NĐSAN’09 TUS MĐKROBĐYOLOJĐSĐ Prof. Dr. Volkan … · X faktörü (hemin) elektron transport sisteminin sitokromlarının, katalaz ve peroksidaz enzimlerinin sentezinde kullanır

DrTus.com ilk ve tek tus portalı

1

NĐSAN’09 TUS MĐKROBĐYOLOJĐSĐ

Prof. Dr. Volkan ÖZGÜVEN

1. Patojen prionlar: Memeli sinir hücrelerinde bulunan doğal prionlardan farklı olarak proteazlara

dirençlidir; yok edilemediğinden merkez sinir sisteminde birikir. Üç nedenle ortaya çıkar; prion

genlerinde ailesel mutasyon (ailesel Creutzfeldt-Jakob hastalığı, Fatal Familial Insomnia,

Gerstmann-Straussler-Scheinker), genlerde spontan dönüşüm (en sık, sporadik Creutzfeldt-Jakob

hastalığı) ve dışarıdan bulaş (yiyeceklerle bulaşan yeni varyant tip Creutzfeldt-Jakob hastalığı,

cerrahi aletlerle bulaş). Pionlar UV radyasyona, formaldehid ve ısı ile standart starilizasyona

dirençlidir.

Sellüler (PrPc) Patojen (PrPSc)

Şekil Çoğunlukla helikal (α sarmal) yapıdadır Fazlaca düz (β yaprak) bölgeler içerir

Yapı Yumuşak amiloid Sert amiloid

Đnsan proteazlarına Duyarlı Dirençli

2. Bakterilerin Gram boyanma özellikleri:

Listeria … Gram (+) küçük basil

Actinomycetes … Gram (+) filamantöz basil

Moraxella, Neisseria … Gram (-) diplokok

Legionella … Gram (-) basil

Campylobacter … Gram (-) kıvrık basil (martı kanadı)

Pseudomonas, Acinetobacter, Stenotrophomonas, Burkholderia … Non-fermentatif, Gram (-) basil

Brucella, Bordetella, Haemophilus, Pasteurella … Gram (-) kokobasil

3. Bakteri hücre duvarı farkları:

Gram (+) bakteri hücre duvarı: Çok katlık peptidoglikan ve gliserol ve/veya ribitol teikoik asid.

Gram (-) bakteri hücre duvarı: Periplazmik aralık, içinde 1-2 katlık peptidoglikan zinciri ve

direnç/metabolizma enzimleri; dışarıda dış membran, bunun içinde lipid-A (endotoksin) ve O

antijeninden oluşan lipopolisakkarid tabaka ve porin kanallarını oluşturan dış membran proteinleri

(Omp).


2

4. Lizozim enzimi: Peptidoglikan zincirini oluşturan N-asetil muramik asid (NAMA) ve N-asetil

glukozamin moleküllerini birbirine bağlayan β-(1,4) glikozid bağlarını parçalayarak antibakteriyel

etki gösteren bir enzimdir (1,4-β-N-asetilmuramidaz).

5. Penisilinler: Hücre duvarı sentezinin son aşaması, sitoplazmik membranda penisilin bağlayan

proteinlerce (PBP) gerçekleştirilen transpeptidasyon eylemidir. Penisilinlerin yapısında bulunan

beta laktam halkası, herbir peptidoglikan zincirinin çapraz bağlarının oluşturulduğu aminoasid

pentapeptidlerinin ucunda bulunan D-alanin molekülüne yapısal olarak çok benzer. PBP’lere hata

yaptırarak çapraz bağların kendisine atılmasına ve hücre duvarı sentezinin sabote edilmesine

neden olur.

6. Beta laktamaz üretenler: Çoğu gram (-) bakteri (meningokoklar hariç), gram pozitiflerden sadece

stafilokok ve enterokoklar.

7. PBP değişimi ile penisilin ve sefalosporin direnci: Stafilokok, enterokok, pnömokok, viridans

streptokok, gonokok.

8. Stafilokoklarda antibiyotik direnci: Beta laktamlı kullanılırsa � Bakteri beta laktamaz üretir �

Đnsan beta laktamaz inhibitörlü (sülbaktam, tazobaktam, klavulanik asid) beta laktam antibiyotik

kullanır � Bakteri PBP’sini (transpeptidazını) değiştirir � Đnsan glikopeptid (vankomisin,

teikoplanin) kullanır � Bakteri, peptidoglikan zinciri pentapeptidlerinin ucundaki D-alanil D-alanin

molekülünü D-alanil D-laktat veya D-serin ile değiştirir � Đnsan oksazolidinon (linezolid) kullanır.

9. DNA sentezinde rol alan başlıca enzimler ve etkinlikleri:

a) Topoizomeraz II (DNA jiraz) … Sarmali rahatlatır (Kinolonların hedefidir).

b) DNA helikaz … Đki sarmal arasına girer, sarmali açık tutar.

c) DNAp III … Yeni DNA’yı 5’ → 3’ yönünde sentezler.

d) Primaz … Atlama taşı konumundaki primer RNA’ların yapımını sağlar.

e) DNAp I … Görevi biten primer RNA’yı zincirden uzaklaştırır, yerini DNA ile doldurur.

f) Ligaz … Okazaki segmentlerini birbirine bağlar.

10. Proten sentezini inhibe eden antimikrobiyaller:

a) Etki bölgesi 30S:

i. Başlangıç kompleksi … Aminoglikozidler

ii. Aminoaçil tRNA-mRNA … Tetrasiklinler

b) Etki bölgesi 50S:

i. Başlangıç kompleksi … Linezolid

ii. Peptidil transferaz … Kloramfenikol

iii. Translokasyon … Makrolid ve linkozamidler


3

11. Genetik aktarım elemanları:

a) Plazmid: Replikondur. Kapsidi olmayan, çıplak, çift sarmal DNA’dır. Pilus ve fajlarla aktarılır.

b) Bakteriyofaj (faj): Replikondur. Đnsan virüsleri gibi kapsid içeren DNA’lı bakteri virüsleridir.

Reseptörleri; gram (+) bakterilerde teikoik asid, gram (-) bakterilerde porin proteinleridir.

c) Transpozon: Replikon olmayan, replikonlar arasında sıçrayan, çoğul antibiyotik direncini

kodlayan ve diğer replikonlar içine girerek aktarılmasına neden olan küçük, çift sarmal DNA

molekülüdür.

12. Genetik aktarım:

a) Transformasyon: Ortamda bulunan başka bir bakteriye ait DNA’nın bakteri tarafından direkt

olarak, kompetans faktör etkisi ile alınması.

b) Transdüksiyon: Bakteriyofaj ile genetik aktarımdır.

c) Konjugasyon:

i. F+ hücreden konjugasyon: Alıcı da F+ olur.

ii. F’ hücreden konjugasyon: Alıcı da F’ olur.

iii. Hfr hücreden konjugasyon: Alıcıya sadece bakteri genleri geçer; F plazmidi geçmez, F-

olmayı sürdürür.

13. Dezenfeksiyon ve sterilizasyon sınırları:

Lipidli, iri virüsler

Vejetatif bakteriler

Mantarlar Lipidsiz/küçük virüsler

Mikobakteriler Bakteri endosporları

Dezenfeksiyon

Sterilizasyon

14. Antimikrobiyal etki mekanizmaları:


4

ANTĐMĐKROBĐYAL ETKĐ MEKANĐZMALARI

1. Hücre Duvarı Sentezini Bozanlar: a. Penisilin Bağlayan Proteinlere (PBP) bağlanarak etkili olanlar: Beta laktamlılar. b. Direkt olarak hücre duvarı sentezini bozanlar: Vankomisin, teikoplanin.

2. Sitoplazmik Membran Geçirgenliğini Artıranlar: Amfoterisin-B, nistatin, azoller, polimiksin-B. 3. Protein Sentezini Önleyenler:

a. 30S alt birimine bağlananlar: Aminoglikozid, spektinomisin, tetrasiklin. b. 50S alt birimine bağlananlar: Kloramfenikol, makrolid, linkozamid, oksazolidinon, kinupristin/dalfopristin.

4 Nükleik Asit Sentezini Önleyenler: a. Transkripsiyonu önleyenler (DNA’ya bağımlı RNA polimeraz inhibisyonu): Rifampisin. b. Süpersarmal oluşumunu önleyenler (DNA jiraz inhibitörleri): Kinolonlar.

5 Antimetabolik Aktiviteliler: Sülfonamidler, trimetoprim, izoniazid, nitroimidazol türevleri.

15. Antimikrobiyal direnç mekanizmaları:

ANTĐMĐKROBĐYALLERE KARŞI GELĐŞTĐRĐLEN BAKTERĐYEL DĐRENÇ MEKANĐZMALARI

ANTĐMĐKROBĐYAL MĐKROORGANĐZMANIN DĐRENÇ MEKANĐZMASI Beta laktamlılar * Enzim ile inaktivasyon (beta laktamazlar)

* Hedef değişimi (PBP değişimi veya yeni PBP’lerin sentezlenmesi) * Dış membran (ör. porin) geçirgenliğinin azaltılması

Glikopeptidler * Hedef molekülün değiştirilmesi (DADA �DADL veya DADS)

Aminoglikozidler * Enzim ile inaktivasyon (asetil transferaz, adenil transferaz, fosfotransferaz) * Hedef molekül (30S ribozom) değişimi * Bakteri sitoplazmik membranının ilaca karşı permeabilitesinde azalma

Tetrasiklinler * Antibiyotiğin bakteri dışına pompalanması (efflux) * Ribozoma bağlanma bölgesinin değiştirilmesi * Hücre içine girişin azaltılması

Koramfenikol * Enzim ile inaktivasyon (asetil transferaz) * Bakteri sitoplazmik membranının ilaca karşı permeabilitesinde azalma

Makrolidler * Bakteri ribozomu 50S alt birimindeki 23S RNA’nın adenininde dimetilasyon sonucunda gelişen makrolid-linkozamid-streptogramin (MLS) direnci

* Antibiyotiğin bakteri dışına pompalanması (efflux) * Bakteri sitoplazmik membranının ilaca karşı permeabilitesinde azalma

Linkozamidler * Bakteri ribozomunda 50S değişiklikleri * 23S ribozomal alt birim değişimi (MLS direnci) * Enzimatik inaktivasyon * Bakteri sitoplazmik membranının ilaca karşı permeabilitesinde azalma

Rifampisin * DNA’ya bağımlı RNA polimeraz enziminde değişiklik

Kinolonlar * Tek basamaklı spontan mutasyon ile hedef DNA jiraz ve topoizomeraz IV enzimlerinde yapısal değişiklik

* Porin değişimi veya efflux ile sitoplazmik membran geçirgenliğinin azaltılması Sülfonamidler * Hedef molekülün değiştirilmesi (yeni bir dihidropteroat sentetaz sentezi)

Trimetoprim * Hedef molekülün değiştirilmesi (yeni bir dihidrofolat redüktaz sentezi)

16. Sepsis tanımları:


5

• Sepsis tanımı altındaki bir hastada AKB düşmüş ise; bir saatlik sıvı replasmanı (> 500 mL serum

fizyolojik) ile normal sınırlarda tutulabiliyor ise ağır sepsis söz konusudur. • Buna rağmen, AKB halen düşük ise ve vazopressörler ile normal sınırlarda tutulabiliyor ise septik

şok tanısı konabilir. •••• Sıvı ve vazopressör tedavilerine rağmen AKB normal sınırlarda tutulamıyor ise ve bu durum bir

saatten fazla sürüyor ise dirençli (refrakter) septik şok söz konusudur.

17. Enterik bakterilerin ortak/ayırt edici özellikleri:

a) Fakültatif anaeropturlar, oksidaz negatiftirler.

b) Çoğu hareketlidir (Klebsiella ve Shigella hariç).

c) Sadece Escherichia coli, Klebsiella ve Enterobacter laktoz pozitif, diğerleri ise negatiftir.

18. Escherichia coli enterik infeksiyonları:


6

BULAŞ ĐLE ĐLGĐLĐ EPĐDEMĐYOLOJĐK ĐPUÇLARI VE ETKENLER

Bulaşta Söz Konusu Olan Öğe GĐS Đnfeksiyonundan Sorumlu Patojen Günlük bakımevlerinde (kreşler, anaokulları, düşkünler evi) bulunmak

Shigellalar, C.jejuni, C.parvum, G.intestinalis, Rotavirus, C.difficile

Hastanede yatmak,

Yeni antibiyotik/kemoterapötik kullanımı

C.difficile

Havuzda yüzmek G.intestinalis, C.parvum

Yabancı bölgeye seyahat ETEC, non-tifoidal Salmonellalar, Shigellalar, C.jejuni, Rotavirüs, Norwalk virusu, E.histolytica, G.intestinalis, C.parvum, S.stercoralis

Çiftlik hayvanları ile temas C.parvum

Deniz kabukluları yemiş olmak V.parahaemolyticus

Peynir yemiş olmak L.monocytogenes

Hamburger/et/hayvansal ürün yemiş olmak EHEC

Kızarmış (haşlanmış değil) pirinç yemek B.cereus (emetik form)

Evde yapılan konserve ve yiyecekler C.perfringens

BAZI SIK GASTROENTERĐT ETKENLERĐ VE YOL AÇTIKLARI KLĐNĐK TABLOLAR

• Shigella ve EIEC; basilli dizanteri (kanlı, mukuslu, cerahatli) etkenidir. • EHEC verotoksini ile invazif özellikli kolitlere yol açabilir. • Vibrio cholerae, ETEC; ekzotoksin etkisi ile su gibi (sekretuvar) ishale yol açar, kolite neden olmaz. • Yersinia enterocolitica; kolona invazyon ile kolit tablolarına, mezanter lenfadenitlere neden olur. •••• Campylobacter jejuni, Vibrio parahaemolyticus ve non-tifoidal Salmonella türleri; kolona

invazyon ile kolit tablolarına neden olur. • Entamoeba histolytica; amipli dizanteri (kanlı, mukuslu, cerahatsiz) etkenidir. • Giardia intestinalis; duodenuma yerleşerek yağ emilimini önler, yağlı dışkılama tipiktir. • Staphylococcus aureus ve Bacillus cereus (ısıya dirençli toksin ile); ekzotoksinleri ile gastrik

irritasyon sonucunda bulantı, kusmaya yol açarlar.

19. Escherichia coli ekstraintestinal infeksiyonları:

• Jinekoloji ve gastro-cerrahi kliniklerinde hastane infeksiyonu, sepsis ve yara infeksiyonları.

• Hastane içi ya da dışında edinilmiş üriner sistem infeksiyonlarının en sık nedenidir. Henle

kulpu çıkan kolunda sentezlenen glikoprotein yapılı majör üriner protein (Tamm-Horsfall

proteini, üromukoid; silendirlerin matriksi), içerdiği mannoz residüleri ile bakterilerin mannoza

duyarlı fimbrialarını bağlama özelliğine sahiptir. Piyelonefritojenik Escherichia coli kökenlerinin

üroepitelyuma adezyonunu önlemeye çalışırsa da mannoza dirençli kökenlerde bu önlem

başarısız kalır.

• Akut taşlı kolesistitlere ve kolanjitlere yol açan en sık etkendir.

• Yenidoğan menenjitlerinden sorumludur.

• Enterik bakteriler; tüm sepsislerin 1/3'ünden, Escherichia coli ise bunların %40'ından

sorumludur. Sepsise yol açan en sık enterik bakteridir; en sık kaynak ise üriner sistemdir.


7

AKUT KOLESĐSTĐTLER

1. Akut taşlı kolesistit: Safra taşının en sık komplikasyonudur. En sık etkenleri şunlardır; �Escherichia coli (en sık) �Enterococcus faecalis �Klebsiella pneumoniae �Bacteroides türleri �Clostridium perfringens (diyabetiklerde en sık)

2. Akut taşsız kolesistit: En sık etkenleri şunlardır; �Salmonella türleri �Campylobacter türleri

PERĐTONĐTLER

• Primer peritonitler: Cerrahi gerekçeye bağlı olmayan, tedavisi de cerrahi olmayan peritonitlerdir. �Spontan bakteriyel peritonit: E.coli �Devamlı ayaktan periton diyalizi (CAPD) peritoniti: S.epidermidis

• Sekonder peritonitler: Cerrahi gerekçeye bağlı olan, tedavisi de cerrahi olan peritonitlerdir. �Cerrahi (1.hafta) peritonit: E.coli �Apse (2.hafta): B.fargilis+E.coli

20. Shigella: Hareketsiz, virülansı çok yüksek, 10 bakteriyle bulaşır. Đnvazif, dizanteriform, kanlı-

cerahatli, konvülsif ishal etkenidir.

21. Salmonella türleri:

a) Đnsan Salmonellaları:

• S.typhi ve S.paratyphi A-B-C tarafından oluşturulur.

• Sadece insanda görülür.

• Đleumdan girer, RES hedefli bakteriyemi yapar.

• Tablonun adı: Enterik ateş

b) Hayvan Salmonellaları:

• S.enteritidis, S.typhimurium, S.choleraesuis, S.newport vb.

• Hayvanda enterik ateşe, insanda ise kolite neden olurlar.

• Hedefsiz bekteriyemi görülebilir.

22. Klebsiella pneumoniae: Hareketsiz, laktoz pozitif bir enterik bakteridir.

a) Pnömoni:

YBÜ � Ventilatöre bağlı pnömoni (Friedlander): Hemorajik, nekrotizan, kaviteleşmeye ve

apseleşmeye eğilimli, ağır seyirli bir lober pnömoni tablosudur. Kanlı, kiremit renkli balgam

tipiktir. Mortalitesi oldukça yüksektir (%60-80).

Toplumda � DM, KOAH, alkoliklerde toplum kökenli pnömonilere neden olabilir.

b) Üriner infeksiyon (kateter): E.coli’den sonra 2. sırada yer alır.

23. Proteus: Besiyeri yüzeyinde dalgalar halinde yayılarak ürer. Đdrardaki üreyi üreaz ile amonyağa

parçalayarak ortamı alkalileştirir � Üriner infeksiyon, taş, kanser.

24. Enterik bakterilerin mutlaka bilinmesi gereken klinik mikrobiyolojik özellikleri:


8

ENTERĐK BAKTERĐ NEDEN OLDUĞU KLĐNĐK TABLOLAR

Escherichia coli Enterik: ETEC (turist ishali), EIEC (basilli dizanteri), EHEC (hemorajik kolit, HÜS, trombositopeni), EPEC (süt çocuğu ozmotik ishalleri), EAEC (turist ishali).

Ekstra-intestinal: Üriner infeksiyon, taşlı kolesistit, kolanjit, yenidoğan menenjit i, hastane infeksiyonu, spontan bakteriyel peritonit.

Shigella türleri Basilli dizanteri, nörolojik tablo (çocukta konvülsif ishal).

Salmonella türleri Kolit ve bakteriyemi (non-tifoidal etkenler), enterik ateş (tifoidal etkenler), safra kesesi ve GĐS lümeni taşıyıc ılığı (tüm etkenler, en çok tifoda).

Klebsiella pneumoniae Daima ekstra-intestinal f ırsatçı hastane infeksiyonları; kaviter pnömoniler (Friedlander), üriner infeksiyon, ventilatöre bağlı pnömoniler, kateter infeksiyonları.

Proteus türleri Üriner infeksiyon, infeksiyon (sitruvid) taşları.

Yersinia türleri Y.pestis: Veba (bubonik, çok ağır sepsis ve pnömoni). Y.enterocolitica: Enterokolit, mezanter lenfadenit, romatolojik komplikasyonlar. Y.pseudotuberculosis: Mezanter lenfadenit.

25. Gram (-), oksidaz (+), kıvrık, sert vücutlu, tek flajella ile çok hızlı hareket eden bakteriler:

Oksidaz (+) basiller: Vibrio, Campylobacter, Pseudomonas, Burkholderia, Brucella, Legionella

26. Helicobacter pylori: Mukus içerisinde, mide asidinden korunarak yaşar. Asidite artarsa

mukozada yarıklar açarak kronik aktif gastrit, ülser, kanser ve MALToma’ya yol açar.

NORMALDE MUKUS ĐÇĐNDE ĐHANETE UĞRADIĞINDA MUKOZADA

1. Girişimsel olmayan tanı teknikleri:

� Üre-solunum testi: Çabuk sonuç alınan, çok güvenilir bir tanı yöntemidir.

� Dışkıda antijen arama: Tedavinin izleminde yüksek özgüllükte kullanılabilir.

2. Girişimsel tanı teknikleri:

� Histopatolojik değerlendirme: Mide antrumunun endoskopik biyopsisi çok güvenilirdir.

� Kültür: Doku örneğinin kültürü teknik açıdan zor ve zahmetlidir. Özgüllüğü en yüksektir.

� Üreaz testi: Biyopsi örneğinde üreaz testi (CLO-test) en hızlı tanı testidir.


9

27. IgA1 proteaz üreten önemli bakteriler:

• Haemophilus influenzae: Lipopolisakkaridleri (LPS) yerine lipooligosakkarid LOS) koymuştur.

• Haemophilus ducreyi: LPS yerine LOS koymuştur.

• Neisseria meningitidis: LPS yerine LOS koymuştur.

• Neisseria gonorrhoeae: LPS yerine LOS koymuştur.

• Streptococcus pneumoniae

28. Haemophius influenzae: X ve V faktörlerine gereksinirler. X faktörü (hemin) elektron transport

sisteminin sitokromlarının, katalaz ve peroksidaz enzimlerinin sentezinde kullanır. V faktörü ise

NAD ve NADP'dir. Oksidasyon-redüksiyon olaylarında, H+ alıcısı olarak kullanılır. Başlıca

infeksiyonları:

Tip b infeksiyonları (invazif) Kapsülsüz köken infeksiyonları (non-invazif)

�Menenjit �Otitis media

�Akut epiglottit �Sinüzit

�Laringotrakeobronşit �Bronşit

�Pnömoni (çocuklarda) �Pnömoni (yaşlılarda)

�Konjunktivit �Yenidoğan sepsisi

�Bakteriyemi (septik artrit, osteomiyelit, sellülit vb.)

29. Genital ülserlerin ayırıcı tanısı:

Hastalık Ülser Özelliği Ülser Sayısı Ülserde Ağrı LAP

Sifiliz Sert kenarlı Tek Ağrısız Ağrısız

Şankroid Krater tarzında Bir/birkaç Çok ağrılı Ağrılı

Donovanyoz Kırmızı, genişleyen Çok Ağrısız Genelde yok

LGV Yüzeyel Tek Ağrısız Ağrılı

Genital herpes Kenarları girinti-çıkıntılı Birden çok Ağrılı Ağrılı

30. Pasteurella multocida: Gram negatif kokobasillerdir. Köpek, kedi gibi evcil hayvanların ağız

florasında yer alır. Hayvanların insanları ısırması ile yara infeksiyonlarına, sellülit, lenfadenit ve

apselere yol açabilir. Ampisilin+sülbaktam kullanılır.

31. Bruselloz: Gram (-), aerop, kokobasillerce oluşturulur. Yüksek ateş, terleme, eklem ağrısı, eklem

bulguları, RES tutulumu (hepatosplenomegali).

32. Bordetella pertussis: Đpsi hemaglütinin ile siliyalı solunum yolu hücrelerine yapışır, çoğalır.

Pertussijen salar; mukozanın histamine yanıtı artar, sekresyon artışına, lenfositoza ve

hipoglisemiye neden olur. Sonra trakeal sitotoksin ile de siliyer paraliziye ve süperinfeksiyonlar

geliştirir.

33. Non-fermentatif gram (-) basiller:


10

Non-fermentatif Önemli Bakterilerin Ayrımı

Oksidaz Hareket

Pseudomonas aeruginosa + +

Stenotrophomonas maltophilia - +

Acinetobacter baumannii - -

34. Pseudomonas aeruginosa:

Ekzotoksin-A

Ribozomda eUF-2 inhibisyonu

Fosfolipaz-C

Sitoplazmik membran hasarı

Elastaz, alkalen proteaz

Bölgeyi kanlandıran damarlarda endotel hasarı, dokuda trombüs ve nekroz gelişimi KONAK HÜCRE

Pseudomonas aeruginosa

Psödomonal Hastalıklar

Bakteriyemi ve sepsis (hastanede, malignitelilerde, nötropeniklerde)

Sağ kalp endokarditleri (IV ilaç bağımlıları)

Trakeobronşit ve nekrotizan bronkopnömoni (KOAH, kistik fibroz)

Kronik veya malign eksternal otit (diyabetiklerde fazla), kronik otitis media

Ektima gangrenozum (diyabetiklerde fazla), yara ve yanık infeksiyonları

Üriner sistem, GĐS ve MSS infeksiyonları (hastanede manipülasyon)

Servikal osteomiyelit (IV ilaç bağımlıları)

35. Kistik fibrozlularda akut pnömonik ataklar:

KĐSTĐK FĐBROZLU HASTALARDA PNÖMONĐ ATAKLARINDAN SORUMLU

MĐKROORGANĐZMALAR

Đlk 2 yaş:

1. Staphylococcus aureus

2. Haemophilus influenzae

2 yaş sonrası: 1. Pseudomonas aeruginosa

2. Staphylococcus aureus

3. Burkholderia cepacia 4. Mycobacterium avium-intracellulare

36. Stenotrophomonas maltophilia: Dezenfektanlara dirençli hastane infeksiyonu etkenidir. Ko-

trimoksazole duyarlı.


11

37. Burkholderia cepacia: Tedavi ve korunmada gecikilmiş, terminal dönemdeki kistik fibrozlular

olgularda ciddi sorundur. Progressif bir seyirle fulminant, nekrotizan pnömoni ve bakteriyemi

tablolarına yol açar.

38. Acinetobacter baumannii: Ventilatör, invazif monitörlerde kolonize olur. Hastanede, tedavi

(ventilatör, periton diyalizi) veya tanı (lomber ponksiyon, miyelografi) amacı ile yapılan

girişimlerden sonra gelişen hastane infeksiyonlarına neden olur.

39. Risk Faktörü-Etken Đlişkisi:

40. Akut otitis media, akut sinüzit ve KOAH’lılarda akut alevlenme etkenleri:

1. Streptococcus pneumoniae

2. Haemophilus influenzae (KOAH’lılarda en sık akut alevlenme etkeni)

3. Moraxella catarrhalis

41. HACEK grubu bakteriler:

HACEK GRUBU BAKTERĐLER

• Haemophilus aphrophilus/parainf luenzae

• Act inobacillus actinomycetemcomitans

• Cardiobacterium hominis

• Eikenella corrodens

• Kingella kingae Oral florada yer alırlar. Zor ürediklerinden kültür negatif

endokarditlere neden olurlar. Đntravenöz ilaç bağımlı ları

hariç en sık gram negatif endokardit etkenleridir; doğal

kapak endokarditlerinin %5-10’undan sorumludurlar.


12

42. Cinsel temasla bulaşan hastalıklar:

CĐNSEL TEMAS ĐLE BULAŞAN HASTALIKLARIN ETĐYOLOJĐK SINIFLAMASI

SORUMLU AJAN NEDEN OLDUĞU HASTALIK VEYA SENDROMLAR

BAKTERĐ

Neisseria gonorrhoeae

Üretrit, epididimit, proktit, servisit, endometrit, salpenjit, perihepatit (Fitz-Hugh-Curtis

Sendromu), bartolinit, farenjit, konjunktivit, prepubertal vajinit, prostatit?, ek gland

infeksiyonları, amniyotik infeksiyonlar, yaygın (dissemine) infeksiyon, koriyoamniyonit,

erken membran rüptürü ve prematüre doğum

Chlamydia trachomatis

Üretrit, epididimit, proktit, servisit, endometrit, salpenjit, perihepatit (Fitz-Hugh-Curtis

Sendromu), bartolinit, prepubertal vajinit, infantta otitis media, koriyoamniyonit?,

erken membran rüptürü?, prematüre doğum, inklüzyonlu konjunktivit, infant

pnömonisi, trahom ve LGV

Mycoplasma hominis Postpartum ateş, salpenjit?

Ureaplasma urealyticum Nongonokoksik uretrit, koriyoamniyonit?, prematüre doğum

Treponema pallidum Sifiliz

Hemophilus ducreyi Şankroid

Calymmatobacterium granulomatis Granuloma inguinale (donovanyoz)

Gardnerella vaginalis Gardnerella ile ilişkili (nonspesifik) vajinoz

Shigella türleri Homoseksüel erkekte şigelloz

Campylobacter türleri Enterit, proktokolit

Grup B streptokok Neonatal sepsis, neonatal menenjit

VĐRÜSLER

Herpes simpleks virüs (HSV) Primer-tekrarlı genital herpes, aseptik menenjit, neonatal herpes, servical displazi ve

kanser (?), vulvada in situ kanser?

Hepatitis B virüsü (HBV) Akut-kronik hepatit B, poliarteritis nodosa, kronik membranöz glomerülonefrit, mikst

kriyoglobülinemi?, polimiyalji romatika?, hepatosellülar kanser

Đnsan immün yetmezlik virüsü (HIV) HIV infeksiyonu, edinsel immün yetmezlik sendromu (AIDS)

Hepatitis A virusu (HAV) Akut hepatit A (anal-oral seks)

Sitomegalovirus (CMV)

Heterofil antikor negatif infeksiyöz mononükleoz, konjenital infeksiyon, büyük

doğumsal defektler ve infant mortalitesi, mental retardasyon, sensorinöral sağırlık gibi

kavrama bozuklukları, servisit?, immünsüppressif olanlarda çok yönlü tablolar

Đnsan papilloma virüsü (HPV) Kondilomata akuminata, laringeal papillom, servikal displazi

Molluscum contagiosum virüsü Genital molluskum kontajiyozum

Đnsan herpesvirüsü-8 Kaposi sarkomu, Castleman hastalığı, multipl miyelom, B lenfomaları

PROTOZOONLAR

Trichomonas vaginalis Trikomonal vajinit

Entamoeba histolytica Homoseksüel erkeklerde amibiyaz

Giardia lamblia Homoseksüel erkeklerde giardiyaz

MANTARLAR

Candida albicans Vulvovajinit, balanit

EKTOPARAZITLER

Phthirius pubis Kasık biti infestasyonu

Sarcoptes scabiei Uyuz


13

43. Lejyoner hastalığı:

1. Lober pnömoni (alveolit) gibi;

� Balgamda bol nötrofil

� Gram boyamada bakteri yok

� Standart besiyerlerinde üreme yok; idrarda antijen aranarak tanısı konabilir.

2. Atipik pnömoni gibi de;

� Ekstrapulmoner tutulumlar

44. Đmmün yetmezliklilerde pnömoni tabloları: Solid organ transplantasyonlularda sitomegalovirüs

(CMV) en sık pnömoni ve en sık infeksiyöz komplikasyondur. Yaşlılar, immün sistemi baskılayan

tedavi uygulananlar ve hücresel immünite defekti bulunanlarda özellikle Legionella pneumophila

ve Nocardia asteroides pnömonisi akla gelmelidir.

TEDAVĐSĐZ HIV ĐNFEKSĐYONLARINDA FIRSATÇI AKCĐĞER ĐNFEKSĐYONLARI

CD4+ T Lenfosit sayısı Gelişen akciğer hastalığı

200/mm3 Tüberküloz reaktivasyonları

Pneumocystis carinii (Pneumocystis jerovicii) pnömonisi

100-200/mm3 Histoplazmoz

100/mm3 Đnvazif asperjilloz

<50/mm3 Önce CMV infeksiyonları

En son Mycobacterium avium-intracellulare infeksiyonu

HIV infeksiyonlularda tüberküloz görülme sıklığı normal popülasyona göre yüzlerce kat artmıştır ve

genellikle de çoğul ilaç dirençlidirler. Đnvazif asperjilloz, özellikle miyelosüpresyon uygulanmış

hastalarda ciddi pulmoner infeksiyonlara neden olur. Nötropenik (<500/mm3) hastalarda ve

hümoral immünite defekti olanlarda endojen floraya ait Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli

gibi enterik bakteriler ve Pseudomonas aeruginosa başlıca etkenlerdir.

45. Gonokok-meningokok farkları:

GONOKOK MENĐNGOKOK

Kapsül Yok Var

Maltoz Kullanmaz Kullanır

Penisilinaz Üretir Üretmez

PBP değişimi Var Yok

Pilus değişimi Var Yok

46. Staphylococcus aureus: Koagülaz (+), beta hemoliz, sarı-pembe koloni, mannitolü parçalar,

novobiosine duyarlı, enterotoksin-A ... Kısa inkübasyon-bulantı-kusma-besin zehirlenmesi; tüm

toksinler süperantijen; entotoksin-B ... Toksik şok, PMK, eksfoliatif toksin ... Haşlanmış Deri

Sendrom (lokal formu ... büllöz impetigo); TSST1 ... Vajinal tamponda Mg++, toksik şok sendromu

(klindamisin-ekzotoksin yapımını azaltır), süperantijen; IVIB’de sağ kalp (triküspid) endokarditi; en

sık osteomiyelit, prostetik kapak (erken dönem) endokarditi; geç dönemde Streptococcus viridans.


14

TOKSĐK ŞOK SENDROMLARI (TŞS)

STAFĐLOKOKSĐK TŞS: •0 Đnfeksiyon yok •1 Kanda TSST-1 (ekzotoksemi) •2 Mortalite %3

STAFĐLOKOKSĐK TŞS: •3 Ciddi cilt infeksiyonu (nekrotizan fasiit) var •4 Bakteriyemi ve ekzotoksemi (eritrojenik toksin) •5 Mortalite %30-70

47. Staphylococcus epidermidis � Slime tabakası ile yabancı cisimlere (protez cihazlar, kateterler)

yapışır. Staphylococcus saprophyticus � Genç kadın üriner infeksiyonları. Stafilokoklar

arasındaki farklar:

S.aureus S.epidermidis S.saprophyticus

Koagülaz pozitifliği Evet Hayır Hayır

Mannitolü parçalama Evet Hayır Hayır

Protein-A içerme Evet Hayır Hayır

Kanlı agarda β hemoliz Evet Hayır Hayır

Novobiosine duyarlılık Evet Evet Hayır

Fakültatif anaerop üreyebilme Evet Evet Hayır

48. Streptokokların ayrımı: Test isminden bir harf geriye gidiniz;

Basitrasin � A grubu (ko-trimoksazole dirençli), CAMP-Hippurat � B grubu, Eskulin � D grubu

(%6.5’te ürüyorsa enterokok, üremiyorsa non-enterokok)


15

Gruplar Hemoliz Türü

Basitrasin Duyarlılığı

CAMP Faktör

Hippurat Hidrolizi

Eskulin Hidrolizi

Optokin Duyarlıl ığı

Đnülin Hidrolizi Safrada Erime

A β + - - - - - -

B β - + + - - - -

D α, β, γ - - - + - - -

Viridans α, γ - - - - - - -

Pnömokok α +/- - - - + + +

49. Streptokok infeksiyonları:

a) Streptococcus pyogenes (Grup A): Kapsül hyaluronik asid, Basitrasin duyarlılığı, M fimbriası

var ise hastalık, LTA � Yapışma, streptokinaz � Emboli tedavisi (TPA), hyalüronidaz �

Yayılma faktörü, eritrojenik toksin � Pirojenik. Süpüratif, piyojenik infeksiyonlar; farenjit,

erizipel, piyodermi (impetigo), sellülit, nekrotizan fasiit, miyozit akut infektif endokardit, pnömoni,

lenfanjit, sepsis, puerperal sepsis. Toksijenik hastalık tabloları; kızıl (scarlet fever), streptokoksik

toksik şok sendromu. Non-süpüratif, immünolojik streptokok hastalıkları: ARA, AGN.

b) Grup B: Yenidoğan infeksiyonları.

c) Grup D: Enterokok � Üriner infeksiyon, yara infeksiyonları, yaşlılarda üriner girişim sonrası

infektif endokarditler; non-enterokoklar � Kolon tümör markeri.

d) Pnömokok: Diğer streptokoklardan ayrımı � Optokin duyarlılığı, inülin hidrolizi, safrada erime;

serotiplendirme � Quellung testi; en sık akut otitis media, toplum kökenli pnömoni, akut

sinüzit, kırık menenjitleri; PBP direnci � Menenjitte vankomisin kullanımı.

50. Clostridial infeksiyonlar:

KLOSTRĐDYAL HASTALIK TABLOLARI KLĐNĐK TABLO SORUMLU BAKTERĐ SORUMLU TOKSĐN

Nörolojik Sendromlar Tetanoz Botulizm

C.tetani C.botulinum

Tetanospazmin Botulinum toksini

Yumuşak Doku Đnfeksiyonu Gazlı gangren

C.perfringens

α toksin

Enterik Hastalık Tabloları Besin zehirlenmesi Nekrotizan enterit Antibiyotik nedenli kolit Nötropenik enterokolit Barsak perforasyonu, apse

C.perfringens (tip A) C.perfringens (tip C) C.difficile C.septicum C.ramosum

Enterotoksin β toksin CdA, CdB ? -

51. Tetanoz:


16

Tedavi (korunma değil!):

• Hibernasyon: Diazepam.

• Kasılmalar için nöromusküler kavşak blokörleri (vekuronyum, atrakuryum, cis-atrakuryum).

• GABA-B agonisti (aktivatörü) olan baklofen, epidural olarak uygulanabilir.

• Yaranın uygun şekilde debridmanı ve irrigasyonu yapılır.

• Kasılmalar başladıktan sonra tetanoz hiperimmün globülin (THIG, antitoksin) kullanımı

tartışmalıdır. %90 mortaliteye sahip yenidoğan tetanozunda antitoksin hayat kurtarıcıdır.

• Metronidazol (7-10 gün) kullanılır. Penisilinler, santral etkili bir GABA antagonisti olarak kabul

edilir, klinik tabloyu kamçılayabilirler; tetanoz tedavisinde ilk seçenek değildirler.

• Sempatik hiperaktivite var ise morfin ya da alfa+beta adrenerjik blokör (labetolol) uygulanır.

• Hastalığı geçirenlere simultane tetanoz toksoid aşısı yapılır.

Korunma: Đlk uygulama yara temizliğidir. Aşılamada 10 yıl aşılmış ise immünite yokmuş gibi

değerlendirilir. Yaralı birey ilk 24 saatte başvurmuşsa değerlendirme kriterleri aşağıdaki tabloda

verilmiştir. Multipl tetanojen yaralılara, geç başvurmuşlara ve aşılı olsalar da fazlaca (>500 mL) kan

kaybedenlere THIG ve antimikrobiyal uygulanır.


17

ERKEN OLGULARDA TETANOZ PROFĐLAKSĐSĐ

Temiz-Küçük Yara Kirli-Tetanojen Yara

Aşı Anamnezi Aşı THIG Aşı THIG

Üç dozdan az, kuşkulu + - + +

Tamamlamış / en az 3 aşı

yapılmış/sürüyor

Son 10 yıldır aşısız ise

yap, aşılı ise yapma

- Son 5 yıldan fazla aşısız ise

yap, aşılı ise yapma

-

52. Gazlı gangren: Đskelet kası ve yumuşak dokuda nekroz, anemi ve toksemi ile karakterizedir.

Yaranın önce çevresinde, geç kalınırsa komşu organ ve yapılarda koyu kahverengi veya siyah

renkli, çok pis ve tipik kokulu nekrotik bölgeler gelişir.

53. Bacteroides türleri:

• Non-fragilis: Diğer ağız içi anaeroplarıyla birlikte aspirasyon pnömonileri, akciğer ve beyin

apselerine neden olurlar.

AKCĐĞER APSELERĐ

•1•1•1•1 Anaerop (~%90, mikst): � Peptostreptokok � Non-fragilis Bacteroides türleri � Fusobacterium

•2•2•2•2 Sık olmayan etkenler: � S.aureus � Streptokoklar (AGBHS, pnömokoklar) � Klebsiella pneumoniae � Nocardia asteroides � Parazitler, mantarlar

• Bacteroides fragilis grubu: Kolonda en çok bulunan bakterilerdir. Başta kolon olmak üzere

barsak patolojileri sonrasında gelişen intraabdominal ve metastatik apselerin etkenidirler.


18

54. Actinomyces israelii: Anaerop, filamantöz gram (+) basillerdir. Fistüllerle seyreden infeksiyonlara

neden olur (en sık servikofasiyal, abdominal, pelvik tipler).

55. Nocardia asteroides: Aerop Actinomyces’tir, ARB (+) boyanır; miçetomların ve immün

süpresselerde kaviter akciğer infeksiyonlarının ve beyin apselerinin etkenidir.

56. Tropheryma whippelii: Whipple hastalığının etkeni; ince barsak lamina propria makrofajlarının

infeksiyonu, subtotal villöz atrofi, malabsorbsiyon, PAS boyama ile tanı konur, ko-trimoksazol.

57. Corynebacterium diphtheriae: Topuz � Babes-Ernst, Polifosfat granülleri, enerji deposu, Albert-

Neisser boyası; Loeffler serumu ve MM; lizojen ise ve demir az ise ekzotoksin salgılar, EF-2

inhibisyonu; lokal etki � Tonsillayı aşan membran, genel etki � Miyokardda yağlı dejenerasyon

(2.hafta), felçler (3.hafta palatum, 5. hafta akomodasyon, 7.hafta sinir); kesin tanı toksin salgısının

belirlenmesi; antitoksin hayat kurtarıcıdır.

58. Listeria monocytogenes: Gram pozitif kokobasil, soğukta üreme; süt-peynir bulaşı; listeriolizin ile

MA fagozomunun parçalanması; fötusta granulomatosis infantiseptica; yenidoğan, HIV

infeksiyonlu ve yaşlıda menenjit; sefalosporine dirençli; tedavide penisilin.

59. Mycobacterium: Tbc basil kompleksi � M.tuberculosis (Niasin pozitif), M.bovis (BCG, GĐS tbc);

hücre duvarında %60 lipid; mikolik asit � ARB, kord faktör � Antifagositik; aeroptur (pO2 >130

mmHg).

60. Tüberküloz: Daha önce bakteri ile karşılaşmış ise karşılaşma yerinde nodül, karşılaşmamış ve

immatür immüniteli ise miliyer tbc, karşılaşmamış ama matür immüniteli ise primer tbc � Ghon

odağı + Hiler LAP (Ghon kompleksi); sekonder (reaktivasyon) en çok Simon odağında; akciğer

dışında en çok lenf nodülünde.

61. M.leprae: Soğuk dokularda (periferik sinir ve el-yüz gibi açık ciltte) ürer, besiyerinde üretilemez;

tüberküloidde (hücresel iyi) basil yok, cilt testi (+), tek taraflı nörit, 1 ay dapson+RMP, 5 ay dapson;

lepromatözde yaygın, arslan yüzü, 5 yıl dapson+klofazimin, aylık RMP.

62. Treponema pallidum: Üretilemez, uzun süreli Giemsa ile gümüşleme; edinsel (şankır, rozeol

bulaştırır, gom bulaştırmaz); konjenital (ilk üç ayda abortus, canlı bebekte kanlı rinit,

hepatosplenomegali, döküntü) atlatılmış ise okul çağında kronik lezyon (Hutchinson dişleri,

Socrates burnu, periostit-kılıç kını tibia); non-treponemal testlerle (VDRL, RPR) tarama, tedavi

izlenmesi ve nörosifiliz tanısı; ilk (+) antikor ve doğrulama testi ... FTA ABS.

63. Borrelia recurrentis: Kolay ürer, boyanır; bit-kene; IgM .. MSS’ye kaçış .. Ag değişimleri ...

tekrarlayan ateş; ateşsiz dönemde doksisiklin.

64. Borrelia burgdorferi: Ixodes kenesi; Lyme hast.; ECM ... Menenjit-Miyo/perikardit ... Artrit; tanı

seroloji; penisilin, ampisilin.

65. Leprospra interrogans: L.icterohaemorrhagiae ... Weil hastalığı; fare idrarı, sağlam ciltten giriş,

bakteriyemi (ateş), karaciğere (nekroz, ikter), bakteriyemi (ateş), tübüler nekroz, ABY), aseptik

(immün kompleks) menenjit; lökositoz, nötrofili, penisilin. L.gryppotyphosa … Anikterik leptospiroz.

66. Rickettsia: Zorunlu hücre içi bakterisi; Coxiella hariç artropod bulaşı, vaskülit, döküntü, WF (+),

fosfolipaz A. Coxiella burnetii; direkt bulaş; vaskülit yok, döküntü yok; fagozomda ürer, fiziksel

etmene ve pastörizasyona dirençli; atipik pnömoni (şiddetli retroorbital ağrı, hepatosplenomegali,

hiler LAP) ve kronik fatal kardit etkeni.


19

67. Chlamydia: Gram (-) duvarda murein yok, lizozimden etkilenmez, kolumner epitelde infeksiyon;

enerji paraziti; elemanter cisimcik (en küçük, bulaştırıcı); inisyal cisim (bölünen); C.trachomatis (A,

B, Ba, C) trahom, üst palpebral konjunktivit, pannus; (D...K) CTBH (erişkin inklüzyonlu konjunktivit,

alt palpebra, NGU); (L1,2,3) LGV; C.psittaci ... Psittakoz; C.pneumoniae (TWAR) ... atipik

pnömoni, ateromda üreme ile ateroskleroz, miyokard infarktüsü.

68. Mycoplasma: Duvarı yok, sitoplazmik zarda sterol ... nöral komplikasyonlar, serbest yaşayan en

küçük mikroorganizma, sahanda pişmiş yumurta; Mycoplasma pneumoniae ... solunum epiteli

yüzeyinde özel uzantısı ile epitele tutunarak ürer, atipik pnömoni (bronşiyoler düzeyde), yaz

ayında en sık pnömoni, 2.toplumdan edinilmiş pnömoni etkeni, 5-30 yaş hastalığı, ev içi bulaş,

soğuk aglütinasyon, makrolid; Ureaplasma urealyticum ... T-mikoplazma, üreaz, üriner infeksiyon.

69. Protozooloji:

BULAŞ YOLU PROTOZOON YAPTIĞI HASTALIK

Plasmodium türleri Sıtma (hepatit, eritrosit infeksiyonu)

Babesia microti Babesiyoz (eritrosit infeksiyonu, anemi)

Leishmania donovani Kala-Azar (RES işgali)

Artropod

Trypanosoma cruzi Chagas (göz, GĐS patolojisi, miyokardit)

Entamoeba histolytica Amibiyaz (dizanteri, organ apseleri)

Giardia intestinalis Giardiyaz (duodenuma yerleşim, yağlı ishal)

Cryptosporidium parvum Đmmün yetmezliklilerde kronik ishal

Toxoplasma gondii (kedi dışkısı) Doku-organ kistleri, AIDS’te ensefalit

Fekal-oral

Balantidium coli Nadiren kolit

Seksüel Trichomonas vaginalis Vajinit

Naegleria fowlerii (havuz) Kanlı-cerahatli menenjit

Acanthamoeba türleri (kirli su) Kirli lens keratiti

Diğer

Toxoplasma gondii (organ nakli) Doku-organ kistleri, AIDS’te ensefalit


20

70. Helmintler:

71. Virüslerin yapısı: Hücre özelliği olmayan en basit biyolojik yapılar, aktif infektif ünite nükleik asit;

akridin oranj ile çift sarmallılar sarı, tek sarmallılar kırmızı; kapsid protomer ve kapsomerden

oluşur; DNA virüsleri, rubella, picorna, flavi, retrovirüsler ikozahedral; mikso ve kuduz virüsü

helikal nükleokapsidli. DNA virüsleri Parvovirüs hariç çift sarmallıdır; RNA virüsleri Reovirüs hariç

tek sarmallıdır. (+) RNA kutuplu virüsler; kendi RNA’sını mRNA olarak kullanır, mRNA infektif;

Pikornavirüsler, Togavirüsler (rubella), Flavivirüsler; enzimleri yoktur, gereğinde kullanılmak üzere

enzim genlerini taşırlar. (-) RNA kutuplu virüsler; önce kendi RNAdRNAp ile (+) RNA’ya dönüşür,

sonrası diğeri ile aynıdır. Zarf lipoprotein yapıda, bazılarında (HIV, kuduz, HBV, miksovirüs) gp

çıkıntılar var; Poks ve Herpesvirüsler zarflı-etere duyarlı DNA virüsleri, HBV zarflı etere dirençli tek

DNA virüsü, diğer DNA virüsleri zarfsız. Picorna, Reo ve Kalisivirüsler dışındaki RNA virüsleri

zarflıdır. Önemli inklüzyon cisimcikleri: DNA ... Cowdry-A (HSV), Guarnieri (poksvirüsler), Baykuş

gözü (CMV); Negri (kuduz).

HELMĐNTLER

PLATHELMĐNTLER

SESTODLAR TREMATODLAR

Taenia saginata (Sığırda sistiserkoz) Taenia solium (Đnsanda da sistiserkoz) Echinococcus granulosus (Đnsanda larva) Echinoco ccus alveolaris (Đnsanda larva) Diphyllobothrium latum (PH, ÇB) Hymenolepis nana (Direkt bulaş) TEDAVĐ:

Pirazikuantel (insan sistiserkozu)

Niklozamid

Schistosomalar (Erkek, dişi) Fasciola hepatica (BS) Paragonimus westermani (ergin akci ğerde, çiğ yengeç) TEDAVĐ: Pirazikuantel

Bitional

ĐNTESTĐNAL

Ascaris lumbricoides (serbest) Enterobius vermicularis (çekum) Necator americanus (kanama) Ancylostoma duodenale (kanama) Trichuris trichiura (çekum, prolapsus) TEDAVĐ: Mebendazol

DOKU

Wuchereria bancrofti (AB) Onchocerca volvulus (AB)

Loa loa (AB)

Dracunculus medinensis

Toxocara canis ve cati

TEDAVĐ: Dietil karbamazin

( HERMAFRODĐT)

Strongyloides sterc oralis (AIDS, hiperinfeksiyon) Trichinella spiralis (kasta larva) TEDAVĐ: Tiabendazol

( ERKEK-DĐŞĐ)

ERGĐN BARSAKTA, LARVALAR DOKULARDA

Ancylostoma caninum vb.

PH: Poliheteroksen ÇB: Çiğ balık BS: Biliyer siroz AB: Artropod ile bulaşır

Emetin

NEMATHELMĐNTLER


21

DNA VĐRÜSLERĐNĐN REPLĐKASYONU RNA VĐRÜSLERĐNĐN REPLĐKASYONU

72. Antiviral ilaçlar:

• Nükleozid analogları: Asiklovir, AZT, lamivudin, gansiklovir; nükleozidlerin şeker

moleküllerindeki büyük oyun.

• Nonnükleozid RT inhibitörleri: Nevirapin

• Pirofosfat analoğu: Fosfonoformat (foskarnet)

• Viral soyunmayı önleyenler (amantadin, rimantadin)

• Proteaz inhibitörleri (sakinavir, ritonavir, indinavir)

Antiviral Etki Endikasyon Yan Etki

Amantadin Uncoating'i önler Đnfluenza A Đnfeksiyonu Antikolinerjik (anti-parkinson) Rimantadin Amantadin gibi Đnfluenza A infeksiyonu MSS ve GĐS problemleri Asiklovir DNAp inhibisyonu,

DNA terminatörü HSV 1, 2; VZV (yaşlı, immün defektif)

Ensefalopati, reversibl nefropati, testis atrofisi

Gansiklovir CMV'de DGK ile CMV infeksiyonları Nötropeni, anemi, raş Idoksuridin Asiklovir gibi Zona, HSV (keratit, genital) Hepatotoksik, topikal Ribavirin Asiklovir benzeri (-) RNA ve DNA virüsleri (en

geniş spektrumlu, direnç gelişimi zor); RSV pnömonisi (aerosol), kronik HCV infeksiyonu

Anemi, oral kullanım ile etki az, bilirubin ve ürik asit artar

Zidovudin (AZT) RNA d DNAp (RT) Đnhibisyonu

Retroviridae (özellikle HIV1); EBV, antiparazitik

6. haftadan sonra granülositopeni, anemi


22

73. Adenovirüs:

74. Herpesvirüsler: HSV dışında sadece insan hücresinde replike olur.

Alt Aile Virüs Đlk hedef Latens Hastalıklar

αααα Virüs Human Herpesvirus 1 (HSV1) Human Herpesvirus 2 (HSV2) Human Herpesvirus 3 (VZV)

Mukoepitelyal h. Mukoepitelyal h. Mukoepitelyal h.

Beyin duyu gangliyonları Sakral/lomber duyu g. Torasik/beyin duyu g.

H.labialis, stomatit , v.d. Genital infeksiyon Suçiçeği, zona

ββββ Virüs Human Herpesvirus 5 (CMV) Human Herpesvirus 6 (HHV6) Human Herpesvirus 7 (HHV7)

MNL, epitelyal h. T lenfosit T lenfosit

MNL T lenfosit (?) T lenfosit

Đnfeksiyöz mononükleoz, KĐ, PTP 6. hastalık ?

γγγγ Virüs Human Herpesvirus 4 (EBV) Human Herpesvirus 8 (HHV8)

Epitelyal h. MNL

B lenfosit MNL

Đnfeksiyöz mononükleoz Kaposi sarkomu, B lenfosit tümörleri

75. HSV: Tip 1... yüz-göz infeksiyonları, erişkin hemorajik nekrotizan ensefaliti, trigeminal gangliyon

latensi ... herpes labialis; tip 2 ... sakral-pudendal gangliyon latensi ... genital herpes rekürrensleri,

erişkin benign menenjitleri; primer herpetik cilt infeksiyonları tek tek, LAP’lı, sekonder gruplu;

ekzema herpetikum çok ağır seyirli; ensefalitte tek taraflı temporal lob tutulumu, çok ağır nekroz ve

sekeller, beyin biyopsisi, MRI, EEG; Tzanck testi, Cowdry-A inklüzyon cismi; asiklovir etkili.

76. VZV: Primer ... Suçiçeği, sekonder ... zona; gebeliğin 1. üç ayında infeksiyon � %10 fötal geçiş �

mitozu metafazda durdurur � organ-ekstremite hipoplazileri, kortikal atrofi, koriyoretinit

(konjenital Varicella Sendromu); doğuma yakın infeksiyon � infekte doğar, 1/3 ölür; VZV,

Đnfluenza tip B virüsleri + aspirin kullanımı � Reye Sendromu (fatal karaciğer yağlanması,

ensefalopati); gangliyon geniculate tutulumu ile yüz felci, dış kulakta veziküller, 8. sinir tutulumu �

Rumsey-Hunt Sendromu. Pnömoni/genel durumu bozuk, yaşlı ve HIV infeksiyonlularda asiklovir

tedavisi. Risk grubundaki hastalara temas sonrasında, klinik belirtiler başlamadan önce VZIG

uygulanır.

77. CMV: En büyük herpesvirüs; çok yoldan bulaş, belirtisiz primer infeksiyon, mononükleer hücreler

(akciğer makrofajları) ve böbrekte latens; hücresel immünite defektlide reaktivasyon.

• Fötusa bulaş ile yenidoğanda sitomegalik inklüzyon hastalığı; ilk üç ayda, HSMG, peteşi,

ensefalit, trombositopeni, gelişme geriliği, serebral kalsifikasyon, derin sensoriyal işitme kaybı.

önemli konjenital anomali ve zeka geriliği nedeni. En sık konjenital infeksiyondur.

• Yenidoğanda kan transfüzyonu ile gri bebek sendromu (pnömoni).

• Heterofil Ab (-) CMV infeksiyöz mononükleoz: Akut primer CMV infeksiyonu. Koroner by pass

sonrasında; EBV mononüleoz aksine boğaz ağrısı yok, konglomere servikal LAP yok. >%10

atipik lenfositoz var.

GRUPLAR

HASTALIKLAR

Yenidoğan Fatal dissemine hastalık Đnfant Nezle, farenjit Çocuk Akut febril farenjit

Faringokonjunktival ateş Hemorajik sistit Đshal Meningoensefalit

Erişkin (asker) Akut solunum yolu infeksiyonu Pnömoni Tüm yaş grupları Epidemik keratokonjunktivit Đmmün yetmezlikli Pnömoni, üriner infeksiyon

Menenjit, ensefalit


23

• Transplant sendromları: Böbrek, kalp transplantasyonu sonrasında 40 gün ateşi (en sık

infeksiyon); hepatit+lökopeni+pnömoni=Ölüm triadı. Akciğerde fırsatçı sekonder infeksiyonlar

(P.carinii, Candida) gelişir.

• AIDS'de CMV infeksiyonu: Terminal dönemde koriyoretinit, infeksiyöz mononükleoz,

interstisyel pnömoni, GĐS ülserleri (özofajit, gastrit, kolit), MSS hastalıkları ve hepatit.

Gansiklovir, foskarnet etkin.

78. EBV: Orofarinks ve nazofarinks epitel hücrelerinde ve B lenfositlerde bulunan glikoprotein

reseptörlere (CD21) bağlanır; ĐM, Burkitt lenfoması, nazofarinks Ca; EBNA ve LMP latent dönem

antijenleri (LYDMA) ve EA erken dönemde infekte hücrelerce yapılır, yapısal değildir; VCA ve MA

ise viral-yapısaldır. B lenfositlere yerleşimde en erken beliren antijen EBNA’dır; supressör-

sitotoksik CD8+ T lenfosit gelişir (Downey cells). EBV uyarımı ile B lenfositlerde poliklonal Ab

yanıtı; trombosite nötrofile, ampisiline karşı Ab; ampisilin raşı.

• Konjenital ve neonatal infeksiyon: Mikrognati, katarakt, abortus.

• Đnfant-çocuk ĐM: Asemptomatik.

• Genç Erişkinde ĐM: Ateş, servikal LAP, çok ağrılı eksüdatif farenjit (öpüşen tonsilla),

splenomegali (rüptür), hepatomegali.

• Nadir Tablolar: Primer infeksiyonda; Guillan-Barré S., Bell paralizisi, transvers miyelit,

meningoensefalit, konvülsif ataklar, trombositopeni, nötropeni, aplazi, kronik fatigue

sendromu, çocuklarda X'e bağımlı lenfoproliferatif sendrom (hatalı T lenfosit yanıtı; yaygın

karaciğer nekrozu, aplazi, lenfoma), AIDS’te saçlı oral lökoplaki.

79. HHV-6: 6.hastalık (ekzentema subitum); 2-3 gün ateş, hırçınlık, febril konvülsiyon, menenjit, yeşil

renkli ishal; ateş düşer omuzdan başlayan, karın cildine yayılan ekzantemler.

80. Poksvirüsler: En büyük, zarfı tuğla gibi, Guarnieri cisimcikleri, göbekli lezyonlar; molluscum

contagiosum cilt kitleleri.


24

81. Đnsan parvovirüsü B-19: Tek sarmal tek DNA, eritroid kök hücreler ve endotelde ürer; küçük

çocukta 5.hastalık (eritema infeksiyozum) ateş, miyalji, yanakta vaskülite bağlı kelebek döküntü

(tokatlanmış gibi); kronik hemolitik anemilide aplastik kriz; gebelik infeksiyonunda non-immün

hidrops fötalis; erişkinde kronik artrit.

82. Papillomavirüs (HPV): Deri (tip 1-4), serviks, vulva ve penis (tip 6-11) siğilleri (kondilomata

aküminata); özellikle HIV infeksiyonlularda E6 ve E7 geni ile p53 geninin sabote edilmesi �

Üreme inhibisyonunun inhibisyonu � Genital kanser (tip 16 ve 18); ürediği hücrelerde koilositoz;

intralezyoner IFN, 5-FU, podofilin, kriyoşirurji, TKA ile koterizasyon.

83. Polyomavirüs: BKV � Transplantlılarda üriner infeksiyonlar (hemorajik sistit), JCV � Progressif

multifokal lökoensefalopati.

84. HBV: HCV ile birlikte en kanserojen virüs. HBsAg: En erken (+)’leşen Ag, anti-HBc IgM en erken

(+)’leşen ve akut infeksiyonun pencere döneminde tanısal Ab, (-) ise asla akut olamaz. HBcAg:

HBV’nin en güçlü immünojeni, MHC-I ile hepatosit yüzeyine sunum ile lizisten sorumludur. Anti-

HBc, virüs ile karşılaşma belirteci, (-) ise aşılanır. HBeAg: HBcAg’nin hepatosit endoplazmik

retikulumundaki yapısal değişikliğe uğramış hali, bulaştırıcılığın ve kısmen de replikasyonun

belirteci (HBV DNA en güvenilir belirteç); PAN-HBV ilişkisi; kronikleşme riski yaş arttıkça azalıyor.

Erişkinde %5-10.

85. HDV: Virüsoid, içinde HBV replike olan hepatositte nükleusta replike olur, HBV’nin HBsAg’si ile

sarılarak virüs halini alır. Đntravenöz ilaç bağımlılarının hastalığı. HBV ile ko-infeksiyonda Anti-HBc

IgM (+), HBsAg için yarış, çift ALT piki; ağır seyirli olan süper-infeksiyonda anti-HBc IgG (+),

genelde anti-HBc IgM (-), tek ALT piki; her iki durumda da anti-HDV IgM (+).

86. Ortomiksovirüsler: Tek üyesi influenza virüsü; nükleusta replike olur; çok parçalı genom

(paramiksovirüslerden fark); zarftaki nöraminidaz ile müsini parçalar, hemaglütinin ile mukozaya

tutunur. A serotipi memeli dışı (kanatlı) hayvanlarda da replike olabilir, antijenik değişim sıktır; tip

B-Reye Sendromunun en sık nedeni; tip A için amantadin, tip A ve B için nöraminidaz inhibitörleri

(oseltamivir, zanamivir); aşıda H1N1, H3N2 ve B; H5N1 … Kanatlıdan insana geçerek ağır tablo.


25

87. Paramiksovirüsler: Đnfluenza virüsünden farkları; tek parçalı genom, hemaglütinin ve

nöraminidaz aynı çıkıntıda, füzyon çıkıntı ile konak hücrelerde füzyon (dev hücreler) yapar;

kabakulak, kızamık, RSV, parainfluenza virüsleri.

Mumps (kabakulak): Salgı bezlerini tutar; aşısız ülkede en sık viral menenjit etkeni.

Kızamık: Nöraminidazı yok; F zarf proteini ile konak hücre füzyonu ... Warthin-Finkeldey hücreleri;

vaskülit � döküntü. Üç c belirtileri � Koplik lekeleri � enseden başlayan makülopapüler döküntü;

en sık komplikasyon otitis media; yıllar sonra virüsün M protein genini silmesi ile MSS hücrelerinde

birikimi ile SSPE; A vitamini tedavide yararlı olabilir; infantta bronşiyolit, çocukta

bronkopnömoniden ölüm; canlı Schwartz aşısı var; HIV infeksiyonu hariç immünite defektlilere aşı

uygulanamaz.

Parainfluenza: <5 yaş en sık laringotrakeobronşit (krup) etkeni.

RSV: Zarfta hemaglütinin ve nöraminidaz yok; hücreye G proteini ile girer, F proteini ile sinsisyal

formasyon; < 1 yaş en sık bronşiyolit etkeni; atopik organizmada bronşiyoler alandaki IgE ile

birleşip allerjik bronşiyolit; astım etiyolojisinde önemli; gelişen IgA ile daha ileri yaşlarda korunur.

88. Pikornavirüsler: (+) RNA’lı, genom sentezi için RNAdRNAp gibi bir enzime gereksinmez;

enterovirüsler (polio, kokzaki, eko, enterovirüs 68-71), heparna virüsler (HAV), rinovirüsler; ot

yiyende aftovirüs ayak-ağız (şap) hastalığı.

Poliovirüs: Đlk replikasyon üst GĐS’te, sonraki adelede, buradan nöromuskuler birleşkeden ön

boynuza; çoğu asemptomatik, sırası ile minör hastalık, aseptik menenjit, en az da poliomiyelit

(asimetrik flask paralizi).

Kokzaki virüsü: A ... Ağız-yüz-göz hastalıkları; B ... Göğüs-kalp hastalıkları; ortak menenjit,

solunum yolu infeksiyonları, hepatit; B tipi en sık viral miyokardit, tip B4 ise DM tip I etkeni.

Kokzaki A Kokzaki B Kokzaki A ve B

Herpanjina Plörodini Aseptik menenjit

El-ayak-ağız hast. Miyokardit Üst solunum yolu inf.

Hemorajik konjunktivit Perikardit Hepatit

HAV: Dünyada tek serotip; eter-ısı-aside kısmen dirençli, deniz suyunda uzun süre canlı kalır,

deniz kabuklusu ile bulaşır. Yaş arttıkça klinik tablo ağırlaşır, fulminans ve mortalite artar; maternal

IgG fötusu korur; kolestaz sık; anti-HAV IgM ile akut infeksiyon tanısı; bulaş olmuş ise standart

(poliklonal) IgG koruyucu; aşısı var; HAV ve HEV infeksiyonları diğer primer viral hepatit

etkenleriyle olanların aksine, kronikleşmez.


26

89. HEV: Calicivirüslerdendir; HAV ile epidemiyolojik ve klinik benzerlik gösterir; su epidemileri;

gebede mortalitesi yüksek (%25) infeksiyon; kronikleşmez.

90. Reovirüs (Rotavirüs): Tek çift zincirli RNA virüsü; fiziksel etmenlere çok dirençli; kreş-oyuncak

epidemileri; incebarsak yüzeyel (matür) epitelini döker; ozmotik ishal; tüm <2 yaş ishallerinin

yarısı.

91. Retrovirüsler: Đki birbirinin benzeri genom (diploid), RT enzimi ile RNA’sının çift sarmal DNA

kopyasını yaptırarak konak genomuna entegrasyon; onkovirüsler ... HTLV-I (erişkin T hücre

lösemisi), HTLV-II (saçlı hücreli lösemi); lentivirüs ... HIV 1,2.

HIV: LTR’deki gen bölgelerinden gag geni protein 55’i (kor proteinlerinin öncüsü), pol geni RT,

endonükleaz ve proteaz enzimlerini, env geni ise gp 160’ı (zarfın gp 120 ve 41’inin öncüsü) kodlar;

env geni mutasyona açıktır, zarfta sürekli yapısal değişim; CD4+ TL ana hedef, monosit ve

makrofajları da tutar; kemokin reseptörleri ile konağı tanıma özelliği; infekte CD4+ TL’lerde füzyon

ile fonksiyon kaybı � Hücresel immünite bozukluğu � Fırsatçı infeksiyon ve tümörler; kategori A

... Asemptomatik, akut retroviral sendrom, PGL; kategori B ... Semptomatik HIV infeksiyonu

(basiler anjiyomatöz, oral/genital kandidoz, saçlı oral lökoplaki, zona; kategori C klinik AIDS

(P.carinii pnömonisi, serebral toksoplazmoz, kriptosporyoz, mukokutanöz kandidoz,

mikobakteryoz, süregen viral infeksiyonlar); AIDS ile ilişkili tümörler HHV-8 ile Kaposi sarkomu,

NH ve Hodgkin lenfoma, primer beyin lenfoması ve kanserler; tanıda iki kez EIA ile anti-HIV (+) ise

Western-Blot ile doğrulanır; p24 ... replikasyon belirtecidir; her klinik kategoride CD4+ TL sayısı

<200/mm3 ise ve sayı ne olursa olsun C kategorisinde tedaviye alınır; AZT+lamivudin+proteaz

inhibitörü; yeni alternatif enfuvirtid (füzyon inhibitörü.

92. Rubella: Artropodla bulaşmayan togavirüstür. Döküntülü viral infeksiyonların çocuklardaki en

hafifi; Theodor arazı (EBV, difteri gibi konglomerat yapan servikal LAP); erişkinde daha belirgin

klinik, eklem tutulumu; gebede mitozu durdurur, en ağır malformasyon yapan virüs � katarakt,


27

mikroftalmi, mikrosefali, PDA, ASD, VSD, ensefalit; ilk üç ayda ½, sonra azalır, 18. haftadan sonra

risk yok.

93. Flavivirüsler:

Sarı humma: Sivrisinek bulaşı; karaciğer nekrozu, akut tubuler nekroz; risk var ise gebeye

uygulanabilir tek canlı aşı.

HCV: Flavivirüslerden; çok gen mutasyonu sonucunda özellikte zarf yapısındaki çeşitlilik nedeni ile

(HIV gibi) birçok türümsü bir insanda bulunabilir; CD8+ TL kompartmanlaşması; vertikal bulaş

HBV’den az; kronikleşmeye oranı çok fazla; HBV gibi en kanserojen virüs; 20-24 yılda siroz

gelişimi; ALT dansı, HCV RNA replikasyon belirteci, anti-HCV ise çoğu zaman kronikleşmişken

(+); PEG-IFN-α+Ribavirin ile çok uzun süreli tedavi.

HGV: Muhtemelen flavivirüslerden biri; TTV gibi Non A-E hepatit etkenlerinden biri.

94. Bunyavirüs:

Hantaan virüs … Renal sendromlu hemorajik ateş etkeni; kemiriciden bulaşır; immün

komplekslerle vasküler ve renal hasar.

Kırım-Kongo Hemorajik Ateşi … Kene ile bulaş, hepatik yetmezlik, trombositopeni, lökopeni,

trombosit süspansiyonu, ribavirin (?).

95. Kuduz virüsü: Primer nörotrop; mermi virüs, helikal nükleokapsid; gp G ile ısırık yerindeki

nöromuskuler birleşke asetil kolin reseptörlerine yapışıp medulla spinalis yolu ile, 2 cm/gün hızla

serebelluma ve beyne ulaşır, geçtiği yerlerde Negri cisimleri bırakır; dönüşümsüz ensefalit ile

ölüm; erken dönemde RFFIT ile antikor aranması ve saç follikülü çevresinde Ag görmek ile tanı

kesinleşir; temas sonrasında HDCV ile 0-3-7-14-28. Günlerde (7.günde Ab oluşturur), öncesinde

0-7-21/28. günlerde aşılanır. Kuşkulu ısırılma durumunda HRIG yapılması önerilir.

96. Mantarların yapısı: Bakterilere benzer hücre duvarı (sellüloz, kitin, mannan, glukan) olan ökaryot;

sitoplazmik membranda insan hücrelerindeki kolesterole benzer bir sterol var (ergosterol); çoğu

aeroptur. Mantarlar sporlarla (konidyalarla) ürerler; insan için önemlileri aseksüel sporludur.

Aseksüel sporlar: Konidyumlar (blastospor, artrospor, klamidospor, makro ve mikrokonidyumlar)

ve sporanjiyosporlar. Seksüel sporlar: Zigospor, askospor, bazidyospor, oospor.

• Küfler: Septalı veya septasız hiflerden oluşur; küf kolonisi ... miçelyum; Aspergillus … 450

dikotom dallanma ve septalı, Zigomiçetler … 900 dallanma ve septasız.

• Maya: Tek hücreli, mitoz ile tomurcuklanarak ürer; C.neoformans.

• Mayamsı: Tam bölünmemişse psödohif; Candida albicans’ta gerçek hif (germ tüp).

• Difazik/dimorfik mantarlar: Doğada küf, insanda maya; Blastomyces, Histoplasma, Sporothrix

gibi.

97. Yüzeyel mikozlar: M.furfur ... Ptyriasis versicolor etkeni, lipofilik, yağlı TPN solüsyonu ile yaygın

infeksiyon; Piedra ... P.hortoae (siyah, kıl kesilir), T.beigelii (beyaz).

98. Kutanöz mikozlar: Artrosporlarla bulaşan dermatofitozlardır; trikofitonlar, mikrosporumlar ve

epidermofitonlarca oluşturulur; keratinize dokularda (dermis, tırnak, saç) gelişir.

Trikofitonlar: Çoğunlukla mikrokonidyum ile ürerler (T.rubrum’da tele tünemiş kuş); cilt-tırnak ve

saçı tutar.


28

Mikrosporumlar: Çoğu makrokonidyum ile ürer (M.canis mekik gibi makrokonidyum); saç ve cildi

tutar; asla tırnağı infekte edemez.

Epidermofiton: Tek tür olan E.floccosum daima makrokonidyum ile ürer (asa-raket gibi

makrokonidyum); asla saçı tutmaz; en önemli tablosu tinea cruris.

Mikrosporum Wood ışığı ile yeşile, T.schoenleinii donuk yeşil-sarıya boyanır; KOH ile preparasyon

ve laktofenol pamuk mavisi boyaması veya kalkoflor beyazı ile floresan mikroskopi ile tanı.

Dermatofitoz Sorumlu en sık türler

Tinea capitis T.tonsurans M.audouinii M.canis

Tinea barbae T.verrucosum

Tinea corporis

T.rubrum M.canis T.tonsurans T.verrucosum

Tinea cruris T.rubrum E.floccosum

Tinea pedis T.rubrum T.mentagrophytes E.floccosum

Tinea manuum T.rubrum

Tinea unguium T.rubrum T.mentagrophytes

99. Cilt altı mikozları:

Sporotrikoz (Sporothrix schenkii) ... Ağrısız ayak endurasyonu, sert lenfanjit, oral KI tedavisi

yapılır.

Maduromikoz (Madurella mycetomatis) ... Ağrısız ayak endurasyonu, deformasyon, çok gözlü

cerahatli kronik lezyon (miçetom), 10 ay ketokonazol kullanılır

Kromomikoz (en sık Fonsecaea pedrosoi) ... verrüköz renkli noktalı cilt lezyonu ve bölgesel

lenfadenit, lenfatik blokaj ile elefantiyaz, sklerotik cisimler, bir yıl süreli itrokonazol kullanılır.

Sporotrikoz Maduromikoz Kromomikoz

100.Sistemik mikozlar: Primer fungal patojenler olarak adlandırılan, asla insan florasında

bulunmayan ve termal dimorfizm özelliği sergileyen mantarlar normal immüniteli bireyleri infekte

ettiklerinde ilkin kendilerine uygun bir mikroçevre oluştururlar. Bu aşamada asemptomatik bir

infeksiyon söz konusudur. Ancak, bu primer patojenler zaman içinde immüniteyi bozarak aşikar

klinik tablolara neden olurlar. Histoplasma, Blastomyces, Coccidioides başlıca etkenlerdir.

Histoplasma capsulatum: Kapsüllü değil; difazik; kuş-yarasa dışkısı-mağara; doğada küresel

(tüberküllü) makrokonidya ve bulaştan sorumlu mikrokonidya halinde; inhalasyon ile bulaş;


29

akciğerde tbc gibi sessiz-primer akut tablo-kronik kaviter hastalık ya da progressif dissemine

hastalık (ağız içinde ülser) tabloları; BAL ile makrofaj içi tomurcuklanmış mayalar; ketokonazol.

Coccidioidomyces immitis: Tozlardaki fıçı gibi artrosporların inhalasyonu � Akciğerde endosporlu

sferüller � Đmmünite sorunlularda yayılım ile yeni sferüller � Kronik irritasyon ile romatizmal

yakınmalar (çöl romatizması), AIDS ve gebeliğin 3.üç ayında disseminasyon, menenjit; amfoterisin

B, sonra uzun süre ketokonazol.

101.Fırsatçı mikozlar: Fırsatçı fungal patojenler, normal immüniteli bireylerin sıklıkla karşılaştıkları,

bazıları kalıcı ya da geçici florada yer alan mantarlardır. Bunların hastalık oluşturmasında ana

belirleyici olan, konak immünitesidir. Sadece immünite defekti olan bireylerde klinik tablolara

neden olur. Kriptokokkoz, kandidoz, asperjilloz, mukormikoz, PCP.

Cryptococcus neoformans: Tek gerçek (doğada, insanda, her zaman) maya, miçelyal fazı yok;

37°C ısıda üreyebilmesi ve fenol oksidaz (melanin yapımı)� insan patojeni, kalın kapsülü asidik

mukopolisakkarid yapılı, antijenik, lateks aglütinasyon kiti; güvercin dışkısı ile çevreye saçılır,

inhalasyon ile bulaşır, sessiz ilk infeksiyon sonrasında immün yetmezliklide hematojen

disseminasyon ile MSS’ye ulaşır, kronik fatal seyirli pürülan menenjit ve meningoensefalit

etkenidir; çini mürekkebi, üreaz ve nitrat redüksiyon testi ile tanı.

Candida albicans:

• Saprofit … Blastospor

• Doku invazyonu (patojen) … Psödohif

• Đnsan serumunda … Gerçek hif (germ tüp) (C.albicans)


30

• Mısırunu agarda … Küresel klamidospor (C.albicans)

Ciltte ve mukozalardaki kolonizasyon lenfosit fonksiyonları ile önlenir � AIDS’de yaygın

mukokutanöz kandidoz, sistemik yayılım ise makrofaj ve nötrofiller ile engellenir; uzun süreli

i.v./üriner kateterizasyonda kolonizasyon; ek fagosit fonksiyon bozukluğu � kandidemi; kadınlarda

sık bir vulvovajinit etkenidir, virülan suşlar cinsel temas ile bulaşırsa hastalık gelişir; kronik

mukokutanöz kandidozda flukonazol veya vorikonazol veya azole yanıtsızsa kaspofungin

süpresyonu.

Aspergillus: Ekzojen toprak mantarı, daima (insan, doğa) küf; konidyum ile ürer; en sık etken

A.fumigatus (patojen), A.niger ve A.nidulans fırsatçı; eski akciğer kavitelerinde mantar topu

(asperjillom), sık karşılaşma sonucu allerjik astım tablosu, immün yetmezliklide invazyon ile organ

asperjillozu (akciğer, sinüsler gibi); kemik iliği transplantasyonlularda ilk fırsatçı fungal akciğer

infeksiyonu; A.flavus aflotoksini ile hepatik nekroz ve kanser; balgam, akciğer biyopsi materyali

gibi örneklerde 450 açı ile dallanan septalı hifler, hasta serumunda galaktomannan antijenleri;

invazif akciğer hastalığında ön-arka akciğer grafilerinde halo görünümü; amfoterisin-B ilk ve

çoğunlukla tek seçenek. Alternatifler … Đtrokonazol ve vorikonazol.

Zigomikoz: Saprofit küf mantarları olan Rhizopus, Absidia ve Mucor türlerince oluşturulan damar

lezyonlu tablolar; ketoasidotik diyabetlilerde rinoserebral; kanser kemoterapisi gören-nötrofil

fonksiyon bozukluğu olan hastalarda pulmoner mukormikoz; malnütrisyonlularda GĐS

mukormikozu. Tümü çok ağır seyirli, tedaviye yanıtsız tablolardır.

Pneumocystis carinii/jirovecii: Haploid-diploid üreme; pulmoner epitel dışında ekstrasellüler ürer;

immünite sorunu yoksa asemptomatik; AIDS gibi bir sorun varsa plazma hücreli pnömoni; BAL ile

alınan biyopsi örneğinde Giemsa boyama ... kist ve trofozoitler; tedavi ve korunmada ko-

trimoksazol.

102.Đmmünite:

• Doğal (nonspesifik) immünite: Cilt ve mukozalar gibi anatomik bariyerler ve vücut ısısı, pH

özellikleri gibi fizyolojik bariyerler. Bunlara rağmen infeksiyon gelişmişse ilk savunma hattı,

infeksiyonun ilk dakika ve saatlerinde deveye girer:

a) Makrofajlar

b) Nötrofiller


31

c) Doğal öldürücü hücreler

d) Komplemanın alternatif ve lektin yolları

e) Đnterferon ve lizozim gibi kimyasal mediyatörler

f) Đnflamasyon

• Kazanılmış (spesifik) immünite (>96 saat):

a) Hücresel immünite: Helper ve sitotoksik T lenfositler.

b) Hümoral immünite: B lenfositler ve plazma hücreleri.

c) Klasik kompleman aktivasyonu: Özgül antikor sentezi gerçekleştikten sonra görev alır.

103. Sitokinler:

SĐTOKĐN SALGILAYAN ANA HEDEFLERĐ ANA ETKĐNLĐKLERĐ

IL-1β APC Erken … Epitelyal hücre Geç … Lenfositler

Proinflamatuvar; ateş, adezyon molekülleri sentezi, immün regülasyon

IL-2 TH1 lenfosit T lenfositler T lenfosit proliferasyonu, helper ve sitotoksik T lenfosit aktivasyon IL-3 T lenfosit Stem cell, projenitörler Pan-spesifik CSF IL-4 TH2 lenfosit B lenfosit Antiinflamatuvar; B lenfosit çoğalması, IgE yapımı IL-5 TH2 lenfosit B lenfosit, eozinofil B lenfositin plazmozite farklılaşması, IgA yapımı, parazitozda eozinofili IL-6 Makrofaj, TH2 lenfosit B lenfosit, hepatosit Proinflamatuvar; B lenfosit farklılaşması, akut faz protein sentezi (HSF) IL-7 Kemik iliği ve timus Stem cell Projenitör B ve T lenfositlere farklılaşma IL-8 Makrofaj, cilt hücresi PMNL, T lenfosit Proinflamatuvar; kemoatraktan IL-10 TH2 lenfosit TH1 lenfosit Antiinflamatuvar; TH1‘de IFN-γ yapımının, MHC class II inhibisyonu IL-12 Makrofaj TH2 lenfosit, NK Proinflamatuvar; TH1 lenfosite dönüşümün uyarımı, IL-10 inhibisyonu IL-13 TH2 lenfosit Makrofaj, özgül reseptörler Antiinflamatuvar sitokin; astımda solunum yolunun allerjenlere yanıtı IFN-α Lökosit Çeşitli hücreler Viral replikasyonun baskılanması, MHC class I yapımının uyarılması

IFN-β Fibroblast Çeşitli hücreler Viral replikasyonun baskılanması, MHC class I yapımının uyarılması

IFN-γ TH1 lenfosit, NK Lenfosit, monosit Proinflamatuvar; immün regülasyon, makrofaj ve sitotoksik T lenfosit aktivasyonu, TH2 lenfosit inhibisyonu, viral replikasyonun baskılanması

TGF-β Makrofaj, T-B lenfosit Makrofaj, lenfositler, NK nötrofil

Antiinflamatuvar; inflamasyonun durdurulması, kollajen sentezi, iyileşme

MIP-1 Makrofaj (α) Lenfosit (β)

Monosit, T lenfosit Kemoatraktan (IL-8’in yedeği) (CC grubunda)

TNF-α,β Makrofaj, lenfosit Fibroblast, endotel Proinflamatuvar; katabolizma, fibrozis, sitokin ve adezyon molekülü sentezi

104.Terminal nükleotidil transferaz: Kortikal timositlerde yeni sentezlenmekte olan T hücre reseptör

genlerinin, B lenfositlerin erginleşme sürecinde ise immünglobülin genlerinin düzenlenmesini

sağlayan DNA polimeraz enzimidir.

105.T lenfosit erginleşme süreci:

• Kortikal epitelyal hücrelerde MHC ile CD4/8 uyum kontrolü (pozitif seçim).

• Korteks-medulla sınırında dendritik hücrelerde antijeni tanıma/tanımama kontrolü (negatif

seçim)

106.Antikora bağımlı sitotoksisite (ADCC):

• Doğal öldürücü hücreler: Yüzeylerinde bulunan FcR’leri ile hedef hücre yüzeyindeki IgG’lerin

Fc parçalarını tanırlar. Peforinleri, granzimleri ile apopitoza neden olurlar.

• Nötrofiller: Yüzeylerinde bulunan FcR’leri ile hedef hücre yüzeyindeki IgG antikorların Fc

parçalarını tanırlar, opsonize ederek parçalarlar.

• Monosit-makrofajlar: Nötrofiller gibi davranırlar.

• Eozinofiller: Yüzeylerinde bulunan FcR ile parazit yüzeyindeki IgE Fc’lere yapışır.


32

107.Đmmünite kurgusu:

108.NK öldürücülüğü:

• Antikor aracılı (ADCC):

• Antikor aracısız: Doğal öldürücü hücreler, antikor kullanmaksızın da tümör hücrelerini

öldürebilirler. Normal hücrelerde bulunmayan, sadece tümör hücrelerinin yüzeyinde yer alan

patolojik glikoproteinleri, örneğin anormal N-bağlı glikanları tanırlar. Spesifik reseptörlerle bu

yapılara bağlanarak, sitotoksik aktiviteyle tümör hücrelerini öldürürler.

109.Đnflamasyonda endotel-nötrofil yüzey molekülleri:

Yuvarlanma Yavaşlama

Endotel; ICAM, VCAM

Nötrofil; integrinler

Endotel

Durma

Nötrofil; Sialyl-Lewisx

Endotel; E-Selektin

Diyapedez

Nötrofil; PECAM-1 (CD31) Endotel; PECAM-1 (CD31) VCAM


33

110.Nötrofil hastalıkları:

• Kronik granülomatöz hastalık: Nötrofillerde NADPH oksidaz kusuru � Zayıf oksidatif patlama.

Ko-trimoksazol profilaksisi yapılır.

• Chediak-Higashi Sendromu: Nötrofiller, makrofajlar, NK hücreler, trombositler, melanositler ve

Schwann hücreleri gibi çok çeşitli hücrelerde sitoplazmik granüllerin yapı ve fonksiyonları

bozulmuştur. Dev granüller oluşur. Kemotaktik faktörlere de yeterli yanıt verilemez. Parsiyel

okülo-kutanöz albinizm görülebilir. Ko-trimoksazol profilaksisi ve kemik iliği transplantasyonu

yararlı olabilir.

111.Eozinofiller: Parazite spesifik IgE ile uyarılmış olan ve dokuya çok fazla histamin boşaltan mast

hücrelerinin abartılı allerji veya anafilaksiye neden olmaması için eozinofillerde histamin, SRS-A

gibi maddeleri etkisizleştiren maddeler, örneğin histaminaz enzimi bulunur.

112.Antijen sunan hücreler (APC):

• Profesyonel APC:

� Đnterdigitating dendritik hücreler,

� Makrofajlar (fagositoz yapar; miyeloperoksidaz yok)

� B lenfositler:

• Fakültatif APC:

� Astrositler,

� Endotel hücreleri,

� Fibroblastlar.


34

113.Antikorların yapısı:

114.Kompleman etkinlikleri:

• Lizis

• Kemotaktik, anafilatoksik etki

• Opsonizasyon

• Đmmün komplekslerin temizlenmesi

115.Klasik kompleman aktivasyonu: Antikor varsa; C1qrs 4b 2a(b) 3b 5b 6 7 8 9’lar.

116.Lektin yolundan kompleman aktivasyonu: Hiperakut evrede gram pozitif bakteriler ve

mantarlara karşı; MBL 4b 2a(b) 3b 5b 6 7 8 9’lar.

117.Alternatif kompleman aktivasyonu: Hiperakut evrede gram negatif bakterilere karşı; Properdin

Bb 3b 3b 5b 6 7 8 9’lar.

118.Ekzojen antijen sunumu:

119.Endojen antijen sunumu:


35

Documents

NĐSAN’09 TUS MĐKROBĐYOLOJĐSĐ Prof. Dr. Volkan … · X faktörü (hemin) elektron transport sisteminin sitokromlarının, katalaz ve peroksidaz enzimlerinin sentezinde kullanır