Upload
laytailieu2015
View
112
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
các bạn liên hệ e-mail: [email protected] hoặc sms via 0949 278 106 ( không nhận cuộc gọi ) để có thể có được file. Ngoài ra nhận tải mọi tài liệu ở trang http://125.235.10.97/opacdigital/ ( thư viện đại học dược hà nội)
Citation preview
B Y T
TRNG I HC DC H NI
NGUYN TH DUYN
NGHIN CU PHT HIN DEXAMETHASON
TRONG MT S CH PHM NG DC BNG
PHNG PHP SC K LP MNG
KHA LUN TT NGHIP DC S
H NI 2013
B Y T
TRNG I HC DC H NI
NGUYN TH DUYN
NGHIN CU PHT HIN DEXAMETHASON
TRONG MT S CH PHM NG DC BNG
PHNG PHP SC K LP MNG
KHA LUN TT NGHIP DC S
Ngi hng dn:
1. PGS .TS. Nguyn Th Kiu Anh
Ni thc hin:
Phng phn tch , kim nghim v tng
ng sinh hc
H NI - 2013
LI CM N
Li u tin, em xin by t lng knh trng v bit n su sc n
PGS.TS. Nguyn Th Kiu Anh ngi trc tip hng dn v ch bo
tn tnh cho em trong sut qu trnh thc hin ti ny.
Em xin chn thnh cm n s gip nhit tnh ca cc thy c, anh
ch cng tc ti Phng Phn tch, kim nghim v tng ng sinh hc -
Vin cng ngh Dc phm quc gia trong qu trnh em lm thc nghim ti
phng.
Em cng xin gi li cm n n:
B mn Ha phn tch c cht.
B mn Dc c truyn.
to iu kin thun li cho em hon thnh kha lun ny.
V cui cng em xin by t lng yu thng, bit n ti gia nh v
bn b nhng ngi lun ng vin, gip em trong qu trnh hc tp v
hon thnh kha lun.
H Ni, ngy 20 thng 5 nm 2013
Sinh vin
Nguyn Th Duyn
MC LC
DANH MC CC BNG
DANH MC CC K HIU, CC CH VIT TT
DANH MC CC HNH V
T VN .................................................................................................. 1
CHNG I: TNG QUAN ........................................................................... 3
1.1. Vi nt v Glucocorticoid ..................................................................... 3
1.1.1. Tc dung v tc dng khng mong mun ca Glucocorticoid ......... 3
Tc dng ...................................................................................................... 3
Tc dng khng mong mun ...................................................................... 3
1.1.2. i cng v dexamethason v dexamethason acetat ...................... 4
1.1.2.1. Dexamethason ............................................................................. 4
1.1.2.2. Dexamethason acetat .................................................................. 6
1.2. Mt s nghin cu xc nh dexamethason v dexamethason
acetat .............................................................................................................. 7
1.3. Thc trng thuc ng dc v thc phm chc nng b trn
tn dc ......................................................................................................... 9
1.4. Phng php x l mu ..................................................................... 10
1.4.1. Phng php chit trc tip ............................................................ 11
1.4.2. Phng php chit lng lng .......................................................... 11
1.4.3. Phng php chit pha rn ............................................................. 11
1.5. Tng quan v sc k lp mng .......................................................... 12
1.5.1. Nguyn tc ...................................................................................... 12
1.5.2. Pha tnh ........................................................................................... 13
1.5.3. Pha ng .......................................................................................... 13
1.5.4. Dng c ........................................................................................... 14
1.5.5. ng dng ca SKLM ...................................................................... 15
1.5.6. u nhc im ca phng php sc k lp mng ....................... 17
CHNG II: NGUYN VT LIU, THIT B, NI DUNG V
PHNG PHP NGHIN CU ................................................................ 18
2.1. Nguyn vt liu, thit b ..................................................................... 18
2.1.1. My mc, thit b ............................................................................ 18
2.1.2. Ha cht, dung mi, cht chun ...................................................... 18
2.2. i tng, ni dung v phng php nghin cu ........................... 19
2.2.1. i tng nghin cu: .................................................................... 19
2.2.2. Ni dung nghin cu ....................................................................... 21
2.2.3. Phng php nghin cu. ............................................................... 21
CHNG III. THC NGHIM, KT QU V BN LUN ................ 23
3.1. Kho st v la chn iu kin phn tch. ........................................ 23
3.1.1. Chun b cc dung dch chun gc: ................................................ 23
3.1.2. X l mu ....................................................................................... 23
3.1.2.1. Mu rn ..................................................................................... 23
3.1.2.2. Mu lng ................................................................................... 24
3.1.3. Kho st, chn h dung mi sc k ................................................ 24
3.1.4. Kho st iu kin pht hin ........................................................... 27
3.2. nh gi phng php ....................................................................... 29
3.2.1. Tnh chn lc .................................................................................. 29
3.2.2. Gii hn pht hin ........................................................................... 30
3.2.3. lp li v tm li.................................................................... 33
3.3. p dng trn mt s mu th ............................................................ 36
3.4. Bn lun ............................................................................................... 42
KT LUN V XUT .......................................................................... 44
TI LIU THAM KHO
DANH MC CC K HIU, CC CH VIT TT
ACN
DAD
DM
DMKT
GC
HPLC
LC-MS
MeOH
Rf SK
SKLM
S/N
SPE
STT
TLC
TLTK
TPCN
tR UV
VIS
: Acetonitril
: Detector diod array
: Dung mi
: Dung mi khai trin
: Glucocorticoid
: Sc k lng hiu nng cao
: Sc k lng khi ph
: Methanol
: H s lu gi
: Sc k
: Sc k lp mng
: Signal/noise
: Solid phase extration
: S th t
: Sc k lp mng
: Ti liu tham kho
: Thc phm chc nng
: Thi gian lu
: T ngoi
: Kh kin
DANH MC CC BNG
Bng 1.1: Mt s nghin cu chit dexamethason v dexamethason acetat .... 7
Bng 1.2: Mt s nghin cu pht hin dexamethason v dexamethason acetat ... 8
Bng 1.3 : Mt s cht thng dng lm pha tnh cho SKLM ....................... 13
Bng 2.1: Cc mu thuc c phn tch ....................................................... 20
Bng 3.1. Kt qu xc nh LOD .................................................................... 33
Bng 3.3: Kt qu kim tra bng SKLM trn 5 ch phm ng dc ........... 38
Bng 3.4: Kt qu kim tra bng HPLC trn 5 ch phm ng dc ............. 41
DANH MC CC HNH V
Hnh 3.1. SK sc k vi h DM1 ................................................................. 25 Hnh 3.2. SK sc k vi h DM2 ................................................................. 25 Hnh 3.3. SK kho st DM trn nn mu rn ............................................... 27 Hnh 3.4. SK kho st DM trn nn mu lng ............................................. 27 Hnh 3.5. SK kho st tm iu kin pht hin (UV-254 nm) ..................... 28 Hnh 3.6. SK kho st tm iu kin pht hin vt (phun dung dch acid
sulfuric trong ethanol) ..................................................................... 28 Hnh 3.7. SK nh gi tnh chn lc (mu rn) ........................................... 29 Hnh 3.8. SK nh gi tnh chn lc (mu lng) ......................................... 29 Hnh 3.9. SK gii hn pht hin ca Dexamethason v Dexamethason
acetat ............................................................................................. 31 Hnh 3.10. SK analog xc nh LOD ........................................................... 32 Hnh 3.11. SK nh gi lp li ca phng php chit ........................... 34 Hnh 3.12. SK chp nh v analog ca dch chit mu t to R ................. 34 Hnh 3.13. SK chp nh v analog ca dung dch chun hn hp 0,5
mg/ml ............................................................................................ 35 Hnh 3.14. SK ca mu th .......................................................................... 37 Hnh 3.15: Sc k chun hn hp dexamethason v dexamethason
acetat ............................................................................................. 38 Hnh 3.16. Ph hp th ti pic cht chun ...................................................... 39 Hnh 3.17. SK mu thuc tr Vim mi ....................................................... 39 Hnh 3.18. Ph hp th ca mu thuc tr vim mi tng ng vi tR =
8,539 .............................................................................................. 39 Hnh 3.19.SK mu bt thuc ca c s ng nh Ton ............................ 40 Hnh 3.20. Ph hp th tng ng vi tR = 8,535 ca mu bt thuc ca c
s ng nh Ton ....................................................................... 40 Hnh 3.21. SK mu phong t nhc khp thy .............................................. 40 Hnh 3.22. SK mu phong t ct thng thy ................................................ 41 Hnh 3.23. Ph hp th tng ng vi tR = 8,546 ca mu phong t ct
thng thy ..................................................................................... 41
1
T VN
T th k trc, Y hc phng Ty, m ngi ta quen gi l Y hc hin
i, tr thnh h thng y hc chnh thng hu ht cc quc gia trn Th
gii, k c cc nc ng Nam . Th nhng, trong nhng nm gn y, cc
loi thuc c ngun gc t nhin ca Y hc truyn thng phng ng
(ng dc) ngy cng c nhiu ngi, c phng ng v phng Ty
ch , a chung v s dng ngy cng nhiu bi tnh an ton v hiu qu
ng tin cy, lu di ca n. Tuy nhin, nhm to ra nhng hiu qu tc thi
cho ngi bnh, gim au, n ngon, ng yn, tng cn, sinh lc di do...,
nhiu c s sn xut thuc y hc c truyn v c s cha bnh t nhn trn
tri php vo thuc ng dc, thc phm chc nng mt s loi tn dc.
Hu qu ca vic dng thuc ng y trn tn dc s rt trm trng v kh
lng trc c nhng mi nguy him, v ngi bnh c tin chc rng ang
ung thuc c ngun gc dc liu nn an ton v ung ko di.
Nhm glucocorticoid l nhm thuc chng d ng, chng vim mnh vi
nhiu tc dng ph, khong iu tr hp, cn c bc s k n v phi theo
di khi dng. Cc cht ny rt hay c trn mt cch kho lo v tinh vi vo
thuc ng dc c ch nh iu tr thp khp, hen ph qun, gouthay
thuc b do c tc dng nhanh, mnh v tc dng khng mong mun gy tch
nc, bo ph gi to.
c rt nhiu ch phm pht hin c cha corticoid nh: Tn ha truy
phong t thp thy, Hnh c khu phong t thp thy (trn betamethason)
[25], mu thuc bt nh xuyn ca Trung Quc c prednisolon acetat, Tng
ph on ca i Loan, Nam lin truy phong thu ct hong ca Trung Quc
c dexamethason acetat [10]. Dexamethason l mt glucocorticoid bn tng
hp, c tc dng (chng vim, chng d ng) mnh, ko di, khng gi mui,
2
nc. Do n c dng rng ri v cng d b trn tri php vo thuc
ng dc.
Nghin cu nh tnh, nh lng cc glucocorticoid trn tri php vo thuc
ng dc v ang thu ht c nhiu nhm nghin cu, c mt s
cng b v xc nh dexamethason, dexamethason acetat bng cc phng
php khc nhau nh: HPLC-MS, HPLC-DAD Tuy nhin cc phng php
ny yu cu my mc kh t tin. ng gp mt phng php phn tch
nhanh, n gin v kinh t hn trong xc nh cht cm dexamethason,
dexamethason acetat trong thuc ng dc, chng ti tin hnh thc hin
ti:
Nghin cu pht hin Dexamethason trong mt s ch phm ng dc
bng phng php sc k lp mng
Vi mc tiu c th sau y:
1. Xy dng c phng php pht hin dexamethason, dexamethason
acetat trong ch phm ng dc, thc phm chc nng bng sc k lp
mng
2. p dng phng php xy dng c pht hin dexamethason,
dexamethason acetat trong mt s ch phm ng dc, thc phm chc nng
(dng thuc nc v thuc rn) c nghi ng trn th trng.
3
CHNG I: TNG QUAN
1.1. Vi nt v Glucocorticoid
1.1.1. Tc dung v tc dng khng mong mun ca Glucocorticoid
Tc dng:
GC t nhin do vng b v thng thn sn xut ra gm 2 cht l
hydrocortison (cortisol) v cortison. GC tng hp gm nhiu cht khc
nhau. nng sinh l, cc cht ny cho cn bng ni mi, tng sc chng
ca c th vi stress v duy tr cc chc nng khc nhau ca c th. GC c
tc dng trn chuyn ha, trn cc c quan v tuyn [12]. Trong , tc dng
chng vim, chng d ng hay c p dng trong iu tr mt s bnh mn
tnh nh: thp khp, hen ph qun, vim xoang [12].
Tc dng khng mong mun: [5], [12].
- Tc dng trn s tng trng ca tr em: Mc liu t 5 mg/m2/ngy tr ln
gy chm ln tr em.
- Gy xp xng khi dng corticoid liu cao ko di.
- Lot d dy t trng t l khng cao (khong 1,8%) nhng nu gp thng
rt nng, thm ch c th gy thng d dy hoc t vong.
- Tc dng ph do dng ti ch: teo da, x cng b, vim da ng , mn
trng c hoc bi nhim nm, vi khun v virus, chm lin so, c thy tinh
th hoc tng nhn p, c bit khi dng lin tc v ko di.
- Hin tng c ch trc di i tuyn yn tuyn thng thn (HPA) [5].
Dng GC khng ng cch di ngy khi ngng thuc d gp hin tng suy
thng thn t ngt. Teo thng thn c th ko di nhiu nm sau khi iu
tr di ngy bng GC [12].
4
1.1.2. i cng v dexamethason v dexamethason acetat
1.1.2.1. Dexamethason
Cng thc cu to: [4], [7], [20], [21].
C22H29FO5 P.t.l: 392,5
Tn khoa hc: 9-fluoro-11,17,21-trihydroxy-16-methylpregna-1,4-dien
3,20-dion.
Tnh cht vt l: [4], [7], [20], [21]. Bt kt tinh trng hoc tinh th khng mu, khng mi. Chy 253 2550C
(km phn hy). Thc t khng tan trong nc, hi tan trong ethanol, kh tan
trong methylen clorid, tan trong aceton.
nh tnh: [4], [20]. - o ph hp th ca dn cht hydrazon: cho phn ng vi phenylhydrazin
trong mi trng acid cho dn cht phenihydrazon c mu vng (hp th cc
i 419nm).
- Ph hng ngoi ca ch phm phi ph hp vi ph hng ngoi ca
dexamethason chun.
- Dng phng php sc k lp mng: Dng bn mng Silicagel GF254 h
dung mi trin khai l butanol bo ha nc toluen ether (5: 10: 85).
- Phn ng mu: Oxy ha vi tc nhn H2SO4 c, c mu nht (thng
km hunh quang). Pha long vi nc, mu bin mt.
nh lng: [4], [20] - o quang ph hp th t ngoi kh kin (UV-VIS): Ha tan ch phm trong
5
ethanol; o khong 238,5nm, mu trng l ethanol. Ly E (1% 1cm) ca
dexamethason 238,5nm l 394 tnh kt qu.
- Phng php HPLC bng o din tch pc so vi cht chun.
Tc dng dc l: [6], [12] Dexamethason tc dng bng cch gn kt vo th th t bo, chuyn v vo
nhn t bo v tc ng n mt s gen c dch m. Dexamethason
c cc tc dng chnh ca glucocorticoid l chng vim, chng d ng v c
ch min dch, cn tc dng n cn bng in gii th rt t. V hot lc
chng vim, dexamethason mnh hn hydrocortison 30 ln, mnh hn
prednisolon 7 ln, thi gian tc dng ko di
Ch nh [6] - Liu php khng c hiu bng steroid, khi cn iu tr tch cc, nh iu tr
trng thi hen, bnh d ng nng, phn ng sau truyn mu, vim thanh qun
rt.
- Dng phi hp vi cc cch iu tr khc trong ph no, trong sc do nhiu
nguyn nhn khc nhau.
- Phng nga bng steroid trong phu thut khi d tr glucocorticoid c coi
l khng , tr suy v tuyn thng thn tin pht (bnh Addison).
- Dng dexamethason trc khi sinh trong chuyn d trc k hn (gia 24
v 34 tun) thc y qu trnh trng thnh thai (v d phi, mch mu
no).
- Liu php b tr bng dexamethason trong iu tr vim mng no ph cu.
- iu tr ti ch: Tim trong v quanh khp ngi bnh vim khp dng
thp, thoi ha xng khp, vim quanh khp, vim mm li cu. Cn c
dng ti ch trong mt s trng hp bnh l tai mi hng, nhn khoa, ngoi
da.
Liu dng : 0,5-10 mg/ngy [6], [10].
6
1.1.2.2. Dexamethason acetat
Cng thc cu to: [4], [7], [20], [21].
C24H31FO6 P.t.l: 434,5
Tn khoa hc: 9-fluoro-11,17-dihydroxy-16-methyl-3,20-dioxopregna-1,4-
dien-21-yl acetat
Tnh cht vt l: [4], [7], [20], [21]. Bt kt tinh trng hoc gn nh trng, a hnh. D tan trong ethanol 96% v
aceton, kh tan trong methylen clorid, thc t khng tan trong nc.
nh tnh:[4], [20]. - o ph hp th ca dn cht hydrazon: cho phn ng vi phenylhydrazin
trong mi trng acid cho dn cht phenihydrazon c mu vng (hp th cc
i 419 nm).
- Ph hng ngoi ca ch phm phi ph hp vi ph hng ngoi ca
dexamethason acetat chun (C). Nu cc ph thu c ca ch phm v ca
cht chun dng rn khc nhau, o thm ph dng lng: dng dung dch
bo ha (nng khong 3%) ca ch phm v ca cht chun trong
cloroform (TT) vi t bo o dy 0,2 mm.
- Phng php sc k lp mng
Bn mng: Silica gel GF254.
Dung mi khai trin: Nc - methanol - ether - methylen clorid (1,2 : 8 : 15 :
77).
7
Pht hin: Soi bc sng 254 v hin mu bng dung dch acid sulfuric
- Phn ng mu: Oxy ha vi tc nhn H2SO4 c, c mu nht (thng
km hunh quang). Pha long vi nc, mu bin mt trong ethanol.
- Khong 10 mg ch phm cho phn ng ca nhm acetyl.
Liu dng trung bnh: 0,5-10 mg/ngy [6], [10]. 1.2. Mt s nghin cu xc nh dexamethason v dexamethason acetat
Bng 1.1: Mt s nghin cu chit dexamethason v dexamethason acetat
TLTK Nn mu PP chit Dung mi/ct
[10] Thuc nc Chit pha rn Ct 250SPE (500mg C18
v HLB; 8ml
[11] Kem Trc tip Methanol
[9] Ch phm ng
dc (thuc bt)
Trc tip Aceton
[22] Vin nn Trc tip Cloroform
Thuc nc Pha long,
lng lng
Methanol-nc (1:1)
Ethyl acetat
[20] Bt Trc tip Ethanol
Thuc nc Pha long Methanol-nc
[16] Huyt tng
ngi
Chit lng lng Ethyl acetat
[17] Thc phm Chit pha rn C18 catridge
[19] Vin nn Chit trc tip Methanol
Mu Chit lng lng Aceton-Methanol (1:1)
8
Bng 1.2: Mt s nghin cu pht hin dexamethason v dexamethason acetat
STT Phng php iu kin phn tch TLTK 1 HPLC - Ct Inertsil C18 (250 x 4,6 mm; 5 m)
- Detector DAD: bc sng 240 nm - Pha ng: ACN-nc (35:65) - Tc dng: 1,6 ml/pht
[10]
2 TLC
- DMKT: H 1: Dicloromethan-ether-methanol-nc (77:15:8:1,2) H 2: Dicloromethan-methanol-nc (95:5:0,2) H 3: dicloromethan-methyl acetat-nc (100:50:50) (ly lp di) - V chm = 2 l - Pht hin: soi UV (254 nm), phun dung dch acid H2SO4 20% trong ethanol ri soi 366 nm, phun dung dch xanh tetrazolium kim.
[11]
3 HPLC
- Pha ng: ACN-nc (44-56) - Tc dng: 1,0 ml/pht - Detector (240 nm)
4 TLC - DMKT: Dicloromethan-ether-methanol-nc (77:15:8:1,2) - V chm = 5 l - Pht hin: soi UV (254 nm), phun dung dch acid H2SO4 20% trong ethanol.
[9]
5 HPLC - Ct C18 - Pha ng: ACN - H2O (28 : 72) - Pht hin bc sng 254 nm - Tc dng: 1,2 ml/pht - Cht chun ni: Triamcinolon acetonide
[16]
6 HPLC - Ct Metasil octadecyl silane, 5 m (25 cm x 4,6 mm) - Pha ng: MeOH-Nc (65:35) - Tc dng: 1 ml/pht - Detector UV (254 nm)
[15]
7 HPLC - Ct Diol vi ht c kch c 5 m - Pha ng: hexan propan-2-ol (90:10) -Detector DAD
[17]
8 HPLC - Ct C18 - Detector UV (239 nm)
[13]
9
1.3. Thc trng thuc ng dc v thc phm chc nng b trn tn
dc
Hin nay, tnh hnh thuc ng dc, thc phm chc nng b trn tri
php tn dc ang xy ra rt ph bin v c c quan qun l pht hin
nhiu cc vng min, t cc thnh ph ln n cc vng tnh thnh khc
trong ton quc. Cc ch phm b trn tn dc cng rt a dng v phong
ph, th on ca ngi sn xut lm gi ngy mt kho lo v tinh vi (trn
Tn dc vo v nang mm, lng trn c tnh theo liu dng ca
thuc,...). Trong nhm thuc ng dc b trn glucocorticoid hay gp
nht (v thuc c tc dng nhanh v mnh) v cng gy ra nhiu tc hi cho
ngi tiu dng [26], [27], [28].
Mt s thuc b pht hin nh:
- Nang mm Tng ph hon (Ceng Fui Yen) Malaysia sn xut,trn
Dexamethason, Cyproheptadin [24].
- Thuc Dn tc cu nhn vt, sn xut ti Campuchia, trn 4 loi Tn dc
Dexamethason, Diazepam, Paracetamol v Cyproheptadin [24].
- Khu phong t thp thy, v Truy phong t thp thy ca c s sn xut
thuc YHCT Hinh ha, TP H Ch Minh b trn betamethason [25].
-Thuc B t tm ca Phc Li ng- Nng c trn cyproheptadin v
dexamethason [23].
- Mt s ng dc v thc phm chc nng c ngun gc t dc liu trn
hot cht tng cng kh nng sinh l: Vin nang Supai 99 Tongkat Ali
plusdo Malaysia sn xut c cha Noracetildenafil; Vin nang Mnh Nam do
Cng ty TNHH Dc phm Ngc Khnh c cha Acetyldenafil; Vin nang
B Thn H Thnh do Cng ty TNHH H Thnh sn xut c cha
Sildenafil,...[24].
Vic trn thm tn dc vo ng dc khng ch l vn ca ring nc ta
10
m l vn ca nhiu nc khc: Trung Quc, Singapore, Malaysia, Nht
Bn, Campuchia,... Theo bo co ti hi ngh ha hp thuc ng dc khu
vc chu Thi Bnh Dng, nhiu mu thuc ng dc iu tr ho, hen,
thp khp b pht hin c trn prednisolon hoc dexamethason [10].
Vn thc phm chc nng hin nay:
- Sn xut: Mt s c s sn xut thuc cha bnh khng t GMP khng
c php sn xut dc phm chuyn sang sn xut TPCN do yu cu ca
sn xut ch phm ny khng kht khe nh thuc, ch cn cng b tiu chun
v chu trch nhim trc sn phm ca mnh, cc ch tiu cht lng ch yu
l tnh cht, kim loi c, nhim khun.
- Bn cnh cc c s sn xut thuc y hc c truyn nh l, gia truyn
ang dn sang sn xut kinh doanh TPCN. y l ngun gc dn n hng
lot TPCN c ngun gc YHCT nh: c hot thang k sinh, du gc...
Nhiu loi TPCN ng gi ging ht nh thuc cha bnh lm ngi dng
kh phn bit TPCN v thuc iu tr. y cng chnh l cc loi thc phm
chc nng c kh nng b trn tri php thuc tn dc nhm qung co,
chng minh tc dng tc thi ca sn phm thc y ngi mua, bn vi
gi cao.
- Trn tn dc tri php vo thuc ng dc v thc phm chc nng ngy
nhiu, do vic kim sot cht lng cng mang tnh cht thi s v cp
bch. c bit s bng n ca th trng TPCN trong my nm gn y
gy nhiu kh khn cho cc c quan qun l. V vy, vic xy dng cc
phng php pht hin cht cm trong ng dc v TPCN l rt cn thit.
1.4. Phng php x l mu [2]
Cc thuc ng dc thng l nhng thuc c thnh phn phc tp, do
phn tch cc thuc tn dc ln trong cc thuc ng dc th vic x
l mu, tch chit cc cht cn quan tm ra khi mu nh tnh v nh
11
lng l rt quan trng.
1.4.1. Phng php chit trc tip
Chit trc tip vi dung mi hu c l phng php chit ph bin nht
trong kim nghim thuc nhm ha tan dc cht. Ty vo tan ca dc
cht v tnh cht ca dung mi m ngi ta la chn cch ha tan nh ngm,
khuy, lc c hc, lc siu m.. Khi chit trc tip, cn c th thay i thi
gian chit, nhit ... tng hiu sut chit.
Phng php chit trc tip thng c p dng cho cc dng mu rn:
thuc bt, thuc vin, dc liu...hoc dng bn rn nh thuc kem, thuc m.
1.4.2. Phng php chit lng lng
L phng php chuyn cht phn tch ha tan trong mt dung mi sang
dung mi th hai khng ng tan vi dung mi th nht, ct thu hi dung mi
thu c cht phn tch. Ty vo bn cht cht phn tch v mc ch nghin
cu c th chit dng phn t hay chit cp ion, chit ni phc.
Cc yu t nh hng n qu trnh chit: tan ca cht phn tch
trong dung mi, nhit , s c mt ca cc cht ha tan khc trong dung dch.
ng dng: Chit lng lng c p dng kh ph bin trong kim
nghim cc thuc dng dung dch nh: thuc nc, siro, ru thuc...hay cc
mu dch sinh hc nh mu, nc tiu... Ngoi ra i vi mu phn tch dng
rn, ngi ta thng chuyn vo pha nc ri chit lng lng tch cc nhm
cht, tinh ch dch chit.
1.4.3. Phng php chit pha rn
L k thut x l mu da trn nguyn tc ca sc k lng nhm loi cc
cht c nh hng ti cht cn phn tch, lm giu cht trc khi phn tch
chng. Cc ti liu ting Anh gi l SPE (Solid phase extraction). K thut
ny c s dng t lu tinh ch dch chit trong chit xut lng lng.
Phng php ny lm gim ng k lng dung mi c s dng, chit c
12
chn lc cht cn quan tm, thi gian chit nhanh, hiu qu chit tt v lp
li cao.
Ngy nay SPE c p dng rng ri chit tch, tinh ch, lm giu
mu, c bit hiu qu cho cc mu dch sinh hc, phn tch vi lng, mi
trng...
1.5. Tng quan v sc k lp mng
1.5.1. Nguyn tc
Sc k lp mng (SKLM) (Thin Layer Chromatography) l mt k thut
phn tch dng tch cc cht trong hn hp.
Phng php SKLM bao gm pha tnh l mt lp mng cht hp ph c
ph trn mt mt phng tr, pha ng l cht lng gm mt hay nhiu dung
mi phi hp vi nhau, pha ng chuyn ng qua pha tnh di tc dng ca
lc mao dn [1].
Cc cht phn tch di chuyn vi tc khc nhau ty thuc theo bn
cht ca chng, c tch ring v cc v tr khc nhau trn bn mng. S
tch cc cht khc nhau da trn tnh cht phn cc ca cc thnh phn trong
dung dch phn tch. C ch tch c th l phn b, hp ph, trao i ion, sng
lc phn thoc phi hp nhiu c ch [1].
i lng c trng cho mc di chuyn ca cc cht phn tch l h s lu
gi Rf. Tr s ca n c tnh bng t l gia khong cch di chuyn ca cc
cht phn tch v khong cch dch chuyn ca pha ng [1]:
Rf = dR / dM
Trong :
dR : Khong cch t im xut pht t tm n vt phn tch (cm),
dM : Khong cch t im xut pht n mc dung mi pha ng (cm)
Rf : C gi tr dao ng gia 0 v 1.
13
1.5.2. Pha tnh
Pha tnh ca SKLM l cc ht c kch thc 10 30 m c ri u v
kt dnh thnh mt lp mng ng nht dy khong 250 m trn gi thy
tinh, nhm hoc nha. Ngi ta thng a thm cht pht hunh quang
khng tan vo pha tnh pht hin cht phn tch. Mt s cht thng dng
lm pha tnh cho SKLM c trnh by trong bng sau:
Bng 1.3 : Mt s cht thng dng lm pha tnh cho SKLM
Pha tnh C ch sc k ng dng phn tch
Silica Hp th Acid amin, hydrocarbon, alkaloid,
vitamin
Dn cht siloxan Phn b Cc cht t phn cc
Cellulose Phn b Acid amin, carbohydrat, nucleotid
Alumina Hp th Hydrocarbon, alkaloid, cht mu thc
phm, lipid
Ct bin Phn b ng, acid bo
Cellulose trao i
ion
Trao i ion Acid nucleic, nucleotid, ion kim loi,
halogenid
Gel sephadex Loi c Polymer, protein, phc kim loi
Trong nhng cht lm pha tnh k trn, ph bin nht l Silica (SiO2) v
Alumina (Al2O3) [1],[8].
1.5.3. Pha ng
Pha ng thay i ty thuc vo c ch sc k, c th s dng mt hoc
hn hp nhiu dung mi vi t l thch hp. Trong SKLM vic chn dung
mi c ngha rt quan trng. Ty thuc vo tnh cht phn cc v i lc vi
pha tnh, ta la chn dung mi ph hp lm pha ng khai trin. Mun tch
cc cht khng hoc t phn cc phi dng cht hp ph hot nng cao v
14
dung mi khai trin yu (t phn cc) v ngc li [1].
Tuy vy la chn ti u ha sc k thng da ch yu vo kinh nghim. Sau
y l mt s gi chung nht cho pha ng SKLM [1]:
- Dung mi cn c tinh khit cao.
- Cn iu chnh sc ra gii ca pha ng tr s Rf nm trong khong 0,2
0,8 t phn gii cc tr.
- Cht phn tch dng ion hay phn cc c ra gii tt bng dung mi phn
cc nh hn hp n-BuOH : H2O. Thm mt t acid acetic hoc amoniac vo
nc s lm tng tan ca base hoc acid tng ng.
- Khi dng silicagel hoc cc cht hp ph phn cc khc, phn cc ca
pha ng s quyt nh tc di chuyn ca cht phn tch v tr s Rf ca
chng. Nu thm mt t dung mi t phn cc nh ether ethylic vo dung mi
khng phn cc nh methylbenzen th s lm tng ng k tr s Rf.
1.5.4. Dng c
Dng c chm sc k
C nhiu dng c chm sc k nh: mao qun thy tinh, pipet nhn,
micropipet vi nhiu c khc nhau, my chm sc k vi bm tim mu
Hin nay c rt nhiu loi my chm sc k vi phn mm iu khin cho
php thay i c th tch chm, s lng mu chm trn mt bn mng, v
tr chm mt cch chnh xc. Ngi dng c th chm trn hoc vch theo
yu cu.[14]
Cc loi my thng dng l Nanomat (CAMAG, Muttenz, Switzerland),
Linomat 4, 5 (CAMAG, Muttenz, Switzerland), TLS100 (Baron, Reuchenau,
Germany); AS30, TLC Spotter PS 01 (Desaga, Heidelberg, Germany),
Automatic TLC Sampler 3, 4 (ATS 3; ATS 4 CAMAG). Trong , hay s dng
nht l my chm sc k Linomax 5.0 kt hp vi mt my tnh chy phn mm
winCATS. Cng c th s dng ring cc thit b ty theo nhu cu [14]
15
Bnh chy sc k
Bnh chy sc k c th l hnh hp hoc hnh tr ch nht bng thy
tinh trong sut. Thng dng loi bnh c in y phng hoc bnh y hai
ngn (twin trough chambers TTC) vi cc kch thc khc nhau, bnh hai
ngn dng tit kim dung mi hn. Bnh c np y bng thy tinh hoc thp
khng g m bo to bung khai trin kn. Ngoi ra cn c th s dng
cc cc thy tinh hnh tr c np y kn trin khai bn mng vi kch
thc nh [1], [14], [18].
Thit b pht hin sc k [1], [14], [18].
- Bnh phun thuc th hin mu: TLC Sprayer, Reagent Spray, TLC spray
cabinet (CAMAG), Sprayer SG1, Autosprayer ChromaJet DS 20 (DESAGA).
- n t ngoi pht cc bc x c bc sng 254nm v 366nm nh UV Lamp
(CAMAG).
- Densitometer: Thit b o cng tia phn x t b mt bn mng khi soi
di n UV-VIS.
1.5.5. ng dng ca SKLM
SKLM l mt k thut c s dng trong nhiu lnh vc ha hc, dc
phm, ha sinh, lm sng vo 3 mc ch sau:
nh tnh
Thng da vo tr s Rf ca mu th v mu chun chy sc k trong
cng iu kin. Mi cht trong mt h sc k c mt gi tr Rf c trng. Gi
tr Rf ph thuc nhiu yu t nh cht hp ph (loi cht hp ph, hot tnh,
b dy cht hp ph), pha ng (thnh phn, tinh khit, tc di chuyn
ca pha ng...), bo ha dung mi trong bnh chy sc k, chiu di khai
trin, nhit , lng mu, cch xc nh tm, chnh xc ca php o
di vic nh tnh c chnh xc, khng c thay i iu kin thc
nghim v nn tin hnh mt lot php o xc nh gi tr trung bnh.
16
i khi do sc k lin tc khng xc nh c tuyn dung mi pha ng,
ngi ta dng h s lu gi tng i Rr c trng cho cht phn tch [1]:
Rr = dR,x / dR,c
Trong : dR,x : l ng i ca cht phn tch (cm)
dR,c : l ng i ca cht chun (cm)
(gi tr Rr cng gn 1 th cht phn tch v cht chun cng ng nht)
Ngoi tr s Rf, ngi ta cn da vo mu sc vt hoc qut ph vt nh
tnh cc cht.
Th tinh khit
y l ng dng rt ph bin ca SKLM kim tra s tinh khit ca
cht chit xut t dc liu, l bin php n gin kim tra cc tp cht i
km vi dc cht khi iu ch [1]. Khi khai trin dung dch mu vi cc h
dung mi khc nhau khng pht hin vt l ngoi vt chnh ta c th kt lun
cht chit xut tinh khit. Hin nay ng dng th tinh khit khi chit phn
on v thng dng nht xc nh cht tinh khit khi chy sc k ct.
nh lng v bn nh lng [1]
Bng cc bin php chnh xc ha lng mu a ln bn mng c th
p dng SKLM nh lng. Ty theo phng tin s dng m chnh
xc ca php nh lng cp khc nhau.
C hai cch nh lng cc cht trong vt sc k:
nh lng sau khi tch cc cht ra khi bn mng. Tch chit cht phn tch trong vt sc k bng dung mi thch hp. Sau khi
lm sch dch chit, nh lng cht phn tch bng mt k thut thch hp
(ph hp th, hunh quang, cc ph). Phng php ny hin nay t dng v
c nhiu tr ngi, li mt thi gian.
nh lng trc tip trn bn mng: o din tch hay cng mu ca vt sc k. Hin nay dng 2 k thut:
17
- Densitometer: chiu chm tia vo vt sc k v o cng hp th hoc
hunh quang.
- X l nh vi camera k thut s:
Qut bn mng vi h thng phn tch hnh nh, nht l camera k thut s c
phn gii cao thu nhn hnh nh ca vt sc k. X l d liu nh bng
my tnh.
1.5.6. u nhc im ca phng php sc k lp mng
u im [1]
- Chi ph thit b n gin, khng i hi nhiu thao tc qu kh nh nhiu
phng php khc m vn cho mt chnh xc c th chp nhn c.
- Pht hin c tt c cc cht k c cc cht khng di chuyn theo pha ng
(nm im xut pht).
- Thc hin tch d dng cc mu c nhiu thnh phn: C th thc hin sc
k ng thi 10 20 mu hoc hn, so snh trc tip mu th vi mu chun.
- SKLM cung cp thm thng tin bn nh lng v cc thnh phn chnh ca
thuc v cc tin cht lm thuc, do n cho php nh gi cht lng
thuc.
Nhc im [1]
- Trong mt s trng hp lp li ca tr s Rf thp do thnh phn pha
ng thay i trong qu trnh trin khai sc k.
- Tng gin rng pic sc k do khuch tn v tc dng ca pha ng thp.
18
CHNG II: NGUYN VT LIU, THIT B, NI DUNG
V PHNG PHP NGHIN CU
2.1. Nguyn vt liu, thit b
2.1.1. My mc, thit b
Bn mng silicagel GF254 ca Merck (c). Cn phn tch Mettler Toledo (Thy S) (d=0,1 mg) Cn phn tch Mettler Toledo (Thy S) (d=0,01 mg) My chm sc k CAMAG Nanomat 4 ; my chm sc k Linomat 5.0;
bnh trin khai sc k CAMAG; bnh phun sc k CAMAG; bung soi
bn mng VILBER LOURMAT, h thng CAMAG REPROSTA 3 vi
s h tr ca phn mm winCATS.
H thng my HPLC Agilent Technologies 1260 Infinitive ca M v phn mm Aligent Chemstation version B
My siu m Bandelin-Sonorex super RK 106 (c). Bp un cch thy T sy Shellab (c) T sy chn khng Pipet t ng 10-100l, 100-1000l. Bnh nh mc, pipet thy tinh, ng ong v cc dng c phn tch cn
thit khc.
2.1.2. Ha cht, dung mi, cht chun
Ha cht dung mi :
- Methanol , aceton tinh khit ha hc ca Trung Quc
- Dicloromethan, diethyl ether, butanol, toluen, ethyl acetat tinh khit phn
tch ca Merck, c
19
- Nc tinh khit dng cho sc k
- Acid sulfulric, ethanol Trung Quc
Cht chun:
- Dexamethason cht chun i chiu, SKS: 0197025, hm lng 99,61%
(khan), m 0,13 do Vin kim nghim Trung ng cung cp
- Dexamethason acetat cht chun i chiu, SKS 0200014,hm lng 99,6%
do Vin kim nghim Trung ng cung cp
2.2. i tng, ni dung v phng php nghin cu
2.2.1. i tng nghin cu:
Qua tnh hnh thuc ng dc v thc phm chc nng b trn corticoid v
cc dng bo ch ca chng trn th trng, chng ti chn cc ch phm c
cng dng cha thp khp, cha Gout, hoc cc thuc b dng lm i
tng nghin cu.
Mu trng (nn mu): Ch phm s b kho st khng c cht cn phn tch.
Dng rn: (mu R) Vin Gout Tm Bnh c cng thc:
Cao l si rng
Cao Hy thim
T gii
Ct kh c
M tin ch
ng quy
25 mg
25 mg
60 mg
60 mg
10 mg
60 mg
c hot
Th phc linh
Ngu tt
trng
T dc va 1 vin
60 mg
65 mg
40 mg
65 mg
500 mg
20
Dng lng: (mu L) Siro HTin YBA c cng thc:
Bch trut Hong k ng sm Phc thn Mc hng Trch cam tho
12 g 12 g 06 g 12 g 06 g 04 g
ng quy Vin tr Toan to nhn Acid benzoic ng knh Nc ung va
04 g 04 g 12 g 0,125 g 100 g 125 ml
Mu th: Cc ch phm ng dc c cng dng cha khp, cha Gout thu thp c trn th trng hoc mu thuc do cc c nhn, n v nghi
ng gi ti Vin kim nghim thuc Trung ng
Bng 2.1: Cc mu thuc c phn tch
TT mu
Tn mu Thnh phn Ni sn xut Ngun gc
1 Thuc tr Vim mi
Thc a, ngu tt, i hi..
Thuc gia truyn ng y Thi Nam (Ch Mi, An Giang)
Mu do ch Trnh Th Quy (Vin KN) cung cp
2 Bt thuc ca c s ng nh Ton
Khng ghi trn nhn
Khng r Mu do ch Trnh Th Quy (Vin KN) cung cp
3 Phong t nhc khp thy
c hot, thanh to, trng, ngu tt, ng quy
C s sn xut v kinh doanh thuc YHCT c Th Sanh
Mu do ch Trnh Th Quy (Vin KN) cung cp
4 Vin Gout Tm Bnh
Cao l si rng, ng quy, c hot, trng..
Cng ty TNHH Dc Phm Tm Bnh
Mua ti H Ni
5 Phong t ct thng thy.SK: V1338-H12-10 S l SX:01-12-10
c hot, tang k sinh, trng, ngu tt
C s sn xut thuc thnh phm YHCT An Tin
Mu lu ti Vin kim nghim
21
2.2.2. Ni dung nghin cu
X l mu bng k thut chit rn lng, lng lng
Kho st, chn h dung mi sc k ph hp pht hin v tch r rng
ring bit c 2 cht phn tch ra khi nn mu
Kho st chn iu kin pht hin, nhn bit cc cht trn bn mng
nh gi tnh chn lc, lp li, tm li ca phng php
Xc nh gii hn pht hin cht phn tch
p dng phng php phn tch xy dng xy dng kim tra mt
s mu thuc ng dc v thc phm chc nng
nh gi kt qu phn tch mu th
2.2.3. Phng php nghin cu.
X l mu:
Da trn nguyn tc ca cc k thut x l mu dc liu, tnh cht l ha
ca cht phn tch, qua tham kho ti liu [9], [10], v iu kin thc t,
tin hnh x l mu theo phng php sau:
- Dng rn: s dng phng php chit trc tip bng dung mi aceton.
- Dng lng:s dng phng php chit lng lng bng dung mi ethyl
acetat.
S dng phng php SKLM xy dng iu kin pht hin cht phn
tch trong mu t to c gy nhim cht cn phn tch.
Mu t to: Mu trng c cho thm dexamethason v dexamethason acetat
chun.
- Mu t to dng rn:
Liu dng ca mu trng R l: 3 vin/ln
Liu dng ti thiu ca dexamethason, dexamethason acetat l: 0,5 mg
Do t l trn to mu t to (mu trng + chun) kho st l 0,5 mg
dexamethason v 0,5 mg dexamethason acetat trong 3 vin mu trng R
22
- Mu t to dng lng: T l trn to mu t to (mu trng + chun)
kho st l 0,5 mg dexamethason v 0,5 mg dexamethason acetat trong 10
ml mu trng L
p dng phng php phn tch xy dng xy dng kim tra mt
s mu thuc ng dc v thc phm chc nng. Quan st bn mng
di nh sng t ngoi 254 nm , i chiu Rf ca cc vt ca mu th vi
Rf ca cht chun
So snh nh gi kt qu phn tch mu s dng SKLM vi iu kin
kho st v kt qu phn tch mu bng HPLC vi iu kin phn tch theo
ti liu [10]:
- Ct Inertsil C18 (250 x 4,6 mm; 5m)
- Detector DAD: bc sng 240 nm
- Pha ng: ACN-nc (35:65)
- Tc dng: 1,6 ml/pht
- Qut ph t 200-400 nm
Sau khi tin hnh thc nghim,thu thp d liu, x l v nh gi kt qu
dng phn mm Excel 2007
23
CHNG III. THC NGHIM, KT QU V BN LUN
3.1. Kho st v la chn iu kin phn tch.
3.1.1. Chun b cc dung dch chun gc:
Dung dch chun dexamethason 1 mg/ml trong methanol: Cn chnh xc khong 5 mg dexamethason vo bnh nh mc 5 ml, thm 3 ml
methanol, lc cho tan hon ton. Thm methanol va n vch. Lc
u.
Dung dch chun dexamethason acetat 1 mg/ml trong methanol: Cn chnh xc khong 5 mg dexamethason acetat vo bnh nh mc 5 ml,
thm 3 ml methanol, lc cho tan hon ton. Thm methanol va n
vch. Lc u.
Dung dch chun hn hp: Cn chnh xc khong 10 mg tng cht chun vo bnh nh mc 10 ml, thm 5 ml methanol, lc cho tan hon
ton. Thm methanol va n vch. Lc u.
3.1.2. X l mu
3.1.2.1. Mu rn
Tin hnh chit mu bng phng php chit rn lng, s dng dung
mi l aceton
Quy trnh chit mu rn nh sau:
+ Mu trng R: Ly lng bt thuc tng ng khi lng ca 3 vin mu
trng R vo bnh nn c nt mi, thm 15 ml aceton lc k v siu m 10 pht,
lc. Chit tip 2 ln, mi ln 5 ml aceton. Dch chit c bay hi dung mi
trn cch thy ti cn. Ha tan cn trong 1 ml methanol.
+ Mu t to R: Ly lng bt thuc tng ng khi lng ca 3 vin mu
R vo bnh nn c nt mi, thm vo 1 ml dung dch chun hn hp nng
0,5 mg/ml ri dng a thy tinh khuy, trn k to thnh mu c 2 cht
24
cn nghin cu, tip tc tin hnh quy trnh x l mu nh i vi mu trng
R.
+ Cc mu th: ly lng bt thuc tng ng vi liu dng trong mt ln,
chit theo quy trnh trn.
3.1.2.2. Mu lng
Chit lng lng bng ethyl acetat
Quy trnh chit mu lng:
+ Mu trng L:
- Ly 10 ml mu trng L. Lc k 3 ln vi dung mi chit, mi ln 10 ml.
yn cho tch lp. Gn ly lp dung mi hu c.
- Lc qua giy lc vo mt cc c m.
- Bc hi cch thy n cn.
- Ha tan cn trong 1 ml methanol.
+ Mu t to L: Ly 10 ml mu trng L, thm vo 1 ml dung dch chun
hn hp nng 0,5 mg/ml ri lc k to thnh mu c 2 cht cn nghin cu,
tip tc tin hnh quy trnh x l mu nh trn
+ Mu th: ly 10 ml mu th tin hnh chit nh i vi mu trng L
3.1.3. Kho st, chn h dung mi sc k
Kho st vi cc cht chun (cha c nn mu) Chng ti chn kho st cc h dung mi pha ng sau la chn dung mi
c kh nng tch c r rng ring bit hai cht phn tch.
H DM1: Butanol bo ha nc toluen diethyl ether (5 : 10 : 85)
H DM2: Nc methanol diethyl ether dicloromethan (1,2 : 8 : 15 : 77)
+ Tin hnh:
- Hot ha bn mng silica gel GF254 110oC trong 30 pht.
- Cho dung mi vo bnh trin khai, bo ha hi dung mi bng cch lt giy
lc xung quanh thnh trong bnh giy lc thm u dung mi. y kn bnh
25
v yn 1 gi. Lng dung mi cn ly sao cho sau khi thm u giy lc
cn li mt lp dy 5-10 mm
- Chun b mu: t cc dung dch chun gc chun b mc 3.1.1, pha cc
dung dch chun lm vic c nng 0,5 mg/ml
- Chm cc dung dch chun dexamethason, dung dch chun hn hp, dung
dch chun dexamethason acetat nng 0,5 mg/ml trong methanol trn cng
mt bn mng (chm vch bng my chm sc k Linomat 5.0)
- Th tch chm: 5 l
- Lm kh vt v a bn mng vo bnh trin khai bo ha dung mi
- Trin khai sc k cho n khi dung mi chy c khong 8 cm th ly bn
mng ra v kh.
- Pht hin vt: n t ngoi bc sng 254 nm.
Sau khi tin hnh sc k, kt qu c th hin hnh 3.1 v 3.2.
1 2 3
Dexamethason acetat
Dexamethason
1 2 3
Hnh 3.1. SK sc k vi h DM1
Hnh 3.2. SK sc k vi h DM2
26
1: dung dch chun dexamethason acetat 0,5 mg/ml
2: dung dch chun hn hp 0,5 mg/ml
3: dung dch chun dexamethason 0,5 mg/ml
H DM1: Trn SK, hai cht phn tch tch r rng ring bit, tuy nhin h
s Rf thp (Rf ca dexamethason l 0,21, Rf ca dexamethason acetat l 0,44),
thi gian trin khai sc k di
H DM2: Trn SK, hai cht phn tch tch r rng ring bit, tr s Rf ph
hp (Rf ca dexamethason l 0,57, Rf ca dexamethason acetat l 0,74).
Nhn xt: C hai h dung mi u c kh nng tch tt hai cht phn tch.
Tuy nhin, thi gian phn tch ca h DM2 nhanh hn v tr s Rf ph hp
hn. Do vy, chng ti la chn DM2 tin hnh kho st trn nn mu ch
phm ng dc
Kho st vi mu t to. Tin hnh chit mu trng, mu t to theo quy trnh mc 3.1.2
Chm ln bn mng 5 l dch chit mu t to (trng + chun), dung dch
chun hn hp 0,5 mg/ml trong methanol.
Sau khi trin khai sc k, kh bn mng v pht hin vt bng soi di n
t ngoi bc sng 254 nm
Kt qu s dng h DM2 th hin hnh 3.3 v hnh 3.4.
27
1 2
Dexamethason acetat Dexamethason
1 2
Hnh 3.3. SK kho st DM trn nn mu rn
1: dch chit mu t to R 2: dung dch chun hn hp 0,5 mg/ml
Hnh 3.4. SK kho st DM trn nn mu lng
1: dung dch chun hn hp 0,5 mg/ml 2: dch chit mu t to L
Nhn xt: Kt qu kho st cho thy trn SK, dch chit mu t to cng
xut hin hai vt c Rf tng ng vi hai vt ca dung dch chun hn hp,
hai vt ny tch ra ring bit r rng v tch ra khi cc vt ca nn mu.
Vy c th chn h DM2 lm dung mi trin khai SKLM pht hin nhanh
dexamethason v dexamethason acetat trn tri php trong cc ch phm
ng dc.
3.1.4. Kho st iu kin pht hin
Chm dung dch chun hn hp c nng gim dn
Cch 1: soi n t ngoi c bc sng 254 nm
Cch 2: Phun dung dch acid sulfuric 20% trong ethanol, sy 120oC trong
28
10 pht ri soi n t ngoi bc sng 366 nm. Cc cht phn tch s cho
mu v hunh quang xanh nht.
Hnh 3.5. SK kho st tm iu
kin pht hin (UV-254 nm)
Hnh 3.6. SK kho st tm iu kin
pht hin vt (phun dung dch acid sulfuric trong ethanol)
Nhn xt: Pht hin bng cch phun dung dch acid sulfuric 20% trong
ethanol ri soi n t ngoi bc sng 366 nm c nhy cao hn. Nhng
do iu kin thc t, chng ti ch s dng cch pht hin vt bng n t
ngoi bc sng 254 nm.
Vy iu kin sc k pht hin dexamethason v dexamethason acetat
c la chn l:
- Bn mng silica gel GF254
- Dung mi khai trin: Nc methanol diethyl ether dicloromethan (1,2 :
8 : 15 : 77)
- Th tch chm: 5 l
- Pht hin vt: nh sng t ngoi 254 nm hoc phun dung dch acid sulfuric
20% trong ethanol, sy 120oC trong 10 pht ri soi n t ngoi bc
sng 366 nm.
29
3.2. nh gi phng php
3.2.1. Tnh chn lc
Chun b mu:
- Dung dch chun hn hp nng 0,5 mg/ml: pha long gp i dung dch
chun hn hp nng 1 mg/ml.
- Dung dch mu trng, mu trng thm chun (mu t to) chun b theo quy
trnh mc 3.1.2
Tin hnh sc k cc dung dch mu chun, mu trng, mu trng thm chun.
Kt qu c th hin hnh 3.7 v hnh 3.8
1 2 3
Dexamethason acetat Dexamethason
1 2 3
Hnh 3.7. SK nh gi tnh chn lc (mu rn)
1: dch chit mu trng R 2: dch chit mu t to R 3: chun hn hp 0,5 mg/ml
Hnh 3.8. SK nh gi tnh chn lc (mu lng)
1: chun hn hp 0,5 mg/ml 2: dch chit mu t to L 3: dch chit mu trng L
30
Nhn xt:
- Trn SK ca mu trng thm chun c xut hin hai vt c Rf v mu sc
tng ng hai vt thu c trn SK ca dung dch chun hn hp
- Mu trng khng cho vt tng ng v v tr vi vt dexamethason v
dexamethason acetat chun
Kt lun: Phng php c tnh chn lc cao
3.2.2. Gii hn pht hin
Gii hn pht hin chnh l nng cui cng m mt thng quan st c
hoc l nng m ti c t l S/N bng 3 (tn hiu p ng ca pic gp
khong 3 ln ng nn nhiu sau khi x l hnh nh bng phn mm
Videoscan)
T dung dch chun hn hp gc 1 mg/ml (S1), tin hnh pha long c cc
dung dch chun hn hp c nng gim dn (S2-S5) nh sau:
S1 S2 S3 S4 S5 Nng
1 mg/ml
0,5 mg/ml
0,25 mg/ml
0,125 mg/ml
0,05 mg/ml
Th tch S1(l)
1000 500 250 125 50
Thm MeOH va
1000 1000 1000 1000 1000
Cho vo cc mu trng R ln lt 1ml cc dung dch chun hn hp chun
b trn ri tin hnh chit nh mc 3.1.2.1. Sau , tin hnh sc k vi
iu kin phn tch xy dng c.
+ Quan st bn mng di n t ngoi bc sng 254 nm. Xc nh nng
thp nht cn c th quan st c vt ca 2 cht phn tch trn bn mng.
Kt qu th hin hnh 3.9.
31
1 2 3 4 5 6 7 8
Hnh 3.9. SK gii hn pht hin ca Dexamethason
v Dexamethason acetat
Dung dch chun hn hp nng 0,5 mg/ml: 1, 2
Dung dch chun hn hp nng 0,25 mg/ml: 3,4
Dung dch chun hn hp nng 0,125 mg/ml: 5,6
Dung dch chun hn hp nng 0,05 mg/ml: 7,8
Gii hn pht hin (LOD) ca dexamethason v dexamethason acetat khi pht
hin bng n UV-254 nm ng vi nng mu th 0,25 mg/ml, vi th tch
chm 5 l l: 5 l x 0,25 mg/ml = 1,25 g
+ X l hnh nh bng phn mm Videoscan thu c SK analog.
Kt qu c trnh by hnh 3.10 v bng 3.1.
32
(a)
(b)
(c)
Hnh 3.10. SK analog xc nh LOD
(a). Dung dch chun hn hp nng 0,5 mg/ml
(b). Dung dch chun hn hp nng 0,25 mg/ml
(c). Dung dch chun hn hp nng 0,125 mg/ml
33
Bng 3.1. Kt qu xc nh LOD
Dexamethason Dexamethason acetat Nng
Chiu cao pic
Chiu cao nhiu
S/N Nng
Chiu cao pic
Chiu cao nhiu
S/N
0,5 mg/ml
2601,4 223,1 11,66 0,5 mg/ml
1756,3 223,1 7,87
0,25 mg/ml
1658,7 251,4 6,6 0,25 mg/ml
1109,9 251,4 4,415
0,125 mg/ml
884,2 209,7 4,22 0,125 mg/ml
620,2 209,7 2,96
Vy gii hn pht hin (LOD) ca dexamethason v dexamethason acetat khi
x l hnh nh SK bng phn mm Videoscan l: 5 l x 0,125 mg/ml =
0,625 g/vt
Nhn xt : C th s dng SKLM kho st s b v pht hin nhanh cht
dexamethason v dexamethason acetat c th trn tri php trong thuc ng
dc vi nhy l 1,25 g/vt khi quan st bng mt thng di n t
ngoi bc sng 254 nm v 0,625 g/vt khi x l hnh nh bng phn mm
winCATS.
3.2.3. lp li v tm li ca phng php
lp li c xc nh da vo kt qu phn tch 6 ln song song trn
mu t to R. Kt qu nh gi da vo RSD gia cc ln lm. Yu cu RSD
ca Rf phi nh hn 2%, RSD ca Spic nh hn 10%.
tm li: T p ng phn tch ca mu chun v cc mu th, tnh
tm li theo cng thc sau:
H = Sth / Schun x 100
- Chun b mu:
Mu t to R: chit nh mc 3.1.2.1, tin hnh trn 6 mu nh nhau.
Mu chun: dung dch chun hn hp nng 0,5 mg/ml trong methanol
34
- Chm ln lt 6 dch chit mu t to R v mu chun ln bn mng.
- Trin khai SKLM vi iu kin kho st.
Kt qu th hin hnh 3.11.
1 2 3 4 5 6 7
Hnh 3.11. SK nh gi lp li ca phng php chit
Dch chit mu t to R: 1, 2, 3, 4, 5, 6
Dung dch chun hn hp 0,5 mg/ml
- X l kt qu bng phn mm Videoscan
Kt qu c th hin hnh 3.12
Hnh 3.12. SK chp nh v analog ca dch chit mu t to R
35
Hnh 3.13. SK chp nh v analog ca dung dch chun hn hp
0,5 mg/ml
Bng 3.2: Kt qu xc nh lp li v tm li:
Mu Dexamethason Dexamethason acetat Rf A (din
tch) % tm li Rf A (din
tch) % tm li
1 0,483 92114,6 94,74 0,753 79484,2 74,30 2 0,494 97563,9 100,34 0,757 68904,4 64,41 3 0,490 88402,9 90,92 0,763 68768,7 64,28 4 0,488 101062,9 103,94 0,770 71058,6 66,43 5 0,475 107389,5 110,45 0,769 75814,7 70,87 6 0,489 102535,0 105,45 0,778 76047,8 71,09 GTTB 0,486 98178,13 100,97 0,765 73346,4 68,564 RSD% 1,37 7,13 7,13 1,20 6,00 6,00 Chun 0,5 mg/ml
0,488 97231,9 0,777 106974,9
Nhn xt
+ Bng quan st: nhn thy 6 ln chm lp li ca 6 ln chit c Rf tng i
ngang bng nhau, cng vt tng t nhau.
+ Bng tnh ton da vo kt qu phn tch SK bng phn mm Videoscan
bng thy RSD ca Rf ca dexamethason l 1,37%, ca dexamethason acetat
36
l 1,2%; RSD ca Spic ca dexamethason l 7,13%, ca dexamethason acetat
l 6,00%. Cc gi tr RSD ny nm trong khong p ng yu cu v lp
li.
+ Hiu sut chit dexamethason l 100,97% , ca dexamethason acetat l
68,564 %. Hiu sut chit ny kh cao nn c th s dng quy trnh chit ny
phn tch mu thuc ng dc.
Kt lun: Quy trnh phn tch c lp li ph hp tin hnh kim tra cc
mu th.
3.3. p dng trn mt s mu th
Thu thp mt s ch phm ng dc c cng dng cha khp, thuc b,..
trn th trng hoc mu thuc do cc c nhn, n v nghi ng gi ti Vin
kim nghim thuc Trung ng
- Tin hnh phn tch cc mu th trn theo quy trnh xy dng. Sau khi
trin khai sc k, sy kh bn mng v quan st di nh sng t ngoi 254
nm. Kt qu th hin hnh 3.14 v bng 3.3.
37
1 2 3 4 5 6 7
Hnh 3.14. SK ca mu th
1: Thuc tr vim mi
2 : Bt thuc ca c s ng nh Ton
3: Phong t nhc khp thy
4: Vin Gout Tm Bnh
5: Chun hn hp nng 1 mg/ml
6: Chun hn hp nng 0,5 mg/ml
7: Phong t ct thng thy
38
Bng 3.3: Kt qu kim tra bng SKLM trn 5 ch phm ng dc
STT Tn mu Dexamethason Dexamethason
acetat
1 Thuc tr Vim mi + -
2 Bt thuc ca c s ng nh Ton + -
3 Phong t nhc khp thy - -
4 Vin Gout Tm Bnh - -
5 Phong t ct thng thy + -
- Tin hnh phn tch cc mu th bng phng php HPLC theo iu kin
sc k xy dng trong ti liu tham kho [10]
iu kin sc k:
- Ct Inertsil C18 (250 x 4,6 mm; 5 m)
- Detector DAD: bc sng 240 nm
- Pha ng: ACN-nc (35:65)
- Tc dng: 1,6 ml/pht.
- Qut ph t 200-400 nm
Song song tin hnh phn tch mu chun hn hp.
Kt qu phn tch th hin cc hnh v bng sau:
Hnh 3.15: Sc k chun hn hp dexamethason
v dexamethason acetat
39
Dexamethason Dexamethason acetat
Hnh 3.16. Ph hp th ti pic cht chun
Hnh 3.17. SK mu thuc tr Vim mi
Hnh 3.18. Ph hp th ca mu thuc tr vim mi tng ng
vi tR = 8,539
40
Hnh 3.19.SK mu bt thuc ca c s ng nh Ton
Hnh 3.20. Ph hp th tng ng vi tR = 8,535 ca mu bt thuc ca c
s ng nh Ton
Hnh 3.21. SK mu phong t nhc khp thy
41
Hnh 3.22. SK mu phong t ct thng thy
Hnh 3.23. Ph hp th tng ng vi tR = 8,546 ca mu phong t ct
thng thy
Bng 3.4: Kt qu kim tra bng HPLC trn 5 ch phm ng dc
STT Tn mu Dexamethason Dexamethason acetat
1 Thuc tr Vim mi + -
2 Bt thuc ca c s ng
nh Ton
+ -
3 Phong t nhc khp thy - -
4 Vin Gout Tm Bnh - -
5 Phong t ct thng thy + -
42
Nhn xt: Cc mu th dng tnh trong phng php SKLM cng dng tnh
trong phng php HPLC. l cc mu:
- Thuc tr vim mi ca c s thuc gia truyn ng y Thi Nam
- Bt thuc ca c s ng nh Ton
- Phong t ct thng thy ca c s An Tin
Cc mu th m tnh trong phng php SKLM cng m tnh trong phng
php HPLC
V th c dng phng php SKLM sng lc trc khi phn tch bng
HPLC
3.4. Bn lun
Chun b mu th: i tng kho st l thuc ng dc v thc phm chc nng thuc
nhm c tc dng cha thp khp, nhc xng, thuc lm tng cn, kch
thch n ngon. V th c th thu thp mt s mu ch phm ng dc trn th
trng, kho st s b khng nh trong khng c cht cn phn tch v
s dng n lm nn mu kho st xy dng phng php. Hoc c th xy
dng cng thc mu t to c thnh phn tng t nh mt s ch phm
t dc liu.
gy c tc dng (gim nhanh cc triu chng au nhc, vim..,
lm tng cn, kch thch n ngon), mc liu ti thiu ca dexamethason v
dexamethason acetat l khong 0,5 mg/ln, do vy liu m ngi ta trn vo
trong thuc ng dc cng phi tng ng nh vy. Do vy, chng ti
xy dng cng thc mu t to kho st phng php vi lng 2 cht
phn tch trn vo l 0,5 mg mi cht trong lng mu trng tng ng vi
mt liu dng ca mu trng . i vi mu t to dng rn, chng ti trn
theo t l 0,5 mg mi cht phn tch trong lng bt thuc c trong 3 vin
Gout Tm Bnh (v liu ca ch phm ny l 3 vin/ln). i vi mu t to
43
dng lng, chng ti trn theo t l 0,5 mg mi cht phn tch trong 10 ml
siro HTin YBA.
Phng php phn tch Qua phn tch, chng ti nhn thy kt qu th bng c hai phng php
SKLM v HPLC l tng ng. Nhng mu cho kt qu m tnh vi phng
php SKLM cng cho kt qu m tnh vi HPLC.
Do vy c th s dng phng php SKLM thm d s b khi phn tch
cc cht trc khi s dng HPLC phn tch chng. Phng php SKLM l
phng php n gin, d thc hin, c th phn tch nhiu mu cng mt lc
v trong cng iu kin th nghim vi cht chun.
Phng php SKLM khng tht c hiu, gii hn pht hin cao. Tuy
nhin, trong trng hp ny, chng ti nhn thy vt ca hai cht phn tch
tch nhau r rng ring bit v tch ra khi cc vt ca nn mu.
V vy c th s dng phng php ny pht hin nhanh s c mt ca
dexamethason v dexamethason acetat trn tri php trong cc ch phm
ng dc.
44
KT LUN V XUT Sau khi hon thnh kha lun Nghin cu pht hin Dexamethason trong
mt s ch phm ng dc bng phng php sc k lp mng, chng
ti thu c cc kt qu sau:
1. Kho st, la chn iu kin phn tch ph hp pht hin dexamethason
v dexamethason acetat trn tri php trong ch phm ng dc. C th l:
+ X l mu: i vi dng rn, s dng phng php chit trc tip bng
dung mi aceton. i vi dng lng, s dng phng php chit lng-lng
bng dung mi ethyl acetat.
+ iu kin sc k:
- Bn mng silica gel GF254
- Dung mi khai trin: Nc methanol diethyl ether dicloromethan (1,2 :
8 : 15 : 77)
- Th tch chm: 5 l
- Pht hin vt: soi di nh sng t ngoi 254 nm hoc phun dung dch acid
sulfuric 20% trong ethanol, sy 120oC trong 10 pht ri soi n t ngoi
bc sng 366 nm.
2. nh gi phng php phn tch vi cc ch tiu: tnh chn lc, gii hn
pht hin, lp li v tm li ca phng php.
3. ng dng phng php xy dng xc nh s c mt ca Dexamethason
v dexamethason acetat ca 5 mu ch phm ng dc thu thp c. Kt
qu cho thy trong 5 mu c kim tra th c 3 mu c dexamethason. l
cc mu sau:
- Thuc tr vim mi ca c s thuc gia truyn ng y Thi Nam
- Bt thuc ca c s ng nh Ton
- Phong t ct thng thy ca c s An Tin
45
XUT 1. Tip tc nghin cu, hon thin quy trnh c th p dng phng
php phn tch ny cc phng th nghim
2. Tip tc kho st pht hin cc glucocorticoid khc b trn tri php
trong cc ch phm ng dc nhm m bo an ton cho ngi s
dng. Ngoi ra, tin hnh thm trn mt s thc phm chc nng do
vn thc phm chc nng ang b trn tri php tn dc ang l
mt vn mang tnh thi s.
3. Nghin cu phng php pht hin cc nhm khc trn tri php
vo ch phm ng dc nh: nhm thuc khng histamin, nhm thuc
h nhit gim au, nhm thuc tng cng sinh lc
TI LIU THAM KHO
TI LIU TING VIT
1. Trn T An (2006), Trng i hc Dc H Ni, Ha phn tch, tp
II, tr 214-222.
2. Nguyn Th Kiu Anh (2011), Cc phng php x l mu, Ti liu
ging dy sau i hc, Trng i hc Dc H Ni.
3. Kurt Randerath, Nguyn Hu By (dch) (1974), Sc k lp mng,
NXB Y hc, tr. 6-7, 22-45, 70-126.
4. B Y t (2009), Dc in Vit Nam IV, Nh xut bn Y hc.
5. B Y t (2007), Dc lm sng, Nh xut bn Y hc, tr 210-212
6. B Y t (2002), Dc Th Quc Gia Vit Nam, Nh xut bn Y hc
7. B Y t (2007), Ha dc tp II, Nh xut bn Y hc , tr 57
8. Nguyn Vn n (1985), Phng php nghin cu ha hc cy thuc,
NXB Y hc, tr 42-57.
9. Hong Th Hoa (2007) Nghin cu pht hin dexamethason c th trn
tri php trong thuc ng dc bng phng php sc k, kha lun
tt nghip dc s kha 2003 2007, trng i hc Dc H Ni.
10. Trnh Th Quy (2012), Nghin cu pht hin mt s glucocorticoid
trn tri php trong ch phm ng dc bng sc k lng hiu nng
cao, lun vn thc s dc hc, trng i hc Dc H Ni.
11. Hong Thanh Tm (2008), Xy dng phng php pht hin mt s
cht thuc nhm glucocorticoid trn tri php trong m phm, lun vn
thc s dc hc, trng i hc Dc H Ni.
12. Mai Tt T, V Th Trm (2007), Dc l hc tp II, Nh xut bn Y
hc, tr 290-294.
TI LIU TING ANH
13. Chen Q, Zielinski D, Chen J, Koski A, Werst D, Nowak S (2008),
A validated, stability-indicating HPLC method for the
determination of dexamethasone related substances on
dexamethasone-coated drug-eluting stents, J Pharm Biomed Anal,
48(3), pp 732.
14. Elke Hahn Deinstrop (1999), Applied Thin Layer Chromatography,
Wiley VCH, Germany, tr 53, 57, 61-63, 87-92, 99-112.
15. Garcia CV, Breier AR, Steppe M, Schapoval EE, Oppe TP (2003),
Determination of dexamethasone acetate in cream by HPLC, J
Pharm Biomed Anal,31(3), 597-600.
16. Kumar V, Mostafa S, Kayo MW, Goldberg EP (2006) HPLC
determination of dexamethasone in human plasma and its application to
an in vitro release study from endovascular stents, Pharmazie,61(11)
pp 908.
17. Huetos O, Ramos M, Martin de Pozuelo M, San Andres M, Reuvers
TB (1999), Determination of dexamethasone in feed by TLC and
HPLC, Analyst, 124(11), pp 1583.
18. Joseph Sherma (2003), Handbook of Thin Layer Chromatography,
Newyork, chapter 4 (99-135), chapter 18 (535-565).
19. M Amin (1988), Quantitative thin-layer chromatographic
determination of dexamethasone and dexamethasone sodium
hydrogen sulfate in blood and in pharmaceutical preparations ,
Analytical and Bioanalytical Chemistry, 329(7), pp 778-780.
20. The British Pharmacopoeia 2010.
21. The European Pharmacopoeia 6th Edition
22. The Unitied State Pharmacopoeia 2007.
TRANG WEB
23. Nguyn ng-Nam Phng (2012), Thuc gia truyn kch n b pht
hin trn ng dc, vnexpress.net. http://giadinh.vnexpress.net/tin-
tuc/song-khoe/tre-em/thuoc-gia-truyen-kich-tre-an-bi-phat-hien-tron-
doc-duoc-2279530.html. Ngy truy cp 04/05/2013
24. Nguyn ng Lm (2012), Cht lng dc liu, ng dc trn th
trng hin nay, nhng thch thc, caythuocquy.info.vn.
http://caythuocquy.info.vn . Ngy truy cp 11/05/2013
25. Vng Linh (2010), Him ha khi v tnh dng thuc b trn corticoid,
vnexpress.net.http://giadinh.vnexpress.net/tin-tuc/to-am/hiem-hoa-khi-
vo-tinh-dung-thuoc-bi-tron-corticoid-2272316.html. Ngy truy cp
03/05/2013
26. L Quc Thnh (2009), Cnh gic vi thuc ng y trn tn dc,
suckhoedoisong.vn.http://suckhoedoisong.vn/20090323095045330p44c
60/canh-giac-voi-thuoc-dong-y-tron-tan-duoc.htm. Ngy truy cp
02/05/2013
27. Tng hp (2012), nh ch lu hnh thuc ng y c cha tn dc
paracetamol v dexamethason, songmoi.vn. http://songmoi.vn/doi-
song-suc-khoe/dinh-chi-luu-hanh-thuoc-dong-y-co-chua-tan-duoc-
paracetamol-va-dexamethason. Ngy truy cp 04/05/2013
28. V Tun-Quang Duy (2012), Trn tn dc vo ng dc: La v
hi ngi bnh, dantri.com.vn. http://dantri.com.vn/suc-khoe/tron-tan-
duoc-vao-dong-duoc-lua-va-hai-nguoi-benh-563974.htm. Ngy truy
cp 04/05/2013
PH LC
Hnh nh cc mu th:
Mu 1: Thuc gia truyn ng Y Thi Nam
Mu 2: Bt thuc ca c s ng nh Ton
Mu 3: Phong t nhc khp thy
Mu 4: Vin Gout Tm Bnh
Mu 5: Phong t ct thng thy
/B Y TTRNG I HC DC H NITRNG I HC DC H NIH NI - 2013