LI M U Trong xu hng ton cu ha, cc nc trn th gii ang hi nhp mnh m vo nn kinh t khu vc cng nh nn kinh t th gii trn c s a phng ha, a dng ha quan h kinh t quc t. c th tin hnh tng bc hi nhp vng chc v thnh cng, mt nhn t khng th thiu chnh l hnh lang php l tin b, theo kp vi thc tin quc t. Xt trong lnh vc thng mi quc t, cc nc tham gia phi xy dng v p dng nghim tc h thng cc nguyn tc nhm to ra mt mi trng cnh tranh lnh mnh. Trong h thng cc nguyn tc , Ti hu quc (MFN) v i x quc gia (NT) l hai nguyn tc c bn nht. Ti hu quc (MFN) v i x quc gia (NT) c chung bn cht l i x bnh ng - c s to nn mi trng thng mi quc t cnh tranh lnh mnh. Hai nguyn tc ny c th hin rt r qua cc hip nh ca T chc Thng mi quc t (WTO), ng thi cng l nhng nguyn tc quan trng p dng trong quan h hp tc kinh t song phng v a phng. Nhm tm hiu r hn v hai nguyn tc Ti hu quc (MFN) v i x quc gia (NT), nhm nghin cu xin chn ti Thc tin p dng nguyn tc Ti hu quc (MFN) v i x quc gia (NT) trong thng mi quc t lm ti thuyt trnh ca nhm trong qu trnh hc tp mn Quan h kinh t quc t. B cc ti c chia lm ba phn chnh sau:I.

Gii thiu chung v nguyn tc Ti hu quc (MFN) v nguyn tc i x quc gia (NT)

II. Thc tin p dng hai nguyn tc Ti hu quc (MFN) v i x quc gia (NT) III. Tc ng ca hai nguyn tc Ti hu quc (MFN) v i x quc gia (NT)

I.1. a.

Gii thiu chung v MFN ( Most Favoured National) v NT( National Treatment): Nguyn tc Ti hu quc (MFN- Most Fovoured National) Lch s ra i v khi nim: Thut ng MFN l mt thut ng c lch s lu i, n xut hin t

th k 12 mt s dng khc nhau. Tuy nhin n ch chnh thc tr thnh mt nguyn tc c ngha trong thng mi quc t khi vo th k 17 cc quc gia chu u cnh tranh vi nhau trong vic xy dng h thng chnh sch thng mi. Hip c c iu khon MFN l hip c gia Hoa K v Php nm 1778. Tip theo , iu khon MFN cng c a vo Hip c Cobden-Chevalier nm 1860 gia Php v Anh. T tr i, nguyn tc MFN c p dng trong nhiu hip nh thng mi khc ca Chu u vi nhng mc khc nhau. Tnh hnh chnh tr cng thng trc v trong Chin tranh th gii ln th nht lm cho nguyn tc MFN b mai mt v gn nh b mt hn. Khi chin tranh gn kt thc, nhiu quc gia c nhng n lc nhm phc hi li tm quan trng ca MFN nhng khng thnh cng. Mi n thng 1 nm 1918, ti im th ba trong chng trnh 14 im ca mnh, Tng thng Hoa K Wilson ku gi d b cng nhiu cng tt tt c cc hng ro cn tr kinh t v thit lp cc iu kin thng mi bnh ng gia cc quc gia cng ng tm phn u v ho bnh v cam kt duy tr ho bnh. Hi ngh Ho bnh th gii sau chin tranh th gii th nht khng bn n hng ro cn tr thng mi, nhng trong Hip c ho bnh, c v mt s nc c quyn lc khc c yu cu m rng v iu kin MFN trong thng mi vi cc nc ng minh trong 3 nm. Hi Quc Lin cng dn chiu ti nguyn tc "i x bnh ng trong thng mi gia cc quc gia thnh vin, iu ny cng tng ng vi nguyn tc MFN. Hi ngh Kinh t Th gii Geneve thng 5 nm 1927 tuyn b ng h kh nng din gii nguyn tc MFN, v nhn mnh rng nguyn tc ny cn

c s dng rng ri trong cc hip c thng mi. Nm 1933, Hi Quc Lin xut bn mt vn bn mu vi khong 300 t v nguyn tc MFN. Tuy nhin, do tc ng ca khng hong kinh t th gii 1929-1933, nguyn tc MFN khng nhn c s ng h rng ri. Nguyn tc ny gn nh bin mt v cuc Chin tranh Th gii th hai, nhng sau chin tranh nguyn tc li hi sinh mnh m v cng vi s pht trin ca h thng thng mi a phng, vi s ra i ca Hip nh chung v thu quan v thng mi (GATT 1947), MFN tr thnh nn tng ca thng mi quc t. Theo GATT 1947, MFN l ngha v rng buc chung, bt k mt i x no c dnh cho mt nc th ngay lp tc cng s c m rng ti tt c cc thnh vin khc. iu ny cng c quy nh trong mt s hip nh ca WTO. V d, tt c thnh vin GATT dnh cho nhau i x thun li trong vic p dng v iu hnh cc quy nh hi quan, thu quan v cc khon thu khc c lin quan nh dnh cho bt k mt nc khc. Nm 1948, quy ch ny chnh thc c GATT a vo iu 1 ca GATT, tr thnh c s quan trng trong vic giao dch thng mi trn th gii. MFN l nguyn tc c bn trong hip nh chung v thng mi hng ha (GATT) nhm bo m s i x cng bng vi cc quc gia tham gia hip nh, khng cho php i x c bit hn hoc km gia cc nc tham gia GATT. Khng c mt nh ngha chung v MFN cho mi lnh vc, nhng xt v bn cht MFN n gin c ngha l nu mt nc dnh i x thun li nht cho bt k mt nc th cng dnh i x nh vy cho tt c cc thnh vin khc ca WTO. Do , bn cht ca MFN l i x bnh ng, khng phn bit i x v nguyn tc ny gp phn thc y t do ho thng mi . b. C s php l v cch thc p dng C s php l: C s php l ca i ng ti hu quc thng l iu khon quy nh v MFN. Cn c vo iu khon ny m bn k kt cng mt bn hoc nhiu bn k kt khc phi thc hin ngha v i vi nhau, dnh cho nhau nhng i ng

ti hu quc trong phm vi p dng do WTO quy nh. C 2 phng php t c s i ng MFN t mt hay nhiu nc khc: + K kt cc hip nh thng mi v trong hip nh thng mi c cc iu khon quy nh v MFN. + Quy nh ca cc t chc quc t m cc quc gia thnh vin ca t chc phi tun th. Thng thng quy ch ti hu quc mang tnh song phng. Tuy nhin quy ch ny cng c th p dng n phng nhm p ng tnh trng kinh t c bit ca mt quc gia hay do p lc chnh tr. VD: M khng p dng nguyn tc MFN i vi Cuba mc d Cuba v M u l thnh vin ca WTO. Cch p dng ti hu quc: p dng MFN ngay lp tc v v iu kin(p dng ti hu quc kiu chu u): Cc nc dnh cho nhau MFN(k kt cc hip nh u i v min tr thu cho bt k mt quc gia th ba no) m khng km theo bt k iu kin rng buc no. VD: Nm 1641, i ng ti hu quc ln u tin c p dng trong iu c k kt gia H Lan v B o Nha. p dng MFN c iu kin (p dng ti hu quc kiu chu M): quc gia c hng MFN phi chp nhn nhng iu kin v kinh t hoc chnh tr m quc gia cho hng i hi. VD: Nm 1778 ln u tin c p dng cho iu c thng mi m M k vi Php. Nm 1979, Trung Quc k hip nh thng mi vi M quy nh 2 bn s dnh cho nhau nhng i ng ti hu quc v lnh vc xut nhp khuNhng hng nm quc hi M vn phi xt v ph chun cho Trung Quc c hng nhng u i ti hu quc t M. y chnh l loi u i ti hu quc c iu kin.

c.

Ngoi l MFN Tng t nh trong lnh vc thng mi hng ho v s hu tr tu, i

ng ti hu quc (MFN) l mt nguyn tc nn tng trong thng mi dch v. iu II, GATS quy nh i vi bt k bin php no thuc phm vi iu chnh ca hip nh ny, mi Thnh vin phi ngay lp tc v khng iu kin dnh cho dch v v ngi cung cp dch v ca bt k Thnh vin no khc, s i ng khng km thun li hn s i ng m Thnh vin dnh cho dch v v ngi cung cp dch v ca bt k nc no khc. Ngha v ny c th c hiu l cc thnh vin WTO s dnh cho cc thnh vin khc v ng thi c hng t cc thnh vin i ng u i nht m mi thnh vin dnh cho bt k quc gia no, bt k quc gia c l thnh vin WTO hay khng. Nh vy, v nguyn tc, mi bin php m ca th trng i vi cc dch v thuc GATS, bt k c cam kt n phng, song phng hoc a phng u phi c p dng v iu kin vi mi thnh vin WTO. Tuy nhin, trn thc t, m phn m ca th trng dch v l mt ni dung ht sc phc tp bi chnh nhng thuc tnh ca thng mi dch v. Trc ht, do tnh cht v hnh ca dch v nn rt kh nh lng tc ng ca cc bin php bo h cng nh gi tr ca cc cam kt t do ho trong lnh vc ny. Bi vy, trong m phn v dch v khng c c nhng cng thc ct gim chung nh trong thng mi hng ho v mi quc gia t a ra mt lch trnh cam kt ring. Vi trnh pht trin, nng lc m phn khc nhau, mi quc gia c mt Danh mc cam kt ring v khng nc no ging nc no. Th hai, cc nhm nc c cch tip cn rt khc nhau trong m phn dch v. Trong khi cc nc cng nghip pht trin mun thc y mnh m cc tho thun m ca th trng th cc nc ang pht trin li ht sc d dt trong vic a ra cc cam kt. Bn cnh l do v trnh pht trin, mt nguyn nhn khng km phn quan trng l s e ngi vic m ca thiu kim sot cc dch v nhy cm (ti chnh, vin thng, vn ti, gio dc) c th dn n mt n nh, tc ng tiu cc ti pht trin kinh t-x hi. C th, trong s cc thnh

vin ang pht trin ca WTO, 44 nc cam kt di 20 phn ngnh v 47 nc cam kt t 21 n 60 phn ngnh. Cc nc pht trin u cam kt t 60 n 130 phn ngnh. T hai l do c bn nu trn, nu p dng cng nhc nguyn tc MFN s khng thc y c tin trnh m phn dch v. Bi iu ny s mu thun vi mt nguyn tc quan trng ca m phn l nguyn tc c i c li v khng khuyn khch cc thnh vin t nguyn a ra cc cam kt t do ho dch v. Mt s ngoi l c nu r trong nhng bn d tho ban u ca cc iu khon MFN, v d nh trong GATT. Khi xy dng Hip nh GATT, thc t c mt lot cc h thng u i c hiu lc, c bit l H thng u i ca Khi Thnh Vng chung. Hip nh GATT 1947 tha nhn s tip tc tn ti ca cc h thng u i ny nh nhng ngoi l c t trc GATT vi gi thit rng nh hng ca cc u i ny s gim bt theo thi gian. Trn thc t, cng vi s sp ca h thng thc dn c, cc u i c ghi ti ph lc km theo iu I ca GATT mt i hiu lc (v d nh thng mi u i ca Php i vi ng Dng theo ph lc B). Cc ngoi l ca ngha v MFN quy nh trong Hip nh GATT v cc Hip nh khc gm c: Tho thun thng mi khu vc (lin minh thu quan, khu vc thng mi t do): Cc th ch thng mi khu vc v ang c hnh thnh trn nhiu khu vc theo iu khon XXIV ca GATT 1994 (quy nh v p dng theo lnh th, vn chuyn bin gii, lin minh quan thu v cc khu vc thng mi t do). Thng mi bin gii: Thng mi bin gii c xem l mt thc t thng mi quc t c bit m c dn hai bn bin gii ca cc nc lng ging c php bun bn khng theo nhng quy nh xut nhp khu thng thng. Cc nc lng ging thng c nhng chnh sch ring to iu kin cho quan h thng mi ca c dn hai bn bin gii v nhng chnh sch ny khng phi p dng i vi nhng nc khng c cng bin gii. Mua sm ca Chnh ph: Ngha v MFN ca iu I, GATT khng p

dng i vi cc sn phm nhp khu v mc ch tiu dng tc thi hoc tiu dng cui cng ca Chnh ph v khng nhm mc ch bn li hoc s dng cho sn xut hng ho bn. Ngoi l chung theo iu XX ca GATT 1994: iu khon XX ca GATT 1994 cho php cc thnh vin c hn ch nhp khu t hoc xut khu n nhng ngun c th. Nhng bin php ny c p dng v nhng mc ch c th, gm: Bo v o c cng cng Bo v cuc sng ca con ngi, ng vt hay thc vt v bo v Bo m s tn trng php lut v cc quy tc khng bt tng Lin quan ti cc sn phm s dng lao ng ca t nhn Bo v di sn quc gia c gi tr ngh thut, lch s hay kho c Lin quan ti vic gn gi ngun ti nguyn c th b cn kit, nu

sc kho thch vi cc quy nh ca hip nh ny

cc bin php cng c p dng hn ch c vi sn xut v tiu dng trong nc Thi hnh ngha v ca mt hip nh lin chnh ph v mt hng ho c s k kt ph hp vi cc tiu thc c trnh v khng b phn i Hn ch vi xut khu nguyn liu do trong nc sn xut v cn thit c s lng thit yu nguyn liu m bo hot ng ch tc trong thi k gi ni c duy tr di gi ngoi nhm thc hin mt k hoch n nh kinh t ca chnh ph, vi iu kin cc hn ch khng dn ti tng xut khu hay tng cng mc bo h vi ngnh cng nghip trong nc v khng vi phm cc quy nh ca GATT v khng phn bit i x Nhm c c hay phn phi mt sn phm thuc din khan him chung trong nc hay ti mt a phng. Ngoi l v an ninh theo iu XXI ca GATT 1994: iu XXI ca

GATT cho php cc thnh vin c hn ch nhp khu t v xut khu n nhng nc c th v l do bo v an ninh quc gia. Ngoi l lin quan n vic thc hin nguyn tc i x khc bit v thun li hn cho cc nc ang pht trin. Ngoi l ny cho php cc nc dnh cc i x khc bit v thun li hn cho cc nc ang pht trin m khng i hi c s i ng t cc nc ang pht trin v khng phi p dng cho cc nc pht trin khc. Ngoi l ny c p dng trong cc trng hp sau: H thng u i ph cp (GSP): y l h thng thu quan u i i x khc bit v thun li hn i vi cc bin php phi thu Cc tho thun gia cc nc ang pht trin vi nhau khng phi i x c bit dnh cho cc nc km pht trin. m cc nc pht trin dnh cho cc nc ang pht trin; quan dnh cho cc nc ang pht trin; p dng cho cc nc pht trin; Cc ngoi l khc c GATT cng nhn (thu chng ph gi, thu

chng tr cp, tr a theo quy nh v gii quyt tranh chp): Cc hip nh WTO cho php p dng nhng bin php c th sau khi p dng cc th tc c th di hnh thc thu i khng, thu chng ph gi, cc bin php tr a theo quy trnh gii quyt tranh chp. Cc bin php ny c p dng di hnh thc sn phm bt ngun t cc nc thnh vin c th ca WTO. Cc hip nh nhiu bn: Cc Hip nh ca WTO bao gm 4 Hip nh c gi l cc Hip nh nhiu bn. l: Hip nh Thng mi v My bay Dn dng, Hip nh v Mua sm Chnh ph, Hip nh Quc t v Sa v Hip nh Quc t v Sn phm Tht b. Cc Hip nh ny ch p dng cho cc thnh vin tho thun chp nhn chng, nn nhng quyn li dnh cho cc thnh vin ca cc hip nh ny ch gii hn cho nhng thnh vin no chp nhn tng hip nh . Trng hp ny gi l MFN c iu kin: l vic dnh MFN cn c vo mt s iu kin m nc c hng phi p ng. Do quy ch thnh vin ca mt hip nh c th l mt iu kin. iu ny i khi c gi

l MFN vi iu kin cng tham gia mt hip nh.2.

Nguyn tc i x quc gia (NT- National Treatment) Lch s ra i v khi nim Cng vi MFN, nguyn tc NT c cp trong nhiu hip nh thng

a.

mi song phng v a phng. Nguyn tc ny nhm m bo rng nhng sn phm nc ngoi v i khi l nh cung cp nhng sn phm c i x trong th trng ni a khng km u i hn cc sn phm ni a hay cc nh cung cp nhng sn phm . Trong mt s ti liu c, i khi nguyn tc ny cn c gi l "s ngang bng ni a". NT tng nh l mt vn n gin, nhng nguyn tc ny gy ra nhiu s tranh chp, mt phn l v s gii thch cht ch ca nguyn tc NT trn thc t c th gy ra s bt li cho cc nh cung cp nc ngoi. V l do ny, nguyn tc NT c chnh l qua nhiu nm cho php i x khc nhau hoc u i hn mt cch chnh thc i vi cc sn phm nc ngoi nu nh l cch duy nht bo m rng cc sn phm nc ngoi khng b km li th hn. Tt nhin, i khi cc nc c tnh dnh cho cc nh u t nc ngoi nhng u i hn so vi ch NT nhm thu ht u t. Trc GATT 1947, khng mt Hip c a phng no c quy nh v NT. Sau khi c a vo iu III ca GATT 1947, NT tr thnh nguyn tc ph bin trong cc hip nh thng mi song phng v a phng. Theo iu III ca GATT, NT i vi hng ho l s bnh ng v c hi cnh tranh. Trong Tuyn b ca OECD nm 1976 v u t Quc t v cc cng ty a quc gia, cp n NT. Vn kin ny thit lp mt tiu chun c quc t cng nhn v s i x nhm gip xo b s phn bit i x i vi cc nh u t nc ngoi trong cc nc thnh vin OECD. y khng phi l s cam kt c tnh ch nh nhng da trn nhng th tc nh ch c tho thun. WTO c thnh lp l mt bc ngot trong vic m rng phm vi p dng ca nguyn tc NT. Ln u tin c mt iu khon lin quan n i x quc gia trong dch v, (iu XVII Hip nh chung v thng mi v dch v-

GATS), m bo cho cc nh cung cp dch v nc ngoi v cc dch v tng ng ca h c i x ngang bng so vi cc nh cung cp dch v trong nc v cc dch v m h cung cp. Quy tc NT c hiu l hng ha nhp khu,dch v v quyn s hu tr tu nc ngoi phi c i x khng km thun li hn so vi hng ha cng loi trong nc. Quy ch ny th hin s i x cng bng gia hng ha nhp khu v Theo BTA v quy ch i x quc gia, 2 bn chp nhn dnh cho nhau quy ch i x quc gia nh quy nh ca WTO: + + Pha Hoa K cam kt dnh ngay quyn kinh doanh XNK ti Hoa K cho Cn Vit Nam s thc hin tng bc theo l trnh t 0 n 7 nm sau mi php nhn v th nhn Vit Nam. khi H c hiu lc, cc doanh nghip c vn u t trc tip t Hoa K c php kinh doanh XNK v sn xut ti Vit Nam. b. C s php l v cch thc p dng C s php l: Nguyn tc i ng quc gia (National Treatment - NT), quy nh ti iu III Hip nh GATT, iu 17 GATS v iu 3 TRIPS. Cch thc p dng: Trong lnh vc hng ha: i vi hng ha, vic p dng nguyn tc NT l mt ngha v chung c ngha l hng ha nc ngoi sau khi ng thu quan hoc c ng k bo v hp php c i x bnh ng nh hng ha v trong nc i vi thu v l ph ni a, cc quy nh v mua, bn, phn phi vn chuyn. Trong lnh vc dch v: iu 17 GATS quy nh Mi thnh vin phi dnh cho dch v v nh cung cp dch v ca bt k thnh vin no khc s i x khng km thun li hn s i x m thnh vin dnh cho dch v v nh cung cp dch v ca mnh. hng ha ni a, to iu kin cnh tranh lnh mnh gia cc loi hng ha ny.

Theo hip nh, Vit Nam cam kt m ca cho Hoa K tham gia tng bc vo kinh doanh 53 phn ngnh trong s 155 phn ngnh theo quy nh ca WTO. Ty tng lnh vc, Vit Nam s cho php Hoa K lp cc cng ty lin doanh hoc 100% vn theo mt l trnh vi cc thi hn khc nhau. V pha Hoa K, Hoa K cam kt m ca th trng cho 103 phn ngnh dch v ca Hoa K cho Vit Nam nh cc thnh vin WTO khc. Trong lnh vc u t: Theo nguyn tc i x quc gia c quy nh ti iu 2 TRIMS, c 5 bin php u t c th b cm p dng: Cm cc quc gia t ra bin php i x vi hng ha nhp khu km thun li hn hng ha trong nc, nu lm nh th s vi phm nguyn tc i ng quc gia: - Yu cu t l ni a ha - Yu cu cn bng mu dch, quy nh khng c s dng cc hn ch s lng i vi hng nhp khu v xut khu. - Yu cu cn bng mu dch dn n hn ch nhp khu. - Hn ch giao dch ngoi hi dn n hn ch nhp khu. - Yu cu tiu th ni a dn n hn ch xut khu. Cc nc phi chnh l cc bin php tri vi hip nh ny trong mt khong thi gian n nh v ch c mt s trng hp ngoi l. Trong lnh vc s hu tr tu: Trong lnh vc s hu tr tu, mi bn k kt, ph hp vi lut v cc th tc ca mnh, phi dnh cho nhng tc phm ca nhng nh sng to v ngh s l cng dn hoc ngi thng tr ca bn k kt kia v cho cc tc phm cng b ln u ti lnh th ca bn k kt kia s bo h bn quyn khng km thun li hn s bo h m bn dnh cho cng dn ca chnh mnh. Vit Nam s tun th ngay lp tc Hip nh v s hu tr tu lin quan n thng mi (TRIPS), khng c giai on chuyn i. c. Ngoi l NT iu kin c ngoi l:

Khng c to ra s phn bit i x phi l gia cc nc c iu kin nh nhau hay hn ch, ngn cn thng mi quc t. p dng trong trng hp cn thit: - Bo v o c cng cng - Bo v cuc sng v sc kho con ngi, ng vt hay thc vt - Lin quan n vic xut hoc nhp khu vng v bc V d: Vic qun l hot ng xut nhp khu vng v bc c quy nh ti iu 31: Ngn hng Nh nc Vit Nam qun l hot ng xut khu, nhp khu vng di dng khi, thi, ht, ming ca t chc tn dng v cc t chc c php kinh doanh vng. Lin quan n cc sn phm s dng lao ng ca t nhn. Bo m s tn trng php lut v cc quy tc khng tri vi cc quy nh v p dng cc bin php hi quan, duy tr hiu lc ca chnh sch c quyn, bo h bn quyn, nhn hiu thng mi, quyn tc gi v cc bin php ngn nga gian ln thng mi; di sn quc gia; gn gi ngun ti nguyn c th b cn kit. V d : Theo iu 4 Lut Thng mi th Nh nc thc hin c quyn Nh nc c thi hn v hot ng thng mi i vi mt s hng ha, dch v hoc ti mt s a bn. Cch thc thc hin : Nhng ngoi l ny c quy nh trong cc vn bn lin quan nh Php lnh i x ti hu quc v i x quc gia trong thng mi quc t, Lut Hng hi, Lut Xut bn, Lut doanh nghip, Lut thu gi tr gia tng, Lut

thu tiu th c bit, Lut an ninh quc gia, Php lnh bo v b mt Nh nc, Php lnh bu chnh vin thng v mt s vn bn di lut khc. V d: iu 10 Lut bu chnh vin thng cn cm vic cung cp, s dng dch v bu chnh, vin thng hoc s dng tn s v tuyn in v thit b v tuyn in, thit b bu chnh, vin thng nhm mc ch chng li Nh nc, gy ri an ninh, trt t, an ton x hi. iu 10 Lut Xut bn cm mt s hnh vi nh tuyn truyn chng li Nh nc; kch ng chin tranh xm lc II. 1. a. Thc tin p dng MFN v NT Thc hin theo MFN v NT Thc hin theo MFN Ngha v MFN v NT l hai ngha v c bn m cc nc thnh vin ca WTO phi tun th. ng thi n cng l ngha v bt buc trong cc Hip nh thng mi song phng, cc tho thun thng mi khu vc. V vy, hu nh tt c cc nc trn th gii u phi thc hin ngha v ny. Tuy nhin, song song vi cc quy nh rng buc v ngha v MFN cc hip nh thng mi song phng, a phng hay cc tha thun khu vc cng cho php p dng cc trng hp ngoi l. Ngha l mt nc c th s dng cc ngoi l ca MFN dnh i x MFN cho mt hoc mt s nc thay v ton b cc nc thnh vin ca hip nh. Mc tiu cui cng ca vic p dng cc ngoi l MFN ny l lm gim sc cnh tranh ca hng ha xut khu t cc nc khng c hng i x MFN. Thc t cho thy c nhiu trng hp trong mt nc quy nh dnh MFN cho mt nc khc ch khi mt s iu kin khng lin quan n thng mi c p ng. V d in hnh l trng hp Quc hi Hoa K thng qua Lut Jackson-Vanik sa i Lut Thng mi 1974 hn ch vic dnh MFN cho cc nc cho cc nc c nn kinh t phi th trng nu cc nc ny t chi quyn di c i vi cng dn ca h, nh thu di c cao hn mc thu

danh ngha, v p dng mc thu cao hn mc danh ngha i vi ai mun di c. ng c a ra Lut Jackson-Vanik ban u nhm vo Lin x c, cho n nay n vn cn hiu lc v c s dng trong quan h thng mi gia Hoa K vi Trung Quc, Vit Nam, Rumani, Mng c... Vic Hoa K t chi khng cho cc nc ni trn hng MFN c ngha l hng ho ca cc nc s b Hoa K p dng thu sut cao theo Lut Smoot-Hawley. iu ny s lm gim ng k sc cnh tranh ca hng ha xut khu ca cc nc trn th trng Hoa K. Mt ngoi l MFN khc c cc nc s dng kh ph bin l ngoi l v cc tho thun thng mi khu vc m gn y thng c gi l ch ngha khu vc (regionalism) v thm ch mt s trng hp cn gi l ch ngha song phng (bilateralism). Do GATT tha nhn s tn ti ca cc tho thun thng mi khu vc nh mt ngoi l ca MFN nn trong 4 thp k t 1950 n 1990 c 75 tho thun thng mi khu vc c hnh thnh v ring thp k 1990 n 2000 c ti 82 tho thun nh vy ra i. Tuy nhin, c ti hn 100 kiu tho thun thng mi khu vc ch mang danh ngha v ch c mt s hng ho c a vo din thc hin. Do , ngha v MFN ang b e do nghim trng v WTO buc phi thnh lp mt U ban r sot v kim tra cc tho thun thng mi khu vc ny nhng cho n nay, cc tho thun thng mi khu vc v song phng c chiu hng ngy cng tng ln. Ngy nay khong 50% tng giao dch thng mi ton cu c tin hnh thng qua cc tho thun thng mi khu vc. Vic p dng MFN c th chia thnh cc giai on : Giai on u (t 1947-1954) Vic i x cng bng l thc s cn thit v c kinh t v chnh tr i vi cc nc sng lp GATT nhm trnh c cuc ganh ua v thu trong cuc khng hong 1929-1933 khin thng mi th gii gim hai phn ba gi tr danh ngha, do , vic khng tun th nguyn tc ny ch c tun theo cc trng hp ngoi l. T 1954 n 1979

Cc quy nh ban u ca GATT, in hnh l MFN, khng phn bit gia cc nc pht trin v cc nc ang pht trin. Tt c cc bn tham gia u c quyn v ngha v nh nhau bt k trnh pht trin nh th no. Tuy nhin, n u nhng nm 50, trt t ny bt u b t du hi, c bn trong v bn ngoi GATT. Bn cnh , s lng cc nc ang pht trin tr thnh thnh vin GATT cng tng ln, nhiu nc quan im rng s l khng thc t nu k vng cc nc ang pht trin ngho vi nn kinh t d b tn thng c th canh tranh trong cng iu kin vi cc nc pht trin. V vy, n nm 1979, vng m phn Tokyo a ra nguyn tc i x c bit i vi cc nc ang pht trin, c gi l iu khon thi hnh. iu khon ny hp php ha cc u i thu quan cho cc nc ang pht trin trong khun kh H thng u i thu quan ph cp (GSP) v ng thi cho php cc ngoi l i vi nguyn tc nhn nhng ln nhau trong m phn thu quan, tng l cc nc pht trin cn gim thu quan vi cc hng ha ca cc nc ang pht trin m khng i hi i li vic ct gim thu quan tng t. Ngoi ra iu khon ny cn cho php cc nc ang pht trin d dng tham gia vo cc khu vc thng mi t do hn. Thm vo , chnh ph ca cc nc ang pht trin cng c th tng cng kh nng bo v i vi cc doanh nghip trong nc nh kh nng linh hot hn v ro cn thng mi i vi quyn cung cp h tr ca chnh ph. T 1980 n nay Nhiu kin mun cc nc ang pht trin tham gia nhiu hn vo cc vng m phn v ngi ta ngy cng nhn ra rng i x c bit cng c ci gi ca n v m phn m ko c s ph thuc ln nhau khin cho cc nc ang pht trin tr nn km hp dn hn i vi cc i tc khc. Do , khi vng m phn Uruguay bt u, nhiu nc ang pht trin quyt nh tham gia tch cc hn vo vng m phn nhm t c nhng h tr cho li ch xut khu ca h. H chp nhn tun th MFN nhiu phn ngnh hn so vi trc (C th, trong s cc thnh vin ang pht trin ca WTO, 44 nc cam kt di 20 phn ngnh v 47 nc cam kt t 21 n 60 phn ngnh. Cc nc

pht trin u cam kt t 60 n 130 phn ngnh.) Tuy nhin cc iu khon i x c bit vi cc nc ang pht trin vn hu nh ko c g thay i. b. Thc hin theo NT Trong khun kh WTO, nguyn tc NT ch p dng i vi hng ho, dch v, cc quyn s hu tr tu, cha p dng i vi c nhn v php nhn. Phm vi p dng ca nguyn tc NT : i vi hng ho v s hu tr tu, vic p dng nguyn tc NT l mt

ngha v chung (general obligation), c ngha l hng ho v quyn s hu tr tu nc ngoi sau khi ng thu quan hoc c ng k bo v hp php c i x bnh ng nh hng ho v quyn s hu tr tu trong nc i vi thu v l ph ni a, cc quy nh v mua, bn, phn phi vn chuyn. i vi dch v, nguyn tc ny ch p dng i vi nhng lnh vc,

ngnh ngh c mi nc a vo danh mc cam kt c th ca mnh v mi nc c quyn m phn a ra nhng ngoi l (exception). Cc nc, v nguyn tc, khng c p dng nhng hn ch s lng nhp khu v xut khu, tr nhng ngoi l c quy nh r rng trong cc Hip nh ca WTO, c th, l cc trng hp: mt cn i cn cn thanh ton (iu XII v XVIII.b); nhm mc ch bo v ngnh cng nghip non tr trong nc (iu XVIII.c); bo v ngnh sn xut trong nc chng li s gia tng t ngt v nhp khu hoc i ph vi s khan him mt mt hng trn th trng quc gia do xut khu qu nhiu (iu XIX); v l do sc kho v v sinh (iu XX) v v l do an ninh quc gia (iu XXI). Mt trong nhng ngoi l quan trong i vi nguyn tc i ng quc gia l vn tr gi cho sn xut hoc xut hay nhp khu. Vn ny c quy nh ln u ti iu VI v iu XVI Hip nh GATT 1947 v sau ny c iu chnh trong tho thun vng Tky 1979 v hin nay trong Tho thun Vng m phn U ruguay v tr cp v thu i khng, vit tt theo ting Anh l

SCM. Tho thun SCM c mt im khc bit ln so vi GATT 1947 v tho thun Tky ch n c p dng cho c cc nc pht trin v ang pht trin. Hip nh mi v tr gi phn chia cc loi tr gi lm 3 loi : loi "xanh"; loi "vng" v loi " theo nguyn tc "n hiu giao thng" (traffic lights). Ring v vn hn ch s lng i vi hng dt may c quy nh trong Hip nh a si (MFA) v hin nay c thay th bi Hip nh v hng dt may ca Vng m phn U ruguay (ATC). Hip nh ATC chm dt 30 nm cc nc pht trin phn bit i x i vi hng dt may ca cc nc ang pht trin. Cc nc pht trin s c mt thi gian chuyn tip l 10 nm bi b ch hn ngch v s lng hin hnh. iu I ca Hip nh ATC cng quy nh iu khon cu xt c bit i vi mt s nhm nc; v d nh cc nc cung cp nh, cc nc mi bc vo th trng (new entrants), cc nc chm pht trin nht, cc nc k hip nh MFA t 1986 cng nh cc nc xut khu bng. Vic p dng quy ch i ng quc gia trn thc t gy ra rt nhiu tranh chp gia cc bn k kt GATT/WTO bi mt l do d hiu l nu cc nc d chp nhn nguyn tc i x bnh ng i vi cc nc th ba th nc no cng mun dnh mt s bo h nht nh i vi sn phm ni a. Mc tiu chnh ca nguyn tc i ng quc gia l to ra nhng iu kin cnh tranh bnh ng gia hng ho nhp khu v hng ho ni a cng loi. Trong v Vnxula kin M v thu mi trng i vi xng du, Bi thm on ca GATT khng nh li. iu III. 2 Hip nh GATT quy nh ngha v ca cc bn k kt to ra nhng iu kin cnh tranh bnh ng cho c hng ho nhp khu v hng sn xut trong nc. Trong v kin khc m M lin quan n thu tiu th c bit i vi ru v bia, Bi thm on ca GATT khng nh li nguyn tc vic p dng thu ni a, lut v quy nh v mua bn vn chuyn, phn phi v s dng hng ho khng c mang tnh cht bo h hng ho sn xut trong nc.

V vn doanh nghip nh nc c quyn thng mi, Hip nh khng cm cc bn k kt thnh lp hoc duy tr nhng doanh nghip nh nc kiu nh vy nhng phi m bo nguyn tc i ng quc gia vn c p dng i vi nhng doanh nghip ny. Trong v M kin Thi Lan v nhng hn ch s lng v tng thu tiu th nh vo thuc l iu nhp khu, nhm chuyn gia ca GATT quyt nh rng chnh ph Thi Lan c quyn thnh lp "Thai Tobacco Monopoly" l cng ty ca nh nc c quyn trong lnh vc nhp khu v phn phi thuc l Thi lan v c quyn s dng cng ty ny iu chnh gi v h thng bn l thuc l. Tuy nhin, ngc li, Thi Lan cng c ngha v theo i ng quc gia khng c i x vi thuc l nhp khu km u i hn so vi thuc l sn xut trong nc. V vy, vic Thi lan hn ch nhp khu nguyn liu sn xut thuc l ngoi v tng thu tiu th ni i cn c vo t l "ni ho" trong thuc l l vi phm iu III ca GATT v i ng quc gia. Bi thm on ca GATT ng thi cng bc b lp lun ca Thi lan vin dn iu khon cho php hn ch s lng v l do sc kho v cho rng mc tiu thc s ca chnh ph Thi lan khng phi l hn ch vic tiu th thuc l ni chung (vic hn ch nhp khu v tng thu khng p dng i vi si v giy sn xut thuc l ni a) m thc cht l nhm bo h ngnh sn xut thuc l ca Thi lan. Nguyn tc i ng quc gia cng vi MFN l hai nguyn tc nn tng quan trng nht ca h thng mi a phng m ngha thc s l bo m vic tun th mt cch nghim tc nhng cam kt v m ca th trng m tt c cc nc thnh vin chp nhn khi chnh thc tr thnh thnh vin ca WTO. 2. a. Ngoi l MFN v NT Ngoi l MFN Ngoi l MFN l vic cho php mt thnh vin ca WTO c hoc cha thc hin nhng nhim v nht nh. Ngoi l c ghi trong cc hip nh gia cc bn ring l, dnh u tin cho mt s nc nht nh, hoc p dng cc

bin php t v vi mt s hng ha min sao n tha mn mt s iu kin nht nh. S xut hin ca ngoi l: Hip nh chung v thu quan v thng mi (GATT) v Hip nh chung v thng mi v dch v (GATS) u ng cho s xut hin ca ngoi l trong trng hp cn thit tng tnh mm do trong thng mi quc t. Ngoi l tr gip cho cc nc ang pht trin vi vic ng cho duy tr h thng thu quan v hn ngch mt cch t do hn. Mc tiu gip tng mc sng cho cc quc gia ny v h tr cc ngnh kinh t mi ang non km. Tuy nhin, bo v nguyn tc MFN, cc nc quyt nh ngoi l ch c chp nhn mt ln duy nht v khng c b sung thm. Hin nay cc ngoi l ang c xem xt li nh quy nh v v nguyn tc thi hn ca chng l 10 nm. Nhng trng hp ngoi l cu MFN : - Cc quc gia nm trong khi t do thng mi hoc cc hip nh t do thng mi c php dnh cho nhau nhng c quyn mu dch hn so vi cc nc bn ngoi (ASEAN, NAFTA) V d: iu 24 ca GATT cng nhn cc nc thuc mt tha thun khu vc c th dnh cho nhau nhng u i ln hn so vi u i dnh cho nc thnh vin WTO nm ngoi tha thun khu vc . Nh vy, cc nc ASEAN c th dnh cho nhau khng ch thu sut thp hn m cn c th l nhng tiu chun k thut t ngt ngho hn. Campuchia, M, Anh... u tham gia vo WTO c Vit Nam i x theo nguyn tc MFN. t nhp khu c Vit Nam p 1 mc thu chung (100160%) ty theo tng loi xe bo h cng nghip t trong nc. Gi xe t Vit Nam rt t. Trong khi nc Campuchia min thu nhp khu t. Gi xe t Campuchia r bng 1 na so vi Vit Nam. Tuy nhin theo tha thun khu vc, ti khu kinh t thng mi Lao Bo cc tt c cc t chc, c nhn hot ng u t, kinh doanh c tr s ng k ti Khu KTTM Lao Bo u c nhp khu t du lch v ng k s dng ti Khu KTTM vi thu sut v thu nhp khu bng 0 v khng hn ch s lng nhp khu, ng k bin

kim sot Lo v Campuchia. vng ny xe t ch l mt th rt bnh thng ca cc gia nh, ch vi 500-1000 usd bn cng c th s hu mt chic t bnh dn. tng mt thi Vit Nam r ln vic bun lu xe bin Lo v Campuchia vo cc thnh ph. iu ny l gii ti sao chng ta rt hay bt gp nhng chic xe l t Lo, Capuchia nhng ton ca cc ng ch Vit Nam. Cc i gia Vit mua xe xn nh nhng ngi Campuchia, Lo ng tn ri a v Vit Nam. Ch sau khi chnh ph p thu nhp khu t c tng ln hn 100%, v gim thi hn lu thng xe bin nc ngoi xung 14 ngy, hn ch c ti a vic xe lu (trc y xe bin nc ngoi c sau 1 thng phi quay li hi quan xin gia hn). Theo cam kt trong ASEAN, n nm 2018 mt s dng xe nguyn chic nhp khu s p dng thu sut 0%. Xe nhp khu t cc nc thnh vin WTO cng s gim mnh theo cam kt gim 70% sau 7 nm ra nhp.

Ch vi 500USD cho chic Daewoo Tico

Khong 85.000 USD cho chic Poscho

14.000 USD cho chic RX300 ca Lexus C ch thng mi ng bin cng l mt ngoi l ca MFN. Quy nh ny cho php mt thnh vin ca WTO dnh cc u i thng mi cho cc nc lng ging to iu kin thc y cc thay i dch v c sn xut v tiu dng ni a gia cc vng bin gii gip nhau. V d: Theo Tng cc Hi quan, hin giao thng gia Vit Nam v nhng nc c chung ng bin gii c hai cch thc: bun bn chnh ngch v bun bn qua bin gii. Trong , bun bn qua bin gii bao gm hng ho xut nhp khu bin gii (hng tiu ngch), hng ho mua bn, trao i ca c dn bin gii, hng ho a vo ch bin gii, ch ca khu, ch trong khu kinh t ca khu. Hng ho bun bn qua bin gii khi xut khu, nhp khu u phi np thu v l ph (nu c) theo quy nh ca php lut Vit Nam, tr hng ho trao i ca c dn bin gii trong nh lng min thu, c hng cac u ai v thu xut khu, nhp khu hng ha qua bin gii theo tha thun song phng

gia Vit Nam vi nhng nc c chung bin gii. L gii v vn ny, theo b Trn Th Thy Hoa, Tng th k Hip hi cao su Vit Nam, nu mt doanh nghip Trung Quc mua m cao su ca Vit Nam theo ng chnh ngch th phi chu thu t 18-20% trn gi tr l hng, cn mua theo tiu ngch th thu ch cn 9-10%, gim gn phn na so vi chnh ngch. Trong nm 2010, Chnh ph Vit Nam trin khai dnh u i thu quan bng 0% cho 25 nhm hng nng sn ca Campuchia xut khu sang Vit Nam, pha Campuchia cp C/O (giy chng nhn xut x hng ha) u i cho bn nhm mt hng ca Vit Nam xut khu sang Campuchia l thuc l, ht iu, su ring v mng ct. T nm 2008, Vit Nam cng ban hnh danh mc gim thu nhp khu cc mt hng t Lo, vi mc gim 50% hoc c hng thu sut nhp khu 0% theo chng trnh u i Vit Lo. Cc m hng nm trong danh mc gim 50% thu sut bao gm: tht, trng, la go, ng, ng c t trong, xe vn ti hng ha. Ngoi l MFN th ba l quyt nh ca i hi ng GATT ngy 25.6.1971 v vic thit lp h thng u i ph cp (GSP) ch p dng cho hng ho xut x t cc nc ang pht trin v chm pht trin. Trong chng trnh GSP, cc nc pht trin dnh cho mt s nc ang pht trin v chm pht trin mc thu quan u i (thm ch bng 0%) m khng i hi cc nc ny phi dnh u i tng t. V d: Hoa K cng c chng trnh GSP gip kinh t ti cc nc ang pht trin. Chng trnh ny min thu nhp cng cho khong 3,400 sn phm nhp cng t 134 nc v lnh th, bao gm c 43 nc chm tin nht. Hoa K dnh thm 1,400 sn phm cho nhng nc ny. Tng thng Hoa K l ngi k quyt nh nhng mt hng v nhng nc c hng GSP. c min thu nhp khu theo ch u i ny: (1) hng phi c nhp trc tip t nc hng li vo lnh th hi quan Hoa K v (2) t nht 35% tr gi hng ho phi c to ra ti nc hng li. Danh sch sn phm c hng quy ch GSP c th thay i, thm hoc bt hng nm v i vi tng quc gia. Thi

gian c hng quy ch GSP khng phi vnh vin, tri li c thi hn. Nhng hng ho c hng GSP ca Hoa K bao gm hu ht cc sn phm cng nghip v bn cng nghip, mt s mt hng nng thu sn, v cc nguyn liu cng nghip. Khng phi sn phm no cng c th xin c hng quy ch GSP. Hoa-K n nh t 1995 mt s sn phm sau y khng c nm trong quy ch ny: hu ht cc hng dt may, ng h, giy dp, ti cm tay, ng hnh l, khn gii bn, gng tay lm vic, v qun o bng da. Ngoi ra mt s sn phm nhp cng c tnh cch nhy cm cng khng c bao gm trong danh sch GSP nh thp, knh, v in t. b. Ngoi l NT Khng p dng i vi cc lut l, quy nh hay yu cu qun l v vn mua sm chnh ph m trong sn phm c mua nhm phc v mc ch s dng ca chnh ph ch khng nhm bn li v mc ch thng mi hay s dng sn xut hng ha nhm bn li v mc ch thng mi. Chi tr cc khon tr cp dnh ring cho cc nh sn xut ni a: iu III GATT 1994 quy nh: Ngha v NT s khng ngn cn vic chi tr cc khon tr cp dnh ring cho cc nh sn xut ni a. Tuy nhin, vic chi tr cc khon tr cp ny ch cp ti cc khon tr cp trc tip c thanh ton ch khng cp n cc bin php khc, v d nh tn dng thu hoc gim thu. Hn ngch v thi gian cng chiu phim nh nc ngoi: iu III ca GATT c mt quy nh c bit dnh cho lnh vc phim nh, theo , thnh vin ca GATT c quyn nh ra hoc duy tr cc quy tc hn ch s lng phim nc ngoi trnh chiu theo ng cc quy nh ca iu IV tip theo - quy nh c bit v phim - in nh. Ngoi l khc t Hip nh v Tr cp v cc Bin php i khng ca Vng m phn Uruguay: Cc nc ang pht trin c php p dng tr cp i vi vic s dng hng ni a v khng p dng cho hng nhp khu trong nm nm k t Hip nh ny c hiu lc. i vi cc nc km pht trin nht, thi hn cho php l tm nm. Tuy nhin, thi hn hiu lc ca ngoi l ny n nay ht i vi cc nc ang pht trin. Hm lng ni a: mc d yu cu v hm lng ni a v vic gii

hn s dng sn phm nhp khu c coi l khng ph hp vi cc ngha v ca iu III ca GATT nhng cc thnh vin pht trin ca GATT c thi gian hai nm k t Hip nh ny c hiu lc loi b cc bin php nu trn. Cc nc ang pht trin c cho php 5 nm v cc nc km pht trin nht c tm nm loi b cc bin php m h ang p dng. Tuy nhin, thi hn hiu lc ca ngoi l ny n nay cng ht i vi cc nc ang pht trin. Ngoi ra, Hip nh cng cho php cc thnh vin ang pht trin c tm thi khng tun th ngha v v vic khng p t cc bin php trn trong gii hn cho php ca iu XII v cn cn thanh ton. Ngoi l NT theo php lnh v NT trong thng mi quc t ca Vit Nam: Vic mua sm ca Chnh ph Vit Nam nhm mc ch tiu dng ca chnh ph. Cc khon tr cp dnh cho nh sn xut trong nc, cc chng trnh tr cp thc hin di hnh thc Chnh ph Vit Nam mua li hng ho sn xut trong nc. Cc quy nh hn ch thi lng phim nh trnh chiu. Cc khon ph vn ti trong nc c tnh trn c s cc hot ng mang tnh kinh t ca phng tin vn ti. Cng ging nh ngoi l MFN, ngoi l NT c a ra vi mc ch: Bo m li ch quc phng, an ninh quc gia, bo v cc gi tr vn ho, tinh thn ca dn tc, bo v sc kho con ngi, bo v ng vt, thc vt v mi trng, ngn chn cc hnh vi gian ln thng mi. Ngn chn hnh vi tin hnh hoc tham gia tin hnh cc hot ng chng li c lp, ch quyn, thng nht v ton vn lnh th ca quc gia. III. 1. Tc ng ca hai nguyn tc Ti hu quc (MFN) v i x quc gia (NT) Tc ng ca MFN Nguyn tc Ti hu quc (MFN) l mt trong nhng nguyn tc c bn

nht c p dng trong thng mi quc t hin nay. c quy nh ln u ti Hip nh chung v Thu quan v Thng mi (GATT) v sau ny l Hip nh chung v Thng mi dch v (GATS), nguyn tc Ti hu quc c tc ng rt ln n qu trnh t do ha thng mi ca nn kinh t th gii trong xu hng ton cu ha ang din ra mnh m trong thi gian gn y. Khi tham gia k kt tr thnh thnh vin ca WTO, cc nc u phi tun th nguyn tc Ti hu quc, tuy nhin cch thc p dng ca mi nc khng ging nhau. C hai cch thc p dng nguyn tc Ti hu quc: mt l c iu kin rng buc (kiu chu M) v khng c iu kin rng buc (kiu chu u). Mi cch thc c p dng bng vic ngay lp tc dnh cho cc nc tham gia cc u i nh nhau, y l im ct yu ca nguyn tc Ti hu quc. Xt trn lnh vc thng mi quc t, nguyn tc Ti hu quc c tc ng rt ln trong vic xa b s phn bit i x cng nh hng ro ngn cn qu trnh giao thng gia cc nc thnh vin, to dng mi trng cnh tranh quc t lnh mnh, tng cng lu thng hng ha trong nn kinh t ton cu. Tuy nhin mi cch thc li c nh hng khc nhau n nc tham gia k kt do c hay khng c iu kin rng buc km theo. C th, vi cch thc p dng Ti hu quc c iu kin rng buc, hng nhng u i t nguyn tc ny mang li, nc c hng phi chp nhn nhng iu kin i km v kinh t hay chnh tr m quc gia cho hng yu cu. Nhng iu kin v kinh t hay chnh tr u c nh hng n s c lp cng nh pht trin ca quc gia c hng u i Ti hu quc, do vy, y l s nh i m cc nc p dng cn phi cn nhc khi tham gia k kt. Khc vi cch thc p dng Ti hu quc c iu kin, cch thc p dng Ti hu quc khng c iu kin khng c nhng nh hng trn, do vy, khi p dng cch thc ny s t c hiu qu cao nht v hi ha li ch cc bn tham gia thc hin. 2. Tc ng ca NT Nguyn tc i x quc gia (NT) thng c p dng trong lnh vc thng mi hng ha, thng mi dch v, u t v s hu tr tu. Nu nh nguyn tc Ti hu quc to s bnh ng gia hng ha, dch vca cc nc

tham gia k kt th nguyn tc i x quc gia to s bnh ng gia hng ho, dch v ca cc nc c dnh u i i x quc gi vi hng ha, dch v ca nc dnh u i. Hai nguyn tc ny b sung cho nhau to mi trng cnh tranh lnh mnh v thc y pht trin thng mi quc t. Tuy nhin, khc vi nguyn tc Ti hu quc c hiu lc ngay lp tc, nguyn tc i x quc gia c cam kt thc hin theo l trnh c th. Do tc ng ca vic thc hin nguyn tc i x quc gia n kh nng cnh tranh ca hng ha, dch v,.. ca nc dnh u i rt ln, nh hng trc tip n s pht trin ca thng mi hng ha, dch v ca quc gia . c bit vi nhng nc c nng lc cnh tranh thp, khi thc hin nguyn tc i x quc gia rt d mt th trng ni a v ri vo tnh trng nhp siu trm trng, ko theo nn sn xut trong nc km pht trin. Chnh v vy, mc thc hin nguyn tc i x quc gia cn c hn ch, vn tn ti s phn bit i x mc nht nh. C th, so snh gia thng mi hng ha v thng mi dch v, c th thy nguyn tc i x quc gia c p dng gn nh tuyt i trong lnh vc thng mi hng ha cn trong lnh vc thng mi dch v, vic p dng nguyn tc ny cn d dt v thn trng.

IV.

Kt lun Trong xu hng ton cu ha hin nay, s lng cc quc gia tham gia

hi nhp kinh t th gii tng rt nhanh. L nhng nguyn tc c bn thc y t do ha thng mi, hai nguyn tc Ti hu quc v i x quc gia ngy cng tr nn ph bin trong quan h quc t ni chung v quan h kinh t quc t ni ring. Tuy nhin, cc quy nh quc t v hai nguyn tc tng i phc tp v c nh hng su sc n tng quc gia, ty thuc vo iu kin hon cnh c th ca mi nc. Chnh v vy, mi quc gia cn c s chun b k cng trn nhiu phng din khi tham gia k kt cc hip nh c hai nguyn tc Ti hu quc v i x quc gia pht huy hiu qu tch cc ca hai nguyn tc ny trong vic thc y t do ha thng mi, pht trin kinh t, ng thi gi vc c lp ch quyn quc gia cng nh bn sc vn ha dn tc.

Mc lcNi dung Trang