NHÂN TỐ HOA KÌ TRONG CHÍNH SÁCH CỦA PHÁP Ở ĐÔNG DƯƠNG (1945 -1954)

1

NHN T HOA K TRONG CHNH SCH CA PHP

NG DNG (1945 -1954)

V Minh Tp

NCS, Trng i hc KHXH-NV TP.H Ch Minh

Sch: Chin thng in Bin Ph: Nhng vn lch s, Tp 2, Nxb HQG

TP.HCM, tr.301-312.

Bi vit s tp trung phn tch v lm r v chnh sch ng Dng ca Php;

Thi , hnh ng v chnh sch ca M i vi Php v vn ng Dng v hu

qu ca n trong nhng nm 1945 - 1954; Cui cng, rt ra mt s nhn nh, nh

gi v chnh sch ng Dng ca Php, M, quan h Php M v vn ng

Dng v nhng nh hng sau .

1. Chnh sch ca Php i vi ng Dng sau nh chin

Sau khi buc phi chp nhn s tht bi trc sc mnh ca Nht Bn u nhng

nm 1940, Php mt i nhng li ch ca mnh ng Dng. Th nhng mt trn

bo tp cch mng cc nc ng Nam ni chung v ng Dng ni ring

nh bi tham vng ca Nht Bn, chm dt quyn li chin lc ngn ngi ca Nht

khu vc. Nhng chui s kin trong nhng nm 1940 1945 tng thm sc mnh

cho cc nc ng minh trong s nghip chung l chng pht xt, bo v nn c lp,

t do chnh ngha cho cc dn tc. T sau nm 1945, lch s ng Nam bc

sang mt trang mi nhng gp nhiu thch thc him ngho tip tc chu s thng

tr ca ch ngha thc dn quc v ng Dng l mt tiu khu vc in hnh.

ng Dng, mt c hi mi c m ra cho thc dn Php tip tc s

nghip chinh phc v thng tr cc nc Lo, Vit Nam v Campuchia. Theo tha

thun ti Hi ngh Yalta, Postdam, di s ch tr v toan tnh chin lc ca Anh,

M, Lin X bin ng Dng tr thnh thuc a ln th hai ca Php, mc d

trong cc hi ngh va nu Php khng c mi tham d.

S ti xc lp ca Php ng Dng th hin ca Php trong Tuyn b

ngy 24/3/1945 ca De Gaulle. Ni dung Tuyn b nu r: Lin bang ng Dng

hp vi nc Php v cc b phn khc ca cng ng thnh mt Lin hip Php m

quyn li bn ngoi s do Php i din. Trong Lin hip , ng Dng s c

hng quyn t do ring. Ngi dn Lin bang ng Dng s l cng dn ng

Dng v cng dn Lin hip Php, ni dung ca Tuyn b cng nu r cc quyn

v chnh tr, kinh t, ti chnh, vn ha v x hi ca Lin bang ng Dng thuc

2

Php1. Qua ni dung , cho thy mu chnh sch ca Php quay tr li ng

Dng hay ni cch khc l Php tm cch lp li ch thc dn ng Dng.

Trong tnh hnh y, De Gaulle vi giao cho c DArgenlieu v Tng

Leclerc s mng u tin l dng mi bin php qun s cn thit khi phc ch

quyn ca mnh ng Dng. Ngy 24/8/1945, De Gaulle tuyn b: Nc Php

khng nh li vic thu hi ch quyn ca mnh ng Dng v tin chc rng ngy

mai ng Dng tr li vi chng ta (nc Php) l iu d hiu, gi qun i sang

l iu kin bao trm2.

i i vi nhng li tuyn b, Php trin khai nhiu hot ng v thc hin

nhiu bin php cho vic chun b ti chim ng Dng. ny ca Php c

s ng tnh ca Anh v M.

Tuy nhin, thc hin chnh sch v ch trng , thc dn Php phi i mt

vi ba thch thc, l: (1) Chnh ph nc Vit Nam Dn ch Cng ha; (2) Thc

dn Anh; (3) Trung Hoa dn quc. V theo Hi ngh Posdam th Php b gt ra ngoi,

trong khi theo tha thun ti hi ngh gia cc nc ng minh: Anh vo Nam

ng Dng, Tng Gii Thch vo pha Bc ng Dng gii gip qun i pht

xt Nht, cn Chnh ph H Ch Minh th kim sot ton b t nc sau 1945.

tho g nhng tr ngi , bng chnh sch ngoi giao ca mnh, Php

c Anh ng h ch quyn ca Php ng Dng v nhng mt s quyn li cho

Tng Gii Thch trong Hip c Php Hoa (2/1946) Tng khng xm phm

n ch quyn ca Php ng Dng. i vi Vit Nam dn ch Cng ha th Php

gp nhiu kh khn hn. Mc d Php c Anh dn ng tr li v xm chim

Nam B Vit Nam, trong khi min Bc c Vit Nam kim sot cht ch v mi mt.

d dng p Vit Nam theo nhng mu c li cho Php, trc , Php hi

m vi Trung Hoa dn quc c th a qun ra Bc thay th qun Tng (4/1945)

v c Tng chp nhn. Vit Nam ng trc tnh th b c lp t nhiu pha.

Chnh ph H Ch Minh u nhn bit m mu ca Php v cc th lc th ch i

vi Vit Nam, tuy nhin, Vit Nam khng th tin hnh chin tranh bo v t nc

trong tnh hnh so snh lc lng gn nh 1 chi 100. Chnh v vy, chng ta ch

trng sng to ha tin bng vic k vi Php Hip nh S b Vit Php

(6/3/1946) nhm mc tiu trnh mt lc ta phi i ph vi nhiu k th nguy him.

Cn phi khng nh rng, chnh sch xuyn sut ca Php l phi thc hin mi

bin php ti chim li ng Dng. Hip nh s b gii quyt c vic Php

1 Xem ni dung c th ca Tuyn b ngy 24/3/1945 ti: Lu Vn Li Nguyn Hng Thch (2002),

Php ti chim ng Dng v Chin tranh lnh, Nxb CAND, H Ni, tr.60-61. 2 Phm Thu Nga (2004), Quan h Vit M (1939 1954), Nxb HQG H Ni, tr. 173.

3

cng nhn Vit Nam l quc gia t do v nguyn tc hp nht ba k bng trng cu

dn, nhng i li Php t c tham vng l a 15.000 qun ra min Bc, Vit

Nam t b quc gia c lp v ha s tham gia Lin bang ng Dng v khi Lin

hp Php.

Sau khi hip nh Vit Php c k kt, tnh hnh tr nn kh khn, do Php

trin khai cc hot ng tri vi hip c c k kt. Cuc gp g y tranh ci

din ra sau ti cc hi ngh Lt (17/4/1946) v Fontainebleau (6/7/1946).

ca Php mun phc hi ton b quyn li ca Php ti ng Dng trn cc lnh vc

chnh tr, kinh t, qun s, vn hav nhng iu ny b pha Vit Nam phn i.

Cui cng hai bn i n k bn Tm c (14/9/1946)3, v pha Vit Nam, vic k bn

Tm c p ng mt s yu cu ca Php v Php cam kt v vic trng cu dn

Nam B Vit Nam v chin s Nam B phi chm dt ngy 30/10/1946.

S vic khng dng li , sau khi k Tm c, Php lin tip trin khai cc

hot ng t Nam ra Bc nhm ph hoi cc Hip nh k, Cao y DArgenlieu l

ngi chu trch nhim nhng hnh ng ny.

Vy l m mu v chnh sch ca Php i vi ng Dng r rng, iu ny

phn nh bn cht ch ngha thc dn Php v quyn v li ch bt thit ca h khng

ch v kinh t, chnh tr m cn nhiu lnh vc khc tiu khu vc (ng Dng).

V t nm 1946 n 1954, Php trin khai thc hin hng lot cc k hoch v

chin lc ln tin hnh cc cuc chin tranh trn ton b ng Dng. Tuy nhin,

Php khng t c mc tiu ra v lin tip b cc cuc tn cng quyt lit t pha

cc nc ng Dng, Php ngy cng xa ly vo cuc chin tranh hao ngi tn ca,

tm n s tr gip ca phng Ty, t bit l M. iu ny to c hi cho M can

thip su vo ng Dng.

2. Hoa K vi chnh sch ca Php ng Dng

Nghin cu v chnh sch ca Hoa K i vi Php v vn ng Dng, cng

nh quan h Php M sau chin tranh th gii hai, hay ni khc hn l trong cuc

chin tranh ng Dng ln th nht (1945 1954), c th phn chia lm hai thi k:

t nm 1945 n nm 1949 v t 1949 n nm 1954. S phn chia ny xut pht t

c s bi cnh quc t sau chin tranh th gii hai v hai ch th quyt nh tnh cht

ca cuc chin tranh ng Dng l M v Php.

Thi k 1945 1949

3 Xem: L Phng Hong (2008), Lch s quan h quc t ng Nam t sau chin tranh th gii

th hai n cui Chin tranh lnh (1945 1991), i hc s phm Tp.HCM, tr.56-61.

4

Trong khong thi gian 1945 1949, nhiu hc gi cho rng y l thi k M

thc hin chnh sch khng can thip vo chnh sch ca Php ng Dng hay

c hiu l chnh sch trung lp ca M. Ti sao li nh vy? Phi chng y l mt

s tht lch s?

Nhiu ngun ti liu cho rng, trong thi gian Tng thng M Roosevelt ng

nhim, M lun th ght ch ngha thc dn, ln n gay gt ch thuc a h khc

ca Php v ch trng t ng Dng di hnh thc y tr quc t cai tr bn

o ny trong vng 3 -4 thp k sau Chin tranh th gii th hai4, v theo Roosevelt khi

gip mt Th tng Anh W. Churchill l khng th tin chng ta (ng minh) c th

nh bi ch n l pht xt m chng phi lm g gii phng cc dn tc khp ni

trn th gii khi chnh sch thuc a li thi5 v i vi trng hp c th ng

Dng Php c t nc gm 30 triu dn trong gn 100 nm v ngi dn y

sng t hn so vi lc Php n, Php vt kit t nc ny trong sut 100 nm.

Dn ng Dng c quyn c hng iu tt p hn th6. Quan im ny ca

M b Anh phn i gay gt v n khi Php c gii phng (8/1945) v c kt

np lm thnh vin ca Hi ng bo an Lin hp quc th quan im ca M c cht

thay i nhng manh mn, v l nu c c li cam kt t pha Php rng h m

nhn cc ngha v ca y thc, M s ng cho Php gi cc thuc a ny (ng

Dng) vi iu kin c lp s l mc tiu cui cng7. Tuy nhin, khi Roosevelt qua

i, H.Truman ln thay, thay i hn lp trng ca M v vn ng Dng,

l ng cng nhn ch quyn ca Php ng Dng. iu ny th hin r trong

cuc gp vi De Gaulle, M tuyn b Chnh ph M khng phn i vic qun Php

quay tr li v khi phc ch quyn ca Php ng Dng8, iu trn y cng

c Anh ng h v mc nhin Anh, M bt n xanh cho Php quay tr li xm

lc ng Dng, iu ny cng cho thy quan h Php M xch li gn nhau

hn so vi trc y. Dn chng cho vn ny th hin hnh ng ca Anh v M

n thi im chin tranh Php Vit bng n (1946)9. Ti sao M li thay i thi

nh vy i vi Php? L do c bn do s bin chuyn ca tnh hnh th gii, nht l

s ln mnh ca phong tro cch mng th gii v s ln mnh ca Lin X, thng li

ca cch mng Vit Nam Ngoi ra, vic ng h Php ti chim ng Dng do tc

4 Phm Thu Nga (2004), Sd, tr. 172.

5 Dn theo L Phng Hong (2008), Sd, tr.66.



8 Dn theo Phm Thu Nga (2004), Sd, tr. 174.

9 Lu Vn Li Nguyn Hng Thch (2002), Sd, tr.179.

5

ng ca chin tranh lnh, M cn s ng h ca Php trong n lc tp hp lc lng

chu u chng Lin X v cc nc XHCN.

Tuy nhin, s tht lch s c tit l l thi ca M i vi v vn ng

Dng cng chuyn bin theo mt xu hng khc. Th nht, M khng tin vo kh

nng Php s dp tt phong tro khng chin Vit Nam trong lc chin tranh Vit

Php ang din ra gay gt, cng nh ng Dng ni chung, nu Php tht bi trong

cuc chin s lm nh hng ca phng Ty mt s khu vc c tm quan trng v

chin lc v kinh t s mt i, v th M phi gip Php gii quyt nhanh cuc chin

tranh ng Dng, k c bng thng lng10

. Song M cha th trc tip can thip

vo ng Dng, do M u tin hn trong vic thc hin mc tiu chu u. Th

hai, trc nm 1949, M c mu v kinh t, tc l M quan tm n ngun ti

nguyn chin lc Vit Nam ni ring v ng Dng ni chung, v iu ny

xy ra mu thun vi Php, nht l ti Vit Nam11

. Th ba, vic toan tnh chin lc

ca M ng Dng cn th hin qua gii php Bo i12

. Thc cht gii php

Bo i l ca M mun xy dng mt chnh quyn b nhn chng cng, li dng

n chun b tng bc ht cng Php, chng ti ng vi kin cho rng, M s

dng Bo i l ngy trang cho c lp gi hiu, M s dn dn trc tip nm lc

lng ngy quyn lm tay sai cho M, gt dn ngi Php, chng li nhn dn Vit

Nam m khng mang ting l nc thc dn13

. Cui nm 1949, mt lot cc ng thi

lin quan v hin din ca M ng Dng nh thc hin im 4 ca k hoch

Truman14

; Bo i sang thm M sau s kin thng li ca cch mng Vit Nam thu-

ng 1947-1950 v cch mng Trung Quc; Php gia nhp NATO M vch k

hoch can thip su vo ng Dng v chin lc ca M Vin ng nhm thc

hin qun c Domino ngn v chng s bnh trng ca ch ngha cng sn.

Tm li, t sau Chin tranh th gii th hai n cui nm 1949, M coi chin

tranh Vit Php v c bn l do Php t gii quyt, thi ca M sau ny c ti

liu Lu Nm Gc xem l thi tch cc trung lp trong cuc chin tranh ng

Dng. Nhng trn thc t qua phn tch t cc ngun ti liu cho thy M dnh lu

t m nhc n thm thu c tnh chin lc vo cuc chin ca Php tiu khu vc,

c che y ng h Php khi chin tranh lan rng ng Dng vi qui m ln,

tin n chnh thc can thip vo cuc chin tranh ng Dng.

10

Vin Lch s qun s Vit Nam (1996), Lch s khng chin chng M cu nc (1954 1975), Tp

1, Nxb CTQG, H Ni, tr.83. 11

Xem Phm Thu Nga (2004), Sd, tr. 179-181. 12

Xem Lu Vn Li Nguyn Hng Thch (2002), Sd, tr.180. 13

Xem Phm Thu Nga (2004), Sd, tr.183. 14

Robert K.Bringham (1993), Nhng ng minh thn trng Mt trn Vit Minh, ngi M v cch

mng thng Tm, Tp ch Nghin cu Lch s, s 4/1993, tr.263.

6

Thi k 1950 1954

K t u nm 1950, tnh hnh th gii v cc mi quan h quc t din tin phc

tp, ch yu do chin tranh lnh gy ra. Chu , trong c ng Dng tr thnh

im nng, l bn c chin lc gia cc cng quc, nht l Hoa K. i vi Php,

chnh sch ca h i vi ng Dng trc sau vn l li ch sng cn. Tuy nhin, v

tn ti nhiu vn phc tp chnh quc cng nh ng Dng nn Php mt dn

kh nng xoay x, t a ra quyt nh v hon thnh x mnh ca mnh ng

Dng nn buc Php phi nh s tr gip t M v chp nhn vai tr ca cc cng

quc khc trong khu vc.

i vi Hoa K, sau chin tranh th gii th hai n trc nm 1950, v thc

cht mc tiu v li ch ca M tp trung chu u hn l chu trong khun kh k

hoch Mashall15

. V vy, ng Dng l khu vc gim i tm nh hng ln trong

chin lc ca M, thm ch cho n nm 1949, nc M vn cn nhiu kin v vn

ng Dng v chnh sch ng Dng ca M biu hin ngm cho Php khi

phc s thng tr i vi khu vc, tng bc can thip vo khu vc. T nm 1950,

trc s pht trin mnh m ca cch mng cc nc ng Dng m ch yu l

Vit Nam, cng vi nhng c sc thi im 1950 v chin tranh lnh khin M

tht s vo cuc thc thi chnh sch ca mnh i vi ng Dng.

Chnh s bt lc ca php v vn (chnh sch) ng Dng, t nm 1950,

Php tm kim s gip ca M v mc nhin, s gip ny dnh cho Php

cng c nhng toan tnh chin lc t pha Hoa K, l mang tnh rng buc v to sc

p, gy p lc cho Php. nh hng ca M ngy cng c bc l, chi phi, tc ng

mnh m n chnh sch ng Dng ca Php. Chnh v vy, s thnh cng hay tht

bi ca Php trong chnh sch i vi ng Dng u dnh lu n Hoa K.

Xt mt cch ton din v s can d ca M vo chnh sch ng Dng ca

Php trong thi gian na u nhng nm 1950 xut pht t nhng c im ni bt

sau:

Th nht, cui nm 1949, mt lot cc s kin nh cch mng Trung Quc thnh

cng, nc Cng ha dn ch c c thnh lp, cch mng cc nc ng Nam

dng ln nh v bo, Lin X th thnh cng bom nguyn t, lm cho M mt c

quyn v kh nguyn t. Mt khc, u nhng nm 1950, do tnh hnh quc t thun

li, nhiu nc x hi ch ngha, dn ch tin b cng nhn v thit lp quan h

15

Xem: Sami Abouzahr (2004), America, France and Indochina 1947-1950, Published in History

Today Volume: 54 Issue: 10 2004, http://www.historytoday.com/sami-abouzahr/tangled-web-america-

france-and-indochina-1947-50

http://www.historytoday.com/taxonomy/term/3814http://www.historytoday.com/taxonomy/term/43http://www.historytoday.com/taxonomy/term/43http://www.historytoday.com/taxonomy/term/43http://www.historytoday.com/taxonomy/term/80http://www.historytoday.com/taxonomy/term/14778http://www.historytoday.com/sami-abouzahr/tangled-web-america-france-and-indochina-1947-50http://www.historytoday.com/sami-abouzahr/tangled-web-america-france-and-indochina-1947-50

7

ngoi giao vi Vit Nam, ng h cuc chin tranh chnh ngha ca nhn dn Vit Nam

v ta lin tip ginh nhng thng li v chnh tr, ngoi giao v qun s Tt c

to nn c sc cho M (k c Php), lm cho M v cng hong s v chong vng.

Ni tnh nc M b xo ng, khng kh chng cng bao trm khp nc M, buc

M phi iu chnh chin lc u , m trng im l ng Dng.

Th hai, ng Dng di mt ngi M chim mt v tr a chin lc v

a kinh t cc k quan trng. Nm 1952, M ra Ngh quyt v chnh sch ca M

ng Dng v cho rng: ng Dng c tm quan trng (c bit l Vit Nam)

chin lc ln trong li ch quc t ni chung v cng thit yu nh li ch ca Php

i vi nn an ninh ca th gii t do. Cng vi Triu Tin, ng Dng tr thnh

mt trong hai ging km chin lc ngn chn cng sn ca M ng chu . Do

vy, nn an ninh ca th gii t do ty thuc vo s sng cn ca ng Dng thuc

Php 16

. iu ny ng vi quan im ca M, nht l phong tro cch mng ba

nc ng Dng ngy cng ginh nhng thng li p o trn chin trng, Vit

Nam tr thnh mt tin tiu trong mt trn dn ch chng quc ng Nam .

Ngoi ra, ng Dng cn c li ch v kinh t i vi M l khu vc giu

ti nguyn thin nhin (thic, mangan, g, than , go, cao su, ht tiu). Theo Hi

ng An ninh Quc gia M, ng Dng l a bn chin lc quan trng nht ca

M trong khu vc (ng Nam ). Nu mt ng Dng, s gy bt n cho nn kinh t

ca Nht Bn, v e da an ninh ca Nam v thm ch c. S mt mt ca ng

Nam s gy nguy him cho cc d n d tr ca M, cho php Trung Quc gim

bt tnh trng thiu lng thc v gip ca Lin X nhp khu nguyn liu quan

trng17

. Nh biu hin ban u ca hc thuyt Domino cho thy, nc Php c th

khng c php rt khi ng Dng v buc M phi tng cng vin tr cho

Php.

Th ba, cuc chin tranh Triu Tin n ra v gy cho M nhiu kh khn, gii

cm quyn Php v tay sai cho rng y l c hi h ginh li mt s quyn li ca

mnh ng Dng, tuy nhin iu ny khng thc hin c bi v M khng cho

php Php lm iu . Mt khc, trong cng thi im 1950, Php lin tip tht bi

trn chin trng nh mt cch trng hp vi kh khn ca M chin tranh Triu

Tin, ngi M thc c s cn thit ca Php ti ng Dng v ng thi khng

nh c hai cuc chin tranh ca M v Php u nm trong chin lc chng s bnh

trng ca ch ngha cng sn. T nm 1952, M tng cng vin tr cho Php

gi ng Dng, n khi M rt khi chin tranh Triu Tin hao ngi tn ca tp

16

Gereth Pater (1981), Vietnam: A history in documents, New American Library, London, tr.286. 17 Sami Abouzahr (2004), Ti liu trch dn.

http://www.historytoday.com/taxonomy/term/3814

8

trung mi sc lc vo chin trng ng Dng. n 1953, M chnh thc tng sc

p cho chnh sch ng Dng ca Php di thi Tng thng Eisenhower.

Do nhng c im nu trn, t nm 1950 n 1954, M tng bc can thip su

vo ng Dng thng qua cc hot ng dn dp nh M c phi on kinh t, qun

s sang Vit Nam do Philip Jessup ng u, p Php lp qun i b nhn do M nm

trc tip, khng qua Php (u 1950); M thnh lp cc quc gia lin kt v t tr s

ti Si Gn (Vit Nam ) gia nm 1950; Thnh lp phi on c vn qun s MAAG

ti Vit Nam (9/1950); K Hip c an ninh phng th chung ng Dng vi

Php, c s tham gia cc quc gia lin hip ng Dng (12/1950); M k vi Bo

i Hip ngh an ninh chung (1951); M thc hin nguyn tc Domino trong bn

Tuyn b nm 195218

i i vi hot ng trn l km theo vic cung cp vin tr

cho Php c v kinh t-ti chnh ln qun s (xem bng).

Bng - Vin tr M cho Php v ng Dng t 1950 1954

Nm

Vin tr ca M cho Php (*)

Vin tr ca M cho ng

Dng (triuUSD) (**)

Tr gi (T France) T l %

1950 52,0 19,5 10,0

1951 62,0 16,1 30,5

1952 200,0 35,4 525,0

1953 285,0 43,8 735,0

1954 555,0 73,9 1.063

Tng 1.154,0 - -

(*) Ngun: Ban ch o Tng kt chin tranh (Trc thuc B chnh tr) (2000), Chin tranh

cch mng Vit Nam 1945 1975: Thng li v bi hc, Nxb CTQG, H Ni, tr.498.

(**) Ngun: Lu Vn Li Nguyn Hng Thch (2002), Php ti chim ng Dng v Chin

tranh lnh, Nxb CAND, H Ni, tr.189.

Cng vi vin tr tng vt ca M cho ng Dng, M khng ngng tng

u t cho qun s. Trong nhng nm 1950 1951, trung bnh mi thng M tip t

cho Php 6.000 tn v kh, nm 1952 l 8.000 tn/thng, n thng 7/1954, ln n

80.000 tn v kh19

, v cc loi hnh qun s ch yu khc nh my bay, xe tng, sng,

xe c, thng tin

S vin tr ca M v kinh t, qun s qua cho thy c v tr ch o ca

M trong cuc chin tranh ca Php ng Dng v thc t tnh hnh ng Dng

cho thy vin tr ca M thm n u th bn tay ca M cng ti 20

, v qua

18

Xem Phm Thu Nga (2004), Sd, tr. 198-210. 19

Nguyn Thnh (1986), Qu trnh can thip ca M trong chin tranh xm lc ca thc dn Php

ng Dng v i sch ca ng ta ,Tp ch Lch s qun s, s 12/1986, tr.19. 20

Vin S hc (1996), Lch s Vit Nam 1954 1965, Nxb KHXH, H Ni, tr.133.

9

cng phn nh bn cht v m mu lu di ca M i vi cuc chin tranh ng

Dng.

c s gip ca M, Php tng thm sc mnh, ngy cng ln su vo

cuc chin tranh ng Dng, nh im l vo im 1953 1954, khi H.Navarre

sang lm Tng ch huy qun i Php ng Dng, vi hy vng s ginh thng li.

Tr tru thay v bt hnh cho c Php v M, thc t din bin trn chin trng ng

Dng li cho thy chin lc vin tr ca M t ra km hiu lc, n khng pht huy

c tc dng trong vic nh thng cuc chin tranh gii phng ca cc nc ng

Dng. Tnh hnh Php ng Dng ngy cng xu i, s nghip chng cng ca

M hai cuc chin tranh Triu Tin v ng Dng y chin lc ton cu chu

ca M i vo b tc v y lng tng. iu ny lm gia tng mu thun gia Php,

M trong sut thi im 1953 1954 th hin qua chin lc s dng chnh quyn b

nhn Bo i, con bi Ng nh Dim v tht bi ca Php ti in Bin Ph v cuc

u tranh ngoi giao ti Genve.

S nghip v tin ca Php ng Dng tht bi hon ton trong chin

dch in Bin Ph ca Vit Nam, v ngi Php rt tht vng trc s th ca M

M khng cu Php in Bin Ph21

. S tht ph phn, t khi bt u cuc

chin ng Dng, sc p Phng Ty nh hng rt mnh ln hng lot chnh

sch ca Php ng Dng, t bit l M c nh hng nhiu nht, nu khng ni

l quyt nh. Trong cui nhng nm 1940, M gy kh khn cho Php, sau li

c vai tr xc tc vi vic vin tr qun s (1950-1952) v sau li cng thng v

cui cng khng th chp nhn c vo nhng nm 1953 195422

. Cng vi s kin

1954, vic Php t chi Cng ng phng th chu u vo nhng thng sau lm

cho quan h Php M cng rn nt, cng thng v y mu thun.

Kt lun

Qua phn tch chnh sch ca Php ng Dng v nhng toan tnh chin lc

ca M i vi Php v cuc chin tranh ng Dng ln th nht, cho thy:

Th nht, c Php v M u nh gi c v tr a-chin lc v a-kinh t

i vi tin ca mi nc, v s tht ng Dng ng mt vai tr nh vy khng

ch trong lch s hin i m c trong qu kh. Tiu khu vc ny lun l a bn

cnh tranh chin lc, l im nng chu trong lch s. M v Php u l nhng

21

Xem: Lu Vn Li: M khng cu in Bin Ph ti sao? ti i hc KHXH NV H Ni (2005),

in Bin Ph t gc nhn ca cc nh khoa hc Vit Php, Nxb CTQG, H Ni, tr.440. 22

Xem J.Rplic: Sc p phng Ty vi chnh sch ng Dng ca Php 1950 1954 ti i hc

KHXH NV H Ni (2005), in Bin Ph t gc nhn ca cc nh khoa hc Vit Php, Nxb

CTQG, H Ni, tr.430.

10

nc thc dn nh ngh, c sc mnh vt tri, giu kinh nghim trong vic bnh

trng thuc a, nn ng Dng khng th trnh khi cuc ng u v tranh chp

trong chin lc ca mi nc.

Th hai, chnh sch ca M i vi Php ng Dng cng cho thy mc tiu

ca M ban u cha ch trng khu vc v sau i n gip thng qua vin tr

kinh t, qun s cho Php tng bc can thip su vo ng Dng, xut pht t

chnh sch ton cu ca M trong thi k u ca chin tranh lnh, M mun ngn chn

s bnh trng ca ch ngha cng sn, e da li ch ca M chu u v b Ty

Thi Bnh Dng. c bit sau cuc chin tranh Triu Tin v s tht bi lin tip ca

Php trn chin trng ng Dng, M khng cn hy vng g Php nhm ngn

chn s tin trin v lan rng ca ch ngha cng sn. V th M buc phi tng bc

thay i chin lc ca mnh i vi Php v khu vc.

Th ba, vic can thip ca M vo chnh sch ca Php ng Dng sau chin

tranh th gii th hai, c bit t nm 1950 phn nh chnh quyn M c nhng

bc chun b v l trnh thc hin trong gii hn tham vng ca mnh, biu hin s

can d ngy cng bc l r nt, c lc cng khai v iu ny buc Php phi chp

nhn s ph thuc vo M, c hai u c mc tiu cho ring mnh phng lao th phi

theo lao. Nhng kt cc mang li hon ton khc nhau: Php tht bi v M c nhiu

c hi tip theo sau . Quan h M Php i t ng minh n mi quan h rn nt,

nhiu mu thun khng th vt qua.

Ti liu tham kho

1.Sami Abouzahr (2004), America, France and Indochina 1947-1950, Published

in History Today Volume: 54 Issue: 10 2004, http://www.historytoday.com/sami-

abouzahr/tangled-web-america-france-and-indochina-1947-50

2. Ban ch o tng kt chin tranh trc thuc B chnh tr (2000), Chin tranh

cch mng Vit Nam (1945 1975): Thng li v bi hc, Nxb CTQG, H Ni.

3. Robert K.Bringham (1993), Nhng ng minh thn trng Mt trn Vit Minh,

ngi M v cch mng thng Tm, Tp ch Nghin cu Lch s, s 4/1993.

4. i hc KHXH NV H Ni (2005), in Bin Ph t gc nhn ca cc nh

khoa hc Vit Php, Nxb CTQG, H Ni.

5. V Nguyn Gip (2000), in Bin Ph - im hn lch s, Nxb QND.

6. L Phng Hong (2008), Lch s quan h quc t ng Nam t sau chin

tranh th gii th hai n cui Chin tranh lnh (1945 1991), i hc s phm

Tp.HCM.

7. R.E.M.Irving (1968), The MRP and French policy in Indochina 1945-1954,

University of Oxford.

http://www.historytoday.com/taxonomy/term/3814http://www.historytoday.com/taxonomy/term/43http://www.historytoday.com/taxonomy/term/80http://www.historytoday.com/taxonomy/term/14778http://www.historytoday.com/sami-abouzahr/tangled-web-america-france-and-indochina-1947-50http://www.historytoday.com/sami-abouzahr/tangled-web-america-france-and-indochina-1947-50

11

8. R.E.M.Irving (1975), The first Indochina war: French and American policy

1945-54, London : C. Helm, 1975.

9. Lu Vn Li Nguyn Hng Thch (2002), Php ti chim ng Dng v

Chin tranh lnh, Nxb CAND, H Ni.

10. Phm Thu Nga (2004), Quan h Vit M 1939 1954, Nxb HQG H Ni.

11. Gereth Pater (1981), Vietnam: A history in documents, New American

Library, London.

12. Nguyn Thnh (1986), Qu trnh can thip ca M trong chin tranh xm

lc ca thc dn Php ng Dng v i sch ca ng ta ,Tp ch Lch s

qun s, s 12/1986.

13. Vin KHXH Vit Nam UBND tnh in Bin (2004), 50 nm chin thng

in Bin Ph v s nghip i mi pht trin t nc, Nxb CTQG.

14. Vin Lch s qun s Vit Nam (1994, 1995), Lch s khng chin chng

thc dn Php (1945 1954), Tp 1-2, Nxb Qun i nhn dn, H Ni.

15. Vin Lch s qun s Vit Nam (1996), Lch s khng chin chng M cu

nc (1954 1975), Tp 1, Nxb CTQG, H Ni.

16. Vin S hc (1996), Lch s Vit Nam 1954 1965, Nxb KHXH, H Ni

THNG TIN TC GI

H tn: V Minh Tp, NCS i hc KHXH-NV TP.HCM

C: 276/3/45 (khu ph 6) M L, P.Bnh Tr ng A, Q.Bnh Tn, Tp.HCM

Email: [email protected]

T: 0932 020 248

S Ti khon (Agribank, chi nhnh Thp Mi, Tp.HCM): 17002 1500 8508

mailto:[email protected]

Documents

NHÂN TỐ HOA KÌ TRONG CHÍNH SÁCH CỦA PHÁP Ở ĐÔNG DƯƠNG (1945 -1954)