NEOPLAZi

Adenom:

• Tübüler yapılar oluşturarak gelişen benign epitelyal tümörlere adenom, malign tümörlere ise adenokarsinom denir.

Papillom- Kistadenom

• Papillom: Makroskopik veya mikroskopik olarak bir yüzeyden parmak benzeri çıkıntılar oluşturarak gelişen benign epitelyal tümörlere papillom denir.

• Kistadenom: Tübüler yapılar ve kistik boşluklar oluşturarak gelişen bengin epitelyal tümörlerdir, overlerde sıktır. Bazı tümörlerde kistik boşluklar ve bu boşluklar içerisine uzanan papiller yapılar olur ve papiller kistadenom adını alır.

Polip:

Mukozal yüzeylerden kabarıklık

oluşturarak gelişen düzgün yüzeyli

kitledir.

Malign Tümörlerin isimlendirilmesi

Kanser epitel hücrelerinden, sarkomlar ise

mezenkimal orijinli hücrelerden gelişir.

Tm germ yapraklarından gelişen epitel hücre

orjinli malign tümörler kanser olarak adlandırılır.

• Hibernom: Embriyoner veya kahverengi yağ dokusundan gelişen benign tümördür.

• Teratom : Birden çok (2 veya 3) germ tabakasından köken alan tümörlerdir.

• Hamartoma: Bir dokunun hücrelerinin normalde bulunduğu yerde, disorganize şekilde nonneoplastik çoğalıp kitle oluşturmasıdır (akciğerde kıkırdak kitlesi, beyinde damar yumağı, deride nevüsler).

• Koristom veya ektopi : Bir dokunun olması gereken yerin dışında bulunmasıdır.

Skiroz kanser : Meme, prostat, pankreas

... ca da olduğu gibi aşırı fibroz stromaya

(desmoplazi) sahip, sert kıvamlı kanserlere

skiroz kanser denir.

Medüller Kanser: Skiroz olmayan,

stroması kollajenden fakir, tümör

hücresinden zengin ve yumuşak kıvamlı)

kanserlere medüller kanser denir.

Memenin , tiroidin medüller kanserleri,

hepatosellüler ve renal hücreli kanserler

medüller özelliktedirler.

Malign Ve Benign Tümörlerin Karşılaştırılması

Özellik Benign Malign

Diferansiasyon/

anaplazi

Büyüme hızı

Mitoz

Lokal invazyon

Metastaz

İyi diferansiye, orijin aldığı dokuya

benzer

Yavaş, regrese olabilir veya

duraklayabilir.

Mitoz az ve normal

Yok

Yok

Diferansiasyon az veya yok, anaplazi

var: Strüktür bozuk

Büyüme hızı değişken, hızlı olabilir.

Mitoz sık ve atipik olabilir.

Lokal invazyon, komşu dokulara

infiltrasyon sıklıkla var.

Sıklıkla var; büyük ve indiferansiye

tümörlerde daha sık ve yaygın.

Diferansiasyon:Tümörün parankimal

hücrelerinin köken aldıkları hücreye morfolojik

ve fonksiyonel olarak benzemesine

diferansiasyon denir.

Anaplazi: Malign tümör hücrelerinin köken

aldıkları dokuya morfolojik ve fonksiyonel

açıdan benzememesine (undiferansiye

olmalarına) anaplazi denir

Solda iyi diferansiye (grade 1) skuamoz hücreli karsinom. Skuamoz kanserin

keratin üretimi diferansiasyona örnektir. Sağda anaplastik (grade IV) skuamoz

hücreli karsinom.

Tümör Nekrozu :

Tümörlerde oluşan nekroz daha çok

İskemik koagülasayon nekrozu

Tipindedir.

Çok hızlı büyüyen bir tümörlerde dah çok

nekroz oluşur

DİSPLAZİ :

• Epitel hücrelerindeki düzensiz proliferasyon’a displazi denir.

• Epitel içinden çıktığı dokuya benzer ancak normal histolojik dizilimi bozulur.

• Displazi prekanseröz bir değişikliktir.

Displazide oluşan hücresel değişiklikler:

• Pleomorfizim(üniformitenin kaybolması)

• Hiperkromazi

• Nükleomegali

• Anormal mitozlar

Karsinoma İnsitü

(preinvaziv kanser)

• Displazik değişiklikler epitelin tüm katlarında

oluşur ve bu neoplastik hücreler epitelyal

bazal membranı destrükte edip subepitelyal

stromal dokuya yayılmamışsa buna

karsinoma insitü (CIS) veya preinvaziv

kanser denir.

• İnsitü kanserlerin metastaz yapma yeteneği

yoktur.

İnvaziv (infiltratif) Kanser :

Eğer neoplastik epitel hücreleri bazal

membranı yıkıp stromaya yayılırlarsa

buna invazif (infiltratif) kanser denir.

Metastaz Metastaz maligniteyi gösteren en önemli

Özellik olup, malignitenin değişmez markeri

olarak kabül edilir.

Metastaz ve Lokal invazyon malign tümörleri

benign tümörlerden ayıran en önemli

özelliklerdir.

Metastaz Yapmayan Malign Tümörler:

• Beyinde glial tümörler (astrositomlar)

• Derinin bazal hücreli kanseri

En sık metastaza uğrayan organlar:

• Akciğerler

• Karaciğer

• Kemik

• Beyin

Hiç metastaz olmayan doku kıkırdak.

Ġskelet kası ve kıkırdakta metastaz son

serece azdır.

Kadında ve erkekte görülen kanserlerin

sıklıkları

Erkekler % Kadınlar %

Prostat 33

Akciğer ca* 13

Kolon rektum 13

Ürinertrakt 7

Lsemi- Lenfoma 6

Melanoma 3

Meme 31

Akciğer * 13

Kolon-rektum 11

Endometrium 9

Over 4

Lösemi-Lenfoma 3

*Akciğer ca her iki cinste en sık ölüme neden lan ca dır.

Bu tabloda deri kanserleri hariç tutulmuştur.

Her iki cinste de deri kanserleri en sık olan kanserlerdir.

Mesleki Karsinojenler

Karsinojenler Kanser gelişen organ

Arsenik ve bileşenleri

Asbest /eryonit

Benzen

Berilyum ve bileşikleri

Kadmium ve bileşikleri

Krom bileşikleri

Etilen oksit

Nikel bileşikleri

Radon ve radon gazları

Vinil klorid

Akciğer ve deri hemangiosarkomu

Akciğer, larinks, özefagus, mide ve kolon

kanseri, Mmezetelyoma

Lösemi,Hodgkin hast

Akciğer kanseri

Prostat ca

Akciğer ca

Lösemi

Burun, nazal sinüsler, Akciğer CA

Akciğer ca

Karaciğer anjiosarkomu

Kalıtım:

Retinablastoma kalıtsal olma oranı en

yüksek olan tümördür (%40 vakada

ailesel geçiş gösterir).

Kalıtsal Neoplazmlar ve Preneoplastik Durumlar

Kalıtsal Neoplazmlar (OD) Hasarlı gen Eşlik eden tümörler

Retinoblastoma (%40 kalıtsal)

Familyal polipozis koli

MEN I

MENII

Nörofibromatozis tip I

Nörofibromatozis tip II

Willms tümörü

Li-Fraumeni Sendromu

Melanom sendromu

Herediter nonplipozis koli

(Lynch) sendromu

Rb

APC

Ret

Ret

Nf-1

Nf-2

Wt

P53

P16/NK4A

MSH2,

MLH1,

MSH6

Bilateral retinoblastom ve osteosarkom

Kolonda multipl adenom ve kanser

Hipofiz, pankreas ve paratiroid adenomları

Medüller tiroid ca, feokromositoma

Multipl nörofibrom ve meningiomlar

Bilateral akustik Schwannoma

Böbrekte Wilms tümörü, diğer

malformasyonlar

Multipl meme, kolon ca, sarkomlar,

lenfomalar

Malign melanom

Adenomatöz polip olmaksızın kolon kaseri,

endometrium ve over kanseri

Kalıtsal prenoplastik durumlar (OR), DNA

onarım defekti tabloları;

Kalıtsal Neoplazmlar

(OR)

Xeroderma pigmentozum

Bloom Sendromu

Fankoni anemisi

Ataxi-telenjiektazi

Hasarlı gen DNA Onarım Genlerinde Kalıtsal Hasar

Deri BCC, skuamöz ca, UV ile melanom

Akut lösemi değişik kanserler

Akut lösemi, skuamöz ca, hepatosellüler ca

Akut lösemi, lenfoma, kadında meme ca

Familyal kanserler BRCA-1(OD)

BRCA-2(OD)

BRCA-1

DNA TAMİR

GENİ

Meme kanseri

Meme kanseri

Over kanseri

FAP olmayanlarda oluşan kolon

kanseri

Beyin tm

Melanom

İmmün yetmezlik sendromları

X’e bağlı Agammaglobülinemi

Wiscott-Aldrich sendromu

Lenfoproliferatif sendrom

(Duncan hastalığı)

B cell Tirozin

kinaz

Lenfoma lösemi

Akut lösemi, lenfoma

EBV ile oluşan EMN → ölüm

EBV ile immünoblastik lenfoma

Major Kimyasal Karsinojenler

Prokarsinojenler (metabolitlerine

dönüşerek etki edenler)

A-Polisiklik ve heterosiklik

hidrokarbonlar

Benzanthracen

Benzopyrene

B- Aromatik aminler ve azo

boyaları

Naftilamin

Benzidin

C- Doğal bitkisel ve mikrobik

ürünler

Aflotoksin B1

Griseoflavin

D- Diğerleri

Nirtozamin ler

Nitritler

Direkt etkili karsinojenler

Alkilleyici ajanlar

-Propiolakton

Dimetil sülfat

Depoxybutane

Antikanser ilaçlar

Radyasyonun karsinogenezdeki etkileri:

X ışınları: Derideri ca, Osteosarkom

Radyoaktif tozlar : Akciğer ca.

Atom bombası etkisi;

• AML ve KML ( lösemi en sık olan malinite)

• Tiroit ca (papiller tip )

• Meme ca

• Kolon ca

• Akciğer ca

Viral onkogenez:

Malignite Oluşturma Potansiyeli Olan Virüsler

HTLV-1 Yetişkin T hücreli lenfoma ve lösemisi

HPV Serviks kanseri

Özofagus kanseri

Oral kavite ve dil kanseri

Larinks kanseri

Anüs kanseri

EBV Hodgkin hastalığı

NonHodgkin B hücreli lenfomalar

Burkitt lenfoma

Nazofarinks kanseri

HBve HCV Karaciğer kanseri

HHV-8 Kaposi sarkomu

B hücreli efüzyon lenfoması

Multipl miyelom

Bazı Prekanseröz/ Premalign Hastalıklar

Lokoplakiler

Adenomatöz polipler

Deride kronik fistül ağızları ve ülser alanları

Aktinik keratoz

Siroz

Endometrial hiperplazi

Bronşial ve serviks uteride epiteldeki displazi

Kronik gastrit

Displastik nevus

· Proliferatif Fibrokistik Hastalık

Malignite gelişimi ile ilgili genler:

1. Protoonkogenler

2. Kanser supressör genleri

3. Apoptozisregüle eden genler

4. DNA tamirinden sorumlu genler.

Bazı Onkogenler, Aktivasyon Şekilleri ve Neden Oldukları Tümörler

Kategori Protoonkogen Mekanizma Birlikte görüldükleri tümörler

Büyüme Faktörleri

PDGF zinciri

FibroblastGrowth

Factors

TGF alfa

HGF

Sis

Hst-1

Int-2

TGF alfa

HGF

OE

OE

AMP

OE

OE

Astrositoma

Osteosarkoma

Mide kanseri

Mesane ca meme ca ve melanom

Astrositom, Hepatosellüler ca

Tiroid ca

Büy. Faktör reseptörleri

EGF reseptör ailesi

CSF-1 reseptörü

Nörotropic factor

reseptörü

PDGF reseptorleri

Stem Cell Faktör

reseptörü

ERB-1

ERB-B2

Fms

Ret*

PDGF-R

KİT

OE

AMP

N.M

RA

OE

Akciğer skuamoz ca, gliomlar

Meme ca ve over ca

Lösemi

MENIIA ve MENIIB

Familyal medüller tiroid CA

Sporadik tiroid papiller CA

Gliomalar

Gastrointestinal stromal tümörler

Diğer yumuşak doku tümörleri

Sinyal İletim

Proteinleri

GTP bağlayanlar

Nonreseptör tirozin

kinaz

RAS sinyal iletimi

WNT sinyal iletimi

K-RAS

H-RAS

N-RAS

Abl

BRAF

Β - Catenin

NM

NM

NM

TL

NM

NM

OE

Kolon, akciğer, pancreas ca

Mesane ve böbrek ca

Melanom, hematolojik maligniteler

Kronik miyeloid lösemi

Akut lenfoblastik lösemi

Melanom, nevus

Hepatoblastom, Hepatosellüler ca

Nükleer regülatör

proteinler

Transkripsiyon

aktivatörleri

C-Myc

N-myc

L-myc

TL

AMP

AMP

Burkitt lenfoma

Nöroblastoma

Akciğer küçük hücreli CA

Akciğer küçük hücreli CA

Hücre siklus

regülatörleri

Siklinler

Siklin Dependent

Kinase

Siklin D

Siklin E

CDK4

TL

AMP

OE

AMP/

NM

Mentle hücreli lenfoma

Meme, özefagus CA

Meme ca

Glioblastoma, melanoma,

sarkoma

• C-erb B2 (HER2-neu) over ekspresyonu : Meme ve over kanserinde prognozun kötü olacağını gösterir.

• Tüm insan tümörlerinin yaklaşık %30'u ras geninin

mutant versiyonuna sahiptir. • Ras gen mutasyonu insan tümörlerinde en sık

görülen onkogen anormalliğidir.

• Myc: Nükler Transkripsiyon (Kopyalanma) iş ile ilgilidir.

• Myc onkogeni insanda tümörlerde en sık görülen transkriptör faktör gen bozukluğudur.

İnsan tümörlerinin çoğunluğu ras

mutasyonuna sahiptir.

Pankreatik adenokarsinom %90

Kolon kanseri %50

Troid kanseri %50

Akciğer adeno ca %30

Myeloid lösemi %30 .

Myc gen disregulasyonu ile

oluşan tümörler:

Burkitt lenfoma : t(8-14)

Nöroblastom : N-Myc amplifikasyonu

Küçük h.li AC : L-myc amplifikasyonu

Kromozomal Translokasyonlar

c-myc geni translkosyonu; (8-14): Burkitt

lenfoma

Bcl-2 gen overekspirasyonu; t(14-18):

Foliküler B hücreli lenfomalar.

Abl translokasyonu; t(9-22): KML

Tümör Süpresör Gen Bozukluklarında Oluşan Tümörler

Hücresel

Lokalizasyon

Gen Fonksiyon Somatik mutasyon

ile oluaşan tümör

Kalıtsal mutasyon ile oluşan

tümör

Hücre yüzeyi E-cadherin Hücre adezyonu Mide ve meme CA Familyal mide kanseri

Plazma

membranı

NF-1

NF-2

RAS inhibisyonu

Hücre iskelet

stabilitesi

Schwannoma

Schwannoma

Meningioma

Ependimom

Nörofibromatozis Tip-1 ve

sarkomlar

Nörofibromatozis tip II

(Akustik Schwannoma, ve

meningioma)

Sitozol APC/β catenin

PTEN(P27)

Sinyal inhibisyonu

PI-3 kinaz sinyal

iletimi↓/Apoptozis↑

Mide, kolon, pankreas

ca ve melanoma

Endometrium ve

Prostat ca

Glioblastom

Familyal adenomatoz koli:

Kolon ca

----

----

Çekirdek Rb

P53

P16

BRCA-1

BRCA-2

Mitoz siklus

regülasyon

Hücre siklusu,

apoptozis

CDK inhibisyonu

DNA onarımı

DNA onarımı

Retinoblastoma,

osteosarkoma,

meme, kolon,

akciğer ca

Kanserlerin

çoğunluğu*

Pankreas,

özofagus

-

-

Retinoblastom

Osteosarkom

Li-Fraumeni Sendromu

Multipl ca ve sarkom

Malign melanom

Kadın meme, over ca

Kadın, erkek meme ca

----

A- Retinablastom geni: Rb gen mutasyonu

görülen bazı tümörler:

Retinoblastoma

Osteosarkom,

Meme CA

Küçük hücreli akciğer CA

Bazı beyin tümörleri

Mesane

B- BRCA-1 ve BRCA-2genleri :

Meme CA nın %5-10'u familyaldır.

Bu ailelerde %80 oranında mutasyonlu

BRCA-1 ve BRCA-2 geni pozitif bulunur.

G- P53 geni:

• pRb moleküllerini aktive eder.

• Ġnsan tümörlerinde en sık hasara (>%50) uğrayan gen P53 genidir.

• Homozigot kaybında; akciğer, meme, kolon kanserleri oluşur.

• P 53 geninin bir kopyasının (allel) inaktive olması ile Li-Furaumeni Sendromu oluşur (sarkom, meme kanseri, lösemi, beyin tümörleri adrenal korteks kanseri gibi birçok tümörün birlikte gelişme riski yüksektir).

Apoptozis Ġle Ġlgili Genler

Bcl-2 OE B lenfositleri apoptozisten korur. B

lenfositlerin ömrünün uzaması ve hücre birikmesi

oluşur. B hücreli folliküler lenfomalar gelişir.

Bax geni ise apoptozisi hızlandırır. Dolayısıyla bu 2

gen Apoptozisi regüle eden genlerin en iyi örneğidirler.

MALĠGN TÜMÖRLERĠN METASTAZ VE

DĠĞER YAYILIM YOLLARI

• Lenfatik yol : Kanserler yayılır.

• Hemotojen : Sarkomlar

• Vücut boşlukları : Kanserler

• Lokal yayılım : Malign tümörler

Sarkomlar en sık Akciğerler’e metastaz

yaparlar.

KANSER KAŞEKSİSİ:

Kaşeksi sebepleri:

İştahsızlık

Tat alma duyusunda bozulma

Kalori harcama hızında artış (bazal

metabolizma hızında artış).

TNF- ve İL-1 gibi makrofaj ürünlerinin iştah

merkezini inhibe etmesi

TNF- (kaşektin adını da alır)

Paraneoplastik Sendromlar

Klinik sendrom

Altta yatan kanser/ler

Oluşum mekanizması

Endokrinopatiler

Cushing

Sendromu

Küçük hücreli ac kanseri

Pankreas ca, Nöronal tm

ACTH ve ACTH benzeri

maddeler

Uygunsuz ADH

sekresyonu

Sendromu

Akciğer küçük hücreli ca

Ġntrakranial neoplazmlar

ADH ve atrial natiüretik

Hormon

Hiperkalsemi

Akciğer skuamoz ca

Meme kanseri

Renal hücreli kanser

Yetişkin T hücreli lösemi

/ lenfoması

Over kanseri

Paratiroid hormon

benzeri peptitler

TGF , TNF ĠL-1

Hipoglisemi

Fibrosarkom

Diğer mezenkimal

tümörler

Hepatosellüler kanser

Ġnsülin ve insülin

benzeri hormonlar

Paraneoplastik Sendromlar

Klinik sendrom

Altta yatan kanser/ler

Oluşum mekanizması

Karsinoid

sendrom

Bronkial adenom

(karsinoid)

Pankreatik

adenokarsinom

Gastrik karsinom

Seratonin, bradikinin,

?histamin

Polistemia

Renal hücreli kanser

Serebellar

hemangioblastom

Hepatosellüler kanser

Leiomyoma

Eritropoetin

Norolojik ve

Muskuler

Sendromlar

Lambert-Eaton

Myastenik

Sendromu

Santral ve

Periferik sinir

sistemi

hastalıkları

Küçük hücreli AC ca

Meme ca

Ġmmunolojik

Paraneoplastik Sendromlar Klinik sendrom

Altta yatan kanser/ler

Oluşum mekanizması

Dermatolojik

Hastalıklaar

Akantozis

Nigrikans

Dermatomyozit

Mide, akciğer, uterus

kanseri

Akciğer ve meme ca

? Ġmmünolojik

? Ġmmünolojik

Kemik, Eklem,

Yum. Doku değ.

Hipertrofik

osteoartropati,

kaşık tırnak

Akciğer adenokanseri

?

Vasküler ve

Hematolojik değ.

Venoz

trombozis

(Trousseau fen.)

Nonbakterial T.

Endokardit

Anemi

Pankreas ve akciğer

adenokanseri

Ġlerlemiş kanserler

Timik neoplazmlar

Tümör rünleri

(adenokarsinomların

ürettiği müsin

pıhtılaşmayı başlatır)

Hiperkoagülabilite

?

Nefrotik

sendrom

Değişik kanserler

Tümör antijenleri ve

immunkompleksler

Hiperkalsemi : En sık görülen

paraneoplastik sendrom bulgusudur.

Cushing sendromu : PNS’lerde en

Sık oluşan endokrinopatidir.

Kanser evrelemesinde dikkate alınan parametreler:

T N M sistemi

T : Tümör çapı ve tümörün içinde çıktığı

organdaki yayılım derecesi

N : Lenf mod metastazı

M : Uzak organlara metastaz

Evre ; Tümör yayılımı ile ilgili bilgi verir.

Aşağıdakilerden hangisi ....kanserinin

prognozunda en önemli faktördür ;

Cevap : Evre’dir.

Seçen eklerde evre yok ise;

Yanıt; T, N, M komponentlerinden biridir.

1-Lenf nodu tutulumu,

2- Tümör çapı,

3-Uzak organ metastazı ve / veya lokal

Derecelendirilme (Grade):

Grade diferansiasyon oranı ile ilgili bilgi verir. Tümör hücrelerinin içinden çıktıkları dokuya benzeme (diferansiasyon) derecesidir. Kanserler bu özekkiklere bakılarak I ve IV arasında değişen gradlere ayrılırlar. Grade I olanlar (en iyi diferansiye) İyi, grade IV olanlar (en az diferansiye) en kötü prognozlu olurlar.

Tümör Markerleri (Belirleyicileri)

Marker Eşlik ettiği kanser

Kalsitonin Medüller tiroid ca

Katekolaminler Feokromasitoma

Human koryonik gonadotropin Trofoblastik tümörler (koryokarsinom,

molhidatiform), testis ve over

teratokarsinomları, embrionel ca.

Karsino embriojenik antijen Kolorektal karsinomlar%60-90,

(CEA) Pankreas kanseri %50-80

Mide ve meme kanseri %20-30

Alfa Feto Protein (AFP) Hepatoselüler karsinom, Yolk – sak tm.

nonseminomatoz germ hc.li testis tm.

CA 125 Over kanseri

CA 19-9 Pankreas ca markeri

CA 15-3 Meme ca

Ġntermedier Flamentler ve Bulunduğu kanserler

(immünhistokimyasal markerler)

Sitokeratin Karsinomlar ve mezotelioma

EMA Epitelyal Membran Antijeni (bütün kanserler)

LCA (CD45) L eucocite Common Antigen(tüm lnfomalar)

Desmin Çizgili ve düz kas tümörleri

Vimentin Mezenkimal tümörler, bazen karsinomlar.

NSE Nöronal tümörler,

Sinaptofizin Nöronal tümörler

Glial filament Glial tümörler

S-100 Mlanom, nörojenik tümörler, mezetelyoma

HMB-45 Malign melanom

Kromagranin Endokrin organ kanser hücreleri