း၏အကျ�းသကေရာကမ�များထမ�တစခ�မ�ာဆးထမ�ာပ��တငးဓာတပ�သဏ◌ာနေပ�လာတယဖအား။

သယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�

လယက�ေချာေမ�ေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငလယက�ေချာေမ�ေသာပျ� ��မ�ဟ�လညးေခ�သညအေြမ�းပါးပ��တနး၏အက�အညြဖငအေြမ�းပါး။ တစ ဦး ကအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�လ���၏ဒပစ�ညးများဆယလ�လာစမးအငက�အသ�းမြပ�ဘဆလသ�ပျ� ခငြပ�သည။ သ�ေသာဤေရ�ကားပစ�ညးများအ�ငးယနးများ၏၏ hydrophobic အစတအပ�ငးများအားြဖငတနးလ�နြဖစေ�ကာငး polar ေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညဆလအေမ�းပါး။ Facilitated သယယ�ပ�ေဆာငေရးပ��တနးဟာရအငအားမ�ဤပစ�ညးများက�ကာကယသ�တ�က�ဆလထသ�ပျ� � �ဖ�ခင ြပ�, အေြမ�းပါး၏။

စာမျက��ာ ၁၅၆

သယယ�ပ�ေဆာငေရးပစ�ညးပထမ ဦး ဆ�းအေပ�ေပ�ပ��တနးသ�မဟ�တ glycoprotein receptors ��ငပ�းတထားသညအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကမျက��ာြပင။ ၎ငးသညဆလမ�လ�အပေသာပစ�ညးများက�ခငြပ�သညအဆ�ပါ extracellular အရညကေနဖယ��ားပစရန။ အဆ�ပါပစ�ညးများက�ထ�ေနာကတကျတအေရးပါေသာမ�လနေန�ကသညသ�တ�ရကျမးပ�ဒလယက�ေချာေမ�ေ�ကာငးပ��တနး။ ဤအပ��တနးအချ� �သည beta က�စ�စညးထားြခငးြဖစသည

Page 126: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 126/228

အဆ�ပါ phospholipid bilayer မ�တဆငတစ ဦး ေပါကသ�မဟ�တ channel က�ဖ�စညးေ�ကာငး pleated စာရကများ။ အြခားသ�များကေလယာ�တငသေဘ�ာြဖစ�ကပစ�ညး��ငအတ�ခ��ျေ��ာငျ��ငအေြမ�းပါးမ�တဆင၎ငး၏ပျ� ��က�ညေပးေသာပ��တနး။

လ�ငးများ

လယက�ေချာေမ�ေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငပါ ၀ ငသညအေရးပါေသာပ��တနးများက�စ�ေပါငးသယယ�ပ�ေဆာငေရးဟ�ေခ�သညပ��တနးများ��င၎ငးတ�သညပစ�ညးသ�မဟ�တသယေဆာငရနလမးေ�ကာငးများအြဖစလ�ပေဆာငသည။ ��စ ဦး စလ�းကစ�များတငသ�တ� transmembrane ပ��တနးြဖစ�ကသည။ လ�ငးများသညြဖစပျကေနေသာအရာများအတကတကျပါသညပ�ေဆာငေပးခသည။ Channel ပ��တနးဟာ intracellular ��ငထေတ� hydrophilic domains များ��သညextracellular အရည; သ�တ�ဒါအြပငသ�တ�ရအဓကမ�တဆင hydrophilic ��ပသလ�ငး��သညအေြမ�းပါးအလ�ာမ�တဆငဓါတက�ြပနလညဖငလ�စေပးသည ([link]) ။ မ�တဆငြဖတသနးchannel က� polar ြဒပေပါငးများက�ပလာစမာအေြမ�းပါး၏ nonpolar ဗဟ�အလ�ာက�ေ��ာင��ားရနခငြပ�ပါတယဆလအတငးသ� ၀ ငေရာကြခငးက�ေ��းေကးေစြခငးသ�မဟ�တတားဆး��ငသည။ Aquaporins ��ပသလ�ငးြဖစ�ကသညေရသညအလနြမငမားေသာ��နးြဖငအေြမ�းပါးက�ြဖတသားေစသညပ��တငးများ။

အလယတက�သယယ�ပ�ေဆာငေရးသည ၀ တ� �များအားသ�တ�၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradients သ�ေရ �ေစသည။ သ�တ� ြဖတက�း��ငတယ��ပသလ�ငးပ��တနး၏အက�အည��ငအတ�ပလာစမာအေြမ�းပါး။ (အေ�ကး: ေနြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

Mariana Ruiz ဗလာရးရယ

Channel proteins များသညအချနတ�ငးတငပငေနတတသညသ�မဟ�တအဖငက�ထနးချ�ပေသာ“ gated” ြဖစသည��ပသလ�ငး၏။ ��ပသလ�ငးပ��တနးတစခ�အထ�းသြဖငအ�ငး၏ပ�းတမ�က�ထနးချ�ပလမမညအဖင, သ�မဟ�တအြခားယ��ရားများသ�မဟ�တတ� �များပါဝငပတသက��ငပါသည။ အချ��ေသာတစ���းများတငဆ�ဒယမ��ငအြခားတစ���းများတငဂတတစခ���ရမညြဖစေသာလညးကလ���ကအ�ငးယနးသညပငလငးေသာလမးေ�ကာငးများမ�တဆငလတလပစာြဖတသနးသားသညကျမးပ�ဒခငြပ�ပါရနဖငလ�စ။ ဒဥပမာတစခ�၏��စခ�လ�းက�ပ�စများ��ရာေကျာကကပအတကေတ� ����ငပါသညလ�ငးများေကျာကကပဆ�ငရာ tubules ၏ကြပားြခားနားေသာအစတအပ�ငးများတငေတ� ��ရသည။ ၏ထ�တလ�ငတငပါဝငပတသကဆလအာ��ေ�ကာ��င�ကကသားဆလများကသ�ေသာလ�ပစစလ��ေဆာမ�များသညဆ�ဒယမအတကလမးေ�ကာငးများ��သည။ပ�တကစယမ��ငသ�တ�၏အေြမ�းပါး၌ကယလစယမ။ ဤလမးေ�ကာငးများဖငလ�စြခငး��ငပတြခငးေြပာငးလြခငးအဆ�ပါရ��လာတသညဤအ�ငးယနးများ၏အေြမ�းပါး၏ဆန ကျင��စဖကအေပ�ေဆမျ�းြပငးအား

စာမျက��ာ ၁၅၇

(အာ��ေ�ကာဆလများအမ�၌) သ�မဟ�တအတကအေြမ�းပါးတစေလ�ာကလ�ပစစဂယာ၏လယက�ေချာေမ�(�ကကသားဆလများအမ�၌) �ကကသားကျ� �။

သယေဆာငပ��တနး

အြခားပလာစမာအေြမ�းပါးတငထညသငးထားေသာပ��တငးတစခ�မ�ာသယေဆာငသညပ��တငးြဖစသည။ ဒလမ�ာပါးနပအမည��ပ��တနးသညအရာဝတ� �တစခ���ငေပါငးစပ�ပးယငးသ�လ�ပေဆာငြခငးြဖင၎ငး၏က�ယပ�ငပ�သဏa◌ာနေြပာငးလသားသညဆလ၏အြပငဘကမ�၎ငး၏အတငးပ�ငးမ�ခ��ျေ��ာငျေမာလကျ�း ([link]); ေပ�မ�တည။gradient, ပစ�ညးဆန ကျငဘက ဦး တညေရ�လျားလမမည။ သယေဆာငပ��တနးပ�မ�နအားြဖငြဖစ�ကသညတစခ�တညးပစ�ညးဥစ�ာများအတကတကျတ။ ဤသညေရးချယမ�ပလာစမာ၏ေယဘ�ယျေရးချယမ�မ�ထပေြပာသညအေြမ�းပါး။ ပ�သဏthe◌ာနေြပာငးလြခငးအတကယ��ရားအတအကျက�နားမလညပါ။ ပ��တနး��ငပါတယသ�တ�ရဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�က�ထခ�ကေသာအခါပ�သဏ◌ာနက�ေြပာငးလေပမယဒကအြပညအဝမ��ငးြပ��ငပါယ��ရား။ သယေဆာငသ�ပ��တငးတစခ�သညပစ�ညးတစခ���ငတစခ�သတသတမ�တမ�တသတသတမ�တမ�တ��သည၊မညသညအေြမ�းပါး��ဤပ��တနး။ ၎ငးသညလ�ေလာကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငြပproblemsနာြဖစေစ��ငသညဆလများအတကစနစတကျအလ�ပလ�ပရနများအတကပစ�ညး။ ပ��တနးအားလ�းသညသ�တ�၏ ligands ��ငဆက�ယေသာအခါ၊သ�တ� ြပည� �ကေနသည��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရး��နးက၎ငး၏အများဆ�းမ�ာြဖစပါတယ။ အာ��စ�းစ�ကမ�တ�းြမ�ငဒအချကမ�ာ gradient သယယ�ပ�ေဆာငေရး၏တ�းြမ�ငမ���နးလမမညမဟ�တပါ။

အချ� �ေသာအရာဝတ� �များသည ၄ ငးတ�၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ပလာစမာတစေလ�ာကေရ�လျား��ငသည

Page 127: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 127/228

ေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနး၏အက�အည��ငအတ�အေြမ�းပါး။ Carrier protein သညေရ�လျားေသာအခါပ�သဏchange◌ာနေြပာငးသညအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးေမာလကျ�း။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�ြပ�ြပငမမးမြခငး

စာမျက��ာ ၁၅၈

Villareal)

Page 128: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 128/228

ဒြဖစစ�၏ဥပမာတစခ�ေကျာကကပထမ�ာေတ� ����ငပါသည။ ဂလ�းက�စ၊ ေရ၊ ဆား၊ အ�ငးယနးများ��ငအမ�င��အကဆစများခ��ာက�ယကလ�အပတေကျာကကပ၏အစတအပ�ငးတစခ�အတက filtered ေန�ကသည။ ပါဝငသညေသာဤ filtrateဂလ�းက�စ (glucose) သညေနာကေကျာကကပ၏အြခားအစတအပ�ငးတစခ�တငြပနလညစ�ပယ�သည။ သာက�ျ� ��ပါတယေ�ကာငြဖစသညဂလ�းက�စ (glucose) အတကသယေဆာငလာတပ��တနးအေရအတကကပ��တနးေတထကများတယက�ငတယြခငး, ပ�လ�သယယ�ပ�ေဆာငြခငးမ��ပါေ�ကာငဆးထမ�ာခ��ာက�ယကေနထ�တေပးသည။ တစ ဦး အတကဆးချ�ေရာဂါ��သ�အား“ ဂလ�းက�စက�ဆးထသ�ဖတသည။ ” တစ ဦး ကကြပားြခားနားေသာအ�ပစ�တစစ�ဂလ�းက�စသယယ�ပ�ေဆာငေရးပ��တနးဟ�ေခ�သညေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးများသညသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငပါ ၀ ငသညဂလ�းက�စ��ငအြခား hexose သ�ကားဓာတသညခ��ာက�ယအတငး��ပလာစမာအေြမ�းပါးများမ�တဆင။

ချနနယ��ငေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးကြပားြခားနားေသာ��နးထားများမ�ာပစ�ညးသယေဆာင။ Channel က�ပ��တနးသယယ�ပ�ေဆာငေရးအများ�ကးပ�ြမနေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးလ�ပေပးထက။ Channel က�ပ��တနးတစမ���နးမ�ာပျ� � �လယက�ေချာေမ�သယေဆာင��ငတပ��တငးေတဟာတစစက� န မ�ာအလ�ပလ�ပ�ကေပမယတစစက� န မ�ာသနးနချတေမာလကျ�းေတတစစက� န လ�ငတစသနးသနးေမာလကျ�းမ�။

Osmosis

စာမျက��ာ ၁၅၉

Osmosis ဆ�သညမ�ာ semipermeable အေြမ�းပါးမ�တဆငေရက�ေရ�လျားေစသည��ငေြပာငးြပနအချ�းကျေသာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးေရ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�solutes ၏အာ��စ�းစ�ကမ�။ ပျ� ��အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး��ငအတငးပစ�ညးသယေဆာငေနစ�ဆလများ၊ osmosis သညအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ေရ က� သာ သယေဆာင �ပးအေြမ�းပါးသညကန သတချက��သညေရထမ�ာ Solutions ၏ပျ� ��။ အ�သစရာမဟ�တပါ, ေရလယက�ေချာေမ�ေသာ aquaporinsလ�ပ��ားမ�သည osmosis တငအဓကအခနးကဏ play မ�ပါ ၀ ငသည။ အဓကအားြဖငေသးနဥများ��င၎ငးတ�၌ြဖစသညေကျာကကပ tubules ၏အေြမ�းပါး။

ယ��ရား

Osmosis သညပျ� �� ြခငးအတကအထ�းကစ�ြဖစသည။ ေရသညအြခားတ� �များကသ� ,ရယာမ�ေရ�လျားသညအနမအာ��စ�းစ�ကမ�၏တ ဦး တညးမ�ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�။ သသာထင��ားတေမးခနးတစခ�ကေရက�လ�ပတအရာြဖစတယအားလ�းေ���? ��စဖကစလ�းက�ခြခားထားေသာ semipermeable အေြမ�းပါးြဖင beaker တစခ�က�ြမငေယာင�ကညပါတဝက ([link] ) ။ အေြမ�းပါး၏��စဖကစလ�းတငေရပမာဏသညအတ�တ�ပငြဖစေသာလညးထ�ေနရာများတင��သညအေြမ�းပါးက�မြဖတ��ငသညေပျာဝငေနေသာအရာဝတ� �၏ကြပားြခားနားေသာြပငးအား၊ သ�မဟ�တ solute(မဟ�တရငတစဖကစမ�ာ��တြပငးအားဟာ solute က�ြဖတ�ပး solute အားြဖငဟနချကညသားမ�ာပါအေြမ�းပါး) ။ အေြမ�းပါး၏��စဖကစလ�းတငေြဖ��ငးချက၏အသအတ�းအကျယအတ�တ�ပငြဖစပါသည, သ�ေသာsolute ၏ြပငးအားသညမတ�ညပါ၊ ထ�ေနာကေရ၊ ေပျာဝငေနေသာေရများကြပားပါသည။အေြမ�းပါးတစဖကတစချကေပ�မ�ာ။

osmosis တငေရသညပ�မ�ြမငမားေသာေရအာ��စ�းစ�ကမ�fromရယာမ�အနမတစခ�သ�အ�မေရ�သားသညအာ��စ�းစ�ကမ�။ ြပသထားသညပ�တင၊ solute သညေရးချယေသာြဖတသနးမ�က�ြဖတသနး။ မရပါ

permeable အေြမ�းပါး, ဒါေပမယေရလ�ပ��ငပါတယ။

ဤဥပမာက�ေဖာြပရနေရ��စခကက�စတက�း�ကညပါ။ တစခ�မ�ာလကဖကရညဇနးတစလ�းတညး��တယ။ဒ�တယတစခ�မ�ာသ�ကားတစပ�ပ�တစပ�ပါ��သည။ ေြဖ��ငးချကများ၏စ�စ�ေပါငးအသအတ�းအကျယလ�ငခက��စခ�လ�းတငတ�ညသည။ သ�ကားပမာဏ�ကးမားေသာေ�ကာငြဖစသညဒ�တယခကတငပထမခကတင��ေသာသ�ကားလကဖကရညဇနးထကအာကာသများစာပ�များသညပထမခက၌ေရပ���သည။

beaker ဥပမာသ� ြပနသားလ�င၎ငးသည��စဖကစလ�းတင solute အေရာအေ��ာများ��ေ�ကာငးသတရပါအေြမ�းပါး။ ပျ� ��မ�နယာမတစခ�မ�ာေမာလကျ�းများသညလ�ညပတသား�ပးအညအမ�ပျ� ��သားမညြဖစသည

Page 129: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 129/228

သ�တ�တတ��ငလ�ငအလတစားတစေလ�ာကလ�း။ သ�ေသာ, မ�တဆငရတ��ငစမးသာပစ�ညး

စာမျက��ာ ၁၆၀

အေြမ�းပါးကတဆငပျ�ပါလမမယ။ ဤဥပမာတင solute သည ြဖတ၍ မပျ� ��� �ငပါအေြမ�းပါး, ဒါေပမယေရလ�ပ��ငပါတယ။ ဤစနစတငေရသညအာ��စ�းစ�ကမ� gradient ��သည။ ထ�ေ�ကာငေရယငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ဆငး diffuse လမမယ��ရာဘကသ�အေြမ�းပါးက�ြဖတက�းပါလမမယေလျာနညးအာ��စ�းစ�က။ osmosis မ�တစဆငအေြမ�းပါးမ�တစဆငဤေရက�ပျ� � �သားလမမညေရ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�သ�ညသားသ�မဟ�တ၏ hydrostatic ဖအားသညအထေရသည osmotic ဖအားက�ထနးည�ေပးသည။ Osmosis သညလ�ေနမ�စနစတငအဆကမြပတဆကလကြဖစေပ�သည။

အသ

Tonicity သည extracellular solution သညဆလတစခ�၏ volume က�မညသ�အကျ�းသကေရာကေစ��ငသညက�ေဖာြပသညosmosis ။ အေြဖတစခ�၏တနြပနမ�သည osmolarity ��ငတ�က��ကဆက�ယသညအေြဖ။ Osmolarity သညေြဖ��ငးချက၏စ�စ�ေပါငး solute အာ��စ�းစ�ကမ�က�ေဖာြပသည။ ��ငအတ�အေြဖတစခ�အနမ osmolarity solute ၏နပါတေဆမျ�းေရေမာလကျ�း၏သာ။ �ကးြမတအေရအတကက��ပါတယအမ�န; ြမငမားေသာ osmolarity ��ငအတ�အေြဖ solute မ�ေလးစားမ���ငအတ�နညးပါးလာေရေမာလကျ�း��ပါတယအမ�န။ ��စခ�ကြပားြခားနားေသာ osmolarities ၏ေြဖ��ငးချကတစ ဦး အားြဖငကကာေနေသာအေြခအေနမျ�း၌ေရမ�စမဝင��ငသညအေြမ�းပါးေသာလညး၎ငးသည solute သ�မေရာက��ေသာလညး၎ငးသညေဘး၏ဘကမ�ေရ�လျားသားလမမညပ�မ�ြမငမားေသာ osmolarity ��ငအတ�ေဘးထကမ�ေအာကပ�ငး osmolarity (��ငပ��ပးေရ) ��ငအတ�အေြမ�းပါး (��ငေရနညး) ။ သင solute သည ြဖတ၍ မသား��ငေ�ကာငးသတရလ�ငဤအကျ�းသကေရာကမ�သညအဓပ�ါယ��သညအေြမ�းပါး��ငထ�ေ�ကာငစနစအတငး��တစခ�တညးေသာအစတအပ�ငးြဖစေသာေရသညေရ�လျား��ငသည၎ငး၏က�ယပ�ငအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�တေလ�ာက။ လ�ေနမ�စနစများ��ငသကဆ�ငေသာအေရးပါေသာြခားနားချကတစခ�ြဖစသညေ�ကာငး osmolarity အေြဖတစခ�အတက (ေမာလကျ�းြဖစ��ငသည) အမ�နများ၏နပါတတ�ငးတာသည။ထ�ေ�ကာငဆလများ��ငအတ�မ�းအ�ေသာအေြဖတစခ�အေြဖတစခ�ထကနမ osmolarity ����ငပါသညဒ�တယေြဖ��ငးချကတငဆလများထကအရညေပျာေနေသာေမာလကျ�းများပါ ၀ ငပါက��ငးပါသည။

Hypotonic ေြဖ��ငးချက

အသ�းအ��နးသ�းမျ�း - hypotonic, isotonic ��င hypertonic - သညဆလတစခ�၏ osmolarity ဆကစပမ�က�အသ�းြပ�သည။ဆလများပါ��သညေသာ extracellular အရည၏ osmolarity ရန။ တစ ဦး hypotonic ခေအနေအမ�ာextracellular အရညဆလအတငး��အရညထကနမ osmolarity ���ပး, ေရထသ�ဝငဆလ။ (သက��စနစများတငရည��နးချကသညအ�မတမး cytoplasm ြဖစသည၊ ထ�ေ�ကာငေ�� �ဆက hypo -ဆ�လ�သညမ�ာ extracellular fluid သည solutes နမေသာအာ��စ�းစ�ကမ�သ�မဟ�တ osmolarity နမြခငးက�ဆ�လ�သည။ဆလ cytoplasm ထက။ ) ဒါဟာအစ extracellular အရညပ�မ�ြမငမားအာ��စ�းစ�ကမ���ေ�ကာငးဆ�လ�သညဆလမထကေြဖ��ငးချကထမ�ာေရ၏။ ဤအေြခအေနတငေရသည၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�လ�ကနာပါလမမယgradient ��ငဆလ��ကထညပါ။

Hypertonic ေြဖ��ငးချက

hypertonic ေြဖ��ငးမ�အတက hyper prefix hyper သညြမငမားေသာ extracellular fluid က�ရည��နးသညဆလရ cytoplasm ထက osmolarity; ထ�ေ�ကာငအရညတငဆလများထကေရနညးသညလ�ပတယ ဆလတငအေတာေလးြမငမားေသာေရအာ��စ�းစ�ကမ���ေသာေ�ကာငေရသညဆလမ�ထကသားလမမည။

Isotonic ေြဖ��ငးချက

တစ ဦး isotonic ေြဖ��ငးချကအတက, extracellular အရညဆလကသ� osmolarity ��ပါတယ။ အကယဆလ၏ osmolarity extracellular အရည၏က�ကညေသာအဘယသ�မ�မအသားတငလ�ပ��ားမ���လမမညေရသညဆလအတငးသ�ထကသားေသာလညးေရထသ�ထကသားပါလမမည။ ေသးဆလ��ငအပငhypertonic, isotonic ��င hypotonic ေြဖ��ငးနညးများ��ဆလများသညထ�းြခားေသာလက�ဏာများေပ�ေပါကလာသည( လငခ)) ။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၁၆၁

Osmotic ဖအားသညေသးနဥများ၏ပ�သဏchanges◌ာနက� hypertonic, isotonic ��င hypotonic တ�တငေြပာငးလေစသည

Page 130: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 130/228

ေြဖ��ငးနညးများ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz Villareal)

ဆရာ ၀ နတစ ဦး ကလ�နာအားဆရာ ၀ နက isotonic saline solution ဟ�သတမ�တသည။ Theလ�နာေသ�ပးသ�သခငသခငပါးနပမ�ကေသးနဥများစာက�ဖျကဆးပစလ�က�ပဆ�တာေဖာြပတယ။ သင ... လ�ပပါသလားဆရာဝနကထ�းသငးလ�ကတအေြဖကတကယေတာ isotonic လား?

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေြဖ��ငးချကများပျ� � � ြခငးြဖစစ�က�သ��ပေဖာထားေသာဗဒယ�တစခ�အတကဤ site က�သားပါ ။

ေနထ�ငမ�စနစများအတကအသ

hypotonic ပတဝနးကျငတငေရသညဆလထသ�ဝငေရာကလာ�ပးဆလများေရာငလာသည။ isotonic အေြခအေနမ�ာ,solute ��ငအရညေပျာပစ�ညးများ၏ေဆမျ�းြပငးအားဟာအေြမ�းပါး၏��စဖကစလ�းတငတနးတ�ြဖစ�ကသည။အသားတငေရလ�ပ��ားမ�မ��ပါ။ ထ�ေ�ကာငဆလအရယအစားေြပာငးလြခငးမ��ပါ။ တစ ဦး အတကhypertonic solution, ေရသညဆလတစခ�မ�ထကလာ�ပးဆလကျ� �သည။ hypo- သ�မဟ�တ hyper- ြဖစေစလ�ငအေြခအေနပ�လ�သားသည၊ ဆလ၏လ�ပငနးေဆာငတာများအားေလျာလာ�ပးဆလလညးြဖစ��ငသညဖျကဆးပစ။

၎ငးသညပလာစမာအေြမ�းပါးစမးရညထက ေကျာလန၍ ေရာငလာေသာအခါေသးနဥတစခ�ကထကလာလမမညချ�ထငရန။ သတရပါ, အေြမ�းပါးသညအ�ကား discrete ေနရာများ��ငအတ�, mosaic တ�၏အဒါက�ေရးသားေမာလကျ�း။ ဆလေရာင��င lipids ��ငပ��တနးများအ�ကားေနရာများပါသပ�ကးလာရငဆလကကသားလမမယ။

စာမျက��ာ ၁၆၂

ဆန ကျငဘကအေနြဖငေသးနဥမ�ထကခာသားသညပမာဏများြပားလာပါကဆလသညကျ� �သားသညေကျာကတ�း။ ဤသည cytosol ေအာင, ဆလထမ�ာကျန�ကငးေသာ solute အာ��၏အကျ�းသကေရာကမ���ပါတယဆလအတငး��ပျ� � �� �ငအတ�သပသညးြခငး��ငဝငေရာကစကဖက။ ဆလ၏လ�ပေဆာင��ငစမး��လမမညအေလ�ာေပးလ�ကေလျာြခငး��ငလညးဆလ၏အေသခြခငးြဖစ��ငသည။

သက��အမျ�းမျ�းတင osmosis ၏သကေရာကမ�များက�ထနးချ�ပရနနညးလမးများ��သညosmoregulation ။ အပငများ၊ မ�များ၊ ဘကတးရးယားများ��ငအချ� �ေသာပ��တကစတငများကသ�ေသာသက��အချ� �တငဆလများ��သညပလာစမာအေြမ�းပါးဝနးရ��င hypotonic ေြဖ��ငးချကအတကဆလ lysis တားဆးေသာနရများ။ Theပလာစမာအေြမ�းပါးသညဆလနရအကန အသတအထသာကျယြပန ��ငသည။ Inတကယေတာ, အပငများတင cytoplasm အ�မဆလပတဝနးကျငအနညးငယ hypertonic ြဖစတယ, ��ငေရ��ရငေရကအ�မတမးဆလထက�ဝငသားပါလမမယ။ ဤေရစးဝငမ�သည turgor က�ြဖစေပ�ေစသညအပင၏ဆလနရများက�ခ�ငမာေစသညဖအား ([link]) ။ nonwoody အပငများ, turgor ၌တည၏ဖအားစက��ေထာကခပါတယ။ ေြပာငးြပနစက��ေရေလာငးမပါလ�င, ထ� extracellular အရညလမမညhypertonic ြဖစလာ�ပးဆလမ�ထကခာေစသည။ ဒအေြခအေနမ�ာဆလကျ� �ပါဘ�းဘာလ�လဆ�ေတာဆလနရဟာေြပာငးလယြပငလယမ��လ�ပါ။ သ�ေသာဆလအေြမ�းပါးနရကေနခထ�တ��ငအဆ�ပါ cytoplasm ကျပ။ ၎ငးက� plasmolysis ဟ�ေခ�သည။ အပငများဤသညအတက turgor ဖအားက�ဆ�း�� းအေြခအေန��ငယ�ယငးြခငး ([link]) ။

Page 131: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 131/228

အပငတစပငဆလအတငး�� Turgor ဖအားသညေရချ�းေသာအေြဖ၏တနြပနမ�ေပ�တငမ�တညသည။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�ြပ�ြပငြခငးက�ြပ�ြပငသည။ )

Villareal) လ�ေလာကေသာေရမ��ဘ, စက��ဘယဘကတင၎ငး၏ည��း�မးေနေသာြမင��ငေသာ turgor ဖအားက�ဆ�း�� းခရသည; အဆ�ပါ turgor ဖအားအားြဖငပ�ျလ�ျထ�ေထာငျြဖစပါတယ(ညာ) ကေရေလာငး။ (အေ�ကး: ဗစတာအမ Vicente

စာမျက��ာ ၁၆၃

ဆလဗာ)

Page 132: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 132/228

Tonicity သညသက��အားလ�းအတကစ�းရမစရာြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင, paramecia ��င amoebasဆလနရများကငးမေသာအတားအဆး vacuoles ��သည။ ဒအမ�နကေနပ�လ�ေရစ�ေဆာငးဆလက�ထ�တလ�တလ�က�ပးဆလက�၎ငး၏ေရမ�ထ�တယ�ေသာေ�ကာင lysing မ�ကာကယေပးသညပတဝနးကျင ([link]) ။

Paramecium ၏စာချ�ပချ�ပဆ�ထားေသာ vacuole သညဤတငေတာကပေသာအလငးအလငး microscopy က� အသ�းြပ�၍ ြမင��ငသည၄၀၀x ချ� ြခငး၊ ၎ငးက�မြပ�လ�ပရနက�ယခ��ာမ�ေရက�စ�ဆကမြပတထ�တေပးသည

စာမျက��ာ ၁၆၄

တစ ဦး hypotonic အလတစားအတကစမး။ (အေ�ကး: NIH မ�အလ�ပြပ�ြပငမမးမ; ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Matt Russell)

များစာေသာအဏ� ဝါေကျာ��းမသတ� ဝါများသည ၄ ငးတ�၏ပတဝနးကျင��ငလ�ကဖကေသာအတငးပ�ငးဆားပမာဏ��သညသ�တ�ေနထ�ငေသာေရ��ငအတ� isotonic ။ ငါးသ�ေသာခန မ�နးေြခအားြဖငြဖ�နးရပါမညosmotic homeostasis ထနးသမးြခငးသည၎ငးတ�၏ဇဝြဖစစ�စမးအင၏ ၅ ရာခ�င��နးြဖစသည။ ေရချ�ငါးသညအသက��ငသညသ�တ�ရဆလေတမ� hypotonic ေသာပတဝနးကျင၌တည၏။ ထ�ငါးများသညဆားမ�တဆငတကတက�က�ကပါဝင�ကသညပ�လ�ေသာေရမ�သ�တ�က�ယသ�တ�ဖယ��ားပစရနပါးဟက��ငထကသားအရညေရာစပ။ ဆားငနငါးများသညေနထ�င�ကသည၄ ငးတ�၏ဆလများသ� hypertonic ြဖစေသာပတ ၀ နးကျငက�ေြပာငးလေစ�ပး၎ငးတ�မ�တစဆငဆားက�ထ�တလ�တသညပါးဟက��ငြမငမားအာ��စ�းစ�ကဆး။

ေကျာ��း��သတ� ဝါများတငခ��ာက�ယ��ေရပမာဏက�ေကျာကကပကထနးည�ေပးသည။ Osmoreceptors ြဖစ�ကသညေသးထတင Solutions ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�ေစာင�ကညေသာ ဦး ေ��ာကအတငး��အထ�းြပ�ဆလများ။ အကယေပျာဝငေနေသာေပျာဝငေနေသာအရညများပမာဏသညသတမ�တထားေသာအတ�ငးအတာတစခ�ထက ေကျာလန၍ တ�းလာသညေကျာကကပမ�တဆင��ငပ�မ�လ�ြခ�အဆငဆငမ�အေသးက�ေရာ။ တရစ�ာနများလညးြမငမားသညသ�တ�၏ေသးထတငအသညးမ�ထ�တလ�ပေသာအယလဗျ�မငပါဝငမ�။ ဒပ��တနးလညးလနးတယပလာစမာအေြမ�းပါးများမ�တဆငအလယတက�သား��ငသညတစ���းများေလ�ာကထား osmotic ဖအား။

အပ�ငးအကျ�း

သယယ�ပ�ေဆာငေရး, ပျ� �� ြခငး��င osmosis ၏ passive ပ�စများ, ေသးငယတေမာလကျ�း၏ပစ�ညးများေ���အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအေလးချန။ ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�fromရယာများမ�ေဒသများသ�ပျ� � �သညအနမအာ��စ�းစ�ကမ�, ��ငပစ�ညးဥစ�ာက�အညအမ�တစ ဦး ြဖန ေဝသညတ�ငေအာငဤြဖစစ�က�ဆကလကစနစ။ ပစ�ညးတစခ�ထကပ�ေသာပါဝငသညေြဖ��ငးချကများတငေမာလကျ�းအမျ�းအစားတစခ�စပျ� � �သည၎ငး၏အြခားအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�အရ, အြခားတ� �များပျ� � �၏လတလပေသာအရသရသည။အချကများစာသညအာ��ပျ�လငမ���နး၊ အရယအစားအပါအ ၀ ငပျ� � �မ���နးက�အကျ�းသကေရာက��ငသညပျ� ��ေနေသာအမ�န, စနစ၏အပ�ချန, ��င။

Page 133: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 133/228

သက��များစနစတငဆလများအတငးသ� ၀ ငေရာကလာေသာအရာဝတ� �များက�ပလာစမာမ�ကမကထြပ�ေပးသညအေြမ�းပါး။ အချ��ေသာပစ�ညးများသညအေြမ�းပါးမ�တဆငအလယတက�ပျ� ��� �ငသည။��ငသ�တ�၏ကျမးပ�ဒထ�ကသ�ေသာလ�ငးများ��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးအြဖစအထ�းြပ�ပ��တနးများကြဖစ��ငသမ�ြဖစပါတယ။

စာမျက��ာ ၁၆၅

သက��သတ� ၀ ◌ါများ၏ဓာတ�ေဗဒဓာတများသညအေင�ပျ��ငေသာေြဖ��ငးနညးများတငေတ� ��ရသညသ�တ�အားေြဖ��ငးချကတစခ�ဆကလကြဖစပားေနေသာြပproblemနာြဖစပါတယ။ လ�ေနမ�စနစများတငအချ� �ေသာတ� �များပျ� � � သယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�ေသာအေြမ�းပါးပ��တနးမပါဘေ��းေကးသ�မဟ�တခကခပါလမမယ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ဆရာ ၀ နမ�လ�နာသညဆရာ ၀ နမ� isotonic saline solution ဟ�ယ�ဆသည။ Theလ�နာေသ�ပးသ�သခငသခငပါးနပမ�ကေသးနဥများစာက�ဖျကဆးပစလ�က�ပဆ�တာေဖာြပတယ။ သင ... လ�ပပါသလားဆရာဝနကထ�းသငးလ�ကတအေြဖကတကယေတာ isotonic လား?

[link] မဟ�တပါ၊ hypotonic ေြဖ��ငးချကေ�ကာင hypotonic solution သညေရထသ� ၀ ငေရာက��ငသညဆလ, သ�တ�က�အားြဖငသ�တ�က�က။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေရသည osmosis မ�တဆငေရ �လျားသည။

က။ အဆ�ပါ cytoplasm တစေလ�ာကလ�းခ။ သညအြခား solutes ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ���ငအတ�anရယာကေနနမတ ဦး တညးဂ။ ေရြမငမားေသာconcentrationရယာမ�နမအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�မ�။ ေရနညးေသာconcentrationရယာမ�ပ�မ�ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�သ�

ပျ� � �အတကအဓကေမာငး��ငမ�လ�ပ��ားမ�ဟာ __________ ြဖစပါတယ။

က။ အပ�ချနခ။ အမ�နအရယအစားဂ။ အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�။ အေြမ�းပါးမျက��ာြပငareaရယာ

ေရချ�တငေနထ�ငေသာသက��များသညအဘယြပproblemနာ��ငရငဆ�ငေနရသနညး။

က။ သ�တ�၏အေလာငးများသညေရများလနးသည။ခ။ သ�တ�ဟာသ�တ�ရ tonicity က�ထနးချ�ပမလမး��သည။ဂ။ ဆားငနေရသာယငးတငေနထ�ငေသာတရစ�ာနများအတကြပproblemsနာြဖစေစသည။။ သ�တ�၏ခ��ာက�ယသညပတဝနးကျငက�ေရများများစာဆ�း�� းေလ��သည။

က

အခမတ� ြပနမ�

ေအာကပါတ�သညပျ� ��� �နးက�အဘယေ�ကာငအကျ�းသကေရာကသညက�ေဆးေ�းပါ - ေမာလကျ�းအရယအစား၊ အပ�ချန၊ ေြဖ��ငးချကသပသညးမ���ငခရးသားရမညအကာအေဝး။

ပ�ေလးေသာေမာလကျ�းများထကေလးလေသာေမာလကျ�းများပ�မ�ေ��းေကးသည။ ၎ငးသညအလယအလတမ�စမးအငပ�မ�လ�အပသညသ�တ�က�တေလ�ာကေ���ပါ။ အပ�ချနတ�းြမ�ငြခငးသ�မဟ�တေလ�ာချြခငးအတကစမးအငတ�းသ�မဟ�တေလျာနညးေစတယ

စာမျက��ာ ၁၆၆

Page 134: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 134/228

ေမာလကျ�းလ�ပ��ားမ�ထခ�ကအဆ�ပါအလတစား။ အေြဖသညသပသညးသည��ငအမ�၎ငးအတကခကခေလြဖစသညေမာလကျ�းများသည၎ငးမ�တစဆငေရ �လျားသည၊ ပတတ�ကမ�ေ�ကာငပျ� � �မ�ေ��းေကးေစသည။ သက��ဆလအာဟာရဓာတများပ�မ�နြဖညတငးေပးရန��ငစန ပစပစ�ညးဖယ��ားမ���နးမ�နမ�နလ�အပသည။ ဒအကာအေဝးလ�ငသားလာရနလ�အပေသာပစ�ညးများသညအလန�ကးလနးသည၊ ြဖန ြဖ�းြခငးသညအာဟာရ��ငစန ပစပစ�ညးများက�မေ��� ��ငပါဘဝက�ေရ��ညတညတေစရနထေရာကစာ။

အဘယေ�ကာငေရသညအေြမ�းပါးမ�တဆငေရ �လျားသားသနညး။

osmosis ��အေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ေရသညအာ��စ�းစ�ကမ� gradient ��ေသာေ�ကာငြဖစသညsolute ��ငအရညေပျာပစ�ညးများ၏အေြမ�းပါး။ အဆ�ပါ solute က�ထေရာကစာဟနချကညရနမေ��� ��ငပါအေြမ�းပါးရ� �စဖကစလ�းတငအာ��စ�းစ�ကမ�, ဒါေ�ကာငဒဟနချကညဖ�ေရလ��ေဆာေပး။

ေဆး, ပ�မ�နဆား��ငေဆးအတကပ�မ�နပ�မ�နေသးေ�ကာသငးေြဖ��ငးချက��စခ�လ�း��စ Ringer ရေြဖ��ငးချက, isotonic ြဖစ�ကသည။ ဒါဘာေ�ကာငအေရး�ကးတာလ။

isotonic ေြဖ��ငးချက၏ထ�းထ�း osmotic ၏အဘယသ�မ�မထငသညတ�နလ�ပမ�တညး��လမမညေသချာမ�တမ�မ��ြခငး��ငတစသ��းများထမ�ယ�ေဆာငလာသညသ�မဟ�တေသးထမ�မညသညေရမ�မထညပါ။

ေဝါဟာရ

ေရ��ညအလနြမငမားေသာ��နးမ�ာအေြမ�းပါးမ�တဆငေရက�ခငြပ�ေသာပ��တနးချနနယ

သယေဆာငပ��တနးအားြဖငပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ အရာဝတ� �တစခ�က�ေရ�လျားေစေသာအေြမ�းပါးပ��တနး၎ငး၏က�ယပ�ငပ�သဏ◌ာနေြပာငးလေနတ

ချနနယပ��တနးအရာဝတ� �တစခ�အား၎ငး၏အေခါငးအားြဖတသနးသားေစေသာအေြမ�းပါးပ��တနးပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး

အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�အနမအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�areaရယာကပလျကြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�၏ရယာ

ပျ� �� အရသရသညအနမေမာလကျ�းအေလးချနပစ�ညးသယယ�ပ�ေဆာငေရး၏ passive ြဖစစ�က�၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�

သယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�ပစ�ညး (ြမငမားေသာမ�) တစ ဦး အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ဆငးလ��ေဆျာေသာြဖစစ�က�အေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနးက�အသ�းြပ�။ အနမအာ��စ�းစ�ကမ�ရန

hypertonicextracellular အရညအရညထကပ�မ�ြမငမား osmolarity ��ပါတယရေသာအေြခအေနဆလအတငး၌ေရဆလများမ�ေရ�လျားသားြခငးက�ြဖစေပ�ေစသည

တကယextracellular အရညအရညထကနမ osmolarity ��ပါတယရေသာအေြခအေနဆလအတငးပ�ငး, ေရဆလသ�ေရ �လျားရ��လာတ

isotonicအဆ�ပါ extracellular အရညအရညကသ�တ�ညေသာ osmolarity ��ပါတယရေသာအေြခအေနဆလအတငး၌ဆလထသ�အထမ�သ�မဟ�တထက��ေသာအသားတငေရ�လျားမ�က�မရ����ငပါ

osmolarity

စာမျက��ာ ၁၆၇

ေြဖ��ငးချကတစခ�သတသတမ�တမ�တပမာဏအတကဖျကသမးတ� �များစ�စ�ေပါငးေငပမာဏosmosis

အရသရသည semipermeable အေြမ�းပါးမ�တဆငေရသယယ�ပ�ေဆာငေရးကေနရ��လာတေသာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးေရ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�အေြမ�းပါးြဖတသနးမသား��ငေ�ကာငး solute ၏ေ���ေမ�ာကတင

passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးမလ�အပပါဘ�းတအေြမ�းပါးမ�တဆငပစ�ညးပ�ေဆာင၏နညးလမးစမးအင

plasmolysisဆလ�မ�� �� း��ငကန သတကေနဆလအေြမ�းပါးများ detach လ�ပလ�ကေသာအပငတစပငဆလသညအ�လနေရာဂါေြဖ��ငးချကတစခ�အတငး��ဆလအေြမ�းပါး

ေရးချယ permeableအချ��ေသာအရာများမ�တဆငခငြပ�ေပမယမေပးေသာအေြမ�းပါး၏ဝေသသ

Page 135: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 135/228

အြခားသ�များsoluteအေြဖတစခ�ဖ�စညးရနအရညအတကေပျာဝငပစ�ညးဥစ�ာ

တကအေြဖတစခ�အတက solute ပမာဏ

သယယ�ပ�ေဆာငေရးပ��တနးအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးပစ�ညးတစခ�၏လမးေ�ကာငးက�လယက�ေချာေမ�ေစသညအေြမ�းပါးပ��တနးက binding အားဖငျ� ဖစျသ�ျ

တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• �လ�ပျစစျဓာတ� gradients သညအ�ငးယနးများအေပ�မညသ�အကျ�းသကေရာကသညက�နားလညပါ• အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငအလယအလတတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးက�ခြခားပါ

တက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားများသညများေသာအားြဖငဆလများ၏စမးအငက�အသ�းြပ�ရနလ�အပသညadenosine triphosphate (ATP) ပ�စ။ ပစ�ညးဥစ�ာဆလထသ�ေ���ရမယဆ�ပါက၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က� - ဆန ကျငေသာပစ�ညးများ၏အာ��စ�းစ�ကမ�လ�ငဆလအတငး�� extracellular အရည (��ငဒ �။ ) တင၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ�ထကသာ။ �ကးြမတသညအြပနအလ�န) - ဆလသညအရာဝတ� �က�ေရ�လျားရနစမးအငက�အသ�းြပ�ရမည။ တက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအချ� �ယ��ရားများသညထ�ကသ�ေသာအ�ငးယနးများကသ�ေသးငယေသာေမာလကျ�းအေလးချန��ေသာပစ�ညးများက�ြဖတသနးသညအေြမ�းပါး။ သညအြခားယ��ရားများအများ�ကးပ��ကးတေမာလကျ�းသယေဆာင။

�လ�ပျစစျ gradient က�

က���ပတ�သညအရာဝတ� �၏ကြပားြခားနားေသာြပငးအား - �� း��ငးေသာအာ��စ�းစ�ကမ� gradients က�ေဆးေ�းခ�ကသညအာကာသသ�မဟ�တအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး - သက��စနစများတင gradients သညပ�မ���ပေထးသည။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာအ�ငးယနးများသညဆလများအတငးသ� ၀ ငထကသည��ငဆလများ၌ ြဖတ၍ မေရ�ေသာပ��တနးများပါ ၀ ငေသာေ�ကာငြဖစသညအေြမ�းပါး��ငအများအားြဖငအပျကသေဘာေဆာငေသာအားသငးေန�ကသည, လ�ပစစ gradient က�တစ ဦး ြခားနားချကလညး��ပါသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးတာဝနခ၏။ သက��ဆလများ၏အတငးပ�ငးသညလ�ပစစအ��တလက�ဏာြဖစသညသ�တ�ေရချ�းေသာ extracellular အရည��ငတစချနတညးမ�ာဆလများမ�ေလးစားမ���ငအတ�ပ�တကစယမ (K + ) ��င ပ�မ�ြမငမားေသာ ဆ�ဒယမ (Na + ) တင ပါဝငမ�ပ�မ�ြမငမား ပါသညအဆ�ပါ extracellular အရညပါဘ�း။ ဒါေ�ကာငတစဦးလ�ေနမ�ဆလထမ�ာ Na များ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က� + ေလ၎ငးက�ဆလထသ�ေမာငး��ငပါ၊ Na + (အေပါငးလက�ဏာေဆာငေသာအ�ငးယနး) ၏လ�ပစစ gradient သညလညး၎ငးက�ေမာငးသည

စာမျက��ာ ၁၆၈

အတငးပ�ငးအ��တလက�ဏာတရားစဆ�အတငးပ�ငးမ�။ သ�ေသာအြခားအေြခအေနများအတကအေြခအေနမ�ာပ�မ���ပေထးသညထ�ကသ�ေသာပ�တကစယမအြဖစြဒပစင။ K + ၏ positive gradient သည အ�ငးယနးအား၎ငးက�ေမာငးသညဆလသ�ေပမယ K သညများ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က� + K သညကားေမာငးေလ + ထက ဆလ၏ ( [link က�]) ။အ�ငးယနးက�သကေရာကေစေသာေပါငးစပထားသည gradient ��ငလ�ပစစအားသငးြခငးက�ေခ�သည၎ငး၏�လ�ပျစစျ gradient က�။

အ��ပညာဆကသယမ��လ�ပျစစျဓာတ� gradients အာ��စ�းစ�ကမ� gradients ၏ေပါငးစပအကျ�းသကေရာကမ�များ��ငေပ�ေပါကလာလ�ပစစ gradients ။ (ခရကဒစ -“ Synaptitude” / WikimediaCommons များ)

Page 136: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 136/228

လ�တစေယာက၏ေသးထသ�ပ�တကစယမအေြဖက�ထ�းသငးြခငးသညေသေစေလာကသည။ ဒဟာ�မ��ေတာမ�ာအသ�းြပ�သညြပစဒဏ��င euthanasia ။ ပ�တကစယမအေြဖက�ေဆးထ�းတာကေသေစ��ငတယလ�မငးဘာလ�ထငသလ။

တစ ဦး gradient က�ဆန ကျင Moving

၀ တ� �များက�အာ��စ�းစ�ကမ� (သ�) �လယ� �ဓာတ�ြဒပဆအားဆန ကျငရနဆလက�အသ�းြပ�ရမညစမးအင။ ၎ငးစမးအငက�ဆလ၏ဇြဝဖစပျကမ�မ�တစဆငထ�တေပးေသာ ATP မ�ရ��သည။ တက�ကစ�ေပါငးပန များဟ�ေခ�တငသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားများ, �လ�ပျစစျ gradients ဆန ကျငအလ�ပလ�ပ�ကသည။ေသးငယေသာအရာဝတ� �များသညအ�မတမးပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတသားသည။ တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးထနးသမးထားသည

စာမျက��ာ ၁၆၉

ဤ passive ၏မျက��ာက�သက��ဆလများကလ�အပေသာအ�ငးယနးများ��ငအြခားအရာဝတ� �များ၏ြပငးအားလ�ပ��ားမ�များ။ ဆလ၏ဇဝြဖစစ�စမးအငအများစ�သညယငးတ�က�ထနးသမးရနအသ�းြပ�သညြဖစစ�များ။ (ေသးနဥ၏ဇဝြဖစစ�စမးအငအများစ�သညမညမ�မ�က�ထနးသမးရနအသ�းြပ�သညဆလများကလ�အပတအြပငဘက��ငအတငးပ�ငးဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမအဆငဆငအ�ကား။ ) ေသာေ�ကာငတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားသညဆလတစခ�၏စမးအငအတကဇြဝဖစပျကမ�ေပ�တငမ�တညသညများစာေသာဇဝြဖစစ�အဆပများ ATP ၏ေထာကပမ���ငဝငေရာကစကဖက။

အေသးစား - ေမာလကျ�းအေလးချန��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကယ��ရား��စခ���သညေမာလကျ�း။ အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးသညအ�ငးယနးများက� ြဖတ၍ အ�ငးယနးများက�ေရ�လျားေစ�ပးြခားနားမ�က�ဖနတးသညATP က�တ�က��ကမ�ခ�ေသာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးတာဝနခြဖစသည။ အလယတနးတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးဟာ�လ�ပျစစျ gradient က�ေ�ကာငေသာပစ�ညးများ၏လ�ပ��ားမ�ေဖာြပသညတ�က��က ATP မလ�အပေ�ကာငးမ�လတနးတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးကတညေထာငခသည။

တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးများအတကသယေဆာငပ��တနး

တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကအေရး�ကးေသာအေြမ�းပါးလ�ကေလျာညေထမ�တကျတေလယာ�တငသေဘ�ာ၏ေ���ေမ�ာကတငြဖစပါတယလ�ပ��ားမ�လယက�ေချာေမ�ရနပ��တနးသ�မဟ�တပန များ: ဤပ��တနးအမျ�းအစားသ�းမျ�း��ပါတယသ�မဟ�တသယယ�ပ�ေဆာငေရး ([link]) ။ Uniporter တစခ�သညသးြခားအ�ငးသ�မဟ�တေမာလကျ�းတစခ�က�သယေဆာငသည။ တစ ဦး ကေထာကခသ�ယ���စခ�လ�းကြပားြခားနားေသာအ�ငးယနးသ�မဟ�တေမာလကျ�း, ��စ ဦး စလ�းတ�ညေသာ ဦး တညချကအတက။ တစ ဦး Antiporter လညး��စခ�သယေဆာငကြပားြခားနားေသာအ�ငးယနးသ�မဟ�တေမာလကျ�း, ဒါေပမယကြပားြခားနားေသာလမး�န၌တည၏။ ဤအသယယ�ပ�ေဆာငေရးအားလ�းသညလညးလ�ပ��ငပဂလ�းက�စလ�ေသးငယတ၊ အားမသငးထားတေအာဂနစေမာလကျ�းေတက�သယေဆာငပါ။ ဤအမျ�းအစားသ�းမျ�းပ��တနးများက�လယက�ေချာေမ�ေသာပျ� ��မ�တငေတ�ရေသာလညး၎ငးတ�တင ATP မလ�အပပါလ�ပငနးစ�။ တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကပန များနမ�နာအချ� � မ�ာသယေဆာငသည Na + -K + ATPase ြဖစသညဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမအ�ငးယနးများ ��ငဟ�ကဒ��ဂျင��ငပ�တကစယမအ�ငးယနးများသယေဆာငသည H + -K + ATPase ။ဤအရာ��စခ�လ�း antiporter ေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးြဖစ�ကသည။ ��စခ�ကအြခားသယေဆာငပ��တနး Ca 2+ ATPase ��င ြဖစ�ကသညအသးသးကယလစယမ��ငဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသာသယေဆာငသည H + ATPase ။ ��စ ဦး စလ�းပန များြဖစ�ကသည။

Uniporter တစခ�သညေမာလကျ�းတစခ�သ�မဟ�တအ�ငးယနးတစခ�က�သယေဆာငသည။ ေထာကခသ�တစ ဦး သညမတ�ညေသာေမာလကျ�း (သ�) အ�ငးယနး ၂ လတ�ညတ ဦး တညချကအတက��စ ဦး စလ�း။ Antiporter တစခ�သညမတ�ညေသာေမာလကျ�း (သ�) အ�ငးယနး��စမျ�းက�လညးသယေဆာငသညကြပားြခားနားေသာလမး�န။ (ခရကဒစ - Lupask / Wikimedia မ�ြပ�ြပငြခငး

Page 137: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 137/228

Commons များ)

အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရး

စာမျက��ာ ၁၇၀

ဆ�ဒယမ��ငပ�တကဆယမက�သယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငအဓကအလ�ပလ�ပသညအလယတနးတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးေပ�ေပါကဖ�ခငြပ�ပါတယ။ ဒ�တယသယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးလမးက�ေနဆစ�းစားသညအဓကသယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးတ�စမးအငအသ�းြပ�မ�အေပ�မ�တညသည။[link]) ။

အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးသညအ�ငးယနးများအား ြဖတ၍ အ�ငးယနးက� ြဖတ၍ electrochemical gradient က�ဖနတးသည(electrogenic သယယ�ပ�ေဆာငေရး) ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငးVillareal)

တရစ�ာနများဆလများတငအေရး�ကးဆ�းပန တစခ�မ�ာဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစက (Na + -)K + ATPase) သညေလာငစာဓာတ�ဓါတ�ေဗဒပါ ၀ ငမ���ငမ�နကနေသာြပငးအားက�ထနးသမးထားသညသက��ဆလများတင Na + ��င K + ) ။ ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကသည K + က�ဆလ အတငးသ�ေရ � ေစသညNa ေရ�လျား + တစချနတညးမ�ာထကသ�း Na တစအချ�းမ�ာ + တ�ငး��စခ� K သညများအတက + အ�ငးယနးအတကေြပာငးေ��� ခသည။ အဆ�ပါNa + -K + ATPase သညပ�စအမျ�းမျ�းြဖငတည���ပး၎ငး၏အတငးပ�ငး��ငအြပငဘကသ�မ�တညသညဆလ��ငဆ�ဒယမသ�မဟ�တပ�တကစယမအ�ငးယနးြဖစေစ၎ငး၏ဆ�ေဖ�။ အဆ�ပါြဖစစ�က�ပါဝငသညအဆငေြခာကဆငက�ေအာကပါ။

စာမျက��ာ ၁၇၁

Page 138: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 138/228

၁။ ဆလအတငးပ�ငးက� ဦး တညေသာအငဇ�ငးြဖငသယေဆာငသ�သညြမငမားသညဆ�ဒယမအ�ငးယနးများအတကဆ�ေဖ�။ အ�ငးယနး ၃ လ�းသညပ��တနး��ငေပါငးစပထားသည။

၂။ ATP က�ပ��တနးသယေဆာငသ�က hydrolyzed ��ငစမးအငနမေဖာစဖတအ�ပစ�ပ�းတအဒါက�။

ရလဒအေနြဖငေလယာ�တငသေဘ�ာသညအသငသ�ာနက�ေြပာငးလ�ပးြပငပသ� ဦး တညသားသညအေြမ�းပါး။ ပ��တနးသညဆ�ဒယမ��ငပ�မ�နးစပသညဆ�ပါစ� ေလယာ�တငသေဘ�ာထားခပါ

၄။ ပ�သဏchange◌ာနေြပာငးလမ�သညေလယာ�တငသေဘ�ာ၏ပ�တကစယမအ�ငးယနးများ��င� �စခ�တ�က�ပ�မ�ေကာငးမနေစသညအ�ငးယနးပ��တနးမ�ပ�းတပါ။ ေနာကပ�ငးတငစမးအငနမေဖာစဖတအဖ�ကခထ�တသညေလယာ�တငသေဘ�ာကေန။

ေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဖယထ�တ�ပးပ�တကစယမအ�ငးယနးများ��ငအတ�သယေဆာငသညပ��တနး��ငအတ�ဆလ၏အတငးပ�ငးဆသ� ဦး တညသ�ဟာသ� repositions ။

၆။ သယေဆာငသ�ပ��တနးသည၎ငး၏ဖ�စညးပ�အသစတငပ�တကစယမ��ငပ�မ�နးစပမ���သည။��ငအ�ငးယနး��စခ� cytoplasm သ� ြဖန ချေန�ကသည။ ပ��တနးသညယခ�အခါပ�မ�ြမငမားေသာအရပလက�ဏာ��လာသညဆ�ဒယမအ�ငးယနးများအတက, ထ�ြဖစစ�က�ေနာကတဖနစတငသည။

ဤလ�ပငနးစ�၏ရလဒအြဖစအမ�အရာများစာြဖစပျကခသည။ ဒေနရာမ�ာဆ�ဒယမပ�များလာတယအတငးပ�ငးထကဆလ၏အြပငဘက��အ�ငးယနးများ��ငအြပငဘကတငထကပ�တကစယမအ�ငးယနးများ။ သ�းေယာကစလ�းအတကထကသားေသာဆ�ဒယမအ�ငးယနးများ၊ ပ�တကဆယမအ�ငးယနး ၂ ��စများေရ�လျားသည။ ၎ငးသညအတငးပ�ငးက�ြဖစေပ�ေစသညအြပငပနး��င� �ငးယ��လ�ငအနညးငယ ပ�၍ ဆ�းကျ�း��သည။ တာဝနခဒြခားနားချကအတကအေရး�ကးပါသညအလယတနးလ�ပငနးစ�များအတကလ�အပေသာအေြခအေနများဖနတး။ ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကသညထ�ေ�ကာငအလကထ��ဂျငစ�ပစကတစခ� (အားသငးမညမ�မ�က�ြဖစေပ�ေစေသာစ�ပစက) တစခ�ကဖနတးသညအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးလ�ပစစမညမ�မ���ငအေြမ�းပါးအလားအလာမ�ပပ�း။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒက��ကညပါ တစ ဦး ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမ ATPase အတကတက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရး၏ြခငး simulation �ကည��ရန ဗဒယ� ။

အလယအလတတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရး (သယယ�ပ�ေဆာငေရး)

အလယအလတတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးသညဆ�ဒယမအ�ငးယနးများ��ငအြခားြဒပေပါငးများက�ဆလထသ�ပ�ေဆာငေပးသည။ဆ�ဒယမအ�ငးယနးပါဝငမ�သညပလာစမာအေြမ�းပါးအြပငဘကတငတည���ပးြဖစေသာေ�ကာငြဖစသညအဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးြဖစစ�တစခ�၊ ချနနယတစခ�လ�ငပ��တနးတည���ပးပငလငးသညဆ�ဒယမအ�ငးယနးများသညအေြမ�းပါးမ�တဆငဆယ�လမမည။ ဒါလ�ပ��ားမ�သယယ�ပ�ေဆာငေရးမ�မမတ�က�ယက�ပ�းတ��ငေသာအြခားတ� �များသယယ�ပ�ေဆာငရနအသ�းြပ�သညအေြမ�းပါးမ�တဆငပ��တနး ([link]) ။ များစာေသာအမ�င��အကဆစများ��ငဂလ�းက�စတ�သညဤဆလထသ�ဝငေရာက�ကသညလမး။ ၎ငးသညဒ�တယအဆငြဖစစ�အားစမးအငြမငဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများက�သ�ေလ�ာငရာတငအသ�းြပ�သညATP ထ�တလ�ပရနအတကအပင��ငသတ� ဝါဆလများ၏ mitochondria ။ အလားအလာ��ေသာစမးအငက�သ�ေလ�ာငထားသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများတငစ�ေဆာငးြခငးသညအ�ငးယနးများထကလာသည��ငအမ� kinetic energy သ�ေြပာငးလသားသညchannel ATP synthase မ�တစဆင၎ငးစမးအငက� ADP က� ATP သ�ေြပာငးလရနအသ�းြပ�သည။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၁၇၂

အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးမ�ဖနတးထားသညလ�ပစစဓာတ�ြဒပစငသညအြခားအရာဝတ� �များက�ေရ�လျား��ငသညသ�တ�ရအာ��စ�းစ�ကမ� gradients ဆန ကျင, Co- သယယ�ပ�ေဆာငေရးသ�မဟ�တအလယတနးတက�ကလ�ေခ�တလ�ပငနးစ�သယယ�ပ�ေဆာငေရး။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငးVillareal)

Page 139: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 139/228

အကယ၍ ဆလအြပငဘက�� pH ေလျာနညးသားပါကသယေဆာငလာသညအမ�င��အကဆစပမာဏက�သငေမ�ာလငလမမညတ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလျာနညးေစရနဆလသ�?

အပ�ငးအကျ�း

အ�ငးယနးက�အကျ�းသကေရာကေစေသာေပါငးစပထားသည gradient သည၎ငးတင၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient ��င၎ငး၏လ�ပစစပါဝငသညgradient ။ ဥပမာအြပ�သေဘာေဆာငေသာအ�ငးယနးသညေနရာအသစသ�ပျ� � �သား��ငသညအာ��စ�းစ�ကမ� gradient, ဒါေပမယသ�ကအသားတငအြပ�သေဘာအားသငးanရယာသ�ပျ� � �လ�င၎ငး၏ပျ� �� ၎ငး၏လ�ပစစ gradient က�အားြဖငဟန တားလမမည။ aqueous ေြဖ��ငးချကအတကအ�ငးယနး��ငဆကဆရာတငအခါ, ကအစား�� �လ�ပျစစျ��ငအာ��စ�းစ�ကမ� gradients ၏ေပါငးစပတစ ဦး တညးအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�, ထညသငးစ�းစားရမညြဖစသည။ သက��ဆလများသညအချ� �ေသာပစ�ညးများလ�အပသညသ�တ� extracellular အာကာသအတငးတည��ထကသာ။ �ကးြမတြပငးအားအတကဆလအတငး၌မတည��။

စာမျက��ာ ၁၇၃

၀ တ� �များက�သ�တ�၏ဓာတ�ဓါတ�ေဗဒ gradients သ�ေ���ေြပာငးြခငးသညဆလမ�စမးအငလ�အပသည။ တက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးကဒသယယ�ပ�ေဆာငေရးေလာငစာရန ATP ထမ�ာသမးထားတစမးအငက�အသ�းြပ�သည။ ေသးငယတ၏တက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးေမာလကျ�းအရယအစား��ေသာပစ�ညးများသညဆလအေြမ�းပါးအတငး��ပ��တငးများက�အသ�းြပ�သည။ဤပ��တနးများသညပန များ��ငအလားတ�သည။ မ�လတနးတက�ကေသာထကသယေဆာငေသာအချ� �ပန များသယယ�ပ�ေဆာငေရး၊ ATP ��ငတ�က��က ဆကသယ၍ သ�တ�၏လ�ပေဆာငမ�က�ေမာငး��င��ငသည။ Co- သယယ�ပ�ေဆာငေရး (သ�မဟ�တအလယတနးတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရး), မ�လသယယ�ပ�ေဆာငေရးကေနစမးအငဆလသ�အြခားပစ�ညးဥစ�ာေ��� ဖ�အသ�းြပ���ငပါသည��င၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�တက။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] လ�၏ေသးထသ�ပ�တကစယမအေြဖက�ထ�းသငးြခငးသညေသေစေလာကသည။ ဒဟာ�မ��ေတာမ�ာအသ�းြပ�သညြပစဒဏ��င euthanasia ။ ပ�တကစယမအေြဖက�ေဆးထ�းတာကေသေစ��ငတယလ�မငးဘာလ�ထငသလ။

[link] ဆလများသညပ�မ�နအားြဖင cytoplasm တငပ�တကဆယမပါဝငမ�အလနများ�ပးေရချ�းသညဆ�ဒယမ၏ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�၌တည၏။ ပ�တကဆယမက�ထ�းသငးြခငးသညဤလ�ပစစဓာတ�ေဗဒဓာတများက�တ�ကထ�တေပးသညgradient ။ ��လ�း�ကကသားများတငဆ�ဒယမ / ပ�တကစယမအလားအလာသညက�းစကရနတာဝန��သည�ကကသားကျ� �ေစသည signal က�။ ဒအလားအလာေပျာကကယသားေသာအခါ, signal က�မြဖစ��ငပါက�းစကြပန ပားလာ�ပး��လ�းသညလညးမရပတန ေတာပါ။ ��လ�းက�ရပတန ေစရနအတကပ�တကစယမထ�းေဆးက�အသ�းြပ�သညခစတက�သေနစ���က��ကမ�မ�။

[link] ဆလအြပငဘက�� pH ေလျာနညးသားပါကအမ�င��အကဆစပမာဏက�သငေမ�ာလငလမမညတ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလျာချဖ�ဆလသ�သယယ�ပ�ေဆာင?

[link] pH ကျဆငးြခငးဆ�သညမ�ာအြပ�သေဘာြဖငအားသငးထားေသာ H + အ�ငးယနးများ��င တ�းလာြခငးက�ဆ�လ�သညအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးလ�ပစစ gradient က�။ အမ�င��အကဆစများက�ဆလထသ�သယေဆာငသားသညတ�းြမ�ငလာသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

Page 140: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 140/228

__________ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးစ�ဆကမြပတအလ�ပလ�ပရေပမည။

က။ ပလာစမာအေြမ�းပါးထကဝတဆငခ။ အားလ�းအေြမ�းပါး amphiphilic များမ�ာမဟ�တပါဘ�းဂ။ facilitated သယယ�ပ�ေဆာငေရးတက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးဆန ကျင။ ပျ� ��အဆကမြပတဆန ကျငဘကလမး�နအတက solute ေရ�လျားေနသည

: D

ဘယလ�ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကကဆလအတငးပ�ငးက�အပျကသေဘာေဆာငေစသလ။

က။ anion ထ�တပယသညခ။ anion အတကဆအားဖငျ� ဖစျသ�ျဂ။ အတကယ�ေန�ကသညထကပ�မ�စ�လ�ထ�တပယအသ�းြပ�ပ�။ cation တ�ညတအေရအတကက�ယ��ပးထ�တပစြခငးအားြဖင

လ�ပစစ gradient ��ငစ�စ�ေပါငး gradient ေပါငးစပြခငးဟ�သညအဘယနညး။

က။ အလားအလာ gradient က�

စာမျက��ာ ၁၇၄

ခ။ လ�ပစစစမးအားဂ။ အာ��စ�းစ�ကမ�အလားအလာ။ �လ�ပျစစျ gradient က�

: D

အခမတ� ြပနမ�

တက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးလ�ပငနးစ�များအတကဆလဘယမ�ာစမးအငက�ရသနညး

ဆလသည၎ငး၏က�ယပ�ငဇြဝဖစြခငးြဖငထ�တလ�ပထားေသာ ATP မ�စမးအငက�တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးမ�ရ��သညထ�ကသ�ေသာပန များ၏လ�ပ��ားမ�အြဖစြဖစစ�များ။

မညသ�ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကသညအတငးပ�ငး၏အသားတငအပျကသေဘာေဆာငသညက�မညသ�အေထာကအက�ြပ�သနညးဆလလား

ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမပန သည��စ ဦး လ�င ( + အေပါငး) Na + ion များက�သ�းသည။၎ငးထ၌ထညသငးထားေသာ K + အ�ငးယနးများကဆလသညစ�ပစက၏လညပတမ�တ�ငး၌အြပ�သေဘာေဆာငေသာဓာတအားက�ဆ�း�� းေစသည။

ေဝါဟာရ

တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးစမးအငလ�အပေ�ကာငးပစ�ညးပ�ေဆာင၏နညးလမး

က�နသညများကြပားြခားနားေသာလမး�န��စခ�အ�ငးယနးသ�မဟ�တေသးငယတေမာလကျ�းသယေဆာငေ�ကာငး Transporter

�လ�ပျစစျ gradient က�လ�ပစစ gradient ၏ေပါငးစပတပဖ�များကထ�တလ�ပ gradient က���ငဓာတ� gradient က�

အလကထ��ဂျငစ�ပစကတစ ဦး တာဝနခမညမမ�ဖနတးေသာစ�ပစက

အဓကတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအ�ငးယနးများသ�မဟ�တေမာလကျ�းအေသးစားများက�ေရ�လျားေစေသာတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငေ�ကာငးအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးတာဝနခအတကြခားနားချကဖနတးလမမည

စ�ပစက�လ�ပျစစျ gradients ဆန ကျငအလ�ပလ�ပေသာတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရား

အလယအလတတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးထ�ေထာငသည�လ�ပျစစျ gradient က�ေ�ကာငေ�ကာငးပစ�ညးများ၏လ�ပ��ားမ�အဓကတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးအားဖငျ� ဖစျသ�ျ

ေထာကခသ���စခ�အတကကြပားြခားနားေသာအ�ငးယနးသ�မဟ�တေသးငယတေမာလကျ�းသယေဆာငေ�ကာငး Transporter, ��စ ဦး စလ�းအတက

Page 141: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 141/228

တ�ညေသာ ဦး တညချကသယယ�ပ�ေဆာငေရးလ�ပ��ားမ�လယက�ေချာေမ�ေ�ကာငးတကျတေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးသ�မဟ�တပန များ

က�လားပတ ဦး တညးတကျတအ�ငးသ�မဟ�တေမာလကျ�းသယေဆာငေ�ကာငး Transporter

အ�ကးစားသယယ�ပ�ေဆာငေရး

စာမျက��ာ ၁၇၅

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• phagocytosis, pinocytosis ��င receptor အပါအဝင endocytosis, ေဖာြပပါကမကထြပ�ခ endocytosis

• exocytosis ၏ြဖစစ�က�နားလညပါ

အေြမ�းပါးမ�တဆငေသးငယေသာအ�ငးယနးများ��ငေမာလကျ�းများေရ�လျားြခငးအြပင, ဆလလညးပ��ကးေသာေမာလကျ�းများ��ငအမ�နများက�ဖယ��ား�ပးယ�ရနလ�အပသည (ဥပမာအားြဖင [link] က� �ကညပါ ) ။အချ� �ေသာဆလများသညဆလတစခ�လ�း၏ေသးငယေသာသက��များက�ပငဖ�းအ�ပ��ငသည။ မငးမ�နကနစာအားြဖင�ကးမားေသာအမ�နများ၏စားသ�းြခငး��ငလ�တေပးရနေ�ကာငးေတးဆ�ကေပလမမညဆလစမးအငလ�အပသည။ သ�ေသာ�ကးမားေသာအမ�နသညြဖတသနး။ မရပါဆလကေထာကပစမးအင��ငအတ�အေြမ�းပါး။

Endocytosis

Endocytosis သည�ကးမားေသာေမာလကျ�းများ၊ အစတအပ�ငးများကသ�ေသာအမ�နများက�ေရ�လျားေစေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမျ�းအစားတစခ�ြဖစသညဆလတစခ�လ�းသ�ပငဆလတစခ�လ�းပငြဖစသည။ ကြပားြခားနားေသာ endocytosis အမျ�းမျ�းကြပားေပမယအားလ�း��ပါတယတစဘ�ဝေသသက�မ�ေဝ: ဆလ၏ပလာစမာအေြမ�းပါး, တစခ�ဖ�စညး, invaginatesပစမ�တအမ�နပတပတလညအတကပ။ အတေဆာငကခ�တလ�က�ပးအမ�နြဖစသားတယပလာစမာအေြမ�းပါးကေနဖ�စညးခအသစဖနတး intracellular ေတ�ေနကျမဟ�တေသာအတကပါ��သည။

Phagocytosis

Phagocytosis (“ ဆလစားြခငး” ၏အေြခအေန) သညေသးငယေသာအမ�နများြပ�လ�ပေသာလ�ပငနးစ�ြဖစသညဆလများသ�မဟ�တအေတာေလး�ကးမားေသာအမ�နတစ ဦး ကလာပစညးများကသမးယ�ေန�ကသည။ ဥပမာအားြဖင, အခါအဏ�ဇဝသက��လ�၏ခ��ာက�ယက�ထ�းေဖာကပါက neutrophil ဟ�ေခ�ေသာေသးြဖ�ဥအမျ�းအစားသည၎ငးက�ဖယ��ားေပးလမမညထ�ေနာကြဖစသညေသးငယေသာဇဝသက��, ပတျဝ�ျးက�ငျ��ငဖ�းလ�မး, ဤလ�ပငနးစ�မ�တဆငကျ�းေကျာNeutrophil ကဖျကဆးသည ([link]) ။

phagocytosis ခ���စ, ဆလအေြမ�းပါးအမ�နက�ဝနးရကလ�မးြခ�။ (အေ�ကး: မာရယာနာ

Ruiz ဗယာလာ

phagocytosis, ပလာစမာ၏အတငးပ�ငး - မျက��ာြပငမျက��ာြပင၏အဘ�က�များအတကြပငဆငမ�အတကအေြမ�းပါးသညဤအပ�ငးက�တည�ငမေစေသာ clathrin ဟ�ေခ�ေသာပ��တနးြဖငဖ�းအ�ပထားသည

စာမျက��ာ ၁၇၆

Page 142: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 142/228

အေြမ�းပါး။ အေြမ�းပါး၏အဖ�းအဘ�က�ထ�ေနာကဆလ၏ခ��ာက�ယကေနတ�းချ� � �ငအမ�နဝနးရ, ေနာကဆ�းမ�ာကပ�းတ။ �ပးတာနအမ�နများပါဝငေသာေတ�ေနကျမဟ�တေသာြဖစပါတယဆလအတငးပ�းတသည clathrin အေြမ�းပါးကေန disengages ��ငေတ�ေနကျမဟ�တေသာေပါငးစညးအသစဖ�စညးအခနးအတကပစ�ညးများ၏ပျကြပားများအတက lysosome အတ�(endosome) ။ အခါ vesicular contents ေတက�၏ပျကစးြခငးကေနလကလ�မးအာဟာရ��သညအသစထ�တယ�လ�ကေသာ endosome သညပလာစမာအေြမ�းပါး��ငေပါငးစညးလ�ကသညအဆ�ပါ extracellular အရညသ�၎ငး၏ contents ေတက�။ အဆ�ပါ endosomal အေြမ�းပါးေနာကတဖန၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစလာသညပလာစမာအေြမ�းပါး။

Pinocytosis

endocytosis ၏မ�ကက� pinocytosis ဟ�ေခ�သည။ ဆ�လ�သညမ�ာဆလအရကေသာကြခငးက�ဆ�လ�သညအဆ�ပါယ�ဆချကဆလရညရယချကအတကယ��ပးခသညအခါအချနတငအမည��extracellular အရည။ တကယေတာဒဟာေရအပါအဝငေမာလကျ�းေတက�ယ�တလ�ပငနးစ�တစခ�ပါဆလဟာ extracellular အရညကေနလ�အပပါတယ။ Pinocytosis သညထကေသးငယသညအမ�နတစခ�ြဖစေပ�ေစသညသ�သည phagocytosis က�ြပ�သည။ ၎ငးသညအမ�နသည lysosome ��ငေပါငးစညးရနမလ�အပပါ။[link]) ။

pinocytosis တင, ဆလအေြမ�းပါး invaginates, အရည၏ေသးငယတပမာဏ��င pinch ဝနးရ

ပတထားသည (အေ�ကး: Mariana Ruiz Villareal)

ပ���တ�တ�တ�တ�၏ေြပာငးလမ�က�ပ�တ�တ�တ�ဆ�ဒဟ�ေခ�သည။ ဒြဖစစ�က�တစ ဦး အေပ�ယပ�ငးပ��တနးက�အသ�းြပ�သည,အလားတ�လ�ပေဆာငေသာပလာစမာအေြမ�းပါး၏ cytoplasmic ဘကမ�ာ caveolin ေခ�သညclathrin မ� function က�။ Vacuoles က�ြဖစေပ�ေစေသာပလာစမာအေြမ�းပါး��အေခါငးေပါကများ��သညcaveolin အြပငအေြမ�းပါး receptors ��င lipid ေဖာင။ အဆ�ပါ vacuoles သ�မဟ�တေတ�ေနကျမဟ�တေသာအဖ�စညးခcaveolae (အနညးကနး caveola) တင Pinocytosis ��သ�များထကေသးငယသည။ ပ�တ�တ�တ�စက�အသ�းြပ�သညေသးငယေသာေမာလကျ�းများက�ဆလထသ�ယ�ေဆာငလာ�ပး၎ငးတ�အတကဆလများမ�ထ�ေမာလကျ�းများက�သယေဆာငရနြဖစသညဆလ၏အြခားဘကြခမးတင transcytosis ဟ�ေခ�ေသာြဖစစ�က�ထ�တလ�တေပးပါ။

Receptor-mediated Endocytosis

endocytosis တစ ဦး ကပစမ�တထားမ�ကေ�ကာငးပလာစမာအေြမ�းပါးအတကအဒ receptor ပ��တနး employအချ��ေသာအရာဝတ� �များအတကတကျေသာစညးေ��ာငေ��ာင�က�း��သည ( [link က�]) ။

အဒ receptor-mediated endocytosis မ�ာဆလေတကပစ�ညးေတများများစားြခငးဟာတစမျ�းတညးက�သာရညရယပါတယဆလအေြမ�းပါး၏ြပငပမျက��ာြပငေပ�မ�ာအဒ receptor မ�ချညေ��ာငေ�ကာငးပစ�ညးဥစ�ာ၏။ (အေ�ကး:

စာမျက��ာ ၁၇၇

Mariana Ruiz မ�ြပ�ြပငြခငး

Page 143: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 143/228

Villareal)

receptor-mediated endocytosis, phagocytosis ၌��သကသ� , clathrin အဆ�ပါ cytoplasmic မ�ပ�းတထားသညအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး၏ေဘးထက။ တစ ဦး ြဒပေပါငးများ၏စားသ�းမ� receptor-mediated အေပ� မ�ခ�လ�ငendocytosis ��ငလ�ပငနးစ�ထေရာကမ�မ��ပါ, ပစ�ညးတစသ��းမ�ဖယ��ားပစမညမဟ�တပါအရညသ�မဟ�တေသး။ အဒအစားသ�ကအဒအရညေတထမ�ာေန�ပးအာ��စ�းစ�ကမ�တ�းလာလမမယ။ လ�တချ� �ေရာဂါများက�အဒ receptor-mediated endocytosis ၏ပျကကကမ�ေ�ကာငြဖစရတေန�ကသည။ ဥပမာအားြဖင, ၏ပ�စလကစထေရာနမသပသညးဆ lipoprotein သ�မဟ�တ LDL (က�လညး "မေကာငးတ" က�လကစထေရာအြဖစရည��နး) ေချါအဒ receptor-mediated endocytosis အားြဖငအေသးကေနဖယ��ားခသည။ လ�မျ�း�� းဗဇေရာဂါ၌တည၏မသားစ� hypercholesterolemia, LDL receptors ခ�တယငးသ�မဟ�တလ�းဝေပျာကဆ�းေနသည။ ြပညသ� ဤအေြခအေန��ငအတ�သ�တ�၏ေသးထတငအသကက��ခမးေြခာကေနေသာက�လကစထေရာအဆင��သညဆလများသညသ�တ�၏ေသးမ� LDL အမ�နများက�မ��ငး��ငပါ။

အဒ receptor-mediated endocytosis ေတဟာသတသတမ�တမ�တတ� �ေတယ�ေဆာငလာဖ�ဒဇ�ငးထ�တထားေပမ၊ပ�မ�နအားြဖငဆလထသ� extracellular အရည၌ေတ� ��ရ, အြခားတ� �များထသ�ဝငရလမမညတ�ညေသာ site မ�ာဆလ။ တ�ပေကးဗ�ငးရပစများ၊ ဆ�ဆ�� �ငကာလဝမးေရာဂါအဆပအားလ�းတငဝက (ဘ) ဆ�ဒများပါ ၀ ငသည။ပ�မ�န receptor-binding ကဘဆ�ကများ��ငအတ�တ� ြပန��ငဆလထသ�ဝငရ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

receptor-mediated endocytosis က�လ�ပ��ားမ�မ�ာ�ကညပါ။ ကြပားြခားနားတ အစတအပ�ငးေတက� ��ပ�ပး အာ��စ�းစ�ကပါကာတနး။

Exocytosis

ပစ�ညးတစခ�ဆလထသ�ေြပာငးေ���၏ေြပာငးြပနြဖစစ�က� exocytosis ၏ြဖစစ�က�ြဖစပါတယ။ Exocytosis ြဖစပါတယအထကေဖာြပပါလ�ပငနးစ�များ၏ဆန ကျငဘကသည၎ငး၏ရညရယချကမ�ာပစ�ညးမ�ထ�တပယရနြဖစသည

စာမျက��ာ ၁၇၈

အဆ�ပါ extracellular အရညသ�ဆလ။ စန ပစပစ�ညးများက�အေြမ�းပါးတစခ���ငဖ�းအ�ပထားသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငး။ ဤသညေပါငးစပအြပငဘကအေပ�အေြမ�းပါးစာအတဖငလ�စစန ပစပစ�ညးက� extracellular space သ�ထ�တပစသည။[link]) ။ အြခားexocytosis မ�တစဆငေမာလကျ�းများထ�တလ�တသညဆလနမ�နာများတငပ��တနးများ၏လ��� ဝ�ကချကပါဝငသညsynaptic အားြဖင synaptic ကသ� extracellular matrix ��င neurotransmitter ၏လ��� ဝ�ကချကမျကမ�န။

exocytosis တငတ� �များပါ ၀ ငေသာအမ�နများသညပလာစမာအေြမ�းပါး��ငေပါငးစပသည။ contents ေတက�ထ�ေနာကဆလ၏အြပငဘကြဖန ချလျက��သည။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�ြပ�ြပငမမးမြခငး

Villareal)

သယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးလမးများ၊ စမးအငလ�အပချကများ��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးပစ�ညးအမျ�းအစားများ

Page 144: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 144/228

သယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးလမးတက�က / passive ပစ�ညးသယယ�ပ�ေဆာငပျ� �� passive အေသးစား - ေမာလကျ�းအေလးချနပစ�ညးOsmosis passive ေရလယက�ေချာေမ�သယယ�ပ�ေဆာငေရး / ပျ� ��

passive ဆ�ဒယမ, ပ�တကစယမ, ကယလစယမ, ဂလ�းက�စ

အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးတက�က ဆ�ဒယမ, ပ�တကစယမ, ကယလစယမအလယအလတတက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရး Activeအမ�င��အကဆစ, lactose

Phagocytosis တက�က အ�ကးစား macromolecules, ဆလတစခ�လ�း, ဒါမ�မဟ�တဆယလ�လာဖ�စညးပ�

Pinocytosis ��င Potocytosis Active အေသးစားေမာလကျ�းများ (အရည / ေရ)Receptor-mediatedendocytosis တက�က macromolecules ၏�ကးမားေသာပမာဏ

အပ�ငးအကျ�း

တက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးလမးများသညသယယ�ပ�ေဆာငေရးက�ေလာငစာဆေပးရန ATP က�တ�က��ကအသ�းြပ�ရနလ�အပသည။ �ကးမားေသာအထ�ကသ�ေသာ macromolecules, ဆလအစတအပ�ငးများ, ဒါမ�မဟ�တဆလတြပငလ�းက�တစ ဦး ��အြခားဆလများကလ�မးြခ���ငပါသညphagocytosis က�ေခ� ြဖစစ�က�။ phagocytosis ခ���စ, အေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးတစခ� invaginates ��ငေနာကဆ�းတငအမ�နတစဝ�မးစးဆငးသားသညပလာစမာအေြမ�းပါးတစခ�စာအတအားဖငျ� ဖစျသ�ျ။ အ�အတငး��ပါဝငမ�များက�ဆလများက�ဖ�ဖျကသညအမ�နသ�မဟ�တအစားအစာအြဖစအသ�းြပ�သ�မဟ�တပ�။ ပင��တ�တ�စသညအလားတ�ြဖစစ�ငယတစခ�၏အတ�ငးအတာတငြဖစသည။ပလာစမာအေြမ�းပါးသညစ�ပယ�ြခငး��ငခ�တယငးြခငးတ�မ�ေသးငယေသာအရညစာအတက�ထ�တေပးသည

စာမျက��ာ ၁၇၉

ဆလအြပငဘက။ Pinocytosis သညဆလမ�လ�အပေသာအရာများက�ဆလအတငးမ�လ�အပသညအရည။ ဆလသညစန ပစပစ�ညးများက�တ�ညေသာြငားေြပာငးြပနပ�စြဖငထ�တလ�တသည။ ၎ငးသညအေြမ�းပါးေသာ vacuole က�တနးထ�တသညအဆ�ပါ vacuole အေြမ�းပါး��ငအတ�ဖျ�း��ငထညသငးဖ�ခင ြပ�သညပလာစမာအေြမ�းပါးရနအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�မ�ာသ�ဟာသ�, အြပငပနးမ�၎ငး၏ contents ေတက�ထ�တေပး။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

exocytosis �ပးေနာကအမ�နတစခ�၏အေြမ�းပါးအဘယသ� ြဖစသားသနညး

က။ ဒါဟာဆလအရက။ခ။ ၎ငးက�ဆလများကြဖ�တထ�တသည။ဂ။ ၎ငးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးြဖစလာသည။။ ၎ငးသညအြခား exocytosis အြဖစအပျကတငထပမအသ�းြပ�သည။

ဘယသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားသညဆလတစခ�လ�းသ�ေရာက��ငသနညး။

က။ ေသနတခ။ phagocytosisဂ။ သယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�။ အဓကတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရး

receptor-mediated endocytosis သညမညသညအေရး�ကးေသာနညးြဖင phagocytosis ��ငမတ�သနညး။

က။ ၎ငးသညအရညအနညးငယက�သာသယေဆာငသည။ခ။ ၎ငးသညအေြမ�းပါးအလ�ာြဖစြခငးက�မပါဝငပါ။ဂ။ ၎ငးသညတကျေသာပစမ�တထားပစ�ညးက�သာယ�ေဆာငလာသည။။ ၎ငးသည ၀ တ� �များက�ဆလထသ�ပ�ေဆာငေပးသည။

အခမတ� ြပနမ�

အဘယေ�ကာငပလာစမာအေြမ�းပါးတငပ��တနးအမျ�းအစားများ��ရနအေရး�ကးသနညးဆလထသ�� �ငထကပစ�ညးများသယယ�ပ�ေဆာငေရး?

ပ��တနးသညဆလတစခ�အားမညသညြဒပေပါငးအားသယယ�ပ�ေဆာငေပးမညက�ေရးချယရနခငြပ�သညဆလ��ငအြခားဘာမ�မေဆာငခ။

Page 145: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 145/228

အ�ငးယနးများသညအရယအစားအနညးငယ��ေသာလညးပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ အဘယေ�ကာငခကခရသနညး။

အ�ငယနများသညအားသငးရသည။ ထ�ေ�ကာင၎ငးတ�သည hydrophilic ြဖစ၍ lipid ��ငမဆကစပ��ငပါအေြမ�းပါး၏အဘ�က�။ အ�ငယနများက�သယေဆာငရနပ��တငးသ�မဟ�တအ�ငးယနးလ�ငးများြဖငသယေဆာငရမည။

ေဝါဟာရ

စာမျက��ာ ၁၈၀

caveolinပလာစမာအေြမ�းပါး၏ cytoplasmic ြခမး coats ေသာပ��တနး��ငpotocytosis အားြဖငအရည update က�၏လ�ပငနးစ�များတငပါဝင

ဘ�ရားဖ�းပလာစမာအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငး - မျက��ာြပငက�ဖ�းအ�ပေ�ကာငးပ��တနး��ငအဘ�အ coated တငးများကသ�အထ�းြပ�အေဆာကအ ဥ များဖ�စညးြခငးအတကက�ညphagocytosis

endocytosisအရညများအပါအ ၀ ငအရာဝတ� �များက�ေရ�လျားေစေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမျ�းအစားအမ�နတစခ�ဆလသ�

exocytosisဆလထကအေြမာကအများပစ�ညးြဖတသနး၏ြဖစစ�က�

ေသနတဆလလ�အပေ�ကာငး macromolecules တငသငးေ�ကာငး endocytosis တစမ�ကအဆ�ပါ extracellular အရညကေန

ပ�တ�တ�တ�အေပ�တစ ဦး ကြပားြခားနားေသာအေပ�ယပ�ငးပ��တနး (caveolin) က�အသ�းြပ� pinocytosis ၏မ�ကအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး၏ cytoplasmic ြခမး

အဒ receptor-mediated endocytosisအတကသတသတမ�တမ�တစညးေ��ာငပ��တနးများအသ�းြပ�ြခငးကပါဝငပတသကေ�ကာငး endocytosis ၏မ�ကတကျတေမာလကျ�းသ�မဟ�တအမ�နများအတကပလာစမာအေြမ�းပါးများ��င clathrin-clathrin-coated ေတ�ေနကျမဟ�တေသာြဖစလာေ�ကာငး coated တငး

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-တ�န ြပနမ� "title =" Free Response "င�ကေပျာသးသည�ကာ��ညေသာကာလက�ထနးသမးရနစမးအငလ�အပသညပျသနးမ�၏။ င�ကသညအစာစားြခငး��ငအာဟာရအြဖစေြပာငးလြခငးမ�စမးအငရ��သညထကဓာတ�ပစစ�ျးတ� ြပနမ�တစခ�စးရးမ�တဆငစမးအင။ င�ကများတငပျသနးသည�ကကသားများမ�ာအလနအမငးြဖစသည

Page 146: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 146/228

စာမျက��ာ 181

စမးအငထ�တလ�ပမ�အတကထေရာကေသာ။ (အေ�ကး: Cory အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Zanker)

သက��သတ� ဝါများလ�ပေဆာငသညအလ�ပအားလ�းနးပါးသညစမးအငလ�အပသည။ စမးအငသညေလးလေသာလ�ပအား��ငေလကျငခနးလ�ပရနလ�အပေသာလညးလ�သားများသညလညးများစာအသ�းြပ�သညစ�းစားေနစ���ငပငအပချနအတငးစမးအင။ တကယေတာတ�ငး၏သက��ဆလများသက��ကအဆကမြပတစမးအငက�သ�းသည။ အာဟာရ��ငအြခားေမာလကျ�းများက�တငသငးသည၊metabolized (�ဖ�ဖျက) ��ငြဖစ��ငသညအသစေမာလကျ�းသ�ဖနတး, ြပ�ြပငမမးမလ�အပပါကဆလပတ ၀ နးကျငသ�ပ�ေဆာင။ တစခ�လ�းသ� ြဖန ေဝ��ငသညသက��။ ဥပမာအားြဖင�ကကသားများြဖစေသာပ��တငးပမာဏက�တက�ကစာတညေဆာကထားသညေသးငယတေမာလကျ�းကေန။ ��ပေထးေသာဘ�ဟ�ကဒရတက��� း��ငးစာခသညဆလစမးအငအတကအသ�းြပ�တသ�ကား။ တညေဆာကမ���စခ�လ�းအတကစမးအငလ�အပသကသ� အေဆာကအ ဦး တစခ�က��ဖ�ဖျကြခငး၊ ေပါငးစပြခငး��င�ဖ�ခြခငး��စခ�လ�းအတကစမးအငလ�အပသညေမာလကျ�း။ ထ�အြပငထ�ကသ�ေသာေဟာမ�နး��ငအြဖစအချကြပေမာလကျ�းneurotransmitter ဆလများအ�ကားသယယ�ပ�ေဆာငေန�ကသည။ ေရာဂါြဖစပားေစေသာဘကတးရးယား��ငဗ�ငးရပစပ�းဆလများကစားသ�းမြခငး��င�ဖ�ဖျကေန�ကသည။ ဆလများသညစန ပစပစ�ညး��ငအဆပများက�လညးတငပ�ရမညကျနးမာစာေနပါ၊ ဆလများစာသညပတ ၀ နးကျင��ပစ�ညးများက�ေရက�းြခငး (သ�) ေ���ေြပာငးရမညcilia ��င flagella ကသ�ေသာဆယလ�လာ appendages များ၏လ�ပ��ားမ�က���က��ကသည။

အထကတငေဖာြပထားေသာဆယလ�လာလ�ပငနးစ�သညစမးအငပ�မ�နလ�အပသည။ ဘယကပါလ,ဒစမးအငကဘယလ�ပ�စမျ�းလ။ သက��ဆလများသညစမးအငက�မညသ�ရ��မညနညး

စာမျက��ာ ၁၈၂

သ�တ�ဘယလ�သ�း�ကသလ ဤအခနးတငစမးအင��ငအမျ�းမျ�းေသာပ�စများက�ေဆးေ�းပါမညစမးအငလ�ေြပာငးအ�ပချ�ပေ�ကာငး��ပပ�ငးဆ�ငရာဥပေဒများ။ ဤအခနးသညမညသ�ဆလများက�ေဖာြပသညစမးအငက�အသ�းြပ��ပးြဖညစကပါ၊�ကးစာေသာထေရာကမ���ငအတ�။

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏နယာမများဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• entropy သေဘာတရားက�ေဆးေ�းပါ

Page 147: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 147/228

• အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ပထမ��ငဒ �တယဥပေဒများက���ငးြပပါThermodynamics သညစမးအင��ငစမးအငလ�ေြပာငးြခငးဆ�ငရာေလလာမ�က�ရည��နးသည��ပပ�ငးဆ�ငရာကစ�။ တစ ဦး အထ�းသြဖငကစ�တငမ�သကဆ�ငရာကစ���င၎ငး၏ပတဝနးကျငစမးအငလ�ေြပာငးြခငးက�စနစတစခ�အြဖစသတမ�တသညပတဝနးကျငဟ�ေခ�တငခသည။ ဥပမာအားြဖင, မးဖ�ေပ�တငေရအ�းအပ�ေသာအခါ, ထ�စနစတငမးဖ�၊ အ�း��ငေရတ�ပါဝငသည။ စမးအငက�အတငးေြပာငးေ���သညစနစ (မးဖ�, အ�း��ငေရအ�ကား) ။ စနစ��စခ���ပါတယ: ဖငလ�စ��ငပတလ�ကတယ။ ပငလငးေသာစနစသညစမးအငက�အ�ကားလ�ေြပာငး��ငသညစနစ��င၎ငး၏ပတဝနးကျင။ အပ�ဆ�း�� းသား��ငေသာေ�ကာငမးဖ�ေပ� ��စနစသညပငေနသညေလထက�။ တခါးပတစနစသညစမးအငက�၎ငး၏ပတဝနးကျငသ�မပ�ေဆာင��ငေသာစနစြဖစသည။

ဇဝသက��များသညပငလငးေသာစနစများြဖစသည။ စမးအငသ�တ�� �ငအ�ကားဖလ�ယသညသ�တ�၏ပတဝနးကျငသညစမးအငသ�ေလ�ာငထားသညေမာလကျ�းများက�ေလာငက�မး�ပးစမးအငထ�တလ�တေသာေ�ကာငြဖစသညအလ�ပလ�ပက�ငြခငးြဖငပတဝနးကျငရန။ ��ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ��အရာအားလ�းကသ�ပငစမးအငသညသာြဖစသည��ပေဗဒ၏ဥပေဒများမ�ဘာသာရပ။ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏နယာမတရားများသညလ�ေြပာငးြခငးက�အ�ပချ�ပသညစ�ကာ ၀ in◌ာ��စနစအားလ�း��ငစမးအငတ� ြဖစသည။

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ပထမ ဦး ဆ�းဥပေဒ

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ပထမနယာမသညစ�ကာ ၀ in◌ာ��စ�စ�ေပါငးစမးအငပမာဏ��ငသကဆ�ငသည။ ဒါဟာစမးအင၏ဤစ�စ�ေပါငးေငပမာဏစ�ဆကမြပတေ�ကာငးေဖာြပသည။ တနညးအားြဖငအစ�အ�မ��ခသည��ငစ�ကဝuniverse◌ာတငတ�ညေသာစမးအငပမာဏသညအ�မတမး��ေနလမမည။ စမးအငများစာ��သညပ�စအမျ�းမျ�း။ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ပထမနယာမအရစမးအငက�လ�ေြပာငး��ငသညတစေနရာမ�တစေနရာသ�မတ�ညေသာပ�စများအြဖစအသငေြပာငးေသာလညး၎ငးက�မဖနတး��ငပါ။စမးအငလ�ေြပာငးြခငး��ငအသငေြပာငးြခငးများသညက���ပတ�ပတ ၀ နးကျငက�အ�မတမးြဖစေပ�ေစသည။ မးသးများအလငးစမးအငသ�လ�ပစစစမးအငအြဖစအသငေြပာငး။ ဓာတေင�မးဖ�မ�ဓာတ�စမးအငက�အသငေြပာငးသဘာဝဓာတေင�အပ�စမးအငသ�။ အပငများသညဇဝေဗဒအရအသ�းဝငဆ�းစမးအငတစခ�ြဖစသညကမ�ာေြမေပ�တငေြပာငးလြခငး - ေနေရာငြခညစမးအငက�ဓာတ�စမးအငအြဖစေြပာငးလြခငးြဖစသညေအာဂနစေမာလကျ�းများအတငး၌သ�ေလ�ာငထားသည ([link]) ။ စမးအငအသငေြပာငးအချ� � ဥပမာများြဖစ�ကသညြပတယ [link]။

သက��အားလ�းအတကစနေခ�မ�မ�ာပတဝနးကျငမ�စမးအငက�ပ�စများြဖငရ��ရနြဖစသညသ�တ�ဟာအလ�ပက�လ�ပဖ�အသ�းဝငတစမးအငအြဖစေြပာငးေရ� ��ငတယ။ သက��ဆလများေြပာငးလလာသညအလနေကာငးစာဒစနေခ�မ���ငေတ�ဆ�ရန။ ထ�ကသ�ေသာအြဖစေအာဂနစေမာလကျ�းအတငးသ�ေလ�ာငဓာတ�စမးအငသ�ကား��ငအဆများက�ဆယလ�လာဓာတ�ဓာတြပ�မ�ြဖငစမးအငအြဖစေြပာငးလသညATP ၏ေမာလကျ�းအတငး။ ATP ေမာလကျ�းများ��စမးအငက�အလ�ပလ�ပရနအလယတက�ရ����ငသည။ဆလများလ�ပရနလ�အပသညအလ�ပအမျ�းအစားများတငဥပမာ��ပေထးေသာေမာလကျ�းများတညေဆာကြခငး၊

စာမျက��ာ ၁၈၃

ပစ�ညးများသယေဆာငြခငး, cilia သ�မဟ�တ flagella ၏��က��ကမ�ေရ�လျားမ�, �ကကသားကျ� �လ�ပ��ားမ���ငမျ�းပားဖနတးရနအမ�င။

ဥပမာအားြဖငစနစတစခ�မ�တစခ�သ�တစခ�သ�ေြပာငးေရ� ြခငး��ငစမးအငဥပမာ��စခ�က�ြပသထားသညတ ဦး တညးပ�စကေနအြခားမ�အသငေြပာငး။ လ�သားများသညဓာတ�စမးအငက�အစားအစာတငေြပာငးလ��ငသညဒေရခမ�န တစမျ�း (kinetic energy) (စကဘးစးရနလ�ပ��ားမ�၏စမးအင) သ�ေရာကသည။ အပငများလ�ပ��ငသညေနမ�လ�ပစစသလ�ကဓါတေရာငြခည (အလငးစမးအင) က�ဓာတ�စမးအငအြဖစသ�ေြပာငးလပါ။ (ခရကဒစ“ ေရခမ�န ” - D. Sharon Pruitt မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကး "စကဘးေပ�ကေလးေတ": ြပ�ြပငမမးမMichelle Riggen-Ransom ရအလ�ပ၊ အေ�ကး "အရက": Cory အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Page 148: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 148/228

Zanker)

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ဒ�တယဥပေဒ

သက��ဆလတစခ�သညအလ�ပက�လ�ပရနစမးအငရယ�ြခငး၊ ေြပာငးလြခငး��ငအသ�းြပ�ြခငး၏အဓကတာဝနများြဖစသည��း�� းေလးပါ သ�ေသာဒ�တယအပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပနယာမကဤအလ�ပများသညအဘယေ�ကာငြဖစေ�ကာငး��ငးြပသညသ�တ�ေပ�လာသညထကပ�ခကသည။ ငါတ�ေဆးေ�းခသညစမးအငလ�ေြပာငးမ�အားလ�းသညစမးအငအားလ�း��ငအတ�တ�ြဖစသညစ�က ၀ in◌ာတငလ�ေြပာငးြခငး��ငေြပာငးလြခငးသညလ�းဝအကျ�း��သည။ စမးအငလ�ေြပာငးမ�တ�ငးမ�ာ၊စမးအငအချ� �က�အသ�းမြပ���ငေသာပ�စြဖငဆ�း�� းသားသည။ အများအားြဖငဤပ�စသညအပ�ြဖစသညစမးအင။ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပအရအပ�စမးအငက�တစခ�မ�လ�ေြပာငးေသာစမးအငအြဖစသတမ�တသညအလ�ပလ�ပေနတာမဟ�တေ�ကာငးအြခားစနစ။ ဥပမာေလယာ�ပျသညေလက�ြဖတသနးေသာအခါ၊ပျသနးေသာေလယာ�၏စမးအငအချ� �သညအပ�စမးအငေ�ကာငဆ�း�� းမ���ငအတ�ပတတ�ကမ�ေ�ကာငြဖစသညပတဝနးကျငေလထ�။ ဤပတတ�ကမ�သညအမ�နတကယေလထ�၏အ��နက�တ�းြမ�ငြခငးြဖငေလက�အပ�ေပးသညေမာလကျ�း။ အလားတ�ပငအချ� �ေသာစမးအငဆယလ�လာဇဝြဖစစ�တ� ြပနမ�စ�အတငးအပ�စမးအငအြဖစဆ�း�� းခရြခငးြဖစသည။ငါတ�ကသ�ေသာေ�းေထးေသာေသးသတ� ဝါများအတက၎ငးသညအပ�စမးအငသညက���ပတ�၏ထနးသမးမ�က�အေထာကအက�ြပ�ေသာေ�ကာငြဖစသညခ��ာက�ယအပ�ချန။ အတအကျဆ�ရလ�ငစမးအငလ�ေြပာငးမ�သညလ�းဝအကျ�း��သညမဟ�တ၊စမးအငတစခ�အသ�းမြပ���ငပ�စအတကဆ�း�� းခရြခငးြဖစသည။

��ပပ�ငးဆ�ငရာစနစများတငအေရး�ကးေသာအယ�အဆမ�ာစနစတကျ��ငမသနမစမးမ�ြဖစသညကျပနး) ။ စမးအငတစခ�ကပတဝနးကျငက�ဆ�း�� းေလေလ၊��ငပ�ကျပနးစနစြဖစပါတယ။ သပ�ပညာ��ငများကျပနးသ�မဟ�တေရာဂါအတ�ငးအတာက�ရည��နးသညentropy အြဖစစနစတစခ�အတငး။ စမးအငနမြခငးက�ဆ�လ�သည။[link]) ။ ရနentropy က�ပ�နားလညပါ။ ေကျာငးသားတစ ဦး ၏အပခနးက�စ�းစားပါ။ အကယ၍ စမးအငသ�မဟ�တအလ�ပမ��ပါက၊အခနးလျငြမနစာ��ပေထးြဖစလာလမမယ။ ၎ငးသညအလနစတပျကဖယေကာငးေသာြပညနယတစခ�ြဖစ�ပးြမငမားေသာအေြခအေနတစခ�တငတည��လမမြမတ��း။ ေကျာငးသားက�ပ�စ လ�ပ၍ စမးအငက�စနစထသ�ထညရမည

စာမျက��ာ ၁၈၄

အခနးက�သန ��ငးသပရပစာထား��ေစရနအရာအားလ�းက�ဖယ��ားပစသည။ဒြပညနယနမ entropy တစခ�ြဖစသည။ အလားတ�ပငကားတစစးသ�မဟ�တအမတစလ�းက�အ�မတမးထနးသမးထားရမည၎ငးက�စနစတကျထနးသမးထား��ငရနအတကအလ�ပလ�ပသည။ တစ ဦး တညးကျနရစအမသ�မဟ�တကား၏ entropyတြဖညးြဖညးသေချး��ငပျကစးြခငးမ�တဆငတ�းပားေစပါသည။ ေမာလကျ�းများ��ငဓာတ�ဓာတြပ�မ�များ��သညအမျ�းမျ�းေသာ entropy ပမာဏ။ ဥပမာအားြဖင၊ ဓာတ�ဓာတြပ�မ�သညအေြခအေနသ�ေရာက��သညequilibrium, entropy တ�းပားလာသည��ငတစေနရာတညး၌ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�မ�ာေမာလကျ�းအြဖစပျ���ငြဖန ြဖ�း, entropy လညးတ�းပားလာ။

သပ�နညးကျဆကသယမ�

စမးအငလ�ေြပာငးြခငး��ငရလဒေပ�လာေသာ EntropySet မညသ�နားလညရန��း��ငးေသာစမးသပမ�တစခ�က�ြပ�လ�ပပါစမးအငလ�ေြပာငးသည��ငမညသ� entropy ရလဒေြပာငးလမ�ြဖစပါတယ။

၁။ ေရခတ�းတစေချာငးယ�ပါ။ ၎ငးသညအစ�ငအခပ�စြဖစေသာေရြဖစ�ပး၎ငးသညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာြမငမားေသာစနစ��သည။ ဒါဆ�လ�သညမ�ာေမာလကျ�းများသညအလနေရ�လျား။ မေသ��ငသညအေနအထားတင��သည။ Theေရခ၏အပ�ချန 0 ဒဂရစငတဂရတြဖစပါတယ။ ရလဒအေနနစနစ၏ entropy နမသည။

အခနးထအပ�ချနတငေရခအရညေပျာေစရနခငြပ�ပါ။ အရည��ေမာလကျ�းများ၏အေြခအေနကဘာလအခ�ေရလား စမးအငလ�ေြပာငးမ�ဘယလ�ြဖစခသလ။ စနစ၏ entropy ြဖစပါတယပ�ြမငလားနမလား အဘယေ�ကာင?

3. ေရက�၎ငး၏ပကပကဆ�ေနေသာအချကအထအပ�။ ဘယအချနမ�ာစနစ၏ entropy မ�ြဖစပျကေရကအပ�လား

��ပပ�ငးဆ�ငရာစနစအားလ�းသညဤနညးြဖငစ�းစား��ငသည - သက��များက�အလနအမငးအမန ေပး�ကသည၊အနမ entropy တစြပညနယအတကထနးသမးထားခရဖ�စ�ဆကမြပတစမးအင input က�လ�အပ။ လ�ေနမ�စနစများအြဖစစမးအငသ�ေလ�ာငထားသညေမာလကျ�းများက�ယ��ပးဓာတ�ဓာတြပ�မ�များမ�တစဆငေြပာငးလေပးသညတ� ြပနမ�လ�းဝထေရာကေသာေ�ကာငလ�ပငနးစ�များတငအသ�းဝငေသာစမးအငအချ� �ပမာဏ။၎ငးတ�သညအသ�းဝငေသာစမးအငအရငးအြမစများမဟ�တေသာစန ပစပစ�ညးများ��ငေဘးထကပစ�ညးများက�လညးထ�တလ�ပသည။ ဒြဖစစ�က�စနစ၏ပတဝနးကျင၏ entropy တ�းပားေစပါသည။ အားလ�းစမးအငလ�ေြပာငးအတကရလဒကတညးကအသ�းဝငေသာစမးအငအချ� �ဆ�း�� းမ�၊ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ဒ�တယနယာမကေဖာြပသညလ�ေြပာငးသ�မဟ�တအသငေြပာငးစ�ကဝof◌ာ၏ entropy တ�းပားေစပါသည။ သက��များ��ေနေသာလညးြမငမားေသာအမန ချမ�တြခငး��ငနမေသာ entropy တစခ�အေြခအေနက�ထနးသမးထားြခငး၊ စ�ကာ ၀ of◌ာ၏ entropy သညလ�းဝြဖစသညြဖစေပ�လာေသာတစခ�ချငးစက�စမးအငလ�ေြပာငး��ငအတ�အသ�းဝငေသာစမးအငများဆ�း�� းမ�ေ�ကာငအဆကမြပတတ�းပားလာ။အမ�နကေတာ, သက��သတ� ဝါများသညဤအဆကမြပတတ�းြမ�ငဆန ကျငစ�ဆကမြပတက�နးတကစစတ�ကရာတငေန�ကသညကမ�ာလ�းဆ�ငရာ entropy ။

Page 149: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 149/228

စာမျက��ာ 185

Entropy ဆ�သညမ�ာစနစတစခ�အတငး��ကျပနးသ�မဟ�တေရာဂါတစခ�က�တ�ငးတာသည။ ဓာတေင�များထကပ�မ� entropy ��သညအရညများ��ငအရညများထကစမးအငပ�များသည

အစ�ငအခ။

အပ�ငးအကျ�း

စမးအငက�ေလလာရာတငသပ�ပညာ��ငများသည“ စနစ” ဟ�ေသာေဝါဟာရက� အသ�းြပ�၍ ၎ငး��င၎ငး၏ပတဝနးကျငက�ရည��နးသညစမးအငလ�ေြပာငးတငပါဝငပတသက။ စနစြပငပ��အရာအားလ�းက�ပတဝနးကျငဟ�ေခ�သည။တစခ�တညးဆလဇဝစနစများြဖစ�ကသည။ စနစများက�အချ� �ေသာေငပမာဏ��ြခငးအြဖစယ�ဆ��ငပါတယအမန ။ စနစတစခ�က�ပ�မ�စနစကျေစရနစမးအငလ�အပသည။ စနစတစခ�က�ပ�မ�အမ�ာလ�ကသည၎ငး၏ entropy ေလ�ာချ။ Entropy ဆ�သညမ�ာစနစ၏ေရာဂါက�တ�ငးတာသည။ စနစြဖစလာသညအြဖစပ�မ�စတ��ပေထးေစေလစမးအငနမေလေလစမးအငနမေလေလြဖစသည။

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပနယာမများဟ�ေခ�ေသာဥပေဒများသညဂ�ဏသတ� များ��ငြဖစစ�များက�ေဖာြပသညစမးအငလ�ေြပာငး။ ပထမနယာမကစ�ကာ ၀ in◌ာအတငး��စ�စ�ေပါငးစမးအငသညစ�ဆကမြပတြဖစသညဟ�ေဖာြပထားသည။ဆ�လ�သညမ�ာစမးအငက�မဖနတး��င၊ ဖျကဆး��ငြခငး၊ လ�ေြပာငးြခငးသ�မဟ�တေြပာငးလြခငးသာြပ�လ�ပ��ငသည။ Theအပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ဒ�တယနယာမကေဖာြပသညမ�ာစမးအငလ�ေြပာငးမ�တ�ငးတငစမးအငအချ� �ဆ�း�� းမ�ြဖစသညထ�ကသ�ေသာအပ�စမးအငကသ�ေသာအသ�းမြပ���ငေသာပ�စ, ပ�မ�စနစတကျစနစကရ��လာတ။ အြခားစကားလ�းများအားြဖငစမးအငလ�ေြပာငးမ�သညလ�းဝထေရာက�ပးေရာဂါသ� ဦး တညသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေအာကပါတ�မ�မညသညစမးအငေြပာငးလမ�၏ဥပမာတစခ�မဟ�တေလာ

က။ မးခလ�တဖငြခငးခ။ အလ�ပမ�ာေနေရာငြခညစမးအငသ�းြပားဂ။ �ငမလ�ပစစဓာတအားဖ�စညးြခငး။ အထကေဖာြပပါတစခ�မ�မဟ�တပါ

က

ေအာကပါစနစတစခ�ချငးစက� entropy ြမငြခငး (သ�) အနမအြဖစသတမ�တြခငး။ i ။ တစ ဦး အေမ �းနသာချကချငးစက� န ၃၀ အ�ကာတငပ�လငးက�ပကြဖနးသည။ အမ�တတဆပ��င� �ငးယ��လ�င 1950 ေဟာငးကားတစစးကားအသစ��င iii ။ တစ ဦး အသကျ��ငျဆလအေသဆလ��င� �ငးယ��ပါ။

Page 150: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 150/228

စာမျက��ာ ၁၈၆

ai အနမ, ii ။ ြမင, iii ။ အနမအနမအြမင, ii ။ ြမင, iii ။ ြမငသညci ြမငမားေသာ ii ။ အနမ၊ ြမငသညြမငမားေသာ, ii ။ အနမ၊ အနမ

က

အခမတ� ြပနမ�

ပ�ရကဆတေတေနထ�ငတသတစေလ�ာကဥမငလ�ဏေခါငးေတ၊ လမးေတေတ��တပပပ�ရကဆတြခတစြခက�ြမငေယာင�ကညပါ�ကးမားတအသ�ငးအဝ�ငး၌တည၏။ အခ�ေြမငလျငလ�ပ�ပးေြမ�ကးက��ဖ�ဖျကလ�ကတယလ� ြမငေယာင�ကညပါပ�ရကဆတလယယာ။ ေြမငလျငမတ�ငမသ�မဟ�တ�ပးေနာကဤအေြခအေန��စခ�တငပ�ရကဆတလယယာေြမြဖစခသညပ�မ�ြမငမားသ�မဟ�တနမ entropy တစြပညနယအတက system က�?

ပ�ရကဆတလယယာေြမသညငလျငမတ�ငမနဂ�းချ�ပအမန ��ေသာေ�ကာငေြမနမပ�ငးတငနမကျသညစနစ။ ငလျငလ�ပ�ပးတေနာကမ�ာစနစဟာပ�မ���ပေထးလာ�ပးပ�မ�ြမငမားလာတယြမတ��း။

ေနစ�လ�ပ��ားမ�များတငစမးအငလ�ေြပာငးမ�သညအ�မတမးြဖစေပ�ေလ��သည။ ြဖစရပ��စခ�က�စ�းစား�ကညပါ။ ချကြပ�တြခငးမးဖ�ေပ���ငကားေမာငးေပ�မ�ာ။ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ဒ�တယနယာမသညဤ��စခ���ငမညသ�သကဆ�ငေ�ကာငး��ငးြပပါြမငကငး။

ချကြပ�တေနစ�အစားအစာကမးဖ�ေပ�တကေနတယ၊ ဒါေပမယအပ�အားလ�းကချကြပ�တတာမဟ�တဘ�းအစာအချ� �တ�သညပတဝနးကျင��ေလထ�ထသ�အပ�စမးအငအြဖစဆ�း�� းြခငး၊ စ�တငကားေမာငးတာ၊ ကားေတကဓာတဆက�ေလာင�ပးအငဂျငနေမာငးတာ။ ဒတ� ြပနမ�မဟ�တပါဘ�းလ�းဝအကျ�း��သည၊ ဤလ�ပငနးစ�အတငးစမးအငအချ� �သညအပ�စမးအငအြဖစဆ�း�� းသားေသာေ�ကာငြဖစသညအငဂျငက�ဖငထားစ�ပါးပျ�း��င၎ငးေအာက��အစတအပ�ငးများသညအပ�ေပးသည။ တာယာများအပ�ထပေဆာငးစမးအငဆ�း�� းမ�ြဖစသညေကျာကခငးေ�� �တငပတတ�ကမ�ေ�ကာငလညးအပ�ေပးသည။ ဒါအြခားစမးအားများကသ�စမးအငလ�ေြပာငးြခငးသညလညး entropy တ�းပားေစသည။

ေဝါဟာရ

entropy (S)စနစအတငးကျပနးသ�မဟ�တေရာဂါအတ�ငးအတာ

အပ�အလ�ပမလ�ပေသာစနစတစခ�မ�တစခ�သ�အြခားစမးအငတစခ�သ�ေြပာငးေရ�သညစမးအငစမးအင(ေမာလကျ�းများသ�မဟ�တအမ�နများ၏လ�ပ��ားမ�စမးအင)

အပ�ချန��ပပ�ငးဆ�ငရာကစ�ပါဝငေသာစမးအင��ငစမးအငလ�ေြပာငး၏ေလလာမ�

အလားအလာ Kinetic အခမ��င activation စမးအငဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• “ စမးအင” က�သတမ�တပါ• kinetic ��ငအလားအလာ��ေသာစမးအငအ�ကားြခားနားချကက���ငးြပပါ• အခမစမးအင��င activation စမးအငတ�၏သေဘာတရားများက�ေဆးေ�းပါ• endergonic ��င exergonic တ� ြပနမ�က�ေဖာြပပါ

စာမျက��ာ ၁၈၇

စမးအငက�အလ�ပလ�ပရနစမးရညအြဖစသတမ�တသည။ သငေလလာသ��ခသညအတ�ငး၊ စမးအငသညတည��သညပ�စအမျ�းမျ�း။ ဥပမာအားြဖငလ�ပစစစမးအင၊ အလငးစမးအင��ငအပ�စမးအငတ� ြဖစသညစမးအငအားလ�းကြပားြခားနားေသာအမျ�းအစားများ။ ဤသ�အေပါငးတ�သညအက�မးတဝငစမးအငအမျ�းအစားများြဖစ�ကသညေနစ�ြမင��င၊ ခစား��ငသည၊ ြမင��ငစမးမ��ေသာစမးအငေနာကတစခ���ေသးသည။ ဒါစမးအငသညေြမြပငေပ�တင��သညအရာဝတ� �တစခ�ကသ��� း��ငးေသာအရာတစခ���ငဆကစပေနသည။စမးအငသညဇဝေဗဒဆ�ငရာစနစများအတငးသ� ၀ ငထကလာသညနညးလမးက�နားလညသေဘာေပါကရနြဖစသညတင��ေသာစမးအငအမျ�းအစားအမျ�းမျ�းအေ�ကာငးပ�မ�နားလညရနအေရး�ကးသည

Page 151: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 151/228

��ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ။စမးအငအမျ�းအစားများ

အရာဝတ� �တစခ�ေရ�လျားေသာအခါထ�အရာဝတ� ���ငဆကစပေသာစမးအင��သည။ တစ ဦး ၏ဥပမာမ�ာေလယာ�ပျမ�ာေလယာ�ပျ၏ေရ�လျားမ���ငဆကစပစမးအငအများ�ကး��ပါတယ။အေ�ကာငးမ�ာေရ�လျားေနေသာအရာဝတ� �များသညေြပာငးလမ�တစခ�က�ြပa◌�ာနးြခငးသ�မဟ�တအလ�ပလ�ပက�ငြခငးေ�ကာငြဖစသည။ တစ ဦး စ�းစားပါအေဆာကအဦး�ဖ�ဖျကရနကရနးတငတပဆငထားေသာသလ�း။ ြဖညးြဖညးေရ�လျားေနေသာဖျကဆးေနေသာေဘာလ�းပငလ�ငအြခားသ�များက�များစာပျကစးေအရာဝတ� �။ သ�ေသာပျကစးေနေသာေဘာလ�းသညေရ�လျားေနေသာအလ�ပက�မလ�ပ��ငပါ။ေရ�လျားေနေသာအရာဝတ� �များ��ငဆက�ယေသာစမးအငက� kinetic energy ဟ�ေခ�သည။ ြမနဆနေသာကျညဆ၊လမးေလ�ာကေနသ�၊ ေလထ��ေမာလကျ�းများလျငြမနစာလ�ပ��ားြခငး (အပ�က�ြဖစေပ�ေစေသာ) ��ငအလငးကသ�လ�ပစစသလ�ကဓါတေရာငြခညအားလ�းသည kinetic energy ��သည။

အကယ၍ ထ�အတ�တ�မလ�ပမယ�ကဖျကဆးေနေသာေဘာလ�းက�ကားတစစးေပ�တငကားတစစးေပ�တင��စထပတငထားလ�ငေကာရနးလား ဆ�ငးငထားေသာဖျကဆးေနေသာေဘာလ�းသညေရ�လျားေနပါက၎ငး��ငဆကစပေသာစမးအင��ပါသလား။ Theအေြဖကဟ�တတယ ဆ�ငးငထားသညဖျကဆးေနေသာေဘာလ�းသည၎ငး��ငသကဆ�ငသညစမးအင��သညေရ�လျားမ�အတကအရာဝတ� �များ၏ kinetic စမးအငကေနအေြခခကျကျကြပားြခားနားသည။ ဒစမးအငပ�စအဆ�ပါလညးမ��ဆ�တအချကက�ကေနရလဒေတက� အလားအလာ အလ�ပလ�ပဖ�က�ဖျကဆးေဘာလ�းက�အဘ�။ ြဖစတယဆ�ရငြဖန ချအမ�နပငကအလ�ပလ�ပလမမယ။ ဘာလ�လဆ�ေတာဒစမးအငအမျ�းအစားကလ�ပ��ငစမးက�ရည��နးလ�ပအလ�ပက�စမးအငလ�ေခ�တယ။ အရာဝတ� � kinetic ��ငအလားအလာအ�ကား၎ငးတ�၏စမးအငက�လ�ေြပာငးေအာကပါနညးလမးြဖင - ပျကစးေနေသာေဘာလ�းသညမလ�ပမယ�ကချတဆထားသညအခါ၎ငးတင ၀ င��း ၀ ငမ���င ၁၀၀ ရာခ�င��နး��သညအလားအလာ��ေသာစမးအင။ ၎ငးက�ထ�တလ�တလ�ကသည��င၎ငးသညတညေဆာကေသာေ�ကာင၎ငး၏ေရ�လျားစမးအငသညစတငတ�းပားလာသညဆငငအားေ�ကာငြမန��နး။ တစချနတညးမ�ာပငေြမြပငသ�နးကပလာသည��ငအမ�စမးအငအလားအလာများလညးေလျာနညးသားသည။ေဆာငး ဦး ရာသတစဝကတင၎ငးတငစမးအင ၅၀ ရာခ�င��နး��ငစမးအင ၅၀ ရာခ�င��နး��သည။ မတ�ငမကေြမ�ကးေပ�သ�ေရာကသားသည��ငေဘာလ�းသည၎ငး၏စမးအငအလားအလာများဆ�း�� းသား�ပးနးကပလာေသာ kinetic များလညး��သညစမးအင။ အြခားအလားအလာ��ေသာစမးအငဥပမာတစခ�မ�ာေရကာတာတစခ�ေနာကကယ��ေရ၏စမးအငြဖစသည( လငခ)), ဒါမ�မဟ�တေလယာ�ပျထက skydive အေ�ကာငးက�လ�တစ ဦး ။

ေရကာတာေနာကကယ��ေရသညစမးအငအလားအလာ��သည။ ထ�ကသ�ေသာေရတခနသ�မဟ�တလ�ငြမနစာ၌��သကသ�ေရ, ေရ�လျားြမစစးဆငး, kinetic စမးအင��ပါတယ။ (ေချးေင“ ဆည” -“ Pascal” / Flickr မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊

စာမျက��ာ ၁၈၈

အေ�ကး "ေရတခန": ဖရန ခအားြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

Page 152: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 152/228

Gualtieri)

အလားအလာ��ေသာစမးအငသညအရာ ၀ တ� �၏တညေနရာ��ငသာသကဆ�ငသညမဟ�တပါသစပငဌာနခ), ဒါေပမယလညးကစ�၏ဖ�စညးပ���ငအတ�။ ေြမြပငေပ�တငတစ ဦး ကေ� ဦး အလားအလာ��ပါတယစမးအငကချ� �လ�င, ဒါအြပငတငးကျပစာဆထ�တေသာေရာဘာတးဝ�ငးပါဘ�း။ ၏ြဖစတညမ�သက��ဆလများသညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာအလားအလာ��ေသာစမးအငအေပ�များစာမ�ခ�သည။ ဓာတ�အဆငတင, ေသာေ��ာင�က�းအလားအလာ��ေသာစမးအင��သညအတ�တ�ေမာလကျ�း၏အကတမက�ငထားပါ။ ေ�ကာငး anabolic ဆယလ�လာသတရပါ��ပေထးေသာေမာလကျ�းများက��� း��ငးလယက�ေသာဆလများမ�ထ�တလ�တရနစမးအငလ�အပသည��ပေထးေသာေမာလကျ�းများ�ပ�ကေသာအခါလမးေ�ကာငးများကစမးအငက�ထ�တလ�တသည။ စမးအင��ငဆ�တအချကက�အချ� �ဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင၏�ဖ�ဖျကြခငးြဖငြဖန ချသ�တ�အားခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင��သညဆ�လ�အလားအလာ��ေသာစမးအင။ အမ�နမ�ာ၊ အစားအစာအားလ�း၏ချညေ��ာငမ�အတငး၌စမးအငအလားအလာ��သညငါတ�စားတေမာလကျ�းေတကေနာကဆ�းမ�ာအသ�းြပ�ဖ�အသ�းချတယ။ ဤအချညေ��ာငြခငးက�လ�ပ��ငဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဒါဟာကျ�းပေသာအခါစမးအငလ�တေပးပါ။ ဓာတ�ေ��ာင�က�းအတငးတည����ငသညစမးအငအမျ�းအစား၊၎ငးချညေ��ာငြခငးများြပတေတာကသားေသာအခါ၎ငးက�ဓာတ�စမးအငဟ�ေခ�သည ([link]) ။ ဓာတ�စမးအငသညသက��ဆလများက�အစားအစာမ�စမးအငေထာကပရနတာ ၀ န��သည။ စမးအငထ�တလ�တြခငးေလာငစာေမာလကျ�းအတငး��ေမာလကျ�းခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငက�ချ�းေဖာကသြဖငအေ�ကာငးက�ယ�ေဆာငသည။

ဓာတဆ��ေမာလကျ�းများ (octane, ြပထားေသာဓာတ�ေဗဒပ�ေသနညး) တငဓာတ�စမးအငပါဝငသညဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအတငး။ ဒစမးအငက�ကားက�ခငြပ�တ kinetic energy အြဖစေြပာငးေပးတယ

စာမျက��ာ ၁၈၉

တစ ဦး အေပးစးေပ�တင�ပ�ငပ။ (ခရကဒစ“ ကား” - ရပစယလ၏ြပ�ြပငြခငးက�ြပ�ြပငသည

trow)သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒ site က�သား�ပး“ Harmonic Motion” ေအာက�� menu ေပ� ��“ �� း��ငးေသာချနသး” က�ေရးချယပါေရ�လျားေနသညေရ�လျားသညေရ�လျား kinetic (K) ��ငအလားအလာ��ေသာစမးအင (U) က��ကညပါ။

အခမစမးအင

စမးအငသ�ေလ�ာငထားေသာချညေ��ာငြခငးြပတေတာကသားေသာအခါဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညစမးအငက�ထ�တလ�တေ�ကာငးသ���ပးအေရး�ကးေသာေနာကေမးခနးတစခ�မ�ာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များ��ငဆကစပသညစမးအငက�မညသ�တကချကသညနညး��ငထ�တေဖာေြပာဆ�? တ� ြပနမ�တစခ�မ�ထ�တလ�တလ�ကေသာစမးအငက�၎ငး��င� �ငးယ����ငသညေနာကထပတ� ြပနမ�လား။ အခမစမးအငက�တ�ငးတာြခငးသညဤစမးအငလ�ေြပာငးမ�က�တ�ငးတာရနြဖစသည။အခမစမးအငက� Josiah Willard �ပးေနာက Gibbs အခမစမးအင (စာလ�း G ��ငအတ�ေကာက) ဟ�ေခ�သည

Page 153: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 153/228

Gibbs, တ�ငးတာြခငးဖ� �ဖ�းသ�သပ�ပညာ��င။ ဒ�တယဥပေဒအရသတရပါအပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပအရစမးအငလ�ေြပာငးမ�အားလ�းတငစမးအငအချ� �ဆ�း�� းမ�ပါဝငသညအပ�ကသ�ေသာအသ�းမြပ���ငေသာပ�စ၊ Gibbs အခမစမးအငက�အထ�းရည��နးသညentropy �ပးေနာကရ����ငပါသညေသာဓာတ�တ� ြပနမ���ငဆကစပစမးအင။ Inတစနညးဆ�ရေသာ Gibbs ၏အခမစမးအငသညအသ�းဝငေသာစမးအငြဖစသည၊ သ�မဟ�တအလ�ပက�လ�ပရနရ����ငေသာစမးအငြဖစသည။

ဓာတ�ဓာတြပ�မ�တ�ငးတင delta G (∆G) ဟ�ေခ�ေသာလတလပေသာစမးအငေြပာငးလမ�တစခ�ပါဝငသည။ ေြပာငးလမ�အခမစမးအငက�ထ�ကသ�ေသာေြပာငးလမ�က�ခေသာမညသညစနစအတကတကချက��ငသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�။ ∆G က�တကချကရန entropy သ�ဆ�း�� းသားေသာစမးအငပမာဏက���တပါofS) စနစ၏စ�စ�ေပါငးစမးအငေြပာငးလမ�ကေန။ ဤစနစတငစ�စ�ေပါငးစမးအငေြပာငးလမ�ြဖစသညenthalpy ဟ�ေခ�သည။ ∆H ဟ�ေခ�သည။ calcG တကချကမ�အတကပ�ေသနညးသညေအာကပါအတ�ငးြဖစသညT သေက�တသည Kelvin (ဒဂရစငတဂရတ + ၂၇၃) တငအ�ကငးမအပ�ချနက�ရည��နးသည။

စာမျက��ာ ၁၉၀

ΔG = ΔH-TΔS

ဓာတ�ဓာတြပ�မ�၏ပ�မ�နအခမစမးအငေြပာငးလမ�က�စမးအငပမာဏအြဖစေဖာြပသညတ� ြပနမ�ထ�တက�န၏တစ ဦး mole ��နး (kilojoules သ�မဟ�တ kilocalories အတက, kJ / mol သ�မဟ�တ kcal / mol; 1 kJ= 0.239 kcal) စ pH က�, အပ�ချန��ငဖအားအေြခအေနများေအာကမ�ာ။ စ pH,အပ�ချန��ငဖအားအေြခအေနများက�ေယဘ�ယျအားြဖငဇဝေဗဒစနစများအတက pH 7.0 တငတကချကသည။၂၅ ဒဂရစငတဂရတ��င ၁၀၀ ကလ�ပါစကတ (၁ ေလဖအား) အသးသး��သည။ မ�တသားရနအေရး�ကးသညဆယလ�လာအေြခအေနများသညဤစအေြခအေနများ��ငများစာကာြခားသညဇဝတ� ြပနမ�များအတကတကချက ∆G တနဖ�းများက�ဆလအတငး၌ကြပားြခားနားပါလမမည။

Endergonic တ� ြပနမ�များ��င Exergonic တ� ြပနမ�များ

အကယ၍ စမးအငသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�အတငးမ�ထ�တလ�တပါက၊ အထကမ�ရ��ေသာတနဖ�းညမ�ြခငးကအ��တကနးြဖစလမမယ။ တနညးအားြဖငစမးအငထ�တလ�တေသာတ� ြပနမ�များတင <G <��သည၀.၃ အ��တလက�ဏာ alsoG သညတ� ြပနမ�၏ထ�တက�နများထကလတလပေသာစမးအငနညးေ�ကာငးဆ�လ�သညဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသ�တ�ကတ� ြပနမ�အတငးမ�ာအခမစမးအငတချ� �ေပးတယ။ a ��သညေသာတ� ြပနမ�အ��တ ∆G ��ငအကျ�းဆကအားအခမစမးအငက�ထ�တလ�တမ�က� exergonic response ဟ�ေခ�သည။စ�းစားပါ: ြဖစသ� ergonic နညးလမးများစမးအငြဖစပါတယ ေဟာငး စနစ iting ။ ဤေရ�ကားတ� ြပနမ�က�လညးအြဖစရည��နး�ကသညအလ�အေလျာကတ� ြပနမ�သ�တ�စနစသ�စမးအငများထညသငးြခငးမ��ဘေပ�ေပါက��ငေသာေ�ကာငြဖစသည။မညသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညအလ�အေလျာကြဖစေပ� �ပးလတလပေသာစမးအငြဖစသညက�နားလညြခငးဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဒတ�န ြပနမ�က�အလ�ပက�လ�ပဖ�အသ�းချလ�ရတယဆလအတငးပ�ငး။ အလ�အေလျာကဟ�ေသာေဝါဟာရက�အ�ကားအေရး�ကးေသာခြခားမ�တစခ�ြပ�လ�ပရမညချကချငးြဖစေပ�တဓာတ�ဓာတြပ�မ�၏စတက�း။ အသ�းအ��နး၏ေနစ�အသ�းြပ�မ�ဆန ကျင,တစ ဦး အလ�အေလျာကတ� ြပနမ���တတရကသ�မဟ�တအလျငအြမနြဖစေပ�ေ�ကာငးတစခ�မဟ�တပါဘ�း။ သသေချးြခငးတစခ�ြဖစသညအချန�ကာလာတာနအမ�ြဖညးြဖညးချငးတြဖညးြဖညးန ြဖစေပ�လာတအလ�အေလျာကတ� ြပနမ�ဥပမာ။

ဓာတ�ဓာတြပ�မ�သညစမးအငက�ထ�တလ�တြခငးထကစမးအငတစခ�လ�အပသညဆ�ပါက ∆Gေ�ကာငးတ� ြပနမ�များအတကအြပ�သေဘာတနဖ�းက�ြဖစလမမည။ ဤကစ�တငထ�တက�နများထကပ�မ�လတလပေသာစမးအင��သညဓာတေပါငးဖ�။ ထ�ေ�ကာငဤတ� ြပနမ�များ၏ထ�တက�နများက�စမးအငသ�ေလ�ာငြခငးအြဖစသတမ�တ��ငသညေမာလကျ�း။ ဒဓာတ�ဓာတြပ�မ�က� endergonic response များလ�ေခ�တယ။အလ�အေလျာက။ တစ ဦး endergonic တ� ြပနမ�များြဖညစကြခငးမ��ဘ၎ငး၏က�ယပ�ငေပ�ေပါကလမမညမဟ�တပါအခမစမးအင။

အစားအစာေမာလကျ�းဂလ�းက�စ၏ေပါငးစပြခငး��င�ဖ�ခြခငးဥပမာက�ြပနလညေလလာ�ကည�ကပါစ�။သ�ကားကသ�ေသာ��ပေထးေသာေမာလကျ�းများတညေဆာကြခငးသညပ�မ��� း��ငးသညအရာများြဖစေ�ကာငးသတရပါanabolic ြဖစစ�က���ငစမးအငလ�အပသည။ ထ�ေ�ကာင, anabolic တငပါဝငပတသကဓာတ�တ� ြပနမ�ြဖစစ�များ endergonic တ� ြပနမ�ြဖစ�ကသည။ အြခားတစဖကတင, ချ�းေဖာက၏ catabolic ြဖစစ�က�ပ�မ�လယက�ေသာေမာလကျ�းများထသ�သ�ကားဓာတက��ဖ�ခြခငးသညစမးအငက� exergonic ဓာတြပ�ြခငးြဖငထ�တလ�တသည။ လ�ပအေပ�၌သေချးဥပမာ၊ သ�ကားဓာတပျကစးြခငးသညအလ�အေလျာကတ� ြပနမ�များပါ ၀ ငသညတ� ြပနမ�ချကချငးမြဖစေပ� �ကဘ�း။ [link] သည endergonic ��ငအြခားဥပမာအချ� �က�ြပသညexergonic တ� ြပနမ�။ ေနာကပ�ငးကဏsectionsများသညေနာကထပလ�အပသညအရာများ��င ပတသက၍ ေနာကထပသတငးအချကအလကများေပးလမမညအလ�အေလျာကတ� ြပနမ�များပ�မ�ထေရာကစာြဖစပျကေစရန

အ��ပညာဆကသယမ�endergonic ြဖစစ�များ (စမးအငလ�အပသ�) ��င exergonic ၏ဥပမာအချ� �က�ြပသြဖစစ�များ (စမးအငထ�တလ�တေသာ) ။ ဤေရ�ကား (က) ေဆးပ��ပ�က, (ခ) တစပါဝငသည(ဂ) သအ��ပညာ�ပ�ကြခငး��င ()) ေဘာလ�းကလ�မေနေသာေတာငက�နး။ (ခရကဒစက - Natalie Maynor မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကးခ - အလ�ပ၏ြပ�ြပငြခငး

Page 154: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 154/228

စာမျက��ာ ၁၉၁

USDA၊ အေ�ကးက - Athlex / Flickr ၏အလ�ပြပ�ြပငြခငး; အေ�ကး d: အလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

Harry Malsch)

ြပသထားေသာလ�ပငနးစ�တစခ�ချငးစက��ကည။ ၎ငးသည endergonic သ�မဟ�တ exergonic ဟ�တမဟ�တဆ�းြဖတပါ။ တစခ�စအမ�, enthalpy တ�းသ�မဟ�တေလျာနညးပါဘ�း, ��င entropy တ�းသ�မဟ�တေလျာနညးပါဘ�း?

ဇြဝဖစပျကမ���ငစမးအငက�ေလလာရာ၌အေရး�ကးေသာအယ�အဆမ�ာဓာတ�ဆ�ငရာ equilibrium ြဖစသည။အများစ�မ�ာဓာတ�ဓာတြပ�မ�ေနာကေ�ကာငးြပနြဖစ�ကသည။ သ�တ�ကစမးအငက�လ�တ, ��စ ဦး စလ�းလမး�နအတကဆကလကေဆာငရက��ငသညတ ဦး တညး ဦး တညချကအတကသ�တ�ရပတဝနးကျငသ� , ��ငအြခားအတကပတဝနးကျငကေနစ�ပယ�ဦး တညချက ( [link] ) ။ ဆလဇြဝဖစပျကမ�တငပါဝငေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များအတကလညးအလားတ�ြဖစသည။အမ�င��အကဆစတစမျ�းချငးစသ�ပ��တနးများ�ဖ�ဖျကြခငး��ငတညေဆာကြခငးကသ�ေသာ၊အသးသး။ တခါးပတစနစအတငး��ဓာတေပါငးဖ�များသည��စမျ�းလ�းတငဓာတ�ဓာတြပ�မ�က�ခ�ကရသညequilibrium တစြပညနယေရာက��သညအထလမး�န။ ဤ equilibrium သညအနမဆ�းတစခ�ြဖစသညြဖစ��ငသမ�အခမစမးအင��ငအကျယချ� entropy တစြပညနယ။ စမးအငက�စနစထသ�ထညရမညဓာတြပ�ပစ�ညးများ��ငထ�တက�နများက� equilibrium မ�ေဝးေဝးသ�တနးပ�ပါ။ ဓာတေပါငးဖ�သ�မဟ�တထ�တက�နြဖစေစဆကေြပာသညဖယ��ား, ဒါမ�မဟ�တေြပာငးလပစရမညြဖစသည။ အကယ၍ ဆလတစခ�သညပတထားေသာစနစြဖစလ�င၎ငးသည၎ငး၏ဓာတ�ဓာတြပ�မ�များလ�ေလာကေသာအခမစမးအငမကျန��ေတာေသာေ�ကာင၎ငးသညေသလမမညဘဝက�ဆကလကထနးသမးထားဖ�လ�အပတအလ�ပေဖျာေြဖဖ�။ သက��ဆလတစခ�တငဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညအဆကမြပတြဖစသညequilibrium ဆသ� ဦး တညေရ�လျားေပမယဘယေတာမ�ေရာက��။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသက��ဆလတစခ�ပငလငးလ�ပစနစ။ ပစ�ညးများြဖတသနးထကသညဆလအချ� �ဓာတ�ဓာတြပ�မ�၏ထ�တက�နြပနလညအြခားတ� ြပနမ�များ��ငဓာတ�ဆ�ငရာ equilibrium က�ဘယေတာမ�မေရာက����ငပါ။ ဤနညးအားြဖငသက��များequilibrium ��င entropy က�ဆန ကျငေသာစမးအငလ�အပချက��ေသာက�နးြမငြမငတ�ကပတင��သည။ ဒါေနာကဆ�းတငစမးအငက�စ�ဆကမြပတြဖညတငးေပးေသာအာဟာရထ�တလ�ပရနအသ�းြပ�သညေနေရာငြခညမ�လာသညအလငးြဖစစ�၏ြဖစစ�၌တည၏။

Exergonic ��င endergonic တ� ြပနမ�များသည Gibbs စမးအငေြပာငးလမ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ Exergonicတ� ြပနမ�စမးအငထ�တေပး; endergonic တ� ြပနမ�မ�စမးအငလ�အပသည

စာမျက��ာ ၁၉၂

ဆကလ�ပပါ။

Page 155: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 155/228

Activation စမးအင

endergonic ��ငစပလျ�း။ ထညသငးစ�းစားရမညအြခားအေရး�ကးေသာအယ�အဆတစခ���သညexergonic တ� ြပနမ�။ exergonic တ� ြပနမ�များ၌ပငရ��ရနစမးအငအနညးငယလ�အပသညသ�တ�စမးအငက�လ�တေပးတအဆငေတနေ�� �ဆကမသားခငသားရမယ။ ဤေရ�ကားတ� ြပနမ�ပ�ကကန��သညစမးအငထ�တလ�တေသာလညးအစတငစမးအငအချ� �လ�အပသည။ ဒေသးငယတစမးအငပမာဏအားလ�းဓာတ�တ� ြပနမ�ြဖစပားရနအဘ�အလ�အပေသာ input က� activation စမးအင (သ�မဟ�တအခမြဖစသည) ဟ�ေခ�သညactivation ၏စမးအင) ��င E က�အတ�ေကာကြဖစပါတယ တစဦးက ([link]) ။

စမးအငထ�တလ�တမ�၊ အ��တလက�ဏာ negativeG တ� ြပနမ�သညအဘယေ�ကာငအမ�နတကယစမးအငလ�အပသနညးဆကလ�ပ အေ�ကာငးြပချကဓာတ�ဓာတြပ�မ�စ�အတငးြဖစပျကေသာအဆငဆင၌တည၏။ စ�အတငးဓာတ�ဓာတြပ�မ�များ၊ အချ��ေသာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာချညေ��ာငြခငးများကျ�းပ�ပးအသစများြဖစေပ�လာသည။ ဘ� ဥပမာအားြဖင၊ ဂလ�းက�စေမာလကျ�း�ပ�ကေသာအခါကာဗနအကတမများအ�ကားဆက�ယမ���သညေမာလကျ�းကျ�းသည။ ဤေရ�ကားစမးအငသ�ေလ�ာငထားေသာေ��ာင�က�းများြဖစေသာေ�ကာငကျ�းပေသာအခါစမးအငက�ထ�တလ�တသည။သ�ေသာ၎ငးတ�သညေ��ာင�က�းများ�ပ�ကေစသညအေြခအေနသ�ေရာကေစရနေမာလကျ�းြဖစရမညအတနငယ contorted ။ ဒ contorted ြပညနယေအာငြမငရနေသးငယတစမးအင input က�လ�အပသည။ ဒါcontorted ြပညနယက�အသငက�းေြပာငးေရးြပညနယဟ�ေခ�သည, ထ�သ� ြမငမားေသာစမးအင, မတညမ�ငမြပညနယြဖစပါတယ။ ဒါအတကအေ�ကာငးြပချက, ဓာတြပ�ေမာလကျ�းဟာသ�တ�ရအက�းအေြပာငးြပညနယအတက�ကာ��ညမခေပမယအလနလျငြမနစာမ�ဆကလကေဆာငရက

စာမျက��ာ ၁၉၃

ဓာတ�တ� ြပနမ�၏ေနာကေြခလ�မးများ။ အခမစမးအငကားချပများအတကစမးအငပ��ဖ�ငးများက�ေဖာြပသညေပးထားေသာတ� ြပနမ�။ တ� ြပနမ� exergonic ဟ�တမဟ�တ endergonic ��မ��, မဆ�းြဖတသညပ�တင��ေသာထ�တက�နများသညဓါတေပါငးဖ���စခ�စလ�းထကနမေသာသ�မဟ�တြမငမားေသာစမးအငအေြခအေနတင��လမမညထ�တက�န။ မညသ�ပငြဖစေစဤအတ�ငးအတာမညသ�ပငြဖစေစတ� ြပနမ�၏အသငက�းေြပာငးမ�အေြခအေနမ�ာတည��သညအဆ�ပါ reactants ထကပ�မ�ြမငမားေသာစမးအငြပညနယ��ငအ��င, E က� တစဦး အ�မအြပ�သေဘာြဖစပါတယ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

လတလပေသာစမးအငမ�အက�းအေြပာငးသ�က�းေြပာငးြခငး၏ကာတနးကားက��ကညပါ ဒ ဆ�ဒ

ဓာတ�ဓာတေပါငးဖ�မ�လ�အပေသာ activation စမးအငသညမညသညေနရာမ�လာသနညး။ ၏ရငးြမစေ�� �ဆကတ� ြပနမ�တနးဖ�လ�အပ activation စမးအငပ�မ�နအားြဖငကေနအပ�စမးအငြဖစပါတယပတဝနးကျင။ အပ�စမးအင (ဓာတ�ပစ�ညးထတငဓာတေပါငးဖ�သ�မဟ�တထ�တက�နများ၏စ�စ�ေပါငးေ��ာင�က�းစမးအငတ� ြပနမ�) အရာ��ငအတ��ကမ��နး��ငအငအားတ�းြမ�င, ေမာလကျ�း၏ေရ�လျားမ�အ��နြမ�

Page 156: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 156/228

သ�တ�တ�ကမ; ၎ငးသညအကတမ��ငအေ��ာငအဖ�များက�ေမာလကျ�းအတငး၌အနညးငယေရ�လျားေစ�ပး၎ငးတ�က�ေရာက��ေစသညသ�တ�ရအက�းအေြပာငးြပညနယ။ ဤအေ�ကာငးေ�ကာငစနစတစခ�က�အပ�ေပးြခငးြဖငအတငးပ�ငးဓာတ�ဓာတြပ�မ�က�ြဖစေပ�ေစသညပ��ပးမ�ကာခဏတ� ြပနရနေ�ကာငးစနစ။ စနစအေပ� ဖအားတ�းြမ�ငအတ�တ�ပငအကျ�းသကေရာကမ���ပါတယ။�ပးတာနဓာတေပါငးဖ�ဟာသ�တ�ရပတဝနးကျငကေနလ�ေလာကတအပ�စမးအငက�စ�ပယ��က�ပးတာနေရာက��ဖ� အက�းအေြပာငးြပညနယ, တ� ြပနမ�ဆကလကေဆာငရကပါလမမယ။

တစ ဦး အထ�းသြဖငတ� ြပနမ�၏ activation စမးအငကဆကလကေဆာငရကမညသည��နးဆ�းြဖတသည။activation စမးအငများေလေလဓာတ�ဓာတြပ�မ�ေ��းေလေလြဖစလမမည။ ဥပမာသသေချးြခငးသညမ�လကပငေ��းေကးေသာတ� ြပနမ�က�ေဖာြပသည။ ဒတ� ြပနမ�က�အချန�ကာလာတာနအမ�ြဖညးြဖညးချငးေတ� ����ငပါသည၎ငး၏ြမငမားေသာအး တစ ဦး ၏ ။ ထ�အြပငြပငးထနေသာ exergonic ြဖစေသာေလာငစာများစာက�ေလာငက�မးြခငး၊သ�တ�ရ activation စမးအငလ�ေလာကေသာအားြဖငေကျာလ�ားလ�ငမဟ�တလ�ငတစမ�မ��ြခငးက���နးမ�ာအရပျက�ယ�ပါလမမယမးပားကေနအပ�။ သ�ေသာသ�တ�သညစတငမးစတငသည��ငဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညလ�ေလာကစာြဖန ချေပးသညပတဝနးကျငေလာငစာများအတက activation စမးအငေထာကပ, မးေလာငရာြဖစစ�က�ဆကလကအပ�ေမာလကျ�း။ ဆလများြပငပ��ဤတ� ြပနမ�များကသ�ဆလအများစ�အတက activation စမးအငအပ�စမးအငက�အကျ�း��စာ��နးြဖငေကျာလ�ားရနတ� ြပနမ�များလနးသည။ တနညးအားြဖင��ငရနအတကအေရး�ကးေသာဆယလ�လာတ� ြပနမ�များအတကတနဖ�းထား��နး (ယ�နစ��နးတ� ြပနမ�အေရအတက) မ�ာြဖစေပ�ရနသ�တ�ရ activation စမးအငေတက�ေလ�ာချရမယ။[link]); ဒဓာတက�ပစ�ညးအြဖစရည��နးသည။ ဒါသက��ဆလများ��ငပတသကလ�ငအလနေကာငးေသာအရာ။ အေရး�ကးေသာ macromolecules များပ��တနး၊ DNA ��င RNA တ�သညစမးအငများစာသ�ေလ�ာငထား�ပးသ�တ�၏�ပ�ကမ�သည exergonic ြဖစသည။ အကယ၍ဆယလ�လာအပ�ချနတစခ�တညးကဤ exergonic တ� ြပနမ�များအတကလ�ေလာကေသာအပ�စမးအငက�ေပးခသညသ�တ�ရ activation အတားအဆးေတက�ေကျာလ�ား�ပးဆလတစခ�ရမ��မြဖစလ�အပတအစတအပ�ငးေတဟာ�ပ�ကသားလမမယ။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၁၉၄

Activation စမးအငသညတ� ြပနမ�တစခ�က�ဆကလကလ�ပေဆာငရနလ�အပေသာစမးအငြဖစ�ပး၎ငးသညစမးအငနမလ�င၎ငးသညပ�မ�နမသညတ� ြပနမ�ဓာတက�ပစ�ညးြဖစပါတယ။ ဒပ�၏အလျားလ�ကဝင��းမ�ာြဖစရပများ၏အစအစ�က�ေဖာြပထားသည

အချန။

အကယ၍ သင၏လ�အပချကက�ြဖညဆညးရနမလ�အပပါက၊အဒါက�သ�ကားတစလ�းထမ�ာသမးထားမလား။

အပ�ငးအကျ�း

စမးအငသညပ�စအမျ�းမျ�းြဖငလာသည။ ေရ�လျားေနေသာအရာဝတ� �များသည��ပပ�ငးဆ�ငရာ��င kinetic အလ�ပများက�လ�ပေဆာငသညစမးအငေရ�လျားမ�အတကအရာဝတ� �များ၏စမးအငသည။ ေရ�လျားေနသညအရာဝတ� �များတင��ေကာငး����ငသညအလ�ပလ�ပဖ�အလားအလာ, ထ�ေ�ကာင, အလားအလာစမးအင��သည။ ေမာလကျ�းများတငလညးစမးအငအလားအလာ��သညဘာလ�လဆ�ေတာေမာလကျ�းခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငကအကြခငးကစမးအငထ�တလ�တ��ငစမး��သည။ သက��ဆလအလ�ပလ�ပေဆာငရနေမာလကျ�းခရေသာချညေ��ာငြခငးမ�စမးအငရတသမးမ�ေပ�တငမ�တညသည။ အခမစမးအငက�အလ�ပလ�ပဖ�ရ����ငေသာစမးအငက�တ�ငးတာသည။ စနစ၏အခမစမးအငထ�ကသ�ေသာဓာတ�တ� ြပနမ�အြဖစစမးအငလ�ေြပာငးစ�အတငးအေြပာငးအလများ, ဤေြပာငးလမ�အြဖစရည��နးသည.G ။

တ� ြပနမ�၏ ∆G သညအ��တလက�ဏာ (သ�) အြပ�သေဘာေဆာင��ငသည၊ ဆ�လ�သညမ�ာတ� ြပနမ�သညစမးအငထ�တလ�တသညသ�မဟ�တြဖစသညအသးသးစမးအငသ�းစသည။ စမးအငက�ထ�တလ�တေစေသာအ��တ ∆G ��ငဓာတြပ�ြခငးက�ေခ�သညတစခ� exergonic တ� ြပနမ�။ စမးအငထညသငးရနလ�အပသညအြပ�သေဘာေဆာငေသာ ∆G ��ငတစခ�က�ေခ�သည

Page 157: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 157/228

endergonic တ� ြပနမ�။ Exergonic တ�န ြပနမ�ဟာအလ�အေလျာကြဖစတာေ�ကာငသ�တ�ရထ�တက�နေတေ�ကာငြဖစတယသ�တ�ရဓာတြပ�ထကေလျာနညးစမးအင��သည။ endergonic တ� ြပနမ�၏ထ�တက�နပ�မ�ြမငမား��သညဓာတေပါငးဖ�များထကစမးအငအေြခအေန��ငဤေရ�ကား၊ သ�ေသာအားလ�းတ� ြပနမ� (အလ�အေလျာက -GG တ� ြပနမ�များအပါအ ၀ င) သညစမးအငက�ကန ဦး ထညသငးရနလ�အပသညသ�တ�ဆကလကေဆာငရကလမမညသညမ�ာအက�းအေြပာငးြပညနယေရာက��ဖ�။ စမးအင၏ဤကန ဦး input က�ဟ�ေခ�သညactivation စမးအင။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ြပထားေသာလ�ပငနးစ�တစခ�ချငးစက��ကည။ ၎ငးသည endergonic သ�မဟ�တ exergonic ဟ�တမဟ�တဆ�းြဖတပါ။ Inတစခ�ချငးစက�အမ�, enthalpy တ�းသ�မဟ�တေလျာနညးပါဘ�း, ��င entropy တ�းသ�မဟ�တေလျာနညးပါဘ�း?

[link] ေဆးပ��ပ�ကြခငးသည exergonic ြဖစစ�တစခ�ြဖစသည။ enthalpy တ�း (စမးအငသညထ�တလ�တြခငး��င entropy တ�းြခငး (�ကးမားေသာေမာလကျ�းများသညေသးငယေသာအရာများသ� �ပ�ကသည) ။ ကေလးတစေယာက

စာမျက��ာ ၁၉၅

တစဓာတေြမ�သဇာ�ကကဥမ�ဖ� �ဖ�းဆ endergonic ြဖစစ�က�; enthalpy ေလျာနညးေစ (စမးအငသညစ�ပယ�) ��င entropy ေလျာနညးေစသည။ ဖျကဆးခရသအ��ပညာတစခ� exergonic ြဖစစ�က�ြဖစ၏ ��သညenthalpy ေြပာငးလမ�မ��ေပမယ entropy တ�း။ က�နးေပ�သ�လ�မေနေသာေဘာလ�းသည exergonic ြဖစစ�တစခ�ြဖစသည။enthalpy ေလျာနညးသားသည (စမးအငက�ထ�တလ�တြခငး) ြဖစေသာလညး entropy ေြပာငးလမ�မ��ပါ။

[link] sucrose (စားပတငသ�ကား) က��ဖ�ခရန activation လ�ပရနမလ�အပပါကသငအလ���သညအဒါက�သ�ကားလ�းထမ�ာသမးထား��ငမလား။

[link] အမ�တ။ ဓာတ�စမးအငက�၎ငးရအတားအဆးက�ေကျာလ�ားရနလ�အပေသာေ�ကာငသ�ေလ�ာင��ငသညပျကသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

တစချနသးလ���ငပါတယစ�းစားပါ။ မညသညစမးအငအမျ�းအစား (များ) သညချနသး��ငဆကစပေနသညေအာကပါသာဓကများတင: ဈ။ သသရာတစခ��ပးဆ�းသားသညယခ�အချနတင၎ငးသညမစတငမ�ကြဖစသညအြခားအဆ�းဆသ� ြပနသားရန, ii ။ ��စခ�အ�ကားအလယ၌တည��၏ယခ�အချနတင�ကးစနးတ�ငေအာင။ သသရာတစခ�၏အဆ�းမတ�ငမ (ချကချငး i မတ�ငမ) ။

အလားအလာ��င kinetic ai, ii ။ အလားအလာများ��င kinetic, iii ။ kineticbi အလားအလာ, ii ။ အလားအလာများ��င kinetic, iii ။ အလားအလာများ��င kineticci အလားအလာ, ii ။ kinetic, iii ။ အလားအလာများ��င kineticအလားအလာ��င kinetic, ii ။ kinetic iii ။ kinetic

endergonic ��င exergonic တ� ြပနမ�များအ�ကားေအာကပါ��ငးယ��မ�များသ�မဟ�တြခားနားချကများ၏အဘယမ�ားလား

က။ Endergonic ဓာတြပ�ြခငးသညအြပ�သေဘာေဆာငေသာ ∆G ��င exergonic တ�န ြပနမ�များတငအ��တ haveG ��သညခ။ Endergonic တ� ြပနမ�များသညစမးအငက�စားသ�း�ပး exergonic တ� ြပနမ�သညစမးအငက�ထ�တလ�တသညဂ။ endergonic ��င exergonic တ�န ြပနမ���စခ�လ�းသညစမးအငအနညးငယလ�အပသည

တစ ဦး activation အတားအဆးက�ေကျာလ�ား။ Endergonic တ� ြပနမ�များသညြဖညးြဖညး��င exergonic တ� ြပနမ�များလျငြမနစာြဖစေပ�ပါသည

: D

��စခ�အ�ကားေဆမျ�း activation စမးအငက�စစေ�ကာစရငဖ�အေကာငးဆ�းနညးလမးြဖစပါတယေအာကပါတ�မ�ဘယဟာေပးထားေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�?

က။ ��စခ�တ� ြပနမ�အ�ကား ∆G တနဖ�းများက���ငးယ���ကညပါခ။ သ�တ�ရတ� ြပနမ���နးက���ငးယ���ကညပါဂ။ သ�တ�ရစြပပတဝနးကျငအေြခအေနများ��င� �ငးယ��ပါ။ တ� ြပနမ���စခ�အ�ကားအလ�အေလျာက��ငးယ��

အခမတ� ြပနမ�

အလ�အေလျာကတ�န ြပနမ���ငြဖစပျကမ�တစခ�အ�ကားြခားနားချကက�သင၏က�ယပ�ငစကားြဖင��ငးြပပါချကချငးပ၊ ဘာကဒြခားနားချကက�ြဖစေစသလ။

Page 158: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 158/228

စာမျက��ာ ၁၉၆

အလ�အေလျာကတ� ြပနမ�သညအ��တလက�ဏာ ∆G ���ပးစမးအငက�ထ�တလ�တေသာတစခ�ြဖစသည။ သ�ေသာ၊အလ�အေလျာကတ� ြပနမ�ချကချငးတ� ြပနမ�ကသ�လျငြမနစာသ�မဟ�တ��တတရကေပ�ေပါကစရာမလ�ေပ။ ဒါဟာတ� ြပနမ�က�တားဆးေသာ activation ၏�ကးမားေသာစမးအငေ�ကာင�ကာ��ညစာြဖစေပ� ��ငသညလျငြမနစာြဖစေပ�ထမ�။

အက�းအေြပာငးအေြခအေန၏အေနအထားက�ေဒါငလ�ကစမးအငအတ�ငးအတာအနမအြမငမ�ေဖာြပပါ။endergonic ��င exergonic ��စမျ�းလ�းအတကဓာတေပါငးဖ���ငထ�တက�နများ၏အေနအထား��င� �ငးယ��ပါတ� ြပနမ�။

အသငက�းေြပာငးမ�အေြခအေနသညဓါတေပါငးဖ���ငထ�တက�နများထကစမးအငပ�မ�ြမငမားသညတ� ြပနမ� (ထ�ေ�ကာင, အထက), မသကဆ�ငသညတ� ြပနမ� endergonic သ�မဟ�တ exergonic ��မ��၏။

ေဝါဟာရ

activation စမးအငတ� ြပနမ�ေပ�ေပါကရနအတကလ�အပေသာစမးအင

ဓာတ�စမးအငသ�တ�အားခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအခါြဖန ချေသာဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအတကအလားအလာစမးအငကျ�းသည

ကဗျာစမးအင input က�လ�အပေ�ကာငးဓာတ�တ� ြပနမ�ေဖာြပသည

စတေရာဂါစနစ၏စ�စ�ေပါငးစမးအင

exergonicအခမစမးအငက�ထ�တလ�တေ�ကာငးဓာတ�တ� ြပနမ�က�ေဖာြပသည

အခမစမးအငGibbs အခမစမးအငဆ�သညမ�ာအသ�းဝငေသာစမးအငသ�မဟ�တစမးအငြဖစသညအလ�ပ။

အပ�စမးအငဓာတ�တ� ြပနမ�အတက reactants သ�မဟ�တထ�တက�နစ�စ�ေပါငးေ��ာင�က�းစမးအင

kinetic စမးအငေရ�လျားမ�အတကအရာဝတ� �သ�မဟ�တအမ�နများ��ငဆကစပစမးအငအမျ�းအစား

အလားအလာ��ေသာစမးအငအလ�ပလ�ပက�ငရနအလားအလာ��ေသာစမးအငအမျ�းအစား၊ သ�ေလ�ာငစမးအင

အက�းအေြပာငးြပညနယြမငမားေသာစမးအင, မတည�ငမေသာြပညနယ (အအလ�ာ��ငအ�ကားအလယအလတပ�စထ�တက�န) ဓာတ�ဓာတြပ�မ�စ�အတငးြဖစေပ�

ATP: Adenosine Triphosphateဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဆယလ�လာစမးအငေငေ�ကးအြဖစ ATP ၏အခနးကဏExplက���ငးြပပါ• ATP ၏ hydrolysis မ�တဆငစမးအငမညသ�ထ�တလ�တသညက�ေဖာြပပါ

exergonic ပငစမးအငထ�တလ�တသညတ� ြပနမ�များပငေသးငယသညပမာဏလ�အပသညဆကလကေဆာငရက��ငရနအတကစမးအင။ သ�ေသာလ�အပေသာ endergonic တ� ြပနမ�များက�စ�းစားပါသ�တ�ရထ�တက�နများကသ�တ�ထကပ�မ�လတလပေသာစမးအငများ��ေသာေ�ကာင, စမးအင input က�အများ�ကးပ�

စာမျက��ာ ၁၉၇

ဓာတေပါငးဖ�။ ဆလအတငး၌ထ�ကသ�ေသာတ� ြပနမ�များက�စမးအားေပးရနစမးအငသညအဘယမ�လာသနညး။အေြဖကေတာ adenosine triphosphate လ�ေခ�တစမးအငေထာကပေပးတေမာလကျ�းတစခ�ပါ။သ�မဟ�တ ATP ။ ATP သညအလနေသးငယေသာ၊ အေတာေလး��း��ငးေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည ([link]), ဒါေပမယသ�ရအချ� �အတငးအေ��ာင�က�းသည၎ငးက�အသ�းချ��ငေသာစမးအငအြမနေပါကကမ�အလားအလာပါ��သည

Page 159: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 159/228

ဆယလ�လာအလ�ပလ�ပေဆာငပါ။ ဒေမာလကျ�းက�အဓကစမးအငလ�သတမ�တ��ငပါတယဆလေငေ�ကးဟာလ�ေတလ�ပေငနတ�တ�ပသ�တ�လ�အပတအရာေတက�လလ�ယပါ စမးအငအများစ�က� ATP က�အသ�းြပ�သည။ဆယလ�လာတ� ြပနမ�လ�အပ။

ATP သညဆလ၏အဓကစမးအငေငေ�ကးြဖစသည။ ဒါဟာသ�း��ငအတ�တစ ဦး adenosine ေကျာ��း��ပါတယ

ပ�းတပါေဖာစဖတအ�ပစ�များ။

၄ ငး၏အမညအရ adenosine triphosphate သည adenosine ��ငေပါငးစပထားသညေဖာစဖတအ�ပစ�သ�းစ� ([link]) ။ Adenosine သည nucleoside ပါဝငသည��ကထ��ဂျငအေြခြပ�အကဒနင��ငကာဗန (carbon) သ�ကားငါး (ribose) ။ ေဖာစဖတသ�းလ�းRibose သ�ကားများ��ငအနးဆ�း��ငအနးဆ�းအေနြဖငအ�ပစ�များက� alpha, beta၊��င gamma ။ အတ�တကဤဓာတ�အ�ပစ�များစမးအငအငအား�ကးဖ�စညးသည။သ�ေသာဤေမာလကျ�းအတငး��ချညေ��ာငြခငးအားလ�းသညအထ�းသြဖငြမငမားေသာစမးအငြဖငမတည��ပါြပညနယ။ ေဖာစဖတက�ဆကသယေပးေသာေ��ာင�က�း��စခ�စလ�းသညစမးအငြမငမားသည(phosphoanhydride ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင) ကျ�းပပါကစမးအငရ��ရနလ�ေလာကေသာစမးအငက�ထ�တလ�တသညဆယလ�လာတ� ြပနမ�များ��ငြဖစစ�များအမျ�းမျ�း။ ဤြမငမားေသာစမးအငေ��ာင�က�းများသညေ��ာင�က�းများြဖစသညဒ�တယ��ငတတယ (သ�မဟ�တ beta ��င gamma) ေဖာစဖတအ�ပစ�များအ�ကား��ငအ�ကားပထမ��ငဒ �တယေဖာစဖတအ�ပစ�များ။ ဤအချညေ��ာငြခငးက�ထညသငးစ�းစားေသာအေ�ကာငးြပချက“ စမးအငြမငမားြခငး” သညထ�ကသ�ေသာေ��ာင�က�းကြခငး၏ထ�တက�နများြဖစေသာအာဒင��ဆနြဖစသညဒစေဖာစဖတ (ADP) ��ငေအာဂနစေဖာစဖတအ�ပစ�တစခ� (P i ) သညသသသာသာ��သညATP ��ငေရေမာလကျ�းများထကဓာတြပ�ြခငးထကအခမစမးအငနမသည။ ဒလ�ပေရေမာလကျ�းက�အသ�းြပ�ြခငးြဖငဓာတြပ�ြခငးက�ဟ�ကဒ��လယမ (Hydrolysis) အြဖစသတမ�တသညတ� ြပနမ�။ တနညးအားြဖင ATP က�ေအာကပါတ� ြပနမ�များတင ADP သ� hydrolyzed လ�ပသည:

စာမျက��ာ ၁၉၈

အရယအစား 12 {{ATP} + H က� rSub {အရယအစား 8 {2}} အ� ADP + P rSub {အရယအစား 8 {i}} + {အခမစမးအင}} {}

ဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာတ� ြပနမ�များနညးတ� ATP ��င ADP သ� Hydrolysis သညေြပာငးြပနေြပာငး��ငသည။ Theေြပာငးြပနတ� ြပနမ�လ�ေတလညး��ေနတယ + P က�ကေန ATP မျာက�ြပနလည ဈ ။ တကယေတာဆလေတဟာမ�ခ�ေနရတယလ�ေတကသ�းစရတပ�ကဆေတက�ြပနလညထ�ေထာငတာက�အားက�းသလ�ပ ATP က�ြပနလညအသကသငးြခငးဝငေငအချ� �မျ�းမ�တဆင။ ATP hydrolysis သည ATP က�ထ�တလ�တေသာေ�ကာငြဖစသညပ�ျလ�ျအခမစမးအငတစခ� input က�လ�အပရေပမည။ ATP ၏ဖ�စညးြခငးြဖစပါတယဒညမ�ြခငးမ�ာေဖာြပ:

အရယအစား 12 {{ATP} + H က� rSub {အရယအစား 8 {2}} အ� ADP + P rSub {အရယအစား 8 {i}} + {အခမစမးအင}} {}

စမးအငတစခ�အေနြဖင ATP အသ�းြပ�ြခငး��င ပတသက၍ ထင��ားေသာေမးခနး��စခ�ကျနေသးသညအရငးအြမစ။ အတအကျ ATP ၏ hydrolysis ��ငအတ�မညမ�အခမစမးအငထ�တေပး��ငဘယလ�အခမစမးအငဆယလ�လာအလ�ပလ�ပဖ�အသ�းြပ�သလ အတကတကချက ∆GADP ��င P i သ� ATP တစခ� mole က� hydrolysis သည -7.3 kcal / mole (-30.5 kJ / mol) ြဖစသည။

Page 160: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 160/228

ဤတကချကမ�သညစသတမ�တချကများေအာကတငမ�နကနေသာေ�ကာင၊ကြပားြခားနားေသာတနဖ�းက�ဆယလ�လာအေြခအေနများေအာကတငတည��။ တကယေတာ, ၏ hydrolysis များအတက ∆Gသက��ဆလတစခ�တင ATP ၁ လ�းထ�သညပ�မ�နအေြခအေနများထက��စဆနးပါး��သည။-14 kcal / mol (-57 kJ / mol) ။

ATP သညမတည�ငမေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည။ အလ�ပက�ြမနြမနဆနဆနလ�ပရနမဟ�တလ�င၊ ATPေကာကကာငငကာလ�ေတလညး��ေနတယ + P က�သ� dissociates ဈ , ��ငအခမစမးအငကဒကာလအတငးြဖန ချြဖစစ�က�အပ�အြဖစဆ�း�� းခရြခငးြဖစသည။ ဒ�တယေမးခနးကေတာစမးအငဘယေလာကလATP hydrolysis ကထ�တေပးသညဆလအတငး၌အလ�ပလ�ပရနအသ�းြပ�သညစမးအငနားချငးဆကမ�ဟ�ေခ�တငမဟာဗျ�ဟာ။ ဆလများသည ATP ၏ exergonic တ� ြပနမ�က�စ�ေစသညသ�တ�က�ဆကလကခငြပ� endergonic တ� ြပနမ���ငအတ� hydrolysis ။ ဥပမာတစခ�ATP က� အသ�းြပ�၍ စမးအငချတဆကမ�တငအလနြမငမားေသာ transmembrane ion pump ပါဝငသညဆယလ�လာ function က�များအတကအေရး�ကးေသာ။ ဒဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစက (Na + / K + pump)ဆ�ဒယမက�ဆလထမ�ထ�တလ�တ�ပးပ�တကစယမက�ဆလထသ�ထ�တလ�တသည ([link]) ။ တစ ဦး က�ကးမားဆလြဖစစ�များေ�ကာငဆလတစခ�၏ ATP ရာခ�င��နးသညဤစ�ပစကက�အသ�းြပ�သညဆလများထမ�ပ�တကစယမက�ဆလ��ငပ�တကဆယမများသ�ဆ�ဒယမများများထ�တယ�သည။ စ�ပစကဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမ၏ဆယလ�လာြပငးအားက�တည�ငမေစရနစ�ဆကမြပတအလ�ပလ�ပသည။ Inစ�ပစကတစခ�သညလညပတရန (Na + အ�ငးယနး ၃ ခ�တငပ� �ပး ၂ ခ�တငသငးရန) မ�ာသညK + အ�ငးယနးများ) ATP ေမာလကျ�းတစခ�သည hydrolyzed လ�ပရမည။ ATP က� hydrolyzed ေသာအခါ၎ငး၏gamma phosphate ဟာေရေပ�ေမျာထကသားတာမျ�းမဟ�တဘတကယေတာက�းေြပာငးလ�ကတာပါပပ��တနး pump ။ ေမာလကျ�းတစခ���ငသကဆ�ငေသာေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဤလ�ပငနးစ�ဟ�ေခ�သညေဖာစေဖာလစ။ ATP hydrolysis ၏အြဖစအပျကအများစ�ကသ�ပင ATP မ�ေဖာစဖတသညအြခားေမာလကျ�းေပ�သ�လ�ေြပာငး။ Phosphorylated အေြခအေနတင Na + / K + စ�ပစက��သညပ�မ�လတလပေသာစမးအင��ငက�ကညေသာေြပာငးလမ�ြဖစေပ�ရနအစပျ�းသည။ ဒေြပာငးလမ�Na + က�ဆလအြပငဘက သ�လ�တေပး သည။ ၎ငးသည extracellular K + က�ချညေ��ာငသည ။ေသာအြခားညေြပာငးလမ�မ�တဆငေဖာစဖတ detach လ�ပဖ�က�ြဖစေပ�ေစသညစ�ပစကကေန။ ဤေဖာစဖတဓာတထ�တလ�တမ�က K + က�ထ�တလ�တလ�ကသညဆလ၏အတငးပ�ငး။ အမ�နကေတာ, ATP ၏ hydrolysis ကေနြဖန ချစမးအငြဖစပါတယ

စာမျက��ာ ၁၉၉

Na + ��င စ�ပစကက�ပါဝါ��ငသယယ�ပ�ေဆာငရနလ�အပေသာစမးအင��ငအတ�K + အ�ငးယနးများ။ ATP သညဤအေြခခစမးအငက�အသ�းြပ�ြခငးြဖငဆယလ�လာလ�ပငနးက�လ�ပေဆာငသညphosphorylation မ�တဆင။

အ��ပညာဆကသယမ�ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကသညစမးအငချတဆကမ�ဥပမာတစခ�ြဖစသည။ စမးအငexergonic ATP hydrolysis မ�ရ��ေသာဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမက�စ�ပရနအသ�းြပ�သည

ဆလအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအ�ငးယနး။

ATP ေမာလကျ�းတစခ�၏ hydrolysis သညစမးအင ၇.၃ kcal / mol (∆G = -7.3) က�ထ�တလ�တသညစမးအင၏ kcal / mol) ။ အကယ၍ စမးအင ၂.၁ kcal / mol လ�အပလ�င Na + တစခ�က� ြဖတ၍ သားပါအေြမ�းပါး (ofG = စမးအင၏ +2.1 kcal / mol), မညမ�ဆ�ဒယမအ�ငးယနးြဖစ��ငပါတယတ ဦး တညး ATP ေမာလကျ�း၏ hydrolysis အားြဖငေြပာငးေ���?

မ�ကာခဏထ�ကသ�ေသာ၏ေပါငးစပြခငး��ငပျကြပားအြဖစဆယလ�လာဇဝြဖစစ�တ� ြပနမ�, စ�အတငးအာဟာရဓာတများ၊ အချ��ေမာလကျ�းများက�၎ငးတ�၏ခ��ာက�ယအတငးေြပာငးလမ�အနညးငယက�ေြပာငးလရမည

Page 161: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 161/228

တ� ြပနမ�စးရးအတကလာမယေြခလ�မးအတကအလ�ာြဖစလာသည။ ဥပမာတစခ�မ�ာစ�အတငးြဖစသညသ�ကားဂလ�းက�စတစေမာလကျ�းြဖစတအခါ, ဆယလ�လာအသက���၏ပထမ ဦး ဆ�းေြခလ�မးများဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�တင�ပ�ကသည။ ဤလ�ပငနးစ�၏ပထမအဆငတင ATP သညြဖစသညစမးအငြမငေပမယမတညမ�ငမဖနတးြခငး, ဂလ�းက�စ၏ phosphorylation များအတကလ�အပသညအလယအလတ။ ဤသည phosphorylation တ� ြပနမ�လ�ပပ�ငခငတစခ�ညေြပာငးလမ�အဆ�ပါ phosphorylated ဂလ�းက�စေမာလကျ�းဟာ phosphorylated က�းေြပာငးခရဖ�ခငြပ�ပါတယသ�ကား fructose ။ ဖလ�က�စ (glycolysis) သညဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) လ�ပ��ားမ�အတကလ�အပေသာအလယအလတြဖစသညေ�� �သ�။ ဤတင, ATP hydrolysis ၏ exergonic တ� ြပနမ���ငအတ�ဒနတေနသညတစ ဦး phosphorylated အလယအလတသ�ဂလ�းက�စ converting ၏ endergonic တ� ြပနမ�လမးေ�ကာငး။ တစဖန ထပမ၍ အတငး��ေဖာစဖတေ��ာင�က�းက�ေဖာကခြခငးြဖငထ�တလ�တလ�ကေသာစမးအငအြခားေမာလကျ�းတစခ�၏ phosphorylation အတက ATP က�မတညမ�ငမြဖစေစသညအလယအလတ��ငအေရးပါေသာညေြပာငးလမ� powering ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

စာမျက��ာ 200

ATP ထ�တလ�ပသညဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�၏အြပနအလ�နသကဝငလ�ပ��ားမ�ကာတနးက��ကညပါ ဆ�ဒ။

အပ�ငးအကျ�း

ATP သညသက��ဆလများအတကအဓကစမးအငေထာကပေသာေမာလကျ�းြဖစသည။ ATP က�လ�ပသညေဘ, ကာဗနသ�ကားဓာတ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�သ�းခ�။ အဆ�ပါချတဆကေသာခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငေဖာစဖတ (phosphoanhydride bonds) သညစမးအငြမငမားပါတယ။ မ�ထ�တလ�တစမးအငက�ယ ဆယလ�လာအလ�ပေဖျာေြဖဖ�အသ�းြပ� ADP + P က�သ� ATP ၏ hydrolysis ။ ဆလေတက ATP က�သ�းတယendergonic ��င ATP hydrolysis ၏ exergonic တ� ြပနမ�နားချငးဆကမ�ြခငးြဖငအလ�ပလ�ပေဆာငတ� ြပနမ�။ ATP သည ၄ ငး၏ေဖာစဖတအဖ�က�အြခားေမာလကျ�းတစခ�သ�လ�ဒါနးသညေဖာစေဖာလစ။ phosphorylated ေမာလကျ�းသညစမးအငပ�မ�ြမငမားေသာအေြခအေနတင���ပးတည�ငမမ�နညးသည၎ငး၏ unphosphorylated ပ�စထက, ဒေဖာစဖတ၏ထ�အြပငကေနစမးအငက�ဆကေြပာသညေမာလကျ�းက၎ငး၏ endergonic တ� ြပနမ�ခယ�ခငြပ�ပါတယ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ATP ေမာလကျ�းတစခ�၏ Hydrolysis သညစမးအင ၇.၃ kcal / mol ထ�တသည (∆G = -7.3)စမးအင၏ kcal / mol) ။ အကယ၍ စမးအင ၂.၁ kcal / mol ရယ�လ�င အေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ Na + တစခ�က�ေ���ပါ(စမးအင၏ ∆G = +2.1 kcal / mol)၊ ဆ�ဒယမအ�ငးယနးမညမ�က� hydrolysis ြဖငေရ �လျား��ငသည။ATP ေမာလကျ�းတစခ�လား။

[link] ဆ�ဒယမအ�ငးယနးသ�းမျ�းသည ATP ေမာလကျ�းတစခ�၏ hydrolysis အားြဖငေရ �လျား��ငသည။ အဆ�ပါ ∆G ၏အဆ�ပါ coupled တ� ြပနမ�အ��တလက�ဏာြဖစရမည။ အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးသ�းဆ�ဒယမအ�ငးယနးများ၏လ�ပ��ားမ�စမးအင 6.3 kcal (2.1 kcal × 3 Na + အ�ငးယနး = 6.3 kcal) ယ�ပါလမမယ ။ ATP ၏ Hydrolysis ေထာကပေပးသညစမးအင ၇.၃ kcal၊ ဒတ�န ြပနမ�က�အားြဖညရနလ�ေလာကသည။ ဆ�ဒယမအ�ငးယနးေလးခ�၏လ�ပ��ားမ�အေြမ�းပါးတစေလ�ာကတငစမးအင ၈.၄ kcal၊ ATP တစခ�ထက ပ�၍ လ�အပလမမညေမာလကျ�းေပး��ငပါသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ATP ၏ hydrolysis ြဖငထ�တလ�တေသာစမးအငသည

က။ အဓကအားြဖင alpha ��င beta က�ေဖာစဖတအ�ကားသ�ေလ�ာငထားသညခ။ -57 kcal / mol ညမ�ဂ။ အလ�ပလ�ပေဆာငရနဆလမ�အပ�စမးအငအြဖစအသ�းချ။ နားချငးဆကမ�တ� ြပနမ�မ�စမးအငေပး

: D

ေအာကပါေမာလကျ�းများထမ�မညသညစမးအငသညအလားအလာအေကာငးဆ�းစမးအင����ငသနညး။

Page 162: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 162/228

စာမျက��ာ 201

က။ သ�ကားခ။ ATPဂ။ ဂလ�းက�စ။ ADP

က

အခမတ� ြပနမ�

သင E က�ထငပါန တစဦး ATP Hydrolysis ဘ�အေတာေလးနမသ�မဟ�တြမငမားေသာပါသလ သငရ��ငးြပပါဆငြခငတ�တရား

hydrolysis များအတက activation စမးအငသညအလနနမသည။ ATP hydrolysis သည exergonic တစခ�တညးသာမဟ�တပါ�ကးမားေသာ -GG ��ငအတ�လ�ပငနးစ�, ဒါေပမယ ATP လညးလ�ငြမနစာ�ဖ�ဖျကေသာအလနမတညမ�ငမေမာလကျ�းြဖစပါတယလ�ေတလညး��ေနတယ + P က�သ� ဈ လျငြမနစာအသ�းြပ�သားမညဆ�ပါကမဟ�တပါ။ ဤသညအလနနမ E က�အ�ကြပ� တစဦး ကဒါ hydrolyzes ကတညးကလျငြမနစာ။

ေဝါဟာရ

ATPadenosine triphosphate, ဆလရစမးအငေငေ�ကး

phosphoanhydride ေ��ာင�က�းတစ ATP ေမာလကျ�းအတကေဖာစဖတဆကသယေသာေ��ာင�က�း

အငဇ�ငးေတဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးအတကအငဇ�ငးေတ၏အခနးက�က�ေဖာြပပါ• အငဇ�ငးများသညေမာလကျ�းဓာတက�ပစ�ညးအြဖစမညသ�အလ�ပလ�ပသညက���ငးြပပါ• အမျ�းမျ�းေသာအချကများြဖငအငဇ�ငးစညးမျ�းက�ေဆးေ�းပါ

ဓာတ�ဓာတြပ�မ�က�ြဖစေပ�ေစသညအေထာကအက�ပစ�ညးသညဓာတက�ပစ�ညး��ငအထ�းြဖစသညဇဝဓါတ�ေဗဒတ� ြပနမ�က�အေထာကအက�ြပ�ေသာေမာလကျ�းများက�အငဇ�ငးဟ�ေခ�သည။ အားလ�းနးပါးအငဇ�ငးများသညပ��တငးများြဖစ�ပးအမ�င��အကဆစများြဖငဖ�စညးထားေသာပ��တငးများြဖစသညအတငးပ�ငးဓာတ�တ� ြပနမ�၏ activation စမးအငက�ေလ�ာချ၏အေရး�ကးေသာတာဝနဆလ။ အငဇ�ငးများသညဓာတြပ�ေမာလကျ�းများ��ငစညးေ��ာငြခငးအားြဖင၎ငးက�ြပ�လ�ပ�ကသညဓာတ�ေ��ာင�က�း - ေဖာကဖျကြခငး��ငေ��ာင�က�း - ဖ�စညးြဖစစ�များေစရနကသ�ေသာလမးပ��ပးအလယတက�ရာအရပျယ�ပါ။ အငဇ�ငးေတမေြပာငးဘ�းဆ�တာမ�တမဖ�အေရး�ကးတယတစ ဦး တ� ြပနမ�၏ G ။ တစနညးဆ�ရေသာသ�တ�တ�န ြပနမ�သည exergonic ဟ�တမဟ�တမေြပာငးလပါ(အလ�အေလျာက) သ�မဟ�တ endergonic ။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသ�တ�ကစမးအငရစမးအငက�မေြပာငးလလ�ပအဆ�ပါဓာတြပ�သ�မဟ�တထ�တက�န။ ၎ငးတ�သညေရာက��ရနလ�အပေသာ activation စမးအငက�သာေလ�ာချသညအက�းအေြပာငးြပညနယ ([link] ) ။

စာမျက��ာ ၂၀၂

အငဇ�ငးများသညတ� ြပနမ�၏သကဝငစမးအငက�ေလ�ာချေပးေသာလညးအခမစမးအငက�မေြပာငးလပါ

Page 163: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 163/228

တ� ြပနမ�။

အငဇ�ငး Active Site ��ငအလ�ာသးြခားသတမ�တချကများ

အငဇ�ငးတစခ���ငဆက�ယေသာဓာတ�ဓာတြပ�ြခငးသညအငဇ�ငး၏အလ�ာများြဖစသည။ ြဖစ��ငတယတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာအလ�ာများ၊ အထ�းသြဖငဓာတ�ဓာတြပ�မ�အေပ�မ�တညသည။ အချ��ေသာတ� ြပနမ�များတငsingle-reactant အလ�ာက�ထ�တက�နမျ�းစ�သ�ကျ�းပသည။ အြခားသ�များမ�ာ��စခ�အလ�ာလမမညတ ဦး တညးပ��ကးတေမာလကျ�းက�ဖနတးရနအတ�တကလာ�က၏။ ��စ ဦး စလ�းဓာတေပါငးဖ���စခ�လ�း, တစ ဦး တ� ြပနမ�ဝငေပလမမညြပ�ြပငမမးမ, ထ�တက�န��စခ�အြဖစတ� ြပနမ�ထားခပါ။ အငဇ�ငးအတငးတညေနရာအလ�ာက�ချညေ��ာငထားေသာေနရာက�အငဇ�ငး၏တက�ကေသာေနရာဟ�ေခ�သည။ တက�ကေသာ site သညအဘယမ�ာ��"အေရးယ�" ြဖစပျက, ဒါေ�ကာငေြပာဖ�။ အငဇ�ငးများသညပ��တနးများြဖစေသာေ�ကာငထ�းြခားေသာေပါငးစပမ�တစခ���သညActive site အတငး��အမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနများ (ေဘးထကချညေ��ာငြခငး (သ�) R အ�ပစ�များဟ�လညးေခ�သည) ။ တစခ�ချငးစက�ကျန�ကငးကြပားြခားနားေသာဂ�ဏသတ� များအားြဖငသငြပငလက�ဏာြဖစပါတယ။ အ�ကငးအကျနများသည�ကးမားသည၊ ေသးငယသည၊ အားနညးစာအကဆစြဖစေစအေြခခ, hydrophilic သ�မဟ�တ hydrophobic, အြပ�သေဘာသ�မဟ�တအပျကသေဘာတရားစဆ�, ဒါမ�မဟ�တ�ကားေန။ ထ�းြခားတအမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနများ၊ သ�တ�၏ရာထ�းများ၊တက�ကေသာ site အတငးအလနတကျတဓာတ�ပတဝနးကျငဖနတးေပးပါတယ။ ဒတကျတပတဝနးကျငအတ�ချ�ပဆ�ေသာြငားသးြခားဓာတ�ေဗဒအလ�ာ (သ�မဟ�တအလ�ာများ) ��ငေပါငးစညးရနသငေတာသည။ ဒေ�ကာငjigsaw ပေဟlike◌��ငဆငတ�သညအငဇ�ငး��င၎ငး၏အလ�ာများအ�ကားအေကာငးဆ�းြဖစသညအက�းအေြပာငးြပညနယ��ငတက�ကေသာ site အ�ကား fit), အငဇ�ငးေတသ�တ�ရအထ�းသြဖငလ�သများ�ကသည။“ အေကာငးဆ�း fit” သညအသငသ�ာန��ငအမ�င��အကဆစအလ�ပလ�ပေသာအ�ပစ�၏ဆေဆာငမ�ေ�ကာငြဖစသညအလ�ာ။ အလ�ာတစခ�စအတကအထ�းလ�ကေလျာညေထြဖစသညအငဇ�ငးတစခ����ပးတစခ�စအတကြဖစသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�; သ�ေသာေြပာငးလယြပငလယအြဖစေကာငးစာ��ေသး၏။

တက�ကေသာဆ�ဒများသညတကျေသာပတ ၀ နးကျငအေြခအေနများေပးရနအလနေကာငးမနေသာသငေတာေသာအချကြဖစသညထ�အြပင၎ငးတ�သညေဒသခပတဝနးကျင၏လ�မးမ�းမ�ေအာကတင��သညဟ�ဆ�လ�သည။ ဒါအမ�နပပတဝနးကျငအပ�ချနတ�းလာြခငးသညေယဘ�ယျအားြဖငတ� ြပနမ���နးက�ြမငတကေစသညcatalyzed သ�မဟ�တမဟ�တရင။ သ�ေသာတစခ�၏အြပငဘကအပ�ချနက�တ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလ�ာချအေကာငးဆ�းအကာအေဝးက�သ�တ�ေလျာနညးြဖစေ�ကာငးထ�ကသ�ေသာလမးအတကတက�က site က�အတငးဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငထခ�ကေစ�အလ�ာများက�ချညေ��ာငရနေကာငးစာသငေတာသည။ ြမငမားေသာအပ�ချနများသညေနာကဆ�းတငအြခားကသ�ေသာအငဇ�ငးများက�ြဖစေပ�ေစသညဇဝေမာလကျ�းများ၊ ြဒပထ�၏သဘာဝဂ�ဏသတ� များက�ေြပာငးလေစေသာြဖစစ�တစခ�ြဖစသည။အလားတ�ပငေဒသခပတဝနးကျင၏ pH လညးအငဇ�ငး function က�ထခ�ကေစ��ငသည။ Active site အမ�င��အကစစအ�ကငးအကျနဓာတက�ပစ�ညးအတကအေကာငးဆ�းြဖစေ�ကာငး၎ငးတ�၏က�ယပ�ငအကဆစသ�မဟ�တအေြခခဂ�ဏသတ� များ��သည။ ဤေရ�ကားကျန��ေနေသးေသာအလ�ာအလ�ာေမာလကျ�းများချညေ��ာငြခငးက�ထခ�ကေစ��ငေသာ pH ေြပာငးလမ�များက�အထခ�ကမခပါ။

စာမျက��ာ ၂၀၃

အငဇ�ငးများသည pH အတ�ငးအတာတစခ�အတငး၌အေကာငးဆ�းအလ�ပလ�ပရနသငေတာ�ပးအပ�ချနကသ� ပတဝနးကျင၏အလနအမငးေသာ pH တနဖ�းများ (အကဆစသ�မဟ�တအေြခခ) သညအငဇ�ငးများက� denature ြဖစေပ�ေစ��ငသည။

fit ��ငအငဇ�ငး function က�ေသးေဆာင

��စေပါငးများစာ�ကာေအာငသပ�ပညာ��ငများသညအငဇ�ငး - အလ�ာေပါငးစပြခငးအား��း��ငးစာြပ�လ�ပခသညဟ�ထငြမငခ�ကသည"ေသာခတ -and key" ဖက��င။ ဤပ�စသညအငဇ�ငး��ငအလ�ာသညအတ�တကက�ကညသညဟ�အခ�ငအမာဆ�ခသညတစချကချငးေြခလ�မးအတကperfectly◌�။ သ�ေသာလက��သ�ေတသနသညပ�မ�သန စငေသာအြမငက�ေထာကခသညေခ�ေသးေဆာငမသငဟ�ေခ�သည ( [link]) ။ အဆ�ပါေသးေဆာင - မထ�ကမတနေမာဒယအားြဖငေသာခတ -and key က�ေမာဒယအေပ�သ�ချ�ထငအငဇ�ငး��ငအလ�ာအ�ကားတစ ဦး ထကပ�ေသာေြပာငးလေနေသာအြပနအလ�နေဖာြပ။ အငဇ�ငးအြဖစ��ငအလ�ာများသညအတ�တကစ�စညးလာ�က�ပးသ�တ�၏အြပနအလ�နအကျ�းသကေရာကမ�သညအငဇ�ငးဖ�စညးပ�က�အနညးငယေြပာငးလေစပါသညအငဇ�ငး��ငအက�းအေြပာငးအေြခအေနအ�ကားအေကာငးဆ�းစညးေ��ာငမ�အစအစ�က�အတညြပ�သညအလ�ာ။ ဤသညစြပစညးေ��ာငမ�ကအငဇ�ငး၏၎ငး၏တ� ြပနမ�က� catalyze ��ငစမးက�အြမငဆ�း။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Page 164: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 164/228

မ�ာေသးေဆာငမထ�ကမတနတစခ�ကာတနး�ကည��ပါ ဒဝကဘဆ�က။

အငဇ�ငးတစခ�သည၎ငး၏အလ�ာက�ချညေ��ာငေသာအခါ၊ ဒ��ပေထးတ� ြပနမ�၏ activation စမးအငက�ေလ�ာချြခငး��ငတ ဦး တညးအတက၎ငး၏လျငြမနစာတ�းတကမ���နးက�အားေပးအားေြမ�ာကနညးလမးများစာ။ အေြခခအဆငတငအငဇ�ငးများသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�ထကပ�မ�ေသာပါဝငမ�က�ြမ�ငတငသညအလျားလ�ကအလ�ာများက�အေကာငးဆ�းတမး�တမ�တစခ�ယ�ေဆာငလာြခငးြဖငအလ�ာတစခ�။ သငေလျာေသာတ ဦး တညးေမာလကျ�း၏ေဒသ (အကတမ��ငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင) အြခားသငေလျာေသာေဒသ��ငဆကစပေနပါတယကတ� ြပနရမယ��ငအတ�ေမာလကျ�း။ အငဇ�ငးများတ� ြပနမ�က�တ�းြမ�ငေပးသညေနာကတစနညးြဖစသညသ�တ�၏အလ�ာများသညတ� ြပနမ�အတကတက�ကေသာေနရာတငအေကာငးဆ�းပတဝနးကျငတစခ�ဖနတးေပးြခငးအားြဖငြဖစသညေပ�ေပါကလာတယ အချ��ေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညအနညးငယအကဆစသ�မဟ�တဝင��းစနးမဟ�တေသာေနရာများတငအေကာငးဆ�းြဖစလမမညပတဝနးကျင။ အမ�င��၏အထ�းအစအစ�မ�ထကေပ�လာေသာဓာတ�ဂ�ဏသတ� များတက�ကေသာ site တစခ�အတငး��အကဆစအ�ကငးအကျနများသညအငဇ�ငးတစခ�အတကတကျေသာပတဝနးကျငက�ဖနတးေပးသညတ� ြပနရနအလ�ာ။

တ� ြပနမ�များစာအတကလ�အပေသာ activation စမးအငတငစမးအငပါဝငသညက�သငေလလာသငယ��ပးြဖစသညသ�တ�အလယတက�ချ�းဖျက��ငေအာငဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငက�ငတယသ�မဟ�တအနညးငယ contorting ပါဝငပတသက��ငအြခားသ�များြပ�ြပငေြပာငးလရနခငြပ�သည။ အငဇ�ငးြပ�မ�သညဤလ�ပငနးစ�က�အေထာကအက�ြပ���ငသည။ အငဇ�ငး - အလ�ာ��ပေထးေသာကသ�ေသာလမးအတကအလ�ာေမာလကျ�း contorting အားြဖင activation စမးအငက�ေလ�ာချ��ငပါတယအက�းအေြပာငးအေြခအေနသ�ေရာက��ရနက�ညြခငး၊ ေနာကဆ�းအေနနအငဇ�ငးေတလညးလ�ပ��ငပါတယဓာတ�တ� ြပနမ�သ�ဟာသ�အတကတစစတတစပ�ငးယ�ြခငးအားြဖငအနမ activation စမးအင။ အမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနအချ� �ေသာအ�ငးယနးများသ�မဟ�တအမ�နတကယ��ငအတ� covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဖ�စညးေသာဓာတ�အ�ပစ�များေပး��ငပါသညတ� ြပနမ�လ�ပငနးစ�၏လ�အပေသာေြခလ�မးအြဖစအလ�ာေမာလကျ�း။ ဤကစ�များတငအေရး�ကးပါသည�ပးဆ�းေသာအခါအငဇ�ငးသညမ�လအေြခအေနသ� ြပနသားလမမညက�သတရရနတ� ြပနမ�။ အငဇ�ငးများ၏ထ�းြခားေသာဂ�ဏသတ� တစခ�မ�ာ၎ငးတ�သညေနာကဆ�းတငမေြပာငးလဘ��ေနြခငးြဖစသညတ� ြပနမ�များကသ�တ� catalyze ။ အငဇ�ငးတစခ�သညဓာတြပ�ြခငးက�ဓာတက�ပစ�ညးအြဖစြပ�လ�ပ�ပးေသာအခါ၎ငးသည၎ငး၏ထ�တလ�တမ�က�ထ�တလ�တသညထ�တက�န (များ) ။

စာမျက��ာ ၂၀၄

အဆ�ပါေသးေဆာင - မထ�ကမတနေမာဒယအဆ�အရအငဇ�ငး��ငအလ�ာ��စ ဦး စလ�းေြပာငးလေနေသာbinding အေပျါမ�ာညအေြပာငးအလများက�။ အငဇ�ငးသညအလ�ာက�၎ငး၏အက�းအေြပာငးသ� contortsြပညနယအားြဖငများ၏��နးက�တ�းြမ�င

တ� ြပနမ�။

Page 165: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 165/228

အငဇ�ငးစညးမျ�းများမ�တဆငဇဝြဖစပျကမ�ထနးချ�ပြခငးအငဇ�ငးေတအားလ�းဟာသက��ေတထမ�ာ encoded တြမငကငးတစခ���ဖ�အေကာငးဆ�းပ�ပမျ�း�� းဗဇအတကအေပါများေထာကပေရးတည��အေပါငးတ�� �ငတက, ဆယလ�လာအေြခအေနများေအာကတငအေကာငးဆ�းလညပတခသညအားလ�းအချနများတငဆလအားလ�း။ တကယေတာဒအမ�ေဝးကာသည။ ယ��ရားအမျ�းမျ�းကယငးက�ေသချာေစသညဒါမြဖစပါဘ�း ဆယလ�လာလ�အပချက��ငအေြခအေနများသညဆလတစခ���ငတစခ�ကြပား�ပးအတငးေြပာငးလ��ငသညအချန�ကာလာတာနအမ�တစ ဦး ချငးစဆလ။ လ�အပေသာအငဇ�ငးများ��ငအစာအမဆလများ၏လ�လဝရယလ�အပချကများက�ြဖစ�ကသညအေရြပားဆလများ၊ ေသးဆလများ��ငအာ��ေ�ကာဆလများ��ငကြပားသည။ ထ�အြပငထ�အချနကအစာေြခဆလသညအာဟာရများက�စမရန��င�ဖ�ဖျကရန ပ�၍ ပငခကခသညနးကပစာအစာစား�ပးေနာကနာရ��င� �ငးယ��လ�ငအစာစားေအာကပါအတ�ငး။ ဤအဆယလ�လာေတာငးဆ�ချကများက�အြဖစ��ငအေြခအေနများကြပားြခားနား, ဒါကြပားြခားနားေသာအငဇ�ငးများ၏ပမာဏ��ငလ�ပေဆာင��ငစမးက�ြပ�ပါ။

ကတညးကထကဓာတ�ပစစ�ျးတ� ြပနမ���နးက� activation စမးအင��ငအငဇ�ငးများကထနးချ�ပထားသညအနမ��ငဓာတ�ဓာတြပ�မ�, ေဆမျ�းပမာဏများအတက activation စမးအငဆ�းြဖတရနဆလတစခ�အတငး��အငဇ�ငးအမျ�းမျ�း၏လ�ပေဆာငမ�သညေနာကဆ�းတငမညသညတ� ြပနမ�များြဖစလာမညက�ဆ�းြဖတေပးသညဆကလကေဆာငရကရေသာ��နးထားများမ�ာ။ ဤသညြပဌာနးခငတငးကျပစာထနးချ�ပထားသည။ အချ��ဆယလ�လာ၌တည၏ပတ ၀ နးကျငများ၊ အငဇ�ငးများလ�ပေဆာငမ�သည pH ��င pH ပတဝနးကျငကသ�ပတဝနးကျငဆ�ငရာအချကများမ�တစစတတစပ�ငးထနးချ�ပထားသညအပ�ချန။ ဆလများသညအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ထနးချ�ပေသာအြခားယ��ရားများ��သည��ငအမျ�းမျ�းေသာထကဓာတ�ပစစ�ျးတ� ြပနမ�ြဖစေပ�လမမညဟ�မ�ာ��နးထားများဆ�းြဖတရန။

စာမျက��ာ ၂၀၅

ေမာလကျ�းများကအငဇ�ငးများ၏စညးမျ�းစညးကမး

အငဇ�ငးများက�၎ငးတ�၏လ�ပေဆာငမ�က�ြမ�ငတငရနသ�မဟ�တေလ�ာချရနနညးလမးများြဖငစညးမျ�းသတမ�တ��ငသည။ ��ပါတယအမျ�းမျ�းေသာအငဇ�ငး function က�တားစးသ�မဟ�တြမ�ငတငရနေ�ကာငးေမာလကျ�းအမျ�းမျ�း��ငအမျ�းမျ�းေသာအဒလ�လ�ပဖ�ယ��ရားေတ��တယ။ ဥပမာအချ� �ေသာအငဇ�ငးများကတားဆးေပးသညေမာလကျ�းသညအလ�ာအလ�ာ��ငအလ�အေလာကဆငတ��ပး၎ငးသညတက�ကေသာေနရာ��ငသာပတဆ�� �ငသညbinding ကေနအလ�ာ။ ဤသ� ြဖစလာေသာအခါ�ပ�ငဆ�ငမ�အားြဖငအငဇ�ငးက�ဟန တားေပးသညတစ ဦး inhibitor ေမာလကျ�းစညးေ��ာငတက�က site က�များအတကအလ�ာ��ငအတ�ယ���ပ�ငေသာေ�ကာင, တားစး( လငခ)) ။ အြခားတစဖကတင, မယ���ပ�ငတားစးအတကတစခ� inhibitor ေမာလကျ�းသညမ�ချညေ��ာငallosteric site တစခ�ထကအြခားတညေနရာအတကအငဇ�ငး��ငဆအလ�ာစညးေ��ာငပတဆ�ဖ�စမခန ခတက�ကေသာ site က�မ�။

ယ���ပ�ငမ���ငယ���ပ�ငမ�မ��ေသာတားစးမ�သညတ�န ြပနမ���နးက�ကြပားစာထခ�ကသည။ ယ���ပ�င��ငစမးinhibitors သညကန ဦး ��နးက�အကျ�းသကေရာကေသာလညးအြမငဆ�း��နးက�မထခ�ကပါ

inhibitors အြမငဆ�း��နးက�အကျ�းသကေရာကေစသည။

အချ� �ေသာ inhibitor ေမာလကျ�းများသည ၄ ငးတ�သညစညးေ��ာငြခငးကြဖစေပ�ေစသညတညေနရာ��အငဇ�ငးများ��ငေပါငးစပထားသည၎ငး၏အလ�ာများအတကအငဇ�ငးများ၏ဆ�ေဖ�က�ေလ�ာချေ�ကာငးညေြပာငးလမ�။ ဒအမျ�းအစားတားစး allosteric တားစးဟ�ေခ�သည ( [link က�]) ။ အားလ�း allosterically စညးမျ�းသတမ�တအငဇ�ငးေတြဖစ�ကသည၎ငးတ�တငပ��တနးတစခ�ထကပ���သညဟ�ဆ�လ�သညsubunit ။ ပ��တငးေပ� ��တက�ကေသာဆ�ဒများအားလ�းသည allosteric inhibitor သညအငဇ�ငးတစခ���ငဆကသယမေသာအခါsubunits များသညနညးနညးေြပာငးလသားသည။ ထ�ေ�ကာငသ�တ� substrates များက�ထေရာကမ�နညးေစသည။ အဒမ�ာallosteric activators အြဖစ inhibitors ြဖစ�ကသည။ Allosteric activators များသညတညေနရာများ��ငချတဆကထားသညတက�ကေသာ site မ�အငဇ�ငးက�တ�းပားေစတညေြပာငးလမ� inducing၄ ငး၏အလ�ာ (များ) အတကအငဇ�ငး၏တက�ကေသာေနရာ (များ) ၏ဆ�ေဖ�။

အလ�ာေပါငးစပမ�ေလ�ာချ��ငေအာင Allosteric inhibitors သညအငဇ�ငး၏တက�ကေသာေနရာက�ြပ�ြပငသညသ�မဟ�တတားဆး။ ဆန ကျငဘကအေနြဖင allosteric activators သညအငဇ�ငးများ၏တက�ကေသာေနရာက�ေြပာငးလေစပါသည

Page 166: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 166/228

စာမျက��ာ ၂၀၆

အဆ�ပါအလ�ာများအတကဆ�ေဖ�

တ�း။ေနစ�ဆကသယမ�ေဆးဝါးထ�တလ�ပပ�က�သငစ�းစားဖ�းပါသလား။ (အေ�ကး: ေဒေဗာရ

Austin)

သးြခားလမးေ�ကာငးများ၌အဓကအငဇ�ငးများ၏တားစးမ�က���ာေဖြခငးြဖငမ�းယစေဆးဝါး��ာေဖေတ� ��မ�သညဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငး၏ေသာအစတအပ�ငးများက�။ အငဇ�ငးေတဘယလ�အလ�ပလ�ပတယ၊ ဘယလ�လ�ပ��ငတယဆ�တာက�နားလညြခငးစညးမျ�းစညးကမးများချမ�တြခငးသညေဆးဝါးများဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၏ေနာကကယအဓကေသာချကြဖစသည( လငခ)ယေနေစျးကကအေပ�။ ဤနယပယတငအလ�ပလ�ပေသာဇဝေဗဒပညာ��ငများသညအြခားသပ�ပညာ��ငများ��ငပ�းေပါငး�ကသည။များေသာအားြဖငဓာတ�ေဗဒပညာ��ငများသညမ�းယစေဆးဝါးဒဇ�ငးြပ�လ�ပရန။

ဥပမာအားြဖင statins က�စ�းစားပါ၊ ၎ငးသညေလျာနညးေစေသာေဆးဝါးအမျ�းအစားသ�ေပးေသာအမညြဖစသညလကစထေရာအဆငက�။ ဤြဒပေပါငးများသညမ��မြဖစလ�အပေသာ HMG-CoA အငဇ�ငးက�ဟန တားေပးသည

စာမျက��ာ ၂၀၇

Page 167: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 167/228

နင။ HMG-CoA reductase သညလကစထေရာမ�က�လကစထေရာက�ဖနတးေပးေသာအငဇ�ငးြဖစသညက�ယခ��ာ ဤအငဇ�ငးက�ဟန တားေပးြခငးြဖငခ��ာက�ယအတငး��က�လကစထေရာပမာဏက�ဖနတးေပး��ငသညေလ�ာချ။ အလားတ�စာပင Tylenol တဆပေအာကတငလ�သများေသာ acetaminophen သညတစခ�ြဖစသညအငဇ�ငး cyclooxygenase ၏ inhibitor ။ ၎ငးသညအဖျားမ�သကသာရာရေစရနထေရာကပါသည��ငေရာငရမးြခငး (နာကျငမ�)၊ ယငး၏လ�ပေဆာငမ�ယ��ရားသညလ�းဝနားမလည��ငေသးပါ။

မ�းယစေဆးဝါးများက�မညသ�ဖ� �ဖ�းတ�းတကေစသနညး။ မ�းယစေဆးဝါးဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကပထမဆ�းစနေခ�မ�တစခ�မ�ာေဖာထ�တြခငးြဖစသညမ�းယစေဆးက�ပစမ�တထားဖ�ရညရယေ�ကာငးတကျတေမာလကျ�း။ statins ၏အမ�၌, HMG-CoAreductase မ�းယစေဆးပစမ�တြဖစပါတယ။ မ�းယစေဆးဝါးရညမ�နးချကက� ၀ ◌�ငးဝနးသ�ေတသနြပ�ြခငးြဖငေဖာထ�တသညစမးသပခနး။ ပစမ�တတစခ�တညးက�ေဖာထ�တရနမလ�ေလာကပါ။ သပ�ပညာ��ငများလညးဘယလ�သရနလ�အပသညပစမ�တဆလအတငးပ�ငးြပ�မ�ေသာတ� ြပနမ�ေရာဂါ၏အမ�၌ awry သားပါ။ ပစမ�တ�ပးတာန �ပးေတာလမးေ�ကာငးေဖာထ�တတယ၊ �ပးေတာအမ�နတကယမ�းယစေဆးဝါးဒဇ�ငးဆပ�အဆငဆငစတငသည။ ဒကာလအတငးအဆင၊ ဓာတ�ေဗဒပညာ��ငများ��ငဇဝေဗဒပညာ��ငများသညလ�ပ��ငေသာေမာလကျ�းများက�ဒဇ�ငးဆ�ပးဖနတးရနအတ�တကလ�ပေဆာင�ကသညြဖစေစပတဆ� ြခငးသ�မဟ�တအထ�းသြဖငတ� ြပနမ�က�သကဝင။ သ�ေသာ၎ငးသညအစမ�သာြဖစသညမ�းယစေဆးဝါးေ�� �ေြပးပ�စသည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�က�ေအာငြမငစာလ�ပေဆာင��ငပါကများစာေသာလ�များက�ခယ�ရမညက FDA ခငြပ�ချကက�အေပ� ြဖစဖ�မတ�ငမ in vitro စမးသပချကကေနလကေတ�စမးသပမ�ေတမ�စမးသပမ�ေစျးကက။

များစာေသာအငဇ�ငးများသညအြခားတကျေသာမဟ�တေသာဆကစပမ� များမ�လ၍ အေကာငးဆ�းြဖစေစ၊ionic သ�မဟ�တဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းမ�တဆငသ�မဟ�တအ�မတမးြဖစေစပ��တနးအေထာကအေမာလကျ�းပ�မ�အားေကာငးသည covalent bond များမ�တဆင။ အေထာကအက�ြပ�ေမာလကျ�းအမျ�းအစား��စမျ�းcofactors ��င coenzymes ြဖစ�ကသည။ ဤေမာလကျ�းများ��ငေပါငးစပြခငးကအေကာငးဆ�းအဝငဂငကျြဖစေစသညသ�တ�ရသကဆ�ငရာအငဇ�ငးေတအတက function က�။ cofactors များသည (Fe ++) ��င iron ကသ�ေသာေအာဂနစမဟ�တေသာအ�ငးယနးများြဖစသညမဂ�နစယမ (Mg ++) ။ ဥပမာအားြဖင cofactor အေနြဖငသတ� �အ�ငးယနးလ�အပေသာအငဇ�ငးတစခ�ြဖစသညဘနးဇငအ�ငး (Zn ++) လ�အပသည DNA က�ေမာလကျ�းများတညေဆာက DNA က� polymerase အငဇ�ငးအလ�ပလ�ပရန။ Coenzymes များသညေအာဂနစအေထာကအက�ြပ�ေမာလကျ�းများြဖစ�ပးအေြခခအကတမဖ�စညးပ�ပါ��သညအငဇ�ငးလ�ပေဆာငမ�အတကလ�အပေသာကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျင၏။ ၏အသ�းအများဆ�းသတငးရငးြမစcoenzymes ေတဟာအစားအေသာကဗတာမငများြဖစသည။[link]) ။ ဗတာမငအချ� �သည coenzymes ၏ေ���ေြပးသတ� ဝါများြဖစသညအြခားသ�များက� coenzymes အြဖစတ�က��ကြပ�မ�။ ဗတာမငစသညများစာေသာအငဇ�ငးများစာအတက coenzyme ြဖစသညေကာလာဂျငအေရး�ကးေသာဆကသယမ�တစသ��းအစတအပ�ငးတညေဆာကြခငး၏အစတအပ�ငးတစခ�။ အတကအေရးပါေသာေြခလ�မးစမးအငထ�တေပးရနဂလ�းက�စ၏�ပ�ကြခငးက�ေခ�သညအငဇ�ငးေပါငးစ���ပေထးေသာဓာတက�ပစ�ညးတစခ�ြဖစသညpyruvate dehydrogenase ။ Pyruvate dehydrogenase သညအငဇ�ငးများစာေပါငးစပပါ ၀ ငသညအမ�နတကယတင cofactor တစခ� (မဂ�နစယမအ�ငးယနး) ��ငကြပားေသာေအာဂနစ coenzymes များလ�အပသည၎ငး၏တကျတဓာတ�တ� ြပနမ� catalyze ။ ထ�ေ�ကာင, အငဇ�ငး function က�တစစတတစပ�ငးအတကတစခ�ကစညးမျ�းသတမ�တထားသညအမျ�းမျ�းေသာ cofactors ��င coenzymes, ၏အစားအစာများအားြဖငအဓကအားြဖငေထာကပေပးေသာသက��အများစ�။

စာမျက��ာ ၂၀၈

ဗတာမငများသညအေရး�ကးေသာ coenzymes သ�မဟ�တ coenzymes ၏ေ���ေြပးြဖစ�ပးအငဇ�ငးများအတကလ�အပသညစနစတကျအလ�ပလ�ပရန။ Multivitamin ေဆးေတာငများသညများေသာအားြဖငဗတာမငအားလ�းေရာေ��ာပါဝငသည

Page 168: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 168/228

ကြပားြခားနားေသာရာခ�င��နး။

အငဇ�ငးအခနး

eukaryotic ဆလေတမ�ာ enzymes ေတလ�ေမာလကျ�းေတဟာများေသာအားြဖငကြပားြခားနားတယorganelles ။ ၎ငးသညအြခားအငဇ�ငးများလ�ပေဆာငမ�က�စညးမျ�းစညးကမးများချမ�တေစသည။ အငဇ�ငးေတသာအချ� �ေသာဆယလ�လာလ�ပငနးစ�များအတကလ�အပေသာသ�တ�� �ငအတ�သးြခားစေသျာ��ငျသ�ျပ�မ�ထေရာကေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များအတကခငြပ�သည။ ဒလ�မျ�းအငဇ�ငးေတဥပမာတညေနရာ��ငအနးကပအေပ�အေြခခ�ပးစညးမျ�းများတငအဆ�းစနေသာအဆငများတငပါ ၀ ငေသာအငဇ�ငးများပါဝငသညmitochondria ��ငအငဇ�ငးများတငသးသန ြဖစသညဆယလ�လာအသက���ြခငး၏အေ�ကာငးရငးlysosomes အတငး��ဆယလ�လာအပျကအစးများ��င��ငငြခားပစ�ညးများအစာေြခတငပါဝငပတသက။

ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးအတကတ� ြပနချကတားြမစ

ေမာလကျ�းများသညနညးအမျ�းမျ�းြဖငအငဇ�ငးလ�ပေဆာငမ�က�ထနးည���ငသည။ သ�ေသာအဓကေမးခနးတစခ�ကျနေနသည။ဒေမာလကျ�းေတကဘာေတလ၊ သ�တ�ဘယကေနလာတာလ။ တချ��က cofactors ��င coenzymes ေတ၊သငေလလာခသညအတ�ငးေအာဂနစေမာလကျ�းများ၊ ဆလ��အြခားေမာလကျ�းများေပးသညထ�ကသ�ေသာ allosteric ေမာဂျ���ငယ���ပ�ငြခငး��ငမယ���ပ�ငအြဖစ enzymatic စညးမျ�းတားစး? အေြဖမ�ာကျယြပန ေသာေမာလကျ�းအမျ�းမျ�းကဤအခနးကဏperformက�လ�ပေဆာင��ငသည။ အချ��ဤေမာလကျ�းများတငေဆးဝါး��ငေဆးဝါးမဟ�တေသာေဆးဝါးများ၊ အဆပများ��ငအဆပများပါဝငသညပတဝနးကျငကေန။ ြဖစေကာငးြဖစ��ငအငဇ�ငးစညးမျ�းေမာလကျ�း၏အများဆ�းသကဆ�ငရာသတငးရငးြမစ,ဆယလ�လာဇြဝဖစ��ငစပလျ�း။ ဆယလ�လာဇဝြဖစစ�တ� ြပနမ�များ၏ထ�တက�နများြဖစသညသ�တ�က�ယသ�တ� ဆလများသညထ�တက�နများက�အသ�းြပ�ရနအထေရာကဆ�း��ငေ�ကာ��ငးေသာနညးြဖငေြပာငးလလာသညအငဇ�ငးလ�ပ��ားမ�၏တ� ြပနချကတားစးဘ�မမတ�က�ယပ�ငတ� ြပနမ�။ တ� ြပနချကတားစးပါဝငျသ�ျ၎ငး၏က�ယပ�ငထ�တလ�ပမ�က�ထနးည�ရနတ� ြပနမ�ထ�တက�နတစခ�အသ�းြပ�ြခငး ( [link]) ။ ဒဆလကတ� ြပနတယခ��ာေဗဒသ�မဟ�တကာလအတငးထ�တလ�ပမ�ေ��းေကးြခငးအားြဖငတကျေသာထ�တက�နများများများရန

စာမျက��ာ ၂၀၉

catabolic တ� ြပနမ�။ ထ�ကသ�ေသာတ� ြပနမ�ထ�တက�နများက၎ငးတ�က�ဓာတက�ပစ�ညး��ေသာအငဇ�ငးများက�တားစး��ငသညအထကတငေဖာြပထားေသာယ��ရားများမ�တဆငထ�တလ�ပမ�။

ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများစာသညအငဇ�ငးများစာအားြဖငဓာတက�ပစ�ညးများစာက�ြဖစေပ�ေစသည။ တ� ြပနချကတားစးမ�, လမးေ�ကာငး၏အဆ�းထ�တက�နတစခ�အထကပ�ငးေြခလ�မးတားစးဘယမ�ာ, အေရးပါသညအတကစညးမျ�းယ��ရား

Page 169: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 169/228

ဆလေတ။

အမ�င��အကဆစများ��ငေဘအကစစ��စခ�စလ�းက�တ� ြပနမ�မ�တဆငထနးချ�ပသညတားစး။ ထ�အြပင ATP တငပါ ၀ ငသညအငဇ�ငးအချ� �က� allosteric ထနးည�ေပးသညသ�ကားဓာတ၏ catabolic ပျကြပား, ATP ထ�တလ�ပေသာလ�ပငနးစ�။ ဤနညးအားြဖင, ATP အခါအေပါများသညဆလက၎ငး၏ေနာကထပထ�တလ�ပမ�တားဆး��ငပါတယ။ သတရပါ ATP သညမတညမ�ငမြဖစသညအလ�အေလျာက ADP သ� dissociate ��ငျေသာေမာလကျ�း။ ဆလတစခ�ထတင ATP များလနးပါက၊အဒါအများ�ကးြဖ�နးတးသားလမမယ။ အြခားတစဖကတင, ADP အြပ�သေဘာ allosteric ထနးည�အြဖစေဆာငရကပါသညATP မ�တားစးထားေသာတ�ညေသာအငဇ�ငးအချ� �အတက (allosteric activator) ။ ထ�ေ�ကာငအခါATP ��င� �ငးယ��ပါက ADP ၏ြမငမားေသာပမာဏသညဆလများက� ATP ပ�မ�ထ�တလ�ပရနအစပျ�းသညသ�ကား၏ catabolism မ�တဆင။

အပ�ငးအကျ�း

အငဇ�ငးများသညဇဝကမ�ေဗဒဆ�ငရာဓာတ�ဓာတြပ�မ�က�အ��နြမ�ငေစေသာဓာတ�ဓာတက�ပစ�ညးများြဖစသညသ�တ�ရ activation စမးအငက�ေလ�ာချြခငးြဖငအပ�ချန။ များေသာအားြဖငအငဇ�ငးများသညပ��တငးများပါဝငသညတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ polypeptide ချညေ��ာင။ အငဇ�ငးများတငထ�းြခားေသာဓာတ�ပစ�ညးများေထာကပေပးေသာတက�ကေသာေနရာတစခ���သညအချ� �ေသာအမ�င��အကဆစ R အ�ပစ�များ (အ�ကငးအကျနများ) ြဖငဖ�စညးထားသည။ ဒထ�းြခားတပတဝနးကျငြဖစပါတယ

စာမျက��ာ 210

အလ�ာဟ�ေခ�ေသာထ�အငဇ�ငးအတကအထ�းဓာတ�ဓာတြပ�ပစ�ညးအြဖစေြပာငးလရနအလနသငေတာသည။အက�းအေြပာငးြပညနယများက�ေခ�မတည�ငမေသာအလယအလတသ�။ အငဇ�ငး��ငအလ�ာများက�စ�းစားရသညအငဇ�ငးများသညအနညးငယက�ကညမ���ြခငးက�ဆ�လ�သညအလ�ာအဆကအသယအေပ�သ�ချနည�, အြပညအဝ, အေကာငးဆ�း binding မ� ဦး ေဆာင။ အငဇ�ငးေတက�ချညေ��ာငထားတယအလ�ာများ��ငတ�န ြပနမ�များက�နညးလမးေလးမျ�းြဖငေပါငးစပ��ငသညအေ��ာငအြပားများြဖစေစရနအလ�ာများ၏ေ��ာင�က�းဖ�စညးပ�က�အေလ�ာေပးလ�ကေလျာြခငး၊ပ�မ�လယက�စာကျ�းပြခငး၊ ြဖစေပ�လာ��ငေသာတ� ြပနမ�အတကအေကာငးဆ�းပတဝနးကျငအေြခအေနများသ�မဟ�တ��ငအတ�ယာယ covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဖ�စညးသ�တ�၏ဓာတ�တ� ြပနမ�တငတ�က��ကပါဝငအလ�ာ။

ေပးထားေသာဆလတစခ�အေနြဖငသတမ�တထားေသာအချန၌လ�ချငေသာတ� ြပနမ�များြပ�လ�ပရနအငဇ�ငးလ�ပေဆာငမ�က�ထနးည�ရမညဓာတက�ပစ�ညးြဖစြခငး��ငမလ�လားအပေသာတ� ြပနမ�များမ��ပါ။ အငဇ�ငးများက�ဆယလ�လာြဖငြပ�လ�ပသညထ�ကသ�ေသာအပ�ချန� �င pH အြဖစအေြခအေနများ။ သ�တ�ကအစအတငးမ�ာသ�တ�ရတညေနရာမ�တဆငစညးမျ�းသတမ�တေန�ကသညသ�တ�ကသာေအာကမ�ာတ� ြပနမ� catalyze ��ငေအာငတခါတရ compartmentalized ခရတစ ဦး ကလာပစညးအချ� �အေြခအေနများ။ အြခားေမာလကျ�းများမ�တဆငအငဇ�ငးများက�တားဆးပတပငြခငးသညအြခားြဖစသညအငဇ�ငးများက�ထနးည�ထားသညအေရး�ကးေသာနညးလမးများြဖစသည။ တားစးယ���ပ�ငမ�ြပ���ငသညယ���ပ�ငြခငးမ��ေသာသ�မဟ�တ allosterically; noncompetitive inhibitors များေသာအားြဖင allosteric ြဖစ�ကသည။Activators သည Allosterically အငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�လညးြမ�ငတင��ငသည။ ေယဘ�ယျအကျဆ�းဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငး၌ဆလများကအငဇ�ငးများက�စညးမျ�းစညးကမးများြဖငဆလများကတ� ြပနချကမ�တစဆငြဖစသညတားစး။ တ� ြပနချကတားစးစ�အတငးဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငး၏ထ�တက�နအြဖစေဆာငရကပါသညတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ (များေသာအားြဖငပထမ ဦး ဆ�းကျ�းလနေသာ) အငဇ�ငးများ၏ inhibitors (များေသာအားြဖင allosteric)သ�တ�က�ထ�တလ�ပေသာလမးေ�ကာငးတငပါဝငပတသကသညလမးေ�ကာငး၏အငဇ�ငး) ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အငဇ�ငးများ��ငမက�ကညပါက

က။ သ�တ�ကတ� ြပနမ�၏ ∆G တ�းြမ�ငခ။ ၎ငးတ�သညအမ�င��အကဆစများြဖငြပ�လ�ပေလ��သညဂ။ သ�တ�ကဓာတ�တ� ြပနမ�များ၏ activation စမးအငက�ေလ�ာချ။ တစခ�ချငးစသည၎ငးက�ချညထားေသာအလ�ာ (များ) ��ငသကဆ�ငသည

က

တစခ� allosteric inhibitor ေအာကပါတ�မ�ေသာပါသလ

က။ တက�ကေသာ site မ�တစ ဦး အငဇ�ငးတစ ဦး မ�ချညေ��ာငြခငး��ငများ၏ညေြပာငးလသားတယအလ�ာ binding ၎ငး၏ဆ�ေဖ�တ�းြမ�ငတက�က site က�

ခ။ တက�ကေသာ site က�မ�ချညေ��ာငြခငး��င binding အလ�ာကေနပတဆ� ဂ။ တက�ကေသာ site မ�တစ ဦး အငဇ�ငးတစ ဦး မ�ချညေ��ာငြခငး��ငများ၏ညေြပာငးလသားတယ

အလ�ာအတက၎ငး၏ဆ�ေဖ�ေလျာကျလာတက�က site က�။ တက�ကေသာ site က�တ�က��ကချညေ��ာငြခငး��ငအလ�ာက�တ�ပ

Page 170: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 170/228

ေအာကပါ��ငးယ��မယဆ�ရငဘယဘယအငဇ�ငး - အလ�ာ၏ေသးေဆာင - မထ�ကမတနေမာဒယေဖာြပရနစညးေ��ာင?

က။ လ���စ ဦး အ�ကားတစ ဦး ေပ�ဖကခ။ ေသာတစေချာငးသ�ေလျာကပတေသာေသာ

စာမျက��ာ ၂၁၁

ဂ။ စတ�ရနးအေပါကမ�တဆငေလျာကပတေသာစတ�ရနးတစ�� �ငပတပတလညမ�တဆငေလျာကပတပတပတလညတစ� ကေလးကစားစရာအေပါကတစခ�

။ jigsaw ပေဟpieces◌အပ�ငးအစ��စခ�တဖကမ�။

က

အခမတ� ြပနမ�

အငဇ�ငးေတနပတသက�ပးဘာေ�ကာငကျနးမာေရးေကာငးဖ�ဗတာမငေတလ�အပရတာလ။ ဥပမာေပးပါ။

ဗတာမငများ��ငသတ� �ဓာတအများစ�သညအငဇ�ငးဓာတြပ�မ�အတက coenzymes ��င cofactors များအြဖစေဆာငရကသည။ အေတာများများအငဇ�ငးများသညအချ� �ေသာ cofactors များသ�မဟ�တ coenzymes များ��ငေပါငးစပရနလ�အပ�ပး၎ငးတ�က�ဓာတက�ပစ�ညးအြဖစအသ�းြပ���ငသညတ� ြပနမ�။ အငဇ�ငးများသညအေရး�ကးေသာတ� ြပနမ�များစာက�ြဖစေပ�ေစေသာေ�ကာငလ�ေလာကစာရ��ရနအေရး�ကးသညဗတာမင��ငဓာတသတ� �များမ�အစားအစာ��ငြဖညစကေဆးများမ�ြဖစသည။ ဗတာမငစ (အကစေကာဘစအကစစ) သညကအေရး�ကးေသာပ��တငးတစခ�ြဖစေသာေကာလာဂျငက�တညေဆာကေသာအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�အတကလ�အပေသာ coenzyme သညခ��ာက�ယတစေလ�ာကလ�းချတဆကတစသ��း၏အစတအပ�ငး။ မဂ�နစယမအ�ငးယနး (Mg ++) သညအေရးပါသညအငဇ�ငး pyruvate dehydrogenase အတကလ�အပေသာ cofactor ၏အစတအပ�ငးက�ဓာတက�ပစ�ညးအြဖစေြပာငးလေစပါသညစမးအငထ�တလ�ပရနသ�ကားက��ဖ�ခေသာလမးေ�ကာငးြဖစသည။ ဗတာမငများက�ထ�တလ�ပရနမြဖစ��ငပါလ�ခ��ာက�ယထ�ေ�ကာငအစားအစာအတကရ��ေသာရမညြဖစသည။

အငဇ�ငးများတ� ြပနချကတားစးမ�သညဆလတစလ�းက�မညသ�အကျ�းြပ�သညက�သင၏က�ယပ�ငစကားြဖင��ငးြပပါ။

ြပနလညအသေပးချကများကဆလများက�ထ�တလ�ပသညဇဝြဖစစ�ထ�တက�နများပမာဏက�ထနးချ�ပရနခငြပ�သည။ အကယ၍ဆလတစခ�၏လ�အပချက��ငတ� ြပနချကတားစးမ�တ�� �ငသကဆ�ငေသာထ�တက�နတစခ�များစာ��သညထေရာကစာဆလေ�ကာငအထ�းသြဖငထ�တက�နများ၏ထ�တလ�ပမ�ေလျာကျေစသည။ ေယဘ�ယျအားြဖငဒ ပ�လ�ထ�တက�နများထ�တလ�ပမ�က�ေလ�ာချြခငး��ငစမးအငထနးသမးြခငး, စမးအငက�အများဆ�းထေရာကမ�။

ေဝါဟာရ

Active siteအဆ�ပါအလ�ာချညေ��ာငေသာအငဇ�ငး၏တကျတေဒသ

allosteric တားစးတက�ကေသာ site မ�ကြပားြခားနားေသာ site တစခ�မ�ာတစ ဦး binding ြဖစရပအားြဖငတားစး, ေသာတစညေြပာငးလမ�က�ေသးေဆာင��ငအဘ�အအငဇ�ငးများ၏ဆ�ေဖ�ေလျာနညးေစသည၎ငး၏အလ�ာ

coenzymeလ�အပေသာဗတာမငသ�မဟ�တ၎ငးမ�ဆငးသကလာေသာေအာဂနစေမာလကျ�းေသးငယသညအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ြမ�ငတငရန

ေကျာကတ�းအေကာငးဆ�းအတကလ�အပေသာသ��ငမဂ�နစယမအ�ငးယနးကသ�ေသာေအာဂနစအ�ငးယနးအငဇ�ငးလ�ပ��ားမ�၏စညးမျ�း

ယ���ပ�ငမ�တားစးအဆ�ပါ inhibitor အလ�ာ��ငအတ�ယ���ပ�ငရေသာအတကတားစးအမျ�းအစားအငဇ�ငး၏တက�က site က�မ� binding ြခငးြဖငေမာလကျ�း

ေရ��ညပစ�ညးတစခ�၏သဘာဝဂ�ဏသတ� များက�ေြပာငးလေစေသာြဖစစ�က�

စာမျက��ာ ၂၁၂

Page 171: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 171/228

တ� ြပနချကတားစး၎ငး၏ေနာကထပထ�တလ�ပမ�ေလျာချဖ�တ� ြပနမ� sequence က�တစထ�တက�န၏အကျ�းသကေရာကမ�၎ငးက�ထ�တလ�ပသညလမးေ�ကာငး��ပထမအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ဟန တားသည

မထ�ကမတနေသးေဆာင��စ ဦး စလ�းရေသာအငဇ�ငး��င၎ငး၏အလ�ာအ�ကားေြပာငးလေနေသာမထ�ကမတနအစတအပ�ငးများစြပစညးေ��ာငဘ�ခင ြပ�ရန၎ငးတ�၏ဖ�စညးပ�က�ြပ�ြပငမမးမ

အလ�ာအငဇ�ငးြပ�မ�ေသာအေပ�ေမာလကျ�း

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-response "title =" Free Response "ဒဘ�မအပ�စမးအငစက��သညအပ�စမးအငက�ေြပာငးလေပးသညေြမ�ကးထမ�နက�� ငးမ�လ�ပစစစမးအငသ�အလယတက�အသ�းြပ���ငသည။ (အေ�ကး: ြပ�ြပငမမးမအေမရကနဌာန၏အလ�ပ၏

စာမျက��ာ ၂၁၃

ကာကယေရး)

Page 172: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 172/228

အတကလ�ပစစစမးအငစက�� [link] သညစမးအငက�ပ�စတစမျ�းမ�အြခားပ�စသ�ေြပာငးလသညပ�မ�လယက�စာအသ�းြပ���ငသည။ ဤအမျ�းအစားစက��သညေြမေအာကမ�စတငသညအပ�စမးအင (အပ�) ��ငြဖစလမမညဟ�လ�ပစစစမးအငသ�အသငေြပာငးေနအမများ��ငစက��များမ�သယယ�ပ�ေဆာင။ တစ ဦး ထ�တလ�ပစက��ကသ�အပငများ��ငတရစ�ာနများပတဝနးကျငမ�စမးအင ရယ�၍ ဆလများပ�စသ�ေြပာငးလရမညသ�း��ငသည စမးအငသညသက��တစခ�၏က�ယခ��ာထသ�ပ�စတစမျ�းထဝင�ပးေြပာငးလသညသက��ရလ�ပေဆာငမ�က�လ��ေဆာေပး��ငတေနာကပ�စတစမျ�း။ ၏ြဖစစ�၌တည၏photosynthesis, အပငများ��ငအြခား photosynthetic ထ�တလ�ပသ�များသညစမးအငက�ရယ�သညအလငးပ�စ (ေနစမးအင) ��ငဓာတ�စမးအင, ဂလ�းက�စသ�ေြပာငးလ

စာမျက��ာ ၂၁၄

ဒစမးအငက�ဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာချညေ��ာငြခငးြဖငသမးဆညးသည ထ�ေနာကဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးတစစးရး,စ�ေပါငးဆယလ�လာအသက���ြခငးဟ�ေခ�သညအတကခရေသာချညေ��ာငြခငးမ�စမးအငထ�တယ�ဂလ�းက�စ��င၎ငးက�သက��သတ� ဝါအားလ�းအသ�းြပ���ငသညပ�စတစခ�အြဖစေြပာငးလေပးသည။ထ�ကသ�ေသာအပငများ��ငထ�ကသ�ေသာတရစ�ာနများအြဖစစားသ�းသ�အြဖစ။

Pyruvate ၏ဓာတတ�းြခငး��င Citric Acid Cycleဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အေြခခအားြဖင citric acid သသရာကသ�ေသာပတ ၀ နးကျငလမးေ�ကာငးက���ငးြပပါဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ကသ�ေသာလမးေ�ကာငး��ငကြပားသည

•ဂလ�ကက�း လ�ငးစဆစ (glycolysis) ၏ထ�တက�နြဖစေသာ pyruvate သညမညသ� ၀ ငေရာကလာသညက�ေဖာြပပါအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာ

ေအာကစဂျငရ����ငပါကေအ��းဗစအသက�����နးသညေ�� �ဆကသားမညြဖစသည။ eukaryotic ဆလထမ�ာglycolysis ၏အဆ�း၌ထ�တလ�ပ pyruvate ေမာလကျ�းသ�သယေဆာငေန�ကသညဆယလ�လာအသက���လမးေ�ကာငး၏ေနရာများြဖစေသာ mitochondria ။ အဒမ�ာ pyruvate ြဖစလမမညတကခတ��ငေလယာ�တငသေဘ�ာက activated လမမညသည acetyl အ�ပစ�သ�အသငေြပာငးcoenzyme A (CoA) လ�ေခ�တြဒပေပါငးတစမျ�း။ ရ��လာေသာြဒပေပါငးများက�အကစတလငးဟ�ေခ�သညCoA ။ CoA က�ဗတာမင B5၊ pantothenic acid ြဖငြပ�လ�ပသည။ Acetyl CoA က�သ�း��ငသညဆလအားြဖငနညးလမးများစာ, ဒါေပမယသ�ရအဓက function က� acetyl အ�ပစ�ကယလ�တြခငးင�ါြဖစသညpyruvate မ�ဂလ�းက�စ catabolism အတကလမးေ�ကာငး၏ေနာကအဆငမ�ဆငးသကလာ။

Pyruvate ၏ပျကြပား

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ၏ထ�တက�နြဖစေသာ pyruvate သညလာမညလမးေ�ကာငးထသ� ၀ ငေရာက��ငရနအတက၎ငးသညလ�အပသညအေြပာငးအလများစာ ေြပာငးလြခငးသညအဆငသ�းဆငပါ ၀ ငသည ([link]) ။

Page 173: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 173/228

အဆင ၁။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�းတစလ�းက�ထ�တလ�တလ�ကေသာကာဗနအကစစအ�ပစ�က� pyruvate မ�ဖယထ�တလ�ကသညပတျဝ�ျးက�ငျအလတစားသ�။ ဤအဆင၏ရလဒသညကာဗန��စမျ�းပါေသာဟ�ကဒေရာေအာကစသလစအ�ပစ�ြဖစသညအငဇ�ငး (pyruvate dehydrogenase) နချညေ��ာင။ ၎ငးသညကာဗန (၆) လ�းမ�ပထမဆ�းြဖစသညဖယ��ားခရဖ�မ�ရငးဂလ�းက�စေမာလကျ�း။ ဒအဆငက���စ�ကမဆကလ�ပပါြဖစ�ကသည ��စခ� ဂလ�းက�စမ�အမျ�းမျ�း��သမ�က�ေမာလကျ�းအဘ�အ glycolsis ရအဆ�းမ�ာထ�တလ�ပ pyruvate ေမာလကျ�း)metabolized; ထ�ေ�ကာငကာဗန (၆) လ�းမ� (၂) ခ�၏အဆင��စခ�စလ�းတငအဆ�းသတသားသည။

အဆင ၂။ hydroxyethyl group သည acetyl group သ�ေအာကစဂျငဓာတြပ��ပးအလကထရနများက�ေရးယ�သညNADH ဖ�စညး NAD + ဖငျ� ဖင ။ NADH မ�စမးအငြမငအလကထရနများက�ေနာကပ�ငးတငအသ�းြပ�လမမညATP ထ�တေပးသည။

အဆင ၃။ အငဇ�ငး��ငဆက�ယသညအကသတးလအ�ပစ�က�အကသလအက (လ) အကတမေမာလကျ�းက�ထ�တလ�ပသည CoA သ�ေြပာငးသညCoA ။

စာမျက��ာ ၂၁၅

mitochondrial matrix ထသ�ဝငေသာအခါ multi-enzyme ��ပေထးေသာတစခ�သည pyruvate သ�ေြပာငးလသားသညacetyl CoA ။ ဤြဖစစ�တငကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�ထကလာ�ပး NADH ေမာလကျ�းတစခ�ထကလာသည

ဖ�စညးခသည။

ဂလ�းက�စဇြဝဖစပျကမ�ဒ�တယအဆငတငကာဗနအကတမတစခ���တ�ငးသတြပ�ပါဖယ��ားလ�ကလ�င၎ငးသညေအာကဆဂျငအကတမ��စခ���ငကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�အဓကထ�တလ�ပမ�တစခ�ြဖစသညဆယလ�လာအသက���၏ထ�တက�န။

CO 2 မ� Acetyl CoA

ေအာကစဂျင��ေနေသာအခါအကတေတး (လ) အက (ေအ) သည ၄ ငး၏အကစတးအ�ပစ�က�ကာဗနေမာလကျ�း ၄ လ�းသ�ပ�သည။oxaloacetate, citrate, carboxyl အ�ပစ�သ�းခ���ငအတ�ကာဗနေြခာကကာဗနေမာလကျ�း; ဒလမးေ�ကာငးတစ ဦး ဂလ�းက�စေမာလကျ�းအြဖစစတငခရာမ�ထ�တယ�စမးအင၏ကျန��ေသာရတလမမည။ဤလမးေ�ကာငးတစခ�တညးက� citric acid cycle (ပထမအတက) က�မတ�ညေသာအမညများြဖငေခ�သညacetate သည oxaloacetate ��ငတဖကပါကအလယအလတဖ�စညးထားေသာ - citric acid သ�မဟ�တ citrate -) \ tTCA သသရာ (citric acid သ�မဟ�တ citrate ��င isocitrate သည tricarboxylic acids များြဖစေသာေ�ကာင)၊၁၉၃၀ ြပညလန��စများကလမးေ�ကာငး၌ပထမဆ�းေြခလ�မးက�ေဖာထ�တခေသာ Hans Krebs �ပးေနာက Krebs သသရာခ�ပျသနး�ကကသား၌တည၏။

Citric အကဆစ Cycle

pyruvate က� acetyl CoA အြဖစသ�ေြပာငးလြခငးကသ�ပင citric acid သသရာသည matrix ထတငြဖစေပ�သညmitochondria ၏။ အားလ�းနးပါးသည citric အကဆစသသရာ၏အငဇ�ငးအားလ�းသညတစခ�တညး��ငေပျာဝင��ငသညအတငးအေြမ�းပါးတင embedded ေသာအငဇ�ငး succinate dehydrogenase ၏ခ�ငးချက

Page 174: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 174/228

အဆ�ပါ mitochondrion ၏။ ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) အကဆစ��ငမတ�ဘ citric acid သသရာသညပတထားေသာကငးဆကြဖစ�ပးေနာကဆ�းအပ�ငးလမးေ�ကာငးပထမအဆငအတကအသ�းြပ�တြဒပေပါငးများက�အသစြပနေခ�။ သသရာ၏��စေြခလ�မးများတစ ဦး ြဖစ�ကသည��စခ�ထ�တလ�ပေသာ redox, ေရဓာတခနးေြခာကြခငး, ဓါတက�ထနးသမး, ��င decarboxylation တ� ြပနမ�ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�းတစခ�၊ GTP / ATP တစခ���င NADH ��င FADH 2 ပ�စများက�ေလ�ာချြခငး ( [link]) ။NADH ��င FADH 2 တ�သည မြဖစမေနထ�တလ�ပခေသာ ေ�ကာင၎ငးက�ေအ��းဗစလမးေ�ကာငးဟ�သတမ�တသည၎ငးတ�၏အလကထရနများအားေအာကစဂျငြဖငအသ�းြပ�မညေနာကလမးေ�ကာငးသ�လ�ေြပာငးေပးသည။ ဒါဆ�ရငလ�ေြပာငး, citric အကဆစသသရာ၏ဓာတတ�းေြခလ�မးများလညးြဖစေပ�ပါဘ�း, ြဖစေပ�ပါဘ�း။ မ�တရနcitric အကဆစသသရာသည ATP အနညးငယသာထ�တလ�ပ�ပးေအာကစဂျငက�တ�က��ကမစားပါ။

စာမျက��ာ ၂၁၆

citric acid သသရာတင acetyl CoA မ� acetyl group သညကာဗန ၄ လ�း��ငတထားသညကာဗနေြခာကကာဗနေမာလကျ�းက�ဖ�စညးရန oxaloacetate ေမာလကျ�း။ တစ ဦး စးရးမ�တဆင citrate မ�တဆငသသရာသ�ေက�းေမးတစခ�ချငးစက� acetyl အ�ပစ�တစစ�အဘ�အကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�း��စခ�ြဖန ချ, ဓာတတ�းသည။ထ�လ�ပငနးစ�တင NAD + ေမာလကျ�း သ�းခ� က� NADH သ�ေလ�ာချ�ပး FAD ေမာလကျ�းတစခ�အားေလ�ာချသညFADH 2 သ�� �င (ဆလအမျ�းအစားေပ� မ�တည၍) ATP (သ�) GTP တစခ�အား (အလ�ာအလ�ာြဖင) ထ�တလ�ပသညphosphorylation) ။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာ citric အကဆစသသရာရေနာကဆ�းထ�တက�နဟာပထမဆ�းဓာတြပ�ပစ�ညးြဖစလ�ပ။သသရာလ�ေလာကေသာဓာတြပ�၏ေ�� �ေမ�ာကတငစ�ဆကမြပတေြပး။ (အေ�ကး: ြပ�ြပငမမးမ၏"Yikrazuul" / Wikimedia ကအလ�ပလ�ပသည

Commons များ)

Citric Acid Cycle အတကေြခလ�မးများ

အဆင ၁။ ပထမအဆငမစခင၊အကဆစ acetyl CoA က�းေြပာငးသည။ ထ�ေနာကသသရာ၏ပထမအဆငက�စတငသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒအ�ပစ�ေလးခ���ငကာဗနအကစစအကစစ��ငေပါငးစပ�ပးေင�ရညဖ�သညအဆငcitrate ၏ေြခာကကာဗနေမာလကျ�းဖ�စညးရနေမာလကျ�း။ CoA သည sulfhydryl အ�ပစ� (-SH) ��ငဆက�ယသည။ေနာကဆ�းတငအြခား acetyl အ�ပစ���ငေပါငးစပရနကာပျ� ��သားခသည။ ဒအဆငကေနာကေ�ကာငးြပနမလ�ညဒါေ�ကာငအလနအမငး exergonic ေ�ကာငြဖစသည။ ဒတ� ြပနမ���နးက�အ��တလက�ဏာတ� ြပနချကေတနထနးချ�ပထားတယရ����င ATP ပမာဏ။ ATP အဆငတ�းလာရငဒတ� ြပနမ���နးေလျာသားတယ။ အကယ၍ATP သညလ�အပချကအလနနညးသည၊ ��နးသညတ�းေနသည။

အဆင ၂ တင citrate သညေရေမာလကျ�းတစလ�းက�ဆ�း�� း�ပး citrate က�ေြပာငးလေသာအခါအြခားတစခ�ရ��သည၎ငး၏ isomer, isocitrate သ�။

စာမျက��ာ ၂၁၇

Page 175: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 175/228

အဆင ၃။ အဆင ၃ တင isocitrate သညေအာကစဂျငဓာတြပ��ပးကာဗန (carbon) ၅ လ�းေမာလကျ�းα-ketoglutarate က�ထ�တလ�ပသည။အတ�တက CO 2 ေမာလကျ�းများ ��င NADH မ� NAD + က� ေလ�ာချေသာအလကထရန��စခ� ��ငအတ� ။ ဒအဆငATP ��င NADH တ�၏ဆ�းကျ�းများ��င ADP ၏ေကာငးမနေသာအကျ�းသကေရာကမ�များသညလညးစညးမျ�းသတမ�တထားသည။

အဆင (၃) ��င (၄) အဆင (၃) ��င (၄) တ�မ�ာေအာကဆဂျင��င decarboxylation အဆငများြဖစသညNADH သ� NAD + က� ေလ�ာချေစေသာအလကထရန များထ�တလ�တ�ပး၎ငးက�ြဖစေပ�ေစေသာ carboxyl အ�ပစ�များက�လ�တပါCO 2 ေမာလကျ�း။ α-Ketoglutarate သညအဆင (၃) ၏ထ�တက�နြဖစ�ပး succinyl group သညေြခလ�မးေလး၏ထ�တက�န။ CoA သည succinyl အ�ပစ�က� succinyl CoA အြဖစဖ�စညးသည။ အငဇ�ငးcatalyzes အဆငေလးသည ATP၊ succinyl CoA ��င NADH တ�၏တ� ြပနချကအားတားဆးြခငးြဖငစညးမျ�းသတမ�တထားသည။

အဆင ၅။ အဆင ၅ တငေဖာစဖတအ�ပစ�အား coenzyme A ��ငစမးအငြမငေ��ာင�က�းြဖငအစားထ�းသညဖ�စညးသည။ ဤသညစမးအင (၏ေြပာငးလြခငးစ�အတငး) အလ�ာ -Level phosphorylation အတကအသ�းြပ�သညsuccinyl အ�ပစ�သည succinate မ� guanine trifosphate (GTP) or ATP ြဖစေစရန။ ��ပါတယတရစ�ာနအမျ�းအစားေပ� မ�တည၍ ဤအဆငအတက isoenzymes ဟ�ေခ�ေသာအငဇ�ငးပ�စ��စမျ�းသ�တ�ေတ� ��ရေသာတစသ��း။ တစပ�စက� ATP ပမာဏများစာသ�းေသာတစ���းများ၌ေတ�ရသည။ထ�ကသ�ေသာ��လ�း��ငအ��း�ကကသားအြဖစ။ ဤပ�စသည ATP က�ထ�တလ�ပသည။ အငဇ�ငး၏ဒ�တယပ�စထ�ကသ�ေသာအသညးအြဖစ anabolic လမးေ�ကာငးများများစာ��သညေသာတစ���းများတငေတ� ��ရသည။ ဒပ�စGTP က�ထ�တလ�ပသည။ GTP သည ATP ��ငစမးအငညမ�သည၊ သ�ေသာ၎ငး၏အသ�းြပ�မ�က�ပ�မ�ကန သတသည။ Inအထ�းသြဖင, ပ��တနးေပါငးစပအဓကအား GTP က�အသ�းြပ�သည။

အဆင ၆။ အဆင ၆ သညအရညေပျာေစေသာြဖစစ�တစခ�ြဖစ�ပး succinate က� fumarate အြဖစေြပာငးေပးသည။ ဟ�ကဒ��ဂျင��စမျ�းအကတမ FADH 2 ထ�တလ�ပ FAD သ�ေြပာငးေ���ေန�ကသည ။ ၏အလကထရနတငပါ��ေသာစမးအငဤအကတမများသည NAD + က�ေလ�ာချရနမလ�ေလာက ေသာလညး FAD က�ေလ�ာချရနလ�ေလာကသည။ NADH မတ�ဘ, ဒသယေဆာငသ�သညအငဇ�ငး��ငဆက�ယ�ပးအလကထရနက�အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးသ�လ�ေြပာငးေပးသညတ�က��ကကငးဆက။ ဒြဖစစ�က�ဒဓာတက�ပစ�ညးအငဇ�ငးများ၏ေဒသအလ�ကအားြဖငြဖစ��ငသမ�လ�ပြဖစပါတယထ� mitochondrion ၏အတငးပ�ငးအေြမ�းပါးအတငးပ�ငးေြခလ�မး။

အဆင ၇။ အဆင ၇ တင fumarate သ�ေရထည�ပး malate က�ထ�တလ�ပသည။ ေနာကဆ�းအဆငအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာ malate ဓာတတ�းြခငးြဖင oxaloacetate အသစတဖန။ ေနာကထပေမာလကျ�းNADH က�လ�ပငနးစ�အတငးထ�တလ�ပသည။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ထ� citric အကဆစသသရာ၏အဆငတစခ�ချငးစက�တဆငကလစ��ပပါ ဒမ�ာ။

Citric Acid Cycle ၏ထ�တက�နများ

acetyl အ�ပစ�တစခ�စမ�ကာဗနအကတမ ၂ လ�းသည citric acid သသရာထ ၀ ငပါသညဂလ�းက�စေမာလကျ�းတစခ�၏ကာဗန (၆) လ�းထမ�ထကလာသည။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�း��စခ�ထ�တလ�တသညသသရာတစခ�ချငးစက�အလ�ညေပ�; သ�ေသာဤအေသချာေပါကလတတေလာထညသငးမဆမထားဘ�းကာဗနအကတမ။ အကစတလငးကာဗနအကတမ��စလ�းသညေနာကဆ�းအလ�ညတငထကလာလမမညသသရာ; ထ�ေ�ကာငမ�လဂလ�းက�စေမာလကျ�းမ�ကာဗနအကတမေြခာကခ�စလ�းသညေနာကဆ�းတငြဖစသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကသ�ထညသငး။ သသရာတစခ�ချငးစအလ�ညသည NADH ေမာလကျ�းသ�းမျ�း��ငြဖစေပ�သည

စာမျက��ာ ၂၁၈

တ ဦး တညး FADH 2 ေမာလကျ�း။ ၎ငးသယေဆာငသ�များသညေအ��းဗစအသက���မ�၏ေနာကဆ�းအပ�ငး��ငဆကသယလမမညATP ေမာလကျ�းများထ�တလ�ပရန။ တစခ�ချငးစက� GTP သ�မဟ�တ ATP က�လညးသသရာတစခ�ချငးစအတကလ�ပြဖစပါတယ။ အများအြပားအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာအတကအလယအလတြဒပေပါငးများက�မ��မြဖစလ�အပေသာ synthesizing အတကအသ�းြပ���ငပါသညအမ�င��အကဆစများ၊ ထ�ေ�ကာငသသရာကက�နးေနေရေနသတ� ဝါ (catabolic ��င anabolic ��စမျ�းလ�း) ြဖစသည။

အပ�ငးအကျ�း

ေအာကစဂျင��ေနေသာအခါ Pyruvate သညေလယာ�တငသေဘ�ာ��ငတဖကသည acetyl group သ�ေြပာငးသညcoenzyme ၏ေမာလကျ�းေအရ��ေသာ acetyl CoA သညလမးေ�ကာငးများစာသ�ဝင��ငသညမ�ကာခဏ, acetyl အ�ပစ�သညေနာကထပ catabolism များအတက citric အကဆစသသရာမ�ကယ��တေတာမ�၏။ စ�အတငးpyruvate ေြပာငးလြခငးက� acetyl group သ�ေြပာငးလြခငး၊ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�းတစခ���ငြမငမားေသာ��စခ�

Page 176: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 176/228

စမးအငအလကထရနဖယ��ားပစပါသည။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင� ��စခ� (ေြပာငးလြခငး)မ�လဂလ�းက�စေမာလကျ�း၏ကာဗန (၆) လ�းမ� pyruvate molecules) ။ အလကထရနများြဖစ�ကသညNAD + မ�ေကာကယ�လ�က�ပး NADH သညအလကထရနများအား ATP အတကေနာကလမးေ�ကာငးတစခ�သ�သယေဆာငသညထ�တလ�ပမ�။ ဤအချနတငမ�လကဆယလ�လာအသက���လမးေ�ကာငးထသ�ဝငေရာကလာသညဂလ�းက�စေမာလကျ�းသည��သညလ�းဝဓာတတ�းခသည။ ဂလ�းက�စေမာလကျ�းအတငးသ�ေလ�ာငထားေသာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအလားအလာ��ေသာစမးအင��သညအလကထရနသယေဆာငရနေြပာငးေ���ခခရသညသ�မဟ�တအနညးငယ ATPs synthesize ဖ�အသ�းြပ�ခတာြဖစပါတယ။

citric acid သသရာသည redox ��င decarboxylation တ� ြပနမ�များက�ြမငမားစာဖယ��ားေပးသည။စမးအငအလကထရန��ငကာဗနဒ�ငေအာကဆ�က။ အလကထရနများသညယာယ NADH ေမာလကျ�းများ၌သ�ေလ�ာငထားသည��င FADH 2 က�ေနာကလမးေ�ကာငးတစခ�တင ATP ထ�တလ�ပရနအသ�းြပ�သည။ တစခ�ခ�က� GTP ၏တစခ�မ�ာေမာလကျ�းသ�မဟ�တ ATP က�သသရာ၏အလ�ညတ�ငးတငအလ�ာအလ�ာအလ�ာအလ�ာအလ�ာမ�ထ�တလ�ပသည။ မ��တစ ဦး linear တလမး��ငသသလမးေ�ကာငး��ငးယ��။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ pyylate မ� acetyl group သ�ေြပာငးလ�ကြခငးကဘာလ။

က။ ေအာကစဂျငခ။ ATPဂ။ ဗတာမငဘ။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�

: D

NAD + တင ထညသငးထားေသာအလကထရန များသညဘာလ�ပသနညး။

က။ သ�တ�ကကေစာေဖာကြခငးလမးေ�ကာငးရအစတအပ�ငးြဖစလာတယ။ခ။ သ�တ�က ATP ထ�တလ�ပမ�အတကေနာကထပလမးေ�ကာငးတစခ�သ�သားသည။ဂ။ သ�တ�က acetyl အ�ပစ�သည citric အကဆစသသရာသ�ဝငေသာအားေကာငး။။ သ�တ�က� NADP အြဖစေြပာငးလ�ကသည။

________ က�ေြပာငးလစ� GTP သ�မဟ�တ ATP က�ထ�တလ�ပသည။

က။ α-ketoglutarate သ� isocitrateခ။ succinyl သ� succinyl CoAဂ။ malate သ� fumarate။ oxaloacetate သ� malate

စာမျက��ာ ၂၁၉

citric acid သသရာ၏အလ�ညတ�ငးတင NADH ေမာလကျ�းမညမ�ထ�တလ�တသနညး။

က။ တစခ�ခ။ ��စဂ။ သ�း။ ေလး

အခမတ� ြပနမ�

တစ ဦး �မ��ပတရထားလမးေ�ကာငး��င linear လမးေ�ကာငးအ�ကားအဓကြခားနားချကကဘာလ?

တစ ဦး �မ��ပတရထားလမးေ�ကာငးမ�ာေတာတ� ြပနမ�၏ေနာကဆ�းထ�တက�နလညးကန ဦး ဓါတေပါငးဖ�ြဖစပါတယ။ လမးေ�ကာငးေနသမ�ကာလပတလ�းလမးေ�ကာငး၏မဆ�အလယအလတေထာကပေန�ကသညအြဖစ, Self-perpetuating ြဖစပါတယ။ �မ��ပတရထားလမးေ�ကာငးများသညဝငေပါက��ငထကေပါကများစာက�ေနရာချထား��ငသြဖငအထ�းသြဖငေကာငးစာြဖစသညက�နးေရေနလမးေ�ကာငးများအတကသငေလျာ။ linear လမးေ�ကာငးတင, လမးေ�ကာငးမ�တဆငတ ဦး တညးခရးစ��ပးဆ�းလမးေ�ကာငး��ငဒ �တယခရးစ�သညလတလပေသာြဖစရပြဖစလမမည။

ေဝါဟာရ

acetyl CoApyruvic acid ��င coenzyme A မ�ရ��ေသာ acetyl group ေပါငးစပြခငး၊Pantothenic acid (ဘအ�ပစ�အ�ပစ�ဗတာမင) မ�ထ�တလ�ပသည။

Page 177: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 177/228

citric အကဆစသသရာဗဟ�၏အငဇ�ငး - ဓာတက�ပစ�ညးဓာတ�ဓာတြပ�မ�၏ (စ, Krebs သသရာ) စးရးသက��ဆလအားလ�းတငအေရးပါသည

Krebs သသရာ(ထ�အြပင citric အကဆစသသရာ) �ပးေနာကအမည�� citric အကဆစသသရာများအတကအြခားအမည၁၉၃၀ ြပည��စများတငလမးခရးက�ပထမ ဦး ဆ�းေဖာထ�တခေသာ Hans Krebsခ�ေလယာ��ကကသား၊ citric အကဆစသသရာက��ကညပါ

TCA သသရာ(ထ�အြပင citric အကဆစသသရာ) �ပးေနာကအမည�� citric အကဆစသသရာများအတကအြခားအမညcitric အကဆစ၊ tricarboxylic acid (TCA) အတကအ�ပစ�အမည၊ citric အကဆစသသရာက��ကညပါ

အဆ�ပါ Endomembrane စနစ��ငပ��တနးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• endomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးများက�စာရငးြပ�စ�ပါ• endomembrane စနစ��င၎ငးအ�ကားဆက�ယမ�က�အသအမ�တြပ�ပါ

လ�ပေဆာငချကများက�

အဆ�ပါ endomembrane စနစ (endo = "အတငး") အေြမ�းပါးအ�ပစ�တစစ�ြဖစပါတယေအာဂနစ ([link]ြပ�ြပငြခငး၊ ထ�ပြခငး��ငအတ�တကအလ�ပလ�ပေသာ eukaryotic ဆလများတငသယယ�ပ�ေဆာငေရး lipids ��ငပ��တနး။ ၎ငးတင�ျ�ကလးယားစာအတ၊ကျေနာတ� �ပးသားေဖာြပခတေသာေတ�ေနကျမဟ�တေသာ, ��င endoplasmic reticulum ��င

စာမျက��ာ ၂၂၀

ကျေနာတ�မ�ကာမဖ�းလ�မးလမမညသည Golgi ယ��ရား။ မဟ�တနညးပညာပ�ငးေပမယ အတငး အဆ�ပါဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဆလ, အ Plasma အေြမ�းပါး endomembrane system ထမ�ာပါဝငသညအြခား endomembranous organelles ေတနေတ�ရလမမယ။ Theendomembrane system သည mitochondria ၏အေြမ�းပါးများသ�မဟ�တမပါဝငပါကလ���ပလတ။

အ��ပညာဆကသယမ�"အေြမ�းပါး��င secretory ပ��တနး�ကမးတမး endoplasmic အတကဖနတးေန�ကသညreticulum (RER) ။ RER သညတစခါတစရပ��တနးများက�ြပ�ြပငသည။ ဒပ�ဥပမာမ�ာကအဆ�ပါ ER အတက (အစမးေရာင) အေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနးတစ ဦး ၏ပ�းတမ�အားြဖငြပ�ြပငထားေသာြဖစပါတယ(ခရမးေရာင) ဘ�ဟ�ကဒရတ။ ER ��ငဖျ�းမ�ပ��တနးအဖ�းအင�ထက��သညအဆ�ပါ Golgi ယ��ရား၏ CIS မျက��ာ��ငအတ�။ ပ��တနးသည Golgi's တစေလ�ာကြဖတသနးသားသညcisternae ကေနာကထပဘ�ဟ�ကဒရတများထပေပါငးြခငးြဖငြပ�ြပငသည။ ၎ငး၏�ပးေနာကေပါငးစပ�ပးြပညစ�သညကေပါကဖားေသာေတ�ေနကျမဟ�တေသာ၏အေြမ�းပါးအေြမ�းပါးပ��တနးအြဖစထကေပါကအဆ�ပါ Golgi ရ trans ဆ�တမျက��ာကေန��ငေတ�ေနကျမဟ�တေသာဆလအေြမ�းပါး��ငအတ� fuse သညအခါပ��တနးေ�ကာငးဆလအေြမ�းပါး၏အေရးပါေသာအဘ�က�ြဖစလာသည။ (အေ�ကး: ြပ�ြပငမမးမ၏

Magnus Manske မ�အလ�ပ)

အကယ၍ အရအေြမ�းပါးပ��တနးက� ER ၏ lumen (အတငးပ�ငး) တငဖနတးပါက၊ကပလာစမာအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငးသ�မဟ�တအြပငဘကအေပ�တကအဆ�းသတမလ

Page 178: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 178/228

အဆ�ပါ Endoplasmic Reticulumအဆ�ပါ endoplasmic reticulum (ER) ([link]) အြပနအလ�နချတဆကအေြမ�းပါး sacs ၏စးရးြဖစ�ပးစ�ေပါငးပ��တနးြပ�ြပငမမးမြခငး��င lipids synthesizes ေသာ tubules ။ သ�ေသာဤ��စခ�လ�ပေဆာငချကများက� ER ၏သးြခားေနရာများတငလ�ပေဆာင�ကသည - �ကမးတမးေသာ ER ��ငေချာေမ�ေသာ ER၊အသးသး။

စာမျက��ာ ၂၂၁

ER tubules ၏ဆနးေသာေနရာက� lumen သ�မဟ�တ cisternal space ဟ�ေခ�သည။ ၏အေြမ�းပါးပ��တငးများ��င embedded တစ phospholipid bilayer ြဖစေသာ ER, ��ငအတ�စ�ဆကမြပတြဖစပါတယ�ျ�ကလးယားစာအတ။

Rough ER

��ငဗ�ဇ�မးများသညယငး၏တဖကေနေသာေ�ကာင�ကမးတမးေသာ endoplasmic reticulum (RER) က�ဒအမညြဖငေခ�သညအလကထရနမ�တဆင�ကည��ေသာအခါ cytoplasmic မျက��ာြပငက studded အသငအြပငေပးပါအဏ��ကညမ�နေြပာငး ([link]) ။

ဤသညဂယာအလကထရန micrograph �ကမးတမး endoplasmic reticulum ��ငအြခားြပသထားတယပနကရယဆလထမ�ာ organelles ။ (အေ�ကး: Louisa အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Howard)

��ငဗ�ဇ�မးများသညသ�တ�၏အသစစကစကဖနတးထားေသာပ��တနးများက� RER ၏ lumen သ�လ�ေြပာငးေပးသညထ�ကသ�ေသာေခါကသ�မဟ�တေဘးထကချညေ��ာင၏ဝယယ�အြဖစဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာြပ�ြပငမမးမခယ�။ ဤေရ�ကားြပ�ြပငထားေသာပ��တနးများက�ဆလအေြမ�းပါးများ - ER ၏အေြမ�းပါးသ�ထညသငးလမမညသ�မဟ�တအြခားဆလများမ�ထ�တလ�တသည (ဥပမာပ��တငးေဟာမ�နးများ၊ အငဇ�ငးများ) ။RER သညဆယလ�လာအေြမ�းပါးအတက phospholipids များက�လညးြပ�လ�ပသည။

အဆ�ပါ phospholipids သ�မဟ�တြပ�ြပငထားေသာပ��တနး RER အတကဆကေနရနမရညရယပါကသ�တ�ေရာက��ပါလမမယRER ၏အေြမ�းပါးမ�ထကလာသညသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမ�နများမ�တဆငသ�တ�၏ ဦး တညရာများက� ([link]) ။

RER သညပ��တငးများ (ဥပမာအားြဖငအငဇ�ငးများကသ�) က�ြပ�ြပငြခငးတငပါဝငေသာေ�ကာငြဖစသညဆလမ�ထ�တလ�တလ�ကေသာအခါသင RER သညဆလများြပားသညဟ�ယ�ဆလ�ငမ�နကနလမမညပ��တနးထ�တေပး။ ဥပမာအားြဖငအသညးဆလများြဖစသည။

ေချာေချာေမ�ေမ� ER

ေချာေချာေမ�ေမ� endoplasmic reticulum (SER) RER ��ငအတ�စ�ဆကမြပတေပမယအနညးငယသ�မဟ�တလ�းဝမ��ပါတယ၎ငး၏ cytoplasmic မျက��ာြပငေပ�မ�ာ��ငဗ�ဇ�မး ([link] ) ။ အဆ�ပါ SER ၏လ�ပေဆာငချကများက�၏ေပါငးစပပါဝငသည

Page 179: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 179/228

စာမျက��ာ ၂၂၂

ဘ�ဟ�ကဒရတ, lipids ��င steroid ေဟာမ�နး; ေဆး��ငအဆပများ detoxification; ��ငကယလစယမအ�ငးယနးများ၏သ�ေလ�ာငမ�။

�ကကသားဆလများတင sarcoplasm reticulum ဟ�ေခ�ေသာအထ�းြပ� SER သညတာဝန��သညအဆ�ပါ၏ည���ငးကျ� � ြဖစေပ�ရနလ�အပေသာကယလစယမအ�ငးယနးများ၏သ�ေလ�ာငမ��ကကသားဆလများ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

သငျသ�ျ endomembrane စနစ၏အလနအစမးထကတကာတနး�ကည����ငသည ဒမ�ာ။ အဆ�းမ�ာကာတနးကား၊ မမက�ယက�အကြဖတြခငးတ�သည။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

��လ�းေရာဂါအထ�းက�ေရာဂါသညအေမရကနြပညေထာငစ�၌ေသဆ�းေစေသာအဓကအေ�ကာငးရငးြဖစသည။ ဒါကအဓကပက�နေတာတ�ရအထ�ငများေသာလ�ေနမ�ပ�စစတ��ငြမငမားေသာ Trans- အဆအစားအစာများေ�ကာငြဖစသည။

��လ�းေရာဂါသည��လ�းေရာဂါက�ပတဆ� ြခငးများထမ�တစခ�သာြဖစသည။ ��လ�းပျကကကေ�ကာငးမဆ�လ�ပါ��လ�းရပတန သားသည။ ဆ�လ�သညမ�ာ��လ�းဆ�သညမ�ာလ�ေလာကစာမစး��ငဟ�ဆ�လ�သညေအာကစဂျင��ေသာေသးက�အေရးပါေသာအဂ� ါများသ�သယေဆာငရနစမးအား။ မက�သရေသး��လ�းပျကကက��ငပါတယေကျာကကပပျကစးြခငး��ငအြခားက�ယတငးအဂ� ါများပျကစးြခငးသ� ဦး တညသည။

��လ�း၏နရက���လ�း�ကကသားတစသ��းများြဖငဖ�စညးထားသည။ သညအခါ��လ�းပျကကကေတ� ����ငပါသည��လ�း�ကကသားဆလများ၏ endoplasmic reticula စနစတကျအလ�ပလ�ပ�ကဘ�း။ ရလဒအေနနတစခ�မလ�ေလာကေသာကယလဆယမအေရအတကသညလ�ေလာကေသာကနထ��ကအငအားက�ြဖစေပ�ေစသည။

��လ�းအထ�းက�ပညာ��င (cardi- =“ heart”; -ologist =“ study in”) တငအထ�းြပ�ဆရာ ၀ နများြဖစသည��လ�းေရာဂါအပါအဝင��လ�းေရာဂါက�သမ�။ ��လ�းေရာဂါအထ�းက�ဆရာဝနသည��လ�းေရာဂါက�စစေဆး��ငသည��ပပ�ငးဆ�ငရာစစေဆးမ�မ�တစဆငပျကကကြခငး၊ electrocardiogram (ECG၊ test တစခ�) မ�ရလဒများထကေပ�လာသည��လ�း၏လ�ပစစဆ�ငရာလ�ပေဆာငမ�က�တ�ငးတာသည) ��လ�းသညမမ�နက�သ��ရနရငဘတဓာတမ�န��ကြခငးြဖစသညကျယဝနး��ငအြခားစမးသပမ�။ အကယ၍ ��လ�းပျကကကမ�က�ေဖာထ�တပါကပ�မ�နအားြဖင� �လ�းအထ�းက�ဆရာဝနက��န�ကားလမမညသငေလျာေသာေဆးဝါးများ��ငစားပေပ�မ�ာဆားစားသ�းမ���င�ကး�ကပမ�ေလ�ာချရနအ�ကြပ�ပါသညေလကျငခနးအစအစ�။

အဆ�ပါ Golgi ယ��ရား

က���ပတ�သညအမ�နများသည ER မ� ထက၍ ၎ငးတ�ပါဝငေသာအရာများက�သယေဆာင��ငသညက�က���ပတ�ေဖာြပ�ပး�ပတြခားေနရာ, ဒါေပမယေတ�ေနကျမဟ�တေသာအဘယမ�ာ��သနညး သ�တ�ရေနာကဆ�း ဦး တညရာက�ေရာက��မ, lipids သ�မဟ�တသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမ�နများအတငးပ��တနးများက�၎ငးတ�ခြခားရန၊ ထ�ပပ�းရန��ငတဆပတပရနလ�အပသညမ�နကနတေနရာမ�ာတကေလ။ lipids ��ငပ��တနးများစြခငး၊ တဆပကပြခငး၊ ထ�ပပ�းြခငး��ငြဖန ြဖ�းြခငးြပားချပချပစးရး (Golgi body ဟ�လညးေခ�သည) သည Golgi ယ��ရားတငြဖစပားသညအေြမ�းပါး ([link] ) ။

စာမျက��ာ ၂၂၃

ဤေသးြဖ�ဥအတငး��ဂ�လဂျယ��ရားက�အဝ�ငးပတပတလညြပားတစခ�အြဖစေတ� ြမင��ငသည��ပပ�၏ေအာကပ�ငးအဘ�က�အတကကငး။ ေတာေတာများများေတ�ေနကျမဟ�တေသာ Golgi ယ��ရားအနးတငေတ� ြမင��ငသည။(အေ�ကး: Louisa အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Page 180: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 180/228

Howard)

Golgi ယ��ရား၏လကခသညအြခမးက� cis face ဟ�ေခ�သည ။ ဆန ကျငဘကအြခမးဟ�ေခ�သညအဆ�ပါ trans ဆ�တ မျက��ာ။ ER မ�ဖ�စညးထားေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမ�နများသည cis မျက��ာ သ�သား�ပး ဖျ�း ေပးသညအဒါက���င Golgi ယ��ရား၏ lumen သ�၎ငးတ�၏ contents ေတက�သန။ ပ��တနး��င lipids အြဖစGolgi က� ြဖတ၍ သ�တ�က� ြဖတ၍ သ�တ�က�ခြခားရနေနာကထပြပ�ြပငမမးမမ�များြပ�လ�ပသည။ Theအများဆ�းမ�ကာခဏြပ�ြပငမမးမသ�ကားေမာလကျ�း၏တ�ေတာငးေသာချညေ��ာင၏ထ�အြပငြဖစပါတယ။ ဤအသစများြပ�ြပငထားေသာပ��တနး��င lipids ထ�ေနာကေဖာစဖတအ�ပစ�များသ�မဟ�တအြခားေသးငယတေမာလကျ�း��ငအတ� tagged ေန�ကသညသ�တ�သငေလျာေသာ ဦး တညရာက�မ�လမးေ�ကာငး��ငေအာင။

ေနာကဆ�းအေနန ြပ�ြပငထားေသာ��င tagged ပ��တနးကေနေပါကေသာ secretory ေတ�ေနကျမဟ�တေသာသ�ထ�ပပ�းေန�ကသညအဆ�ပါ Golgi ၏ trans ဆ�တ မျက��ာ။ ဤအေတ�ေနကျမဟ�တေသာအချ� �သညအြခားသ�၎ငးတ�၏ contents ေတက�အပ��ေနစ�သ�တ�အသ�းြပ�မညဆလအစတအပ�ငးများ၊ အြခားအတငးဝနအမ�နများသညပလာစမာ��ငေပါငးစပသညအေြမ�းပါး��ငဆလြပငပမ�ာသ�တ�ရ contents ေတက�ြဖန ချ။

ေနာကဥပမာတစခ�၏လ�ပေဆာငမ�ပ�စတငအလနများြပားေသာလ��� ဝ�ကေသာလ��� ဝ�ကချကများက�ထေတ�ဆကဆေသာဆလများ(ထ�ကသ�ေသာအစာေြခအငဇ�ငးေတသ�မဟ�တဆလ secrete ေသာတေတးဂလငး၏ဆလေတအြဖစလ�ပ��ားမ�)ပantib◌ပစ�ညးများက�ထ�တလ�တေပးသညက�ယခစမးအားစနစ (Golgi) များစာ��သည။

စက��ဆလများ၌ Golgi ယ��ရားသညပ�လဆာရာကရဒများက�ေပါငးစပြခငး၏ေနာကထပအခနးကဏhasတင��သည။အချ� �က�ဆလနရထသ�ထညသငးထားြခငး��ငအချ� �က�အြခားအစတအပ�ငးများတငအသ�းြပ��ကသညဆလ။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

မျ�း�� းဗဇပညာ��ငေရာဂါအများစ�သညမျ�း�� းဗဇေြပာငးလြခငးေ�ကာငြဖစေပ�လာရ�ပး၊ပ��တနး။ ထ�ကသ�ေသာေရာဂါတစခ�မ�ာ Lowe (oculocerebrorenal syndrome) ဟ�ေခ�သည၎ငးသညမျကစ၊ ဦး ေ��ာက��ငေကျာကကပတ�က�အကျ�းသကေရာကသည။ Lowe ေရာဂါ၌, အငဇ�ငးတစခ�ချ� �တသညအဆ�ပါ Golgi ယ��ရားမ�ေဒသခစ��နးက�ကည။ Lowe ေရာဂါ��ေသာကေလးများသညမျကစအတငးတမြဖငေမးဖားသည၊

စာမျက��ာ ၂၂၄

ပ�မ�နအားြဖငအသကတာ၏ပထမ��စတငေကျာကကပေရာဂါြဖစေပ� �ပးစတပ�ငးဆ�ငရာအားနညးြခငးြဖစ��ငသညစမးရညများ။

Lowe ေရာဂါသည X ခ��မ�ဆ�နးအေပ� mutation ေ�ကာငြဖစရြခငးြဖစသည။ The Xခ��မ�ဆ�နးသညဤလငခ��မ�ဆ�နးသညလ�လငခ��မ�ဆ�နး��စခ�အနကမ�တစခ�ြဖစသညလ�တစ ဦး ၏လင။ အမျ�းသမးများသည X ခ��မ�ဆ�နး��စခ����ပးေယာကျားများသည X ��င Y က�ပ�ငဆ�ငသညခ��မ�ဆ�နး။ အမျ�းသမးများတင X ခ��မ�ဆ�နး��စခ�ထမ�တစမျ�းတညးက�သာေဖာြပသည။ထ�ေ�ကာင, X က�ခ��မ�ဆ�နးတစခ�ေပ�တင Lowe ေရာဂါဗဇသယေဆာငသ�အမျ�းသမးများတစ ဦး ��သညေရာဂါ��ြခငး၏အခငအလမး။ သ�ေသာေယာကျားများတင X ခ��မ�ဆ�နးတစခ�သာ��သညဒခ��မ�ဆ�နးအေပ� ဗဇအ�မထ�တေဖာေြပာဆ�ေန�ကသည။ ထ�ေ�ကာင, အထးအ�မ Lowe ရပါလမမယသ�တ�ရ X ခ��မ�ဆ�နးဟာ Lowe ေရာဂါဗဇသယေဆာငလ�င။ အဆ�ပါ mutated ၏တညေနရာမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာေရာဂါများက�ြဖစေပ�ေစေသာအြခားဗဇေြပာငးလြခငး၏တညေနရာ၊ေဖာထ�တခသည။ က�ယဝနေဆာငစစေဆးြခငးအားြဖငအမျ�းသမးသညသေ��သားသယေဆာငမ���မ��စစေဆး��ငသညအများအြပားမျ�း�� းဗဇေရာဂါများတ ဦး ��ငအတ�ည��းဆ��ငပါသည။

မျ�း�� းဗဇပညာ��ငများသညက�ယဝနေဆာငစ�မျ�းဗဇစစေဆးမ�၏ရလဒများက�ခြခမးစတြဖာ�ပးက�ယဝနေဆာငအမျ�းသမးများအားအ�ကေပး��ငသညရ����င options များ။ ၎ငးတ�သညေဆးဝါးအသစများသ�မဟ�တအစားအစာအသစများဆသ� ဦး တညေသာမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာသ�ေတသနများက�လညးြပ�လ�ပ��ငသသ�မဟ�တမ�ခငးစ�စမးစစေဆးမ�အတကအသ�းြပ��ကသည DNA က�ဆနးစစြခငးများြပ�လ�ပထားြခငးလ�ပေဆာင။

Lysosomes

အစာေြခအစတအပ�ငး��င organelle- ြပနလညစက��အြဖစ၎ငးတ�၏အခနးကဏ to အြပငဆလ, lysosomes အဆ�ပါ endomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးများြဖစစ�းစားေန�ကသည။ Lysosomes က�လညးအသ�းြပ�သည၀ ငေရာက��ငေသာေရာဂါပ�းများ (ေရာဂါြဖစေစေသာသက��များ) က�ဖျကဆးရန၎ငးတ�၏ hydrolytic အငဇ�ငးများ

Page 181: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 181/228

ဆလ။ ဥပမာတစခ�အေန��င macrophages ဟ�ေခ�ေသာေသးြဖ�ဥအ�ပစ�တစစ�တငေတ� ����ငသည။သငခ��ာက�ယ၏က�ယခအားစနစ၏အစတအပ�ငးြဖစသည phagocytosis အြဖစလ�သများသညလ�ပငနးစ�များတငendocytosis, အ macrophage ၏ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးတစခ� (ြခ)တစ ဦး ေရာဂါပ�းက�လ�မးြခ�။ အတငးပ�ငးေရာဂါပ�း��ငအတ�ကျ�းေကျာအပ�ငး, ထ�ေနာကသ�ဟာသ�ခ�တ pinchအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါးကေန��ငေတ�ေနကျမဟ�တေသာြဖစလာသည။ အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာ lysosome ��ငအတ�ဖျ�း။ Thelysosome ၏ hydrolytic အငဇ�ငးများသညေရာဂါပ�းက�ဖျကဆးပစသည။[link] ) ။

စာမျက��ာ ၂၂၂

တစ ဦး က macrophage (phagocytized) တစ ဦး အလားအလာေရာဂါြဖစပားေစေသာဘကတးရးယား�ပးတေနာကဖျနထား�ပးေရာဂါပ�းက�ဖျကဆးဖ�ဆလအတငး lysosomes အတ�။ သညအြခား organelles ထမ�ာပစ��ပ�နြဖစ�ကသည

ဆလေပမယ�� း��ငးဘ� ြပသ�ကသညမဟ�တ။

အပ�ငးအကျ�း

အဆ�ပါ endomembrane စနစ�ျ�ကလးယားစာအတ, lysosomes, ေတ�ေနကျမဟ�တေသာ, ER ��ငပါဝငသညGolgi ယ��ရားအြဖစပလာစမာအေြမ�းပါး။ ဤေရ�ကားဆယလ�လာအစတအပ�ငးများအတ�တကအလ�ပလ�ပ�ကသညအလ�ာများဖ�စညးေသာပ��တငးများ��င lipids များက�ြပ�ြပငရန၊ ထ�ပပ�းရန၊

RER သညပ��တငးများက�ြပ�ြပငြခငး��ငဆလအေြမ�းပါးများတငအသ�းြပ�ေသာေဖာစဖ�လလပများက�ဖနတးသည။ SERဘ�ဟ�ကဒရတ, lipids ��င steroid ေဟာမ�နး synthesizes; ၏ detoxification အတကပါဝငေနသညေဆး��ငအဆပများ၊ ��ငကယလစယမအ�ငးယနးသ�ေလ�ာင။ ထ�ပြခငး၊ ထ�ပြခငး၊lipids ��ငပ��တနး၏ြဖန ြဖ�းသည Golgi ယ��ရား၌ေနရာတစေနရာယ�ပါ။ Lysosomes က�အသ�းြပ�သညအဆ�ပါ RER ��င Golgi ၏အေြမ�းပါးများ၏ရကေပါက။ Lysosomes သည macromolecules များက�အစာေချသည။ေဟာငး�မးေနေသာ organelles များက�ြပနလညအသ�းြပ��ပးေရာဂါပ�းများက�ဖျကဆးပစ��ငသည။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] Peripheral အေြမ�းပါးပ��တနးက� ER ၏ lumen (အတငးပ�ငး) တငဖနတးပါက၊ကပလာစမာအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငးသ�မဟ�တအြပငဘကအေပ�တကအဆ�းသတမလ

Page 182: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 182/228

[link] ၎ငးသညြပငပတငအဆ�းသတလမမည။ အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာ Golgi ယ��ရားြဖတသနး�ပးေနာကပလာစမာအေြမ�းပါး��ငေပါငးစညးလ�င၎ငးသညအတငးပ�ငးသ�ထကသားသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေအာကပါတ�မ�မညသည endomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးတစခ�မဟ�တပါဘ�း?

က။ mitochondrionခ။ Golgi ယ��ရား

စာမျက��ာ ၂၂၆

ဂ။ endoplasmic reticulum။ Lysosome

က

ဆလတစလ�းသညအမ�နတစခ�အားဖ�းလ�မးေစသညလ�ပငနးစ�က�လ�သများသည။

က။ endosymbiosisခ။ phagocytosisဂ။ Hydrolysis။ အေြမ�းပါးေပါငးစပ

ေအာကပါတ�မ�မညသညေချာေချာေမ�ေမ�အကျ�းအ��ဆ�း��သညဖ�အများဆ�းဖယ��သညendoplasmic reticulum?

က။ အငဇ�ငးေတထ�တလ�တတဆလခ။ ေရာဂါပ�းက�ဖျကဆးေသာဆလဂ။ steroid ေဟာမ�နးေစသညဆလ။ photosynthesis တငပါဝငေသာဆလတစခ�

ေအာကပါပာ၏မညသညအထ၌ပါ ၀ ငသညအဆငများက�မ�နမ�နကနကနစာရငးြပ�စ�ထားသညတစဆလအတငး proteinaceous ေမာလကျ�း၏ထညသငးသငး?

က။ ��ငဗ�ဇ�မး��ပ��တနးေပါငးစပမ�၊ အဆ�ပါ Golgi ယ��ရားအတကြပ�ြပငမမးမ;အဆ�ပါ endoplasmic reticulum အတကထ�ပပ�း; အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာအတက tagging

ခ။ lysosome အေပ�ပ��တနး၏ေပါငးစပ; အဆ�ပါ Golgi အတက tagging; ထမ�ာထ�ပပ�းေတ�ေနကျမဟ�တေသာ; အဆ�ပါ endoplasmic reticulum အတကြဖန ြဖ�း

ဂ။ ��ငဗ�ဇ�မး��ပ��တနးေပါငးစပမ�၊ အဆ�ပါ endoplasmic reticulum အတကြပ�ြပငမမးမ;အဆ�ပါ Golgi အတက tagging; အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာမ�တဆငြဖန ြဖ�း

။ lysosome အေပ�ပ��တနး၏ေပါငးစပ; အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာအတကထ�ပပ�း; ကေနတဆငြဖန ြဖ�းGolgi; အဆ�ပါ endoplasmic reticulum အတက tagging

အခမတ� ြပနမ�

ဆလဇဝေဗဒ၏အေြခအေနတငက���ပတ�သညပ�စြဖငဘာက�ဆ�လ�သနညး။ အနညးဆ�းဘာေတလဒအယ�အဆ၏ဥပမာ��စခ�?

“ Form ġej function” သည body အစတအပ�ငးတစခ�၏ function သညပ�စက�ေဖာြပသညဟ�ေသာအယ�အဆက�ရည��နးသညက�ယခ��ာအစတအပ�ငး။ ဥပမာအေနနလကက�လငး��ေတာငပန� �ငးယ��ပါ။ ��စခ�၏အ��းများေနစ�က�ကညတအစတအပ�ငးများသညသက��တစခ�ချငးစတငကြပားြခားနားေသာလ�ပေဆာငချကများက�ေဆာငရကသညေ�ကာငး function က�လ�ကနာရန။

သင၏ထငြမငချကအရ�ျ�ကလးယားအေြမ�းပါးသည endomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးတစခ�လား။ ဘာေ�ကာငလမဟ�တလား သင၏အေြဖက�ခ�ခကာကယပါ။

Page 183: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 183/228

စာမျက��ာ ၂၂၇

�ျ�ကလးယားအေြမ�းပါး၏ြပငပမျက��ာြပင�ကမးတမး endoplasmic ��ငအတ�စ�ဆကမြပတြဖစပါတယကတညးကendomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးြဖစေသာ reticulum, ထ�ေနာက၎ငးသညအစတအပ�ငးြဖစသညဟ�ေြပာြခငးသညမ�နကနသညစနစ။

ေဝါဟာရ

endomembrane စနစအတ�တ�အလ�ပလ�ပေသာ eukaryotic ဆလထမ�ာေအာဂနစ��ငအေြမ�းပါးအ�ပစ�တစစ�ြပ�ြပငမမးမြခငး, ထ�ပပ�းြခငး��င lipids ��ငပ��တနးသယယ�ပ�ေဆာင

endoplasmic reticulum (ER)ေ�ကာငး eukaryotic ဆလအတငးအြပနအလ�နချတဆကအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�၏စးရးစ�ေပါငးပ��တနးြပ�ြပငမမးမြခငး��င lipids synthesize

Golgi ယ��ရားeukaryotic organelle သညအေြမ�းပါးအမျ�းမျ�းြဖငဖ�စညးထားသည။tags များ��ငြဖန ြဖ�းဘ� lipids ��ငပ��တနးထ�ပပ�း

�ကမးတမးေသာ endoplasmic reticulum (RER)��ငဗ�ဇ�မးများ��ငအတ�ထားေ�ကာငး endoplasmic reticulum ၏ေဒသ��ငပ��တနးြပ�ြပငမမးမြခငး��င phospholipid ေပါငးစပပါဝငေနသည

ေချာေမ� endoplasmic reticulum (SER)၎ငး၏အေပ� ribosomes အနညးငယသ�မဟ�တလ�းဝမပါသည endoplasmic reticulum ၏ေဒသcytoplasmic မျက��ာြပင��ငဘ�ဟ�ကဒရတ, lipids ��င Steroid တစမျ�း synthesizesေဟာမ�နး၊ အချ��ေသာဓာတ�ပစ�ညးများ (ပ�းသတေဆးများ၊ေဆးဝါးများ��ငသဘာဝပတဝနးကျငညစညမးေစသညပစ�ညးများ) ��ငကယလစယမအ�ငးယနးများက�သ�ေလ�ာငထားသည

Oxidative Phosphorylationဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အလကထရနများသညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမ�တဆငမညသ�ေရ �လျားေနသညက�ေဖာြပပါသ�တ�ရစမးအငအဆငဆငမ�ြဖစပျက

• ပ��တန (H + ) သည gradient က� မညသ�တညေဆာကသညက���ငးြပပါအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက

ဂလ�းက�စ (glycolysis) ��ငဂလ�းက�စ (the glycolysis) သညဂလ�းက�စ၏ဓာတက�ပစ�ညး (၂) ခ�အေ�ကာငးက�သငယခ�ဖတ�ပးြဖစသညcitric အကဆစသသရာ - ေ�ကာငး ATP generate ။ အဆ�ပါကာလအတငးထ�တေပး ATP အများစ�ဟာဂလ�းက�စ၏ေအ��းဗစ catabolism သည၎ငးတ�မ�တ�က��ကထ�တလ�ပြခငးမဟ�တပါလမးေ�ကာငး။ ၎ငးသညေရ�လျားေနေသာအလကထရနများ��ငစတငေသာြဖစစ�တစခ�မ�ဆငးသကလာြခငးြဖစသညredox တ� ြပနမ�က�ခေသာအလကထရနသယေဆာငစးရးမ�တဆင။ ဤသညက�ြဖစေပ�ေစသညအဆ�ပါ matrix က�အာကာသအတငးစ�ေဆာငးရနဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး။ ထ�ေ�ကာငတစ ဦး အာ��စ�းစ�ကမ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများြဖတသနးြခငးြဖင matrix က�အာကာသထမ�ပျ�ေသာ gradient က�ပ�စများATP synthase မ�တဆင။ ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏လက��စမးအငသညဓာတက�ပစ�ညးအြဖစသကေရာကသညATP က�ထ�တလ�ပေသာ ATP phosphorylates ြဖစေသာ ATP synthase ။

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက ([link]) ေအ��းဗစအသက���မ�၏ေနာကဆ�းအစတအပ�ငးြဖစ�ပး၎ငးသညေလထ�ေအာကဆဂျငက�အသ�းြပ�ေ�ကာငးဂလ�းက�စဇြဝဖစ၏အစတအပ�ငးတစခ�သာ။ ေအာကစဂျငအဆကမြပတပျ� �� အပငများသ� ; တရစ�ာနများတင၎ငးသညအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာစနစမ�တစဆငခ��ာက�ယထသ� ၀ ငေရာကသည။ အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရ

စာမျက��ာ ၂၂၈

relay �ပ�ငပ��ငဆငတ�သည redox တ� ြပနမ�များသ�မဟ�တအလကထရနများထမ�ပ�းတပမဟာများြဖစသညအစတအပ�ငးတစခ�မ�ေနာကတစခ�သ�ကငးဆက၏အဆ�းမ�တသ�လျငြမနစာြဖတသနးသားသညအလကထရနသညေမာလကျ�းေအာကစဂျငက�ေလျာချေပး�ပးေရထ�တလ�ပသည။ ��ပေထးေလးခ���တယပ��တနး, ငါ IV မ�တဆငငါတဆပကပ [link]��ငအတ�ဤေလးခ���ပေထးေသာ၏စ�စညးမ�ဆကစပေသာမ�ဘ�ငး��ငဆကစပပစ�ညးအလကထရနသယေဆာငသ�များက�အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကဟ�ေခ�သည။ Theအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏အတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးအတကမျ�းစ�မတ� �၌တည��၏eukaryotes ��င prokaryotes ၏ပလာစမာအေြမ�းပါး။

Page 184: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 184/228

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသညအတငး၌ထညသငးထားေသာအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးစးရးြဖစသညNADH ��င FADH 2 မ�ေမာလကျ�းသ� အလကထရနများက� shuttles ေသာ mitochondrial အေြမ�းပါးေအာကစဂျင။ ထ�ြဖစစ�တငပ��တနများသည mitochondrial matrix မ� the သ�စးဆငးသားသညintermembrane အာကာသ��ငေအာကစဂျငဖ�စညးရနေလ�ာချြဖစပါတယ

ေရ။

��ပေထးေသာငါ

စတင��ငရန NADH ၏ပထမဆ�း��ပေထးေသာအလကထရန��စခ�က�သယေဆာငသားသည။ ဒ��ပေထးတဆပကပငါ flavin mononucleotide (FMN) ��ငပ��တငးပါဝငေသာသ - ဆာလဖာ (Fe-S) ြဖငဖ�စညးထားသည။riboflavin ဟ�လညးေခ�သည ဗတာမင B 2 မ�ထကေပ�လာသည FMN သညေြခတ�လကတ�တစခ�ြဖစသညအ�ပစ�များသ�မဟ�တအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကအတက Co- အချကများ။ တစ ဦး က prosthetic အ�ပစ�တစစ� non- ပ��တနးသညပ��တနး၏လ�ပ��ားမ�အတကလ�အပေမာလကျ�း။ Prosthetic အ�ပစ�များေအာဂနစသ�မဟ�တေအာဂနစြဖစ�ကသည,၄ ငး၏လ�ပေဆာငမ�က�လယက�ေချာေမ�ေစသညပ��တနး��ငချတဆကထားသည non-peptide ေမာလကျ�းများ၊ ေြခတ�လကတ�အ�ပစ�များပါဝငသညအငဇ�ငးများ၏ပ��တငးေ�ကာအ�ပစ�များြဖစေသာပ�းတအငဇ�ငးများ။ ငါ��ပေထးေသာအတကအငဇ�ငး NADH ြဖစပါတယdehydrogenase သညအလန�ကးမားေသာပ��တနးြဖစ�ပး၊ အမ�င��အကဆစ ၄၅ ခ�ပါ ၀ ငသည။ ငါလ�ပ��င��ပေထးintermembrane သ� matrix မ�အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး ၄ ခ�က�စ�ပထ�တသညအာကာသ, ��ငဤလမးအတကဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး gradient က�ထ�ေထာငထနးသမးထားသညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးကကကာ��စခ�အခနးအ�ကား။

ေမး��င Complex II က�

Complex II သည ��ပေထးေသာ I က�ြဖတသနးသားြခငးမ��ေသာ FADH 2 က�တ�က��ကရ��သညပထမ��ငဒ �တယ��ပေထးေသာများက�တတယေြမာကဆကသယမ�သည ubiquinone (Q) ြဖစသည။ Q ေမာလကျ�းကေပျာဝငေနေသာ lipid သညအေြမ�းပါး၏ hydrophobic core က�ြဖတသနးစးဆငးသည။ �ပးတာန

စာမျက��ာ ၂၂၉

ေလျာကျ, (QH 2 ), ubiquinone အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကလာမယ��ပေထးဖ�က၎ငး၏အလကထရနကယလ�တေတာမ�၏ကငးဆက။ Q သည��ပေထးေသာ I ��င NADH မ�ရ��ေသာအလကထရန��ငရ��ေသာအလကထရနများရ��သညsuccinate dehydrogenase အပါအဝင��ပေထးေသာ II မ� FADH 2 မ�။ ဒအငဇ�ငး��ငFADH 2 သညေသးငယေသာ��ပေထးမ�တစခ�ြဖစ�ပးအလကထရနများအားတ�က��ကပ�ေဆာငေသာကငးဆကသ�ပ�ေဆာငသည။ပထမ ဦး ဆ�း��ပေထးေသာေကျာလ�ား။ ထ�အလကထရနများြဖတေကျာ။ ပ��တနအားမစမးေဆာင��ငပါပထမ ဦး ဆ�း��ပေထးေသာ pump, ATP ေမာလကျ�းအနညးငယသာ FADH 2 အလကထရန များမ�ြပ�လ�ပသည ။ Theေနာကဆ�းတငရ��ေသာ ATP ေမာလကျ�းအေရအတကသညအေရအတက��ငတ�က��ကအချ�းကျသညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး pump ။

Complex III

တတယေြမာက��ပေထးသည cytochrome b သညအြခား Fe-S ပ��တငးြဖစ�ပး Rieske စငတာ (2Fe-2S) ြဖစသညစငတာ) ��င cytochrome က c ပ��တနး; ဒ��ပေထးက�လညး cytochrome oxidoreductase ဟ�ေခ�သည။Cytochrome ပ��တနးသည heme of prosthet group ��သည။ heme ေမာလကျ�းသညဆငတ�သညဟမ�ဂလ�ဗင��ဟမ�ဂလ�ဘငသည၎ငးက�ေအာကစဂျငမဟ�တဘအလကထရနများသယေဆာငသည။ ရလဒအေနြဖင၎ငး၏အ�ငးယနးသညသအ�ငးယနးြဖစသညကြပားြခားနားေသာဓာတတ�းြပညနယများအ�ကားေပာငျးလ, အလကထရနြဖတသနးအြဖစေလ�ာ��ငေအာကစဂျငFe ++ (ေလ�ာချ) ��င Fe +++ (oxidized) ။ cytochromes �� heme ေမာလကျ�းများတငအနညးငယ��သညကြပားြခားနားေသာဝေသသလက�ဏာများေ�ကာငေပးြခငး, သ�တ�က� binding ကြပားြခားနားေသာပ��တနး၏သကေရာကမ�များတစခ�ချငးစက���ပေထးအနညးငယကြပားြခားနားေသာဝေသသလက�ဏာများ။ Complex III သညပ��တနက�ြဖတသနးသညအေြမ�းပါး��င၎ငး၏အလကထရနများ၏စတ�တ� ��ပေထးေသာမ�သယယ�ပ�ေဆာငေရးအဘ�အ cytochrome က c ြဖတသနးသညပ��တနး��ငအငဇ�ငးများ (cytochrome c သည Q မ�အလကထရနများ၏လကခမ�ြဖစေသာလညး Q က�မ�ေသာလညးေကာငး)အလကထရန��စမျ�းပါ ၀ ငသည။ cytochrome c သညတစ�ကမသာလကခ��ငသည။

Page 185: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 185/228

Complex IV

စတ�တ� ��ပေထးေသာ cytochrome ပ��တနးများက c, a, ��င 3 တ� ြဖငဖ�စညးထားသည ။ ဒ��ပေထးပါတယheme အ�ပစ���စခ� (cytochromes ��စခ�မ�တစခ�၊ a ��င 3 ) ��ငေ�ကးနအ�ငးယနး ( ၃ ) ခ�Cu ၏ တစဦး ��ငတစ Cu B က� cytochrome အတက 3 ) ။ cytochromes သညေအာကစဂျငေမာလကျ�းက�အလနက�ငထားသညေအာကဆဂျငလ�းဝေလ�ာချသညအထသ��ငေ�ကးနအ�ငးယနးအ�ကားတငးကျပစာ။ ေလ�ာချထ�ေနာကေအာကဆဂျငသညပတဝနးကျငသ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး ၂ ခ�က�ယ��ပးေရ (H 2 O) ြပ�လ�ပသည။system မ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏ဖယ��ားေရးအတကအသ�းြပ� ion အ gradient က�အေထာကအက�ြပ�ရနchemiosmosis ၏ြဖစစ�က�။

ေကျာကကပေရာဂါ

chemiosmosis တငေဖာြပထားေသာ redox တ� ြပနမ�များမ�အခမစမးအငက�အသ�းြပ�သညအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး (ပ��တန) က�စ�ပယ�။ H + အ�ငးယနး များ၏မညမညာြဖစေနေသာြဖန ြဖ�းအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအာ��စ�းစ�ကမ���ငလ�ပစစ gradients ��စ ဦး စလ�းတညေစ (အ��ငတစခ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ '' အြပ�သေဘာတာဝနခ��င၎ငးတ�၏စ�စညးမ���ေနေသာြငားလညး electrochemical gradient)အေြမ�းပါးတစဖကမ�ာ။

အေြမ�းပါးသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများပျ� � �ရနပငလငးပါကအ�ငးယနးများပျ� � �ေလ��သညြပနသ�တ�ရ matrix က�သ� ြဖတ�ပးသ�တ�ရ �လ�ပျစစျ gradient က�။ ေ�ကာငးအ�ငးယနးအများအြပားသတရပါ၏အက�အညမပါဘ phospholipid အေြမ�းပါး၏ nonpolar ေဒသများမ�တဆငပျ�လ�မရပါဘ�းအ�ငးယနးလ�ငးများ။ အလားတ�စာ၊ matrix အာကာသအတငး��ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသညအတငးပ�ငးက�သာြဖတသနး��ငသညATP synthase ဟ�ေခ�ေသာအေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနးမ�တဆင mitochondrial အေြမ�းပါး ([link]) ။ဤ��ပေထးေသာပ��တနးသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏စမးအားေ�ကာငလ�ညစားေသာေသးငယေသာမးစကတစခ�ြဖစသညသ�တ�ရ �လ�ပျစစျ gradient က�ဆငးကတဆငပျ� � �။ ဒအစတအပ�ငးများ၏အလ�ညေမာလကျ�းစကသည ADP တငေဖာစဖတထပမထညသငးြခငးက�ပ�မ�လယက�ေစသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး gradient က�၏အလားအလာစမးအင။

စာမျက��ာ ၂၃၀

အ��ပညာဆကသယမ�ATP synthase သည��ပေထး။ ေမာလကျ�းစကတစခ�ြဖစ�ပး ATP ြဖစေပ�ရန ပ��တန (H + ) gradient က� အသ�းြပ�သညADP ��ငေအာဂနစေဖာစဖတ (Pi) မ�။ (ခရကဒစ - ကလာစ၏အလ�ပြပ�ြပငြခငး

ေဟာဖမနး

Dinitrophenol (DNP) သညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ယ�စမေစေသာအရာတစခ�ြဖစသညပ��တန။ ၎ငးက�က�ယအေလးချနကျေစေသာမ�းယစေဆးအြဖစ ၁၉၃၈ ခ���စအထအသ�းြပ�ခသည။ သငျသ�ျ DNP မ�အဘယအကျ�းသကေရာကမ�က�ေမ�ာလငအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးေသာ pH ေြပာငးလမ�အေပ� ��ပါသလား ဘာလ�မငးဒက�ထငတာလထေရာကေသာက�ယအေလးချနကျသညမ�းယစေဆးြဖစ��ငမညေလာ။

ေသးေ�ကာဆ�ငရာေရာဂါ ([link]) ေအ��းဗစဂလ�းက�စအတငးမ�ာလ�ပတ ATP ၉၀ ရာခ�င��နးက�ထ�တလ�ပဖ�အသ�းြပ�တယcatabolism; ၎ငးသညအလငးြဖာြခငးအလငးက�ဓာတြပ�ြခငးတငအသ�းြပ�ေသာနညးလမးြဖစသညphotophosphorylation ၏လ�ပငနးစ�များတငေနေရာငြခညစမးအင။ ATP ၏ထ�တလ�ပမ�သတရပါmitochondria တင chemiosmosis လ�ပငနးစ�က� oxidative phosphorylation ဟ�ေခ�သည။ Theဤအတ� ြပနမ�၏အလ�းစ�ရလဒသညအလကထရနများ၏စမးအငမ� ATP ထ�တလ�ပမ�ြဖစသညဟ�ကဒ��ဂျငအကတမမ�ဖယ��ားပစခသည။ ဤအကတမများသညမ�လကဂလ�းက�စေမာလကျ�း၏အစတအပ�ငးြဖစသည။ Atလမးေ�ကာငး၏အဆ�း, အလကထရနက�ေအာကစဂျငေမာလကျ�းက�ေအာကစဂျငအ�ငးယနးများေလ�ာချရနအသ�းြပ��ကသည။ေအာကစဂျင��အပ�အလကထရနများသညပတဝနးကျငမ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ (ပ��တနများ) က�ဆေဆာငသညအလယအလတ��ငေရက�ြဖစေပ�ေစသည။

အ��ပညာဆကသယမ�

Page 186: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 186/228

စာမျက��ာ ၂၃၁

oxidative phosphorylation တငအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမ� pH gradient က�အသ�းြပ�သည

ATP ဖ�စညးရန ATP synthase ြဖငြပ�လ�ပ��ငပါတယ။

Cyanide သညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏အစတအပ�ငးြဖစေသာ cytochrome c oxidase က�တားစးပါသည။ အကယ၍cyanide အဆပသငမ�ြဖစပားပါက intermembrane အာကာသ၏ pH တ�းလာလမမညဟ�သငေမ�ာလငပါလမမညသ�မဟ�တေလျာနညး? cyanide သည ATP ေပါငးစပမ�အေပ�အဘယအကျ�းသကေရာကမ���မညနညး။

ATP အထက��နး

ဂလ�းက�စ၏ဂလ�းက�စ (catabolism) မ�ထကေပ�လာေသာ ATP ေမာလကျ�းအေရအတကမ�ာကြပားပါသည။ ဥပမာ,အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကများ��ပေထးေသာဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးအေရအတကအေြမ�းပါးမျ�းစတအ�ကားကြပားြခားနားသည။ ေနာကထပက�လ�၏အရငးအြမစ၏လနးကေနအဓကအားထားmitochondria အေြမ�းပါးတစေလ�ာက��အလကထရနများ။ (အဆ�ပါ NADH glycolysis မ�ထ�တေပးmitochondria က�အလယတက�မ ၀ င��ငပါ။ ) ထ�ေ�ကာငအလကထရနများသညအတငးပ�ငးက�တကသားသညNAD + သ�မဟ�တ FAD + ြဖင mitochondria က�အသ�းြပ�သည ။ သငေလလာခသညအတ�ငး၊ ဤ FAD + ေမာလကျ�းများအ�ငးယနးနညးေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရး၊ အကျ�းဆကအားြဖင FAD + လ�ပေဆာင ေသာအခါ ATP ေမာလကျ�းနညးပါးလာ သညေလယာ�တငသေဘ�ာအြဖစ။ NAD + + အသညး��င FAD အတက electron transport အြဖစအသ�းြပ�ပါသည + ဦးေ��ာကအတကေဆာငရကသည။

ဂလ�းက�စမ�ထ�တလ�တေသာ ATP ေမာလကျ�း၏အထက��နးက�အကျ�းသကေရာကေစသညေနာကအချကတစချကမ�ာဤအချကပငြဖစသညဤအလမးေ�ကာငးများတငအလယအလတြဒပေပါငးများက�အြခားရညရယချကများအတကအသ�းြပ��ကသည။ ဂလ�းက�စ catabolismအြခားဇဝဓာတ�ြဒပေပါငးများက�တညေဆာကြခငးသ�မဟ�တ�ဖ�ဖျကေသာလမးေ�ကာငးများ��ငဆကသယသညဆလများ��ငရလဒယခ�အချနအထေဖာြပထားတစြပအေြခအေနများထကအတနငယ messier ြဖစပါတယ။ ဘ� ဥပမာအားြဖင၊ ဂလ�းက�စ (glucose) မ�လ၍ အြခားသ�ကားဓာတများသညစမးအငထ�တယ�မ�အတက glycolytic လမးေ�ကာငးသ�ကျေရာကပါသည။ထ�အြပင�ျ�ကလယအကဆစများြဖစေပ�လာေသာကာဗန (carbon) သ�ကား ၅ ခ�သညအလယအလတမ�ထ�တလ�ပသညglycolysis ။ မလ�အပသညအမ�င��အကဆစအချ� �က�အလယအလတအဆင��စမျ�းလ�းမ�ြပ�လ�ပ��ငသညglycolysis ��င citric အကဆစသသရာ။ လကစထေရာ��င triglycerides ကသ�ေသာ lipids များလညး��သညဤလမးေ�ကာငးများ��အလယအလတများမ�ြပ�လ�ပထား�ပးအမ�င��အကဆစများ��င triglycerides ��စမျ�းလ�းသညဤလမးေ�ကာငးများမ�တဆငစမးအငက��ဖ�ချသည။ ေယဘ�ယျအားြဖငလ�ေနမ�စနစများတငဤလမးေ�ကာငးများဂလ�းက�စ catabolism ထ�တလ�တမ�၏ glucose တငပါ��ေသာစမးအင၏ 34 ရာခ�င��နးခန ။

Page 187: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 187/228

စာမျက��ာ ၂၃၂

အပ�ငးအကျ�း

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသညေအာကစဂျငက�အခမအသ�းြပ�ေသာေအ��းဗစအသက���မ�၏အစတအပ�ငးြဖစသညဂလ�းက�စ��အလယအလတြဒပေပါငးများမ�ထ�တယ�ထားေသာအလကထရနများ၏ေနာကဆ�းအလကထရနလကခသညအဆ�တ။ အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကတင�ကးမားေသာ၊ ပ��တနးဓာတေပါငးစ�ေလးခ�ြဖငဖ�စညးထားသညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါး��စခ�အေသးစားပျ� ��အလကထရနသယေဆာငထမ�ာ embeddedသ�တ�က�အ�ကားအလကထရန shuttling ။ အလကထရနများသည redox စးရးမ�တဆငြဖတသနးသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများက�သယယ�ပ�ေဆာငရနအတကအချကသ�းချကတငအသ�းြပ�ေသာအခမစမးအငအနညးငယ��ငဓာတြပ�ြခငးအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး။ ဤလ�ပငနးစ�သညခမမ�ဆ�နးေရာဂါအတကအသ�းြပ�ေသာ gradient က�အေထာကအက�ြပ�သည။ Theအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမ�တဆငြဖတသနးအလကထရနတြဖညးြဖညးစမးအငြမငမားေသာစမးအငက�ဆ�း�� းNADH သ�မဟ�တ FADH 2 မ�ကငးဆကသ�လ�ဒါနးေသာအလကထရန များသညစမးအငနမအ ေနြဖငကငးဆကအား ြပညေစသညအလကထရနများသညေအာကစဂျငေမာလကျ�းများက�ေလ�ာချေပး�ပးေရက�ြဖစေပ�ေစသည။ အလကထရနများ၏လတလပေသာစမးအငပမာဏNADH �� 60 kcal / mol မ� FADH 2 �� 45 kcal / mol မ� 0 kcal / mol သ�ေလျာကျသားသည ။ေရ။ အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏ေနာကဆ�းထ�တက�နများသညေရ��င ATP တ� ြဖစသည။ နပါတတစcitric အကဆစသသရာ၏အလယအလတြဒပေပါငးများက�အြခားများ၏ anabolism သ�လ�ေြပာငး��ငပါသညထ�ကသ�ေသာမ��ေသာအမ�င��အကဆစများ, သ�ကားများ��င lipids အြဖစဇဝဓာတ�ေမာလကျ�းများ။ အဒအတ�တ�ပါပေမာလကျ�းများသညဂလ�းက�စလမးေ�ကာငးများအတကစမးအငအရငးအြမစအြဖစေဆာငရက��ငသည။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] Dinitrophenol (DNP) သညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖစေပ�ေစေသာ uncoupler တစခ�ြဖစသညပ��တန leaky ။ ၎ငးက�က�ယအေလးချနကျေစေသာမ�းယစေဆးအြဖစ ၁၉၃၈ ခ���စအထအသ�းြပ�ခသည။ ဘယလ�အကျ�းသကေရာကမယလ�သငေမ�ာလငမလအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး pH ေြပာငးလမ�အေပ� ��သညဖ� DNP? မငးဘာလ� ဒဟာထေရာကတက�ယအေလးချနကျတေဆးြဖစမယလ�ထငလား

[link က�] DNP အဆပသင�ပးေနာက, အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမဟ�တေတာတပ��တနဖ�စညးလ�ရပါတယgradient ��င ATP synthase သည ATP က�လ�ပ��ငေတာမညမဟ�တပါ။ DNP သညထေရာကေသာအစားအစာေဆးြဖစသညက ATP ေပါငးစပ uncouples; တစနညးဆ�ရေသာလ�တစ ဦး သည၎ငးက�ေသာက�ပးေနာကစမးအငေလျာနညးသားသညသ�သ�မဟ�တသ�မစားေသာအစားအစာ။ စတဝငစားစရာမ�ာဤေဆး၏အဆ�းဆ�းေဘးထကဆ�းကျ�းတစခ�မ�ာြဖစသညhyperthermia, ဒါမ�မဟ�တက�ယခ��ာ၏အပ�။ ATP က� ဖ�စညး၍ မရပါအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးအပ�အြဖစဆ�း�� းခရြခငးြဖစသည။

[link] Cyanide သညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏အစတအပ�ငးြဖစေသာ cytochrome c oxidase က�တားစးသည။ အကယ၍cyanide အဆပသငမ�ြဖစပားပါက intermembrane အာကာသ၏ pH တ�းလာလမမညဟ�သငေမ�ာလငပါလမမညသ�မဟ�တေလျာနညး? cyanide သည ATP ေပါငးစပမ�အေပ�အဘယအကျ�းသကေရာကမ���မညနညး။

[link] cyanide အဆပသင�ပးေနာကအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသညအလကထရနက�စ�ပယ���ငြခငးမ��ေတာပါအဆ�ပါ intermembrane အာကာသ။ intermembrane အာကာသ၏ pH သည pH တ�းလာလမမညgradient ေလျာနညးသားလမမည, ��င ATP ေပါငးစပရပတန လမမယ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အဘယြဒပေပါငးသည NADH မ�အလကထရနက�လကခသနညး။

က။ FMNခ။ ေနရာအ�� ဂ။ cytochrome က c 1။ ေအာကစဂျင

က

စာမျက��ာ ၂၃၃

Chemiosmosis ________ ပါ ၀ ငသည။

က။ ဆလအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအလကထရနများ၏လ�ပ��ားမ�ခ။ တစ ဦး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ၏လ�ပ��ားမ�ဂ။ တစ ဦး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏လ�ပ��ားမ�။ ဆလအေြမ�းပါးမ�တဆငဂလ�းက�စများ၏လ�ပ��ားမ�

Page 188: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 188/228

အခမတ� ြပနမ�

ubiquinone ��င cytochrome c တ�၏အခနးကဏ the သညအြခားအစတအပ�ငးများ��ငမညသ�ကာြခားသနညးအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက?

Q ��င cytochrome c သယယ�ပ�ေဆာငေရးေမာလကျ�းများြဖစ�ကသည။ ၄ ငးတ�၏လ�ပေဆာငချကသည ATP က�တ�က��ကြဖစေပ�ေစသညမဟ�တပါသ�တ�ပန များမစပဆ�ငေ�ကာငးက�ေပါငးစပ။ ထ�အြပင Q သညအလကထရန၏တစခ�တညးေသာအစတအပ�ငးြဖစသညပ��တနးမဟ�တေ�ကာငးသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက။ Ubiquinone ��င cytochrome c သညေသးငယ။ ေရ�လျားေသာအလကထရနြဖစသညအြခားအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏အြခားအစတအပ�ငးများမ�ာ�ကးမားေသာ��ပေထးမ�များြဖစသညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးထမ�ာေကျာကချရပနား။

ဆလများမ�တဆငဖ�စညးထားေသာ ATP ေမာလကျ�း၏မတ�ညေသာအေရအတကကဘာလအသက���တာလား

�ကကသားမ�အပတစ���းအနညးငယသညအာဟာရဓာတများမ�အများဆ�း ATP ပမာဏက�ထ�တေပးသည။အလယအလတများက�လ�အပေသာအမ�င��အကဆစများ၊ ဖကတးအကစစများ၊ က�လကစထေရာ��ငထ�တလ�ပရနအတကအသ�းြပ�သညnucleic acids များအတကသ�ကား။ NADH က� cytoplasm မ� mitochondria သ�သယေဆာငေသာအခါ၊တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားက�အသ�းြပ�ေသာ ATP ပမာဏက�ေလျာနညးေစသည။အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသညမျ�းစတများ��ငကြပားြခားနားေသာသက��များအ�ကားဖ�စညးမ�ကြပားသညသ�တ�ရအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးချညေ��ာငက�အသ�းြပ��ပး ATP အမျ�းမျ�းက�လ�ပလမမယ။

ေဝါဟာရ

ATP synthaseြဖညစကေသာအေြမ�းပါး - embedded ပ��တနး��ပေထးေသာ (လညး, F1F0 ATP synthase)၎ငးမ�တစဆငပျ� � �ေနေသာပ��တနများမ�စမးအငြဖင ADP အတကေဖာစဖတ

ေြခတ�လကတ�အ�ပစ�(လညး, prosthetic cofactor) ေမာလကျ�းဟာလယက�ေချာေမ�တပ��တနးမ�ခ��ျေ��ာငျပ��တနး၏ function က�

ေနရာအ�� အဆ�ပါဆကသယေသာအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကအတကေပျာဝငအလကထရန Transporterတတယပထမသ�မဟ�တဒ�တယ��ပေထးသည

Carbohydrate, Protein ��င Lipid ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများ��ငဆကသယြခငးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဘ�ဟ�ကဒရတဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများ၊ ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစများ၊��င citric အကဆစသသရာပ��တနး��င lipid ဇဝြဖစစ���ငအတ�အြပနအလ�နလမးေ�ကာငး

• ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများက�တခါးပတစနစများအြဖစမသတမ�တရေ�ကာငး��ငးြပပါ

စာမျက��ာ ၂၃၄

သငျသ�ျအသကျ��ငျဖ�စမးအငက�ေထာကပေပးေသာဂလ�းက�စ၏ catabolism အေ�ကာငးက�ေလလာသငယ��က�ပဆလေတ။ သ�ေသာသက��များသညအစားအစာအတကဂလ�းက�စထကပ�စားသ�း�ကသည။ �ကကဆငဘယလ�လ�ပသလအသားည�ပေပါငမ�သညသင၏ဆလများထမ� ATP အြဖစတကသားသလား။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဒအဆစအားလ�းသညေ�ကာငြဖစပျကဘ�ဟ�ကဒရတ၊ ပ��တနး��င lipids များအတကလမးေ�ကာငးများေနာကဆ�းတင glycolysis သ�ဆကသယသည��င citric အကဆစသသရာလမးေ�ကာငး (�ကညပါ [link]) ။ ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများြဖစသငသည၎ငးသည porous ဟ�ေခ�သည၊ ဆ�လ�သညမ�ာ၊ အရာဝတ� �များသညအြခားလမးေ�ကာငးများမ� ၀ ငေရာကလာသညအလယအလတသညအြခားလမးေ�ကာငးများအတကစန ခာ။ ဤလမးေ�ကာငးများသညတခါးပတစနစများမဟ�တပါအထ�းသြဖငလမးေ�ကာငးတစခ���အလ�ာများ၊သညအြခားလမးေ�ကာငးများတင reactants ။

အြခားသ�ကားဓာတ��ငဂလ�းက�စ (metabolism) ဆကစပမ�

ဂလ�းက�စသညဂလ�းက�စ၏ေပ�လမာြဖစ�ပးတရစ�ာနများတငစမးအငသ�ေလ�ာငရနေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည။ ဘယမ�ာလလ�ေလာကေသာ ATP ပစ��ပ�န, ပ�လ�ဂလ�းက�စသ�ေလ�ာငမ�များအတက glycogen သ� shunted ြဖစပါတယ။ Glycogen လ�ပြဖစပါတယ��ငအသညး��င�ကကသား��စ ဦး စလ�းထမ�ာသမးထားတ။ အဆ�ပါ glycogen ဂလ�းက�စ monomers သ� hydrolyzed လမမည(G-1-P)၊ ဂလ�းက�စ (glucose) သညအရငးအြမစအြဖစဂလ�ငက�ဂျင၏တည��မ�က�ခငြပ�သညေလကျငခနးကာလအတငးအချန�ကာ��ညစာထ�တလ�ပရန ATP ။ Glycogen �ပ�ကသညG-1-P သ� �ကကသား��ငအသညးဆလ��စခ�လ�းတင G-6-P အြဖစေြပာငးလခ�ပးဤထ�တက�နထသ� ၀ ငေရာကသညအဆ�ပါ glycolytic လမးေ�ကာငး။

Page 189: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 189/228

သcroseသညဂလ�းက�စ၏ေမာလကျ�းတစခ���င fructose bonded of molecule ��ငအတ� disaccharide တစခ�ြဖစသညအတ�တ�တစ ဦး glycosidic ချတဆက။ ေဖာက�စတ�သညအစားအေသာက monosaccharides (၃) ခ�အနကမ�တစခ�ြဖစသည။ဂလ�းက�စ��ငဂလတက�စ (��သ�ကားဓာတပါ ၀ ငသည disaccharide lactose)၊အစာေြခစ�အတငးေသးေ�ကာသ�တ�က��ကစ�ပယ�ေန�ကသည။ ��စ ဦး စလ�း၏ catabolismfructose ��င galactose သညဂလ�းက�စ��င ATP ေမာလကျ�းအေရအတကအတ�တ�ပငထ�တလ�ပသည။

ဂလ�းက�စဇြဝဖစစ���ငပ��တနးများချတဆကမ�

ပ��တနးများက�ဆလများ��အငဇ�ငးအမျ�းမျ�းက hydrolyzed လ�ပသည။ များေသာအားြဖငအမ�င��အကဆစများအသစကပ��တနး၏ေပါငးစပသ� ြပနလညအသ�းြပ�ေန�ကသည။ ပ�လ�အမ�င��အကဆစ��ပါတယလ�င, ဒါမ�မဟ�တလ�ငခ��ာက�ယသညငတမတေခါငးပါးေန�ပးအချ� �အမ�င��အကဆစများသညလမးေ�ကာငးများထသ�ဝငေရာကလမမညဂလ�းက�စ catabolism ([link]) ။ အမ�င��အကဆစတစခ�စသည ၄ ငး၏အမ�င��အ�ပစ�က� �က�တင၍ ဖယ��ားရမညဤအလမးေ�ကာငးသ� entry က�။ အမ�င��အ�ပစ�သညအမ�းနးယားအြဖစသ�ေြပာငးလသားသည။ ��တ�ကသတ� ဝါများအတကအသညးသညအမ�းနးယားေမာလကျ�း��စခ���ငကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�းတ�မ�ယ�ရးယားက�ဖနတးသည။ ထ�ေ�ကာင,ယ�ရးယားသည��ကထ��ဂျငမ�ထ�တလ�ပသည��တ�ကသတ� ဝါများအတကအဓကစန ပစပစ�ညးြဖစသညအမ�င��အကဆစေတြဖစ�ပးခ��ာက�ယက�ဆးထမ�ာထားလ�ကတယ။

စာမျက��ာ ၂၃၅

ပ��တနးများမ�ရ��ေသာအမ�င��အကဆစ (ေသတ� ာများတငေဖာြပထားသည) ၏ကာဗနအ��းစ�အဆ�ပါ citric အကဆစသသရာသ�အစာေက�း။ (အေ�ကး: Mikael မ�အလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Häggström)

Lipid ��င Glucose ဇြဝဖစစ�များဆကသယြခငး

ဂလ�းက�စလမးေ�ကာငးများ��ငဆကသယထားေသာ lipid များသညက�လကစထေရာ��င triglycerides တ� ြဖစသည။က�လကစထေရာသညဆလအေြမ�းပါးေြပာငးလယြပငလယက�အေထာကအက�ြပ�သညအြပငစတရ�က၏ေ�� �ေြပးြဖစသည lipid ြဖစသညေဟာမ�နး။ က�လကစထေရာ၏ေပါငးစပမ�သည acetyl အ�ပစ�များ��ငစတင�ပးတစခ�တညးတငသာဆကလကလ�ပေဆာငသည

Page 190: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 190/228

ဦး တညချက အဆ�ပါြဖစစ�က�ေြပာငးြပနမရ��ငပါ။Triglycerides သညတရစ�ာနများတငေရ��ညစမးအငသ�ေလ�ာငမ�ပ�စတစခ�ြဖစသည။ Triglycerides များြဖငြပ�လ�ပထားသညglycerol ��ငဖကတးအကစစသ�းမျ�း။ တရစ�ာနများသညသ�တ�လ�အပေသာဖကတးအကစစအများစ�က�ြပ�လ�ပ��ငသည။Triglycerides များက�ဂလ�းက�စဓာတက�ပစ�ညး၏အစတအပ�ငးများမ�တဆငြပ�လ�ပ��ငသညလမးေ�ကာငး။ Glycerol က� glycerol-3-phosphate အြဖစ phosphorylated လ�ပ��ငတယglycolysis ။ fatty acids များသည beta-oxidation ဟ�ေခ�ေသာြဖစစ�တငပါဝငသညအဆ�ပါ mitochondria ၏ matrix ��င၎ငးတ�၏ဖကတးအကဆစချညေ��ာငကာဗနယ�နစ��စခ�သ�ေြပာငးလacetyl အ�ပစ�များ။ အဆ�ပါအကစတးအ�ပစ�များက�ဆကလကေဆာငရကေသာအကသЕТလ CoA က�ဖ�စညးရန CoA မ�ေကာကယ�သညအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာ။

စာမျက��ာ ၂၃၆

အတ�တ���ငအတ�ဂလ�းက�စ -1-ေဖာစဖတသ�အသညး��င�ကကသားများမ� glycogenအဆ��ငပ��တနးများအဘ�အ catabolic လမးေ�ကာငးသ�အစာေက�း��ငသည

ဘ�ဟ�ကဒရတ။ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

Photosynthesis ��င Cellular Metabolism ၏လမးေ�ကာငးများ photosynthesis ၏ြဖစစ�များ��ငဆယလ�လာဇြဝဖစသညအလန��ပေထးေသာလမးေ�ကာငးများပါဝငသည။ ဒါဟာေယဘ�ယျအားြဖငထငေနသညပထမ ဦး ဆ�းဆလများသညမျက��ာြပငေပ� ��ြဖစ��ငဖယ��သညအာဟာရဓာတများက�“ ဟငးချ�” ြဖစေသာ aqueous ပတဝနးကျငတငြဖစေပ� ခသညအချ� �ေသာစမ�� �၏။ ဤအဆလများေအာငြမငစာမျ�းပား��င၎ငးတ�၏နပါတများက�တကလ�ငတြဖညးြဖညး��ငဆလများသညဆလအတငး��အာဟာရဓာတများက�အာဟာရက�နခနးသားသညသ�တ�က�ယပ�ငက�ယခ��ာ၏အစတအပ�ငးများသ�အာဟာရေြပာငးလအြဖစသ�တ�ေနထ�ငခတယ။ ဒါမသဘရမးေမးတအေြခအေနကသ�တ�အားသက��မျက��ာသာသဘာဝေရးချယေရးြဖစေပ�လမမယသ�တ�ရပတဝနးကျင၌ကျန��ေနေသာအာဟာရများက�အသ�းြပ�ြခငး��င�က�းက�ငြခငးြဖငတည����ငသညဒအာဟာရဓာတေတဟာသ�တ���ငသန��ငတပစ�ညးေတထက�ေရာကသားတယ။ ေရးချယေရးသ�တ�အားမျက��ာသာလမမယ၎ငးတ�ရ����ငေသာအာဟာရများမ�အများဆ�းတနဖ�းက�ထ�တယ���ငသညသက��များ။

ေနေရာငြခညစမးအငက�ေရအြဖစ အသ�းြပ�၍ အသ�းချသညအေစာပ�ငးအလငးေရာငအလငးစ�စညးမ�ပ�စြဖစေပ� ခသညဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ၏အရငးအြမစ, ဒါေပမယဒလမးေ�ကာငးအခမေအာကစဂျင (anoxygenic) ထ�တလ�ပခပါဘ�းphotosynthesis) ။ (အေစာပ�ငး photosynthesis ကမသ�းေသာေ�ကာငအခမေအာကစဂျငက�မထ�တလ�ပခပါေရသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏ရငးြမစအြဖစ; ၎ငးအစားဟ�ကဒ��ဂျငဆာလဖ�ကကသ�ေသာပစ�ညးများက�အသ�းြပ�ခသညအကျ�းဆကဆာလဖာ) ထ�တလ�ပခသည။ ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) သညအခငေကာငးယ���ငသညဟ�ယ�ဆ�ကသည��း��ငးေသာသ�ကားများထ�တလ�ပေသာလညးဤတ� ြပနမ�များသညစမးအငက�အြပညအဝထ�တယ���ငြခငးမ��ခပါအဆ�ပါဘ�ဟ�ကဒရတထမ�ာသမးထားတ။ ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�သညဆငကြဖစစ�က��က�တငခန မ�နးြခငးြဖစ��ငသည၎ငးသညပစ�ညးများမ�စမးအငက�အလ�အေလျာကထ�တယ�ရနအတကသငေတာေသာေ�ကာငြဖစသညအဆ�ပါစ�စ�ေပါငး "စ�စ�ေပါငးဟငးချ�။ " ေနာကပ�ငးတငအလငးစ�စညးြခငးပ�စသညေရက�အရငးအြမစတစခ�အြဖစအသ�းြပ�ခသညအလကထရန��ငဟ�ကဒ��ဂျင��ငအခမေအာကစဂျငထ�တလ�တသည။ အချန�ကာလာသည��ငအမ�ေလထ�ြဖစလာခသည

Page 191: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 191/228

စာမျက��ာ ၂၃၇

ေအာကစဂျငသညသမ�ဒ�ရာထတငဓါတတ�းေသာသတ� �များက�မထ�တလ�တမ၊ပထမ ဦး ဆ�းေအာကဆဂျငထကလာသညက�ချနးေတ�ရနအနညအ��စများတင“ သေချး” အလ�ာ��သညphotosynthesizers ။ သက��အရာများသညေအ��းဗစအားခငြပ�သညေလထ�သစက�အသ�းချရနအဆငေြပသညကျေနာတ�ကတြဖညးြဖညးတ�းတကေြပာငးလရနသအြဖစအသက���။ ေအာကစဂျင photosynthesis ၏အြပညအဝြဖစစ�က�ဖ� �ဖ�း�ပး��ငေလထ�ေအာကဆဂျငြဖစလာခသည, ဆလေနာကဆ�းေတာေအာကစဂျငက�သ�း��ငခသညသ�ကားေမာလကျ�းကေနသသသာသာပ��ပးစမးအငက�ထ�တယ�ဖ�အလငးအလငးအားြဖငထ�တပယအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာ��င oxidative phosphorylation သ�း�ပး။

အပ�ငးအကျ�း

ပ��တနး��င lipids များ၏�ပ�ကြခငး��ငေပါငးစပအဆ�ပါ��ငအတ�ချတဆကဂလ�းက�စ catabolism ၏လမးေ�ကာငး။ ဂလ�းက�စ��ငဂလ�းက�စတ� ြဖစ�ကသညpentose ။ ဤေရ�ကား glycolysis စ�အတငး catabolized ေန�ကသည။ ပ��တနးမ�အမ�င��အကဆစများ��ငဆကသယပါpyruvate, acetyl CoA ��င citric acid သသရာ၏အစတအပ�ငးများမ�တဆငဂလ�းက�စ catabolism ။က�လကစထေရာေပါငးစပမ�သည acetyl အ�ပစ�များ��ငစတင�ပး triglycerides ၏အစတအပ�ငးများြဖစသညmitochondria တငထ�တလ�ပေသာ glycolysis ��င acetyl အ�ပစ�များမ� glycerol-3-phosphate မ�ြဖစသညpyruvate ကေန။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ��သ�ကားဓာတများအတကအဓကဆက�ယမ�မ�ာ ________ ြဖစသည။

က။ ဂလ�းက�စ -6- ေဖာစဖတခ။ fructose-1,6-bisphosphateဂ။ dihydroxyacetone ေဖာစဖတ။ phosphoenolpyruvate

က

Beta-oxidation သည ________ ြဖစသည။

က။ သ�ကား၏ပျကြပားခ။ သ�ကား၏ပရသတဂ။ ဖကတးအကစစများ၏ပျကြပား။ အမ�င��အကဆစကေနအမ�င��အ�ပစ�များ၏ဖယ��ားေရး

အခမတ� ြပနမ�

သငဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများမ�လကပငြဖ�နးတးသ�မဟ�တမ�လကပငေခ�တာအြဖစေဖာြပရနမ,အဘယေ�ကာင?

သ�တ�ကအရမးေခ�တာတယ။ အဆ�ပါအလ�ာ, အလယအလတ��ငထ�တက�နအ�ကားေ���ေစာငေ��ာကေနေသာအေသးစတည�� �ငးမ�တ� ြပနချကတားစးကငးတ�န ြပနမ�အတကလမးေ�ကာငးများ��ငလ�ပပါဇြဝဖစြခ�င�မ�မ�တတ။ တ ဦး တညးလမးေ�ကာငးအတကအလယအလတအြခားအတကြဖစေပ�ေစြခငးင�ါ, သ�တ�သညဆလများ၏လ�အပချကများက�ြဖညရနအရညတစလမးမ�အြခားတစခ�သ�ေြပာငးေ��� ��ငသည။

ဆယလ�လာအသက���၏စညးမျ�း

စာမျက��ာ ၂၃၈

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• တ� ြပနချကတားစးမ�ကထ�တလ�ပမ�က�မညသ�ထခ�ကမညက�ေဖာြပပါအလယအလတသ�မဟ�တလမးေ�ကာငးအတကထ�တက�န

Page 192: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 192/228

• အလကထရနများ၏သယယ�ပ�ေဆာငေရး��နးက�ထနးချ�ပေသာယ��ရားက�ခြခားသတမ�တပါအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမ�တဆင

မ�မ�တတပမာဏေပး��ငရနအတကဆယလ�လာအသက���ြခငးက�ထနးည�ေပးရမညATP ၏ပ�စအတကစမးအင။ ဆလက�လညးအလယအလတ၏နပါတ generate ရမညြဖစသညmacromolecules ၏ခ��ာေဗဒ��င catabolism များတငအသ�းြပ��ကသညြဒပေပါငးများ။ထနးချ�ပမ�မ��ပ, ဇဝြဖစစ�တ� ြပနမ�လျငြမနစာေနဆရပေနရလမမယေ�� �သ�� �ငေနာကြပနတ� ြပနမ� equilibrium တစြပညနယေရာက��ခသည။ အရငးအြမစများက�လ���၏မသငေလျာသ�းပါ။ ဆလတစခ�သည၎ငးတင��ေသာအများဆ�း ATP ပမာဏက�မလ�အပပါအချနတ�ငးလ�ပ��ငသည - တစခါတစရတငဆလများသည�ကားခအလယအလတအချ� �က�ေ��ာငရနလ�အပသညအမ�င��အကဆစ, ပ��တနး, glycogen, lipid ��င nucleic acid က�ထ�တလ�ပဘ�လမးေ�ကာငးမ�။အတ�ချ�ပေြပာရလ�ငဆလသည၎ငး၏ဇြဝဖစပျကမ�က�ထနးချ�ပရနလ�အပသည။

စညးမျ�းယ��ရားများ

ဆလအသက��ြခငး (cellular respiration) က�ထနးချ�ပရနယ��ရားအမျ�းမျ�းက�အသ�းြပ�သည။ ထနးချ�ပမ�အချ� �အမျ�းအစားမ�ာတည��ဂလ�းက�စဇြဝဖစစ�တစခ�စ။ ဂလ�းက�စ (glucose) က�ဆလသ� ၀ ငေရာကြခငးက� အသ�းြပ�၍ ထနးချ�ပ��ငသညဂလ�းက�စက�သယေဆာငေပးေသာ GLUT ပ��တနးများ ([link]) ။ အဆ�ပါ GLUT ပ��တနး၏ကြပားြခားနားေသာပ�စများသတသတမ�တမ�တတစ���းများ၏ဆလသ�ဂလ�းက�စ၏လမးေ�ကာငးက�ထနးချ�ပ။

GLUT4 သညဂလ�းက�စသယယ�ပ�ေဆာငေရးြဖစသည။ ြဖစပျကေသာြဖစရပများ၏အဆငျ�ဆငျ�အငဆ�လငအေပ�သ�ပလာစမာအေြမ�းပါး��တစ ဦး receptor မ� binding GLUT4- ပါဝငသည

စာမျက��ာ ၂၃၉

ဂလ�းက�စသ�သယေဆာင��ငသညသ�မ�သာပလာစမာအေြမ�းပါး��ငေပါငးစပရနအမ�နများ

Page 193: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 193/228

ဆလ။

အချ� �ေသာတ�န ြပနမ�များက�မတ�ညေသာအငဇ�ငး ၂ ခ���ြခငးြဖငထနးချ�ပ��ငသညတစ ဦး ေြပာငးြပနတ� ြပနမ�၏လမး�န။ အငဇ�ငးတစခ�တညးြဖငသာဓာတက�ညေသာဓာတြပ�မ�များသညသား��ငသညequilibrium, တ� ြပနမ�ရပတန ။ ဆ�ျ�က�ငျလ�င��စခ�ကြပားြခားနားေသာအငဇ�ငးေတ (တစ ဦး ချငးစအတကတကျတေပးထားေသာ ဦး တညချကသညေြပာငးြပနတ� ြပနမ�တစခ�အတကလ�အပေသာ��နးက�ထနးချ�ပရနအခငအလမးြဖစသညတ� ြပနမ�တ�း, ��င equilibrium ေရာက��မေပးပါ။

လမးေ�ကာငးတစခ�စတငအထ�းသြဖငအငဇ�ငးဓာတက�ပစ�ညးအြဖစပါ ၀ ငသညအငဇ�ငးများစာ��သည၏ပထမ ဦး ဆ�းကျ�းလနတ� ြပနမ�တစခ�ေမာလကျ�း၏ပ�းတပါကထနးချ�ပထားလမးေ�ကာငး - ေန�ကသညပ��တနးအေပ� allosteric site က�။ အများဆ�းဒစမးရညအတကအသ�းြပ�ေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညေဘ ATP, ADP, AMP, NAD + ��င NADH ။ ဤေရ�ကားအား�ပ�ငမ�, allosteric effectors, mayေရပနးစားေနေသာအေြခအေနများေပ� မ�တည၍ အငဇ�ငးလ�ပေဆာငမ�က�တ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလ�ာချပါ။ အဆ�ပါ allostericeffector သညအငဇ�ငး၏ steric ဖ�စညးပ�က�ေြပာငးလေစ�ပးများေသာအားြဖင၏ဖ�စညးပ�က�ထခ�ကသညActive site ဤေြပာငးလမ�သညပ��တငး (အငဇ�ငး) ဖ�စညးပ�က�ေြပာငးလေစ��ငသည၎ငး၏��နးက�တ�းြမ�ငြခငးသ�မဟ�တေလ�ာချြခငး၏အကျ�းသကေရာကမ���ငအတ�၎ငး၏အလ�ာအတက၎ငး၏ဆ�ေဖ�ေလျာနညးေစသညတ� ြပနမ�။ အငဇ�ငးက�ရနပ�းတအချကြပ။ ဤသည binding တ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလျာနညးေစ��ငသညတ� ြပနချကများက�အငဇ�ငးရလ�ပ��ားမ�။ ဤတ� ြပနချကအမျ�းအစားသညေနသမ�ကာလပတလ�းထေရာကမ���သညဒါေ�ကာငထခ�ကဓာတ�အငဇ�ငးတြဖစပါတယ။ �ပးတာန၏စ�စ�ေပါငးအာ��စ�းစ�ကမ�ဓာတ�ေဗဒေလျာနညးသားသည၊ ၎ငးသညပ��တနး��ငကာသား�ပးထနးချ�ပမ�ေလျာကျသားသည။

catabolic လမးေ�ကာငးများ၏ထနးချ�ပမ�

ပ��တငးများ၊ အလကထရနသယေဆာငသ�များ��ငဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစအကစစ (glycolysis) တငအခနးကဏ play မ�ပါဝငေသာပန များသသရာ��ငအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက non- ေနာကြပနဆ�တတ� ြပနမ� catalyze ေလ။ အြခားစကားလ�းများ၊ အကယ၍ ကန ဦး တ� ြပနမ�ြဖစပျကပါကထ�လမးေ�ကာငးသညဆကလကလ�ပေဆာငရနကတကဝတြပ�ထားသညကျန��ေနေသးေသာတ� ြပနမ�။ အထ�းသြဖငအငဇ�ငးများလ�ပေဆာငမ�တစခ�လ�တသညြဖစေစ၊ဆလ၏စမးအငလ�အပချက (ATP, ADP ��င AMP အဆငများကထငဟပသည) ။

စာမျက��ာ ၂၄၀

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ

ဂလ�ကက�း လ�ငးစ ဆစ ( glycolysis) ၏ထနးချ�ပမ�သည hexokinase လမးေ�ကာငး��ပထမဆ�းအငဇ�ငးြဖငစတငသည။) ။ဒအငဇ�ငးသညြဒပေပါငးများက�ြပငဆငရနက�ညေပးေသာဂလ�းက�စ၏ phosphorylation က�ဓာတက�ေပးသညေနာကပ�ငးေြခလ�မးအတက cleavage သည။ ေမာလကျ�းတငအပျကသေဘာေဆာငေသာေဖာစဖတ��ေနြခငးထ�အြပငသ�ကားဓာတဆလမ�ထကခာြခငးမ�ကာကယေပးသည။ hexokinase က�တားစးေသာအခါဂလ�းက�စပျ� � �သညဆလထက��ငတစ���းအတကအသက���လမးေ�ကာငးလမးေ�ကာငးများအတကအလ�ာြဖစလာသညမဟ�တ။ Thehexokinase တ� ြပနမ�၏ထ�တက�နသညဂလ�းက�စ -6-ေဖာစဖတြဖစ�ပးေနာကပ�ငးတငစ�ေဆာငးမသညအငဇ�ငး, phosphofructokinase, inhibited ြဖစပါတယ။

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) လမးေ�ကာငးသညအဓကအားြဖငသ�းေသာအဓကအငဇ�ငးအဆင (၁၊ ၂၊ ၇) တငစညးမျ�းသတမ�တထားသည��နြပ။ သတထားရမ�ာကပထမအဆင��စခ�ဟာအေစာပ�ငးလမးခရးမ�ာြဖစ�ပး၊၏ Hydrolysis ပါဝငATP ။

Page 194: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 194/228

Phosphofructokinase သည glycolysis က�ထနးချ�ပေသာအဓကအငဇ�ငးြဖစသည။ ြမငမားေသာ ATP, citrate,သ�မဟ�တနမကျေသာအကစစဓာတတ�းေသာ pH သညအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ေလျာကျေစသည။ citrate တစခ�တ�း

စာမျက��ာ ၂၄၁

အာ��စ�းစ�ကမ�ေ�ကာင citric အကဆစသသရာအတကပတဆ� ြခငး၏ြဖစပား��ငသည။ ၎ငး၏��ငအတ�ကေစာေဖာကြခငးလကတစအကစစကသ�ေသာေအာဂနစအကဆစများထ�တလ�ပမ�သညများေသာအားြဖင a ထတငအကဆစဓာတပ�မ�များြပားလာြခငးက�ြဖစေပ�ေစသညဆလ; သ�ေသာကေစာေဖာကြခငး၏ထ�တက�နများသညပ�မ�နအားြဖငဆလများ၌စ�ပ�ြခငးမ��ပါ။

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�၏ေနာကဆ�းအဆငမ�ာ pyruvate kinase ြဖငဓာတက�ပစ�ညးြဖစသည။ pyruvate ထ�တလ�ပ��ငသညcatabolized သ�မဟ�တအမ�င��အကဆစ alanine သ�က�းေြပာငးခရဖ�ဆကလကေဆာငရက။ ေနာကတဖနစမးအငသညဆ�ပါကလ�အပေသာ��င alanine လ�ေလာကေသာေထာကပေရး၌တည��၏, အငဇ�ငးတားစးေနသည။ အငဇ�ငး၏လ�ပေဆာငမ�သညfructose-1,6-bisphosphate အဆငဆငတ�းြမ�ငသညအခါတ�းြမ�ငခသည။ (fructose-1,6- သတရပါ။bisphosphate သည glycolysis ၏ပထမတစဝကတငအလယအလတြဖစသည။ ) pyruvate ၏စညးမျ�းkinase တင phosphorylation ပါဝငြခငးက� kinase (pyruvate kinase kinase) ကရ��ေစသည။တက�ကစာအငဇ�ငး။ ေဖာစဖတြဖငဓာတြပ�ြခငးသညြပနလညအသကဝငေစသည။ Pyruvate kinase လညးြဖစပါတယATP (အ��တလက�ဏာ allosteric အကျ�းသကေရာကမ�) ကစညးမျ�းသတမ�တထားသည။

စမးအငပ�မ�လ�အပလ�င pyruvate သညအကစေတး CoA အြဖစေြပာငးလသားသညpyruvate dehydrogenase ၏။ အကယ၍ acetyl အ�ပစ�များ (သ�) NADH များစ�ြပ�ေနပါကလ�အပမ�နညးပါသညတ� ြပနမ���င� �နးေလျာကျသည။ Pyruvate dehydrogenase က�လညးထနးည�သညphosphorylation: kinase သညမလ�ပမ��ားအငဇ�ငးတစခ���င phosphatase အြဖစဖ�စညးရန၎ငးက� phosphorylates၎ငးက�ြပနလညအသကဝငေစသည။ အဆ�ပါ kinase ��င phosphatase က�လညးထနးည�ေန�ကသည။

Citric အကဆစ Cycle

citric အကဆစသသရာက�ြဖစေပ�ေစေသာတ� ြပနမ�များက�ဓာတက�ပစ�ညး��ေသာအငဇ�ငးများမ�တဆငထနးချ�ပသညNADH ၏ပထမဆ�းေမာလကျ�း��စခ� ([link]) ။ ဤအငဇ�ငးများသည isocitrate dehydrogenase ��င α -ketoglutarate dehydrogenase ။ လ�ေလာကေသာ ATP ��င NADH အဆငများရ��ပါက��နးထားများဤအတ� ြပနမ�ေလျာနညးသားသည။ ATP ပ�မ�လ�အပပါက ADP အဆငြမငလာြခငးက�ထငဟပသကသ� ၊��နးတ�း။ α -Ketoglutarate dehydrogenase သည succinyl ၏အဆငဆငများေ�ကာငလညးအကျ�းသကေရာကမ���သညCoA- သသရာ - ြဖစေပ�ေစလ�ပ��ားမ�အတကေနာကဆကတအလယအလတ။ တစ ဦး ကကျဆငးြခငးဤပ�င��လမးေ�ကာငး၏လညပတမ���နးသညတ�းြမ�ငသကသ�ဆ�းကျ�းမဟ�တပါအဆ�ပါ α -ketoglutarate ၏ citric အကဆစသသရာကအသ�းြပ�မရ အဆငဆင များအတကဆလကအသ�းြပ���ငပါတယအမ�င��အကဆစ (အချ�မ�န ) ေပါငးစပ။

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက

တ� ြပနချကတားစးြခငးြဖငအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏သးြခားအငဇ�ငးများသညထခ�ကမ�မ��ပါလမးေ�ကာငးမ�တဆငအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရး��နးသည ADP ��င ATP အဆငများေ�ကာငြဖစသည။ဆလတစခ�မ� ATP သ�းစမ�က�ပ�မ�ေသာ ADP တညေဆာကမ�တစခ�က��နြပသည။ ATP အသ�းြပ�မ�အြဖစေလျာနညး, ADP ၏အာ��စ�းစ�ကမ�ေလျာနညးသားသည��ငယခ�, ATP ဆလထမ�ာတညေဆာကလာတယ။ဤေြပာငးလမ�သည ADP ၏ ATP ��ငသကဆ�ငေသာအာ��စ�းစ�ကမ�ကဆလက�ေ��းေကးေစသညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Page 195: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 195/228

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက��င ATP ေပါငးစပမ�၏ကာတနးကား�ကည��ရန ဤ site က�သားပါ ။

စာမျက��ာ ၂၄၂

ဆယလ�လာအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာတ� ြပနမ�ထနးချ�ပမ�အကျ�းချ�ပက��ကညပါ [link]။

ဆယလ�လာအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာတ� ြပနချကထနးချ�ပမ�အ��စချ�ပ

လမးေ�ကာငး အငဇ�ငးထခ�ကမ� effector ၏ြမငမားေသာအဆငဆငအေပ�အကျ�းသကေရာကမ�လမးေ�ကာငးလ�ပ��ားမ�

glycolysis hexokinase ဂလ�းက�စ -6- ေဖာစဖတ ေလ�ာချ

phosphofructokinaseစမးအငနမအားသငး (ATP, AMP),fructose- မ�တစဆင fructose-6-phosphate-2,6-bisphosphate

တ�းြမ�ငလာသည

စမးအငြမငအားသငး (ATP, AMP),citrate, အကဆစေသာ pH ေလ�ာချ

pyruvate kinase fructose-1,6-bisphosphate တ�းြမ�ငလာသညစမးအငြမငအားသငး (ATP, AMP),alanine ေလ�ာချ

acetyl မ� pyruvateCoA ေြပာငးလြခငး

pyruvatedehydrogenase ADP, pyruvate တ�းြမ�ငလာသည

acetyl CoA, ATP, NADH ေလ�ာချ

citric အကဆစသသရာisocitratedehydrogenase ADP တ�းြမ�ငလာသည

ATP, NADH ေလ�ာချα -ketoglutaratedehydrogenase ကယလစယမအ�ငးယနး, ADP တ�းြမ�ငလာသည

ATP, NADH, succinyl CoA ေလ�ာချအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက

ADP တ�းြမ�ငလာသည

ATP ေလ�ာချ

အပ�ငးအကျ�း

ဆယလ�လာအသက���ြခငးက�နညးလမးအမျ�းမျ�းြဖငထနးချ�ပသည။ ဂလ�းက�စက�ဆလတစခ�ထသ� ၀ ငေရာကြခငးြဖစသညဆလအေြမ�းပါးမ�တဆငဂလ�းက�စ passage က�ညေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးပ��တနးများကထနးချ�ပထားသည။ အများစ�မ�ာအဆ�ပါအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာြဖစစ�များ၏ထနးချ�ပမ�၏တကျေသာ၏ထနးချ�ပမ�မ�တဆငြပညစ�သညလမးေ�ကာငးထမ�ာအငဇ�ငးေတ။ ၎ငးသညအပျကသေဘာေဆာငေသာတ�န ြပနမ�အမျ�းအစားတစခ�ြဖစ�ပးအငဇ�ငးများက�ပတထားသည။ Theအငဇ�ငးများသညရ����ငသည nucleosides ATP, ADP, AMP ၏အဆငများက�အများဆ�းတ� ြပနေလ��သည။NAD + ��င FAD ။ လမးေ�ကာငး၏အြခားအလယအလတများသညလညးအချ� � ��အငဇ�ငးများက�ပါအကျ�းသကေရာကသညစနစများ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ADP ၏ြမငမားေသာအကျ�းသကေရာကမ�မ�ာ ________ ြဖစသည။

က။ အငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�တ�းြမ�ငခ။ အငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ေလ�ာချဂ။ အငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�အေပ�အကျ�းသကေရာကမ�မ��ပါ။ လမးေ�ကာငးေ��းေကး

စာမျက��ာ ၂၄၃

က

Page 196: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 196/228

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�က�မညသညအငဇ�ငးသညထနးချ�ပမ�အများဆ�းြပ�လ�ပသနညး။က။ hexokinaseခ။ phosphofructokinaseဂ။ ဂလ�းက�စ -6-phosphatase။ aldolase

အခမတ� ြပနမ�

ဘယလ� citric အကဆစသသရာကေန citrate glycolysis အေပ�အကျ�းသကေရာကသနညး?

တ� ြပနချကက�စညးမျ�းအားြဖင citrate သည phosphofructokinase က�တားဆး��ငသည။

အဘယေ�ကာငအ��တလက�ဏာတ� ြပနချကယ��ရားများအြပ�သေဘာတ� ြပနချကထကပ��ပးဘ�ြဖစလမမယသက��ဆလများတငယ��ရားများ?

အဆ�းြမငတ� ြပနမ�ယ��ရားသညလ�ပငနးစ�တစခ�က�အမ�နတကယထနးချ�ပသည။ အြပ�သေဘာေသာလညးကပတထား��ငပါတယတ� ြပနမ�သညလ�ပငနးစ�က�အ��နြမ�င ◌၍ ဆလအား၎ငးက�မထနးချ�ပ��ငပါ။ အပျကသေဘာေဆာငေသာတ� ြပနချကသဘာဝကျကျ homeostasis က�ထနးသမးထား�ပးအြပ�သေဘာေဆာငေသာတ� ြပနချကများကစနစအားေဝးကာသားေစသညညမ�ြခငး။

ေဝါဟာရ

GLUT ပ��တနးဂလ�းက�စပ�ေဆာငေသာအေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနး

ေအာကစဂျငမပါဘ metabolism က�ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ေအာကဆဂျငမေချဆယလ�လာအသက���ြခငး၏အေြခခကာြခားချကက�ေဆးေ�းပါ��ငကေစာေဖာကြခငး

• တရစ�ာနဆလများ��င၎ငးတငအလယတက�ေတ� ����ငေသာအချ�ေဖာကြခငးအမျ�းအစားက�ေဖာြပပါေ�ကာငးကေစာေဖာကြခငးအစပျ�းေ�ကာငးအေြခအေနများ

ေအ��းဗစအသက���ရာတငေနာကဆ�းအလကထရနလကခသ�သညေအာကဆဂျငေမာလကျ�းအ� ၂ ြဖစသည။ အကယ၍ေအ��းဗစအသက���ြခငးြဖစလ�င ATP က�ြမငမားေသာစမးအငြဖငထ�တလ�ပလမမည။NADH သ�မဟ�တ FADH 2 မ� စမးအငအလကထရန များအားအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသ�သယေဆာငသည။ အကယ၍ေအ��းဗစအသက���မ�မြဖစေပ�ပါ၊ NADH က�ြပနလညအသ�းြပ�ရန NAD + က�ြပနလည အသကသငးရနလ�အပသညဆကလက glycolytic လမးေ�ကာငးတစခ�အလကထရနေလယာ�တငသေဘ�ာအြဖစ။ ဒါဘယလ�လ�ပသလ။အချ� �ေသာသက��စနစများသညေအာဂနစေမာလကျ�းက�ေနာကဆ�းအလကထရနလကခသည။NADH မ� NAD + က�ြပနလညထ�ေထာငရနေအာဂနစေမာလကျ�းက�အသ�းြပ�ေသာလ�ပငနးစ� များသညစ�ေပါငးအချ�ေပါကအြဖစရည��နးသည။ ဆန ကျငဘကအေနြဖင၊ အချ��ေသာသက��စနစများသည၎ငးက�သ�းသညေနာကဆ�းအလကထရနလကခအြဖစေအာဂနစေမာလကျ�း။ ဒနညးလမး��စခ�လ�းက�ေမေဆးေမေဆးလ�ေခ�တယ

စာမျက��ာ ၂၄၄

သက��များမ��ြခငးအတက၎ငးတ�၏အသ�းြပ�မ�အတကစမးအငက�ေြပာငးလသညဆယလ�လာအသက���ေအာကစဂျင။

ေအာကဆဂျငမေချဆယလ�လာအသက�� ြခငး

အချ��ေသာဗကတးရးယားများ��င Archaea အပါအ ၀ ငအချ� �ေသာ prokaryote များသည a ခ��ဘက�အသ�းြပ�သညအသက���။ ဥပမာအားြဖင Archaea အ�ပစ�သည methanogens ဟ�ေခ�ေသာကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒက�ေလျာနညးေစသညNADH ဓာတတ�းရနမသနး။ ၎ငးအဏ�ဇဝသက��များက�ေြမဆလ�ာ��ငအစာေြခလမးေ�ကာငးများ၌ေတ�ရသညထ�ကသ�ေသာ�ား��ငသ�းကသ�ေမးြမ�ေရး၏။ အလားတ�စာ၊ sulfate ေလ�ာချေစေသာဘကတးရးယား��င Archaea အများစ�ေအာကဆဂျငမေချေနေသာ ( [link]မ�, NAD + မ� regener ရနဟ�ကဒ��ဂျငဆာလဖ�ကမ� sulfate ေလ�ာချNADH ။

ဤကမး��းတနးေရတငေတ�ရေသာအစမးေရာငအေရာငသညဟ�ကဒ��ဂျငဆာလဖ�ကမ�ေပါကကြခငးမ�ြဖစသည။ဘကတးရးယားထ�တလ�ပ။ ဤေရ�ကားေအာကဆဂျငမေချ, ဆာလဖတ - ေလ�ာချဘကတးရးယားအြဖစဟ�ကဒ��ဂျငဆာလဖ�ကဓာတေင�ထ�တလ�တေပးပါသ�တ�ေရထမ�ာေရည��ပ�က။ (ခရကဒစ - NASA / Jeff Schmaltz မ�ြပ�ြပငြခငး၊NASA ၏ GSFC၊ ြမင��ငေသာကမ�ာေြမပ�ထ�တေပးသည MODIS Land Rapid Response Team

Page 197: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 197/228

ပ�များ)သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေအာကဆဂျင မ ေချ��ေသာဆယလ�လာအသက���ြခငးက�လ�ပ��ားမ�အတက�ကည��ရန ဒ site က�သားပါ ။

Lactic Acid ကေစာေဖာကြခငး

စာမျက��ာ ၂၄၅

သတ� ဝါများ��ငဒနချ�ကသ�ေသာအချ� �ေသာဘကတးရးယားများကအသ�းြပ�သညအချ�ေဖာကြခငးသညနညးပါသညအကဆစကေစာေဖာကြခငး ( [link]) ။ ဤအချ�ေဖာကြခငးအမျ�းအစားက�ပ�မ�နအားြဖင��တ�ကသတ� ဝါအနေရာငတငအသ�းြပ�သညေသးဆလများ��ငအ��း�ကကသားများတငေအ��းဗစက�ခငြပ�ရနေအာကစဂျငလ�ေလာကမ�မ��ပါဆကလကအသက���ြခငး (ဆ�လ�သညမ�ာပငပနး�မးနယသညအထ�ကကသားများ) ြဖစသည။ �ကကသားများတငလကတစအကစစစ�ေဆာငးြခငးက�ေသးလညပတမ�အားြဖငဖယ��ားပစရမည��င��တ�ကသတ� ဝါအသညးမ�ေဆာငခေလ၏ေနာကထပဇြဝဖစသည။ လကတစအကဆစကေစာေဖာကြခငး၏ဓာတ�ဓာတြပ�မ�များမ�ာေအာကပါအတ�ငးြဖစသည။

Pyruvic acid + NADH act လကတစအကစစ + NAD +

ဤတ� ြပနမ�တငအသ�းြပ�ေသာအငဇ�ငးသည lactate dehydrogenase (LDH) ြဖစသည။ တ� ြပနမ�ဆကလက��ငပါတယတစခ�ခ�က� ဦး တညချကအတက, ဒါေပမယဘယဘကမ�ညာဘကတ� ြပနမ�အကဆစအေြခအေနများအားြဖင inhibited ြဖစပါတယ။ ထ�သ�ေသာတစချနက Lactic acid စ�ေဆာငးြခငးသည�ကကသားများေတာငတငးြခငး၊ပ��ပးမ�ကာေသးမကသ�ေတသနကဒယ�ဆချကအြငငးပားေပမယ။ �ပးတာန lactic acid က��ကကသားများမ�ဖယထ�တ�ပးအသညးသ�ပျ� � �သားလ�င၎ငးက� pyruvic acid အြဖစေြပာငးလ��ငသည��ငေနာကထပစမးအငများအတက catabolized ။

အ��ပညာဆကသယမ�Lactic acid အချ�ေပါကြခငးသည�ကကသားဆလများြပတလပသားသည

Page 198: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 198/228

ေအာကစဂျင။

Tremetol, အြဖ�ေရာငေ�မအြမစအပင၌ေတ�ေသာဇဝြဖစစ�အဆပ, ၏ဇြဝဖစကာကယေပးသည��တ�က။ �ားများသညဤအပငက�စားေသာအခါ၎ငးတ�သညသ�တ�ထ�တလ�ပေသာ��တငအာ��စ�ကသည။ လ�သား��ေနမေကာငးြဖစလာစားသ�း�ကသည။ အနြခငး, ဝမးဗ�ကပါဝငေသာဤေရာဂါ၏ေရာဂါလက�ဏာများေလကျငခနးလ�ပ�ပးေနာကနာကျငမ���ငတ�နခါမ�သညပ�မ�ဆ�းရားလာသည။ မငးဘာလ�ဒလ�ထငတာလ။

အရကကေစာေဖာကြခငး

ေနာကထပအက�မးတဝငအချ�ေပါကြခငးလ�ပငနးစ�သညအရကအချ�ေဖာကြခငး ( [link] ) အသေနာထ�တလ�ပေသာ,အရက။ အရကကေစာေဖာကြခငး၏ပထမဦးဆ�းဓာတ�တ� ြပနမ�ေအာကပါအချကများက� (CO ြဖစတယ 2 မဒ�တယတ� ြပနမ�တငပါဝငရန)

Pyruvic acid → CO 2 + acetaldehyde + NADH →အသေနာ + NAD +

စာမျက��ာ ၂၄၆

ပထမဆ�းတ� ြပနမ�မ�ာ cytoplasmic enzyme pyruvate decarboxylase၊thiamine pyrophosphate ၏ coenzyme (TPP, ဗတာမင B 1 မ�ဆငးသကလာ �ပးလညးေခ�)သယ�) ။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�က�ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�အြဖစကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�က� pyruvic acid မ�ဖယထ�တသည။ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတဆ�း�� းမ�သညေမာလကျ�း၏အရယအစားက�ကာဗနတစခ�ြဖငေလျာကျေစသညacetaldehyde ။ ဒ�တယဓာတြပ�ြခငးသည NADH က�ေအာကဆဂျငြဖစေစရနအရက dehydrogenase မ�ဓာတက�ပစ�ညးအြဖစအသ�းြပ�သညNAD + ��င acetanol မ� acetaldehyde က�ေလ�ာချ။ တေဆးြဖင pyruvic acid က�ကေစာေဖာကြခငးအရကယမကာတငေတ�ရေသာအသေနာက�ထ�တလ�ပေပးသည။ တေဆး၏အသေနာသညးခစတကြပားြခားနားသည,တေဆးအမျ�းအစား��ငပတဝနးကျငအေပ� မ�တည၍ ၅ ရာခ�င��နးမ� ၂၁ ရာခ�င��နးအထ��သညအေြခအေနများ။

စပျစသးေဖျာရညက�စပျစရည အြဖစက ေစာေဖာကြခငး ြဖငေဘးထကပစ�ညးအြဖစ CO 2 ထ�တလ�ပသည ။ ကေစာေဖာကြခငးတငကားများ��သညထ�တလ�ပေသာကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�ထ�တလ�တသညတငကားများအတငး��ဖအားသညြဖစ��ငသည

ြဖန ချခသည။

အြခားအချ�ေပါကအမျ�းအစားများ

အြခားကေစာေဖာကြခငးနညးလမးများသညဘကတးရးယားတငြဖစပားသည။ များစာေသာ Prokaryote များသည an ေအာကဆဂျငမေချ။ဆ�လ�သညမ�ာ၎ငးတ�သညေအ��းဘစအသက���ြခငး��ငအချ�ေပါကြခငးအ�ကားေြပာငးလ��ငသညေအာကစဂျငရ��မ�။ Clostridia ကသ�ေသာအချ� � prokaryotes များသညမလ�အပေသာေအာကဆဂျငမေချ။ေမာလကျ�းေအာကစဂျငမ��ေသာေနရာတငတာဝန��သညေအာကဆဂျငမေချသညသက��များ��ငသန�ကးထားလာသည။ ေအာကစဂျငသညအဆပတစခ�ြဖစဒအဏ�ဇဝသက��ေတနထေတ� မ�မ�ာသ�တ�က�သတပစ ဒါဟာအားလ�းပ�စများက�သတြပ�သငပါတယlactic acid ကေစာေဖာကြခငး မ�လ၍ အချ�ေဖာကြခငးသညဓာတေင�ထ�တလ�ပသည။ အထ�းအမျ�းအစားများထ�တလ�ပမ�ဓာတေင�၏အခနးကဏ plays မ�ပါဝငေသာတကျေသာဘ�ဟ�ကဒရတများ၏ကေစာေဖာကြခငး၏��နြပချကအေနြဖငအသ�းြပ�သညဘကတးရးယားများ၏ဓာတခခနးမ�တပ�တင၌တည၏။ ကေစာေဖာကြခငးနညးအမျ�းမျ�းက�အသ�းြပ�သညဂလ�ကက�းလ�ငးစ ဆစ (glycolysis) တငဆth◌�မအဆငအတက NAD + က� လ�ေလာကစာေထာကပေပး��ငရနသက��များသည ။ဤလမးေ�ကာငးများမ��ပါကထ�အဆငသညမြဖစ��ငပါ။ ATP မ�မညသည ATP မ�ေကာကယ�မညမဟ�တပါဂလ�းက�စ၏ပျကြပား။

Page 199: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 199/228

အပ�ငးအကျ�းအကယ၍ NADH သညေအ��းဗစအသက���ြခငးြဖငဓာတတ�း��ငြခငးမ��ပါကအြခားအလကထရနလကခမ�က�အသ�းြပ�သည။သက��အများစ�သည NAD + က�ြပနလညထ�ေထာငရနအတကကေစာေဖာကြခငးပ�စအချ� �က�အသ�းြပ�လမမည ။

စာမျက��ာ ၂၄၇

glycolysis ၏ဆကလကေသချာ။ အချ�ေပါက အတက NAD + ၏သစများအစားထ�းစ�ကပျ�း မဟ�တပါဘ�းATP ထ�တလ�ပမ���ငအတ�လ�ကပါသား; ထ�ေ�ကာင NADH ၏အသ�းြပ�မ�သည ATP တစခ� အသ�းြပ�၍ ထ�တလ�ပ��ငသညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကအသ�းချမထားပါ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] အြဖ�ေရာငေ�မအြမစအပငတငေတ�ရေသာဇဝြဖစစ�အဆပ Tremetol က၎ငးအားတားဆးသည��၏ဇြဝဖစ။ �ားများသညဤအပငက�စားေသာအခါ၎ငးတ�သညသ�တ�ထ�တလ�ပေသာ��တငအာ��စ�ကသည။��က�စားတလ�ေတဟာဖျားနာလာတယ။ ပါဝငသညေသာဤေရာဂါ၏ေရာဂါလက�ဏာများေအာအနြခငး၊ ဝမးဗ�ကနာကျငမ���ငတ�နခါြခငးသညေလကျငခနးလ�ပ�ပးေနာကပ�မ�ဆ�းရားလာသည။ မငးဘာလ�ဒက�ထငတာလဒကစ�ကလား

[link] ေရာဂါသည Lactate စ�ေဆာငးြခငးေ�ကာငြဖစသည။ Lactate level သညေလကျငခနးလ�ပ�ပးေနာကတငတကသညေရာဂါလက�ဏာေတပ�ဆ�းလာတယ။ ��အနာေရာဂါသညယေနေခတတင��ားပါးေသာလညးယ���ကတကစအေနာကပ�ငးယ���ကတကတင��ခသညအေစာပ�ငး 1800 ခ���စြပညနယများ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

တရစ�ာနအ��း�ကကသားများတငေအာကပါကေစာေဖာကြခငးနညးလမးများအနကမညသညနညး။

က။ လကတစအကစစကေစာေဖာကြခငးခ။ အရကကေစာေဖာကြခငးဂ။ ေရာေ��ာအကဆစကေစာေဖာကြခငး။ propionic ကေစာေဖာကြခငး

က

အခမတ� ြပနမ�

ကေစာေဖာကြခငး��ငခ��ာက�ယေအာကဆဂျငမေချအသက���ြခငးတ�၏အဓကြခားနားချကကားအဘယနညး။

ကေစာေဖာကြခငးသည glycolysis က�သာအသ�းြပ�သည။ ေအာကဆဂျငမေချအသက���ြခငး (cellular) ၏အစတအပ�ငး (၃) ခ�လ�းက�သ�းသညcitric အကဆစသသရာ��ငအလကထရနကသ�ေသာ mitochondria ��အစတအပ�ငးများအပါအဝငအသက���ြခငးသယယ�ပ�ေဆာငေရး၊ ၎ငးသညေအာကစဂျငဓာတေင�အစားအြခားေနာကဆ�းအလကထရနလကခမ�က�အသ�းြပ�သည။

ေဝါဟာရ

ေအာကဆဂျငမေချဆယလ�လာအသက��ြခငးသက��များ၏မ��ြခငးအတက၎ငးတ�၏အသ�းြပ�မ�အတကစမးအငက�ေြပာငးလသညအတကြဖစစ�က�ေအာကစဂျင

ကေစာေဖာကြခငးတစ ဦး ေအာဂနစသ�မဟ�တေအာဂနစြဒပေပါငးများ��ငအတ� NAD + regenerating ၏ြဖစစ�က�ေနာကဆ�းအလကထရနလကခသ�အြဖစအမ�ေဆာငြခငးသညမ��ြခငး၌ြဖစေပ�သည၊ ထမ�ာေတ� ����ငပါသညေအာကစဂျငမ��ြခငး

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-response "title =" Free Response "သ�ငယချငးတစေယာကနခေနတာလား

စာမျက��ာ ၂၄၈

လ�အ�ပ ထ�သ� ြဖစပါကသငဝ�ငးရထားသညအခါတစစ�တစ ဦး က���ာေဖြခငး၏စနေခ�မ�က�သငသသည

Page 200: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 200/228

ေထာင��ငချေသာအြခားလ�များ။ သင��ငသငသ�ငယချငးတငဆလဖ�နး��ပါကသင၏��ာေဖေတ� ��ရနအခငအလမး��သညတစ ဦး ချငးစကတြခားေကာငးေသာြဖစ�ကသည။ ဆလဖ�နးတစလ�း၏မကေဆချများေပးပ� ြခငး��ငလကခြခငးသည၎ငးက�အေကာငးဆ�းြဖစသညဆကသယေရးကရယာ။ (ခရကဒစ - ဗငးဆင� �ငဘလာတ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

ထ�တလ�ပမ�များ)

သင��ငသငပတ ၀ နးကျင��လ�များကမစမးေဆာင��ငပါကမညသ�ေသာဘဝမျ�းြဖစလာမညက�ြမငေယာင�ကညပါဆကသယသည သင၏ဆ��က�အြခားသ�များအားေဖာြပ��ငမညမဟ�တသလ�သငလညးလညးေြပာဆ���ငမညမဟ�တပါသင၏ပတ ၀ နးကျင��င ပတသက၍ ပ�မ�သ��ရနေမးခနးများသငေမးသည။ လ�မ�ေရးအဖ�အစညးြဖစပါတယထ�လ�အဖ�အစညးပါ ၀ ငေသာလ�ပ�ဂ��လတစ ဦး ချငးအ�ကားဆကသယမ�အေပ�မ�တညသညဆကသယေရးမ��ဘ, လ�အဖ�အစညး�ပ�လလမမယ။

လ�များ��ငအတ�ဆလတစခ�ချငးစသည ၄ ငးတ�� �ငအြပနအလ�နဆကသယ��ငရနအတကအလနအေရး�ကးသညပတဝနးကျင။ ဆလတစခ�တငသ�ဟာသ��ကးထားေနသလားသ�မဟ�တတစလ�းပငြဖစေစဤအချကမ�ာမ�နကနသညပ��ကးတသက��ဖ�စညးေသာဆလများစာ။ စနစတကျြပငပတ� ြပန��ငရနအတကလ��ေဆာမ�, ဆလတတ��ငသမ���ပေထးေသာဆကသယေရးယ��ရားများတထငခ�ကသညသတငးစကားတစခ�လကခရ���ပးသတငးအချကအလကများက�ပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ လ�ေြပာငးပါမကေဆချက�တ� ြပနတ� ြပနဆလအတငးအေြပာငးအလများက�ထ�တလ�ပရန။

multicellular organisms မ�ာဆလေတဟာဓာတ�သတငးစကားေတက�အဆကမြပတေပးပ� �ပးလကခတယေဝးလေသာက�ယတငးအဂ� ါ, တစ���းများ��ငဆလများ၏လ�ပရပများက��သဒနတ။ ေပးပ�� �ငစမး

စာမျက��ာ ၂၄၉

မကေဆချများလျငြမနစာ��ငအကျ�း��စာဆလေတသ�တ�ရည�� �ငးည�� �ငးရန��ငည�လ�ပေဆာငချကများက�။

ပ��ကးတသက��ေတအတကဆယလ�လာဆကသယေရးအတကလ�အပချကကသသာထင��ားေပမယပငဆလတစခ�တညးေသာသက��များသညတစ ဦး ��ငတစ ဦး ဆကသယ�ကသည။ တေဆးဆလတစခ�ချငးစက�အချကြပမတလ�ကက�ညရနအြခား။ ဘကတးရးယားအချ� � ပ�စများသည၎ငးတ�၏လ�ပေဆာငမ�များက�ည�� �ငးေဆာငရကသညbiofilms ဟ�ေခ�ေသာ�ကးမားေသာ��ပေထးေသာေနရာများသ�ဖ�စညးရနသ�မဟ�တ toxins ထ�တလ�ပမ�က�စ�စညးရနယ���ပ�ငသက��ဖယ��ားပါ။ ဆလများ၏စမးရညဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပမ�သညဆလတစခ�တညးမ� အစြပ�၍ ဆငကြဖစစ�အတကမ��မြဖစလ�အပသညmulticellular သက��။ ဆကသယေရး၏ထေရာကြခငး��ငအမ�ား - အခမ function က�က���ပတ�သသညအတ�ငးစနစများသညသက��အားလ�းအတကအေရး�ကးသည။

ေမာလကျ�း��ငဆယလ�လာ Receptor အချကြပဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

Page 201: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 201/228

• ေတအများ�ကးသက��တ�ငျေတ�အချကြပေလးအမျ�းအစားများက�ေဖာြပပါ• ဆလမျက��ာြပင receptors ��ငအတ�ြပညတငး receptors ��ငးယ��• ligand ၏ဖ�စညးပ���င၎ငး၏ယ��ရားအ�ကားဆက�ယမ�က�အသအမ�တြပ�ပါ

အေရးယ�မ�၏

သက��ဆလေလာကတငဆကသယမ���စမျ�း��သည။ ဆကသယေရးဆလများအ�ကားဆလများအ�ကားဆကသယမ�က� intercellular အချကြပြခငးဟ�ေခ�သညintracellular အချကြပေတာငးဆ�ခသည။ ြခားနားချကက�မ�တမရနလယက�ေသာနညးလမးအားြဖငြဖစသညေ�� �ဆက၏လကတငမ�ရငးက�နားလညြခငးဥပမာအားြဖင၊ ြဖတေသာလ�ငးများသညတစခ���ငတစခ�ြဖတသနးသားေသာမျ�းများ��ငအချငးချငးအြပနအလ�နနညးလမးများြဖစသည"အတငးပ�ငး" (ေသးေ�ကာသငးကသ�) ။

ဆလအချကြပြခငးြဖငဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပမ�များသညများေသာအားြဖငေသးငယေသာအရာများအြဖစထ�တလ�တသညမတည�ငမေသာသ�မဟ�တေပျာဝငေမာလကျ�းများ ligands ဟ�ေခ�သည။ ligand သညချညေ��ာငထားေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသညအြခားသတသတမ�တမ�တေမာလကျ�း, အချ��ကစ�များတငလ�ပငနးစ�အတက signal က�ပ�ေဆာင။ထ�ေ�ကာင Ligands များက�အချကြပေမာလကျ�းများအြဖစမ�တယ���ငသည။ Ligands ��ငအတ�အြပနအလ�နပစမ�တဆလေတထကပ��တနးေတ၊ ဒပ��တနးက�လညး receptors ဟ�ေခ� �ကသည။ Ligands ��င receptors အများအြပားမျ�းကတည��;သ�ေသာတစ ဦး သတသတမ�တမ�တ ligand ပ�မ�နအားြဖငသာခ��ျေ��ာငျတတကျတအဒ receptor ရပါလမမယက ligand ။

အချကြပ၏ပ�စများ

multacellular သက��များတင paracrine ဟ�ေခ�ေသာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပမ�အမျ�းအစားေလးမျ�း��သညအချကြပြခငး, endocrine အချကြပ, autocrine အချကြပ��ငကာဟမ�က�ြဖတ�ပးြဖတ�ပးတ�က��ကအချကြပ( လငခ)) ။ ကြပားြခားနားေသာအချကြပအမျ�းအစားများအ�ကားအဓကြခားနားချကမ�ာအကာအေဝးြဖစသညအဆ�ပါ signal က�ပစမ�တဆလေရာက��ရနသက��မ�တဆငသားလာ။ ဆလေတအားလ�းက�ထခ�ကတာမဟ�တဘ�းတ�ညတအချကြပ။

ဓာတ�ေဗဒအချကြပမ�တင၊ ဆလတစခ�သညသ�ဟာသ� (autocrine အချကြပြခငး) က�ကာဟြခငးြဖငချတဆက��ငသညဆကသယမ�, အနးအနား��ဆလ (paracrine အချကြပ), ဒါမ�မဟ�တတစ ဦး ေဝးလေသာဆလ (endocrine အချကြပ) ။ နနးတငး

စာမျက��ာ ၂၅၀

အချကြပသညအနးအနား��ဆလများေပ�တငြပ�မ�သည၊ endocrine အချကြပမ�သညသယေဆာငရနေသးလညပတမ�စနစက�အသ�းြပ�သညligands ��ငအချကြပဆလအေပ� autocrine အချကြပြပ�မ�။ ကာဟချကလမးဆ�မ�တဆငအချကြပကပလျကအ�ကားတ�က��ကေရ�လျားေမာလကျ�းအချကြပပါဝငျသ�ျ

ဆလေတ။

Paracrine အချကြပ

ဆလများအ�ကားနးကပေသာဆလများအ�ကားေဒသအလ�ကလ�ပေဆာငေသာအချကြပမ�များက� paracrine အချကြပမ�များဟ�ေခ�သည။

Page 202: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 202/228

Paracrine အချကြပမ�သည extracellular matrix မ�တဆငပျ� � � ြခငးြဖငေ���သည။ ဤအချကြပအမျ�းအစားများများေသာအားြဖငအချနတ�အတငးသာ�ကာေသာြမနြမနဆနဆနတ� ြပနမ�က�ထ�တယ�ေလ��သည။ ေစာငေ��ာက��ငရနအတကတ� ြပနမ�ေဒသအလ�က, paracrine ligand ေမာလကျ�းများပ�မ�နအားြဖငအလျငအြမနအငဇ�ငးေတအားြဖငပျကစးြခငးေန�ကသညအမနးချငးဆလများကဖယ��ားခသည။ အချကြပမ�များက�ဖယ��ားြခငးအာ��စ�းစ�ကမ�ြပနလညထ�ေထာငပါလမမယsignal က�များအတက gradient, သ�တ�က�လ�ငလ�င intracellular အာကာသမ�တဆငပျ� ဖ�ခင ြပ�ထပမထ�တြပနခသည။

paracrine အချကြပမ�၏ဥပမာတစခ�မ�ာအာ��ေ�ကာများအ�ကား synapses များမ�အချကြပမ�လ�ေြပာငးြခငးြဖစသညဆလေတ။ နဗေ�ကာဆလတငဆလက�ယထည၊ dendrites ဟ�ေခ�ေသာတ�ေတာငးေသာအက�ငးအခကများပါဝငသညလ��ေဆာမ�က�ခယ�တသ�ကေနာကထပ axon လ�ေခ�တ��ညလျားတတ�းချ� မ�တစခ�ကအြခားအချကြပမ�က�ထ�တလ�ငေပးတယအာ��ေ�ကာဆလများသ�မဟ�တ�ကကသားဆလေတ။ အာ��ေ�ကာဆလများအဘယမ�ာ�� signal က�ဂယာအ�ကားလမးဆ�ြဖစပားမ�က� synapses ဟ�ေခ�သည။ Synaptic signal ဆ�သညမ�ာအာ��ေ�ကာအ�ကားသားေသာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပြဖစသညဆလေတ။ အာ��ေ�ကာဆလအတငး��အချကြပများသညလျငြမနစာေရ�လျားေနေသာလ�ပစစလ��ေဆာမ�များြဖငြပန ပားေစသည။ ဘယေတာလဤေရ�ကား Impulses သတငးပ�လာမညဆလ၏ dendrite မ�အေပ� signal က�ဆကလက axon ၏အဆ�းသ�ေရာက��presynaptic cell (ဆလ) က neurotransmitter လ�ေခ�တဓာတ� ligands ေတက�ထ�တလ�တလ�ကတယsignal က�ထ�တလ�တ) ။ အဆ�ပါ neurotransmitter အလနေသးငယတအကာအေဝးက�ြဖတ�ပးသယယ�ပ�ေဆာငေရးေန�ကသညဓာတ�ေဗဒ synapses ဟ�ေခ�ေသာအာ��ေ�ကာဆလများအ�ကား ([link]) ။ အ�ကားေသးငယတအကာအေဝးအာ��ေ�ကာဆလအချကြပလျငြမနစာသားလာခငြပ�; ၎ငးသညချကချငးတ�န ြပနမ�ြဖစေစ��ငသည။မးဖ�က�ခ�တ။ သင၏လကက�တငပါ။

စာမျက��ာ ၂၅၁

အဆ�ပါ neurotransmitter အဆ�ပါ postsynaptic ဆလရမျက��ာြပငေပ�မ�ာအဒ receptor ချညေ��ာငေသာအခါ,ပစမ�တဆလ၏�လ�ပျစစျအလားအလာေြပာငးလ��ငလာမညလ�ပစစချငတေဒါသစတန ြဖစပါတယစတငခတယ။ ဓာတ�ေဗဒ synapses ထက�ထ�တလ�တလ�ကတ neurotransmitter ေတကပျကစးသားတယလကခသ�အာ��ေ�ကာဆလြပနလညထ�ေထာင��ငေအာငလျငြမနစာသ�မဟ�တ presynaptic ဆလအားြဖင reabsorbed ရြမနြမနဆနဆနနလာမယ Synaptic signal က�လျငြမနစာတ� ြပနရနြပငဆငပါ။

synyntic ဟ�ေခ�ေသာ presynaptic ဆလ��င postynaptic ဆလအ�ကားအကာအေဝးကာဟချက - သညအလနေသးငယေသာ��င neurotransmitter ၏လျငြမနစာပျ� � �ဘ�ခင ြပ�ပါတယ။ ထမ�ာအငဇ�ငးေတsynapatic ကအဆ�ပါရပစဖ� neurotransmitter အချ��အမျ�းအစားများက�နမ

အချကြပ

Endocrine အချကြပ

အေဝးမ�ဆလများမ�အချကြပများက� endocrine အချကြပမ�များဟ�ေခ� �ပး၎ငးတ�သည endocrine မ�ြဖစသညဆလေတ။ (ခ��ာက�ယအတငး�� endocrine ဆလများစာသညသ�ငးရ�ကကသ�ေသာ endocrine gland များ၌တည��သညဂလငး, hypothalamus ��င pituitary gland ။ ) ဒအချကြပအမျ�းအစားများက�များေသာအားြဖငတစ ဦး ထ�တလ�ပသညတ� ြပနမ�ေ��းေသာလညး�ကာ��ညခေသာအကျ�းသကေရာကမ���သည။ endocrine အချကြပအတကြဖန ချ ligandsေဟာမ�နးဟ�ေခ�သည၊ ခ��ာက�ယ၏အစတအပ�ငးတစခ�တငထ�တလ�ပေသာလညးအကျ�းသကေရာကေစသညအချကြပေမာလကျ�းများက�ရည��နးသညအချ� �ေသာအကာအေဝးကာသညအြခားခ��ာက�ယေဒသများ။

ေဟာမ�နးများသည endocrine ဆလများ��င၎ငးတ�၏ပစမ�တဆလများအ�ကား�ကးမားေသာအကာအေဝးက�ြဖတ�ပးသားသညခ��ာက�ယတစေလ�ာကေရ�လျားရနအေတာေလးေ��းေကးေသာနညးလမးြဖစသည။ သ�တ�ေ�ကာငသယယ�ပ�ေဆာငေရးပ�စ, ေဟာမ�နးေတေပျာဝငလာ�ပးသ�တ�လ�ပ��ားတအခါမ�ာြပငးအားနညးတယသ�တ�ရပစမ�တဆလေပ�မ�ာ။ ၎ငးသည paracrine အချကြပြခငး��ငကြပားသညligands ၏အလနြမငမား��ငပါတယ။

Autocrine အချကြပ

Autocrine အချကြပမ�များသည ligand ��ငလညးချတဆက��ငသညဆလအချကြပြခငးြဖငထ�တလ�ပသညြဖန ချခသည။ ဆ�လ�သညမ�ာအချကြပဆလ��ငပစမ�တဆလသညအတ�တ�သ�မဟ�တအလားတ�ဆလတစခ�ြဖစ��ငသည

Page 203: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 203/228

(ေ�� �ဆကသည auto - auto) က� ဆ�လ�သည။ အချကြပဆလသညသ�ဟာသ� signal က�ပ�သည။ ဒါေ�ကာငးေသချာေစရနတစ ဦး သက��များ၏အေစာပ�ငးဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�စ�အတငးမ�ကာခဏအချကြပအမျ�းအစားမ�ကာခဏေတ� ����ငပါသညဆလများသညမ�နကနေသာတစ���းများြဖစလာ�ပးသငေတာေသာလ�ပငနးေဆာငတာက�လ�ပေဆာငသည။ Autocrine အချကြပလညးနာကျငမ�ခစားမ���ငေရာငရမးတ� ြပနမ�က�ထနးည�။ ဆလတစ ဦး ��ငအတ�က�းစကလ�ငဗ�ငးရပစပ�းသညဆလတငပ��ဂရမ��ေသာဆလေသြခငးက�ခယ�ေ�ကာငးြပြခငးြဖငဗ�ငးရပစက�ေသေစ��ငသညလ�ပငနးစ�။ အချ�� ြဖစရပများတငတ�ညေသာအမျ�းအစား��အမနးချငးဆလများသညလညးြဖန ချြခငး၏လ�မးမ�းမ�က�ခရသည

စာမျက��ာ ၂၅၂

က။ သေ��သားဖ�ဖ�းတ�းတအတကအမနးချငးအ�ပစ�တစစ�က�လ��ေဆာ၏ဤြဖစစ�က�ဆလများသညတ�ညေသာဆလအမျ�းအစားများက�တ�ညေသာဆလအမျ�းအစားသ�ခြခားရန��န�ကား��ငသညသငေလျာေသာဖ� �ဖ�းမ�ဆ�ငရာရလဒက�ေသချာ။

Gap လမးဆ�တစေလ�ာကတငတ�က��ကအချကြပ

တရစ�ာနများ��ကာဟချကများ��ငအပငများ�� plasmodesmata သညပလာစမာအ�ကားဆကသယမ�ြဖစသညအမနးချငးဆလ၏အေြမ�းပါး။ ဤေရြဖညသညလမးေ�ကာငးများသညအချကြပမ�ေသးငယေစသညဆလ��စခ�အ�ကားပျ� ��ဖ� intracellular ြပ��ပဟ�ေခ�ေမာလကျ�း, ။ အေသးစားေမာလကျ�းများ,ထ�ကသ�ေသာကယလစယမအ�ငးယနး (Ca 2+ ) ကသ�ဆလများအ�ကားေရ�လျား��ငေပမယပ��တနးများကသ� �ကးမားေသာေမာလကျ�း��င DNA က�လ�ငးများမ�တဆင fit လ�မရပါဘ�း။ လ�ငးများ၏တကျစာေ�ကာငးေသချာဆလများလတလပေသာ��ေနဆေပမယြမနဆနလယက�စာအချကြပထ�တလ�င��င။ အချကြပ၏လ�ေြပာငးေမာလကျ�းများသညဆလ၏လက��အေြခအေနက�ရညမ�နးထားေသာဆလ��ငတ�က��ကဆကသယသည။ ဒဆလအ�ပစ�တစစ�သည၎ငးတ�တ�န ြပနမ�တစခ�မ�တစခ�သာြဖစ��ငေသာအချကြပမ�က�တ� ြပနရနည�� �ငး��ငသညလကခရ��ပါ�ပ အပငများတင plasmodesmata သညေနရာအ��တင���ပးအပငတစခ�လ�းက�intoရာမြဖစေစသည။ \ tဆကသယေရးကနယက။

Receptors အမျ�းအစားများ

Receptor များသညဆလအတငး�� ligand က�ချညေ��ာငထားေသာဆလအတငး��ပ��တငးေမာလကျ�းများြဖစသည။ ��ပါတယreceptor အမျ�းအစား��စမျ�း၊ အတငးပ�ငး receptors ��ငဆလမျက��ာြပင receptors ။

ြပညတငး receptors

ထ�အြပင intracellular သ�မဟ�တ cytoplasmic receptors များဟ�လ�သများေသာအတငးခ receptors, များက�ေတ� ��ရသညဆလ၏ cytoplasm ��ငခရးသား��ငြဖစေ�ကာငး hydrophobic ligand ေမာလကျ�းက�တ� ြပနပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး။ ဆလအတငးသ�ေရာကေသာအခါဤေမာလကျ�းများစာသညပ��တနးများ��ငဆက�ယသညေ�ကာငးဗဇစကားရပဖျနေြဖဖ� mRNA ေပါငးစပ (က�းယ�) ၏အား�ပ�ငမ�အြဖစြပ�မ�။ မျ�းဗဇစကားရပသညဆလတစခ�၏ DNA တငသတငးအချကအလကများက� a သ�ေြပာငးလြခငး၏ဆယလ�လာလ�ပငနးစ�ြဖစသညေနာကဆ�းတငပ��တနးြဖစေပ�ေသာအမ�င��အကဆစများ။ အဆ�ပါ ligand ဖ�ချညေ��ာငတအခါအတငးပ�ငး receptor, တစ ဦး DNA က� - စညးေ��ာင site ေပ�တငေဖာထ�တတညေြပာငးလမ�ြဖစေပ�သညပ��တနး။ အဆ�ပါ ligand-receptor ��ပေထးေသာ�ျ�ကလယသ�ေရ �လျား�ပးေတာတကျတမ�ချညေ��ာငအဆ�ပါခ��မ�ဆ�နး DNA က�၏စညးမျ�းေဒသများ��ငက�းယ�၏စတငအားေပးအားေြမ�ာက( လငခ)) ။ က�းယ�ြခငးဆ�သညမ�ာဆလ DNA ��အချကအလကများက�အထ�းသ�က�းယ�ြခငးလ�ပငနးစ�ြဖစသညmessenger RNA (mRNA) လ�ေခ�တ RNA ပ�စ၊ ဆလ mRNA အတကသတငးအချကအလကက�အသ�းြပ�သညသတသတမ�တမ�တအမ�င��ချတဆကရန (ထ� cytoplasm ��င ribosomes ��ငအတ�တဖကသ�ထကလ��ေဆျာ)ပ��တနးထ�တလ�ပမ�နကနေသာ��ငရနအတကအကဆစ။ internal receptors ဗဇက�တ�က��က�သဇာလ�မးမ�း��ငသညအြခား receptors သ�မဟ�တ messenger က�အေပ� signal က�ေ��ာကသားစရာမလ�ဘစကားရပ။

Hydrophobic အချကြပေမာလကျ�းများသညပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ပျ� ��သညအဆ�ပါ cytoplasm အတက intracellular အဒ receptors အတ�။ အေတာများများက intracellular အဒ receptors က�းယ�ြဖစ�ကသည

စာမျက��ာ ၂၅၃

Page 204: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 204/228

�ျ�ကလယအတက DNA က���ငအတ�အြပနအလ�န��ငမျ�းဗဇက�ထနးည�ေ�ကာငးအချကများ

စကားရပ။

ဆလ - Surface ကလကခ

ထ�အြပင transmembrane receptors ဟ�လ�သများသညဆလမျက��ာြပင receptors များသညဆလမျက��ာြပင၊ membrane-ြပငပ ligand ေမာလကျ�းမ�ခ��ျေ��ာငျေ�ကာငးေကျာကချရပနား (integral) ပ��တနး။ အဒ receptor အမျ�းအစားအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါးက�ချ�ထငြခငး��ငတစ ဦး extracellular ရေသာ signal က� transduction လ�ပေဆာငတယsignal က� intercellular signal တစခ�သ�ေြပာငးလသည။ ဆလ - မျက��ာြပင��ငအတ�အြပနအလ�နေ�ကာငး Ligandsreceptors သ�တ�သကေရာကေသာဆလထသ�မလ�အပပါ။ ဆလ - မျက��ာြပင receptors လညးဟ�ေခ� �ကသညသ�တ�တစ ဦး ချငးစဆလအမျ�းအစားများက�မ�တကျတေ�ကာငဆလ - တကျတပ��တနးသ�မဟ�တအမ�တအသားများ။

ဆလ - မျက��ာြပင receptor ပ��တနးသာမနဆလလညပတမ�၏အေြခခြဖစေသာေ�ကာငထ�သ� ြပ�သငသညဤပ��တနးများထမ�တစစ�တစရာတငခ�တယငးမ�သညြပငးထန��ငသညက�အအားသငစရာမဟ�တပါအကျ�းဆကများ။ အချ��ေသာ receptor ေမာလကျ�းများ၏ပ��တနးဖ�စညးပ�များတငအမ�ားများက�ြပသခသညပနးနာရင�ကပ၊ ��လ�းေရာဂါ��ငကငဆာတ�တငပါ ၀ ငရန။

တစခ�ချငးစက�ဆလ - မျက��ာြပင receptor သ�းခ�အဓကအစတအပ�ငးများ��ပါတယ: ြပငပ ligand-binding ဒ�မနးတစ ဦးhydrophobic အေြမ�းပါး - spanning ေဒသ��ငဆလအတငး��တစ ဦး intracellular ဒ�မနး။ Theligand-binding ဒ�မနးက�လညး extracellular ဒ�မနးဟ�ေခ�သည။ တစခ�ချငးစ၏အရယအစား��ငအတ�ငးအတာဤဒ�မနးများသည receptor အမျ�းအစားေပ� မ�တည၍ ကျယြပန စာကြပားသည။

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

HostU များက�ဗ�ငးရပစများမညသ�အသအမ�တြပ�သနညးသက��ဆလများ��ငမတ�ဘ၊ ဗ�ငးရပစများစာတငပလာစမာမ��ပါအေြမ�းပါးသ�မဟ�တဘဝေရ��ညတညတရနလ�အပေသာအေဆာကအ ဥ များမဆ�။ အချ�� ဗ�ငးရပစများသည��း��ငးပါသညဒအနေအ (RNA) ပါ ၀ ငေသာ inert protein shell ြဖငဖ�စညးထားသည။ မျ�းပားရန, ဗ�ငးရပစများမြဖစမေနhost တစခ�အေနြဖငေဆာငရကေသာသက��ဆလက�ကျ�းေကျာပါ။ ထ�ေနာက hostular ဆယလ�လာယ��ရားက�လ�ေြပာငးပါ။သ�ေသာဗ�ငးရပစသည ၄ ငး၏အမ��ငက�မညသ�အသအမ�တြပ�သနညး။

ဗ�ငးရပစများသညအမ��ငဆလ��ဆလ - မျက��ာြပင receptors များ��ငမ�ကာခဏချတဆကသည။ ဥပမာအားြဖင, ထ�ဗ�ငးရပစပ�းလ�တ�ပေကး (တ�ပေကး) သညဆလများ၏အေြမ�းပါးများ�� receptors များ��ငအထ�းသကဆ�ငေစသညအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာစနစ။ အမ��ငများအ�ကားဆလ - မျက��ာြပင receptors အတကဓာတ�ကြပားြခားနားမ�ေ�ကာငဆ�လ�

စာမျက��ာ ၂၅၄

သတသတမ�တမ�တမျ�းစတတစခ� (ဥပမာ၊ လ�သားများ) က�က�းစကေသာဗ�ငးရပစသညအြခားမျ�းစတတစခ� (သ�) က�းစကြခငးမြပ���ငပါဥပမာ, �ကက) ။

သ�ေသာဗ�ငးရပစများသညလ�သား��င� �ငးယ��လ�ငအနညးငယေသာ DNA (သ�) RNA ပမာဏ��သညရလဒ, ဗ�ငးရပစမျ�းပားလ�ငြမနစာြဖစပား��ငသည။ ဗ�ငးရပစမျ�းပားေလျာပါးသားမညြဖစသလ�ေ�ကာငးအမ�ားများက�ထ�တလ�ပသညအသစထ�တလ�ပလ�ကတဗ�ငးရပစေတက�ေြပာငးလေစ��ငတယ။ ဤေြပာငးလမ�များေ�ကာငးဗ�ငးရပစပ��တနးဆ�လ�ဆလ - မျက��ာြပင receptors ��ငအတ�အြပနအလ�နသ�တ�အဒ receptor မ�ခ��ျေ��ာငျ��ငျေသာထ�ကသ�ေသာလမးအတကတြဖညးြဖညးတ�းတကေြပာငးလလမအသစတစခ�က�အမ��ငထမ�ာ။ ထ�သ�ေသာေြပာငးလမ�များသညမျ�းပားြခငးသသရာတငကျပနး��ငမ�ကာခဏြဖစေလ��သညဗ�ငးရပစ��မနငးေရး, ဒါေပမယအသစေသာစညးေ��ာငမ�ဂ�ဏသတ� များ��သညဗ�ငးရပစတစ ဦး အဆကအသယ��လ�ငအေြပာငးအလများသာအေရး�ကးသညသငေလျာေသာအမ��င��ငအတ�။ တ�ပေကးေရာဂါ၏အေြခအေနတငဤအေြခအေနသညမညသညေနရာတငမဆ�ြဖစပား��ငသညတရစ�ာနများ��ငလ�များသည�ကက၊ ဝကေမးြမ�ေရးြခများကသ�နးကပစာဆကသယ�ကသည ။ 1 တစချနကဗ�ငးရပစခ�နတကhost အသစတစခ�သ�လျငြမနစာပျ� � �� �ငသည။ သပ�ပညာ��ငများသညအသစေပ�ထနးလာသညဗ�ငးရပစ (ေခ�) က��ကညသညထ�ကသ�ေသာေစာင�ကညေလလာြခငး၏ြဖစ��ငေြခက�ေလ�ာချ��ငသညက�ေမ�ာလငချကအတကအနးကပထနးသစစဗ�ငးရပစ)

Page 205: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 205/228

ကမ�ာလ�းဆ�ငရာဗ�ငးရပစကပေရာဂါ။ဆလ - မျက��ာြပင receptors multicellular သက��အတကအချကြပအများစ�တငပါဝငပတသကေန�ကသည။ အဒမ�ာေယဘ�ယျအားြဖငဆလမျက��ာြပင�� receptors အမျ�းအစားသ�းမျ�းြဖစသည။ ion channel-link receptors, G-protein -ချတဆက receptors ��ငအငဇ�ငး��ငဆက�ယ receptors ။

Ion channel-link receptors သည ligand က�ချညေ��ာငကာထ�အေြမ�းပါးမ�တဆင channel တစခ�က�ဖငသညတကျေသာအ�ငးယနးများြဖတသနးခငြပ�သည။ ��ပသလ�ငးတစခ�ဖ�စညးရနဆလ - မျက��ာြပငဆ�ငရာဤ receptor အမျ�းအစား��သညတစခ�ကျယြပန အေြမ�းပါး - spanning ေဒသ။ အဆ�ပါ phospholipid ဖကတးအကဆစ��ငအတ�အြပနအလ�န��ငရနအတကအေြမ�းပါး��အမ�င��အကဆစများစာဟာပလာစမာအေြမ�းပါးရဗဟ�က�ြဖစေပ�ေစေသာအ�မးspanning ေဒသသဘာဝ၌ hydrophobic ြဖစ�ကသည။ ေြပာငးြပနအသား၏အတငးပ�ငးက�မျ�းေ�ကာငးအမ�င��အကဆစအဆ�ပါ channel က�ေရသ�မဟ�တအ�ငးယနးများ၏ကျမးပ�ဒများအတကခငြပ� hydrophilic ြဖစ�ကသည။ ligand မ�ချညေ��ာငတအခါချနနယ၏ extracellular ေဒသ, ပ��တနးအတကညေြပာငးလမ���ေသး၏ထ�ကသ�ဆ�ဒယမ, ကယလစယမ, မဂ�နစယမ��ငဟ�ကဒ��ဂျငအြဖစအ�ငးယနးြဖတသနးခငြပ�သည( လငခ)) ။

Gated ion channel များသည plasma အေြမ�းပါးမ�တဆငအေပါကက�ြဖစေပ�ေစသညေမာလကျ�းချညေ��ာင။ ထ�ေနာကပငလငးအေပါကသညအ�ငးယနးများအား ၀ ငထကသ�မဟ�တထကခငြပ�သည

ဆလ။

စာမျက��ာ ၂၅၅

G-protein ��ငချတဆကထားေသာ receptors များသည ligand က�ချညေ��ာင�ပး G-protein ဟ�ေခ�ေသာအေြမ�းပါးပ��တနးက�သကဝငေစသည။ထ�ေနာက activated G-protein သည ion channel သ�မဟ�တ the enzyme ��ငအြပနအလ�နဆကသယသညအေြမ�းပါး ([link]) ။ G-protein ��ငချတဆကထားေသာ receptors အားလ�းတင transmembrane domains ခ�နစခ���သညတစခ�ချငးစက� receptor ၎ငး၏က�ယပ�ငတကျတ extracellular ဒ�မနး��င G- ပ��တနး -binding site က���ပါတယ။

G-protein ��ငချတဆကထားေသာ receptor များက� အသ�းြပ�၍ ဆလအချကြပမ�သညအြဖစအပျကများဆကတ�ကအြဖစများပါသည။ မligand ချညေ��ာငြခငး, မလ�ပမ��ား G-ပ��တနးသညအဒ receptor တကျတအသစေတ� ��သည site ��ငချတဆက��ငသည၎ငး၏ binding သည။ အဆ�ပါ ligand အဒ receptor မ�ချညေ��ာင�ပးတာနထကေပ�လာတပ�သဏchange◌ာနေြပာငးလမ�က�သကဝငဂျဒပက�ထ�တလ�တ�ပး GTP က�ေကာကယ�သည G-protein ။ ထ�ေနာက G-protein ၏ subunits များကသားသညအဆ�ပါ α subunit ��င βγ subunit သ�။ G-protein အပ�ငးအစတစခ�သ�မဟ�တ��စခ�လ�းသညြဖစ��ငသညရလဒအေနနအြခားပ��တနးက�သကဝငေစဖ�။ ခဏ�ကာ�ပးေနာက G- ၏တက�ကေသာ α subunit �� GTPပ��တနးဂျဒပမ� hydrolyzed ��င βγ subunit ပတထားသည။ အဆ�ပါ subunits မ� reassociateမလ�ပမ��ား G-protein က�ဖ�စညး�ပးသသရာသညအသစစတငသည။

α , β ��င γ : Heterotrimeric, G ပ��တနးသ�းခ� subunits ��သည ။ ဘယအချနမ�ာတစအချကြပေမာလကျ�းချညေ��ာငပလာစမာအေြမ�းပါးအတငး�� G-protein-coupled receptor၊ ဂျဒပေမာလကျ�း��ငဆကစပေနသညအဆ�ပါ α subunit GTP များအတကဖလ�ယသည။ အဆ�ပါ β ��င γ subunits သည α subunit ကေန dissociate ��ငဆယလ�လာတ� ြပနမ�သည α subunit (သ�) dissociated βγ pair မ�ြဖစေစအစပျ�းသည ။ ၏ Hydrolysisဂျဒပမ� GTP သညအဆ�းသတ

Page 206: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 206/228

အချကြပ

G-protein ��ငချတဆကထားေသာ receptors များက�ကျယကျယြပန ြပန ေလလာခ�ပးအများအြပားအေ�ကာငးေလလာခသညကျနးမာေရးက�ထနးသမးရာတငသ�တ�၏အခနးကဏ။ ။ လ�သားများေရာဂါြဖစပားေစေသာဘကတးရးယားများသညအဆပများက�ထ�တလ�တ��ငသညထ�ကသ�ေသာနာမကျနးမ�မ� ဦး ေဆာငတကျတ, G-ပ��တနး -related အဒ receptor function က��ကားြဖတေသာ�ကကည�ာေချာငးဆ�း, ��က�ေဗဒ��ငကာလဝမးေရာဂါ။ ဝမးေရာဂါ ([link]) ဥပမာအားြဖငေရမ�ြဖစသညVibrio cholerae ဘကတးရးယား သညအဆပအေတာကြဖစေစေသာ choleragen က�ထ�တေပးသညအ�။ ထ�ေနာကအဆပသညဤအ�လမးေ�ကာငးဆလများထသ� ၀ ငေရာကလာ�ပး၎ငးသည G-protein က�ြပ�ြပငေပးသညကလ���ကလမးေ�ကာငး၏အဖငက�ထနးချ�ပသည��င၎ငးက�စ�ဆကမြပတတက�ကေနေစသည။ရလဒအေနြဖငခ��ာက�ယမ�အရညများဆ�း�� းမ���ငြဖစ��ငေချ��ေသာ fatal dehydration ေ�ကာငြဖစသည။

စာမျက��ာ ၂၅၆

အဓကအားြဖငအဆပသငေသာကသ�းေရမ�တစဆငက�းစကေသာကာလဝမးေရာဂါသညေသြခငးက�အဓကြဖစေစသညဖ� �ဖ�းဆ��ငငများ��ငသဘာဝေဘးအ��ရာယများသညသန ��ငးမ�ရ��ြခငးက�အေ��ာငအယ�ကြဖစေစသညေနရာများတငြဖစသညေရ။ Cholera ဘကတးရးယား Vibrio cholerae သည G-protein က�ေြပာငးလေစေသာအဆပအေတာကြဖစေစသည။အ�ထမ�ာကမကထြပ�ခဆလအချကြပလမးေ�ကာငး။ ေခတမသန ��ငးေရးသညအ��ရာယက�ဖယ��ားေပးသည၁၈၆၆ ခ���စတငနယ�းေယာက�မ��က�ြဖတသနးသားေသာဤကသ�ေသာဝမးေရာဂါြဖစပားမ�။ ဤပ�စတာထ�ေခတမ�စ�ပးထ�အချနကေရာဂါက�းစကြပန ပားမ�သညမညသ�မဟ�တေ�ကာငးြပသသညနားလညသေဘာေပါက။ (အေ�ကး: နယ�းေယာကစးတးသန ��ငးေရး

ေကာမ��င)

အငဇ�ငး��ငဆက� �ယေသာ receptors များသညဆလအတငး��ဆလများ��ငသကဆ�ငသညဆလများ - မျက��ာြပငဆ�ငရာ receptors များြဖစသညတစ ဦး အငဇ�ငးေတနဆကစပ။ အချ��ကစ�များတငထ� receptor ၏အတငးပ�ငးဆလတစခ�သညတစခ�ြဖစသညအငဇ�ငး အြခားအငဇ�ငး��ငဆက� �ယေသာ receptors များသညအြပနအလ�နဆကသယသည intracellular domain ငယတစခ���သညတ�က��ကအငဇ�ငး��ငအတ�။ အငဇ�ငး��ငဆက� �ယေသာ receptors များသညပ�မ�နအားြဖင�ကးမားေသာ extracellular ��င��သညintracellular domains များ, ဒါေပမယအေြမ�းပါး - spanning ေဒသတစခ�တညး alpha-helical ပါဝငပါသညအဆ�ပါ peptide ကမးနားလမး၏ေဒသ။ ligand သည extracellular ဒ�မနးသ�ချညေ��ာငေသာအခါအချကြပသညအငဇ�ငးက�သကဝငသညအေြမ�းပါးမ�တဆငလ�ေြပာငး။ အငဇ�ငးက�အသကသငးြခငးကေနာကဆ�းမ�ာတ� ြပနမ�တစခ�ဆသ� ဦး တညေစေသာဆလအတငး��အြဖစအပျကများကငးဆက။ ဒအမျ�းအစားဥပမာတစခ�အငဇ�ငး��ငဆက� �ယေသာ receptor သည tyrosine kinase receptor ([link]) ။ တစ ဦး က kinase ေသာအငဇ�ငးတစခ�ြဖစသညATP မ�အြခားပ��တငးသ�ေဖာစဖတအ�ပစ�များက�လ�ေြပာငးေပးသည။ အဆ�ပါ tyrosine kinase အဒ receptorေဖာစဖတအ�ပစ�များက� tyrosine ေမာလကျ�းများ (tyrosine အ�ကငးအကျန) သ�လ�ေြပာငးေပးသည။ ပထမအချကြပြခငးေမာလကျ�း��စခ�အနးအနား�� tyrosine kinase receptors ၏ extracellular ဒ�မနးမ�ခ��ျေ��ာငျ။ ��စခ�အမနးချငး receptors ထ�ေနာကအတ�တ�ေ��ာင�က�း, ဒါမ�မဟ�တ dimerize ။ ထ�ေနာကေဖာစဖတများက� tyrosine တငထညသငး��ငသညအဒ receptors (phosphorylation) ၏ intracellular ဒ�မနးအေပ�အ�ကငးအကျန။ အဆ�ပါ phosphorylatedအ�ကငးအကျနထ�ေနာက cytoplasm အတငးလာမည messenger က�မ� signal က� transmit ��ငပါတယ။

အ��ပညာဆကသယမ�တစ ဦး ကအဒ receptor tyrosine kinase သည transmembrane ေဒသတစခ���ငအတ�အငဇ�ငး��ငဆက�ယေသာ receptor ြဖစသည။��င extracellular ��င intracellular domains များ။ ရနအချကြပေမာလကျ�း၏ခ��ျေ��ာငျextracellular ဒ�မနးအဒ receptor dimerize က�ြဖစေပ�ေစသည။ အဆ�ပါ intracellular အေပ� Tyrosine အ�ကငးအကျနဒ�မနးထ�ေနာကြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�က�အစပျ�းြခငး, autophosphorylated ေန�ကသည။ အချကြပမ�က

Page 207: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 207/228

စာမျက��ာ ၂၅၇

အဆ�ပါ phosphotyrosine ထမ�ေဖာစဖတက�ဖယ��ားမယ phosphatase အားြဖငရပစ

အ�ကငးအကျန။

HER2 သည receptor tyrosine kinase ြဖစသည။ လ�ရငသားကငဆာ၏ ၃၀ ရာခ�င��နးတင HER2 သညအ�မတမး activated, စညးကမးဆလဌာနခအတကရ��လာတ။ Lapatinib, က�သရနအသ�းြပ�တမ�းယစေဆးဝါးရငသားကငဆာ, HER2 အဒ receptor tyrosine kinase autophosphorylation (ကြဖစစ�က�) က�တားဆးေပးပါတယအရာ receptor သ�ဟာသ�ေပ�သ�ေဖာစဖတထညသငး) 50 ရာခ�င��နးအားြဖငအကျတ�ကးထားမ�က�ေလ�ာချ။autophosphorylation အြပင, Lapatinib အားြဖင inhibited မညြဖစေ�ကာငးေအာကပါေြခလ�မးများ၏?

က။ ေမာလကျ�းစညးေ��ာင, dimerization ��ငြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�အချကြပခ။ Dimerization ��ငြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�ဂ။ အဆ�ပါြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�။ Phosphatase လ�ပေဆာငမ�, dimerization ��င downsteam ဆယလ�လာတ� ြပနမ�

အချကြပေမာလကျ�း

ဆလအချကြပြခငး��ငပစမ�တဆလေတမ�ာ��တ receptors မ�ေနာကဆကတ binding အားြဖငထ�တလ�ပ, ligands ြပ�မ�တ�န ြပနည�� �ငးရနပစမ�တဆလက�သားေ�ကာငးဓာတ�အချကြပမ�များအြဖစ။ အမျ�းအစားများligands အြဖစလ�ပေဆာငေသာေမာလကျ�းများသညပ��တငးငယများမ�ေသးငယသညအထမယ���ငေလာကေအာငကြပားသညကယလစယမ (Ca 2+ ) ကသ�အ�ငးယနးများ ။

အေသးစား Hydrophobic Ligands

ေသးငယတ hydrophobic ligands တ�က��ကပလာစမာအေြမ�းပါးမ�တဆငပျ� � �ငအြပနအလ�န��ငပါတယြပညတငးေရး receptors ��ငအတ�။ ဤ ligands အမျ�းအစား၏အေရး�ကးေသာအဖ�ဝငများမ�ာ steroid hormones ြဖစသည။Steroid ေတက lipids ေတြဖစ�ပး၊ ဟ�ကဒ��ကာဘနအ��းစ�တစစ�ပါ ၀ င�ပး fused rings ေလးခ�ပါ��ပါတယ ကြပားြခားနားေသာ steroidsကြပားြခားနားေသာအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များကာဗနအ��းစ�တ��သည။ Steroid ေဟာမ�နးများပါဝငသညအစထ��ဂျငအမျ�းအစားြဖစေသာအမျ�းသမးလငေဟာမ�နး၊ အထးလငေဟာမ�နး,testosterone ေဟာမ�နး၊ ��ငဇဝေဗဒ၏အေရးပါေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�အစတအပ�ငးြဖစေသာက�လကစထေရာအေြမ�းပါး��င steriod hormones များ၏ေ�� �ေြပး ([link]) ။ အြခား hydrophobic ေဟာမ�နးသ�ငးရ�ကေဟာမ�နး��ငဗတာမင D. တ�ပါဝငသည။ ေသးတငေပျာဝင��ငေစရန hydrophobic ligandsသ�တ�ေသးေ�ကာမ�တဆငသယယ�ပ�ေဆာငေရးေနစ�ပ��တနးသယေဆာငရနချညေ��ာငရမည။

Steroid ေဟာမ�နးသည၎ငးတ�၏ေ�� �ေြပးလကစထေရာ��ငတ�ေသာဓာတ�ဖ�စညးပ���သည။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဒေမာလကျ�းေတဟာေသးငယ�ပး hydrophobic ြဖစတယ၊ သ�တ�ကပလာစမာက�ြဖတ�ပးပျ� � �� �ငတယ

စာမျက��ာ ၂၅၈

Page 208: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 208/228

သ�တ�ကြပညတငးေရး��ငအတ�အြပနအလ�န��ရာဆလသ�အေြမ�းပါး

အဒ receptors ။

ေရတငေပျာဝငေနေသာ Ligands

ေရတငေပျာဝင��ငေသာ ligands များသညဝင��းစနး ြဖစ၍ ပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ မသား��ငပါအက�အညမ တစခါတစရ၎ငးတ�သညအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ အလန�ကးလနး�ကသည။ အဒအစားအများစ�ေရတငေပျာဝင��ငေသာ ligands များသညဆလ - မျက��ာြပင�� receptor များ၏ extracellular ဒ�မနးက�ချညေ��ာငသည။ ဒအ�ပစ�ligands အေတာေလးကြပားြခားနားသည��ငေသးငယတေမာလကျ�း, peptides ��ငပ��တနးပါဝငသည။

အြခား Ligands

��ကထရစေအာကဆ�ဒ (NO) သည ligand အြဖစလညးလ�ပေဆာငေသာဓာတေင� ြဖစသည။ ၎ငးသညြဖတ�ပးတ�က��ကပျ� � �� �ငသညပလာစမာအေြမ�းပါး��င၎ငး၏အခနးကဏ one တစခ�မ�ာေချာေမ�ေသာ�ကကသားများ��င receptors များ��ငဆကဆရနြဖစသညတစ���းများ၏အပနးေြဖေသးေဆာင။ NO သညသကတမးဝက (half-life) အလနတ�ေသာေ�ကာငလ�ပငနးလညပတ��သာ��သညအကာအေဝးတ� ��လ�းေရာဂါက�က�သသည Nitroglycerin သညထ�တလ�တမ�က�အစပျ�းေပးသညNO သညေသးေ�ကာများက�တ�းချ�ေစေသာေ�ကာင� �လ�းသ�ေသးစးဆငးမ�က�ြပနလညြဖစေစသည။ မဟ�တဘ�း၎ငးက�သကေရာကေစေသာလမးေ�ကာငးအားြဖငပစမ�တထားေသာေ�ကာငမ�ကာေသးမကလ�သများလာသညViagra ကသ�ေသာ erectile ကေမာကကမြဖစမ�များအတကေဆး��နးများေဆးေပးသညေသးေ�ကာ) ။

အပ�ငးအကျ�း

ဆလေတဟာအချငးချငးေရာ၊ အချကြပဆလ ligands secreteဆလများက�ပစမ�တထားြခငး��ငပစမ�တဆလအတငးြဖစရပများတစခ�ကငးဆကအစပျ�းဖ�ခ��ျေ��ာငျ။ ေလးပါးmulticellular သက��အတကအချကြပအမျ�းအစား paracrine အချကြပ, endocrine ြဖစ�ကသညအချကြပ, autocrine အချကြပ��ငကာဟမ�လမးဆ�က�ြဖတ�ပးတ�က��ကအချကြပ။ Paracrine အချကြပတ�ေတာငးေသာအကာအေဝးေကျာရာအရပက��ကာပါသည။ Endocrine အချကြပမ�များက�ြဖတ�ပးအကာအေဝးသယေဆာငေန�ကသညေဟာမ�နးအားြဖငေသးေ�ကာ��င autocrine အချကြပမ�များက�စေလ�တျေသာတ�ညေသာဆလကရ��သညတ�ညတမျ�း၏ signal သ�မဟ�တအြခားအနးအနား��ဆလများ။ Gap ချတဆကမ�များသညေသးငယသညေမာလကျ�းများက�ခငြပ�သညအမနးချငးဆလများအ�ကားစးဆငးရန, ေမာလကျ�းအချကြပ။

Internal receptors များက�ဆလ cytoplasm တငေတ�ရသည။ ဒမ�ာသ�တ�ကြဖတသနးသားတ ligand ေမာလကျ�းေတက�ချညေ��ာငတယပလာစမာအေြမ�းပါး; ဤအ receptor-ligand ��ပေထးေသာ�ျ�ကလယမ�ေ��� ြခငး��ငအြပနအလ�နတ�က��ကဆယလ�လာ DNA က�အတ�။ ဆလ - မျက��ာြပင receptors ဆလြပငပကေန signal က� transmit

စာမျက��ာ ၂၅၉

အဆ�ပါ cytoplasm ။ အ�ငယန��ပသလ�ငး��ငဆကစပသည receptors များသည၎ငးတ�၏ ligands ��ငချတဆကေသာအခါအေပါကတစခ�ြဖစေပ�သညအချ� �ေသာအ�ငးယနးများြဖတသနး��ငေသာပလာစမာအေြမ�းပါးမ�တဆင။ ဂျ - ပ��တနး��ငဆကစပေနသညreceptors သည plasma membrane ၏ cytoplasmic ဘက၌ G-protein ��ငဆကသယသည။GTP အတကအကန အသတ��ေသာဂျဒပဖလ�ယြခငးက�ြမ�ငတငြခငး��ငအြခားအငဇ�ငးများသ�မဟ�တအ�ငးယနးများ��ငအြပနအလ�နဆကသယြခငးတစ ဦး signal က�ထ�တလ�ငရနလ�ငးများ။ အငဇ�ငး��ငဆက�ယေနေသာ receptors များသညဆလြပငပမ�အချကြပမ�က�ထ�တလ�ငသညတစ ဦး အေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျအငဇ�ငးတစခ� intracellular ဒ�မနးရန။ Ligand binding ၏ activation က�ြဖစေပ�ေစသညအငဇ�ငး။ ေသးငယတ hydrophobic ligands (စတးရ�ကကသ�) ပလာစမာက�ထ�းေဖာက��င�ကသညအေြမ�းပါး��ငြပညတငးေရး receptors မ�ချညေ��ာင။ ေရတငေပျာဝငေနေသာ hydrophilic ligands များသညမတတ��ငပါအေြမ�းပါးက�ြဖတသနး; အဒအစားသ�တ�ကထ�တလ�တတဆလ - မျက��ာြပင receptors, မ�ချညေ��ာငဆလ၏အတငးပ�ငးမ�အချကြပ။

Page 209: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 209/228

အ��ပညာဆကသယမ�များ[link] HER2 သည receptor tyrosine kinase ြဖစသည။ လ�ရငသားကငဆာ၏ ၃၀ ရာခ�င��နးတင HER2 သညအ�မတမး activated, စညးကမးဆလဌာနခအတကရ��လာတ။ Lapatinib, က�သရနအသ�းြပ�တမ�းယစေဆးဝါးရငသားကငဆာ, HER2 အဒ receptor tyrosine kinase autophosphorylation (ကြဖစစ�က�) က�တားဆးေပးပါတယအရာ receptor သ�ဟာသ�ေပ�သ�ေဖာစဖတထညသငး) 50 ရာခ�င��နးအားြဖငအကျတ�ကးထားမ�က�ေလ�ာချ။autophosphorylation အြပင, Lapatinib အားြဖင inhibited မညြဖစေ�ကာငးေအာကပါေြခလ�မးများ၏?

က။ ေမာလကျ�းစညးေ��ာင, dimerization ��ငြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�အချကြပ။ခ။ Dimerization ��ငြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�။ဂ။ အဆ�ပါြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�။။ Phosphatase လ�ပေဆာငမ�, dimerization ��င downsteam ဆယလ�လာတ� ြပနမ�။

[link] C. ြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ�န ြပနမ�က�တားဆးလမမည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အဘယပစ�ညးကဆလမျက��ာြပင�� receptor များ၏ ligands က�ဆလထသ� ၀ ငေရာကြခငးက�တားဆးသနညး။

က။ အဆ�ပါေမာလကျ�းများ extracellular ဒ�မနးမ�ခ��ျေ��ာငျ။ခ။ အဆ�ပါေမာလကျ�းများ hydrophilic ြဖစ�က၏��င၏ hydrophobic အတငးပ�ငးက�မထ�းေဖာက��ငပါ

ပလာစမာအေြမ�းပါး။ဂ။ ထ�ေမာလကျ�းများက�ပ��တနးများက�သယေဆာငရန၎ငးတ�မ�တစဆငပ�ေဆာငသည

ဆလများက�ပစမ�တထားဖ�ေသးေ�ကာ။။ အဆ�ပါ ligands အေြမ�းပါးက�ထ�းေဖာကြခငး��ငတ�က��ကဗဇစကားရပက��သဇာလ�မးမ�း��င�ကသည

အဒ receptor အေပ�သ� binding ။

pituitary gland မ�ေဟာမ�နးများထ�တေပးြခငးသည _______________ ၏ဥပမာတစခ�ြဖစသည။

က။ autocrine အချကြပခ။ paracrine အချကြပဂ။ endocrine အချကြပ။ ကာဟမ�လမးဆ�က�ြဖတ�ပးတ�က��ကအချကြပ

အဘယေ�ကာငအ�ငးယနးလ�ငးများသညအ�ငးယနးများက�ဆလအတငးသ�သယေဆာငရနလ�အပသနညး။

စာမျက��ာ ၂၆၀

က။ အ�ငးယနးများသညအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ပျ� ��� �ငသည။ခ။ အ�ငယနသညအမ�နများအမ�နများအေနြဖငပါဝင�ပး hydrophobic အတငးပ�ငးက� ြဖတ၍ ပျ� ��� �ငသည

အေြမ�းပါး။ဂ။ အ�ငးယနးများသညအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ေရ�လျားရန ion channel များမလ�အပပါ။။ Ion များသညေသးေ�ကာထ��ပ��တငးများက�သယေဆာငသည။ ၎ငးက�အရငဖယ��ားပစရမည

ဆလသ�သယယ�ပ�ေဆာငေရး။

___________ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာ endocrine အချကြပမ�များသည paracrine အချကြပမ�ထကပ�မ�ေ��းေကးသည။

က။ အဆ�ပါ ligands ေသးေ�ကာမ�တဆငသယယ�ပ�ေဆာငြခငး��ငပ�မ��ကးမားအကာအေဝးခရးသားေန�ကသညခ။ ပစမ�တ��ငအချကြပဆလအတ�တကအနးကပြဖစ�ကသညဂ။ အဆ�ပါ ligands လ�ငြမနစာ degraded ေန�ကသည။ ligands သယယ�ပ�ေဆာငေရးစ�အတငးသယေဆာငပ��တနးမ�ခ��ျေ��ာငျပါဘ�း

က

အခမတ� ြပနမ�

ဆလအချကြပြခငး��ငဆလအချကြပြခငးတ�၏ြခားနားချကကားအဘယနညး။

Intracellular အချကြပြခငးဟာဆလတစခ�အတငးမ�ာြဖစ�ပး၊

Paracrine အချကြပြခငး၏အကျ�းသကေရာကမ�သညအချကြပဆလများအနး��toရယာက�မညသ�ကန သတထားသနညး။

Page 210: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 210/228

လ��� ဝ�ကလ�ထကေသာ ligands များက�ဆလထသ�ပျကစးြခငး (သ�) ြပနလညစ�ပယ�ြခငးြဖငလျငြမနစာဖယ��ား��ငသညသ�တ�ေဝးေဝးမသား��ငပါ။

internal receptors ��င cell-surface receptors အ�ကားြခားနားချကများကဘာေတလ။

Internal receptors များသညဆလအတငး၌တည���ပးသ�တ�၏ ligands များကဆလထသ� ၀ ငေရာကသညအဒ receptor ။ အတငးပ�ငး receptor ��င ligand တ�ကဖ�စညးထားေသာ��ပေထးေသာသည�ျ�ကလယထသ�ဝငသည��ငခ�� မ�ဆ�နး DNA က�မ�စညးေ��ာငြခငး��ငစတငြခငးအားြဖငပ��တနးထ�တလ�ပမ�က�တ�က��ကသကေရာကမ���သညပ��တနးများအတကက�ဒေ�ကာငး mRNA ၏ေအာင။ ဆလ - မျက��ာြပင receptors သ�ေသာ embedded ေန�ကသညပလာစမာအေြမ�းပါး��ငသ�တ�၏ ligands ဆလထသ�မဝငရ။ အဆ�ပါဖ� ligand ၏ခ��ျေ��ာငျဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptor ဆလအချကြပအဆငျ�ဆစစတင��ငတ�က��က�သဇာလ�မးမ�းပါဘ�းပ��တနးများြပ�လ�ပြခငး၊ သ�ေသာထ�သ� intracellular ပ��တနး၏ activation ပါဝငလမမည။

ဓာတခခနးတင�ကးထားလာေသာဆလများက�ြဖတသနး။ မရ��ငေသာဆ�းေဆးေမာလကျ�း��ငေရာေ��ာထားသညအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး။ ligand က�ဆလေတထက�ထညမယဆ�ရငဆ�းေဆးေတဝငလာ�ပဆ�တာေလလာေတ� ��ချကေတကြပတယဆလေတ။ ဆလမျက��ာြပငေပ�တင ligand သညအဘယအမျ�းအစားမျ�းက�ချတဆကထားသနညး။

အ�ငးယနးချနနယ receptor သညအေြမ�းပါးအတငးအေပါကတစခ�က�ဖငလ�ကေသာေ�ကာင၎ငးသညအ�ငးယနးဆ�းေဆးက�ခငြပ�သညဆလသ�ေ���။

ေအာကေြခမ�တချကများ

စာမျက��ာ ၂၆၁

• 1 AB Sigalov, သဘာဝတရား၏ေကျာငး။ IV ။ ထမ�သငယ�သညဗ�ငးရပစများ၊ မမက�ယမမ (၁) မဟ�တပါ။ 4 (2010): 282-298 ။ Y. Cao, X တ�မ�ာ Koh, အယလ Dong, X တ�မ�ာဒ�, ေအဝ�, X. Ding, H. Deng, Y. Shu, J. Chen, T. Jiang, Rapid Estimတ�ပေကးဗ�ငးရပစ Hemagglutinin ၏လ���င�ကကင�ကတ�ပေကး၏လ�ပ��ားမ�၏လကခ, PLoS တစခ�မ�ာ 6 မ��။ 4 (2011): e18664 ။

ေဝါဟာရ

autocrine signal က�တ�ညေသာသ�မဟ�တအလားတ�အနးအနား��ဆလများကေစလ�တြခငး��ငလကခရ��ေ�ကာငး signal က�

ဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptorဆလ၏အြပငဘကမ�အချကြပသညဆလမျက��ာြပငပ��တငးက�အဆ�ပါ ligand ဆလထသ�မဝငပါဘ�းေသာလညးအတငးပ�ငး

ဓာတ� synapsesaxon ဆပကမးများ��ငအာ��ေ�ကာဆလများ၏ dendrites များအ�ကား��ေနရာအနညးငယသာ��သညneurotransmitters function က�

endocrine ဆလendocrine အချကြပ (ေဟာမ�နး) တငပါဝငပတသက ligands ထ�တေပးေသာဆလ

endocrine signal က�ခရးသားလာ ligands (ေဟာမ�နးများ) ကေပးပ�ေ�ကာငးအကာအေဝး signal က�အချကြပဆလကေနပစမ�တတစခ�သက��ေသးလညပတမ�စနစကတဆငဆလ

အငဇ�ငး��ငဆက�ယအဒ receptor��ငဆကစပြဖစေ�ကာငး intracellular domains များ��ငအတ�ဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptorအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျအငဇ�ငးေတ

extracellular ဒ�မနးဆလမျက��ာြပငေပ�မ�ာတည��ပါတယတဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptor ၏ေဒသ

, G- ပ��တနး -related အဒ receptorထ�တလ�ငဖ�အေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ G-ပ��တနးက�သကဝငေ�ကာငးဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptorအနးအနား��အေြမ�းပါးအစတအပ�ငးများက�အဒ receptor ကေန signal က�

intercellular အချကြပဆလများအ�ကားဆကသယေရး

ြပညတငးေရးအဒ receptor၏ cytosol တငတည��ေသာ (စ, intracellular အဒ receptor) အဒ receptor ပ��တနးဆလတစခ���ငပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတသနးသားေသာ ligands ��ငဆကသယသည

intracellular ဖျနေြဖဆလတစခ�အတငး��အချကြပမ�များက�ထ�တလ�ငေပးေသာေသးငယေသာေမာလကျ�း (ဒ�တယအ messenger)

Page 211: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 211/228

intracellular အချကြပဆလအတငးဆကသယေရးအ�ငး��ပသလ�ငး -related အဒ receptor

ဖငလ�စေသာပလာစမာအေြမ�းပါး��ပသလ�ငးြဖစေပ�လာေသာဆလ - မျက��ာြပင receptorligand သည extracellular domain (ligand-gated channels) ��ငချတဆကေသာအခါ။

ကတကျေသာ receptor တစခ���ငဆကသယေပးေသာအချကြပဆလမ�ထ�တလ�ပေသာေမာလကျ�း၊လ�ပငနးစ�အတက signal က�ပ�

စာမျက��ာ ၂၆၂

အာ��ခဆလအာ��ေ�ကာဆလတစခ�မ�တစခ�သ�လာတ signal က�သယေဆာငတဓာတ�လ�ငဂါ

paracrine signal က�အဆ�ပါအတကခရးသားလာ ligands အားြဖငကယ��တေ�ကာငးအနးအနား��ဆလများအ�ကားအချကြပဆလများအ�ကားအာကာသအတငးအရညအလတစား

အဒ receptorligands မ�ချညေ��ာငေသာပစမ�တဆလထမ�ာသ�မဟ�တေပ�ပ��တနး

အချကြပဆလအြခားဆကသယမ�က�ခငြပ�တ signal molecules ေတက�ထ�တေပးတ cellဆလ

Synaptic signal က�အာ��ေ�ကာဆလများအ�ကားခရးသားေသာဓာတ� signal က� (neurotransmitter)

ပစမ�တဆလတစအချကြပဆလကေန signal က�သ�မဟ�တ ligand များအတက receptor ��ပါတယဆလ

အဆ�ပါအချကြပ၏ဝါဒြဖန ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• တစ ဦး ligand ၏စညးေ��ာငတစေလ�ာကလ�း signal က� transduction အစြပ�ပ�က���ငးြပပါဆလတစ

• intracellular ၏ဂယာအတက phosphorylation ၏အခနးကဏRecက�အသအမ�တြပ�ပါအချကြပမ�များ

• signal ပ� ြခငးတငဒ�တယ messenger ၏အခနးကဏEvalက�အကြဖတပါ

ligand ဟာအဒ receptor နချတလ�ကတာန signal က membrane ကတဆငထ�တလ�တတယ��င cytoplasm သ�။ ဒထ�းစ၌တစ ဦး signal က�၏ဆကလက signal က�ဟ�ေခ�သညtransduction ။ signal transduction သာဆလ - မျက��ာြပင receptors ��ငအတ�ေတ� ����ငပါသညအတငးပ�ငး receptors အစပျ�းဖ��ျ�ကလယအတက DNA က���ငတ�က��ကအြပနအလ�န��င�ကသညပ��တနးေပါငးစပ။

ligand ယငး၏ receptor မ�ချညေ��ာငေသာအခါ, အကျ�းသကေရာကေစညအေြပာငးအလများေပ�ေပါကပါတယအဒ receptor ရ intracellular ဒ�မနး။ အဆ�ပါ extracellular ၏ဖ�စညးမ�အေြပာငးအလများက�ligand အေပ�သ�ဒ �မနး၏အေြမ�းပါးေဒသကတဆငြပန ပား��ငပါတယအဒ receptor ��င intracellular ဒ�မနးသ�မဟ�တ၎ငး၏ဆကစပပ��တနး၏ activation ဖ� ဦး ေဆာငလမးြပ။အချ� �ကစ�များတင ligand ၏ေ��ာင�က�းသည receptor ၏ dimerization က�ြဖစေပ�ေစသညဆ�လ�သညမ�ာ receptors ��စခ�သည a ဟ�ေခ�ေသာတည�ငမေသာ��ပေထးေသာပ�စက�ဖ�စညးရနတစခ���ငတစခ�ဆကသယထားြခငးြဖစသညေကျာကတ�း။ Dimer ဆ�သညမ�ာဓာတ�ြဒပေပါငးတစခ�ြဖစသညအတ�တ� join ။ ဒထ�းစ၌ receptors ၏စညးေ��ာငသ�တ�ရ� �ငပါတယအနးကပအဆကအသယသ�လာ��ငတစ ဦး ချငးစကတြခားက�သကဝငေစ intracellular domains များ။

ခ��ျေ��ာငျအချကြပလမးေ�ကာငးစတင

အဆ�ပါ ligand ဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptor, အဒ receptor ရ intracellular ၏ activation မ�ချညေ��ာငအစတအပ�ငးများသညအချကြပသညလမးေ�ကာငး (သ�) အချကြပြခငးဟ�ေခ�ေသာအြဖစအပျကများကငးဆကက�ခ�တပစသညကကစကတ။ အချကြပလမးေ�ကာငးတစခ�တငဒ�တယ messenger များ၊ အငဇ�ငးများ��င activated protein များအြပနအလ�နဆကသယသညအလ�ညအတကေနာကဆ�းမ�ာတစ ဦး ေစပါတယတကငးဆကတ� ြပနမ�အတက activated ေနေသာတကျတပ��တနး��ငအတ�ဆလပတဝနးကျငေြပာငးလမ� ([link] ) ။ ကကစကတ��ြဖစရပများသညစးရးများစာတငြဖစပျကသည

Page 212: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 212/228

စာမျက��ာ ၂၆၃

ြမစထစးဆငးေနတေရစးနတ�တယ။ သတမ�တထားေသာေနရာမတ�ငမြဖစေပ�ေသာအြပနအလ�နတ� ြပနမ�များက�သတမ�တသညupstream ြဖစရပများ၊ ထ� point �ပးေနာကြဖစရပများက� downstream events ဟ�ေခ�သည။

အ��ပညာဆကသယမ�အဆ�ပါ epidermal �ကးထားမ�အချက (EGF) အဒ receptor (EGFR) တငပါဝငပတသကတ receptor tyrosine kinase ြဖစပါတယဆလ�ကးထားမ�၊ ဒဏရာအနာေပျာကေစေသာ��ငတစသ��းြပ�ြပငြခငးဆ�ငရာစညးမျ�းများ။ EGF ကမ�ချညေ��ာငတအခါEGFR၊ ြမစေအာကပ�ငးြဖစရပများသညဆလက��ကးထားေစ။ ခြခားေစသည။ EGFR သညဆ�ပါကမသငေလျာေသာအချနများတင activated, အထနးအချ�ပမ��ဆလ�ကးထားမ� (ကငဆာ) ြဖစ��ငသည

ေပ�ေပါကလာတယ

အချ� �ေသာကငဆာများတင RAS G-protein ၏ GTPase လ�ပေဆာငမ�က�တားဆး��ငသည။ ဆ�လ�သညမ�ာRAS ပ��တနးသညဂျဒပသ� GTP က� hydrolyze မြဖစ��ငပါ။ ဒအေပ�ဘယလ�အကျ�းသကေရာကမ���လမမယြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာြဖစရပများ?

အချကြပလမးေ�ကာငးများအလနလ�ငြမနစာအလန��ပေထး��ငပါတယဆယလ�လာပ��တနးလ�ပ��ငေသာေ�ကာငဆလအတငး��အေြခအေနများေပ�မ�တည။ ကြပားြခားနားေသာြမစေအာကပ�ငးြဖစရပများက�ထခ�က။ တစခ�တညးလမးေ�ကာငး��စခ�သ�မဟ�တ��စခ�အ�ကားဆကစပမ�က� အေြခခ၍ မတ�ညေသာအဆ�းမ�တများဆသ� ဦး တညသား��ငသညပ��ပးအချကြပလမးေ�ကာငးများ��ငတ�ညေသာ ligands မ�ကာခဏအတကကြပားြခားနားေသာအချကြပစတငရနအသ�းြပ��ကသညကြပားြခားနားေသာဆလအမျ�းအစားများ။ တ�န ြပနမ�၌ဤအေြပာငးအလအတကပ��တနးစကားရပအတကကြပားြခားနားမ�ေ�ကာငြဖစသညကြပားြခားနားေသာဆလအမျ�းအစားများ။ ေနာကထပ��ပေထးေသာြဒပစငတစခ�မ�ာလမးေ�ကာငးများအချကြပဆကသယမ�ြဖစသည��စခ�သ�မဟ�တ��စခ�ထကပ�ေသာကြပားြခားနားေသာဆလ - မျက��ာြပင receptors ကေနအချကြပအတ�တ� activate လ�ပဖ�ေပါငးစညးဆလထမ�ာတ� ြပနမ�။ ဤလ�ပငနးစ�သညြပငပလ�အပချကမျ�းစ�က�ြပညစ�ေစ��ငသညဆလတကျတတ� ြပနမ�မ�ကျ�းလနမ။

extracellular အချကြပများ၏သကေရာကမ�များက�လညး enzymatic ကကစကတများကတ�းြမ�ငေစ��ငသည။ မ�ာအဆ�ပါ signal က�၏စတငတစခ�တညး ligand တစခ�တညး receptor မ�ချညေ��ာင။ သ�ေသာတစ ဦး ၏ activationအဒ receptor နချတဆကထားတအငဇ�ငးေတဟာအချကြပကကစကတတစခ�ရေကာပများစာက�လ��ေဆာေပး��ငတယ။အရာ signal က�ချ�ထင။

Intracellular အချကြပ၏နညးလမးများ

တစအချကြပလမးေ�ကာငး၏ induction အားြဖငဆယလ�လာအစတအပ�ငးများ၏ြပ�ြပငမမးမေပ�တငမ�တညသညအငဇ�ငးတစခ�။ များစာေသာ enzymatic ြပ�ြပငမမးမမ�များြဖစေပ� ��င, သ�တ� ြဖစ�ကသညြမစေအာကပ�ငးလာမညအစတအပ�ငးအားြဖငအလ�ညအတကအသအမ�တြပ�ခ�ကသည။ ေအာကပါတ�မ�ာပ�မ�ေသာအရာများြဖစသညintracellular အချကြပအတကဘ�ြဖစရပများ။

စာမျက��ာ ၂၆၄

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒမ�ာဆလအချကြပ၏ကာတနးေလလာသည ဆ�ဒ။

Page 213: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 213/228

Phosphorylation

လမးေ�ကာငးအချကြပများတငြဖစေပ�ေ�ကာငးအသ�းအများဆ�းဓာတ�ြပ�ြပငမမးမတစခ�မ�ာြဖစပါတယတစ ဦး ေဖာစဖတအ�ပစ� (PO 4) ၏ထ�အြပင

–3ထ�ကသ�ေသာေခ�လ�ပငနးစ�အတကပ��တနးအြဖစေမာလကျ�းရန

ေဖာစေဖာလစ။ ဂျဒပ (သ�) ဂျဒပက�ဖ�စညးရနေဖာစဖတက�ဂျပအကပကသ�ေသာေဘဓာတေပါငးတငထည��ငသညGTP ။ ပ��တနး၏ serine၊ threonine ��င tyrosine အ�ကငးအကျနများက� Phosphates များက�မ�ကာခဏေပါငးထညသည။သ�တ�အမ�င��အကဆစ၏ hydroxyl အ�ပစ�တစစ�က�အစားထ�းဘယမ�ာ��[link]) ။ ၏လ�ေြပာငးေဖာစဖတက� kinase ဟ�ေခ�ေသာအငဇ�ငးများကဓာတက�ပစ�ညးအြဖစအသ�းြပ�သည။ အမျ�းမျ�းေသာ kinases အဆ�ပါအဘ�အအမည��ေန�ကသညသ�တ� phosphorylate အလ�ာ။ serine ��င threonine အ�ကငးအကျန၏ phosphorylation မ�ကာခဏ activatesအငဇ�ငးေတ tyrosine အ�ကငးအကျနများ၏ phosphorylation သညအငဇ�ငးတစခ�၏လ�ပေဆာငမ�က�ြဖစေစသကေရာကမ�ြဖစေစ��ငသညအချကြပအဆငျ� ��အနမပ�ငးအစတအပ�ငးများ��ငအြပနအလ�နဆကသယသညကနရကစာမျက��ာတစခ�ဖနတးပါ။Phosphorylation သညအငဇ�ငးများက�သကဝငလ�ပ��ားေစြခငး (inactivate) ြခငး��င phosphorylation ၏ေြပာငးြပနေြပာငးလြခငးတ� ြဖစပါသည။တစ ဦး phosphatase အားြဖင dephosphorylation, အကျ�းသကေရာကမ�က� reverse လမမယ။

ပ��တနး phosphorylation ခ���စတငတစ ဦး ေဖာစဖတအ�ပစ�တစစ� (PO 4-3 ) အမ�င��အကဆစ၏အ�ကငးအကျနထညသငးထားသည

serine, threonine ��င tyrosine ။

ဒ�တယေြမာကတမနများ

ဒ�တယ messenger များသညေသးငယသညေမာလကျ�းများြဖစ�ပး၎ငးသညစတင�ပးေနာကတင signal က�ြပန ပားေစသညအဒ receptor ဖ�အချကြပေမာလကျ�း၏စညးေ��ာင။ ဤေမာလကျ�းများသညအချကြပမ�က�ြပန ပားေစသညအချ� �ဆယလ�လာပ��တနးများ၏အြပ�အမ�က�ေြပာငးလြခငးအားြဖင cytoplasm မ�တဆင။

ကယလဆယမအ�ငးယနးသညလ�သ�းအများဆ�းဒ�တယ messenger ြဖစသည။ ကယလစယမအ�ငးယနးများ၏အခမအာ��စ�းစ�ကမ�(Ca 2+ ) ဆလတစခ�အတငး၌အလနနမသည။ အ�ငးယနးသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�စ�ဆကမြပတအသ�းြပ�သည

စာမျက��ာ ၂၆၅

၎ငးက�ဖယ��ားရန adenosine-5'-triphosphate (ATP) ။ အချကြပရညရယချကများအတက, Ca 2+ ထမ�ာသမးထားတြဖစပါတယထ�ကသ�ေသာ endoplasmic reticulum အြဖစ cytoplasmic ေတ�ေနကျမဟ�တေသာ, ဒါမ�မဟ�တဆလြပငပကေနဝငေရာက။အချကြပြဖစေပ�တအခါ, ligand-န သတထားထား�ပးကယလစယမအ�ငးယနးလ�ငးများ Ca ၏ြမငမားေသာအဆငအတနးက�ခငြပ� 2+ ေ�ကာငးသ�စးဆငးရန (သ�မဟ�တ intracellular သ�ေလ�ာငမ�အခနးအတက) ဆလအြပငဘကပစ��ပ�နြဖစ�ကသညcytoplasmic Ca 2+ ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�ေပ�ေပါကေသာ cytoplasm ။ တ�းဖ�တ� ြပနမ�Ca 2+ သညဆလအမျ�းအစားေပ� မ�တည၍ ကြပားသည။ ဥပမာအားြဖင, β-ဆလ၌တည၏ပနကရယ၊ Ca 2+ အချကြပြခငးသညအငဆ�လငက�ထ�တလ�တ�ပး�ကကသားဆလများတငတ�းလာသညCa 2+ သည�ကကသားကျ� � ြခငးများက�ြဖစေပ�ေစသည။

ကြပားြခားနားေသာဆလအမျ�းအစားများစာတငအသ�းြပ�ေသာဒ�တယ messenger သည cyclic AMP (cAMP) ြဖစသည။Cyclic AMP က� ATP မ� adenylyl cyclase မ�အငဇ�ငးြဖငြပ�လ�ပသည ([link]) ။ အဓကအခနးကဏ။ဆလများတင cAMP ၏ cAMP- မ�ခ� kinase (A-) လ�ေခ�တအငဇ�ငးက�ခ��ျေ��ာငျ��ငသကဝငဖ� ြဖစပါတယkinase) ။ A-kinase သညအေရးပါေသာဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးက�ထနးည�သည။ ၎ငးသည serine ��င phosphorylates တ� ြဖစသညလ�ပငနးစ�၌သ�တ�က� activating ၎ငး၏ပစမ�တပ��တနး၏ threonine အ�ကငးအကျန။ A-kinase က�ေတ� ����ငသညအမျ�းမျ�းေသာဆလအမျ�းအစားများ��ငဆလတစခ�စ၏ပစမ�တပ��တနးများသညမတ�ညပါ။ကြပားြခားနားမ�များသညကြပားေသာဆလများ�� cAMP သ�တ� ြပနမ�အမျ�းမျ�းက�ြဖစေပ�ေစသည။

ဤပ�သည AMP (cAMP) ြဖစေပ�မ�၏ယ��ရားက�ြပသည။ cAMP တာဝနထမးေဆာငသညဆလအတငးပ��တနးက�သကဝငေစဖ� (သ�) မေအာငြမငဖ�ဒ �တယတမနအြဖစ ၏ရပစphosphodiesterase လ�ေခ�တအငဇ�ငးေတ cAMP အြဖစေြပာငးလလ�ကတအခါ signal အချကြပလာတယ

Page 214: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 214/228

AMP ။

ပလာစမာအေြမ�းပါးတငအနညးငယေသာပါဝငမ�များ၌ inositol phospholipids သည lipids များြဖစသညထ�အြပငဒ�တယတမနများသ�က�းေြပာငး��ငပါတယ။ ဒေမာလကျ�းေတဟာအေြမ�းပါးေတပါအစတအပ�ငးများသည၎ငးတ�သညအေြမ�းပါး��ငချတဆကထားေသာ receptor များအနးတငတည���ပးအလယတက�ဆကသယ��ငသညသ�တ�က�။ Phosphatidylinositol (PI) သညဆယလ�လာတငအဓကပါဝငေသာအဓက phospholipid ြဖစသည

စာမျက��ာ ၂၆၆

အချကြပ။ PI-phosphate (PIP) ��င PI က�ဖ�စညးရန kinases phosphorylate PI ဟ�ေခ�ေသာအငဇ�ငးများbisphosphate (PIP 2 ) ။

phospholipase C အငဇ�ငး သည diacylglycerol (DAG) ��င inositol ဖ�စညးရန PIP 2 က� �ဖ�ခသည။သ�းေဖာစဖတ (အ�ငပ ၃ ) ( [link]) ။ PIP 2 ၏ကထကမ�၏ဤထ�တက�နများသည ဒ�တယြဖစသညစာပ�။ Diacylglycerol (DAG) သညပလာစမာအေြမ�းပါးတင��ေန�ပးပ��တနးက�လ��ေဆာေပးသညထ�ေနာက၎ငး၏ပစမ�တအတက serine ��င threonine အ�ကငးအကျန phosphorylates ေသာ kinase က� C (PKC)ပ��တနး။ IP 3 သည cytoplasm သ�ပျ� � � �ပး ligand-gated calcium channel များ��ငဆကသယသညအချကြပအဆငျ�ဆကျဆကလကေ�ကာငး Ca 2+ လ�တေပးရန endoplasmic reticulum ။

phospholipase C အငဇ�ငးသည PIP 2 က� IP 3 ��င DAG သ� �ဖ�ခ�ပး ၎ငး��စခ�စလ�းသညလ�ပေဆာငသည

ဒ�တယတမန။

အပ�ငးအကျ�း

အဒ receptor န Ligand က�ဆကသယလ�ကရငဆလကေန signal က� transduction လ�ပတယ။ ၏ကငးဆကဆလမ�တဆင signal က�သယေဆာငေ�ကာငးြဖစရပများတစအချကြပလမးေ�ကာငးသ�မဟ�တအဆငျ�ဆငျ�ဟ�ေခ�သည။အချကြပလမးေ�ကာငးများသညကြပားြခားနားေသာအြပနအလ�နဆကစပမ�ေ�ကာငမ�ကာခဏအလန��ပေထးပါသည

Page 215: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 215/228

ပ��တနး။ ဆလအချကြပအဆကမြပတ၏အဓကအစတအပ�ငးေမာလကျ�း၏ phosphorylation ြဖစပါတယkinases အြဖစလ�သများအငဇ�ငးေတ။ Phosphorylation သည phosphate group က� serine, threonine သ�ေပါငးထညသည။��ငပ��တနးထမ�ာ tyrosine အ�ကငးအကျန၎ငးတ�၏ပ�စများက�ေြပာငးလ��င activating သ�မဟ�တ inactivatingပ��တနး။ ေဘကသ�ေသးငယေသာေမာလကျ�းများက�လညး phosphorylated ��ငပါသည။ ဒ�တယတမနများြဖစ�ကသညဆလတစခ�အတငး��အချကြပထ�တလ�ငရနအသ�းြပ�ေသာပ��တငးမဟ�တေသာေမာလကျ�းငယများ။ ဥပမာအချ� �ဒ �တယ messenger များမ�ာကယလစယမအ�ငးယနးများ (Ca 2+ )၊ cyclic AMP (cAMP), diacylglycerol (DAG)၊��င inositol triphosphate (IP 3 ) ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

စာမျက��ာ ၂၆၇

[link] အချ��ေသာကငဆာများတင RAS G-protein ၏ GTPase လ�ပေဆာငမ�က�တားဆး��ငသည။ ဆ�လ�တာကRAS ပ��တနးသညဂျဒပသ� GTP က� hydrolyze မလ�ပ��ငေတာေ�ကာငး ဒအေပ�ဘယလ�အကျ�းသကေရာကမ���လမမယြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာြဖစရပများ?

[link] ERK သညအ�မတမးသကဝငလ�ပ��ားလာ�ပးဆလများပျ� � � ြခငး၊ ေ���ေြပာငးြခငး၊ေကာ��ငေသးေ�ကာအသစများ၏တ�းတကမ���နး။ Apoptosis တားစးလမမယ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

DAG ��င IP 3 သည မညသညေနရာမ� စတငသနညး။

က။ ၎ငးတ�သည cAMP ၏ phosphorylation ြဖငဖ�စညးသည။ခ။ သ�တ�ကဆလအချကြပြခငးြဖငထ�တေဖာ ligands ြဖစ�ကသည။ဂ။ ၎ငးတ�သညပ��တနးက�လ��ေဆာရနပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ပျ� ��ေစေသာေဟာမ�နးများြဖစသည

ထ�တလ�ပမ�။။ ၎ငးတ�သည inositol phospholipid, PIP 2 ၏ထ�တက�နများြဖစသည ။

: D

အဘယအရာက�ပ�ငဆ�ငမ�အမ�င��အကဆစ serine, threonine ��င tyrosine ၏ကျန��ေသာြဖစ��ငေစသညေဖာစေဖာလတ?

က။ သ�တ�ကဝင��းစနးြဖစ�ကသည။ခ။ သ�တ�ကဝင��းစနးမဟ�တ�ကဘ�း။ဂ။ သ�တ�ကဟ�ကဒေရာဆ�ဒပါ��သည။။ သ�တ�ကပ��တနးအချကြပ၏အမ�င��အကဆစ sequence က�ပ�မ�မ�ကာခဏေပ�ေပါကပါတယ။

အခမတ� ြပနမ�

တ�ညေသာဒ�တယသတငးပ�သ�များက�ဆလများစာတငအသ�းြပ�ေသာလညးဒ�တယအေ�ကာငးြပနသညmessenger ေတဟာဆလတစခ�စမ�ာကြပားပါတယ။ ဒါဘယလ�ြဖစ��ငလ

ဆလအမျ�းမျ�းသညဆလမျက��ာြပင�� receptor များ��ငအချကြပြခငးကသ�ေသာပ��တငးများက�ထ�တလ�ပသညလမးေ�ကာငးအစတအပ�ငးများ။ ထ�ေ�ကာငသ�တ�သညမတ�ညေသာ ligands များက�တ� ြပန�ကသညmessenger များသညကြပားေသာလမးေ�ကာငးများက�သကဝငေစသည။ အချကြပစ�စညးမ�သညအဆ�းရလဒက�လညးေြပာငးလ��ငသညအချကြပ။

ဆလ - မျက��ာြပင receptor ၏ intracellular ဒ�မနး��ငအတ�ေြပာငးလခသညဆ�ပါကဘာြဖစသားမလအြခား receptor မ�ဒ�မနး?

အဆ�ပါ ligand ၏ extracellular ဒ�မနးမ�ချညေ��ာငပ�မ�နလမးေ�ကာငးက�သကဝငလမမယအဆ�ပါ intracellular ဒ�မနးလ�ဒါနးမ�အားြဖင activated ။

ေဝါဟာရ

သထား AMP (cAMP)ATP မ�ဆငးသကလာေသာဒ�တယ messenger

Page 216: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 216/228

စာမျက��ာ ၂၆၈

သသ AMP - မ�ခ� kinasecAMP မ�စညးေ��ာငြခငးြဖင activated ေသာ (စပ��တနး kinase A သ�မဟ�တ PKA) kinase

diacylglycerol (DAG)ပလာစမာအတငးအချကြပဘ�အသ�းြပ�ေ�ကာငး PIP 2 ၏ cleavage ထ�တက�နအေြမ�းပါး

ေကျာကတ�း��စခ�ေမာလကျ�းအတ�တကပ�းေပါငးတအခါမ�ာဓာတ�ြဒပေပါငးများက�ဖ�စညးခသည

ေကျာကတတား(အဒ receptor ပ��တနးများ) တစ ဦး ဖ�စညးရန��စခ�အဒ receptor ပ��တနး၏အြပနအလ�နတစ dimer ဟ�ေခ�တငအလ�ပလ�ပတ��ပေထး

inositol phospholipidေသာပလာစမာအေြမ�းပါးေသးငယတြပငးအားမ�ာ lipid ပစ��ပ�နဒ�တယ messenger သ�က�းေြပာငး; ၎ငးသည inositol (ကာဗ�ဟ�ကဒရတ) ��သညhydrophilic ေခါငးက�အ�ပစ�တစစ�

inositol triphosphate (IP 3 )ဆလအတငးအချကြပဘ�အသ�းြပ�ေ�ကာငး PIP 2 ၏ cleavage ထ�တက�န

kinaseATP ကေနေဖာစဖတအ�ပစ�တစစ�ရ transfer က� catalyzes ေသာအငဇ�ငးေနာကထပေမာလကျ�း

ဒ�တယ messenger က��ပးေနာကဆလအတငး signal က�ြပန ပားေ�ကာငးေသးငယတ, ပ��တနး Non- ေမာလကျ�းတစ ဦး အဒ receptor ၏ activation က၎ငး၏လ�တေပးရနက�ြဖစေပ�ေစသည

signal က�ေပါငးစညးမ���စခ�သ�မဟ�တ��စခ�ထကပ�ေသာကြပားြခားနားေသာဆလ - မျက��ာြပင receptors ကေနအချကြပ၏အြပနအလ�နဆလထမ�ာတ�ညတတ� ြပနမ�က�သကဝငေစဖ�ေပါငးစညး

signal က� transductionအဆ�ပါ cytoplasm မ�တဆင signal က�၏ြပန ပား (��ငတစခါတစရတငလညးဆလ၏�ျ�ကလယ)

အချကြပလမးေ�ကာငး၏ cytoplasm တငြဖစေပ�ေ�ကာငးြဖစရပများ၏ (စက cascade အချကြပ) ကငးဆကတစ ဦး ထ�တလ�ပရနပလာစမာအေြမ�းပါးကေန signal က�ြဖန ဖ�ဆလတ� ြပနမ�

အဆ�ပါအချကြပမ�တ� ြပနမ�ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အချကြပလမးေ�ကာငးများပ��တနးစကားရပ, ဆယလ�လာဘယလ�အချကြပလမးေ�ကာငးေဖာြပပါဇြဝဖစြခငး��ငဆလ�ကးထားမ�

• signal transduction လမးေ�ကာငးထမ�ာ PKC ၏ function က�ခြခားသတမ�တ• တစ ဦး ၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ���ငြပ�ြပငထနးသမးမ�အတက apoptosis ၏အခနးကဏRecက�အသအမ�တြပ�ရန

ကျနးမာသက��

ဆလအတငး၌ ligands များသည၎ငးတ�အတငးပ�ငး�� receptors များ��ငချတဆကကာသ�တ�က�တ�က��ကခငြပ�သညဆလရဒအငေအ��ငပ��တငးထ�တလ�ပသညစကယ��ရားများက�အကျ�းသကေရာကသည။ signal က� transduction က�အသ�းြပ�ြခငးလမးေ�ကာငးများ၊ ပလာစမာအေြမ�းပါး�� receptors များသညအေပ�သကေရာကမ�အမျ�းမျ�းက�ြဖစေပ�ေစသညဆလ။ အချကြပလမးေ�ကာငး၏ရလဒများမ�ာအလနကြပား�ပးအမျ�းအစားေပ�မ�တညသည

စာမျက��ာ ၂၆၉

ပါဝငပတသကဆလ၏အြပငဘက��ငြပညတငးေရးအေြခအေနများ။ ေသးငယတနမ�နာတ� ြပနမ�များက�ေအာကတငေဖာြပထားသည။

Gene Expression

အချ��ေသာ signal transduction လမးေ�ကာငးများသည RNA ၏က�းယ�ြခငးက�ထနးချ�ပသည။ အြခားသ�များကထနးည�mRNA ထမ�ပ��တနး၏ဘာသာြပနချက။ ဘာသာြပနချကက�ထနးည�ေသာပ��တနးဥပမာတစခ��ျ�ကလယသည MAP kinase ERK ြဖစပါတယ။ ERK က� phosphorylation cascade တင activate လ�ပသည

Page 217: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 217/228

epidermal growth factor (EGF) သည EGF receptor က�ချညေ��ာငထားသည [link]) ။ phosphorylation အေပ�သ� ,ERK သည�ျ�ကလယထသ� ၀ င�ပးပ��တနး kinase က�လ��ေဆာေပးသညဘာသာြပနချက ( link)) ။

ERK သည MAP kinase ြဖစ�ပးဘာသာြပနြခငးက� phosphorylated ေသာအခါြပ�လ�ပသည။ ERKအလ�ညအတက eIF-4E တစခ� elongation စတငအချက phosphorylates ေသာ MNK1 phosphorylatesအေ�ကာငး, အြခားစတငအချကများ��ငအတ�, mRNA ��ငဆကစပေနသည။ eIF-4E ြဖစလာတအခါphosphorylated, အ mRNA ေတ� ��, �ျ�ကလယထမ�ာပ��တနးေပါငးစပခငြပ�။(�ကညပါ activate ေသာ phosphorylation လမးေ�ကာငးအတက [link]

ERK ။ )

PKC ��ငအြပနအလ�နဆကသယ��ငသညဒ �တယပ��တနးသညပ��တငးြဖစသည။inhibitor ဆ�သညမ�ာပ��တနး��ငေပါငးစပ။ လ�ပေဆာင��ငြခငး (သ�) ေလ�ာချြခငးမ�ကာကယေပးေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည၎ငး၏ function က�။ ဤကစ�တင inhibitor သညIκ-B ဟ�ေခ�ေသာပ��တနးတစခ�ြဖစသည။ ၎ငးသညစညးမျ�းစညးကမး��ငသကဆ�ငသညပ��တနး NF-κB။ (သေက�တ the သညဂရအက�ရာ kappa က�က�ယစားြပ�သည။ ) Iκ-B သည NF- ��ငဆကစပေနသည။κB, ��ပေထးေသာဆလ၏�ျ�ကလယမဝင��ငေပမယIκ-B က phosphorylated ေသာအခါPKC သည NF-κBက�မချညေ��ာင��ငပါ၊ NF-κB (က�းယ�ထားေသာအချကတစခ�) သည�ျ�ကလယထသ�ဝင��ငသည��င RNA က�းယ�အစပျ�း။ ဤကစ�တင, phosphorylation ၏အကျ�းသကေရာကမ�တစခ� inactivate ရနြဖစပါသညinhibitor ��ငအားြဖငက�းယ�ြခငးလ�ပငနးစ�က�သကဝင။

ဆယလ�လာ Metabolism က�တ�း

ေနာကထပအချကြပလမးေ�ကာငး၏ရလဒသည�ကကသားဆလများအေပ�သကေရာကမ���သည။ β-adrenergic ၏ activationadrenaline အားြဖင�ကကသားဆလများ�� receptors များသညအတငး၌သသသာသာ AMP (cAMP) တ�းပားေစသညဆလ။ epinephrine လ�လညးေခ� �ပး adrenaline ဆ�တာက� adrenal gland ကထ�တလ�ပတယ

စာမျက��ာ ၂၇၀

ေရတ�အေရးေပ�အေြခအေနများအတကခ��ာက�ယ readies) ေသာေကျာကကပတ။ Cyclic AMPအလ�ညအတက��စခ�အငဇ�ငးေတ phosphorylates ေသာ PKA (ပ��တနး kinase တစ ဦး), activates ။ ပထမဆ�းအငဇ�ငးအလယအလတ glycogen က�သကဝငြခငးအားြဖင glycogen ၏ပျကစးြခငးက�အားေပးအားေြမ�ာကအလ�ညအတကေ�ကာငး glycogen phosphorylase (GP) က�သကဝငေသာ phosphorylase kinase (GPK)ဂလ�းက�စသ�ဂလ�းက�စက� catabolizes ။ (မငးခ��ာက�ယကပ�လ�ေသာဂလ�းက�စက�ေြပာငးလေပးသညက�သတရပါေရတ�သ�ေလ�ာငမ�များအတက glycogen ။ စမးအငလ�အပပါက glycogen သညလျငြမနစာြပနလညေြပာငးလသားသညဂလ�းက�စ။ ဒ�တယအငဇ�ငး (glycogen synthase (GS)) ၏ phosphorylation သည၎ငး၏စမးရညက�တားဆးေပးသည။ဂလ�းက�စကေန glycogen ဖ�စညးရန။ ဤနညးအားြဖင�ကကသားဆလတစခ�သညဂလ�းက�စ (glucose) အဆငသင��ေနသညglycogen ပျကစးြခငးမ�တဆင��ငမ�ဂလ�းက�စများ၏အသ�းြပ�မ�က�တားဆးအားြဖင၎ငး၏ဖ�စညးြခငးက�သကဝငြခငးအားြဖငထ�ေ�ကာင glycogen degradation ��င synthesis ၏အချညး��းသသရာက�တားဆး, glycogen ဖ�စညးထားပါသည။ Theထ�ေနာကဂလ�းက�စအား��တတရကြမငတကလာမ�က�တ� ြပနသညအေနြဖင�ကကသားဆလများကအသ�းြပ���ငသညadrenaline -“ တ�ကြခငးသ�မဟ�တပျသနးြခငး” တ� ြပနမ�။

ဆလ�ကးထား

ဆလအချကြပလမးေ�ကာငးက�လညးဆလဌာနခအတကအဓကအခနးကဏ play မ�။ ဆလများသညပ�မ�နအားြဖငမခပါသ�တ�ကတြခားဆလကေနအချကြပြခငးြဖင� �းဆေန�ကသညမဟ�တလ�င။ ဆလ�ကးထားြမ�ငတငရနေသာ ligandsတ�းတကမ���နးအချကများဟ�ေခ� �ကသည။ �ကးထားမ�အေ�ကာငးအရငးအများစ�သညဆကစပလျက��ေသာဆလ - မျက��ာြပင receptors များ��ငသကဆ�ငသညtyrosine kinases ။ ဤေရ�ကားဆလ - မျက��ာြပင receptors အဒ receptor tyrosine kinases (RTKs) ဟ�ေခ� �ကသည။RTKs က� Activation လ�ပြခငးသည RAS ဟ�ေခ�ေသာ G-protein ပါ ၀ ငသညအချကြပသညလမးေ�ကာငးက�စတငသညအေစာပ�ငးကေဖာြပထားတ MAP kinase လမးေ�ကာငးက�သကဝငေစသည။ ထ�ေနာကအငဇ�ငး MAP kinaseအစပျ�းရနအြခားဆယလ�လာအစတအပ�ငးများ��ငအတ�အြပနအလ�နေ�ကာငးပ��တနး၏ဟ�ေသာအသ�းအ���ျးလ��ေဆျာဆလဌာနခ။

Page 218: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 218/228

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

ကငဆာဇဝေဗဒပညာ��ငကငဆာဇဝေဗဒပညာ��ငေတဟာကငဆာရေမာလကျ�းဇစြမစက�ေလလာဖ�အတကရညရယပါတယ�ကးထားမ�က�တားဆးလမမညဟ��က�တငကာကယေရးနညးလမးများ��ငက�သမ�နညးဗျ�ဟာများတထငထ�တလ�ပြခငးက�ယခ��ာ၏ပ�မ�နဆလများက�ထခ�ကေစြခငးမ��ဘအကျတ။ အေစာပ�ငးကေဖာြပခသညအတ�ငးအချကြပဆလေတ�ကးထားမ�က�လမးေ�ကာငးေတကထနးချ�ပတယ။ ဤအချကြပလမးေ�ကာငးများက�ပ��တငးအချကြပြခငးြဖငထနးချ�ပသည။အရာ, အလ�ညအတကဗဇအားြဖငထ�တေဖာေြပာဆ��ကသည။ ဤဗဇများမ�ဗဇေြပာငးလြခငးသညအလ�ပမြဖစ��ငပါပ��တနးအချကြပ။ ၎ငးသညဆလက�၎ငး၏ဆလသသရာက�ထနးချ�ပြခငးမ�တားြမစြခငး၊ဆလဌာနခ� �ငကငဆာ။ အချကြပပ��တနးများက�ထနးည�ေသာမျ�း�� းဗဇသညတစမျ�းတညးြဖစသညကငဆာြဖစေစ��ငေသာအလားအလာ��ေသာမျ�း�� းဗဇြဖစေသာ oncogene ။ RAS က� encoding ကဗဇတစခ�ြဖစသညအဆ�ပါ RAS ပ��တနးအတကဗဇေြပာငးလမ�ေတချတဆကေသာအခါမ�လက��ာေဖေတ� ��ခ Oncogeneကငဆာ။ ေနာကထပေလလာမ�များကကငဆာဆ (လ) များ၏ ၃၀ ရာခ�င��နးသညကငဆာဆ (လ) များ၌ဗဇေြပာငးလြခငး��သညဟ�ေဖာြပခသညထနးအကပမ�ကးထားမ�က� ဦး တညေ�ကာငး RAS ဗဇ။ အကယ၍ မထနးချ�ပရလ�င၊ခ��ာက�ယ��ေနရာအသစများ��ကငဆာဆလများ�ကးထားမ�၊

ကငဆာဇဝေဗဒပညာ��ငများသညအြခား oncogenes များက�ခြခားသတမ�တ��ငခသညကငဆာ၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�။ ဥပမာအားြဖင HER2 သညဆလမျက��ာြပငေပ� �� receptor ြဖစသညလ�ရငသားကငဆာ၏ ၂၀ ရာခ�င��နးတငပမာဏအလနများေနသည။ ကငဆာဇဝေဗဒပညာ��ငေတသတယမျ�းဗဇပ�တ�ပားြခငးက HER2 က�ရငသားကငဆာေဝဒနာသည ၂၅ ရာခ�င��နးတငအလနအက�ထ�တေဖာေြပာဆ�ြခငး၊Herceptin (trastuzumab) လ�ေခ�တေဆးက�တထငခတယ။ Herceptin သည monoclonal antibody တစခ�ြဖစသညက�ယခစမးအားစနစအားြဖငဖယ��ားေရးများအတက HER2 ပစမ�တထား။ Herceptin က�ထ�းက�ထနးချ�ပရနက�ညေပးသညHER2 မ�တဆငအချကြပ။ Herceptin က�ဓာတ�က�ထ�း��ငေပါငးစပအသ�းြပ�ြခငးကက�ညခသညသားေ�ကာငးရငသားကငဆာ��ငအတ�လ�နာများ၏ြခ�င���ငသနမ���နးက�တ�းြမ�ငဖ�။

ကငဆာဇဝေဗဒဆ�ငရာသ�ေတသနအေ�ကာငးပ�မ�သ��လ�ပါက National Cancer Institute တငေတ� ��ငသညဝဘဆ�က (http://www.cancer.gov/cancertopics/understandingcancer/targetedtherapies)

စာမျက��ာ ၂၇၁

ဆလေသ

ဆလတစခ�ပျကစးြခငး၊ ပ�လ�ြခငးသ�မဟ�တသက��တစခ�အတကအ��ရာယ��သညအခါဆလတစခ�သညလ�ပ��ငသညပ��ဂရမဆလေသဆ�း, ဒါမ�မဟ�တ apoptosis ြဖစေပ�တယ��ရားစတင။ Apoptosis ဆလတစခ�ခငြပ�ပါတယအလားအလာ��ေသာေမာလကျ�းများထ�တလ�တြခငးက�တားဆးေသာထနးချ�ပထားသညပ�စြဖငေသဆ�းရနဆလအတငးပ�ငးကေန။ ဆလတစခ�၏ကျနးမာေရးက�စစေဆးရနအတငးစစေဆးေရးဂတများစာ��သည။ အကယပ�မ�နမဟ�တေသာေလလာေတ� ���ကသညဆလတစ ဦး အလ�အေလျာက apoptosis ၏ြဖစစ�က�အစပျ�း��ငပါတယ။သ�ေသာအချ� �ကစ�များတငထ�ကသ�ေသာဗ�ငးရပစပ�းက�းစကမ�သ�မဟ�တကငဆာေ�ကာငထနးချ�ပမ�မ��ေသာဆလဌာနခအြဖစ,ဆလရပ�မ�နစစေဆးမ�များ��ငချနခငပျကကက။ ြပငပအချကြပြခငးကလညး apoptosis က�စတငေစ��ငသည။ ဘ� ဥပမာ၊ ပ�မ�နတရစ�ာနဆလအများစ�တင၊သက����ဆလများက�ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာပပ�းမ�ေပးေသာ glycoproteins ၏ကနယက။ Theအဆ�ပါ extracellular matrix က�မ�ဆယလ�လာ receptors ၏စညးေ��ာငသညအတငးအချကြပအဆငျ�ဆဆလ။ အကယ၍ ဆလသည extracellular matrix မ�ေရ�လျားသားပါကအချကြပမ�ရပတန သားသညဆလ apoptosis ခယ�။ ဒစနစကဆလေတက�ခ��ာက�ယကေနတစဆငမသား��ငေအာငတားဆးေပးတယmetastasize ေ�ကာငးအကျတဆလ��ငအတ�ြဖစပျကသကသ� , ထနးချ�ပမ�ထက proliferating ။

apoptosis က�ြဖစေပ�ေစသညြပငပအချကြပြခငး၏ေနာကထပဥပမာတစခ�က T-cell development ။T- ဆလများသညက�ယခစမးအားဆလများြဖစေသာ��ငငြခားအဏ��ကညမ�နေြပာငး��ငအမ�နများ��ငေပါငးစပ။ ၎ငးတ�က�ပစမ�တထားသညက�ယခစမးအားစနစအားြဖငဖျကဆးြခငးသည။ ပ�မ�နအားြဖင T- ဆလများသည“ မမက�ယက�” ပ��တငးများ (သ�တ�အား) က�ပစမ�တမထားပါေအာတ�မနေရာဂါများက� ဦး တည��ငသည။ ဖ� �ဖ�းတ�းတက��ငရနအတကမမက�ယက���ငက�ယတ�ငမဟ�တေသာ၊ မရငကျကေသာ T-cells များအ�ကားခြခားသြမင��ငစမးက�စစေဆးသညသ�တ�ကဒါေခ� မမက�ယက�ပ��တနးမ�ခ��ျေ��ာငျ��မ��ဆ�းြဖတရန။ T- ဆလအဒ receptor က�ယက�ယက�မ�ချညေ��ာငလ�ငပ��တနးများ၊ ဆလများသညအ��ရာယ��ေသာဆလများက�ဖယ��ားရန apoptosis က�စတငခသည။

ပ�မ�နသေ��သားဖ� �ဖ�းမ�အတက Apoptosis သညမ��မြဖစလ�အပသည။ ေကျာ��း��သတ� ဝါများအတကဥပမာအားြဖင၊ ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၏အေစာပ�ငးအဆငများအ�ကားဝကဘ��ငတ�ေသာတစ���းများဖ�စညးြခငးပါဝငသညလကေချာငးတစေချာငးချငးစ ([link]) ။ ပ�မ�နဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၏သငတနးကာလအတငးဤအမလ�အပသညဆလများက�ဖယ��ားပစရမည၊ အြပညအဝကကာေနေသာလကေချာငးများ��ငေြခေချာငးများက�ဖ�စညး��ငသည။ ဆလတစအချကြပမ�ယ��ရားသညဖ� �ဖ�းဆအ�ကား��ဆလများက�ဖျကဆးသည apoptosis က�ြဖစေပ�ေစသညဂဏနး။

၁၅ ရက�ကာေသာ�ကကသေ��သား၏ေြခတစေချာငး၏ histological အပ�ငးသညအလငးက� သ�း၍ ြမငေယာငသညmicroscopy သညေြခေချာငးများအ�ကားတစသ��းေနရာများက�ေဖာြပသည�ကကသည ၂၇ ရက၌က�ယဝနေဆာငြခငးအသကြပညသည။ (အေ�ကး: Michal အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Page 219: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 219/228

မာန)

အဆ�ပါအချကြပကကစကတ၏ရပစ

မ�ကာခဏအကျတဆလများတငေတ� ြမငအဆ�ပါ aberrant အချကြပသညမ�ာ signal က�၏ရပစေ�ကာငးအေထာကအထားြဖစပါတယသငေလျာေသာအချန signal က�၏စတငသကသ�အေရး�ကးေသာ��ငပါတယ။ ရပတန ရနနညးလမးတစခ�

စာမျက��ာ ၂၇၂

တကျတအချကြပ ligand degrade သ�မဟ�တက၎ငး၏မ��ေတာဝငေရာက��ငေအာငဖယ��ားပစရနြဖစပါသညအဒ receptor ။ အေ�ကာငးရငးတစခ�မ�ာ estrogen ��င testosterone ေဟာမ�နးကသ�ေသာ hydrophobic hormones သညသ�တ�သယေဆာငေပးတပ��တနးက�ချညေ��ာငေနေသာေ�ကာငေရ��ညြဖစရပများ။ ဒပ��တနးေတကေပျာဝငေစတယေမာလကျ�းများသညေသးတငေပျာဝင��ငေသာလညး၎ငးသညေဟာမ�နးများအားပျကစးြခငးမ�ကာကယေပးသညပျ� ��ေနတအငဇ�ငးေတ။

ဆလအတငး၌များစာေသာကြပားြခားနားေသာအငဇ�ငးများစာသညထကေပ�လာေသာဆလြပ�ြပငြခငးက�ေြပာငးြပနလ�ပ�ကသညကကစကတအချကြပ။ ဥပမာအားြဖင၊ ေဖာစဖတазыများသညေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဖယ��ားေပးသညအငဇ�ငးများြဖစသညdephosphorylation ဟ�ေခ�ေသာလ�ပငနးစ�များတင kinases အားြဖငပ��တနး��ငတဖကထားသည။ Cyclic AMP (cAMP) သညphosphodiesterase အားြဖင AMP သ� degradated, ��ငကယလစယမစတ�းဆ�ငများလ�တေပးရနအားြဖငေြပာငးြပနြဖစပါတယCa 2+ ပန များသညဆလ၏ြပငပ��ငအတငးပ�ငးအေြမ�းပါးတငတည��သည။

အပ�ငးအကျ�း

အချကြပလမးေ�ကာငး၏စတငြပငပလ��ေဆာမ�မ�တ� ြပနမ�တစခ�ြဖစသည။ ဒတ� ြပနမ�ကယ���ငပါတယပ��တနးေပါငးစပြခငး၊ ဆလ၏ဇြဝဖစေြပာငးလမ�၊ ဆလများအပါအဝငကြပားြခားနားေသာပ�စများ�ကးထားမ�, ဒါမ�မဟ�တပငဆလအေသခ။ မျ�း�� းဗဇထ�တေဖာမ�အစြပ�ြခငးြဖငလမးေ�ကာငးများစာသညဆလက�လ�မးမ�းသည။��ငအသ�းြပ�ေသာနညးလမးများအေတာေလးေြမာကြမားစာ��ပါသည။ အချ��ေသာလမးေ�ကာငးများကအြပနအလ�နဆကသယေသာအငဇ�ငးများက�သကဝငေစDNA က�က�းယ�အချကများ��ငအတ�။ အြခားသ�များကပ��တနးများက�ြပ�ြပင�ပးသ�တ�၏ေြပာငးလမ�က�လ��ေဆာသညဆလထမ�ာတညေနရာ။ သက��များ၏အေြခအေနေပ� မ�တည၍ ဆလများသညသ�ေလ�ာငြခငးြဖငတ� ြပန��ငသညစမးအငသညဂလ�ငကဂျင (သ�) အဆသ�မဟ�တစမးအငက�ဂလ�းက�စ (glucose) ပ�စြဖငရ��ေအာငလ�ပြခငး။ တစ ဦး က signal က� transductionလမးေ�ကာငးသည�ကကသားဆလများ၏စမးအငလ�အပချကက�ချကချငးတ� ြပနရနခငြပ�သညဂလ�းက�စ။ ဆလ�ကးထားမ�က�အ�မတမးတ�းတကမ�အေ�ကာငးအချကဟ�ေခ�သညြပငပအချကြပြခငးြဖငလ��ေဆာသည။ထနးချ�ပမ�မ��ေသာဆလများ�ကးထားမ�သညကငဆာြဖစေစ�ပးပ��တနးများက� encoding ဗဇအတငးမ�ဗဇေြပာငးလြခငးြဖစသညအချကြပလမးေ�ကာငး၏အစတအပ�ငးများက�မ�ကာခဏအကျတဆလများတငေတ� ��ရသည။ ဆလေသအစအစ�, ဒါမ�မဟ�တပျကစးြခငး (သ�) မလ�အပေသာဆလများက�ဖယ��ားြခငးအတကအေရး�ကးသည။ ဆယလ�လာ၏အသ�းြပ�မ�ဆလတစခ�ဖျကသမးြခငးက�စ�စညးရနအချကြပြခငးသညအ��ရာယ��ေသာေမာလကျ�းများမ�ေသချာေစပါသညcytoplasm သညဆလများအ�ကား��ေနရာများသ�ထ�တလ�တြခငးမခရပါ၊necrosis ။ Apoptosis သညဆလေသများ၏အစတအပ�ငးများက�ထေရာကစာြပနလညအသ�းြပ���ငသည။ဆယလ�လာအချကြပကကစကတက�ရပစြခငးသညအလနအေရး�ကးသည၊ သ�မ�သာအချကြပမ�က�တ� ြပနရနြဖစသညအချနက�ကြခငး��ငြပငးထနမ���စ ဦး စလ�းအတကသငေလျာသည။ အချကြပေမာလကျ�း၏ပျကစးြခငး��ငphosphatases အားြဖငလမးေ�ကာငး၏ phosphorylated အလယအလတ၏ dephosphorylation ��စခ�ြဖစ�ကသညဆလအတငးအချကြပရပစရနနညးလမးများ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

တစ ဦး phosphatase ၏ function က�ကဘာလ?

က။ တစ ဦး က phosphatase ပ��တနးကေန phosphorylated အမ�င��အကဆစဖယ��ားေပးသည။ခ။ တစ ဦး က phosphatase phosphorylated အမ�င��အကဆစကေနေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဖယ��ားေပးသည

ပ��တနးအတကအ�ကငးအကျန။ဂ။ တစ ဦး က phosphatase serine, threonine ��င tyrosine အ�ကငးအကျန phosphorylates ။။ တစ ဦး က phosphatase ဆလအတငး��ဒ �တယ messenger က�ယ�တည။

ဘယလ�အနအကဖ-κBဗဇစကားရပေသးေဆာငသနညး

က။ ေသးငယေသာ hydrophobic ligand သည NF-κB��င၎ငးက�သကဝငေစ�ပး၊

Page 220: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 220/228

စာမျက��ာ ၂၇၃

ခ။ inhibitor Iκ-B ၏ phosphorylation သည၎ငး��င NF-κBတ�အ�ကား����ပေထးမ�များက� dissociates,��ငအနအကဖ-κBဟာ�ျ�ကလယဝင��ငက�းယ���းဆခငြပ�ပါတယ။

ဂ။ NF-κBသည phosphorylated ြဖစ�ပး�ျ�ကလယထသ� ၀ င ◌၍ DNA က�ချညေ��ာင��ငသည။။ NF-κBသည DNA ��ငသကဆ�ငေသာက�းယ�ေဖာြပသညအချကက� phosphorylates လ�ပေသာ kinase ြဖစသည

ပ��တနးထ�တလ�ပမ�က�အားေပးအားေြမ�ာက။

Apoptosis သညဆလတစခ�အတငး၌ြဖစပား��ငသည။

က။ ပျကစးခ။ မ��ေတာပါဂ။ ဗ�ငးရပစပ�းက�းစက။ အားလ�းထက

: D

အငဇ�ငးက�စညးေစသည inhibitor ၏အကျ�းသကေရာကမ�ကဘာလ။

က။ အငဇ�ငးပျကစးသည။ခ။ အဆ�ပါအငဇ�ငး activated ြဖစပါတယ။ဂ။ အဆ�ပါအငဇ�ငး inactivated ြဖစပါတယ။။ အဆ�ပါ��ပေထးဆလထကသယယ�ပ�ေဆာငသည။

အခမတ� ြပနမ�

ဆလက�လ��ေဆာေပးသညလမးေ�ကာငးက�ထနးချ�ပေသာ kinase အတငး mutation တစခ�၏ြဖစ��ငေြခရလဒကားအဘယနညးတ�းတကမ�လား။

အကယ၍ kinase mutate လ�ပြခငးေ�ကာင၎ငးက�အ�မတမး activate လ�ပရနအတက၎ငးသညမ�တဆငစ�ဆကမြပတအချကြပလမမညထနးချ�ပမ�မ��ေသာ�ကးထားမ���ငကငဆာြဖစ��ငေချ��ေသာလမးေ�ကာငး��ငလမးြပမ�။ ဒါေ�ကာငတစ ဦး kinase mutated လ�ငအလ�ပလ�ပလ�မရဘ�း၊ ဆလက ligand binding က�မတ� ြပနဘ�း။

ဘယလ� extracellular matrix ဆလများ၏�ကးထားမ�က�ထနးချ�ပသလ?

ဆလမျက��ာြပငေပ� �� receptors ��ငရနအတက extracellular matrix ��ငအဆကအသယ��ရမညဆလက�အသက��ငရနခငြပ�ေ�ကာငးအြပ�သေဘာအချကြပမ�များက�လကခရ��။ အဒ receptors အားြဖင activated �ကသညမဟ�တပါbinding, ဆလ apoptosis ခယ�ပါလမမယ။ ၎ငးသညဆလများ၏မ�နကနေသာေနရာတင��သညက�ေသချာေစသညကငဆာအတက metastasis အတကြဖစေပ�အြဖစထ�းေဖာကဆလ�ကးထားမ�က�ကာကယတားဆးဖ�က�ညေပးသည။

ေဝါဟာရ

ခဏခဏဆလအေသခအစအစ�

�ကးထားမ�အချကligand ဆလ - မျက��ာြပင receptors မ�ချညေ��ာငြခငး��ငဆလ�ကးထားမ�က�လ��ေဆာ

inhibitor

စာမျက��ာ ၂၇၄

ပ��တနး (များေသာအားြဖငအငဇ�ငး) တစခ���င၎ငးက�ကာကယေပးေသာေမာလကျ�းလညပတမ�

ေဖာစဖတ���ပးသားေမာလကျ�းတစခ�ကေနေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဖယ��ားေပးတအငဇ�ငးယခငက phosphorylated

Page 221: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 221/228

ေဖာစဖဒအကစစအချကြပမ�ရပတန ရန, AMP ထ�တလ�ပ cAMP degradate ေသာအငဇ�ငးSingle- Celled သက��အတကအချကြပဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• Single-cell တေဆးသညဆလအချကြပြခငး��ငမညသ�ဆကသယသညက�ေဖာြပပါတစေယာကနတစေယာက

• quorum sensing ၏အခနးကဏsomeက�အချ� �ေသာဘကတးရးယားများဖ�စညး��ငစမး��ငဆကစပပါဇဝ��ပ��ငများ

ဆလအတငး၌အချကြပြခငးကဘကတးရးယားများသညပတဝနးကျငဆ�ငရာအချကများက�တ� ြပနရနခငြပ�သညအာဟာရအဆငအချ� �ဆလသက��များသညအချကြပရနေမာလကျ�းများက�ထ�တလ�တသညတစဦးက�တစဦး။

တေဆးထမ�ာအချကြပ

တေဆးသည eukaryotes (မ�) ြဖစ�ပးတေဆးအချကြပများတငေတ� ��ရေသာအစတအပ�ငးများ��ငလ�ပငနးစ�များြဖစသညmulticellular သက��အတကဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptor အချကြပမ�များသ�တ�အားဆငတ�သည။ ရကေပါကတေဆး( လငခ)) လငပ�ငးဆ�ငရာမျ�းပားြခငး��ငဆငတ�သညလ�ပငနးစ�တငပါ ၀ င��ငသည��စခ� haploid ဆလများ (ခ��မ�ဆ�နး၏ပ�မ�နအေရအတကကတစဝက��ငအတ�ဆလ) မ�ေပါငးစပ�ပးdiploid ဆလ (ခ��မ�ဆ�နးတစခ�စပါ ၀ ငသညဆလတစခ�) က�ပ�မ�နဖ�စညးတညေဆာကသညဆလေတဆ။ ရကေပါက, မတဖ� ြပငဆငေသာအြခား haploid တေဆးက�ဆလက���ာေဖ��ငရနအတကတေဆးသညအချကြပေမာလကျ�းက�မတလ�ကြခငးအေ�ကာငးအချကဟ�ေခ�သည။ မတလ�ကသညအချကသညဆလ��ငဆကသယေသာအခါအနးအနား��အြခားတေဆးဆလများ၏မျက��ာြပင receptors သ�တ�ပ�မ�န�ကးထားသသရာက�ရပတန ြခငး��ငပ��တနး kinases ��င GTP-binding ပ��တနးများပါဝငသညတဆလအချကြပအဆငျ�ဆကျစတငG-protein ��ငဆငတ�သည။

ရကေပါကေနေသာ Saccharomyces cerevisiae တေဆးဆလများသညအချကြပမ�က�ထ�တေပးြခငးြဖငဆကသယ��ငသညေမာလကျ�း mating factor က�ေခ�။ ဒ micrograph မ�ာေတာသ�တ�က differential က�သ�း�ပးြမငေန�ကသည

စာမျက��ာ ၂၇၅

interference contrast microscopy၊ အလငး၏မ�ကခ��စက�ပ��င� �ငးယ��မ�က�ပ�မ�ေကာငးမနေစသည

နမ�နာ။

ဘကတးရးယားအတကအချကြပ

ဘကတးရးယားများတငအချကြပြခငးကဘကတးရးယားများက� extracellular အေြခအေနများက�ေစာင�ကညေစ�ပးထ�တငေသချာေစသညလ�ေလာကေသာအာဟာရပမာဏ��ငအ��ရာယ��ေသာအေြခအေနများက�ေ��ာင�က�ရနေသချာေစပါ။ အဒမ�ာဘကတးရးယားတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ�ဆကသယေြပာဆ�သညအခါသ�ေသာအေြခအေနများြဖစ�ကသည။

Page 222: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 222/228

ဘကတးရးယားဆကသယမ�၏ပထမဆ�းသကေသအေထာကအထားမ�ာ၎ငး��သညဘကတးရးယားတစမျ�းြဖစသညဟာဝေယ bobtail ြပည�ကးငါး��ငအတ�သ��ပေဖာဆကဆေရး။ သညအခါလ� ဦး ေရသပသညးမ�ဘကတးရးယားသညသတမ�တထားေသာအဆငသ�ေရာက��သည၊ သတသတမ�တမ�တမျ�းဗဇေဖာြပမ�က�စတငသည၊အလငးထ�တလ�တေသာ bioluminescent ပ��တနး။ အတကပစ��ပ�နဆလအေရအတကကပတဝနးကျင (ဆလသပသညးဆ) အချကြပများအတကအဆ�းအြဖတအချကြဖစပါသည, ဘကတးရးယားအချကြပခသညquorum sensing အမည��။ ��ငငေရး��ငစးပားေရးတ�တငအနမဆ�းလ� ဦး ေရသညအဖ� ၀ ငများသညြပanနာတစခ�အတကမေပးရနတကေရာကရနလ�အပသည။

Quorum sensing သည autoinducers က�အချကြပေမာလကျ�းများအြဖစအသ�းြပ�သည။ Autoinducers အချကြပေန�ကသညအလားတ�အြခားဘကတးရးယားများ��ငဆကသယေြပာဆ�ရနဘကတးရးယားများကလ���လ�� � ဝ�ကဝ�ကေမာလကျ�း။ Theလ��� ဝ�ကစာဖနတးထားေသာ autoinducers များသည acyl-homoserine lactone ကသ�ေသာ hydrophobic molecules များြဖစ��ငသည။(AHL) သ�မဟ�တပ��ကးတ peptide-based ေမာလကျ�း; ေမာလကျ�းတစခ�စတငမတ�ညေသာပ�စ��သညအေရးယ�မ�။ AHL သညပစမ�တထားသညဘကတးရးယားထသ� ၀ ငေသာအခါ၎ငးသညက�းေြပာငးသညအချကများ��ငဆကသယသညဖငသ�မဟ�တပတသညဗဇစကားရပ ([link]) ။ အဆ�ပါ peptide autoinducers ပ�မ���ပေထးလ��ေဆာဘကတးရးယား kinases ပါဝငသညေ�ကာငးလမးေ�ကာငးအချကြပ။ ထေတ� �ပးေနာကဘကတးရးယားေြပာငးလမ�များautoinducers မ�အေတာေလးကျယြပန ��ငပါတယ။ အဆ�ပါေရာဂါြဖစပားေစေသာဘကတးရးယား Pseudomonasaeruginosa တင autoinducers က�တ� ြပနေသာကြပားြခားနားေသာမျ�းဗဇ 616 ��ပါတယ။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၂၇၆

Autoinducers ေတဟာမျ�းဗဇက�ထနးည�ေပးတဘကတးရးယားေတကထ�တလ�ပတေမာလကျ�းဒါမ�မဟ�တပ��တငးေတြဖစတယ

စကားရပ။

quorum sensing ��ငပတသက။ ေအာကပါထ�တြပနချကများ၏ဘယမ�ားယငးေသာပါသလ

က။ Autoinducer သညတာဝန��သညမျ�းဗဇများက�က�းယ�ရနအတက receptor ��ငဆကသယရမညပ��ပး autoinducer ၏ထ�တလ�ပမ�။

ခ။ အဒ receptor ဟာဘကတးရးယားဆလထမ�ာ��ေနေပမယ autoinducer ထကပျ� ��။ဂ။ Autoinducer သညအြခားဆလတစခ�ေပ�တငသာလ�ပေဆာင��ငသည။ ၎ငးသည��သညဆလအေပ�တငမ�မလ�ပေဆာင��ငပါ

လ�ပတယ။ Autoinducer သညဘကတးရးယားများက� biofilm ြဖစေပ�ရနမျ�းဗဇက�ဖငသည။

quorum sensing က�သ�းေသာဘကတးရးယားမျ�းစတအချ� �သည��ပေထးေသာက�လ�နများြဖစေသာ biofilms များြဖစသညည���ငးရနဓာတ�ေဗဒအချကြပဖလ�ယေသာဘကတးရးယားများ (မျ�းစတများစာပါ ၀ င)အမ��ငက�တ�ကခ�ကလမမညဟ�အဆပထ�တလ�တ။ ဘကတးရးယားဇဝ��ပ��ငများ ( [link]) တစခါတစရတငေတ� ��ငပါသညေဆးဘကဆ�ငရာပစ�ညးကရယာများေပ�တင; biofilms ထ�ကသ�ေသာတငပါးဆ��� းသ�မဟ�တဒ�းအစားထ�းအြဖစ implants ကျ�းေကျာေသာအခါ��လ�းေရာဂါ��သ�များသညအသကအ��ရာယက�ြဖစေစေသာေရာဂါပ�းများက�ြဖစေစ��ငသည။

Page 223: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 223/228

အ��ပညာဆကသယမ�ဆလ - ဆလဆကသယေရးသညဤ (က) Staphylococcus aureus ဘကတးရးယားများက�အတ�တကအလ�ပလ�ပ��ငေစသညေဆး��လ�နာ၏�ပနအတငး�� biofilm တစခ�က� ဖ�စညး၍ အလကထရနက�စကငဖတစစေဆးြခငးြဖင�ကည��ငသညဏ�။ S. aureus သညေဆး��မ�က�းစကေသာေရာဂါများ၏အဓကအေ�ကာငးရငးြဖစသည။ (ခ) ဟာဝ�ငယေကျာကစ�ြပည�ကးငါးသည bioluminescent ဘကတးရးယားများြဖစေသာ Vibrio fischeri ��ငဆကစပမ���သည ။ Theluminecence သညြပည�ကးငါးက�ထေရာကစာဖယ��ား��ငေသာေ�ကာင၊၎ငး၏အရပ။ ေြပာငေြပာငတငးတငးအေနြဖငြပည�ကးငါးသညဘကတးရးယားများက�အစားအစာေက�းေမးသည။ အခမေနထ�ငခင V.fischeri , ြဖာထကတာဝန��သညအငဇ�ငး luciferase ထ�တလ�ပေပမယပါဘ�း V.ြပည�ကးငါး��ငအတ�သေက�တဆကဆေရးအတကေနထ�င Fischeri လ�ပပါ။ Quorum sensing ဆ�းြဖတသညအဆ�ပါဘကတးရးယား luciferase အငဇ�ငးထ�တလ�ပသငပါတယ��မ��။ (အေ�ကးတစ: အလ�ပြပ�ြပငမမးမCDC / Janice Carr ကအသ�းြပ�ပ� အေ�ကးခ - အလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမမ�များ

စာမျက��ာ ၂၇၇

Cliff1066 / Flickr)

biofilm ထ�တလ�ပမ� သည�ပနအတငး�� S. aureus က�အဘယအကျ�းေကျးဇ�းများေပး��င သနညး။

quorum sensing ၏အေသးစတအချကအလကများက�သ�ေတသနြပ�ြခငးသညဘကတးရးယားများတ�းပားလာရနတ�းတကေစခသညစကမ�ရညရယချကများ။ မ�ကာေသးမက��ာေဖေတ� ��ချကများအရဘကတးရးယားများက�အသ�းချရနြဖစ��ငသညဘကတးရးယား�ကးထားမ�က�ထနးချ�ပရနလမးေ�ကာငးအချကြပြခငး၊ ဒြဖစစ�က�အစားထ�းသ�မဟ�တြဖညစက��ငဘ�းအချ� �ေသာအေြခအေနများတငထေရာကမ�မ��ေတာေသာပantib◌ဇဝေဆး။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

မျ�း�� းဗဇပညာ��င Bonnie Bassler မ�သ�မ��ငေဆးေ�းြခငးက�ေစာင�ကညပါ biofilm ဘကတးရးယားအတက quorum sensing ၏ ��ာေဖေတ� ��မ�ြပည�ကးငါး၌။

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

Page 224: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 224/228

စာမျက��ာ ၂၇၈

တေဆး��ဆယလ�လာဆကသယေရးက�နေတာတ�ရကမ�ာ�ဂ�ဟေပ�ပထမဆ�းအ�ကမအေနနဆလတစခ�တညးပါဝငတယတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ�အြပနအလ�နကန သတခေသာ prokaryotic သက��။ အချ��ေသာြပငပ��ေနစ�အချကြပအချကအလကများသညအဓကအားြဖငတစမျ�းတညး��ေသာသက��မျ�းစတများအ�ကားြဖစေပ�သညဘကတးရးယား��ငတေဆးထတငအချကြပြခငးသညမျ�းစတတ�အြခားအဖ�ဝငများ��ငသာသကဆ�ငသည။ Theဆယလ�လာဆကသယေရး၏ဆငကြဖစစ�၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကအ�ကငးမအာဏာလ�အပချကြဖစပါတယmulticellular organisms, ဒဆနးသစတထငမ�ခန မ�နးေြခအားြဖင 2.5 လ�အပသညထငေနသညအေစာပ�ငးဘဝပ�စများအတကေပ�လာဖ�� �စဘလယ��စေပါငး။

တေဆးသည Single-cell eukaryote များြဖစေသာေ�ကာင�ျ�ကလယ��င organelles များ��သညပ�မ���ပေထးေသာသက��ပ�စများ၏ဝေသသလက�ဏာ။ တေဆး၏မျ�း�� းဗဇ၏��ငးယ��, nematodeတေကာငများ၊ အသးယငေကာငများ��ငလ�သားများသည ပ�၍ ��ပေထးေသာအချကြပမ�၏ဆငကြဖစစ�က�ေဖာြပသညလ�သားများ��ငအြခား��ပေထးေသာဘဝများက�ထနးသမးထားေသာထေရာကေသာအတငးပ�ငးလ�ပေဆာငမ�များက�ခငြပ�ေသာစနစများပ�စများက�မ�နကနစာလညပတ။

Kinases သညဆယလ�လာဆကသယေရး၏အဓကအစတအပ�ငးြဖစ�ပး၎ငးအငဇ�ငးများက�ေလလာြခငးြဖစသညကြပားြခားနားေသာမျ�းစတများ၏ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�သ��ပျေဖျာ။ တေဆးတင kinases အမျ�းအစား ၁၃၀ ��သည။nematode ပ�းေကာငများ��ငသစသးယငေကာငများကသ�ပ�မ���ပေထးသညသက��များတင ၄၅၄၊ ၂၃၉ kinase ��သည။အသးသး။ တေဆးထတင kinase အမျ�းအစား ၁၃၀ အနက ၉၇ ခ�သည kinases ၏မသားစ�ခ ၅၅ ခ�က�ပ�ငဆ�ငသညအြခား eukaryotic သက��များတငေတ� ��ရသည။ တေဆးတငေတ�ရေသာတစခ�တညးေသာသသာေသာချ� �တြခငးသညtyrosine kinases ၏ြပညစ�မ��ြခငး။ ဒါဟာ tyrosine ၏ phosphorylation ေ�ကာငးေတးဆြဖစပါတယကျန��ေနေသးေသာဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၊ ကြပားြခားနားမ�၊��ငမျ�းစ�သက��အတကအသ�းြပ�ဆယလ�လာဆကသယေရး။

ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာတေဆးထမ�ာလ�သားေတလ�ပ��တငးဓာတေတအတ�တ�ပါပသက��အချကြပအဆငျ�ဆကျေလလာေနများအတကစြပြဖစ�ကသည။ တေဆးများလျငြမနစာများြပားြခငး��ငအများ�ကး��ပါတယလ�သားများသ�မဟ�တအြခား multicellular တရစ�ာနများထက��း��ငးေသာသက��။ ထ�ေ�ကာငအချကြပကကစကတများသည��း��ငးလယက��ပးေလလာရနပ�မ�လယက�ေသာလညး၊လ�အချကြပ။၁

သငယ�မ���ငချတဆကရန

“ What Are Bacterial?” မ� biofilm သ�ေတသများ��ငေတ�ဆ�ေမးြမနးြခငးြပ�လ�ပထားေသာဤအပ�ငးများက��ကညပါဇဝ��ပ��ငများ? "

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-တ�န ြပနမ� "title =" Free Response "ပငလယ ch ဇငသည (က) က�ခြခမးထားေသာဆလတစခ�အေနြဖငဘဝက�စတငခသညဆလ��စခ�ဖ�စညး, အလကထရန microscopy scan ဖတြခငးြဖငြမင��င။ ဆလဌာနခေလးပတ�ပးေနာက(ခ) ဤ SEM ပ�တငေတ�ရသညအတ�ငးဆလ ၁၆ ခ���သည။ ဆလဌာနခအများအြပားကျည�ပးေနာကဒ (ဂ) ရငကျကပငလယ၌ေတ� ြမငအြဖစတစ ဦး ချငးစ, တစ ဦး ��ပေထးေသာ, multicellular သက��သ�တထငထ�တလ�ပသညurchin ။ (ခရကဒစက - Evelyn Spiegel, Louisa Howard မ�ြပ�ြပငြခငးလ�ပငနး၊ ခခLouisa Howard၊ Evelyn Spiegel မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကးက c: အားြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

စာမျက��ာ ၂၇၉

Marco Busdraghi; Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာRussell)

Page 225: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 225/228

လ�သားတစ ဦး အေနြဖငလငဆ�ငရာမျ�းပား��ငေသာသက��သတ� ဝါအားလ�းသညဘဝတစခ�အြဖစစတငသညfertilized ဥ (သေ��သား) သ�မဟ�တ zygote ။ ထရလယေပါငးများစာက�ဆလေတခထ�တလ�ကတယ��ပေထးေသာ၊ များြပားလ�ေသာလ�များက�ထ�တလ�ပရနထနးချ�ပထားေသာနညးလမးြဖစသည။ တစနညးေြပာရရငေတာ,အဒမ�လဆလတစခ�တညးကက�ယခ��ာ��အြခားဆလများ၏ဘ�းေဘးြဖစသည။ တစချနကြဖစလျက��တစသ��းများက�ြပနလညြပ�ြပငရန (သ�မဟ�တ) ြပနလညထ�ေထာငရနဆလမျ�းပားရနလ�အပဆြဖစသည။ဥပမာ၊ ေသး��ငအေရြပားဆလအသစများက�အဆကမြပတထ�တလ�ပေနသည။ အားလ�းmulticellular သက���ကးထားမ���ငြပ�ြပငထနးသမးမ�များအတကဆလဌာနခက�သ�းပါ��ငဆလများ��ငတစ���းများ၏ြပ�ြပင။ ဆလဌာနခတငးကျပစာစညးမျ�းသတမ�တထားသည��ငရဖနရခါြဖစပါတယစညးမျ�းစညးကမးပျကကကြခငးသညအသကအ��ရာယြဖစေစ��ငေသာအကျ�းဆကများက�ြဖစေစ��ငသည။ တစေပါကတညးသက��မျ�းပားသ�တ�ရနညးလမးအြဖစဆလဌာနခက�အသ�းြပ�ပါ။

ဆလဌာနဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

စာမျက��ာ ၂၈၀

• prokaryotic ��င eukaryotic Genomics ၏ဖ�စညးပ�မ�ာေဖာြပပါ• ခ��မ�ဆ�နး၊ ဗဇ��ငစ��ကများခြခားရန• ခ��မ�ဆ�နးသပသညးမ�၏ယ��ရားများက�ေဖာြပပါ

ဆလတစခ�မ�တစခ�သ�တစခ�သ�ဆက��ငသနမ�သည၎ငး၏အေြခခအ�တြမစြဖစသညဆလသသရာ၏လမးြဖငဆလများ၏မျ�းပား။ ဆလသသရာတစခ�စနစတကျ sequence က�ြဖစပါတယဆလတစခ�၏ဘဝအဆငဆငက�တစခ�တညးခထ�တြခငးမ�ေဖာြပသညအြဖစအပျကများြဖစသည��စခ�ဆလအသစ၏ထ�တလ�ပမ�မ�မဘဆလ။ ပါဝငပတသကယ��ရားများဆလသသရာအတကအလနအမငးစညးမျ�းသတမ�တေန�ကသည။

Genomics DNA က�

ဆလတစခ�သညပ�သဏrepl◌ာနက�ပ�မ�နက�� ငးစာနားလညရနပ�တ�ပားရနလ�ပေဆာငရနအဆငများက�ေဆးေ�းြခငးမြပ�မဆလရမျ�း�� းဗဇအချကအလကများ၏ဖ�စညးပ���င function က�လ�အပေပသည။ အြဖစထ�ပပ�းတစဆလရ DNA က�double-stranded DNA ေမာလကျ�းက�၎ငး၏မျ�း�� းဗဇဟ�ေခ�သည။ prokaryotes မ�ာေတာမျ�း�� းဗဇသညကငးဆကတစခ�သ�မဟ�တစကဝ�ငးပ�စ��စမျ�းတ��ေသာ DNA ေမာလကျ�းတစခ�ြဖငဖ�စညးထားသည ( [link]) ။ဤမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာပစ�ညးများပါ ၀ ငသညဆလ��ေဒသက���က�ဒယ�ဒ�ငဟ�ေခ�သည။ အချ�� prokaryotesပ�မ�န�ကးထားမ�အတကမ��မြဖစလ�အပေသာ plasmids ဟ�ေခ�ေသာဒအနေအကငးဆကများ��သည။

Page 226: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 226/228

ဘကတးရးယားများသညဤပလာစမစများက�အြခားဘကတးရးယားများ��ငလလ�ယ��ငသည၊ တစခါတစရအကျ�း��ေစသညလကခသ�ကသ�တ�ရခ�� မ�ဆ�နး DNA က�ထညသငး��ငအသစဗဇ။ ပဇဝေဆးယ�ပါးမ�တစခ�ြဖစသညမ�ကာခဏ plasmid လလ�ယမ�တဆငဘကတးရးယားက�လ�နမ�တဆငြပန � �ေသာ��။

ဗကတးရးယားများ��င Archaea များအပါအ ၀ င Prokaryotes တငတစေနရာတညးတင��ေသာခ��မ�ဆ�နးတစခ���သည

အလယပ�ငးေဒသက nucleoid ဟ�ေခ�သည။

eukaryotes တငမျ�း�� းဗဇတင�က�း��စေချာငး��ေသာ linear DNA ေမာလကျ�းများပါဝငသည ( [link]) ။eukaryotes မျ�းစတတစခ�စ၏ ၄ ငး၏အေရးပါေသာခ��မ�ဆ�နးများ၏ထ�းြခားေသာအေရအတက��သညဆလေတ။ လ�ခ��ာက�ယ��ဆလများတငခ��မ�ဆ�နး ၄၆ ခ����ပး၊ လ�၏ gametes (သ�ကပ�းသ�မဟ�တဥ) ��သည23 ခ��မ�ဆ�နးတစခ�ချငးစ။ ပ�မ�နက�ယခ��ာဆလ (somatic cell) တငလ�ကဖကေသာအစ���စခ���သညခ��မ�ဆ�နး, diploid အြဖစလ�သများေနတ configuration က�။ အက�ရာ n သညအစ�တခ�က�က�ယစားြပ�သညခ��မ�ဆ�နး၏, ထ�ေ�ကာငတစ ဦး diploid သက�� 2 n သတမ�တထားေသာ ြဖစပါတယ။ ဆေသာလ�ဆလ

စာမျက��ာ ၂၈၁

ခ��မ�ဆ�နးတစခ�အား gametes (သ�) လငဆလဟ�ေခ�သည။ ဤေရ�ကားဥ��ငသ�ကပ�းြဖစ�က�ပးြဖစ�ကသည1n , ဒါမ�မဟ�တ haploid သတမ�တထားေသာ ။

အမျ�းသမး Somatic ဆလတင homologous kromosomes ၂၃ တ��သည။ Theေင�ရညဖ�ခ��မ�ဆ�နး mitosis အတကဆလကေနဖယ��ား, �ျ�ကလယ (ထပ) အတငး�ကည��အားေပး�ကသည��ငဆလ�က (ညာ) အေပ� ြဖန � �ငအတ� (အလျား) အရသရသညစစ�ထား; anဤကသ�ေသာအစအစ�က� karyotype ဟ�ေခ�သည။ ဤပ�တငခ��မ�ဆ�နး��ငထေတ� ခသညကြပားြခားနားေသာခ��မ�ဆ�နး၏ကြပားြခားနားမ�များအတကေချာငးအစနးအထငး။ အစနးအထငးတစခ�နညးလမး"ခ��မ�ဆ�နးပနးချ" ဟ�ေခ�တငခ��မ�ဆ�နးက�မးေမာငးထ�းြပသညေချာငးဆ�းေဆးများက�အသ�းြပ�သညကြပားြခားနားေသာအေရာငများ။ (အေ�ကး: အမျ�းသားလ�မျ�း�� းဗဇ

စမကနး / NIH)

Dipoidoid သက��တစခ���ငလ�ကဖကေသာခ��မ�ဆ�နးအတများအား homologous ဟ�ေခ� �ကသညအသပညာ ") ခ��မ�ဆ�နး။ Homologous ခ��မ�ဆ�နးများသညအတ�တ�ပငအ��ည���ပး��သညတကျေသာတ�ညေသာတညေနရာ, ဒါမ�မဟ�တ locus အတကမျ�းဗဇဟ�ေခ�တကျတေဘအစတအပ�ငး။ မျ�းဗဇ, အခ��မ�ဆ�နး၏အလ�ပလ�ပတယ�နစ, တကျတများအတက coding အားြဖငတကျတဝေသသလက�ဏာများက�ဆ�းြဖတရနပ��တနး။ စ��ကများထ�ဝေသသလက�ဏာများ၏မ�ကြဖစ�ကသည။ ဥပမာအားြဖင, ဆပငအေရာငတစ ဦး ြဖစပါတယ

Page 227: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 227/228

ဆပငေရ�ေရာငအည�ေရာငသ�မဟ�တအနကေရာငြဖစေ�ကာငးစ��ကများ��ငအတ�ဝေသသ။တစသားတညးြဖစသညခ��မ�ဆ�နးအတ၏မတ� �တစခ�စသညမတ�ညေသာမဘတစ ဦး ထမ�ြဖစသည။ထ�ေ�ကာင, မျ�းဗဇသ�တ�က�ယသ�တ�တ�ည�ကသညမဟ�တ။ တစ ဦး မျ�းစတအတငးတစ ဦး ချငးစ၏အေြပာငးအလ��စ ဦး စလ�းမဘများအေနြဖငအေမဆကခဗဇ၏တကျေသာေပါငးစပမ�ေ�ကာငြဖစသည။ အနညးငယပငတစဗဇအတငးေဘ၏ေြပာငးလ sequence က�တစ ဦး ကအြခားေရးချယစရာ�� ြဖစေပ� ��ငပါတယ။ ဥပမာ,ေသးအမျ�းအစားအတကက�ဒြဖစတလ�ခ��မ�ဆ�နးေပ�မ�ာြဖစ��ငေချ��တမျ�း�� းဗဇအစအစ�သ�းချက��တယ။sequence A, sequence B, ��င sequence O. အားလ�း diploid လ�ဆလ��စခ�မတ� ���သညေ�ကာငေသးအမျ�းအစားက�သတမ�တသညခ��မ�ဆ�နး၊ မညသညအရာကေသးအမျ�းအစား (စ��က) က�ဆ�းြဖတသညအမ�တအသားမျ�းဗဇ��စခ�ဗား��ငးအေမဆကခေန�ကသည။ ဒါဟာတ�ညတမတ� ���စခ�����ငပါသည��စ ဦး စလ�း homologous ခ��မ�ဆ�နးအေပ�တစ ဦး ချငးစအေပ�မျ�းဗဇ sequence က� (ဥပမာ, AA, BB,သ�မဟ�တ OO) သ�မဟ�တ AB ကသ�ကြပားြခားနားေသာပာ။

ေသးအမျ�းအစား၊ မျကလ�းအေရာင��ငလကများစသညစ��ကများအေသးအဖကြပားမ�သညအေထာကအက�ြပ�သညမျ�းစတတစခ�အတငး၌ေတ� ��ရေသာသဘာဝအေြပာငးအလ။ မညသည pair တစ�ကေနတစခ�လ�းက� DNA က� sequence က�လ�ငသ�ေသာလ� homologous ခ��မ�ဆ�နး၏��ငးယ��သညြခားနားချကတစရာခ�င��နးထကနညးသည။ The

စာမျက��ာ ၂၈၂

လငခ��မ�ဆ�နး X ��င Y သည homologous ခ��မ�ဆ�နး၏တစခ�တညးေသာခ�ငးချကြဖစသညuniformity: တကျစာထ�တလ�ပရနလ�အပေသာ homology ၏ေသးငယေသာပမာဏထကအြခားgametes, X န Y ခ��မ�ဆ�နးမ�ာေတ�ရတမျ�းဗဇေတကမတ��ကဘ�း။

Eukaryotic ခ�� မ�ဆ�နးဖ�စညးပ���ငကျ� �

အကယ၍ လ�သားဆလ�ျ�ကလယ��ခ��မ�ဆ�နး ၄၆ ခ�မ� DNA က�အဆ�းမ�အစအဆ�းသတလ�ကလ�ငခန မ�နးေြခအားြဖင� �စခ�မတာတ�ငးတာလမမယ သ�ေသာ၎ငး၏အချငးသာ 2 nm ပါလမမယ။ပ�မ�နလ�ဆလအရယအစားသည ၁၀ µm (ဆလ ၁၀၀,၀၀၀ အထတနးစထားသည) က�စ�းစားသညဆလ၏�ျ�ကလယ��ငက�ကညရန DNA က�တငးတငးကျပကျပထ�ပပ�းရမည။ တစချနတညးမ�ာပ,မျ�းဗဇများက�ထ�တေဖာရနအလယတက�လကလ�မးမရမည။ ဆလအချ� �အဆငစ�အတငးသသရာ, DNA ၏��ညလျားေသာ strands ကျစလစသပသညးခ��မ�ဆ�နးသ�ချ� �ေန�ကသည။ ��ပါတယခ��မ�ဆ�နးကျစလစသပသညးေ�ကာငးနညးလမးများစာ။

ပထမအဆငည�� �ငးမ�တင၊ DNA ��စဆ helix အတ�ငယတစခ�သညပငစညပတ ၀ နးကျငပတ ၀ နးကျငတင��သညခ��မ�ဆ�နးတစခ�လ�းက�အ��ညတစေလ�ာကတငပ�မ�န�ကားကာလ��စ histone ပ��တနး၏( လငခ)) ။ DNA-histone ��ပေထးမ�က� chromatin လ�ေခ�တယ။ ပ�တးေစ��ငတ�ေသာ, histone DNA က���ပေထးေသာ၎ငးက� nucleosome ဟ�ေခ� �ပး nucleosomes က�ဆကသယေပးေသာ DNA က� linker DNA ဟ�ေခ�သည။ တစ ဦး က DNA က�ဒပ�စ��ေမာလကျ�းသညဟ�ကစလစများမပါ��သည��စဆ helix ထကခ�နစဆပ�တ�သည၊��ငပ�တးတစဦးရ DNA ၏ 2-nm အချငးနမတ�ဘအတက, အချငး 10 nm အေ�ကာငးက�များမ�ာdouble helix ။ သပသညး၏ေနာကျအဆငျ�ကေတာ nucleosomes ��င linker DNA က�အြဖစေတ� ����ငပါသညသ�တ�က�အ�ကား 30-nm chromatin ဖ�ငဘာသ� coiled ေန�ကသည။ ဤသည coiling ေနာကထပတ�ေစခ��မ�ဆ�နးသညယခ�တ�းချ� ပ�စထကအဆ ၅၀ ပ�တ�သည။ တတယအဆငမ�ာေတာထ�ပပ�း၏, fibrous ပ��တနးအမျ�းမျ�းအတက chromatin ထ�ပပ�းရနအသ�းြပ�သည။ ဤအ fibrous ပ��တနးnon-ခ�ခားဆလစခ��မ�ဆ�နး၏တစဦးအထ�းသြဖငဧရယာယ�ထားေသာေ�ကာငလညးေသချာအြခားမညသညခ��မ�ဆ�နး��ငမတ�သည�ျ�ကလယ ( [link] ��အေပ�ဆ�းပ�က��ကညပါ။ ) ။

Double-strand DNA ဆ�သညမ�ာ histone ပ��တနးများပတ ၀ နးကျငတင��သည၏ "အသငအြပငတစခ�အေပ�ပ�တး။ " ၏အသငအြပင အဆ�ပါ nucleosomes 30-nm chromatin ဖ�ငဘာသ� coiled ေန�ကသည။ဆလသည mitosis က�ခယ�ေသာအခါခ��မ�ဆ�နးသညပငချ� �သည

ေနာကထပ။

Page 228: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 228/228

စာမျက��ာ 283

interphase ၏ S က�အဆင DNA က�ပား။ ပား�ပးေနာက, ခ��မ�ဇ�နးေတဟာ��စခ�ဆကစပအစမ chromatids ၏ေရးစပ။ ဘယအချနမ�ာတ�ည၏အြပညအဝကျစလစသပသညးြခငး, အားလ�းထ�ပပ�းခ��မ�ဆ�နး cohesin ပ��တနးများကတစ ဦး ချငးစကတြခားမ�ခ��ျေ��ာငျေန�ကသည။ အ�ကားဆကသယမ�က�အစမ chromatids အဆ�ပါ centromere က�ေခ�ေဒသတငး၌အနးဆ�းြဖစပါတယ။ အဆ�ပါ conjoined အစမခန မ�နးေြခအားြဖင 1 μm၏အချငး��ငအတ� chromatids, အလငးဏ�ေအာကမ�ာြမင��ငြဖစ�ကသည။ Thecentromeric ေဒသအလနသပသညးသည��ငထ�ေ�ကာငတစisရယာအြဖစေပ�လာပါလမမယ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒကာတနးကခ��မ�ဆ�နးထ�ပပ�းမ�အဆငဆငက�ေဖာြပသည။

ဆလသသရာဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အဆငသ�းဆငက�ေဖာြပပါ• karyokinesis စ�အတငးခ��မ�ဆ�နး၏အြပ�အမ�က�ေဆးေ�းပါ• cytokinesis ကာလအတငး cytoplasmic ပါဝငမ�က�မညသ�ခြခားသညက���ငးြပပါ• အဆ�ပါ quiescent, G 0 အဆင သတမ�တ

အဆ�ပါဆလသသရာဆလ�ကးထားမ���ငဆလအချငးချငးကြပားြခငးနပတသကတြဖစရပများတစခ�အမန ထ�တစးရးြဖစပါတယ��စခ�အသစကသမးဆလေတထ�တလ�ပသည။ ဆလဌာနခမ�လမးေ�ကာငးအေပ�ဆလေတဆကလကေဆာငရကတ�းတကမ�၏တကျေသာအချန��ငဂ��တစ�ကစညးမျ�းသတမ�တအဆငဆင, DNA က�တစစးရးမ�တဆငပား, ��စေယာကတ�ည (က�ယပား) ဆလေတထ�တလ�ပဌာနခ။ ဆလသသရာအဓကအဆင��စခ���ပါတယ: interphase ��င mitotic အဆင ([link]) ။ Interphase အတငးမ�ာဆလ�ကးထားလာြခငး��င DNA က�ပ�တ�က�းယ�ထားသည။ အဆ�ပါ mitotic အဆင, အပားစ�အတငးDNA ��င cytoplasmic ပါဝငမ�များသညကသား�ပးဆလသညကသားသည။

ဆလသသရာ interphase ��င mitotic အဆငပါဝငသည။ interphase စ�အတငးဆလ�ကးထားလာ��င�ျ�ကလးယား DNA က�ပ�တ�ြဖစပါတယ။ Interphase အဆ�ပါ mitotic အဆငအားြဖငေနာကေတာသ�လ�ကသည။ စ�အတငးmitotic အဆင၊ ပ�တ�ပားထားေသာခ��မ�ဆ�နးများအားခြခား�ပးသမးအြဖစခေဝသည