NHỮNGMẢNHĐỜIĐENTRẮNGTruyệnDài

Tácgiả:NguyễnQuangLậpXuấtbản:HộiNhàVăn

Ebook:nguyenthanh-cuibapNguồnText:WaKa

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

NGƯỜITHUỐCTHANGCHOVẾTTHƯƠNGCHIẾNTRANH

Năm truyệnngắnđầu tay củaNguyễnQuangLập thìbatruyệnCây sến lửa,Tiếng lục lạc,vàĐòơiđềuđược traogiảithưởng, cho đến nay vẫn thuộc về những truyện ngắn haytrongvàibanămtrởlạiđây.Từđóđếnnay,NguyễnQuangLậpđãinhaitậptruyệnngắn,viếtvàphóngtáchaivởkịch,xongbản thảo tiểu thuyết Những mảnh đời đen trắng, tất cả đềunhất quán trongmột thế giới hình tượng và tư tưởng, khiếnchoNguyễnQuangLậpnổi lênnhưmộtcâybútviếtvềchiếntranhsâusắcvàmớilạ,đượccôngchúngtìmđọcvớilòngyêumến.

ĐọcNguyễnQuangLập,thoạtđầungườitađềutưởngrằngtácgiảphảilàmộtngườilínhgiàđãtừngtrảitrậnmạc,vàchấtchứabêntrongbiếtbaonhiêukỷniệmđauđớnvềchiếntranhthìmớiviếtnhưthế.TéraNguyễnQuangLậpchỉmớitrênbamươituổi,vàchỉsốngnhữngnămnghĩavụquânsựtrongbinhchủngbộđộitênlửađểtrởthànhnhàvăn.Vàchínhvìthế,đểpháthiệnranhữngnhânvậtcủamình,Lậpđãkhôngnhìnlênbầutrời,màcúixuốnglòngmình,đàobớiởđónhữngđiềuthấycầnnóivớimọingườivàquảnhiên,côngchúngđềuchămchúngheLậpnói.Trướcđóchưaainóivề chiến tranhgiốngnhưNguyễnQuangLậpcả.

ChínhcáituổicầmbútmớimẻnàycủaNguyễnQuangLậpđãmangdấuấnriêngchocảmộtthếhệnhàvăntrẻlớnlênsauchiếntranh:họbắtđầucầmbútởthờiđiểmbảnlềcủalịchsửđấtnướcvừachuyểntừchiếntranhsanghòabình,vàtrêntấtcảnhữnggìđổnátmàcuộcchiếncònđểlại,họtìmcáchkiểmnhậnlạiquákhứ,khôngphảidướiconmắtcủangườilínhđánhgiặc, mà bằng cái nhìn thao thức của những người trẻ khao

kháthòabình,nhânphẩmvàhạnhphúcchânthật.NguyễnQuangLậpviếtvềchiếntranh,nhưngkhôngđểca

ngợichiếncông,màđểbàytỏnỗilolắngvềvếtthương.Dướicon mắt của nhà văn trẻ này, mỗi nhân vật đều mang theotrong bản thân nỗi bất hạnh mà chiến tranh để lại cho conngười: sựmấtmát về hạnhphúc, nỗi cô đơn khi trở lại cuộcsốngbằnghàoquangcủalửabom,vànhiềutrạngtháiméomóvề nhân cách, bằng cái nhìn phân tích khá sắc bén vàmanggiọnghàihướcdândãđểchếngựbớtnỗiđauđớn,tácgiảđãsoimói tận gan của từng nhân vật của mình để chỉ ra nhữngthươngtậtchiếntranhđểlạitrongtâmhồn,nhữngthươngtậtmàdùtrongtruyệnhoặcngoàiđờingườitavẫnmuốngiấukín.

Có thể nhìn thấy cách đặt vấn đề như vậy trong từngtruyện ngắn Nguyễn Quang Lập, và ngay trong một vở kịchđanggâyxúcđộngcũngcủaLập:vởMùahạcayđắng,trongđómộtChủtịchthịtrấnđàonhiệm,mộtngườilínhđàongũ,mộtcôgáibộitìnhvàmộtgãcánbộĐoàndùngmọithủđoạngiantráđểngoilênđịavị,tấtcảbốnconngườiđóđãgặpnhautrongmộttúplềunhỏtrongkhóilửa,quađó,tácgiảlầnlượtlộttrầnbộmặtthậtcủahọmộtcáchkhôngthươngxót.

CóđiềuquantrọnglàNguyễnQuangLậpđãkhôngdừnglạitrong tháiđộcủamộtngười tốcáochiến tranh,quacáchgiãibàycủamộtngườimuốnnhìnthẳngsựthật,ngườitavẫncảmnhậnđượccáitâmcủatácgiả:đólànỗicămghétcáiác,sựđòihỏi về nhân phẩmvà lòng khát khao hòa bình và hạnh phúccuộcsống.CáchviếtcủaNguyễnQuangLậplànhưvậy,làlàmthương tổn lương tâm trongýđồ làmcho lương tâm trởnênhoànthiệnhơn.

QuêhươngcủaLậplàmộtmảnhđấtđãphảigánhchịuquánặng cuộc chiến tranh, và có nhiều thương binh trở về sauchiếntranh.Cólẽvìthếmảnhđấtđauđớnnàyđãsinhramộtcâybútđauđáuvềvếtthươngchiếntranh,bằngcáchnêulên

nhữngđạolýmàconngườiphảinhậnravàsốngtheo,đểxứngđángvớisựhysinhcủanhândân,xứngđángvớinhữngthươngtíchcóthậtcủanhữngngườiđãchiếnđấuchoTổquốc.

Luôn luôn là thế, người đọc cám ơn nhà văn và nhà văncámơnquêhươngcủamình.

Huế,1988HOÀNGPHỦNGỌCTƯỜNGThờitôisốngcóbaonhiêucâuhỏiCâutrảlờithậtkhôngdễdàngchi!NGUYỄNTRỌNGTẠO

CHƯƠNGMỘT

HoàngkhôngngờrốtcuộcsốphậncủaanhđượcgắnbóvớiThùyLinh,người-đàn-bà-đau-đớn, bằngmười sáu lầnnóidối. Phải mất một đêm thức trắng, nằm trên tảng đá rộng,phẳngmépbờsôngLinh,cẩnthậnnhớlạitấtcảnhữngkýứcxavời,nhớđirồinhớlại,lẩmnhẩmđếmnhưmộtkẻthuabạcvềtổngsốthuathiệtcủamìnhtrongcanhbạctrọnmộtđờingười,HoàngmớitínhchínhxácsốlầnnóidốicủaanhvớiThùyLinh.

Chẳng ai hơi sức đâumàngồi tính toánnhưHoàng.Quálắmngườitacũngchỉdaydứtvềvàilầnnóidốinàođótrongvôvàn lầnnói dối với đủ cáchạngngười, từ thuởbiết nói tiếngngười cho đến lúc lưỡi rụt lại khô cứng trongmiệng và vĩnhviễnimlặng.Thìcũngtốtlắmrồi,cònhơncóngườinóidốimàkhôngbiếtmìnhnóidối,nóiđinóilạimãivềmộtđiềudốitránàođó,rốtcuộc lại tưởngđiềuđó làcóthật,sungsướngnghĩmìnhđãlàmđượccáiđiềumàcáchđóítlâuchínhmìnhđãbịara.

Hoàngcũngvậychẳnghơngìngườikhác,thậmchícòntệhơn,nhưngriêngvớiThùyLinhthìanhkhôngmuốnvàkhôngdám.

Hoàngnhớvàolúcmườisáutuổi,mặcdùmặtđãlấmtấmtrứngcáanhvẫnkhờkhạonhưmộtthằngnhóc.ThùyLinhthìngượclại.Nhữngnétđànbàtrongcôxuấthiệnrấtsớm,pháttriểnnhanhchóng,đếntuổimườisáugầnnhưđãhoànchỉnh.ThùyLinhbiếttránhvachạm(theonghĩađen)vớiđànông,vớicảHoàng cô cũng tránh, biết kéo kéo gấu áo,mắt chớp chớpnhìnxuốngmỗikhiđốidiệnvớiđànông.Đôikhivìsungsướngvềmộtđiềugìđó,Hoànghétrốnglên,ômchặtlấycô,đãbịcônhănmặtđẩyra,cảnhcáoanhbằngcáinhìnnghiêmkhắcvà

“tựcaotựđại”.Côvẫnđitheoanhnhưngchỉđứngnhìnđámcontraiđùa

nghịch với đôi mắt dịu dàng của cô bảo mẫu trước lũ nhóc.Thùy Linh biết tuổi thơ củamình coi như đã chấm dứt, cònHoàngnhưmộtconbòđựcvẫnchẳngbiếtgìcả.Tuyvậy,ThùyLinhvẫnbámsáttheoanhtrongcáccuộcchơi“longtrời,lởđất”dọcbờsôngLinhhoặctrêncácbãicátphíasauthịtrấn.

Tuổithơcoinhưđãchấmdứtnhưngquántínhcủanóthìvẫncòn.HọvẫnnắmtaynhautungtăngdọcbờsôngLinhvàonhữngchiềumùahạnhưnhữngconcònggióvẫn thường líuríu dưới chân họ. Đến nỗi chínhHoàng có cảm tưởng: dù làquántínhthìtuổithơcủahọvẫnkéodàiđếnvôtậnnếukhôngcóchuyệnHọasĩTư,chúruộtcủaThùyLinhbỗngnhiênlùlùtrởvềthịtrấn,nóilàvềnghỉhưunon,cấtngaymộttúplềunhỏdướichânđê,ngàyhaibuổi ra ravàovào, lờđờnhưmột tênthất trận.MặcdùHọa sĩ khônghềpháđámbất kỳ cuộc chơinào của họ, thậm chí chẳng thèm ngó họ đang làm trò gì,nhưnghọbỗngnhiêncụthứng.Cáicảmgiáccóngườitheodõilàmhọkhóchịuvàngứangáyrồirãđám,mộtsựrãđámkhôngtuyênbố.

ĐấylàHoàngnghĩvậychứthựcrađãđếnlúcthiênnhiênbuộchọphảinhườngchỗchomộtlũtrẻkháckềtuổihọ.Bằngchứng là lũ trẻ“tiếp theo” ấy vẫnmê sayvới các cuộc chơi củachúngmàkhônghề có cảmgiác bị theo dõi. Chúng còn chạyvòngquanhtúplềucủaHọasĩ,cóđứachuitọtvàotúplềunằmimthinthítđểtrốnbạn,cóđứamảichạyđãhúcđầuvàobụngHọasĩ,vẫnchẳngviệcgìhết.Đôikhilũtrẻđãbòcảvàotúplều,tranhnhaugiởtungđốngtranhcủaHọasĩraxem,vừaxemvừathìthàorồicườirélên.

Cácbứctranhđặctảnhữngmặtngườiméomó,nhữngconbò chạng háng choán cả bức tranh, những cáimông đàn bà,nhữngconcòhaicổ,nhữngđứatrẻmặtđầynếpnhănvà lún

phúnriamép,nhiềuvôkể.Đặcbiệtcórấtnhiềubứcvẽđànbàtrầntruồng,nhữngngườiđànbàkhôngcóđầu,loạnxạcáckiểuđứngngồi.Lũtrẻđứngngồitùmhum,thíchthúchỉtrỏvàcườivàchẳnghiểugìcả.

Trongkhiđó,Họasĩtựgiễucợtmìnhbằngcáchuốngrượuthậtsay,mặcđộcchiếcquầnlót,chânnamđáchânchiêungấtngưởngđidọcbờsônghátvánglêncácbàihátbằngtiếngPháp.Khinắngtắt,lũtrẻbỏtúplềuHọasĩbachânbốncẳngchạyvềnhàthìHọasĩđãthấmmệt,anhtìmđếnhònđãtođặtởmépsông,đánhmộtgiấcchođếnsáng.

Ngủởđâythậtsướng,mátrượi,khôngcómuỗilạiyêntĩnhtuyệtđối.Chỉ sợ trúnggiómà chết thôi chứhònđá to, rộng,phẳngvàgió,thahồlàgió.Nằmgiạnghángtrêntảngđávĩđạinàyvàomùahạnóngnực,thậtkhôngchêvàođâuđược.

NgườithịtrấnLinhGiangkhôngaibiếtđíchxácvìsaocótảngđãlớnnhưvậy“mọc”lênởđây.Ngườitađồnrằng,hònđánàycótừxaxưa,hìnhnhưtừthời“Trịnh-Nguyễnphântranh”,nóđượcđemvềbằnghaimươitámđònkhiêng,dùngđểkhắcbiamộhayghichiếncôngquânlínhchúaTrịnh.Đólàngườitanóivậy,thựctếmặttảngđánhẵnlì,sángbóngnhưmộtcáitránvĩđại.

TrướckhiHọasĩvềđâyvàmặcnhiênlàmchủhònđánàysuốt ngày đêm, nó chỉ dùng cho lũ trẻ lăn lê vào ban ngày -thườnglàcácbuổichiềumùahạ,cònbuổitốinóđượccáccặptìnhnhânsửdụng làmghếngồihay làmgiườngngủtùytheomụcđích“Cáccặpđốitượng”.

Danhtừ“Cáccặpđốitượng”làcủaĐạiúyThìn,bốcủaThùyLinh,anhcùngchakhácmẹcủaHọasĩ.Đạiúydùngtừnàykhicầnphảihuyđộnglựclượngdânquândukíchthịtrấnvâybắtmộtvụ“hủhóa”nàođó.Trongmườinăm,kểtừngàyhòabìnhlậplại(1954)chođếnngàyHọasĩtrởvề(1963),cómườibốnvụhủhóa xảy ra trên tảng đánày bị dân quându kích thị trấn,

dướisựcốvấncủaĐạiúyThìn,hoặctómgọnhoặcđuổichạybánsốngbánchết.

Họasĩtrởvề,vôtìnhvôhiệuhóatácdụngcủahònđáđốivới“Cáccặpđối tượng”kia,cácvụhủhóacoinhưchấmdứt tạiđâyvànhanh chóngdịch chuyển rabãi cát phía sau thị trấn.Tạiđấy,côngviệcvâybắtcủadânquândukích,dướisựcốvấncủaĐạiúyThìn,gặpnhiềutrởngại.Bãicátrộng,phảimấthaingàymộtđêmmớiđihếtchuvicủanó,lạimọclênhằnghàsasốbạchđàn,phi laodophongtrào“Trồngcâygâyrừng” của thịtrấn đạt hiệu quả cao. Điều này làm “Các cặp đối tượng” mừngrơn,họthoáthầuhếtcácvụvâybắtquyếtliệtcủadânquândukích,dướisựcốvấncủaĐạiúyThìn.Dođóngườitamauchónglãngquênhònđá,nókhôngđượcnhắcđếntrongcáccuộchọpkíncủadânquândukích,hònđálạitrởthànhhònđá.

Trong khi đó, người nằm trên hòn đá lại được người tanhắc đến khá nhiều: xì xầm, rì rầm và cười ha hả với nhautrong các bữa cơm, các cuộc họp nhóm dân thị trấn. Ấy làchuyệnHọa sĩTưvì saobuộcphảinghỉhưunon, vì sao thấyHọasĩchẳnglàmgìcảmàtiềncứtiêunhưnướcvàvìsaotrongthờibuổivănminhlịchsựnàymàHọasĩcứchằmhămvàocácthứđãđượcngườiđờicheđậycẩnthậnđểmàvẽ?...

ĐạiúyThìnnói:-Nghệthuậtlàrấtphongphú:vănhọccó,camúacó,nhiếp

ảnh có, vân vân. Nhưng hội họa là loại nghệ thuật được tônthờ, trọng vọng nhất. Vì vẽ cho giống là việc rất khó, khôngphảiaicũnglàmđược.

ĐạiúynóicâunàykhiđứngtrướcChủtịchthịtrấnLêĐứcHuyđangngồitrênchiếcxeđạpđượctreolênnhưcáixíchđu,cắmcổđạp.Đạiúyngạcnhiên:“Taynàylàmcáitrògìthếnàynhỉ?”.Chủ tịch thị trấn vẫn hăm hở đạp, bánh sau quay vo vo, ýchừngchưamuốnngừngcáicôngviệckỳquáinàyđểtiếpĐạiúy.Látsau,Đạiúyhiểura:“Hà,taynàytậpxeđạp!”

Đúng thế. Chủ tịch thị trấn vừa tậu được chiếc xe đạpThốngNhấtmột trămhaimươi sáu đồng nămhào, cộng vớinămhàothuốcláôngmuađểkhaocácđồngchítrongỦybanHànhchínhthịtrấn.Rakhỏicửahàngtổnghợp,mặcdùôngđãnghiến răngdắtxe, làmbộnhưdắtxehỏng,nhưngcáixe cứnghiêngnghiêngbắtlưngôngphảivẹotheo,trôngrấtkhócoi.Tứckhí,ôngvácmộtmạch từcửahàng tổnghợp, tắtqua lốiruộngđểkhôngaitrôngthấy.Rồiđểkhôngaitrôngthấy,ônglạiđivònggiữađámbạchđàn,phi laophíasauthị trấn, tổngcộng là sáu cây số đường vòng, trong khi cứ đi thẳng đườngtỉnh lộmàbước thì chỉmất chừng tám trămmét là đếnnhà,khônghơn.

Rồiôngtreochiếcxeđạplênnhưcáixíchđu,rồiôngngồilên,rồiôngđạp...

Chủ tịch thị trấn vẫn gò lưng đạp, đưamắt nhìnĐại úy,tủmtỉmcười:

- Chỉ huy chiếc xe đạp là cảmột nghệ thuật. Tôi đãmầnmộtbuổisángmàvẫnkhôngxongđây.

Đạiúythởdài,lắcđầu.Ôngtìmghếngồi,đợiChủtịchthịtrấn xuống xe.Đại úy đợi khá lâu vẫn thấyChủ tịch thị trấnkhôngchịuxuống,bènnhắclạiluậnđiểmcủamình:

-Nhưngđấylànóihộihọachânchính,chứcáithứhộihọacủathằngTưthìphảicoichừng!Dưluậnquầnchúngphảnánhkhánhiều,anhcónghethấykhông,anhHuy!...

ĐạiúynhìnChủtịchthịtrấnđanggòlưngđạp,nhấnmạnhcâu này thêmmột lần nữa thì Chủ tịch thị trấn ngừng đạp,ngướclêntươitỉnhnói:

-Hộihọalàvẽchứgì!Tôicònlạgìthứđó.Hồitheo“Bìnhdânhọcvụ”tôibiếtmónnàyrồi.Vẽchođượcmộtchữtoátcảmồhôihột.

Đoạn,ôngnhảyxuốngđất,vỗvaiĐạiúy:-Uốngnướcđãanh.Chuyệnđâucóđó,anhyêntâm.

Lúcnàykhoảngbagiờchiều.ĐúnggiờĐạiúylàmviệcvới“ỦybanHànhchínhthị trấn”.Đạiúylàconđẻcủathịtrấn,dùlàquâncủaBộkhôngliênquangìđếncôngviệcởđây,nhưngĐạiúyluônluônnhìnthấytráchnhiệmcủamìnhởkhắpmọinơi.Từngàytrungđoànpháo“nămbảyly”doĐạiúychỉhuyvềđóngbờ bên kia sông Linh, cứ thứ Bảy là ông đạp xe về nhà. LịchtrìnhlàmviệccủaĐạiúytừchiềuthứBảyđếntốiChủnhậtbấtdibấtdịchnhữngviệcsau:

1.BuổichiềuthứBảy,Đạiúytiếpmộtvàicánbộcấpdướicủaôngđãphụcviên,vềhưuhoặcvài thươngbinhquenbiếttrongthịtrấn.Cuộctiếpkiếnnàykếtthúcvàokhoảngsáugiờtối,khicácchiếnhữucủaôngđãngàngàsay,rấtdễnóinăngmấtlậptrường.Sauđó,Đạiúydànhhẳnmộtgiờđểhỏichuyệnhọctập, laođộng, tudưỡngcủaThùyLinh-congáicưngcủaông.Kếtthúccuộchỏichuyệnbaogiờcũngcómươilămphútôngnhắc lại, cómở rộngvàđào sâuhơn, vớiThùyLinh, thếnàolàconngườimớiXãhộiChủnghĩa. (Cuộctraođổivề“đạođứchọc”giữahaithếhệnày,vàonhữngngàyđầuĐạiúymớitrởvềđóngquânbờbênkia sôngLinh,Hoàng cũng cómặt.AnhchơiởnhàThùyLinhsuốtngày.Vềsau,khiđãnắmđượcquyluật về giờ giấc củaĐại úy,Hoàng cănđúng sáu giờ là chuồnvề).SốthờigiancònlạitốithứBảy,ĐạiúysangnhàHoàngđểnói chuyện thời sự trongnướcvàquốc tếvà cácvấnđềnóngbỏngcủacôngcuộcxâydựngchủnghĩaxãhộiởhuyệnnhàvớibaHoàng,ấylàBíthưhuyệnủyTrầnVănThanh,cũnglàbạnthiếuthờicủaông.

2. Sáng Chủ nhật, Đại úy dậy cực sớm,mộtmình lúi cúingoàivườnchođếntrưa.Ôngtíchcựctổchứclạikhuvườn,cốcảitạonóthànhmột“vườncâykinhtế”nhằmnângcaođờisốnggia đình và làm gương cho các chiến hữu của ông đang phụcviêntạigianoitheo.

3.BuổitrưaChủnhật,Đạiúyngồithulumộtmìnhởgóc

học tập củaThùyLinh,nghiêncứubàinói chuyệnvớibộđộisángthứhaihàngtuần.

4.BuổichiềuChủnhật,trọncảbuổichiều,Đạiúylàmviệcvớicácvịlãnhđạothịtrấn,chủyếulàChủtịchthịtrấnLêĐứcHuy,vềtìnhhìnhtrậttựanninhvàantoànxãhộicủathịtrấn.Tạiđây,Đạiúyliêntiếpđưaracácbiệnphápcóhiệuquảnhằmngănchặnvàđậptancácâmmưu“hònglàmônhiễmbầukhôngkhítrong sạch của thị trấn nói riêng, huyện nhà nói chung” và tiễu trừnhanhchóngmộtnhómphảncáchmạngnàođóvừangócđầudậy.Vềmặtnày,Đạiúyđủuytíncầnthiếtđểthuyếtphụcbanlãnhđạothịtrấnphảihànhđộngtheoông.Nhờcácbiệnphápnày:haimươibốnvụtrộmcắpđượcgiảiquyết,mườisáusòngbạcđãgiảitán,haimươichínvụhủhóa(trongđócómườibốnvụxảyratrênhònđá“Trịnh-Nguyễnphântranh”)bịtruybắt,bốnmươichínlòrượulậubịdậptắt,mộtnhómmườichínhọctròcấpbacómặttrongtổchức“Tựdo thiêng liêng”bị tómcổ,mộtdanhsáchhai trămmười támngười -gồmnhữngngườicó lýlịchxấuhoặcở tầng lớp tiểu tưsản thànhthị, các trí thứcănnói ngangngạnh,mất lập trường, có tư tưởng chốngđối chủnghĩaxãhội...đượcthiếtlậpkèmtheokếhoạchphongtỏavàbắtgiữkhicầnthiết.

Thế là xong. Buổi tối Chủ nhật Đại úy vui vẻ tí chút vớithímHoa(vợcủaĐạiúy),sángmaiđạpxevềđơnvịlòngthanhthảnnhưkhông.

Lịch trình củaĐạiúynổi tiếngkhắp thị trấn, được coi là“chuẩnmựcvàng”chocáccánbộnoitheo.NgaycảBíthưhuyệnủyTrầnVănThanh cũng có lầnvỗđùi kêu lên:“Tay ấy khá!”.ChủtịchthịtrấnLêĐứcHuythìmêĐạiúynhưđiếuđổ.Ôngnóivớivợconrằngôngluônluôncóquýnhânphùhộ.

-Chứkhông à? -ÔngHuynói với bàHiền, vợ ông. -Tôiđượccái tíchcựcnăngnổchứvănhóaquáyếu,khôngcóbác

ThìnthìkỳbầuỦybanHànhchínhkhóasaulàtôitoi!Trongmộtcuộcnhậutạinhàông,HọasĩTưgõđũaxuống

mâm,nóilènhè:-BácHuynày...Tức là tôi ấymà... tôimuốnnóibácngu

nhưngnguchânthành.TôichỉcămbađứangubốláothôibácHuyạ...

Chủ tịch thị trấn nuốt vội miếng thịt bò, tợpmột ngụmrượu,gậtđầulialịa:

-Đúng!Đúng!Cứchânthànhlàđược,nguhaythôngkhôngquantrọnglắm!

Mọingườingồiquanhôngđềulêntiếng:-Phảiquá!Phảiquá!TrừbàHiền,khitancuộcđãnguýtChủtịchthịtrấn,nhiếc:-Ngườitachửicholàngumàcũngsướng.-Aichửitôingu?-Chủtịchthịtrấntrợnmắthỏivợ.-ChúTưchứcònai!-À... -Chủ tịch thị trấncườihềhề: -Thằngấykinh lắm,

tiếngPhápnóilàulàu.Hắnchỉkhuavàikhualàbàhiệnrarànhrànhtrêngiấy:tóc,tai,mồm,mũi...đủhết!

Nhưng khi Đại úy Thìn chỉ rõ cho Chủ tịch thị trấn biếttính chất nguy hiểm của các bức tranh lố lăng đang cất giấutrongtúplềuHọasĩTưthìôngmớingãngửangườira.Chủtịchthị trấnnghĩ thầm:“Mẹ kiếp, hèn gì nó gọimình là thằngngu.Nguchânthànhhayngubốláothìcũnglàngu”.

ĐạiúyThìnsaukhikểramộtsốdưluậnquầnchúngxungquanh“đốngtranhphảncáchmạng”củaHọasĩTư,bìnhthảnchâmlửahút,chântìnhphátbiểu:

-Mặcdùtôivớinólàanhem...nhưngtrongcuộcđấutranh“ai thắng ai”này, tôiphải tẩy rửahết cácnọcđộc tư sản trongđầunó.

-Vâng,phải. -Chủ tịch thị trấngậtđầu, im lặngbẻngóntay.

-Hộihọalàloạinghệthuậtđượctrọngvọng,đượctônthờnhấtvìviệcvẽchogiốnglàrấtkhó.Tuyvậy,hộihọaphảiphụcvụnhândânlaođộngchứkhôngphảithứhộihọanhăngnhítvẽl.c.vàđ...

Đạiúynói rấtnghiêmtúc, thỉnh thoảngdừng lạiđểhắnggiọng ở những chỗngắt câu. Chủ tịch thị trấn nghe cũng rấtnghiêmtúc,nhanhchóngnhấttrí:

-Chứsao!Thứhộihọaấy lànguyhiểm lắm, tôi còn lạgìthứđó.Báccứđểđóchotôi!...

Thếlàxong,làmviệcvớiChủtịchthịtrấnthậtdễchịu,baogiờcũngdễchịu.Đạiúyđứngdậyvươnvai,nhìnchiếcxeđạpcủaChủtịchthịtrấnđangtreolênnhưcáixíchđu,ngápmộtcái,nói:

-Anhđemcáixeđạprangoàiđườngmàtập,ailạitreolênthế.

Chủtịchthịtrấnxoaxoatay,báocáorấtthậtthà:-Anhtínhvớicươngvịcủamìnhlạingãsấpngãngửatrước

mắtquầnchúngnhândânthìcònracáigì.Tôitínhcứngồiđạpthếnàychonhuyễnchân,khiđemrađườnglàđiđượcngay.

Đạiúyáingại,địnhnói:“Khôngđượcđâu”nhưnglạinghĩđólàquyềntựdocánhâncủamỗingườicầnphảitôntrọng,nênthôi.Ôngcáoluiravề,vừađivừanhẩmlạibàinóichuyệnvớibộđộisángthứHaituầnsaumàôngvừanháplúctrưa.

Đạiúyvề,ChủtịchthịtrấntrèolênchiếcxeđạptậpthêmmộtgiờnữarồitúctắcđithẳngrabờsôngLinh.

Tính ông vốn vậy, đã nói là làm, làm ngay, làm năng nổhơnngười,khôngbiếtmệtmỏilàgì.

Ôngcómộtquákhứvừađaukhổvừabuồncười.Xưa,ôngtên làCuLùn,naygọi làHuy,LêĐứcHuy.Ông

nộicủaCuLùn,quanhnămănxinởđìnhchợvàchếtđóibênđốngráclớncủathịtrấn(naylàcửahàngbáchhóatổnghợp)để lạiđứacontraimườibốntuổicũngtên làCuLùn.CuLùn

tiếptụcănxinởđìnhchợvàtánluônmộtmụđànbàhaimươichín tuổi cùnghànhnghề ăn xinởđình chợvàđẻ raCuLùnngàynay.

Haivợchồngchếtđóinăm1941,khôngkịpđểchoCuLùnngày naymột hào để sinh sống.Một nhà giàu đã thương hạicảnhcôicútcủaCuLùnbèngọivềnhà,chotắmrửasạchsẽ,ănuốngnonêmộttuầnliềnkhôngphảilàmgì.Sau,giaochoCuLùnbanhiệmvụ:chẻcủi,chănlợnvàgiữchó.Côngviệctiếnhành trôi chảybởiCuLùnnhanh thoăn thoắt, lại khỏe, cànglớncàngkhỏe.CôngviệcsẽtiếptụctrôichảynhưthếnếunhưCuLùnkhôngdạidộtnhảybổvàobuồngtắmcongáimườisáutuổicủaôngchủvàbịtúmtócdúiđầuvàonồicámlợnnhiềulần.

Ôngchủquát:-Màykhôngmuốnăncơmthìtaochoăncám.Bàchủquát:-Màydại!Bangàysau,bàchủbảoCuLùnđunnướcsôichobàtắm.

Đunxong,bàbảo:-Màyđưaranhàtắmchotao.CuLùndạtomộttiếng,hìhụcbêcảnồinướcsôira.Vìnồi

nướcnặngquá,đầuCuLùncúigằm,khingẩnglênđãthấybàchủngồi thongdongtrêntảngđá, toànthịt là thịt, trắngbóc.CuLùnhoảngquá,nhảy lùimộtbước,ù téchạy.Bàchủngồitrongbuồngtắmcườikhanhkhách.Tắmxong,bàvắtkhănđiquamặtCuLùn,nguýtmộtcái,nhiếc:

-Đồngu!CuLùnđứngđựcrakhônghiểumìnhngucáigì,vìcáigì

màngu.Mườingàysau,ôngchủđimừngmột“ôngbạnnốikhố”vừacấtxongcáinhàngóimườitámgian,nóilàbangàymớivềthìCuLùnmớivỡnhẽvì saomình lạibịbà chủnhiếc cho làngu.Suốtbađêmôngchủvắngnhà,CuLùnđượchưởng thụ

thứthịttrắngbóccủabàchủ.Mỗibận“hoànthànhnhiệmvụ”baogiờCuLùncũngđượcbàâuyếm.BàxoađầuCuLùn,cườihơhơhơvànói:

-Màykháđấy,chỉtổhôinhưcú.Nóixong,lạicườihơhơhơ.CuLùncũngnhănrăngcười.Ôngchủtrởvềnhàđườngđột,bắtquảtangCuLùnđang

tùmhumtrênbụngbàchủ.MộtcúđạpvàmộtcáidùicuigiángxuốngmồmCuLùn,haicáirăngcửavỡtan.

Để trả thù,đáng lẽphải tống cổCuLùn rakhỏinhà,ôngchủbắtCuLùnlàmviệcgấpbốnlầntrướckiavàphảiăncơmcùngđàn chóbamươi sáu con,nằmngủ trêngác chuồng lợnmườibảyconcủaôngchủ.

Đây là thời kỳ khốnkhổnhất củaCuLùn.May thay tiểuđoànchủlựccủaViệtMinhdoĐạiúyThìn(hồinàychỉcóchứcchưa có cấp) dẫnđầuđãvề giải phóng toànbộ thị trấn.Cuộcchiếnđấudiễnramộtđêm,sángmaibacáiđồnPhápcùngvớitoánlínhdânvệbiếnmất.BàchủbámtheotrungtáMôn-đa-vicaochạyxabay.Ôngchủbịtreocổ.CuLùnnhậpvàođộidânphòngcủathịtrấn.

Từđó,cuộcđờiCuLùntoàncóquýnhânphùhộ.CuLùntựđặttênmìnhlàHuy,lấyhọlàLê.Mộtnămsau,

khiđãđọcthôngviếtthạolạilấythêmtênlótlàĐức.Vậylàđủmột cái tên để kê khai lý lịch, chấmdứt ba đờiCuLùnkhốnkhổ.BâygiờLêĐứcHuyđãgầnbamươituổi,cólẽthế,vàmọingười nhất loạt gọi là anhHuy. Thật tuyệt.Huy nhiệt thànhthamgiatấtcảcáchoạtđộngnhằmxâydựngbảovệthịtrấn.Bây giờmọi người nhất loạt gọi là đồng chíHuy.Thật tuyệt.HầunhưmọithứHuyđềuđiđầu:họcbổtúcvănhóa,laođộngxâydựngtrụsởủybanlâmthờithịtrấnvàsuốtđêmômsúngK44 bảo vệ thị trấn, kiên quyết không bỏ sót một cuộc họpnhómnào.

Đếnkhithịtrấntổchức“ônnghèo,kểkhổ”,đấutốbọnápbức

bóclộtthìtoàndânthịtrấnrunlênkhingheLêĐứcHuykểlạianhđãbịnhúngđầuvàonồicámlợnnhưthếnào,bịđánhvỡrăngcửarasao,lạicònăncơmvớichó,nằmngủvớilợn...toànnhữngchuyệnthấtkinh.NgườitatinởHuyvìrõrànganhđãcómộtlýlịchthậttrongsạch:bađờicùngkhổ.

Rồicấptrêncửanhđitậphuấnởhuyệnbamươingày,họcthêmbổ túc vănhóa sáumươingày, lại lên tỉnh tậphuấnbathángnữa.Trởvề,anhđượcđềcửlàmxãđộitrưởng.Côngtácanninhtrậttựcủathịtrấntốtkhôngchêvàođâuđược.ĐồngchíHuylàmviệcsuốtngàyđêm,ngàycàngmởrộngmạnglướidânquândukích.Đếnnăm1961,anhđượccửđihọclớpquảnlýngắnhạntrêntỉnhvàsauđóđượcbầuvàoỦybanHànhchínhthịtrấn.

Khâu cuối cùng là lấy vợ.Đây là khâukhónhất. Lầnnàyônglạigặpmay.

ỦybanHànhchínhthịtrấn,saumộtcuộchọpkéodàihaitiếngđồnghồ,quyếtđịnhchọnvợchoông.NgườitachọnchịHiền bán bánh đa nướng, dù chị không phải là Đảng viênnhưnglàcơsởtốtcủaViệtMinhhồi“tạmchiếm”.Bốtríbalần,bảy lượtđềuhỏng.LầncuốicùngôngHuyđánhliềuchuivàonhàchị.Chịđangngồixổmnướngbánh.Ôngcũngngồixổm,đốidiệnvớichị.

-ChịHiềnnày...-Ôngnói.-Dạ...-Chịnóivàcúithấpxuống,haitaiđỏnhừ.Ôngcúixuốngquansátnétmặtcủachị.Chịcúixuốngthấp

hơn.Ôngcúixuốngthấphơnnữa...-ChịHiềnnày...-Ôngnói.-Dạ...-Chịnói.Ôngcầmbánhđanướngđưalênngắmnghíamộthồilâu.

Chịngừngquạtthan,thởdốc.Cuốicùngôngnóiliều:-ChịHiền...tứclàỦybangiớithiệutôivớichịđó...Chịngồiim.Haitháidươnggiậtgiật.Látsauchịòakhóc.

Ôngsợquá,ngãdúirasau,mồmháhốc.-Vâng...-Chịbậtralờitrongtiếngkhóc.Ôngrướncổhỏi:-Chịvừa“vâng”phảikhông?-Dạ...Ôngđứngdậy,đilạiquanhchị,khôngtàinàocắtnghĩatại

saochịvừakhócvừa“vâng”,“vâng”xonglại“dạ”.Làmsaoôngbiếtđược,chuyệnnàychỉmìnhchịbiết.Bởivì

chịxấu,vừaxấuvừaquálứalỡthì.Vậymàcóngườilạiđếnhỏichịlàmvợ,ngườiđólàtraitơvàcaohơn“sựtraitơ”làChủtịchthịtrấn!Ốitrờicaođấtdàythếmàcómắt...Chịkhócrưngrức,thỉnhthoảngđưamắtliếctrộmông.Ônglúngtalúngtúngnhưgàmắctóc.“Lúng túng thếmới đúng là trai tơ”, chịvừakhócvừanghĩvậy...

-ChịHiền!-Dạ?-Chịưngtôithiệtkhông...đểtôibáocáoỦyban.-...-ChịHiền?-Dạthiệt...huhuhu!Chịlaoquađốngbánhđachạyđếnquỳsụpxuốngchânông

mếumáo.-DạanhcứbáocáoỦybanđi...Thếlàxong.Bâygiờhọcóhaimặtcon,đẻcáchnhaumười

mộttháng.Thếlàôngcóđủ:nhàcửa,vợconvàcươngvị.Maymắnlàmsao,từngàyôngnhậnchứcchủtịchthịtrấn

thìĐạiúyThìnkéoquânvềđóngbênbờsôngLinh.Đạiúylàconđẻcủathịtrấn,dùlàquâncủaBộ,khôngliênquangìđếncôngviệcởđây,nhưngĐạiúyluônluônnhìnthấytráchnhiệmcủamìnhởmọinơi,ĐạiúymặcnhiêntrởthànhcốvấnđắclựcchoChủtịchthị trấnvềmọimặt.Đạiúynói:“Việcnàyanhcần

phải...”,Chủ tịch thị trấnđáp:“Anh cứ để đấy cho tôi”, chắcnhưđinhđóngcột.Khôngcógìphảibàncả.ĐôikhiĐạiúyphảigiảithích cho rõ thêmchứkhôngbàn cãi.Vínhư“vụ hội họa” củaHọasĩTưchẳnghạn.ĐạiúyphảigiảithíchhơilâuChủtịchthịtrấnmớivỡnhẽtínhchấtnguyhiểmcủathứ“vănhóanôdịch”hiệncònrơirớttronglòngXãhộiChủnghĩa,cụthểlàtạitúplềubênbờsôngLinhmàbâygiờôngđiđếnđó.

Ôngđến, túp lềuvắnghoe.Lũ trẻ conđã tẩu tánđi đằngnào. Ông đứng tần ngầnmột lát rồi tắc lưỡi chui vào trong.Chẳngcógìngoàiba cái soongnhỏ,haiđôiđũa,một lọnướcmắm,mộthũmuối,mộtlọmắmtôm,mộtcáiđènvàmộtđốngtotướngcácbứctranh.Ônggiởđốngtranhra,lầnlượtxemkỹlưỡngcácbứctranhvẽnhữngmặtngườiméomó,nhữngconbọ chạng háng choán cả bức tranh, những cáimông đàn bà,nhữngconcòhaicổ,nhữngđứatrẻmặtđầynếpnhănvà lúnphúnriamép...

-Thếnàythìnguyhiểmthật!Ôngchặclưỡivàgiởtiếphaichụcbứccuốicùngvẽđànbà

trầntruồng,nhữngngườiđànbàkhôngcóđầu,loạnxạcáckiểuđứngngồi.Ôngnhìnkỹtừngbứcmột,rấtkỹ:“Tìnhyêu” -“Nỗiđaucácbàmẹ”-“Hỡinhânloạihãychấmdứtchiếntranh” -“Khát vọngsống”...Ôngkhôngchúýđếncácdòngchữghidướibứctranhmànghiêncứu“nộidung”cácbứctranhquacác“bộphậnbôibác”củađànbàđượcHọasĩđặctảkhádàycông.

-Chỉcóđànbàhàngtỉnh,thứnàothứnấymớinhưthếnàychứnhândânlaođộngthịtrấnlàmgìcó.-Ôngkêuto.

Ôngđặtsốtranhvừaxemtrởlạiynguyênrồichuira.HọasĩTưvẫnchưavề.Ônglạichuivào,giởlạinhữngbứcvẽnhữngngườiđànbà trầntruồng,nhữngngườiđànbàkhôngcóđầu,loạnxạcáckiểuđứngngồi...Hơnmộtgiờsauôngrờitúplều,vừađivừalẩmbẩm:

-Kinhthật!Kinhthật!Đíchthịlàđànbàhàngtỉnh!Lúcnàyđãsẩmtối,nhữngngườiđánhcáđêmbắtđầuđỏ

lửadọcsôngLinh.

CHƯƠNGHAI

Lúcnàyđãsẩmtối,nhữngngườiđánhcáđêmbắtđầuđỏlửadọcsôngLinh.

Họasĩđang trởvề túp lềucủamìnhdưới chânđê,vừađivừa lắc lư. Trông dáng điệuHọa sĩ là biết say: ngật ngà ngậtngưỡng,bướcbiểnbướctrời.

HọasĩvừachuivàoquánthịtchóCuleănvàuốngvàsay.TrướcđóHọasĩcóđếnchỗĐạiúyThìn.KhôngphảiđểthămĐại úymà thăm thímHoa.Họa sĩ là bạn thiếu thời của thímHoa.CảhaiđanghọcdởđểgiậtbằngDip-lômthìkhángchiếntoànquốcbùngnổ.Họasĩ lênrừnggianhậpViệtMinh, thímHoalàmtrợgiáochobađứaconcủamộtnhàgiàunhấtthịtrấn.BâygiờHọasĩđãtrởthànhhọasĩ,thímHoalàvợcủaanhcùngcha khácmẹ của Họa sĩ. Từ ngày gặp nhau, họmừng vui ramặt.HọnóivớinhauhànggiờbằngtiếngPháp.Nóivàhátvàkhuachânmúataynhưnhữngconvượnbị táchkhỏibầy lâungàymớigặpnhau.Chẳngaihiểuhọnóivềcáigì,vìcáigìmàcười...

ThímHoalàngườiđànbàđẹpđếnmêli.Vàdịudàng,mộtsựdịudàngtỏara từ tấtcảnhữnggìđứcChúaTrờibanphátcho thím. Cuộc tình của thím với Đại úy Thìn xảy ra chớpnhoáng sau trận công đồn cuối cùng giải phóng thị trấn. Lúcbấy giờ Đại úy nổi tiếng làmột người lính dũng cảm cómộtkhông hai khắp támhuyện trong tỉnh. Tiếng tăm củaĐại úyđến thị trấn trước khi ông có mặt. Miên man những huyềnthoạivềông.LínhPháptrongbađồnđóngởthịtrấnhễngheĐạiúyxuấthiệnởđâulàtấtthảyđềusảngvía,kinhhồn.Đạiúyđã đứng trước thím Hoa với một vầng hào quang sáng chóikhiến thímngợp thở.ĐếnnỗikhiĐạiúyvừangỏ lời thímđã

runlên,nghẹnngào.Cướinhaugầnmộtnăm,thímmớibiếtchồngmìnhlàanh

cùngchakhácmẹvớiHọasĩTư,thậtkhôngngờ.ĐấylàngàyvợchồngthímthắphươngcúnggiỗmẹĐạiúy.Khitàncuộcrượu,bàconnộingoạiravề,thímngồirửabát,thốtnhiênhỏi:

-Thếbamấtngàynào?Đạiúyđangvuivẻbỗngnghiêmmặt:-Emhỏiđểlàmgì?Thímdướnmày,ngạcnhiên:-Ơhay,cũngphảibiếtđểmàthờcúngchứ!Đạiúyvươnvai,ngápmộtcái,lắcđầu:-Tôikhôngcócha.Thímimlặng.Thếlàcóchuyện.Và câu chuyệnmàĐạiúykể tốihômđóđã làmcho thím

bànghoàng:ChacủaHọasĩTưlàđịachủcỡbựởngoạivithịtrấn.VàonămHọasĩchưasinhra,chaanhđãgạgẫmvàcưỡngbứcmộtngườiởđợtrongchínđêm.Đạiúylàkếtquảcủacuộctìnhcưỡngbứcđó.Thuởthiếuthời,thímkhônghềngheHọasĩkểchuyệnnày.Vớilại,cáituổingốcnghếchđóngườitachỉbiếtnhau, có aiđểýđếnhoàn cảnhcủanhaubaogiờ.Thímcũngthế, chỉ biết Họa sĩ là conmột nhà giàu, thế thôi, cũng nhưthím-cháunộimộtnhàgiàu...

-Saoanhkhôngnóigìcả?-Thímhỏi.Đạiúyvươnvaingáp:-Nóicáigì?Thímthởdài:-Cóhaianhemmàcũnglánhmặtnhau.Đạiúycảcười:-Côngâythơlắm.Anhemchỉlàquyướccủaxãhộiphong

kiếnmàthôi.Thựcra,tôikhôngcoichatôilàchatôi.Nghĩalàtôikhônganhemgìvớinócả.

Thímngướcnhìnlêntrầnnhà,nướcmắtvòngquanh.Lát

sau, thímnói tonhưnóivới trầnnhàchứkhôngphảinóivớichồngmình:

- Ai đẻ ramình là cha. Ai cùng cha vớimình là anh em,nghechưa!

Đạiúyđãthiuthiungủ,giậtmìnhhỏi:-Cáigì?Thímnhắclại,giọngmềmhơn.Đạiúycằnnhằn:-Thôi,ngủđi.Tôikhônganhemvớinó.Tôikhôngcùng

giaicấpvớinó.Ônglậtngười,ômriếtthímvàolòng,hônmộtcáithậtdàiở

cổ:-Ngủđiem.Maicònlàmviệc...Thímrùngmình:“Thìmìnhcũngkhôngcùnggiai cấpvới chồng

mình”.Đúngvậy.ÔngnộithímHoalàmộttronghaiđịachủgiàu

nhất huyện này. Cha của thím là thầy đồNho nổi tiếngmộtvùng.Ôngchếtvìbệnhhủi,để lạikhánhiềubài thơchữHánrấthay.Nhiềungườihiệnnaycònthuộcthơông,mỗikhinóichuyện thế sự lạiđem thơông raminhhọa.ThímHoa thuộchếtbatrămhaimươisáubàithơchữHánvànhiềubàitảnvăncủachamình.Thímgiỏi tiếngPhápvà tiếngHán.Vì thế, saukhi lấynhauđượcvàinăm thímnhận ra rằngnhữnggì thímbiếtthìĐạiúymùtịt,vàngượclại,nhữnggìĐạiúythườngraogiảngchoconthìthímchẳngbiếtgìcả.

ĐạiúysimêChủnghĩaXãhội,lúcnàocũngnóivềnóvớinỗikhátthèmbốccháy.CònthímchẳngquantâmgìđếnnỗisimêcủaĐạiúy,lặnglẽchămsócThùyLinhbằngcácbản“nhạcvàng”vàcácbàithơ“lãngmạn”bịcấm.

-Côkhôngđượcnhảraloạitưtưởngđộchạiấychocon!-Đạiúyđãquáttosaunhiềulầnnhắcnhởmàthímkhôngchịunghe.

Cuộcchiếntranhbắtđầuxảyratừđó.Đầutiênchỉlàthứ

mụnnhọtcắmsâutrongtâmhồnthím.Sauthìkhôngphảithế,cócáigìđaunhóivàghêtởmhơnngàyđêmquấyđảothím.

Đôilầnthímkêulên:-Anhlàmgìthế!Muốncaitrịtôichắc?-Imngay!Đạiúyđậpbànđánh“rầm”,nhìnthímvớiđôimắtcólửa.Thím gục đầu trên bàn máy, liếc thấy Đại úy khoác áo

chuẩn bị đi. Bao giờ cũng thế, mỗi bận cãi nhau, Đại úy lạikhoácáobướcrakhỏinhà.

Bướcrakhỏinhàvàibước,Đạiúyquaylạinóitỉnhkhô:-Tôithuộcvềlựclượngchuyênchínhvôsản.Côlàvợtôi,

côphảibiếtđiềuđó.Thím rũ người, lát saumới òa khóc nức nở. “Mình không

cùng giai cấp với chồngmình”, ýnghĩ ấy ámảnh thímhàngnămtrời khôngdứt.Rồi thím cũngbiết im lặng,một sự cam chịubảnnăngcủađànbàcộngvớisựdịudànghiếmthấycủathímđãlàmchothímthayđổihẳnvềchất:cười,nói,đi,đứng,háthònhẹnhàngnhưkhông.

Chỉ những lúc Đại úy trở về đơn vị, thím hoàn trả lạinguyên chất cáimà thím có.Thímngồi bên bànmáy và hát,nhẹnhàngvàđằmthắm,ngọtngàovàsâulắng,vềnhữngkýứcxa vời của tuổi xuân xanh, thờimà thímđãúpmặt vàongựcanhhọctrògầycòm,bạnhọccủathím:ấylàHọasĩTư.Rồianhhọctròấytrởvề,dùthuộcdiệnhưutrínhưngvẫnchưavợ,vẫncònngâythơngốcnghếchnhưnămnào.ThếlàhọnóivớinhauhànggiờbằngtiếngPháp.Nóivàhátvàkhoachânmúataynhưnhữngconvượnbịtáchkhỏibầylâungàymớigặplạinhau...

LúcđầuĐạiúyđãbiếtimlặngtrướccáccuộc“Rốprít...xốpxít” của họ. Sau, như người bị bệnh ghẻ ruồi, ông cảm thấyngứangáykhóchịu.Rốtcuộc,khiđãhếtkhảnăngchịuđựng,Đạiúyđãlêntiếng.ThímHoaimngaysaukhiĐạiúynhắcnhởlầnthứnhất.Thímbaogiờcũnglàngườiđànbàtuyệtvời,biết

imlặngvàlêntiếngđúnglúc,rấtđúnglúc.Ngượclại,HọasĩTưbắtđầu“nghênhchiến”vớiĐạiúyngaytừphútgặpgỡđầutiên.Họasĩđúttaytúiquần,cườihềhề,bìnhtĩnhphảncôngĐạiúytừngvấnđềmộtnhưvõsĩđấmbốcnhànghềđấuvớikẻdướitầmtaymình.CuộccãicọdiễnramộtnămtrờikểtừngàyHọasĩvềhưunon.

Buổichiềunàycũngvậy.Đại úy từnhàChủ tịch thị trấnLêĐứcHuy trở về.Bước

vàongõ,ôngđãnghehaingườihátvángnhàloạibàihát“anhemchàngnàng”.Đạiúydừnglạilắngnghethậtchămchúrồithủngthẳngtiếnvào.Tiếnghátimbặt.ThímHoavừacắmcổđạpbànmáy.Họa sĩ Tư khẽ gật đầu chàoĐại úy. Ông lừ lừ nhìn haingười,khôngnóigì,tiếnvềphíamắcáo.VừacởiáokhoácĐạiúyvừaôntồnnóichohaingườirõtừnaykhôngnênnhai lạiloạinhạctưsảnhòngrungủconngườiquênmấtnhiệmvụxâydựngChủnghĩaXãhộivàbảovệTổquốcXãhộiChủnghĩa.

-Đó là sảnphẩmcủabọn“Tờ-rốt-kít”vàbọn“Nhân văn giaiphẩm” -Đạiúynhẹnhànggiải thích -Háthò làphảichọn lọc.Tạisaokhônghátnhữngbàicacáchmạng,nhữngbàihátyêunướcđòigiảiphóngmiềnNam,thốngnhấtđấtnước?

Imlặng.Khôngainóivớiai.Khôngainhìnai.Látsau,Họasĩđứngtựavàocộtnhàrútthuốchút,miệnglẩmbẩm:

-Anhthìbiếtgì“Tờ-rốt-kít”với“Nhânvăngiaiphẩm”mànói.Nghengườita“kít”mìnhcũng“kít”...

LậptứcmặtĐạiúyđỏrực.Tháiđộcốgắngônhòacủaôngphútchốctanbiến.ÔngtrừngmắtnhìnnhưmuốnnuốtchửngHọasĩ:

-Cáitháiđộngạomạn,khinhkhicủachú,tôinóichochúbiết:đấylàconđẻcủagiaicấptưsản,chúcoichừng!

Họasĩvẫnđứngtựacộtnhà,vuốtmũimộtcái,cườiruồi.ThímHoađangngồimaychợtngẩnglênnóimộtcâunhẹnhư

tiếngđàntơ:-Bamàynóiđến làhay,cáigìcũngvuchongười ta là tư

sản.-Thùngrỗnghaykêu!-HọasĩTưbuộtmiệng.“Rầm!”MộtcáiđậpbàncựcmạnhcủaĐạiúy.Ônghằmhằm

nhìnhaingười,dằngiọng:- Tôi nói cho các người biết: nếu các người không tự tu

dưỡngđểcạosạchungnhọtmọcđầytrongđầucácngườithìcóngàycácngườisẽrũtù.Chínhtôisẽbỏtùcácngườichứkhôngaikhác.

ThímHoangừngmay,nhìnrangoàivườn,mátmẻ:-Banóthìluônluônnóichủnghĩaxãhộilàưuviệt,thếmà

độngtílàbỏtù.Thếranhàtùcủabanónhiềuthếà?-Thìcáinhànàycũnglàmộtnhàtùchứđâuxa!-Họasĩvỗ

taycái“bốp”,kêuto.-Câmngay!Đồungnhọt!-Đạiúygầmlên.ThímHoacúiđầumaytiếp.Thímbuộcphảiđầnđộntrước

mặtĐạiúy,nhiềulầnthímcốgắngđầnđộnđểĐạiúyyênlòng.HọasĩTưrờicộtnhà,đưamắtchàothímHoarồiquayvề

phíaĐạiúynóichậmrãinhẹnhàng:-Anhhaynổinóngquá.Đãcógìđâumàanhnổinóng?Anh

luôn nói là anh thuộc về lực lượng chuyên chính vô sản, làngườiđứng trongđộingũgáccổngchủnghĩaxãhội.Thếmàanhrất lơmơvề chủnghĩaxãhội, anhThìnạ.Anhphải tìmthầymà học.Muốn làm được cái gì phải học kỹ cái đó. Nếukhông tìm ra thầy thì đến chỗ tôi, tôi cũngnói với anhđượcdămbảyđiều có ích.Chứ cái kiểunày thì... cóngàyngười tabuộcphảigọianhlà...làconbòđựcđángthươngcủachủnghĩaxãhộimàthôi.

Đạiúycườikhẩy,xuatay:-Thôichúvềđi,từnayđừngđếnnhiễusựtôinữa.“Học,học

nữa,họcmãi”,Lê-nindạy tôi rồi, chúkhôngphảidạykhôncho

tôi.HọasĩTưđúttaytúiquầntúctắcbướcrangõ.Vừađivừa

huýtsáo.GặpbấtcứcáigìgiữađườngHọasĩcũngđámộtcáivàhuýtsáo.

***Chủ quán thịt chó Cule, tên thật là TrầnNgọcHiền, xưa

naylàchủthầuđườngbộnổitiếngcủatỉnh.Hòabìnhlậplại,ôngcốnghiếnchonhànướcmộttrămtấnximăng,nămtrămtấnsắtvàbốnxevậntảicùngvớibakhodụngcụlàmđường.Nhờ sự thành thật của ông, người ta không làm phiền ôngtrongviệckhaibáohànhtíchcủamìnhdọcthờikỳônglàmchủthầu.Hơnnữa,trongthờikỳkhángchiếnchốngPháp,ôngđãnhiềulầnbímậtchoôtôvậntảichởgạolênrừnggiúpbộđội.Chínhôngcũnglàmộttàixếgiỏi,ôngláixenhưngườilàmtròảo thuật, thoắt biến thoắt hiện với một tốc độ khủng khiếpnhưngantoàntuyệtđối.Ngườitahỏiôngbâygiờmuốnhànhnghềgì,hànhnghềởđâu?Ôngtoétmiệngcười,nửađùanửathật:

-Tôixinlàmnghềbánthịtchó.Quêhươngtôichưacógìnổitiếng,tôimuốnquêhươngtôikhéttiếngvềmặtthịtchó.

Nóithìđùamàlàmthìthật.Ôngvềmởquánthịtchó,mộtnămsaucảbamươimốtxãtronghuyệnaiaicũngbiết“quánthịtchóCulebổbéotoàndiện”:rẻ,ngonvàđặcbiệtcứbướcvàoquánlàvui từđầubữađếncuốibữa.Người tanóiông làđạibiểucủacácchủquán“vuilòngkháchđến,vừalòngkháchđi”.Vợôngchếtvìbệnhtim,đểlạihaiđứacongái.Cảhaiđềulấychồng,đềuănnênlàmra,khỏicầnphảicậynhờông.Vậylàôngchỉlàmchoôngăn.Không,ônggiàulắm,khỏicầnphảilàmgìôngcũngđủsống sung sướng. Nhưng ông thích nổi tiếng, ông nói vậy,khôngnổitiếngnghềnàyphảinổitiếngnghềkhác,dứtkhoát.

-Tôithìchơiđếngiàcũngkhôngchịuchếtđói.Cóđiều,bâygiờkhắpnơiđềuphụcvụnhândân,chẳnglẽmìnhkhôngtìm

mộtviệcgìmàphụcvụ!Vôlý!Ông trả lời“phỏngvấn” vớimọingườinhưvậy.Ai ai cũng

yêuquýông,mỗingàyôngtìmđượcmộtkháchmới,mộtbạnmới.HọasĩTưlàbạncủaông,bạnmới“thường trúbaphầnđời”tạiquánthịtchócủaông.

Chiều nay Họa sĩ đến quán thịt chó của ông sớm hơn lệthườngmộtgiờ.Culeđứngởbậccửachàoto:

-Hômnayđếnsớmthế!Họasĩnhếchmépcười,đưataynhìnđồnghồ:-Ờnhỉ!Culechạyra,kéotayhọasĩvàoquán,thìthầm:-Anhphảicẩnthậnđấy.-Cẩnthậncáigì?Cule ghé taiHọa sĩ nói như vầy, như vầy...Họa sĩ “à” và

cười to, cười rất to, cười rungquán thịt chó, khiến chủquánCuletrốmắt.

Họasĩchùinướcmắtxong,nói:-Dọnrađichứ?Culexắntayhỏi:-Códồichứ?-Ờ,sốngtrênđờikiếmmiếngdồichó.Chếtxuốngâmphủ

biếtcóhaykhông.Culenhănrăngcười,cầmcondaophaykhuakhua:-Khôngcóđâu!Khôngcóđâu!Dướiấytốtlắm!-Rượungonchứ?-Rồi!Chủquánnhanhnhẹnvàobuồngtrong,mộtloángđãthấy

bưngra,đủhết:rượungon,dồingon,tiếtcanhngon.CulenhìnHọasĩăn,chépmiệng:

-Khôngbiếttiếpanhđược...baolâunữa.Họasĩngướclênngơngác:-Cáigì?

-Làtôinói...ehèm,-Culedèdặt-Làtôinói...ngườitađồnanhkhôngsốngvàlàmviệctheohiếnphápvàphápluật.

Họasĩnuốtđánhựcmiếngdồitonhấttrongđĩa,gậtđầu:-Đúngđấy!-Anhbảosao?-Tôisốngvàlàmviệctheocadaovàtụcngữ.-Ớtrời!Culethèlưỡi,mặtnhưthằngđầnđộnhạngmột.Ôngdịch

ghếlạigầnHọasĩ,nóinhỏ:-Nhỡngườitabắtanhthìsao?Họasĩtrợnmắt:-Cặc!CuleghésáttaiHọasĩthìthầmnhưvầy,nhưvầy...Họasĩ

lại“à”vàcườito,cườirấtto,cườirungquánthịtchó.Xong,Họasĩchùimépđứngdậy,chìataychochủquáncầm

lấylắclắcvàbướcrakhỏiquán,cứngửacổthếmàcười,ngậtngàngậtngưỡng,bướcbiểnbướctrời, tiếnvềtúplềuphíabờsôngLinh.

Lúc này đã tắt nắng, túp lều chìm trong bóng tối.Họa sĩngaongánnhìnnómộtchậprồibướcxuốngphíahònđá.

Mátrượi.Giónồmtừbiểnthổivào,chạydọcbờsôngLinh,trànquacơthểnónghâmhấpcủaHọasĩ.

Họasĩkhôngngủđược,mởmắtnhìnlêntrờilácđáccácvìsao, day dứt về một thời xa lắc. Và hát, nhẹ nhàng và đằmthắm,ngọtngàovàsâulắngđểhoàinhớnhữnggiọtnướcmắttrướclúcchialycủangườibạngáithuởvừadứttuổihọctrò.

“Thờiấyhaynhỉ?-Họasĩnghĩ:-Cóthếmàcũngnhớnhau.Chẳngđượccáihônnàomàcũngnhớnhau.”

Thời ấy là thời“Toàn quốc kháng chiến”.Họa sĩ tìnhnguyệntheo Việt Minh tham gia kháng chiến. Cuộc chuẩn bị chớpnhoáng, ra đi chớp nhoáng. Thím Hoa không hề được báotrước.MãiđếnbuổitốitrướckhiHọasĩcùnghaimươichíntrai

trángtronglàngxắnquầnmónglợnchuẩnbịlẻnquatrảngcátcứ thẳnghướngnúiChópChàimà tiến thì thímmớihay tin.Thímchạytơitảtrongbóngtối,vượtquamộtcánhđồngngoạivithịtrấn, lộidọcsuốiMật,cứhướngngọncâydừaxómCaumàchạy.Tớinơithìgiờxuấtphátcủahaimươichínchàngtraiđãbắtđầu.

-AnhTư!Thímkêuto.Mộtngườiômchặtthím,bịtmồm:-Khẽthôi.HọasĩTưchạyđến,kéothímsangmộtgóc.-Đingayà?-Đingay.-Saokhôngbáotrước?-Vìbímật.-BímậtcảHoanữa?Thímnấclên,úpmặtvàongựcHọasĩmàkhóc,khócnhư

chưabaogiờkhóc.-Yêntâm,rồiTưvề.-Không!Không!-Tưvềthậtmà.-Baogiờ?Mộtngườiđếngọikhẽ:-Nhanh,Tư!Họasĩgỡtaythím,lặnglẽchiatay.Cảđoànngườinốichânnhau,cúiđầubước.NúiChópChài

cònxatít.Họđi,từngbướcmộtnặngnề.ThímHoachạytheosau,vừachạyvừagọithầm:-AnhTươi,emnhớanhlắm!AnhTươi,emnhớanhlắm!Trắngbăngnhữngbãicáthoangvu.Sauđó lànhữngnămdàibặt tinnhau.Mãiđếnngàyhòa

bìnhlậplại,HọasĩmớihaytinthímHoađãcóchồng.“Ờ,phảithôi”.Họa sĩ cayđắngnghĩ thầm.RồiHọa sĩ lại hay tin: thím

Hoađã lấyanhcùngchakhácmẹvớimình.“Ờcũngphải thôi”,Họasĩrưngrưngnướcmắt,cườichuachát.

HômHọasĩvềhưunon,thímHoacóđếnlềuthămHọasĩvàxemtranh.Thoángthấythím,Họasĩmỉmcườigậtđầuchào.Thímvào,ngồixuốngtấmvánrộngđượckêlênbằngbốnhòngạch.Họasĩrótnước,đặtbátvàotaythím.Thímđỡlấy,nhìnđămđămvàođáybát.

-Uốngnướcđi.-Dạ.-Hơ!Chịdâumà“dạ”.ThímHoanhìnHọasĩvớitianhìnđauxótrồilặnglẽnhìn

bốnxungquanh.Đoạn,thímlôiđốngtranhtotướngcủaHọasĩraxemkỹlưỡngtừngchiếcmột.

-Khôngngờanhlạitrởthànhhọasĩ.-Thímnói.-Ờ.-Họasĩnói.Vàimlặng.-Anhkhôngthích“ấntượng”à?-Thímhỏi.-Xưathìthích,giờthìkhông.-Họasĩmỉmcườitrảlời.Mộtđợtgióbấtngờthổiậpvào.Tócthímbồnglên,tỏara

tứphía,phủkínmặt.Thímvéntóc,khẽkhàng:-Tạisaothế?-Tạisaolà...-Tạisaoanhkhôngthích“ấntượng”?-À...vìmìnhđãquánhiềuđaukhổ,phảicậyđến“siêuthực”.Thímchămchúnhìntừngbức,từngbức.Mãisauthímmới

ngướclên,nhìnHọasĩ,buồnrầunói:-Thếthìanhchẳnghiểugì“siêuthực”.-NhưngmàHoađượchọclúcnàomàgiỏithế?Họasĩkêuto,chựclaođếnthím.Thímcúiđầu,thìthầm:-Lúcxaanh...Thímtừtừngướclên.Họnhìnnhau.Mắtvàmắtvàmắt...

Bấtchợtthímlắcđầu,vùngdậy:-Hoavềđây.-Khoan!Khoan...đã!Thímbướcracửalều,quaylạichàotừbiệtHọasĩ.Biết làm sao, sau lưng thím là chồng thím, là con thím.

TrướcmắtthímlàHọasĩ,đằngnàothìcũnglàemchồngthím.Họasĩmỉmcười:Thế làhết.Gióthổi.Baonhiêulàgiótừ

đáysôngLinhùa lên.Nhữngngọnsóngnhỏ li ti gõvào sườntráiHọasĩ.HònđávàHọasĩngủđềutrongtiếngruhờikhekhẽcủanhữngngọnsóngsôngLinh.

Có một người kéo chân. Họa sĩ choàng tỉnh. Bốn ngườiđứngquanhhònđá:hai côngan,haidânquân.Hìnhnhưhọđứngvậyđãtừlâu.

-Cóviệcgìthế?-Họasĩlầnlượtnhìntừngngười,ngápdài,uểoảihỏi.

Mộtcôngancócáitrándônóirõràng:-Chúngtôiđượclệnhkhámnhàanh.Vàrúttờgiấy“Lệnhkhámnhà”đưachoHọasĩ.Họasĩkhông

đểmắtđếntờgiấy,đứngbậtdậy,vuivẻnói:-Tốtthôi,mờicácanhvào.Chỉlưuýlầnsaucácanhdùng

từchochínhxác.-Cáigì?-Đâykhôngphảilànhàmàlều!“Lệnhkhámlều!”.-À...Cảbốnngườichuivàolều.Họasĩđứngngoàichâmlửahút

thuốc,chờđợi.Mộtlátsau,cảbốnngườichuira,trongtayhọôm đủ sáumươi tư bức tranh vẽ nhữngmặt ngườiméomó,nhữngconbòchạngháng,nhữngcáimôngđànbà,nhữngconcòhaicổ...

Ngườicótrándôbìnhthảnnói:-Anhbịbắt.Họasĩdướnmày:

-Thếà?BốnngườigiảiHọasĩvềđồn,ômcảđốngtranhlêntheo.Tạiđồncônganhuyện,đồntrưởngcôngantửtếmờiHọa

sĩxơinước:-Tràngonthật.-Họasĩchépmiệng.-TràTháiNguyên...- Tốt. Khi nào tôi được thả, các anh để lại cho tôi một

lạng...-Hìhì...Khiđótràmốcmấtrồi.-Thếà?Tiếcquánhỉ?Đồntrưởngnhãnhặnhỏi:-Anhvẽnhữngbứctranhnàyphảikhông?-Tôivẽ.-Họasĩxácnhận:-Anhthấycóđượckhông?Đồntrưởngkhôngtrảlời,chìaratờgiấyliệtkêsáumươitư

bứctranh,nói:-Vậyanhkývàođây.-Vàođâu?-Vàođây.-Vâng.Họasĩký.Đồntrưởnghỏi:-Tạisaoanhvẽnhữngbứctranhnày?-Tôithích.-Tạisaoanhlạithích?-Vìtôithíchcáimàtôithích.Đồntrưởnglạirútramộttờgiấytrắng,nói:- Đề nghị anh tường trình quá trình vẽ những bức tranh

này.-Vâng.Họasĩvuivẻđỡlấytờgiấyvàcâybút,hýhoáyviết.“Tôithíchcáimàtôithích.Rồitôivẽcáitôithíchvềcáimàtôithích.

Tôirấtthíchcáitôivẽcáitôithíchvềcáimàtôithích.Sauđótôilạikhôngthíchcáicáitôirấtthíchcáitôivẽcáitôithíchvềcáimàtôithích.Rồitôi

thíchcáimàtôithích.Rồitôivẽcáitôithíchvềcáimàtôithích...”Đồn trưởngđọcđiđọc lạibản tường trìnhcủahọa sĩviết

dựavàolờinóiđầucuốnDìHuliavànhàvănquèn.Rấtlâusauđồntrưởngngẩnglên,nghiêmmặtnói:

-Anhđùavớichúngtôiđấyà?Họasĩnghiêmtúctrảlời:- Không.Đó là quá trình sáng tác sáumươi tư bức tranh

nàycủatôi.Đồntrưởngnghĩ:“Chơivớiloạinàykhóthật”,rồinói:-Chúng tôi tạm thời giữ anh tại đồnđểđiều tra thêmvà

chờýkiếncấptrên.Họasĩnhếchmép:-Thếà?Mộtcônganđãđứngchờởcửa.Họasĩ theongườinàyđi

vòng vào một hành lang hẹp tới căn phòng tạm giữ nhữngngườiphạmpháp.

Họasĩ lănranềngạchhoa,hítmộthơi thậtsâu,ngủtiếpgiấcngủbịđánhđộngbannãy.Anhngủđược,ngủkhásâulàđằngkhác.Mãiđếnkhinghecótiếngngườigọimình,anhmớimởmắt.

NhácthấyThùyLinhđứngdánmặtvàonhữngsongcửasổ,Họasĩvuivẻngồidậy.

-ThùyLinhđấyà?-Chúcóviệcgìkhông?-Không,chẳngviệcgìsất.-Họnói...sẽgiamchúbaolâu?-Khôngphảigiam,chỉtạmgiữ.Họa sĩ tiến lại, tì vai vào song cửa sổ, thò tayvào túi tìm

thuốcláhút.Thùy Linh ngạc nhiên khi thấy Họa sĩ bình thản như

không.CôvàmẹcôđãtưởngtượngquághêgớmcáicảnhbắtbớgiamcầmHọasĩ.ThímHoađãđánhvỡcáibìnhthủytinh

đựngdấmchuakhiThùyLinhchạyàovềbáotinHọasĩđãbịcônganbắtgiải lênđồndoHoàngbáo lại.Hoàngcũngkhôngbiết,nghehàngxómbáo lại.Anhđang tập thểdụcbuổi sáng,trênbãicỏrộngchừngvàisàođấttrướcnhàthìbácCảRíđicâulươnvềgặpanh,nói:

-HọasĩTưbịbắt.Hoànggiậtmình,hỏi:-Bắtlàmsao,bácCảRí?-Bắtnhưbắtkẻtrộm,nhưbắtViệtgianbánnướcchứcòn

làmsaonữa.-Thậthảbác?-Bâygiờcònởđồncôngan.BácCảRíxáchxâulươnđithẳng,vừađivừaoangoang:-Việtgianbánnướcnhiềunhưrươi, trênrừngdướibiển

đủhết!Ghê!Hoàngchạythụcmạngvềđồnxemsựthểrasao.-Ngườitađanghỏicungkhôngchoaivào.Vàingườitrongđámđôngđứngtrướcđồncôngannhóng

cổ dòm vào nói với Hoàng như vậy. Hoàng chạy ra chợ tìmThùyLinh.Anhbiết giờnàybao giờ cô cũngđứngở cửa chợđónmuacátươidânnôốcchàiđưađến.ThùyLinhđượctinvứtrổ cá chạy về. Hoàng chạy ngược lên huyện ủy tìm ba anh.Hoànghyvọngnhờ tiếngnóibaogiờcũngquan trọngcủabamìnhmàHọasĩthoátnạn.

Họa sĩ có một quan hệ khá gắn bó với Hoàng và Bí thưhuyệnủytừxaxưa.

Người ta kể, không được rành mạch cho lắm, rằng năm1946Pháptáichiếmthịtrấn,HọasĩTưgianhậpViệtMinhlênnúi Chóp Chài hoạt động. Tại đây Họa sĩ đã gặp và yêu mẹHoàng,mộtmối tìnhthậtdữdộivà lãngmạn.Cảhaibịkiểmthảovàkỷluậtrấtnặng.HọasĩphẫnchíxinđihọclớphộihọangắnhạnởThanhHóa,nămsauđượcgọi lên chiếnkhuViệt

Bắcdựmộtlớphộihọakhácvàởlạiđấyđếnnăm1949thìtrởvề đỉnh Chóp Chài. Người ta kể, không được rànhmạch cholắm, trước lúc chia tay vớiHọa sĩ Tư,mẹHoàng đã thề thốtnặng lờivớiHọasĩ,nhưngkhiHọasĩ trởvề thìmẹHoàngđãmangthaiHoàng,đãvợchồngvớibaHoàng.HọasĩlặnglẽbỏđỉnhChópChàiraThanhHóa.KhinghetinmẹHoàngchết,lúcHoàng tròn một tuổi, Họa sĩ đã nháo trở lại Chóp Chài. MẹHoàngđãđượcđồngđộichôncấtchuđáo,chỉcóHoànglàlănlóctrêntayngườinàysangngườikhác.BaHoàngkhôngcómặtởChópChài,ôngđãđượclệnhđivàoThừaThiêntrướckhimẹHoàng ăn phải nấm độcmà chết. Họa sĩ đã ẵm Hoàng, nuôiHoàngtừđóchođếnkhithịtrấngiảiphóngthìgặpbaHoàngvàĐạiúyThìn.“Mộtcuộchộingộđầynướcmắt”,ngườitanóivậy.HọasĩlặnglẽgiaoHoàngchobaHoàng,khôngchờmộtnửacâucámơn,vộivãrađi.Cóngườinói,vìthếchonêndùHọasĩcóăn nói ba bửa, phản động,mất lập trường thì vì ơn nghĩa xaxưa,baHoàngcũngbỏquáđi cho.Cóngườinói,khôngđượcrànhmạchcholắm,rằngngườiđemrakiểmthảo,kỷluậtnặngHọasĩTưvàmẹHoàngvềmối tìnhdữdội, lãngmạncủahaingườikhôngaikhácchínhlàbaHoàng;rằngđólàâmmưuđể“nẫng tay trên”mẹHoàng từ tayHọa sĩ Tư. Vậy nên chính baHoàng,dù làBí thưhuyệnủy,vẫn làngười sợHọa sĩTưchứkhôngphảingượclại.

ViệcHọasĩTưnuôiHoàngbanăm,kểtừngàymẹHoàngmấtvàtraochobaHoàngtạithịtrấnlàsựthậtduynhấtHoàngbiết được do cả Họa sĩ lẫn ba Hoàng đều kể lại. Còn nhữngchuyện“khôngđượcrànhmạchcholắm”màngườitaxìxàothìtuyệtnhiênhaingườikhôngnhắctới.

Hoànghỏibaanh:-Cóđúngnhưvậykhông?Bacườinhỏ,hỏilại:-Ngườitanóinhưvậyà?

HoànghỏiHọasĩTư:-Cóđúngnhưvậykhông?Họa sĩ trợn mắt nhìn Hoàng rồi ôm bụng cười sặc sụa

khôngnóigì.Hoàng cứ áy náy không yên. Đôi lần anh nắm tay Thùy

LinhchạytràntrềdọcbờsôngLinh,vàonhữngngàycuốicùngtrướckhikếtthúctuổithơ,ngóthấyHọasĩcùngvớitúplềucủamìnhđứngchơvơtrênbờsông,anhcảmthấyxaxótmộtđiềugìnhưlàlỗicủachínhanh.Họasĩbìnhthảnbướctừnỗicôđơnnàysangnỗicôđơnkhácvớibộmặtdươngdươngtựđắc.ChưabaogiờHọasĩnóiđượcmộtlờitửtếvớiđànbà.TrongmộtloạtbứctranhmôphỏngvềthếgiớiđànbàcủaHọasĩđềuméomó,trầntục,nhìnvàochỉthấybuồnnôn...

CólầnbaHoàng,BíthưhuyệnủyTrầnVănThanh,đãvỗvaiHọasĩ,cườicười:

-Họasĩxinnhớcho:nămnayHọasĩđãtứtuầnrồiđấy!Họasĩcũngcườicười:-Thìviệcgìđếnanh?-Khôngviệcgìcả!Nhưngrốtcuộcchúcũngphảisốngvới

ngườinàođấychứ.-Nhưngtôithấykhôngcầnthiếtlắm!-Họasĩkhịtkhịtmũi

-Vảlại,tôithíchđểvậychođànbànóthèm!-Aha!BaHoàngcấttiếngcườito.Ôngcóthểcấttiếngcườisảng

khoáivôtưnhưvậyvàobấtkỳthờiđiểmnào.Nhữnglúckhôngbiếtnói gì,hoặcnói rabất tiệnvớingườimìnhđối thoạiôngthườngcấttiếngcườirấttorồivuivẻrútlui.

Họasĩcũngcườitheo,đắcchítựvuốtmũimình.Họasĩcócáikiểuvuốtmũimìnhtrôngrấtgaimắt.

-Nóivậythôi,-HọasĩkhinhkhỉnhnhìnvàomắtbaHoàng:-Đếnđànôngngười ta cònkhinh ghét tôi ramặt, huống chiđànbà.Aisẽlấytôi?Khôngaicả.Nhưngtôisẽlấyđượcbấtcứ

ai nếu tôi cần. Báo cho đồng chí Bí thưHuyện ủy biết trước.Nếunhỡmaytôicólàmbậythìanhcốbỏquađicho.Nếucáilựclượng“gáccổngChủnghĩaXãhội”củaanhThìncótómcổtôithìxinanhmộtcúđiệnthoạigiảithoátgiùm.

BaHoàngcườito,bắttaytạmbiệtHọasĩ.Ôngkhôngthíchgây sựhoặcnói chuyện lâu với những kẻ coi trời bằng vung.Khicầnthiếtphảibắtchuyện,ôngthườngnóichuyệntàolao,rồi“thôinhé”vàđi,rấtnhanhgọn.

Chỉ cóHoàng là luôn luônphảingheHọa sĩ nói hàng giờliền,thượngvànghạcámvềchuyệnđời,nhữnglúcHọasĩđếnchơi nhàmàkhông có (thường là không có) baHoàng ởnhà.Họasĩđếnchơikhôngcầnbáotrước,khôngcầntínhtoánlịchlàmviệccủabaHoàngchứkhôngnóiđếnchuyệnxinphéphayđăngkýnhưmộtsốngười.Thíchlàhọasĩđến,haitayđúttúiquần,tựtiệnđẩycổngbướcvào,hỏinhưquát:

-AnhThanhcónhàkhôngđấy?HoàngtrảlờicóhoặckhôngHọasĩđềuvào.Họasĩnóirất

to,tayvunglialịa,vỗxuốngbàn.Đôikhicònnhóngcổhỏibaanh:

-Anhhiểuchứ,hả?Kếtthúc“bài”nóichuyệntrànggiangđạihảicủamình,bao

giờHọasĩcũngnhétgóithuốchútdởcủabaHoàngvàotúi:-Cònmấyđiếuanhchotôinhé!Hoàngthườngchịutrậnnhiềuhơnbaanh.Làmsaoanhcó

thể nói: “Thôi, mình bận chút việc, xin lỗi nhé!” như ba anh vẫnthườngnóivớirấtnhiềungười.HoàngbuộcphảiimlặngngheHọasĩgiảnggiải,tôvẽ“cáctrậnchiếnđấungàncântreosợitóc”vớiđànbà.Họasĩvừakhịtmũivừanói,mặtmàyrạngrỡnhưconnítvàomâmcỗ.TấtcảnhữnggìHọasĩnóiđềunằmngoàivùngtưởngtượngcủaHoàng.Đôikhichánquá,anhđịnhnhổmđítđứngdậyliềnbịHọasĩấnvaiđèxuống:

-Ấy,ngồiyên.Tớđãnóixongđâu.

Hoàngrùngmình,nổidagàvềnhữngchuyệntởmlợmcủaHọasĩ.CònHọasĩthìngửacổcườihahaha...Vuốtmũimộtcáilạicườihahaha...Cườivàbìnhthảnbước từnỗicôđơnnàysangnỗicôđơnkhácvớibộmặtdươngdươngtựđắc.

TuyvậyHoàngvẫncảmthấyxaxótmộtđiềugì,nhưlàlỗicủachínhanh,khithấyHọasĩđứngchơvơcùngvớitúplềucủamìnhtrênbờsông...

Hoàngđếngõcửaphòngbaanh.Phòngkhóatrái.Mộtcánbộtuyênhuấntrảlời:

-Bacháuđihọpởtỉnh.-Baogiờvề?Bao giờ về? Bao giờ về? Bao giờ về? Hoàng chạy rối mù

quanhcănbuồnghẹpvàrũxuốngtrênthảmcỏđượctỉatótrấtđẹptrướccănphònglàmviệccủabaanh.

Bây giờ túp lều củaHọa sĩ Tư chỉ cònmộtmình, nó khẽrung lên theo từng đợt gió từ cửa sông ùa vào. Chủ nó đangđứng trong phòng dành cho những người phạm pháp ở đồncônganhuyện.

Họasĩtìvaivàocửasổ,thòtaytìmthuốclá,bìnhthảnnhưkhông,khiếnThùyLinhrấtđỗingạcnhiên.Cônhớlàmẹcôđáđánh vỡ bình thủy tinh đựng dấm chua, ômmặt rú lênmộttiếngghêrợnnhưthếnàokhicôchạyvềbáotinHọasĩbịbắt.Mọisựkhủngkhiếpmàcôtưởngtượngtrongquátrìnhchạytừnhàđếnđồnvàđứngchầuchực trước cổngđồnchờđến lượtđượcphépvàothămHọasĩđềutanbiếntrướcthựctếgiảndịnhưthếnày.

Họa sĩ ungdungnhả từng vòngkhói thuốc trònvo lờ đờbayquacửasổ,đưamắtâuyếmnhìnThùyLinh:

-Vềnóivớimẹcháulàchúvẫnbìnhanvôsự.-Mẹcháukhócnhiềulắm,vàrunlên,làmviệcgìcũngrun

lên.Thùy Linh thì thầm. Chẳng việc gì phải thì thầm cả, cứ

choangchoangcũngchẳngsaonhưngcôcứthìthầmnhưmọingườihễbướcquacổngđồncônganlàrónrénvàthìthầm.

-Tấtcảlàvìbacháu!-ThốtnhiênThùyLinhnghẹnngào.Họasĩmỉmcười:-Mẹcháubảothếà?-Không! -ThùyLinh lắc đầu -Cháubiết ba cháu lạchậu

lắm.-Ôhô!-Họasĩphìcười-Chết,lạchậuthếnào,tíchcựclắm

đấy!Bacháuấymà,tíchcựclắmđấy.Họasĩnói to, cười lớnnênbịho.Mộtđợthokéodàigần

mộtphútnhưngThùyLinhcócảmgiáccơnhocóthểkéodàicảđờiHọasĩ.CônghengườitađồnHọasĩbịbệnhlao.

MộtđêmmẹcôđithămHọasĩvề,bỗngnhiênômbụnghorũrượiđãlàmcôchợtrùngmình.Côkhôngtinrằngngườitacóthểlấychồngmộtngườivàyêumộtngườikhác.Ởcáituổimườisáunontơcủamình,ThùyLinhcoiđólàsựlăngnhụcđốivớiđànbàcongái.ThímHoađãmỉmcườitrướcphảnứngngốcnghếchcủacô,imlặngnhìncôvớiđôimắtusầucủamộtngườiđànbàtừngtrải.Họchẳngbiếtnóigìvớinhaumộtkhicảquákhứ lẫn tương lai của họ gần như ngược nhau. Chỉ còn tìnhmẫutửvàsựthôngcảmcùnggiới,đặngnhờđómàchechởchonhautứphía,kểcảnhữngcơnhophátsinhsaunhiềuđợtthămhỏiquáđángcủathímHoađốivớiHọasĩTư.

ThùyLinhchợtrùngmìnhthấyHọasĩômbụngquằnquạikhicơnhovừadứt.Côvộivãravề,khôngquêndặnHọasĩcốănhếtsuấtcơmmàthímHoasaicôđưađến.Côthathẩnmenvệcỏđườngtỉnhlộ,vừađivừangoảnhmặtnhìnrasôngLinh.Túp lều lámíanhôkhỏimặtđê,bé týxíunhưmộtdấuchấmhết.

“Chấmhếtthếnàođượcởcáinơicuộcsốngđangcuồncuộnchảythếkia!”.Ainóivậynhỉ?HoặcHoànghoặcthímHoa...khôngphải,hìnhnhưcôđọcđượcởmộtcuốntiểuthuyếtloại“càmèng”nào

đó.ThùyLinh tìmmột lốimòn rẽ trái vềphíabờ sôngLinh.

ThímHoacódặncôlúcquaytrởvềnhớquatúplềucủaHọasĩngóxem“Họcólàmgìkhông?”vàđóngkíncửalại.Giótừbờsônghunhútthổilàmtóccôbồnglên,baybaybay...Vàvìkhôngcóaiđingượclạitheolốimòncôđangbướcnênhầunhưcôchẳngchúý lắmhaicúcngựcáocủamìnhđãbungrađể lộbộngựcnonphơiphớitrướcnắnggióbuổisớmmaicuốimùahạ.ThùyLinhnhìnxuốngtíchútrồimỉmcườingướclênnhìnvóirabờsông,miệngmởtrònnhưchimnonhớpgió.

Cô nhớ Hoàng, kể từ mùa hạ này lúc nào cô cũng nhớHoàng,mộtnỗinhớdịungọtrưngrưng...

Họ đã gắn bó từ thuở ấu thơ, sống bình yên và ngây thơnhưnhữngconcònggiódọcbờsôngLinh.Mãiđếnbâygiờhọmớinhậnralýdovìsaohọcóthểgắnbómậtthiếtvớinhautừthuở ấu thơ. Thì ra, trong khi họ chẳng có chút xíu quá khứnào,bốmẹhọlạicómộtmốiquanhệkhágắnbótừthuở“chínnăm” đếngiờvẫnkhông rứt rađược.Thêmvàođó,quá trìnhhànhtiếnvàocuộcsốngđểtựkhẳngđịnhvaitròcủamình,cảhai gia đình đều bằng nhau về vận tốc. Ba Hoàng là Bí thưhuyệnủy,baThùyLinhlàĐạiúy.Đólàhaingườicócấpbậcvàchứcvụcaonhấthuyệnnày.

Thùy Linh nhớ khi Đại úy Thìn tuyên bố sẽ gả cô choHoàng,côđãkhiếpđảmnhưthếnào.NgàyđóThùyLinhmớimườituổiđầu,côchạybăngbăngquacánhđồngtừnhàcôđếnnhàHoàng,xôàocổnglaovàohổnhểnbáotin:

-Hoàngcóbiếtgìkhông?-Biếtgì?-Lớnlên...BaThùyLinhsẽgảThùyLinhchoHoàng!Hoàngtrợnmắt:-Đểlàmgì?ThùyLinhlắcđầuthậtthà:

-Khôngbiết...nhưngsẽgả!...-Bacậuquyếtrồià?-Quyếtrồi!-Bacậukhôngcóquyền!-Hoànghétlên-Tớsẽmáchbatớ!

Đólàmộtviệcnguyhiểm!...Thùy Linh nhìn Hoàng, dân dấn nước mắt. Hoàng cũng

mếumáosuýtkhóc.Suốtngàyhômđóhọngồinhìnnhau,thởdàithườnthượt.

Mãi đến tối, khinghebaHoàng giải thích cặnkẽ ýnghĩacủacáisự“gả”ấy,họmớithởphàonhẹnhõm,nhănrăngcười.

Cũng từ đó họ linh cảm nhận thấy tình bầu bạn của họđượccảhaigiađìnhtheodõirấtkỹ.Họdầndầnmấtbạn,đếnnỗibâygiờhọchỉcòn“ánhxạquanhau”,theolốivívonhoahòehoasóicủathầygiáodạyToán,chủnhiệmlớp9bcủahọ.Việcnàycó liênquanđếnnhữnghuấnthịcủaĐạiúyThìn.ĐạiúychỉchophépcôđượcchơithânvớiHoàng,bởivìHoànglàconcủa“đồngchíBíthưhuyệnủy”.NhữngbạnbècùngtuổivớiThùyLinh không được phép bénmảng đến nhàĐại úy để rủ rê côthamgiabấtkỳcuộcchơinào.“Chúngnó”làconcáihoặcthuộcgiaicấpbảothủ,lạchậu(nôngdân),hoặccáctầnglớpngángtrởconđườngđilênChủnghĩaXãhội(tiểutưsản),thếthìlàmsaoThùyLinhcóthểchơithânvới“chúngnó”được, trongkhiĐạiúy luônlosợđứacongáiduynhấtcủaôngbị tiêmnhiễmcácnọcđộctiểutưsảnđangtiềmẩnkhắpnơitrongthịtrấn.

HoàngcũngbịmấthếtbạnnhưThùyLinhmặcdùbaanhchẳnghềcandựvàocácmốiquanhệcủaanhvớimọingười.Hoàngđã chơivớiThùyLinhquá sađà,quênhết các thúvuikhác khiến bạn anh, hoặc bốmẹ của bạn anh, nghĩ đến tínhchất“mônđănghộđối”vẫnđượcthiếtlậpkhábềnvữngtrongthịtrấnmànhữngngườidâncàythìnóinômnarằng:“nồinàoúpvungnấy”.BạnbèHoàngxácđịnh“nồi”Hoàngchỉvừakhítvới

“vung”ThùyLinh,đãnhanhchóngtẩutánhếtsạch.Cả Hoàng lẫn Thùy Linh đều không nhìn thấy tính chất

nguyhiểmcủaviệcmấtbạn.Họ thấy tràn trềhạnhphúckhinắmtaynhautungtăngdọcbờsôngLinhvàonhữngbuổichiềumùahạnhưnhữngconcònggióvẫnthườnglíuríudướichânhọ. Thậm chí họ cảm thấy thế là đã quá đủ, không cần phảithêmbớtgìtrongcácmốiquanhệcủahọnữa.Támnămsau,khicảhaibịđẩyvàonhữngbikịchđauđớnthìhọmớinhậnrađólàmộtsailầmnghiêmtrọngkhólòngcóthểcứuvãnnổi.

Đólà“támnămsau”, cònbâygiờThùyLinhđangrảobướctrênlốimònchạyvềtúplềucủaHọasĩTư.CônhớHoàng,chỉnhớHoàng,một nỗi nhớ dịu ngọt, rưng rưng...Không chú ýlắmhaicúcáongựcđãbịgióđánhbungđểlộbộngựcnonphơiphớitrướcnắnggióbuổisớmmaicuốimùahạ,cônhìnxuốngtíchútrồimỉmcườingướclênnhìnvóirabờsông,miệngmởtrònnhưchimnonhớpgió,tóccôbồnglên,baybaybay...VôvànkỷniệmcủaThùyLinhvàHoàngđangởtrênbờsông,dậpdềnhdậpdềnh...Côbướcnhanhhơn,nhanhnhanhnhanh...vàchạy,côchạythahồvềphíabờsôngtrongsựhưngphấnđộtkhởirằngbêncôđangcóHoàng,côđangnắmtayHoàng,chạy!Ùùù...

ThùyLinhchạyđếntúplềucủaHọasĩTư.Côđứngtrướccửalềuthởhổnhển,vàvuivẻchuivào.Chợtcôsữnglại,giậtmìnhkinhhãi:mộtngườiđànbàđangnằmsấp,chântayduỗithẳng,tócxõara,bấtđộngnhưngườichếtgiấc.

ThùyLinhrunlên,khụyxuốngtrướccửalều.NgườiđànbàđólàthímHoa.

ĐúnglàthímHoa.Thímđãlàmcáiviệcmàthímđãdặnkỹlưỡng Thùy Linh khi cô đưa cơm cho Họa sĩ. Thực ra thímchẳngviệcgìphảicấtcôngđể“dọndẹpđồđạc”và“gàicửacẩnthận”túplềunàyvìnóchẳngđángchobấtkỳkẻgiannàođểmắttới.Nhưngthímcứthấykhôngantâm.Cómộtcụcthannóngmỗi

lúcmỗiđỏrực,lănlóctrongngựcthím.Thímvàovàoraranhưkẻđãmấthết trí khôn, chờđợi đếnphát điên lênThùyLinhvẫnkhôngvề.

Thếlàthímđi.Đầutiênthímcứthẳngđồncônganhuyệnmàbước.Không

việcgìphải sợ,đườngđườngchínhchínhthímlàchịdâucủaHọasĩ,thímcóquyềnthamdựvàomọibiếnđộngcủasốphậnHọasĩ.Tạisaochịdâulạikhônglênthămemchồngkhi“nó”bịbắt?“Nó”cóhềhấngìthìchịdâuvẫnvôsựhaysao?Thímđitrongvôvàncáclậpluậnmỗilúcmỗisinhsôinảynởtrongđầuthím.Cáclậpluậnđãgiụcgiãthímbướcnhanh,thậmchícólúcthímđãđịnhùtéchạy.

ĐượcnửađườngthímbỗnggặpbácCảRí.-Khônggặpđượcđâu!Khônggặpđượcđâu!Bác Cả Rí đứng ngáng đường rỉ tai thím với bộ mặt rất

nghiêmtrọng.Mắthấpháy,miệngnhai trầuđỏhoét,bácnóimộtmạch:

-Ngườitachặnhếtcácngảđường,cônganthổicòiđiếctaiđiếcóc!Tôiđâysuýtnữabịngườitachomộtdùicuivàomặt.

Tínhbácvốnvậy,cómộttột lênmười,gặpchuyệngìbáccứnóikhốnglênthậtkinhkhủng.Bácchẳngcóýhạiai,cũngchẳngaihạibác.Nuôimộtvợvàbầycon támđứabằngnghềcâulươntàihoacủamình,báclangthanghếtcácngócngách,các cống rãnh,“bờ vùng bờ thửa” quanh thị trấn, vừa câu lươnvừa“ngửi”chuyệnđểmàthêmthắt,bịađặtrađủcácchitiếtlykỳhấpdẫnnóichosướngmồmmìnhvàsướngtaingườikhác.Nhữngbịađặtcủabáclậptứcbịlậttẩy;khôngcầnchốicãi,báccườihềhề,lạiđitìmnhữngchuyệnkhácđểbịađặt.Cứthế,cứthế... bác nổi tiếng là người “sáng tác” đủ các loại chuyện từthượngvàngđếnhạcám.Aingheđược thìnghe,khôngngheđượcthìthôi,bácchẳngcần.Báccứsốngnhởnnhơtrướcmặtmọingười,vàbịađặtlungtungnhưngvôhại.

Đãbiết tínhbácCảRí, thímHoavẫncứ sợ.Thímthoángrùngmình,dừng lại cứngđờ giữađường.Địnhhỏi bácCảRíliệungườitacólàmgìvớiHọasĩTưkhông,nhưngthímkhôngdámmởmồm,vìbiếthễthímcấttiếnglàòakhóc.NướcmắtdễlàmchobácCảRíbiếtchínhxáctìnhcảmthậtcủathímvàlấyđólàmchuyệnmuavuitrongthiênhạ.Dạigì,thímkhôngdại,khôngbaogiờthímdạidộtnhưvậy.

“Nó”vẫnlàđứaemchồnghưhỏngcủathímvàthímphảiđốixửvới“nó”đúngnhưđứaemchồnghưhỏngcủathím.Tháiđộcủachồngthímrasao,tháiđộthímphảiysìnhưvậy,khônghơnkhôngkém.Thếmớiđúng,đúngnhưngườiđờivẫnnghĩđúngvềthím.

-TừngàythằngNgôĐìnhDiệmhòhét“Bắctiến”-BácCảRíbỏđi,nóioangoangvớikhôngkhí -Việtgian,phảnđộngnổilênnhưrươi,mộtmétvuôngtámthằng.Kinhthật.

Thímlầnchầnmộtchútrồiđi,khôngphảiđivềphíađồncôngannhưcác lập luậnđãthúcgiụcthímmàrẽvềphíatúplềucủaHọasĩ.Thímđến.Tấtcảvẫnnguyênvẹn:bacáisoongnhỏ,haiđôiđũa,mộtlọnướcmắm,mộthũmuối,mộtlọmắmtôm, một cái đèn... Chúng đứng lặng ngắt trước mắt thím.Thímngồixuống,đờđẫnngóquanhvàdừnglạigầnnhưbịthôimiênvàokhoảng trốngnơichấtđốngsáumươi tưbức tranh.“Anhkhôngthích“ấntượng”à?”-“Xưathìthích,giờthìkhông.”-“Tạisao thế?” -“Vìmìnhđã quánhiềuđau khổ, phải cậyđến“siêu thực”đểquênđi.”-“Thếthìanhchẳnghiểugì“siêuthực”.”...Thímvà“nó”đãnóivớinhaunhưthế.“Nó”imlặng.Thímngướclênnhìn“nó”,cáithằngemchồnghưhỏng.“Nó”vàthímnhìnnhau,mắtvàmắtvàmắt,rồithởdài.Chaoôibuồncườichếtđiđượccáithờithímchạytơitảtrongđêmtối,úpmặtvàongực“nó”,nấclên.Chaoôilàbuồncười...

“Thếrồihếtcuộcchiếntranh

Cáicôbạnấybỗngthànhchịdâu....”[1][1]ThơPhạmViệtThư.Thímcườithật,cườirũrượiđếnkiệtsức,ngãxoàira,tay

chânduỗithẳng,tóctungxõa,bấtđộngnhưmộtkẻchếtgiấc...-Mẹ!-ThùyLinhgọi.-Mẹ!-ThùyLinhlạigọi.-Mẹ!Mẹ!Mẹ!Mẹ!ThùyLinhnhàođến thímHoa.Thímuểoảingồidậy.Họ

nhìnnhau.Nhữngngườiđànbànhìnnhau.Mộtchútngượngngậpcảhaiphía.Đỏmặtvàkhôngnóigì,họcốgắngtránhvavàocáiđiềucảhaiđềuđãbiếtquárõ.

Mấyngàysauvẫnđỏmặtvàkhôngnóigì,họlặnglẽthămdòtháiđộcủanhautrongnỗiđauđớnâmthầmmàcảhaiđềunhậnthấyhìnhnhưđãhếtsứcchịuđựng.

CHƯƠNGBA

BíthưhuyệnủyTrầnVănThanhđihọpởtỉnhvề.Ôngđinhậnchỉthịmớitốiquantrọngcủacấptrênvềtìnhhìnhchiếnsự ởmiềnNam đang diễn ra căng thẳng. Saumột loạt chiếnthắngcủatađãkếtthúc“Chiếntranhcụcbộ”nhanhchóngchuyểnsang“Chiếntranhđặcbiệt”vớisựđổbộồạtcủalínhMỹvàomiềnNam,thựchiệnsángkiếncủaTay-lo“BìnhĐịnhmiềnNamtrongvòng18tháng”.Đại tướngNguyễnChíThanhđãgiao lạiphongtrào“GióĐạiPhong”chocấpdưới,chuẩnbịvàotrận.BộChínhtrị đang họp, sẽ có nhiều nghị quyếtmới cho việc phòng thủmiềnBắc.MỹsẽđemmáybayrabắnphámiềnBắc,tínhchấtácliệtkhôngthểlườngtrướcđược,tùytheocáccúđấmcủaquângiảiphóngvỗmặtđếquốcMỹ.SắpbầucửtổngthốngMỹ,Ken-nơ-điembịámsát,cókhảnăngGiôn-xơnsẽtrúngcử,mọihyvọngvềcácgiảipháphòabìnhnhằmthốngnhấthaimiềnNamBắccoinhưchấmdứt.ĐàiBBCnóiĐạitướngVõNguyênGiápđã thị sátchiến trườngkhuBốn.Sẽđánhnhau to, rất to.Cáccánbộcấphuyệnthìthầmvớinhauvàlaovềcơsởchuẩnbịvàotrận.

ÔngThanhmới cho xe ghévào ga-ra đã thấyđồn trưởngcônganhuyệnđứngchờởcửaphònglàmviệccủaông.

-Cóviệcgìthế?-Ônghỏi,tháiđộkhôngđượcvuivẻcholắm.

-Báocáoanh...-Ngắnthôinhé!-Vâng.Báocáoanh,vừaquatrongkhianhđivắng,cómột

chuyệnkhôngvuilắm...-Ngắnthôi,tôiđãbảolàngắnthôi...

-Vâng.Báocáoanh,vừaquatrongkhianhđivắng,cómộtchuyện không vui lắm. Ở dưới cơ sở báo lên tình hình hoạtđộng có tính phá hoại của Họa sĩ Tư. Trên cơ sở nhận địnhkháchquanvàchủquancủabộphậnthammưu...

ÔngThanhlậtmũmềmđặtlênbàn,caucónói:-Ngắnthôi,anhkhôngnhớà?Trưởngđồnlúngtúng,lậttắtquamấytrang,vộivàngnói:- Vâng. Trên cơ sở khách quan và chủ quan của bộ phận

thammưu,chúngtôiđãtrựctiếpkiểmtravàthấyrằng...-CácanhđanggiữHọasĩTưphảikhông?-ÔngThanhcắt

ngang.-Vâng.Đồn trưởng đưa mắt liếc nhanh Bí thư huyện ủy. Ông

Thanhđứngdậyvớitaylấyphíchnước,uểoảinói:-Thảranhé,trảlạitranhtrechongườita.-Vâng.ĐồntrưởngnhanhnhẹnbắttayôngThanh,vộivàngravề.

Mườiphútsau,Họasĩđượcthảranhanhnhưbịbắtvàođồn.Độitrưởngcẩnthậnđứngchờởcửaphònggiam,siếtchặttayHọasĩ,vuivẻ:

-Thôngcảmnhé,chẳngqualàvìnhiệmvụchung.Họasĩcười,vuivẻ:-Thếà?Vàvỗvaiđồntrưởng:-AnhchotôigọinhờđiệnthoạilênPhòngVănhóaThông

tintíchút.-Vângvângvâng,mờianh.ĐồntrưởngnhanhnhẩudắtHọasĩđếnphòngtrực.Họasĩ

quayđếnmỏitay,đầukiadâynóimớicóngườicầmmáy.-Bỉphảikhông?-HọasĩhỏitrưởngPhòngThôngtinVăn

hóa.-Vâng,Bỉđây.

-Tưđâynhé.-A!Thảrarồià?-Chứsao!-Khakha!...Hay!...Thịtchóchứ?-Tấtnhiên,tớgọiđiệnchocậucũngvìchuyệnấy.Giamba

ngày,thèmquá.-Rồi!BỉvàHọasĩlàbạncủanhauthờitheohọclớphộihọangắn

hạnởThanhHóa.Bỉluônnhậnmìnhlàkẻbấttài,vẽngườirangợm,vẽbòracáo...vàchẳnghềđaukhổgì chuyệnđó.Anhkhâm phục những người có tài, khâm phục một cách chânthành,chẳnghềghentị.

TừngàyHọasĩvềhưunon,BỉchơivớiHọasĩnhưbạncốtri, luôn luôn kéo nhau vào quán thịt chó đánh chén, nóichuyệntàolao,khisaylênthìlènhè:“ÔngtàilắmôngTưạ.Tài,tàilắm.Tôimàtàinhưôngnhỉ,ôngTưnhỉ!...”.Cứthếhànggiờliền.

HômtrướcngườitabêsáumươitưbứctranhđếngặpBỉ,bảo:“Hãyđánhgiáýđồ tư tưởngcủacácbức tranhnày”.Bỉgiãy lênnhưđỉaphảivôi:

-Ấychết.Dạ...báocáocácanh...làmsaotôibiếtđược!-Anhcũnglàhọasĩ!-Dạ...Nhưngtôilàloạihọasĩcàmèng,tôinonlắm.Vớilại,

tôichuyênngànhtranhcổđộng.Cáigìdínhtớitranhcổđộngmayratôicònbiết,cònlạilàtôimùtịt.Báocáocácanh,thậtđấy!

Bỉthườngcoimìnhlàkẻvôthưởngvôphạt,cócũngđượckhôngcócũngxong.MơướcduynhấtcủaanhlàđượcvềhưunonnhưHọa sĩ.Việc gì xảy ra trongỦybanhuyệnanh cũngcười cười, “án binh bất động”. Người bảo anh ngu, kẻ bảo anhkhôn, anh chỉ cười cười. Gặp ai anh cũng tỏ ra khúm núm,ngoanngoãn.Anh“dạ”đều,“dạ”rềnrĩtừcánbộcóchứcvụcao

nhấtđếnloạinhânviênloạixoàngnhấttrongcơquan.“Dạ”vàbịtmũicườimộtmìnhkhilừađượcmộtcánbộnàođóvềviệcgìđó.ĐôikhiBỉômlưngHọasĩTư,thìthầm:“Làmviệcvớinhữngthằngngusướnglắm!Sướnglắm!”vàngửacổcườihahả.

VàoquánthịtchóCule,đượcmộttợprượu,BỉchùimépnóivớiHọasĩTư:

-Ôngdại.Ngườitađấutranhgiaicấpthìcứmặcngườita.Việccủaônglàvẽ.

-Bậy.-Họasĩlắcđầu-MìnhđánhnhauhộcmáumồmvớithằngTâylàđểxâydựngxãhội...

-Chothêmmộtđĩadồinhé!Bỉ cắtngang lờiHọa sĩbằngviệcnhóngcổgọiCule,đoạn

quaylạivuivẻ:-Tôihiểuýôngrồi,nhưngkhólắm!Khólắm!Culeđứng cắtdồi,nghe trộmhaingười thảo luận.Bêđĩa

dồira,Culecườihềhề:-Các anh cứviệc đấu tranh giai cấp. Emnhát, emkhông

dám.Emchỉxinphụcvụthịtchóđầyđủ.Mónnàoramónấy.Giaicấpnàocũngghiềnthịtchó,thậtđấy.

Nóixong,Culexòacảmườiđầungóntayngúngnguẩy,lămxămvàobếp.Bỉghétaihọasĩ:

-Thằngấyđểu.Họasĩcườinhếchmép,vuốtmũimộtcái,nói:-Hắn nói thế chứ hắn không làm thế.Ở đời thường lắm

thằngtựgiễucợtmìnhchovuichứcựctốt.Hắncũngthế.Xưalàchủ thầugiao thông tỉnhnày.Hòabình lập lại,biếukhôngnhà nước toàn bộ gia sản của hắn, vềmở quán thịt chó bánchơi.

Bỉgậtgù:-Phải.Họasĩtiếp:-Tôichỉmongmuốnchínhquyềntarũsạchnhữngthằng

ngu.Bỉ ngửa cổ cười khơ khơ. Họa sĩ ghémắt sát chén rượu,

chậmrãinói:- Tôi yêuChủnghĩaXãhội, yêu thật sự, thậm chí có thể

chếtvìnó chứkhôngphảiyêuđểmàchơi.Cóđiều tôikhôngthể chịu được thứ Chủ nghĩa Xã hội qua mồm tay Thìn vànhữngthằngngudốtkhác.Đólàthứchủnghĩaảotưởngvìngudốt.

Bỉđậptayxuốngbàn:-Thếthìôngcũngảotưởng!HọasĩchùiméptrừngmắtnhìnBỉ,đứngdậybướcraquán,

khôngthèmchàoai,túctắcvềphíatúplềumépbờsôngLinh.CulenhìntheobóngHọasĩ,látsauđivào,nóitrốngkhông:-Đ.mạ,thờinàykhôngbiếtaikhônaidại.Bỉkêuto:-Đúng!Cứbomxuống,nhiềubomxuốnglàravấnđềhết.Culerụtcổ,némvàomặtBỉmộtcáinhìnkhinhbỉ,lúihúi

vào bếp. Lúc này vào khoảng bốn giờ chiều. Đại úy Thìn vềmuộnhơnhaigiờsovớithônglệ.Ôngkhôngghéquanhà,đạpxethẳnglênủybanhuyệnxemngườitagiảiquyết“vụHọasĩTư”nhưthếnào.NhácthấyĐạiúy,Bỉkêuto:

-BácThìn!BácThìn!Đạiúybuônghaichânchốngđất,ngoảnhmặtvào:-AnhBỉà?-Làmchénrượuchothơmmồmđãbác!-Cámơn,tôiđangvội.-Ấy,tôibiếtbácvộiviệcgìrồi.HọasĩTưkhỏemạnhhồng

hào,vừađượcthảra,vẫnlạcquanyêuđờinhưxưa.Nghenóivậy,Đạiúydắtxevào.Culechạyra,giơcảhaitay

lêntrời:-Trờiphùhộtôi!Mởquánđượcbanămmớiđượcđónbác,

bácThìnạ.

Đạiúycười,laumồhôitrán.-Chàtôibậnquá.-Chứcòngìnữa.-CuletươitỉnhtiếnvềphíaĐạiúy:-Cách

mạngsắpthắnglợiđếnđítrồi,bácbậnlàphải.Đạiúyngẩngphắtlên,nhìnthẳngvàomặtCule:-Anhănnóikiểugìlạthế?Đoạn,Đạiúydắtxeđạpđiluôn.Culethèlưỡi,rụtcổ.Bỉbịt

mũicườikhụckhục.***Saumấytuầnkiêntrìngồitrênchiếcxeđạpđượctreolên

nhưchiếcxíchđuđạpliêntục,thấyđãnhuyễnchân,ChủtịchthịtrấnLêĐứcHuybêchiếcxeđạpxuốngtínhđạpmộtvòngquanhthịtrấnchơivui,tiệnthểghéquahuyệnủythămdòtintứcBíthưhuyệnủyđihọptỉnhvềcógìmới.Đànghoàngdắtxeracổng,ngoáicổlạinóito:

-Mẹnóởnhànhé!“Ngàythườngđibộôngấycódặnthếbaogiờ!”,bàHiềnngồithái

raulợntủmtỉmcười.Ông ngồi lên xe sẵn sàng, đạp. Chưa được một phần tư

vòngquaybánhxeôngđãbịngãnhào,chổnghaichânlêntrời.-Mẹkhỉ!Ôngphủiđítđứngdậy, liếcvàonhàxemvợcótrôngthấy

mìnhkhông.BàHiềnvờkhôngtrôngthấy,cắmcúitháirau.Ônglại leolênxeđạp.“Có lẽ lúcnãymìnhngồikhôngcânhoặc

đạpchưađều”,ôngnghĩ.Ôngngồicẩnthận,khôngngoáicổvào:“Mẹnóởnhànhé!”nhưbannãy,ôngchúý,cựckỳchúýcáctưthếcủamình.Khiđãxácđịnhtrămphầntrămlàchínhxác,ôngđạp. Lại ngã. Lần này đau hơn, ông văng vào gốc xoan và bịđánhbật trở lại, nằm sóng soàinhưngườingãngựaở tư thếthảmhạinhất.Ônghầmhậpdắtxevào,némvàomộtxó.BàHiềngiấumặtvàoliếptrecườichảynướcmắt.

ĐạiúyThìnvòngxevàocổng,chạngcảhaichânxuốngđất

hỏito:-BácHuycónhàkhôngđấy?-Dạcó.BácThìnhả?Đạiúyvào.Cảhaingườingồilêntấmphảnphatràuống.-Tôivừalênhuyệnủyvề.-Thếhả?BácThanhcóchotingìmới?-Tôivừacãinhauvớiôngấyxongđây.-Chuyệngìthế,thưabác?-ÔngấythảthằngTưrarồi.ÔngHuygiãynãynhưphảilửa:-Ấychết!Thảrồià?Lạigiaochothịtrấnchúngtôiquảnlý

à?Đạiúygậtđầu,mặtđầyvẻtứcgiận.QuảlàĐạiúyvừacãi

nhauvớiBíthưhuyệnủythật.SaukhiđượctinBỉchobiếtHọasĩđãđượcthả,Đạiúyvòng

xe lênđồncônganhuyện.Đồn trưởng thởdàibáo tinđãgiảiphóngHọasĩcùngvớisáumươitưbứctranh.Đạiúytứcgiậnphóngmộtmạchlênphòng làmviệccủaBí thưhuyệnủy.Họngồi“cãilý”vớinhaunonmộtgiờ.

Đạiúyhỏi:-Tạisaoanhkhôngcầnnghecấpdướibáocáocụthểvề“vụ

HọasĩTư”đãvộivãralệnhthảra?ÔngThanhtrảlời:-TôitinHọasĩlàkẻvôhại.-Nóvẽtranhdâmôtrụylạcthếmàanhbảolàvôhại!-Đại

úykêulên.ÔngThanh chậm rãi rótmột chénnước trao choĐại úy,

nhẹnhànghỏi:-Anhđãxemcácbứctranhấychưa?Đại úy lúng túng tìm cách trả lời. Quả là Đại úy chỉmới

nghemộtvàingườivàcáccháunhỏ,tứclàdưluậnquầnchúng,báolại.Ônglậptứctinngay,vìđốivớiaicònphảiđiềutralại

chứriêngvớiHọasĩthìkhỏicần,Đạiúynghĩthế,cholàthế.-Tôichưaxem...tấtnhiêntôitinvàodưluậnquầnchúng.-Còntôithìđãxemrồi.-Bíthưhuyệnủytừtốnnói:-Nói

chungđólànhữngbứctranhtốt.-Tốt?Tạisaoanhkhôngchotreolênchoquầnchúngxem

màhọctập?LầnnàyđếnlượtBíthưhuyệnủylúngtúng.Ôngcốgắng

tìmmộtcâutrảlờithậtgiảndịchoĐạiúyhiểu.-Tốt...nhưngmàphảicómộttrìnhđộthẩmmỹkhảdĩmới

thấytốt.Cònbâygiờnếutreolên...tôisợquầnchúnghiểusangkhíacạnhkhác.

Đạiúytrợnmắt:-Haychửa!Thếracácbứctranhấycótưtưởnghaimặtà?

Cácbứctranhấycầnchogiớinàovậy?Cóphảichogiớitríthứctiểutưsảnkhông?Chúngphụcvụchogiaicấpnào?Anhtrảlờitôiđi...

Bí thưhuyệnủykhông trả lời.Đạiúy càng tấncông,ôngcàng im lặng.Ông thấyđăngđắngởmiệng.Ôngbiết lúcnày,trướcmặtconngườinày,ôngsẽkhôngcómộtcâutrảlờihữuhiệu.BởivìgiữaôngvàĐạiúykhônghềcóchungcáckháiniệmcơbảncủathẩmmỹ.Hiệntại,Đạiúyđangthuộcvềsốđông.BíthưhuyệnủycốgắngngheĐạiúynóimộtthôidàivềtínhgiaicấp trong các bức tranhmàĐại úy chưa xem.Cuối cùng ôngmệtmỏikếtluận:

-Thôiđược,tôisẽnghiêncứulạivấnđềnày.Đạiúychàoôngravề.QuátrìnhđạpxevềnhàChủtịchthị

trấn,ĐạiúynghĩrấtlungvềbíthưhuyệnTrầnVănThanh.DùôngThanhlàbạnthủathiếuthờicủaĐạiúy,nhưngtrongcuộcđấutranh“aithắngai”này,Đạiúyluôntựrănmìnhphảiđềcaocảnhgiác.CóhaiđiềuĐạiúyđangnghivấnvềôngThanh.Thứnhất,ôngThanhlàcánbộcấpcaoduynhấttrongtỉnhcóbằngtútài.Bằngtútàidĩnhiênlàkhácnhauvềtínhchínhtrịsovới

bằng lớpmườimàcongáiĐạiúyđang theohọc.Mộtđằng làbằngtốtnghiệpdochếđộtacấp,mộtđằnglàbằngtốtnghiệpdo chếđộ thựcdânnửaphongkiến cấp.Mộtngườiđượcđàotạolêntậntútàilàcảmộtvấnđềcầnlưuý.Bởivìphảinhuầnnhuyễn các tư tưởng nô dịch của chế độ cũ như thế nào thìchúngnómớicấpchocáibằngấychứ?Thứhai,điềunàychưathậtchắcchắn lắmnhưngphải lưuý,cómộtthờigianchừngmộtthángôngThanhbịđịchbắt.Tronglýlịchcủaôngkhôngthấykhaivềviệcnàyvàcũngchưacóaixácđịnhchắcchắnlàôngcóbịđịchbắthaykhông,nhưngrõràngkhiđãcódưluậnlàphảichúý.

Đạiúychưađặtvấnđềnghivấnnàyvớiai,kểcảChủtịchthịtrấnLêĐứcHuy.“Cầncóthờigianđể tìmhiểuchứkhôngthểkếtluậnbừabãiđược” -Đạiúytựdặnmình.RiêngvềvấnđềHọasĩTư,vềcáchgiảiquyếtcủaBí thưhuyệnủyđã làmchoĐạiúychúý.Mốinghingờbắtđầucócơsở...

SaukhikểchoChủtịchthịtrấnnghecuộc“cãilý” củahaingườiởhuyệnủy,Đạiúynói:

-Đây làviệcnghiêm trọng.TôiđềnghịbácphátvănbảnkhiếunạilêntỉnhvềcáchgiảiquyếtvộivàngcủaBíthưhuyệnủy.

ÔngHuytrốmắt:-KhiếunạibácThanh?-Chứsao.Ailàmsaiđềuphảichịutráchnhiệm.-Nhưng nhỡ tỉnh họ kết luận bácThanh đúng thì sao? -

ÔngHuydèdặthỏilại.-Đúng làmsaomàđúng.Đểsổngmộtphầntửphảncách

mạngmàđúngà?Báccứphátvănbảnđi, tôi sẽviếtkèmvàođấy.

-Vâng.ÔngHuyđồngý.Thếlàxong.Đạiúydắtxeravề.Làmviệc

vớiChủtịchthịtrấnthậtnhẹnhàng,baogiờcũngnhẹnhàng.

Trongthịtrấn,ôngHuylàngườiđángtincậynhấtcủaĐạiúy.Còn lại, bất cứaiĐạiúy cũng tìm thấymột chuyệnđángkhảnghi,kểcảbíthứhuyệnủyTrầnVănThanh,bạnthiếuthờicủaông.

***Đạiúydắtxeđạpvàonhà.ThímHoađãrờibànmáy,nửa

nằmnửangồitrêncáighếmâyđượcuốncongnhưeolưngđànbà.Thímmặcquầnlụa,kéoốngquầnlênsátbẹn,ngựcưỡnra,mắtlimdim.Đạiúythấygaimắtquá,địnhnhắcnhởthímbỏngaycáikiểunằmkhiêudâmấyđi,nhưngnghĩ lại:“Mìnhmớivề”,nênthôi.

ThímHoakhôngcómộtphảnứngnàokhithấychồngvề.Vẫncáikiểunửanằmnửangồiấy,thímimlặngtheodõiĐạiúyquakẽmắtlimdim.

Rấtlâusauthímngồihẳndậy,hỏi:-Anhbiếtchuyệngìchưa?-Chuyệngì?-Ngườitabắtemanhrồi.“Cônàyvẫnchưabiếtngườitavừathảhắnra”,Đạiúynghĩthầm,

nói:-À,nólàmbậythìngườitabắt.Đạiúyxáchphíchnướcrangồigiữasân,chậmrãitrángấm

phachè.-Chuyếnnàyvề...-thímHoahỏinhỏ:-Anhđịnhxuiông

Huybắtthêmainữa?-Thôiđi!Côbiếtcáigìmàhỏitầmbậy!-Đạiúygầmgừ.-Saolạikhôngbiết!ChínhanhxúigiụcôngHuybắtchúTư

chứcònai!-Sao lại xúi giục? -Đạiúymở tomắt: -Ơkìa, sao lại xúi

giục?Tôichỉnhậnxétvềcácbứctranhphảntuyêntruyềncủanóchứxúigiụccáigì?Khôngphảixúigiục,chínhquyềnkhôngphảilàtrẻcon,côhiểuchưa?Tôicóthôngbáovàkiếnnghị...

ThímHoa ôm bụng cười rũ. Vừa cười vừa ho.Nướcmắtsốngchảygiàngiụa.

-Cácanhvuithật!“Xúigiục”thìgọilà“kiếnnghị”,“máchlẻo”thìgọilà“thôngbáo”!...Ốigiờiơilàthơmtho.

Đạiúyđỏmặtquát:-Cóimđikhông.Côđiênhả?Khôngsợngườitagôcổcôlại

hả?ThímHoavẫnômbụngcườirũrượi.Vàbuồnnôn.Thím

muốnnônquá,nhưlàngườitaốmnghén.Đạiúynuốtnướcbọtlặngthinh.VàithángnayĐạiúyphát

hiệnratâmtínhcủavợmìnhcóphầnđổikhác.Cáiphầnhiềndịubảnchấtcủathímhìnhnhưđãbịđụckhoét,thayvàođólàtháiđộngạomạnvàtrângtráocủaHọasĩTư.

Đạiúy sợ,mộtnỗi run sợâm thầmxưanaykhônghề có,đanglenlỏitrongngựcông.Biếtđâusẽcómộtthựctếnghiệtngãxảyra:thímHoasẽrũbỏtấtcảđểbámtheoHọasĩTư,bấtchấpmọiqui tắcđạođứchiện có,đạp lêndư luậnđểmàyêumộtconngườitừlâubịdânthịtrấncoinhưmộtthằnghề.Thếthì thậtkinhkhủng.Kinhkhủngkhôngphải việcĐạiúymấtvợ,chínhlàởchỗ,nósẽđậpvỡtoànbộ“ýthứchệ”củadânthịtrấnvềgiađìnhĐạiúy,đặcbiệtvềĐạiúy...

Saungàyhòabìnhlậplại(1954)cómườisáungườilínhtrởvềthịtrấn.Hếtthảyhọlàthươngbinhloạimộtđếnloạibảy,trừĐạiúyThìn.Đạiúykhôngviệcgì sất.Khôngmộtvết sẹonàobámvàothânhìnhhộphápcủaông.Chẳngaidámđặtcâuhỏi:liệucóphảiĐạiúyđãquákhônngoan,nhưmộtconchuộtnhắt thôngminh, luồn lách tài tình để bảo đảm an toànmộttrămphầntrămcơthểsốngcủamìnhvàkiếmđượccáilonĐạiúyngonơkhitàncuộcchiến?

Trái lại, Đại úy là người lính dũng cảm, đạt đến độ phithường,kể từngàyôngvácđạiđao theo cáchmạng thamgiakhángchiếnđếnlúcchỉhuyhẳnmộttiểuđoànquânchủlực“tả

xunghữuđột”mộtvùngrộnglớnphíaBắctỉnh.Ngaycảnhữngthương binh trở về cùng ngày với Đại úy cũng đã nói rằngchẳngphảiĐạiúyđãgặpmaymàhìnhnhưbomđạnđịchđãkhiếpđảmkhinomthấyông,chúngvộivàngrẽcánhquạtbiếnmất.

Mộtconngườiđãquánhiềuhuyềnthoạivềlòngdũngcảmvôsonghoặcmãimãikhôngbaogiờtrởvềhoặctrởvềtrọnvẹn,đànghoàngvớicáilonđạiúytrungđoàntrưởngnhưĐạiúyđãtrở về.Khắphuyệnkhông ai có cấpbậc và chứcvụnhưông.Thêmvàođó,đồnglươngcủaĐạiúycũngthuộcloạivôđịch:cóthểmua hoặc ba tạ gạo hoặc bốnmươimét vải xa-tanh hoặcmộtconbòloạinhỏ...

Thờinàyđámsĩquantrẻchưavợđượccoilàđốitượngchủyếucủađànbàcongáichưachồng.Ngườitasẵnsàngbàntánrâm ri vềmột sĩ quannào đó có cấp bậc loại xoàngnhất vừaviếngquanhàmột côgáinàođó.Mộtvàiđámcưới trong thịtrấnđượcchuẩnbịkỹlưỡngtrongvàinămbịbỏdởkhicómộtsĩquantrẻ“dính”vào.Tìnhhìnhlậptứcđảongượccólợichosĩquan trẻnày,mộtđámcưới“mới” thay thếchođámcưới“cũ”được tiến hành ầm ĩmột góc thị trấn. Các bài hát khích bácđámđànbàcongáithamgiàu,thamđịavịởcácsĩquan,bỏrơingườitìnhcũđãnhanhchóngrađời,dậpdềnhkhắpthịtrấn.Đámtrẻconcónhiệmvụthựchiệncácbàihátnày.Chúngđãthực hiệnmột cách xuất sắc nhưng trên thực tế rất ít có tácdụng.Đámđànbàcongái“thamgiàu,thamđịavị”nàychỉđỏmặtđôi chút nhưng vẫn kiên trì bám đám sĩ quan, thậm chí còndùngnhữngthủđoạnranhmamàchỉcóđànbà,duychỉcóđànbàmớinghĩrađược,đểgiànhthắnglợivềmình.

GươnglớnchođámđànbàcongáithịtrấnnhìnvàođấymàhànhđộnglàthímHoa.NhữngnămĐạiúyThìnxanhàđiđánhgiặc,haimẹconThímchạyvạy suốtngàyđêmvẫnkhôngđủăn.Thímsốngnhờnhữngđồngnợlưutruyền,mượnngườinày

trảngườikhác,vàbằnggánhbánhđúcdởẹcdoítvốncứsángsáng chạy thụcmạng về các vùngnông thôn ven thị trấn, cốgắngbánhếttrướckhicógánhbánhđúckhácxuấthiện.Thímthuộcvàonhữngngườiđànbàlamlũnhấtthịtrấn.Đùngmộtcái,ĐạiúyThìntrởvề,bằngbathánglươngcủaông,Thímđãtậuđượcmộtnhàngóiloạitrungbình,đủrộngchobangườiở.Ítlâusau,thímmuađượcđầumáykhâuTrungQuốc,bỏnghềbánbánhđúcchuyểnsangnghềmayvá,điđứngravàokhoanthainhẹnhõm.Thímtrởthànhngườiđànbàsangtrọngnhấtthịtrấnvềcả“tinhthần”lẫn“vậtchất”.

Thựctếnàyđã làmrungchuyểnđámđànbàcongái, làmchohọtrântrọngđặtlênbàncânđểđođếmtươnglaicủahọ,nhưđãnói.RõràngĐạiúyThìncóvị tríquantrọngnhưthếnào trongđời sốngngười thị trấn, chưakểnhữngchiếncôngcủaôngtrongmộttrămhaimươisáutrậnôngthamgiađủđểmọingườiphảikínhnể,chưakểônglàngườiduynhấttỉnhbópcổthèlưỡitênquanhaiPháptrongmộttrậnhuyếtchiếnởphíatâythịtrấnlàmchochínhphủnghenóicũngbiếtđếntêntuổicủaông...

Đại úy ngồi uống nước chè giữa sân, ngẫm nghĩ các tìnhhuốngcóthểxảyratronggiađìnhmìnhvàcảmthấysợ,mộtnỗirunsợâmthầmxưanaykhônghềcóbâygiờlenlỏitrongngựcông.ĐạiúysẽmấtuytínnhưthếnàonếuthímHoa,mộtngười đàn bà chẳng có quá khứ tốt đẹp gì, lý lịch lại khôngtrong sáng, ngang nhiên bỏ rơi Đại úy khôngmột chút phânvânnhư“phươngán2”Đạiúydự trù.TấtnhiênĐạiúycóhẳnmộtphươngánphảncôngkhi“phươngán2”xảyranhưngôngchẳngthúgìchuyệnđó.Ngườitasẽđồnrầmlên,ônglàmsaođủ sứcđểdập tắtdư luậnđược,dù trong tayông có gầnmộtngànquân?

Trời đã tối hẳn,Đại úy chống gối đứngdậy soạn sửađếnnhàBí thưhuyệnủyTrầnVănThanh.Cónhiềuchuyệnquan

trọng cầnphải thảo luậnvớinhau, trongđó cóviệcphốihợptác chiến giữa trungđoànpháo của ông với huyệnđội.RiêngHọa sĩTư,Đại úy sẽ khôngnhắcđến, ông cómộtphương ánkhác,tấtnhiên,đốivớiôngviệcgìchẳngcóhaiphươngán.

***Đạiúyvừarakhỏinhàđượcmươiphút thìThùyLinhtừ

ngõchạyvào,nóinhưreo:“ChúTưđượcthảrarồi!”ThímHoangồibậtdậy,ngơngác:-Cáigì?ThùyLinhnhắc lại, cởi phăng áongoài, nhanhnhẩu đến

bênthímHoa,quỳxuốngríurít:-ChúTưđượcthảrakhoảnghaigiờchiều,concógặpchúở

bờ sông.Chúnói:“Ối chamẹ ơi, thèm thịt chómuốn chết!” - ThùyLinhbậtcườikhanhkhách.-Bavềchưa,mẹ?

ThímHoakhôngtrảlời,ngồithongthảbớitóc.Thímbớikỹ lưỡng từng sợi nhưđếm từng sợi,mắt đămđămnhìn vàomộtkhoảngtốitrongvườn.ThùyLinhđứngdậy,lùivàobuồngriêng.Côkhôngdámđộngđếnnỗiưu tưcủamẹmình.Cô lờmờnhậnracómộttaihọalớn,rấtlớnsẽgiángxuốngbìnhyêntronggiađìnhmìnhvànơmnớplosợ.

Thốtnhiêncôthấycămghétbộmặtxươngxương,máitócrốibùvàcáivuốtmũiđếngaimắtcủaHọasĩTư.Họasĩbỗngđilại,nói cười với vẻ trâng tráo củamộtkẻngạođời trướcmắtThùyLinh.Côrùngmình,rồi run lên.Cáimàngười tagọi làtìnhyêuthậtkinhkhủng.

Từ khi Thùy Linh nhìn vào gương và đỏmặt nhận thấyhìnhnhưmìnhđãlớn,đã“đànbà”từlúcnàođếnhômnaychưađầymộtnăm.Chưađầymộtnăm, thếmà cô thảng thốtnghĩđếnmộtngày,khôngxalắmđâu,côsẽyêu...sẽlấychồng,sinhcon. Cô rùngmình, run lên.Họa sĩ cứ đi lại, nói cười với vẻtrâng tráo hết sức, trong khi bóng dáng của Hoàng cứ nhậpnhòanhưảogiác.

MộtnỗisợhãitừphíakháccũngámảnhThùyLinh,đólàánhmắt thầy TrầnHớimà cô đã bắt gặp nhiều lần, đặc biệtchiềunay...

ThầydạyToán,dạygiỏihẳnhoi,nóihaynhưngrấtđiệu.Vídụ:chohaiđiểmM,N...thìthầycaogiọng:“Chohaiđiểmemmơ...ennơ!”hoặc:“Từđóchúngta...Chúngta làmsao?...Chúngtadễdàngrútra...”Nóichungcáigìthầycũng“dễdàngrútra”,làmchohọctròphụcsátđất.

Thầyhay kể về “ngàyxưa” của thầy.Đó làmột “ngày xưa”tuyệtvời.Thầyvôđịchnơinàocầnvôđịch.CólầnthầyđãlàmchoNguyễnCảnhToàn,giáosưToánnổitiếngViệtNam,phảikinhngạckhithầychỉrasaisótcơbảntrongmộtlờigiảithầntàicủagiáosư!Có lầnthầyđãđốithoạivớiLêKhâmvàPhanTứvềcuốnTrướcgiờnổsúngcủaLêKhâm(cuốnsáchđangnổitiếngthờinày).ThầynóiLêKhâmlàbạnhọccủathầytừthuởhàn vi. Nhà văn họ Lê này đã nghe thầy phân tích kỹ lưỡngcuốntiểuthuyếtnóitrênvàcôngnhậnlàchưacómộtnhàphêbìnhnàophântíchđúngnhưthầy.ThậmchínhàvănPhanTứ(nhàvănbậcđànanhcủaLêKhâm-thầynóinhưthế)ngồibêncạnhcũngphảixuýtxoakhengiỏi.

Thầycònnóinhỏ(códặnhọctròkhôngđượcnóivớiai)làsuýtnữathầybịdínhvàovụ“Nhânvăngiaiphẩm”nhânthầycógiúp Phùng Quán viếtmấy chương cuối cuốn Vượt Côn Đảo.Đôikhicaohứng,thầycònhátchohọctrònghevềcácbàihátmàthầysángtác.Thầynóinhững“hợpâm”đầutiêncủabàiXakhơilàthầyđãtặngNguyễnTàiTuệđểnhạcsĩnàypháttriểnthànhcakhúckhéttiếngtrongcảnước.

Thầybịkỷ luật,buộc thôidạyvề coiPhòngGiáo cụTrựcquanvìbịbắtquảtangthầyănnằmvớimộthọcsinhlớntuổi.Tuyvậy thầyvẫnkhôngbuông thaviệc theođuổi cáchọc trògái có chút ít nhan sắc. Cứ giờ tan học, bao giờ thầy cũng ra

đứng tựa cửa ngóng ra sân trường.Nhiều lần Thùy Linh bắtgặp“tiasángxanh”củathầychiếuvàogáymình.Côcòncảmgiác“tiasángxanh”rọivàogáymìnhchotớikhicôvượtrakhỏicổngtrường.

Côsợ,khôngphảisợthầymàsợcáigọi làtìnhyêusẽđếntrongkhicôkhôngcómộtchuẩnbịnhỏnàođểđónnó.Thêmnữa,cáchìnhphạtcủanhàtrườngđốivớicáchọcsinhlớntuổidínhvàochuyệnyêuđươngrấtnặngnềlàmcôkhiếpđảm.“Họcsinhkhôngđượcphépyêukhiđanghọc!” -Đókhôngchỉ là lờinhắcnhởthườngxuyêncủacácthầygiáochủnhiệmtrongcácbuổisinhhoạtlớpchiềuthứBảy,củathầyhiệutrưởngsángthứHaihàngtuần,nócònđượckẻthànhkhẩuhiệuởcâulạcbộcủanhàtrường.

“Họcsinhkhôngđượcphépyêukhiđanghọc!”.Điềuấyđúng,đếnbây giờ vẫn đúng, nó giống như tiên đề không phải chứngminh.Có điều thời này khẩuhiệu ấy được thựchiệnnghiêmkhắcnhưlệnhthiếtquânluật.Cáccuộctruyquétcácmốitìnhhọc trò với học trò, học trò với thầy giáo, học trò với đám sĩquantrẻđượcthựchiệnnghiêmtúc,triệtđểvàthườngxuyên.

Cóbavụbị“đưaraánhsáng” làmchohọctròthấtkinh.Vụthứnhấtthuộcvềcặphọctròlớntuổilớpmười.Họyêunhaulúcnàokhôngaibiết.MộttốpdânquânlàngChánhTrựctómđượchọtrênbãicátsaulàngtrongkhicảhaiđangởdạng“vậnđộngviênbơilội”.Họbịtoándânquântróiquặtlại,lôixềnhxệchvềtrườngnhưhaiconvượnbịcạolôngkéolêtrênbãicát.

VụthứhailàvụthầyTrầnHớivớimộthọctròlớpchín,haimươi ba tuổi.Hồinàymối quanhệ giữa thầy giáo vàhọc tròđược thiết lập chủyếudựa trên“luật cấm cãi”.ThầyHớiđãápdụngsángtạoluậtnàyđểéphọctròlớpchín,haimươibatuổichuivàovườndưahấucủanhàtrường.Ngườicoivườnsửdụngcáigậyvàconchórấtlinhhoạtđãtómgọnđượchọ.Cảhaibị

đẩyvàophònghiệutrưởng,diễuquagầnbatrămhọctròđangtậpthểdụcbuổichiều.

Vụthứbathuộcvềmộtnữhọctròđẹpnhấtkhốilớpmườivớimộtsĩquan.Haingườibịmộtlãonôngdânkiêntrìrìnhrậpbangàytrờimớibắtđược.Viênsĩquankiadễdànggiẫykhỏitayônglão,caochạyxabay.Nữhọctrò“xấusố”bịlãonôngdâncởiquainóncộtchặthaitaylại.Côkhóclócthảmthiếtvanxinlãonôngdânthabổng.Thậmchícôđãnói:“Bácmuốnlàmgìcháuthìlàmchứđừngđưacháuvềnhàtrường”nhưnglãokhôngchịu.Lãothìcònlàmđượcgìtốthơnlàđemcônạpchonhàtrường!Tấtcảđềuđượcthôngbáokỷluậtvềđịaphương.

Saubavụđó,hầuhếtcáccặphọctròđãchuyểntừtìnhbạnsang tìnhyêu, lại phảivội vàng chuyển từ tìnhyêu sang tìnhbạn.Cốnhiênđấychỉ làphépgiaohoángiảvờcốtđể taiquanạnkhỏi.

TrầnHới là thầy giáo đẹp trai, rất đẹp trai. Bất cứ thanhniênnàotrongthịtrấncũngkhôngthểcóđượcvẻđẹprựcrỡnhưthầy.Đặcbiệtlàđôimắtthầy,cái“tiasángxanh”ấyđãlàmbủnrủnnhiềucôgái.

ThùyLinhsợ,nỗisợhãiámảnhcôkểtừngàycôbắtgặp“tiasángxanh”ấy.Côkhôngdámnóivớiai,kểcảHoàng.Côtìmcáchchạytrốn.Càngchạytrốncàngbắtgặp.Bannãy,trướckhivề nhà, Thùy Linh đã bị thầy “như mọc ở đất lên” đứng chắnnganglốiđi.

-ThùyLinhà? -Thầyhỏinhỏvàđưa tayhấtmái tóc rấtđẹpcủathầylên.

-Dạ. -ThùyLinhcúimặt trả lời.Cô liếcmắt tìmmột lốikhácđểrẽ.

-Bađãvềchưaem?-Thưa,chưa.-ThếchúTư?

-Thưa,rồi.-Thếmẹ...ThùyLinhbắtđầurun.Côbắtgặpđôimắtthầyđangcười

cười...-A!TrầnHới!TrầnHới!Mộtngườingồitrongquáncháolònggọito.Thầyquaylại.

Lợidụngcơhội,ThùyLinhrẽngoặt,vừachạyvừathởnhưbịmađuổi...

-Vàođâylàmbátcháochoấmbụng!Ôi, cámơn cái người ở quán cháo lòng.ThùyLinhmuốn

quaylạinhìnngườiấylàainhưngcôsợ.Côchạyvùvùvềnhà,haitainóngrực...

MãiámảnhvềđôimắtthầyTrầnHới,ThùyLinhgiậtmìnhnhậnracôđãđứngnhưtrờitrồngdướibếpkhôngbiếtđãbaolâu.Bấtgiáccôgọito:

-Mẹ!Cănnhàlặngngắt,chỉcóngọngióđậpcửakhekhẽ.-Mẹ,mẹơi!ThùyLinhkêutovàchạyra.Mẹcôđãđivắng,thímHoađã

đivắng.LinhtínhbáochocôbiếtthímHoađangđivềhướngnào.Cônhàoracửa,chạy!CôchạyđếnkiệtsứctrênconđườngdẫnđếnbờsôngLinh.

“Khôngkịpnữarồi!Khôngkịpnữarồi!”.ThùyLinhchạytrongnỗi thấtvọng chua chát chođếnkhi gần tớibờ sôngLinh thìgặpthímHoađangđứngômđầugiữađường.

Cómộtkhoảngcáchrấtnhỏ,đủchomộtngườiđànbàyếuđuốinínthởchạymộthơilàđếntúplềulámíakia,nhưngthímđãđứngkhựnglại.Nhưngườibịchoáng,thímquằnquạigiữađườngđêm.Hìnhnhư thímđãnghe tiếng gọi thất thanh củaThùyLinh.Hìnhnhưthímnhậnthấycócáigìphilý,rấtphilýđãbuộcthímtrốnconchạytơibờitrongđêmtốinhưthếnày...

-Mẹ!

ThùyLinhnhàotớiômchầmlấy thímHoa.Họômnhau,hai người đàn bà ôm nhau quằn quại. Và khóc, khóc rất tonhưngkhôngaibiếtthốtlênmộtlờinàochođúng.Khôngnóiđược,họchỉkhóc,chỉgụcvàonhaumànứcnở.Chưabaogiờhọkhóctothế.Trênconđườngdẫnhọvềnhà,họvừadìunhauvừakhóc,như làhọđangđưa tiễnmộtđám tang, cókhi cònhơnthế.

CHƯƠNGBỐN

MộtmùahạnữađangchảyquatuổitrẻcủaHoàng.Hoàng nhớ lần cuối cùng anh và Thùy Linh cùng nhúng

mìnhxuốngsôngLinh,ngụplặnthahồnhưnhữngconcáchéptrắngmuốt,lấplánhtrongmộtbuổichiềuđầumùahạnămhọtrònmườibảytuổi.Khôngngờsauđómãimãihọkhôngđượccùngnhauvùngvẫy,nghịchngợmcườivangmặtsôngnhưthếnàynữa.

SôngLinhdườngnhưbaogiờcũngchờđónhọ,từbaođờinaynóvẫndịudàngchờđónvớitấtcả.Nóbắtnguồntừphíabênkiadãynúichínmươichínngọn.Nhìntừthịtrấn,dãynúigiốngnhưmộtbức tranhhoành trángmiêu tảmộtcuộckhởinghĩanàođó.Nó,dòngsông,nhẹnhàngmentheonhữnglàngmạctrùphúchảyvềxuôi.

Trước khi trôi về thị trấn, sông Linh ngoái lại thượngnguồnnhiềulầnnhưnuốitiếcvìmộtnghĩavụchưathànhvềnơiđãsinhranó,hoặclàthươngnhớvàdaydứtvềnhữnggìnósốngvớithượngnguồn...Nhữngvòngtrònmởrộngcủadòngsôngdo“ngoáilại”nhiềulầnđãtạonênnhữngốcđảođứngtrầmngâmgiữadòngsông.

Gặp thị trấn, dòng sông bỗng vỡ ra, chảy tràn trề khôngthành dòng, dập dềnhmọi bãi bờmen thị trấn. Lần đầu tiêndòngsôngbiếtđếnmộtmiềnquêđôngvui,nhộnnhịp,lấplánhánhđiệnvàvangnhữngâmthanhnáonhiệtmàsuốtmộttrămki-lô-mét từ thượng nguồn nó không hề bắt gặp. Dòng sôngkhôngmuốnchảy tiếpnữa, cứdùngdằngquanh thị trấn chođếnlúcnósựcnhớnólàdòngsông,đíchcủanólàbiểncả,thếlànóvộivãtrôiđi.Trướckhitạmbiệtthịtrấn,nóngoáilạihailần:Chào,chào...vàlaonhưđiênvềbiểncả.

Bắtđầutừthịtrấn,sôngLinhchảyxiếthơn,ầmào,hùnghục...Hìnhnhưnósợnếudừnglại,ngoái lạimộtlầnnữa,dùchỉtronggiâylát,lànókhôngthểđiđược,khôngcáchgìrứtramàđiđược...

Nắngchiềurủxuốngthànhtừngđámvàngnhạtrảidọcbờcát.Họngồi im lặngđămđămnhìnramặt sôngđangchuyểnmàu tím sẫm.Có gìmànói khi ngàynàohai người cũng gặpnhau. Chỉ có nhớ,một nỗi nhớ ngọt ngào cứ vương vấnmãitrongmỗingườingaykhihọvừachiatay.Thếlà lại tìmcáchgặpnhau,bấtcứlýdogì,cókhilànhữnglýdorấtbuồncười.

Hoàngđã lớn,dù lớnsauThùyLinh,nhưngđã lớn.ThùyLinhbỗnglạlùngtrướcmắtanhvàomộtngàyhọckỳmộtlớpchín. Khi đó Thùy Linh từ rặng phi lao bước ra, đứng sữngtrướcmắtHoàng,haimáđỏửng.NgựcHoàngbỗngrunglên.

-Đẹpquá.Anhkêukhẽvàcảmthấylúngtúngkhôngbiếtnênbắtđầu

nhưthếnào.Haingườinhìnnhaurấtlâuvàbấtchợtcườito,cảhainắmtaynhauchạytungtăngtrêncát,dướinhữngrặngphilaonămtuổi.

Không biết đó có phải là ranh giới quy ước cho Hoàngthànhngười lớnhay khôngnhưng anhnhớ, không thật chắcchắncho lắm,kể từngàyđóThùyLinhbắtđầuámảnhanh.Nhắmmắtlại:ThùyLinh,ngồidậy:ThùyLinh,đi,đứng,chạy,nhảy, cười, nói vẫn Thùy Linh - Thùy Linh - Thùy Linh...không ai khác,Hoàngkhôngbiết anhđã yêu cô, chỉ biếtnhớkhủngkhiếp,ngaykhicóThùyLinhbêncạnhnhưlúcnàythìanhvẫnnhớ.Thậtlạlùng...

Thùy Linh ngồi bên anh, hai tay trần bó gối. Cô ngồi imnhưmộtbức tượng thạch cao trắngmuốt, bộngựcnhỏphậpphồng.LầnđầutiêncôxuốngsôngLinhvớimộtbộđồtắmđủchenhữnggìcầnthiết.Đámđànbàcongáithịtrấnnàychưaaimặcnhưvậyđể tắm,kểcảnhữngngườiđànbà táo tợnnhất.

VậymàThùyLinhđãhiện ranhưnàng tiên cá trongmộtbộphimHoàngđãnomthấyđược.

Chính Hoàng cũng sửng sốt khi Thùy Linh xuất hiện từtrongđámlárưới-đượclàmnơithayáoquầnchonhữngngườitắm sông - bước từng bước chậm rãi trong nắng chiều: trắngmuốtvàlấplánh,trắngmuốtvàlấplánh...Hoànghoamắt,vộivàngquaymặtđi.Nhưng chỉđượcmột thoáng,không cưỡngđược, anh lại quay về phía Thùy Linh đang bước, vẫn trắngmuốtvàlấplánhdướinắngchiều.BắtgặpánhmắtcủaHoàng,ThùyLinhbốirốimộtchútrồilẹlàngbuôngtấmthânnõnnàxuốngdòngsông,nhưmộtmảnhtrăngnondậpdềnh...

-Đốbắtđượcđấy!Thùy Linh bơi cách bờ một quãng xa, lật nghiêng người

ngoáivềphíaHoàng,đưatayvẫyvẫy.Hoàngđứngbậtdậynóito:

-Thậtkhông?-Thật!-Rồinhé!...Hoàng lao xuống nước. Bằng lối bơi ếch nhuần nhuyễn,

mộtphútsauanhđãđuổikịpThùyLinh,HoàngcầmlấychântráiThùyLinhkéolùi,côkêulên:

-Đừngcóhòngnhé!ThùyLinhúpmặtxuốngnước,haitayđậpnướclialịa.-Aha!Bơinhưchuồnchuồnđạpnướcthếthì...-Cứđuổikịpxemnào?-Rồinhé!...Họkêuvangmặtsôngvàquầnđuổinhaunhưnhữngcon

cáchépmùađộngdục.Hoàngdướnlên,vượttrướcThùyLinh,độtngộtquaygập

ngượctrở lại,giơtayđịnhômghì lấycô.ThùyLinhcười,vộivàng lặnxuốngđể tránhcái“úpnơm” củaanh.Hoàngvồhụt,mấtđàchúiđầuvàongựccô.

Cảhailặngđimộtgiâydướiđáysông.Cái sự “chậpmạch” tình cờ ấy đã làm choHoàng lẫnThùy

Linhrunglênởmộttầnsốkhácthường.Họrờinhaura, lẳnglặng,khôngainhìnvàomắtai,trốngngựcđậpthìnhthình.

Látsau,HoàngbơinhẹđếnbênThùyLinh,anhnói,giọngrunrun:

-Xinlỗi.Thốt nhiên Thùy Linh úp mặt xuống dòng sông, hai vai

trầnrungrung.NgựcHoàngnóngrực.Phảilàmmộtviệcgìđó,mộtviệcgìkhôngrõlàviệcgì,nhanhnhanhnhanh...

BấtthầnHoàngquàngtaysiếtchặtThùyLinhvàolòng.-Anh!Đừnganh!...Anh!Trờiơianh!NgựcHoàngđậpmạnh,rungrung:-Em!ThùyLinh,em...Cả hai đều run lên, cả hai đều nóng rực, cả hai tìmmôi

nhau,cảhainínthở...Họchìmdầnxuốngđáysông...Chânhọbỗngchạm lớpcátmềm,cảhaibuôngra,bơivụt lên.Họ thởhổnhển,lạilaovàonhauvànóngrựcvàrunglênvàchìmdần,chìmdần...

BâygiờhọngồibênnhautrênbờsôngLinhnắngđãchuyểnmàu tím sẫm. Họ không dám nhìn vào mắt nhau, im lặng.Những ngọn sóng nhỏ vỗ nhẹ vào bờ, từng đợt, từng đợt, cốgắngvươntớichỗhọ.

-ThùyLinh!Mộttiếnggọigiậtgiọng.Cảhaiquay lại,Đạiúyđứngsau

lưnghọchừngmườimét,nhìnhọtrừngtrừng:-Tôihỏi:anhchịđãlàmgìởđây?Đại úy hất hàm hỏi. Hai người đứng bật dậy, lúng túng

nhìnĐạiúy.Hoànglúngbúng:-Thưa...chúngcháutắm,nhưvẫntắm...-Chỉcótắmthôià?-Đạiúygầmgừ,lừlừnhìnhaingười

đangởthếtrầntruồng(theoquanđiểmcủaĐạiúy).

-Vâng,tắm...-ThùyLinhtrảlời.-Tắmhay cởi truồng ramàngắmnhau,hả? -Đạiúy cao

giọng.-Khôngđúng!Chúngcháukhôngaicởitruồngcả!-Hoàng

kêulên.-Imđi!-Đạiúynghiếnrăng,quát!Ôngchắptaysauđít,đilạiquanhThùyLinh,nóidõngdạc:-Ai chảbiết cômặcđồ tắm...Nhưng tôi hỏi: tất cảnhân

dânlaođộngởthịtrấnnàycóaimặcxi-líp,xu-chiêngmàtắmkhông?Không ai cả.Đó làmột thực tế sinhđộng.Còn cô thìhọcthóirởmđờicủaquântưsảnmàmẹcôlàmộtdẫnchứng.Mẹkiếp,trầnnhưnhộng.Chachà...thậtlàkinhkhủng.

Hoàngđịnhcãilạinhưnganhnínđược,mặtđỏbừngnhìnĐại úy.Đại úy không thèmnhìnhai người, ônghạ giọngdứtđiểm:

-Từnaytôicấm:một,khôngđượctắmbấtkỳchỗnàotrừnhàtắm.Hai,anhchịkhôngđượchẹnhòvớinhaubấtkìởđâu,vàothờiđiểmnào.Tôikhôngtinvàosựtrongsángcủaanhchịnữa,mặc dù anh chị đều là con cái thuộc các thành phần cơbản.Giảitán!

Đại úy hô lớn và bỏ đi. Được mươi bước, ông quay lại,khoáttay:

-Giảitán.BóngĐạiúykhuấtdầnvàonhữngbụitầmmamọcdàyđặc

trênbờđê.Hoànglắcđầu,lầubầu:-Thậtkinhkhủng.-Vềthôianh.-ThùyLinhnhắc.Họvềmệtmỏilếttừngbước.ĐếnchỗrẽlốivàonhàThùy

Linh,haingườiđứnglại.ThùyLinhbấtngờsàvàolòngHoàng,hônđiêncuồnglênngực,lêntrán,lêncổanh.Côđauđớnkêulên:

-Emyêuanh!AnhHoàng!Emyêuanh...anh...ngàymai,

ngàymaianhđừngnhưbaem.Đừngnhé,đừngnhưbaem...ThùyLinhkhóc,mềmnhũntrongtayHoàng.Hoàngkhônghôncô,khônghônmộtchiếcnàolêngương

mặtđầmđìanướcmắtcủaThùyLinh.Anhkhẽnói:-Chúngtacònbéquá...ThùyLinhbấtngờđẩyHoàngra,thétlớn:-Nhưngchúngtacóquyềnsống!Chúngtacóquyền!...Cô chạy ào về nhà, vừa chạy vừa khóc.Hoàng đuổi theo,

khôngkịp,côđãlọtvàochiếccổngsắtnhàĐạiúy.***Mưaròngrãhaingàyrưỡi,haingàyrưỡiHoàngkhônggặp

đượcThùyLinh.Anhnóngruộtphátđiênlên.Hãycònvàiđámmưabayphơphất,đôikhichợtòaxuống

chốclát,lạiphơphất.TrờivẫnđenkịtnhưngHoàngkhôngthểchờ cho dứt hẳn trậnmưa kỳ quặc này nữa, anh quyết địnhkhoácáomưarađi.

Muốn đến nhà Thùy Linh phải vượt quamột cánh đồngrộngchừngnămchụchécta.Nóilàthịtrấnnhưngởđâychấtnôngthônvẫntrộihơnthànhthị.Haiphầnbasốdânthịtrấnlàdâncàybẫm,cuốcsâu.Sốdâncònlạisốngnhờvàocáichợvàlàmmột vàimặt hàng lặt vặt hoặc sửa chữa xe đạp,may váv.v...

LúcHoàng vàThùyLinh vào khoảngmười ba,mười bốntuổi,họđãngheĐạiúyThìnnhắcđinhắclạirằngthịtrấnrấtkhócókhảnăngtồntạiđếnthờikỳxâydựngChủnghĩaXãhội.Bởivì,theonhưĐạiúynhắcđinhắclại,thịtrấnchỉrặtgiaicấpnôngdân(chỉnhữngngườilàmruộng)vàtầnglớptiểutưsản(chỉnhữngngười sửachữaxeđạp,mayvávàbuônbánnhỏ).Còn giai cấp công nhân (chỉ những người sản xuất hàng tiêudùng)ítđếnmứccoinhưkhôngcó.Rõràngthịtrấnkhôngcógiai cấp lãnh đạo làm tiên phong cho mọi phong trào cáchmạng,nênthịtrấnkhócóthểxâydựngChủnghĩaXãhộichora

hồn.Điềuđócóthểhiểutươngđươngvớiviệcthịtrấncóthểbịxóa tênkhi chúng tavượtqua thờikỳ“quáđộ”.Thêmvàođó,trường cấpba củahuyện,nơiHoàngvàThùyLinhđang theohọc,lạiđóngngaytrongthịtrấn,tứclàtầnglớptríthứctiểutưsảnsẽrađời.Tầnglớpnàyrấtnguyhiểmvìtínhchấtdễsangãcủa họ. Họ có thể phản thùng bóp cổ Chủ nghĩa Xã hội nhưchơi, trong khi lực lượng chuyên chính vô sản sau ngày hòabìnhlậplạicóvẻbịthunhỏlạivàrấtchủquan!...

HoàngvàThùyLinhngheĐạiúygiảnggiảikhákỹlưỡngvềvấnđềnày,họchẳnghiểugìcảnhưngvìnghequánhiềunênaicũngthuộc.MãisaunàyĐạiúyngheBíthưhuyệnủyTrầnVănThanhbảođấylàsựnhầmlẫnđángtiếccủaĐạiúytrongviệcquiướccác“giaicấp”và“tầnglớp”củamộtvạnrưỡidânThịtrấnvàcóphầnvộivàngkhikếtluậnconđườngđilênChủnghĩaXãhội của thị trấnkhá ảmđạm,Đạiúyngẫm lại, khẳngđịnh làmìnhsai.Đạiúyđãthànhthật“báocáo”lạivớiHoàngvàThùyLinh.

Tấtnhiênhọchẳngquantâmgìlắmvềchuyệnđó.HọthíchthúđemnhữngýkiếnmàĐạiúyđãnhậnlàsailầmđidọalũtrẻnhỏ tuổi hơn, làm cho chúng xanh mặt, không biết sau nàymìnhsẽởđâu.Đứanàocóbốmẹthuộctầnglớptiểutưsảnthìmặtcắtkhôngramáu.Ngàyđêmchúngmơướcmộtngàynàođó, trời xui đất khiến thế nào, thị trấn bỗngnhiên xuất hiệnrầmrộ“giaicấplãnhđạo”đểchonómãimãisầmuất,giàucónhưnóvẫntồntại,hoặchơn.

Lũtrẻ luôntintưởngtấtcảnhữnggìĐạiúynói lànhữngchânlýkhôngthểbácbỏ,bởivìônglàsĩquancóquânhàmcaonhất, đượcdựnhiềunhất các lớp chỉnhhuấnquan trọng cấptỉnh, và trên thực tế, ông là người duynhất bóp cổ được tênquanhaiPháptrongmộttrậnhuyếtchiếnởphíatâythịtrấn.ĐócũnglàlýdovìsaongôinhàcủaThùyLinhđượccấtlênnơiaotùnướcđọng,dàyđặcmuỗivàphântrâu,nồngnặcmùixú

uế ở phía tây thị trấn. Vào lúcmưa gió, trời tối đen như thếnày,tìmđếnnhàThùyLinhquảkhônggìkhổhơn.

Hoàng cẩn thậnvừanhìnvừangửi vừanhắmvàonhữngvậtchuẩnẩnhiệnmơhồtrongđêm,dấntừngbước...

-ThùyLinhơi!HoàngnhóngcổquahàngràodâmbụtnhàThùyLinh,gọi.

Anhđãgọinhưthếnàycótớihàngngànlầntừthủa“hỉchưasạchmũi” đến giờ. Chỉ cần dứt tiếng gọi là Thùy Linh chạy ra. Côluônởthếchờđợianh.Họsẽnắmtaynhaungúcngắctiếnrabờ sông Linh chơi đùa đến chán thì thôi. Hoàng đã gọi, gọi,gọi...bâygiờanhbỗngthấyhồihộpmỗikhicất tiếng.HoàngdựavàohàngdâmbụttrướccổngnhàThùyLinh,timđậprộnràng...

-ThùyLinhơi!MưatạtvàoướthẳnmộtmảngáocủaHoàng.Anhgọivà

nhậnthấytimmìnhđậpnhanhhơn.-ThùyLinh!Hoàngnom thấyThùyLinhđinhanhxuốngbếp, anhgọi

nhưngcôkhôngđứnglại.Khôngphải,côdừnglạichútxíurồicúimắtđi.

Cóchuyệngìthế?Có thể trongnhàvừaxảyramộtchuyệngìđó,vídụnhư

vừacómộtcuộcđấukhẩugiữaĐạiúyThìnvàHọasĩTư.Việcnàyxảyra thườngxuyên,cứmỗi tuầnmột lần,nógiốngnhưbệnhviêmhọngmãntính,thỉnhthoảnglạirốnglên,rồiimrồiônhòa.NếuvậythìThùyLinhsẽchạyrathôi,bởicáccuộccãicọđókhôngliênquangìđếncôcả.

Hoàng đứng lần chần trước hàng rào dâm bụt, suy đoánlungtung,đoánluôncảviệcbộngựcvôtâmcủaThùyLinhđãpháttriểnquásớmkhiếnĐạiúyThìnphảira taybảovệ, làmcho mối quan hệ cuối cùng của Thùy Linh với con trai, làHoàng,cũngbịchấmdứt.

Bựcmình,Hoàng đu đẩyhàng rào dâmbụt rung lên bầnbật,đạpvàođámdâynhợnéobuộclằngnhằngởcổngmộtcáicựcmạnhrồiquaygót.

-Hoàng!ThùyLinhchạyvụttừnhàra,đứngépvàohàngràodâm

bụt,gọi.Hoàngquaylui,cốlàmravẻuểoải,tiếnlạigần.Họnhìnnhauquahàngdâmbụt.ThùyLinhthìthầm:-Anh...Hoànggiấunụcườisungsướngvàonhữngchiếcládâmbụt

đẫmnướcmưa.Anhthò tayquahàngrào,đặtnhẹ lênbờvaitròn lẳncủaThùyLinh.ThùyLinh thởmạnh,côvộivànggỡtayHoàng.Hoàngkhôngchịu,thòluôntaykiakéoThùyLinhép sát hàng rào.Một cái hôn ướt đẫm nướcmưa đặt lênmáThùyLinh...

-Đừng...anh,buôngra...ôichết...Vẫn có hàng dâm bụt ngăn cách. Hoàng rướn người qua

hàngrào,điêncuồngđặtmôimìnhlênbấtcứnơinàotrêncơthểThùyLinh.Nhữngchiếchônướtđẫmnướcmưarồixuốngtớitấp.Hàngràodâmbụtrunglênbầnbật...

ThùyLinhrứtHoàngra,hổnhển:-Anhvềđi,vềngayđi.SángmaiThùyLinhđến.-Cóchuyệngìthế?Hoànghỏi,cốgắngquansátvẻmặtcủaThùyLinhnhưng

không thấy gì cả, tối quá. Thùy Linh úpmặt vào đám lá câydâmbụt,nóinhưkhóc:

-BốmẹThùyLinh...cãinhau.-Thếà?CóchúTưà?-Khô-ông...anhvềđi.Vềđi,nhé!ThùyLinhchạyvàonhà,đượcmộtđoạncôquayngoắtlại

rahiệuchoHoàng“luibinh”.Hoàngđứngngớramộtlátrồitắclưỡivề.

Mưa đã ngớt. Chỉ còn những đám mưa rây bột bay phơphất.ThốtnhiênHoàngthấylạnh,lạnhvàbuồn.CóthểđâylàdấuhiệuđầutiênbáochoHoàngbiếttừnayanhđừngcóhòngchơivớiThùyLinhđượcnữa.Từnayhọbắtđầuphải lénlút,lénlútnhưbaonhiêumốitìnhởthịtrấnđãlénlút.

Ngườitacóthểđứngđáithảnnhiêngiữađườngvẫnkhôngviệc gì còn như nắm tay, khoác tay nhau, hôn nhau thì thậtchướngtaigaimắt,dưluậnxãhộiphảnđốiầmầm.Hoàngkhẽthởdài.Vìsaothếnhỉ?Khônghiểuvìsao.

Cũngcó thểThùyLinhnói thật,bốmẹcôđangcãinhau,một cuộc cãi cọ dữ dội nên Thùy Linh không muốn Hoàngchứngkiến.Khôngphảinhưvậy!CôvàHoàngđãchứngkiếnhàngchụclầncãicọcủahọ,từngàyHọasĩTưxuấthiệnởthịtrấn,nhàmtaiđếnmứctrongkhihọsuýtchồmvàonhau,phunvàonhaunhữnglờiđộcđịathìHoàngvàThùyLinhvẫncóthểchơiđùathoảimáidướibếpmàkhôngcóvấnđềgìxảyracả.

Khôngphảinhưvậy,đúngrồi,khôngphảinhưvậy!Hẳnlàcómột bímật nào đã ngăn trở Hoàng không được bước quacổngnhàThùyLinh.ÝnghĩấyvụtđếnlàmHoàngđứngkhựnglại,quyếtđịnhdứtkhoátphảikhámpháchorabímậtkia.

Tuổithơđãhếtnhưngquántínhcủanóthìvẫncòn,đólàlý do đẩyHoàng vòng dọc theo hàng cây xoan, nhảy đại quamấycộtthépgaimắtcáo,rónrénđivềphíabếp...

Cạch!Cạch!TimHoàngthắtlạikhinghetiếngkẹtcửa.Anhnằmépsát

xuốngđámlákhoaitrồngcạnhbếp.ĐạiúyThìnmởcửađira,đứngdựavàováchliếp,vénquầnđái.Hoàngthấylạnhrunlênvìsợ.NếuĐạiúyThìntómcổđượcHoànglúcnày,lậptứcôngsẽquichoanhthuộctầnglớpđốikhángvớichủnghĩaxãhội,tứclàthằngăncắp.Maythay,Đạiúykhôngthấygìcả,Hoàngchỉphảichịuđựngvòinướcnóngcủaôngrótthẳngvàongườianh.Cànghay,anhđangướtnhưchuột,đangrétrunlên...

Cạch!Cạch!ĐạiúyThìnkhuấtbóngsaucánhcửa.Húvía!Hoàngnhổmdậy,monmenvềphíacửasổkhéphờởnhà

chính.Trongnhàkhôngailêntiếng,imlặngnhưmộtnấmmồ.Hoàngghémắtquacửasổ,liênláongóquanh.

ThùyLinhnằmsấptrênchiếcghếdàibắcngangngạchcửa,haitaybuôngthõng,tócxõasátđất,môngvàngựcphậpphồng,hìnhnhưđang tấm tức khóc.Đại úyThìnngồi vắt chân chữngũ, thong thảnhả từngcuộnkhói thuốcvềphía cửa sổ, chỗHoàngđangnhìn.KhôngthấymẹThùyLinhđâu.“Cólẽthímấyđangngủ”-Hoàngtiếnthêmvàibước,đếnsátcửasổbênkia,hyvọng có thểnhìn thấymặtThùyLinh.“Không biết Thùy Linh cókhócthậtkhông?”.

CửasổnàycaohơntầmmắtbuộcHoàngphảinhónchân.LúcđầucũngchỉthấymôngvàngựcThùyLinhphậpphồngvàĐạiúyThìnđãđổithếchânthongthảnhổrâu,nhưngvàichụcgiâysauHoàngkinhhoàngnhìnthấymộttấmthântrầntruồngbị tróichặtvàocộtnhà,đầutócrũxuống.TrốngngựcHoàngđậpdữdội,anhrunbắnngười,dísátmặtvàocửasổ.

NgườibịtróivàocộtnhàchínhlàthímHoa.LầnđầutiênHoàngthấymộtngườiđànbàtrầntruồng,mộtkhốithịttrắngmuốt đang chảy xuống im lìm như xác chết vừa dựng dậy.Hoàngrùngmình,mồhôithấmướtáo.Anhhoàntoànbịthôimiênkhibắtgặptấmthânấy,khôngđứtrađược,mặcdùanhđangrunlênvìkinhhồnsảngvíachứkhôngphảivìthíchthú.

ThímHoabịtróicứngngắcvàocộtnhàđãrấtlâu,đếngiờthím kiệt sức, thoi thóp thở.Đại úyThìn vẫn thong thả nhổrâu,lúclúclạiliếcsangthím,nhếchmépcười.ThùyLinhchợtuểoảingồidậy,đờđẫnnhìnhaingười,mặtmàytrắngbạch.Cômệtmỏi tiếnvềphía thímHoa, runrunsờvàonhữngchỗcódâynéobuộctrêncơthểthím.

-Rụttayra!

ĐạiúyThìnquátbằnggiọngồmồm,chậmrãi.ThùyLinhrụtvộitay,quayngoắtvềphíaĐạiúy.Côchạytới,quỳxuốngchânông,ngướcmặtnóilắpbắp:

-Bathachomẹcon.Conlạyba,baơi!ThímHoabấtthầnngẩngđầulên,mắtđỏrực:-ĐừnglàmthếThùyLinh,hèn!...Đạiúyngửacổcười,giọngcườinhưkhóc.Bỗngnhiênthím

Hoa lắc lư, lắc lưvàđổxuốngnềnnhà.Hoànghámồm, trợnmắt: thật là kinhkhủng!Thật là kinhkhủng! - Phía sau lưngthím là một người nữa, cũng trần truồng, bị cột dính lưngthím.Thìrakhôngphảilà“cộtnhà”mà làmộtngườiđànông,thoángnhìnđãbiết chắc làHọa sĩTư, vì khuấtbóngnên lúcđầuHoàngkhôngnhậnra.HaingườicựaquậydướichânĐạiúy.ThùyLinhrúlên,nhàotớinứcnởkhóc:

-Buôngra!Buôngmẹtôira!Vàcôvừakhócvừacắnvàosợidâythừng,dayday.ĐạiúyThìnngửacổcườilớn,lầnnàyôngcườidàihơn,vẫn

giọngcườinhưkhóc.CólẽĐạiúyđangnứcnởkhócchứkhôngphảicười,cườigìmàthêthảmthế.

***LầnđầutiênĐạiúytựhủybỏlịchtrìnhlàmviệctừchiều

thứ Bảy đến tối Chủ nhật củamình. Ông nằm bất động trêngiườngsuốtbuổisángChủnhật.

Đạiúykhôngthểtinđượcđêmhômqua(cáiđêmghêrợnmàHoàngđãchứngkiến)vợôngđãlănlộntrênchínhgiườngngủdochínhđồnglươngđạiúycủaôngtạoravớiHọasĩTư,emcùngchakhácmẹcủaông.

“Thậtkhôngcómộtlýluậnnào,mộtkhoahọcnàocóthểgiảithíchnổi”-Đạiúyngẫmnghĩ:“Giánhưngàyxưa,dướichếđộcũ,ngườitachẳngcólýtưởngmảmẹnàođểmàtheođuổi,thìcáiviệcloạnluânhẳncũngchỉlàtròtiêudaongàytháng.Đằngnày,ngườitađượctắmtrongbầukhôngkhí trong sạch như thế, lại được lý tưởng tốt đẹp dưới chế độ mới sángchoanglàvậyrọisángkhắpnơi,thếmàchúngnócứlănxảvàonhaunhư

nhữngconlợnnguxuẩn.Chúngnódườngnhưchỉbiếtănvàđ.Đồkhốnnạn!”

Đạiúyngẫmnghĩrấtlâu,“viết”ratrongđầucảmộtbàidài,câukéochỉnchuvềsựsađọacủavợông...Đấycũngchínhlàđiềunhụcnhãnhấtđờiông,kể từngàyĐạiúyvácđạiđaođi“trừgiandiệtác”.Thếlà“phươngánsố2”,cáiphươngánkhốnkiếpmàĐạiúyđãdựtrùvàcảmthấysợ,mộtnỗirunsợâmthầmlen lỏi trongngựcông,bâygiờđãxảy ra.Nóxảy ra sớmhơnthờigianôngtrùliệuvàkhốnnạnhơncảnhữnggìôngtưởngtượng.

KhiĐạiúynhảyvàobuồngthìthímHoavàHọasĩTưvừachấmdứttứcthìcuộcgiaohoancủahọ.Vẫncònnguyênhiệntrường,kểcảthânxáclõalồ“nhưnhữngconlợnnguxuẩn”củahọ.

-Ái!-Đạiúyrúlên.Thím Hoa lập tức lùi sâu vào góc buồng, co ro như con

vượn bị nhúng nước. Họa sĩ trợnmắt, hámồm, sợ đếnmứctoànthâncocứng,táinhợt.

-Đồchóchết,đồkhốnnạn!Đồchóchết!...Đại úy lao vào hai người, đấm đá túi bụi. Hai người bị

nhữngcúđấmtrờigiángcủaĐạiúyvăngramỗingườimộtgóc.MộtcáirăngcủaHọasĩvăngra,máumồmchảyồngộc.Khôngaidámchốngcự,cũngkhôngaikêulênmộttiếngnào.Đạiúyđấmvàohaingườinhưđấmvàocácxácchết...

Đại úy hầmhầm rút dây thừng, kéo sát hai người lại, épdínhlưngnhau,tróichặt.Vừatróiôngvừachửirủa,nướcbọtvăng tung tóe. Xong, ông để mặc hai người trần như nhộngđứngnhư trời trồnggiữanhà, tìmnướcuống.Ônguốngmộtcốcnướcto,dứtmạch,ôngdằnmạnhcốcxuốngbànthởhồnghộc. Bây giờĐại úymới thấmmệt, ông thở dồn dập,mồ hôichảyướtdầmdềngựcáo.

Lúcnày,chođếntậnlúcnày,thímHoamớinhớnhữnggìđãxảy ravừaquađốivới thím.Hìnhnhư thímđãgọiHọa sĩ

vào,họngồibênnhauvừanóivừahátkhuachânmúataynhưnhữngconvượnbịtáchkhỏibầylâungàymớigặpnhau.Hìnhnhưkhôngphảinhưthế.HìnhnhưthímđãlănxảvàoHọasĩTưtrongmộtnỗiđauđớntuyệtvọnghoặcnỗithèmkhátdụcvọngbốccháyđếnđộtoànthânthímcogiật.Hìnhnhưkhôngphảinhưthế.Hìnhnhưhọchẳngcótộigìcả.Họkhônglàmgìnêntội,họvẫnlà“chịem”,dùdốitránhưngvẫnlà“chịem”vàchưacóhànhvinàovượtrangoàikhungquiướcấy...

KhicúđấmcuốicùngcủaĐạiúygiángvàomặt thím làmcho thím có cảmgiácmìnhkhông còn làmìnhnữa, đã vỡ ratrămvạnmảnh,thìthímlơmơnhớlại.Tấtcảđềulơmơ,tấtcảđềuvỡra,quaytítmùtrongthím...

-Chúngmàykhôngphảilàngười!Đồlợn!Đại úy chửi vàomặthai người vànghiến răng cuộn từng

vòng dây thừng quàng qua hai người, siết chặt.Họa sĩ Tư bịnhữngcúđấmtrờigiángcủaĐạiúy,đãrữaranhưxácmắm,chết lịmtrongdâytrói.ChỉcònthímHoabỗngdưngtỉnh lại,thímngherõ,ngheđủhếtnhữnggìĐạiúyphunvàomặthaingười.

Thím thấy rét, rét run lên, thấm vào tận máu. Các vếtthươngdonhữngcúđấmĐạiúygâyratrênthânxácthímbắtđầucogiật,tạoranhữngluồngđiệnlitichạyrầnrầnkhắpnơi.Thím nhìn xuống, mang máng nhớ hình như mình đã trầntruồngnhưthếnàytừlâurồi,quálâurồi,từnămkỉanămkiahoặc lâu hơn, có khi từ thủa lọt lòng đến giờ cũng nên chứkhôngphảivừamớixảyrachưađầymộttiếngđồnghồ...

Đạiúylừlừđilại,trừngtrừngnhìnhaingười,gầmgừ:-Lýtưởngcủacácngườithậtkinhtởm!Quákinhtởm!Ăn

vàđ.,chấmhết!Đồkhốnkiếp.Đầutiêntaithímùlên,chẳngnghegìcả,nhưngsauđó,vì

ĐạiúygầmgừquánhiềulầnnênthímngheđủhếtvàhiểuĐạiúyđangnóigì.“Khôngphảithếđâu,đồđầnđộn!”,thímđịnhhétlên

nhưthếnhưngghìmlạiđược.Vừaghìmlạiđượctiếnghétấythìngườithímbỗngnóngrựclên.

Và buồn cười.Ối chao ôi, thím buồn cười quá.NhìnmặtĐại úy đang đỏ nhừ, nham nhở những nốt sần trông chẳngkhácmấymiếng cơmcháy, thímchực cười trào.ThímngẩnglênnhìnxoáyvàomắtĐạiúyvớivẻkiêuhãnhhiếmthấy.

Đại úy bối rối, cố gắng tránh ánh mắt của thím nhưngkhông được, bèn chống trả lại bằng cái nhìn giễu cợt, thỉnhthoảngnhếchmépcười,giọngcườinhưkhóc.Ôngngồixuốngghế,thongthảnhổrâu,thỉnhthoảnglạiliếcsangthímHoa.

ẤylàlúcHoàngđangđứngphíasaucửasổnhìntrộmvào.HoàngkhôngbiếtcáivẻungdungphamộtchútđắcthắngcủaĐạiúyhoàntoàndoôngcốtạorađểgiấugiếmnỗisợhãicủaôngbỗngchốclạidânglên,quaycuồng.Đạiúyđangrunsợ,đólàmột sự thật.Ôngmơhồnhận thấymìnhhoặc thất lýhoặcđộcácđốivới cặpngườiđangở trongnhữngcuộndây thừngkia.

Đánglẽphảichạyđếnhốihảmởtróichohaingười,vừamởvừa lắp bắpnói những lời ânhận, hoặc cứnói quanh co, nóilúngbúngkhôngracâugìcũngđược,đặngcứuvãnnhữngcúđấm trời giáng, những câu chửi bẩn thỉu và hành động cuốicùngôngđã làm:trói trầntruồngcảhaingườitrướcmặtđứacongái,thìônglạingồithongthảnhổrâuvớivẻđắcthắngbẩnthỉu.

Từthuởvácđạiđaotạmbiệtquênhàrađi,vượtquamộttrămhaimươisáutrậnđánhlongtrờilởđấtvớigiặcPháp,baogiờôngcũngcốgiànhvàrốtcuộcgiànhđượcphầnthắng,ngaycả những hoàn cảnh cam go nhất. Vậy là ông ngồi rung đùi,thongthảnhổrâu,tớikhiđứacongáiônghétvanglên:“Buôngra! Buôngmẹ tôi ra!” thì tim ông đập hoảng loạn. Ông ngửa cổcười, lần này cười dài hơn, vẫn giọng cười như khóc đã làmHoàngrụngrờichântay,nghĩlàĐạiúyđangnứcnởkhócthì

đúnghơn,cườigìmàthêthảmthế!VòngdâytróiđãđượcThùyLinhtháotung.Đạiúykhông

nóigì,chỉngửacổcười.Mộtgiờsautấtcảnhưkhôngcógìxảyra.HọasĩTưmặc

xongáoquần,nhổmộtbãinướcbọt lẫnmáumồmtrướcmặtĐạiúy,quaygót.ThímHoavàobuồngnằmdài.

Quánửađêm...gàgáy...Đạiúyvẫnngồinhổrâu,mồhôichảyđầmđìa.Ôngđãnhậnra,mỗilúcmỗisâusắcthêm,tínhchấtsailầmvềnhữngứngxửcủamìnhđốivớivợôngvàHọasĩTư.

NếuchỉriêngHọasĩkhôngthôi,Đạiúysẽchẳngânhậngìsất.ĐãtừlâuôngvẫncoiHọasĩnhưmộtđốitượngcủachuyênchínhvôsản.ChưabaogiờôngnhậnHọasĩlàemmình,“nóởbênkiagiớituyến”-nhiềulầnôngcôngbốthếvớimọingười.Đếnlúcnàyôngvẫngiữnguyênlậptrường,khôngmộtxêdịchnhỏ.

Nhưng với thím Hoa thì khác. Đó là vợ ông. Trước khithànhvợônglàngườiyêucủaông.Trướcđónữalàngườiđẹpmàôngngưỡngmộ.VậymàôngđãxửsựvớithímcòntệhơnxửsựmộttêntùbinhPháp.ĐâylàphépsosánhmàĐạiúyđãnghĩtới.Càngnghĩtớicàngđaulòng.

Đạiúynghĩ:“Mình không xứng đáng là một người Cộng sản. Người Cộng sản

khôngnhữngbiếtkiênquyếtđấutranhmàphảibiếtbaodungđộlượng.”Đạiúylạinghĩ:“BiếtnhậnrasailầmvàkhắcphụcsailầmlàbảnchấtcủangườiĐảng

viên.”Đại úy nhìn vói ra cửa sổ, cố tìm ở đâu đómột tia sáng

trong cái khối đen đặc đang tràn trề khắp nơi. Ông thấy quámệtmỏi,chánnản.

Gàgáy,lạigàgáy.Trờiđãmờmờsáng.Đại úy chợt nghe trong buồng thím Hoa đang trở mình.

“Hìnhnhưcôấyvẫnkhôngngủ”-Ôngnghĩthầmvàrónrénđivào.

Ôngđinhưdòmìn,chỉkháckhidòmìnôngkhôngruncònbâygiờthìtrốngngựcôngđậpthìnhthịch.Ôngngồixuốnggiường.ThímHoađangnằmbấtđộng,haitayduỗithẳng,tócxõara.

Ôngnínthởđặtnhẹtaylênlưngthím.“Rấtcóthểcôấysẽchồmdậyvàchửivàomặtmình.”Ôngxoalướttrêntấmlưngmềmcủathím,từtừ...Từtừ...“Phảilàmlành,dùcôấycóchốngcựhoặcchửibới.”Ôngấntaynặnghơnlênlưngthím,từtừ,rấttừtừđưalên

bờvai,xoaxoavàbópnhẹvàobờvai,rồidầndầnđưataytrởngược lạiphía lưng,phíadưới lưngvàđểnguyênbàn tay thôtháp củamìnhở chỗđó.Đại úy cảm thấynghẹt thở, ônghồihộpchờđợiphảnứngcủathímHoa.

“Nếucôấychồmdậy?Lúcấymìnhsẽlàmgì?-Sẽimlặngvàômghìlấy”.

Đạiúytừtừ,rấttừtừnằmxuống,nhẹnhàngkéothímHoasátvàolòng,cốlắngnghenhịpthởcủathím.

“Côấychưangủđâu.Côấybiếtđấy!...”Vẫnkhôngcómộtphảnứngnhỏnàocủathím.Đạiúythấy

yêntâm,tuyvậyônghãycònsờsợ.Ôngđặttaylêncổthímđểthăm dò, tính toánmãi không biết đã đến lúc thò tay xuốngngực được chưa.Mười phút sau, cầm chắc là thímHoa đangthức, đangdịu dàng trong lòng tay ôngnhưmọi bậnvẫndịudàng,Đạiúythấyvuihẳn,thoảimáihẳnrồihăngháihẳn...

“Thìracôấyvẫnyêumình.Khôngyêumàimlặngthếsao?”.Đạiúyđặtcáihônđầutiênlêntránthím,lắnglạiđểthăm

dò.“Vẫnimlặng!”Đạiúy thấy thíchquá,vuiquávàhônhônhôn... chođến

lúcôngchuẩnbịnhậpvào trongmộtniềmhứng thúcủamộtđứatrẻvừađượcthathứlỗilầmthìthímbỗngbậtcongngười,toànthâncorúm.MộttiếngcườirélênkhiếnĐạiúygiậtmìnhhoảng hốt. Thím Hoa nằm rúm ró trong buồng tối, cườinghiêng ngả như ngườimắc chứng tâm thần. Tiếng cười cao

vói,chualòmtriềnmiêntưởngkhôngbaogiờdứt.Khôngnóigìhết,khôngphảnứnggìhết,chỉcười.

“Thậtlàkinhkhủng!”Đạiúyngồidậy,khôngbiếtlàmgì,nóigì.“Thậtlàkinhkhủng!”Đạiúychạyrangoàisân.Vẫntiếngcườicaovói,chualòm

của thím đập vào gáy ông nóng rực. Đại úy đi lại luẩn quẩntrong sân rồi tiến thẳng ra ngõ lúc nào ông cũng không nhớnữa.Ôngđiloạngchoạng,bướcvôđịnhtrongánhsánglờmờcủabuổirạngsáng.Tiếngcườibayvútlên,“héhéhehehe...”vượttrướcĐạiúy,vòngtrởlạiđậpdữdộivàongựcông.Ôngùtai,vàhoamắt,ôngchẳngthấygìcả.Đivàđivàđivàchạy.Ôngùtéchạy.

-Héhéhéhehehe!...ĐạiúychạymùmịtgiữađámcâyrướitrướcmặtsôngLinh.

Chưabao giờ ôngbỏ chạy trongmột trạng tháihoảng sợđếncựcđiểmnhưthếnày.Ôngcứchạyrốimùtrongđámcâyrưới.

Bác Cả Rí xách chùm lươn đứng ở phía sau bờ đất caonhóngcổhỏi:

-Ấy,bácThìnđiđâusớmthế?Đạiúyđứngsững.“Điđâunhỉ?”,ôngkhôngbiếtaivừahỏi

mìnhhaychínhnỗisợhãicủaôngđanglêntiếng.- Gớm, bác Thìn làm gì mà đứng đực ra thế? Bác không

thấyemà?-BácCảRítiếnđến,nóito.-À,bácCảRí!-Đạiúythởphào,ngoáiđầulại.Đạiúynheo

mắtnhìnbácCảRí,cốnhớmộtđiềugìđó,điềugìhìnhnhưôngvừaquên.CáibóngbácCảRíbỗngnhỏ lại,quaytítmùtrướcmắtông.Đạiúyquờmộtnhànhcâyrướiđể tựavàođấy,quờmãikhôngthấyđâu.

-Ối!BácThìnlàmsaothế?BácCảRí vứt xâu lươn chạyđến, cỗ đỡ lấy thânhìnhhộ

phápcủaĐạiúysắpđổxuống.

-À,không...Đại úy tỉnh giấc,mệtmỏi nhìn bácCảRí đangmắmmôi

mắmlợichốngcảhaitayvàolưngông.- Tôi có việc gì đâu...Mệt quá, định ra sông thở hítmột

chútchokhỏengười.Đại úynói, giọng tươi tỉnh trở lại.Không chào bácCảRí

nửacâu,ôngvộivãquayvề.“Quáilạ,tạisaomìnhlạichạyrađây?”Đạiúykhôngnghĩ ra,khôngcáchgìnghĩ ra,mồhôi trán

chảyđầmđìa...NgôinhàĐạiúyđãyêntĩnhtrởlại.Đạiúybướcvàobuồng.

HaimẹconthímHoađangômnhaungủngonlànhnhưkhônghề xảy ra việc gì từ tối hôm qua đến giờ. Đại úy ngã lăn vàogiườngđặttrongbếp.Ôngnằmlịmđichotớitrưa,quátrưaxếchiềuvẫnkhôngdậyđược.Đạiúyđốtthuốc liêntục,hếtđiếunàyđếnđiếukhác,cànghútcàngthấythèm.Ngaykhiđanghútdởđiếunàyôngđãtínhcầnphảichâmngayđiếukhác.Thèmquáđimất,thèmthuốcchếtđiđược.Gớm,saomàthèmlạlùngcáithứthuốcTamĐảongàynàoôngcũnghútđếnthế.

***ĐếnlượtHoàngđãnhậnracáimàngườitagọilàtìnhyêu

thậtkhủngkhiếp.MấyngàysaucáiđêmghêrợnấyHoàngvẫncònthấylạnhxươngsống.

Trongkhiđódânthịtrấncóvẻhoanhỉhẳnlên.Thìcũngphảicómộtchuyệnđểmàbàn, lậtngược lậtxuôi“cácvấnđề”,thìthàothìthào...vàômbụngcườihahả,nếukhôngthìbuồnchếtđiđược.Gạovẫnmộtđồngmườihailon,thịtvẫnhaiđồngmộtký,tômtovẫnbađồngmộtrổ...bấtdibấtdịch.Tìnhhình“trật tựanninhvàan toànxãhội”ngoàimấymụăntrộmvặtđềuchẳngcógìđángkể,cácđồnđạivềviệcMỹsẽđemmáybayrabắnphámiềnBắcnóimãirồicũngchán.Thếlàvớđượcchuyệnnày...

-Ốitrờiđấtơi,hủhóa!BácCảRíxáchmộtxâulươntừchânđêđixộcvàoquánthịt

chóCule,kêuầmlên.Culeđứngđựcra,chưahiểuđầucuatainheogì,vộihỏi:

-Bácnóicáigìmàkinhthế?Tôicứngheđếnhủhóalàlạnhcảngười,dagànổirầmrộởcácchỗhiểm!

BácCảRínháymắtvớiCule,cười:-Chúýphíađũngquần,cóvấnđềđấy!Rồibácngồivắtchânchữngũ,đậpbàn:-Chomộtđĩathịtchónướng!Thêmchotôimấymiếngdồi

chóloạiđặcbiệt!Chuyệnnàykinhlắm!-Xongngay!Xongngay!Cule đập hai tay vàomông, nhịp nhịp. Ông đi thẳng vào

bếp,látsauhămhởbưngramộtđĩatodồichóvàhaiđĩanhỏthịtchónướng.

-Cóđây!Cóđây!Cóđủhết:thịtchónướng,dồichóloạiđặcbiệt!Bácưagì emxinhầu.Em là emháohức chuyệnhủhóalắm.

Thựcra,bácCảRí chỉmớinghe loáng thoángvề“vụ thímHoavàHọasĩTư”quamồmmộtngườithâncậncủaChủtịchthịtrấn Lê Đức Huy. Chủ tịch thị trấnmới là người chính thứcđượcĐạiúyThìn“phổbiến”.Dĩnhiênlà“phổbiếnnộibộ”.

Lầnđầu tiênĐạiúy cónhucầubộc lộnội tâmcủamình.Xưanaythìkhông,tuyệtđốikhông.Ngườitaluônthấyôngởthếhừnghựctiếncông:Nói-làm-bànbạc-cãinhau-làm...cứvậychođếnphútnàyôngmớithấycôđơn.Nóivớiai?Aisẽlàngườiđủtincậygiữkínchuyệnnàyvàthôngcảmsâusắcnỗiđaukhổcủaông?

Hầu hết những người quen biết ông, hay đi lại thăm hỏiôngđềunằm trongdanh sáchhai trămmười támngười gồmnhững người có lý lịch xấu hoặc thuộc tầng lớp tiểu tư sảnthànhthị,cáctríthứcănnóingangngạnh,mấtlậptrường,có

tư tưởng chốngđốiChủnghĩaXãhội.Họđangnằm trongkếhoạchphongtỏavàbắtgiữkhicầnthiết.

NgaycảBíthưhuyệnủyTrầnVănThanh,tấtnhiênkhôngthuộcvàodanhsáchhaitrămmườitámngườikia,cũnglàđốitượngĐại úy đang theodõi.Chưa có bằng chứngđích xác về“khoảng thời gian đen” - một tháng ông Thanh bị địch bắt vànhanhchóngthảra,khôngcótronghồsơlýlịch-nhưngĐạiúytiếptụcgiaonhiệmvụchomìnhtruyxétđếntậncùngviệcnàykhôngthểbỏquađược.Gầnđây,ĐạiúymớiquyếtđịnhcùngvớiChủtịchLêĐứcHuyphảnkhángôngThanh.

ĐấylàđơnkhiếutốgửilênBantổchứctỉnhủyvềviệcBíthư huyện ủy Trần VănThanh tự ý thảHọa sĩ Tư - phần tửchốngChủnghĩaXãhội -khôngcầncứuxét,khôngcầnnghecấpdưới.Trongđơnkhiếutố,ĐạiúylưuývớiBantổchứctỉnhủyvềmốiquanhệcủaHọasĩTưvàBíthưhuyệnủythờikhángPháp.Đạiúycònthả lửngmộtcâu:“Theomộtvàinguồn tin chưađượckiểmchứng,chúngtôiđangtiếptụcnghiêncứu,cómộtkhoảngthờigianngắnvàonăm1947,đồngchíThanhbịđịchbắtnhưngkhôngrõvìlýdogìđịchnhanhchóngthảra...”

ĐếnnayBantổchứctỉnhủychưatrảlờivềviệcnày.Ôngvà Chủ tịch thị trấn LêĐứcHuy đang chờ đợi...Mặc dù vẫnthường đàm đạo với ông Thanh về chuyện thời sự trong vàngoàinước,cácvấnđềnóngbỏngcủacôngcuộcxâydựngChủnghĩaXãhội ởhuyệnnhà,Đại úyvẫn chúý các chi tiếtmật,khôngbaogiờtiếtlộ.

VậylàchỉcóôngHuy,conngườitrongsạch,hiềnlành,cómộtlýlịchrõràng:bađờicùngkhổ,làngườiđángtincậynhấtđể ông có thể bộc lộ nỗi đau khổ thầm kín của mình. NắngchiềudọithẳngvàomặtĐạiúy,nóngrực.Ôngchợtthấyđóivàkhát,ynhưđanghànhquânởquãngrừnggiantruânnhất.Đôilầnôngmuốnngồixoạpxuống,lănxoàiravệcỏcạnhđường.

Chủ tịch thị trấn Lê Đức Huy đón Đại úy từ ngoài ngõ.

ThoángthấysắcmặtĐạiúyvẻkhácthường,ôngvộivàngchạytới.Đạiúygầnnhưngãhẳnvàovaiông,thởdốc.ChủtịchthịtrấndìuĐạiúyvàonhà...

-Chotôixincanước.-Đạiúynóirunrun.-Báclàmsaothế?-Chủtichthịtrấnlolắnghỏi.-Chotôixincanước.-Vâng.-Cóaiởnhàkhông?-Thưakhông.-Anhởnhàmộtmìnhchứ?-Vâng.-Khôngcóaithậtà?-Thưathật.ÔngHuytrốmắtnhìnthầnsắccủaĐạiúy:nhợtnhạttựa

mộtngườichếtđuối.Tusạchcanước,Đạiúyngồiúpmặtvàotayhồilâumớitừtừngướclên.Ôngnói,phềuphàođứtquãngnhưngườihấphối.

Cuối cùng Chủ tịch thị trấn cũng đã hiểu ra. Thất kinh!Thấtkinh!Khôngngờsựthểlạighêgớmnhưvậy!

SaukhitiễnĐạiúyravề,cóhứasẽgiữkínchuyệnnày,Chủtịchthịtrấnđilạiquanhnhànghĩngợirấtlung,thỉnhthoảngrùngmình,rụtcổlại.Chủtịchthịtrấnnghĩ:“ẤylàvìĐạiúyhiềnlành, lại làngười cộng sảnchứnếuở chếđộ cũ thìHọa sĩTưcũngsẽbịnhúngđầuvàonồicámlợn.Chứkhôngà?Kinhthật!Kinhthật!”

ChủtịchthịtrấnnhớlạicáihồicáchđâygầnmộtnămôngchuivàotúplềucủaHọasĩTư,giởtungsáumươitưbứctranhcủaHọasĩ,nhìnđingắmlạicácbứctranhvẽnhữngmặtngườiméomó,nhữngconbòchạnghángchoáncảbứctranh,nhữngđứa trẻ mặt đầy nếp nhăn và lún phún ria mép, đặc biệt lànhữngbức tranhvẽđànbà trần truồng,nhữngngườiđànbàkhôngcóđầu,loạnxạcáckiểuđứngngồi...vànghĩ:“Mìnhnhầm!Đếchphảicủađànbàhàngtỉnh,đíchthịlàcủaconmẹấyrồi!Nóvẽkhông

cóđầulàđểgiấutungtích,cóthếthôi!”.“Conmẹ ấy” tức thímHoa, Chủ tịch thị trấn tin như vậy.

Ôngnhắmmắtlại,cốnhớxemHọasĩđãvẽnhưthếnàonhưngchịu-“Mẹkhỉ!Mìnhquênbéngđimất!Hômnàophảixemlại!”.

Vừalúcngườibạnnốikhốcủaôngđếnchơi,thườnglàđếnxinthuốclàovàkiếmmộtchénrượurắn.Chủtịchthịtrấntúmlấyngựcbạnmình,hấptấpnói:

-Này,cóchuyệnnàykinhlắm!VừanóixongChủtịchthịtrấnđãthấymìnhlỡmồm.-Chuyệngìthế?-Ngườibạncủaôngliềndỏngtailên.Đãthếthôikhônggiấunữa.Chẳngqualàchuyệncánhân,

đếchphảichuyệncơquanđoànthể,giấulàmgìchonặngbụng.- Kinh lắm! Kinh lắm! Nhưngmà bác cốmà giữ cho tôi,

chuyện “uy tính” đó nghe! - Chủ tịch thị trấn làm bộ nghiêmtrọng.

-Ốigiờiơi,bácphảidặntôichuyệnđósao?-Ờ,làdặnthế.Ngườibạnôngramặtgiận:-Tôicóphảiconnítnữađâu.Chủtịchthịtrấngãiđầu,cườingượngnghịuvìđãtrótnói

mộtcâukhinhthườngbạn.Ôngbắtđầuthìthào...Nghexong,ngườibạnôngvỗđùiđánhđét,kêulớn:

- Tôi đã bảomà! Tàn dư của xã hội phong kiến đấy. Coichừng!Coichừng!HỏngmẹnóChủnghĩaXãhộinhưchơiđóbácơi!

-Suỵt.Chủtịchthịtrấnvộivàngbịtmiệngbạnmình,dặnthêm:-Chuyệnđâuđểđấy,bácnghe!-Chứsao!Người bạnChủ tịch thị trấnphủi đít quần ra về, quên cả

việchỏixinmộtchénrượurắn.Nửagiờsau,vôphúcchoôngChủtịchthịtrấn,ngườibạnôngvớphảibácCảRí.

-Tôikểchobácnghechuyệnnày,cơmậtlắm!Nếubácđểlộ cho ai biết thì trời đánh bác chứ không phải đánh tôi đâunhé!

Người bạn Chủ tich thị trấn nhìn bác Cả Rí với bộ mặtnghiêmtrọng.

-Chết chửa!Báckhinh tôi quánhỉ? - BácCảRímátmẻ -Gầnnămsáubảythứtóctrênđầumàbáccòndặntôithế?

-Ấylànóivậy!-Ờ...Miệngngườinàydínhvào taingườikia.BácCảRí“ờ” và

gậtgật,“ờ”vàgậtgậtvàkêuto:-Ôigiờiơi,hủhóa!ThếlàđếnsớmhômsaubácCảRíxáchmộtxâulươnxộc

thẳngvàoquánthịtchóCule,“némvàomặt”Cule tin trờiđánhnày, buộcCule phảimất khôngmột đĩa dồi chó loại đặc biệt.Culeđứngghésátmặtbác,ghésátvào,ghésátnữavàomiệngngậymùithịtchócủabácCảRíđểmànghe.BácCảRíthìthầmnhưvầy,nhưvầy...

Culemắt hấp háy,mồm há dần, cuối cùng ngửamặt lêntrờimàthanrằng:

-ĐếnvợĐạiúymàchúngnóchẳngtha!Khổthay!Thếthìvợconbọncần laochúngta làcáimảmẹgì,hả?Thậmnguy!Thậmnguy!

BácCảRínhắclại:-Chúýphíađũngquần.Đoạn,báccúichàoquánthịtchó,xáchxâulươnđithẳng.

Ngàyhômsau,hômsaunữa,dân thị trấncó thêmchuyệnđểbàn,lậtngượclậtxuôi“cácvấnđề”,thìthàothìthàovàômbụngcườihahả.

CHƯƠNGNĂM

Kể từ đêm bị Đại úy Thìn bắt quả tang và chịu đựngnhữngquảđấmtrờigiángcủaĐạiúyđếnnayđãtrònbatháng,HọasĩTưkhôngmộtlầnbướcchânđếnnhàĐạiúy,khôngmộtlầnthấybóngthímHoa.Họasĩsốngrurútrongtúplềulámíangàynàyquathángkhác.

LuônluônHọasĩthấykhôngantâm.MỗibậnngoảnhmặtvềphíaTâythịtrấn,nomthấyhaingọncâydừatrướccổngnhàĐạiúyrungrung,anhthấyngựcmìnhnhóiđau,cókhinhứcbuốtmãi.

Ngàynàoanhcũngthấycầnphảilàmmộtviệcgìđó,đimộtnơi nào đó hoặc nóimột điều gì đó với ai đó. Chẳng khi nàothựchiệnđược,lạingồihốitiếcvềmộtngàyvôtíchsựđãtrôiqua.Đã trôi qua biết baongày thế này rồi?Họa sĩ lẩmnhẩmđếm,càngđếmcàngmùmịt,lạingồiđừramànuốitiếc.

Tạisaomìnhkhônglàmđượcmộtviệcgìchocóích,khôngcóíchchotấtcảthìcũngcóíchchomộtngười?Họasĩtựhỏi.Hỏichỉđểngồingápdài,mệtmỏi.Anhchuivàolềulôicáiđànghi-tavừatậuđược,runglênnhữnggiaiđiệunhạtnhẽo,buồnchán.

Người tađangnghingờanh là“Việt gian bánnước” hay đạikháinhưvậy.Nhiềuđêmbấtngờtỉnhdậy,thấymộtvàibóngđen núp dưới chân, anh hắng giọng, quát: “Đứa nào đó, hả?”.Những cái bóng đen này lẳng lặng biếnmất. Một đôi lần đãngheChủtịchthịtrấnnóibóngnóigiórằngsẽcólúc,lúcnàothìkhôngbiết,Họasĩsẽđứngtrướctòaáncủanhândân.

Anhnhếchmépcườivànhớlại,kểtừngàycùnghaimươichíntraitrángtronglàngxắnquầnmónglợn,băngquatrảng

cát cứ thẳnghướngChópChàimà tiến, đếnnay đãhaimươinăm.Ngần ấynăm “bám váy cáchmạng” (Họa sĩ hay nói vậy vìluônnghĩmình là kẻ ănhại) chưamột lầnnào anhnghi ngờcáchmạngvàxãhộimàmìnhđangsống.Họasĩchỉthấyngứangáy,khóchịuvềnhữngkẻbầntiệnvàdốtnátđanggiữnhữngvịtríquantrọngtrongxãhộimìnhtinyêu.

Nhữngkẻấymặcnhiênđangđượcsốđôngcoitrọng,đangcóuytíncựckỳ.Họbắtanhnếuđãyêu(ChủnghĩaXãhội)thìphảiyêuđúngnhưhọđangyêu.Họyêu làmsao thìanhphảiyêulàmvậy.Họkhôngbiết,hoặccốtìnhkhôngbiết,tìnhyêuhẳnnhiênlàcónhiềucungbậc,hãyđểchotráitimrungtheođúngcungbậccủachínhmìnhthìtốtbiếtbaonhiêu.

ĐasốtronghọkhôngaibiếtmấynghệthuậtmàHọasĩnémcảđờimìnhvàođấy.Thếnhưngkỳquặcthay,họluôntỏralàhọquáhiểuvàépanhphảilàmtheođúngđiềumàhọhiểukia.Họgợiýchoanhcácloạiđềtài,đôikhicònthamgiavàbốcụcmộtbứctranh.-“Anhbộđộisaolạiđứngxathếkia?”-“Chịnôngdânphảigiơcaocáiliềmchứ?”-“Cáibúađâu,bỏmẹ,côngnhânmàkhôngcầmbúaà?”.

HọcòndòmngóvàocáchphamàucủaHọasĩ,xemcódụngýgìkhông,và run lênnếubức tranhchỉ toànmàu lạnh.Runlên...nghĩalàtứcrunlên,thếđấy.Họchorằng,hơnaihết,họlàbácsĩtinhthầncủanhândân.Họsợnhândânbịnhiễmcácnọcđộctưsản.Vìquáumêvềnghệthuật,họloạihếtnhữnggìHọasĩvẽmàhọkhônghiểu, loạihết,sạchsànhsanh.BâygiờHọasĩphảilàmtheođúngyêucầucủahọ.Cầncónhiềulợngà,hãyvẽmộtđànlợngàtobéo;cầnđồnglúatăngsản,hãyvẽmộtcôgáixinhtươigánhhaibólúatođứngtrướcmộtcánhđồnglúavàngtrĩuhạt;cầnsinhđẻcókếhoạch,hãyvẽmộtcáivòngthậtto,ởgiữalàmộtgiađìnhhaiconhạnhphúc...

- Ối giời đất ơi, thế thì tôi chịu! Bố tôi sống lại cũng xinhàng!

Họasĩkêulênvàtừchốiquyếtliệt.Anhcôngkhaituyênbốrằngđólàloạinghệthuậtthôthiển,thứminhhọađầnđộnmàmìnhluônluônkhinhrẻ.Thếlàchạmphảivấnđề“lậptrườngtưtưởng”.Thếlàcãinhau,cãinhauto.Ứcquá,Họasĩđậpbàn,đậpghế,chửium lên, lại còn“đùmẹđù cha” nữa.Trongkhi đóhọvẫn bình thản như không, cứ “đường lối chủ trương” mà phátbiểu. Họa sĩ phải sai, sai bét! Chứ không à? Nếu đã yêu chủnghĩaxãhộisaolạichốngđốichủtrươngđườnglối?Lạicòn“đùmẹđùcha”?“Đùmẹđùcha”ai?Vìsaolại“đùmẹđùcha”?Và“đùmẹđùcha”nghĩalàthếnào?...

Họasĩnốcmộtcốcrượuđầy,ngồi tựavàováchnứa,mắtlimdim.Lúcnàyđãsẩmtối,nhữngngườiđánhcáđêmđãrasông, lần lượt đỏ đèn sáng rựcmột dãy dài bờ bên kia. Anhngoáicổnhìntrừngtrừngngọnđènmăng-sông lần lượtđượcthắpđèn.Tiếnglóccóc,lóccóccủanhữngngườilùacá.

-Mẹkiếpmấyconcá,ngu!Đènmăng-sônglạitưởnglàmặttrời.Títa,títởn...vàorọtất!

Anhbậtcười.Mớiđầucườikhụckhục,sau,khôngrõlýdogìbỗngcườihahaha,vuốtmũimộtcáilạicườihahaha...

Cũngvừa lúcHoàngđẩycửabướcvào.Hoàngrùngmìnhthấymột “bãi chiến trường” dưới chânHọa sĩ: ngổnngang giấymá,trenứavàvỏchai-vôsốlàvỏchai.Hoàngđứngtầnngầnmộtlát,khẽchàoHọasĩ,rồirónrénbướcquađốnghổlốnđồđạc,vậtliệulănlócbừabãigiữanềnnhàđếnngồilêncáithùngsắtrỉúpngược.

Chẳngthấygìngoàiđốngtranhxếplộnxộnđầygóclềuvàmấycáinồivứtlỏngchỏngquanhđấy.HìnhnhưngàyhômnayHọa sĩ khôngnấuăn,không có gì đểnấuăn.Cái thùng sắt rỉdùng để đựng gạo bây giờ đã lật ngược. Hai chai đựng nướcmắm nằm lật nghiêng, trống không, kiến bò đầy đít chai.Không có gì có thể nhá được trừ hai conmực nướng bị gặm

nhamnhởtrongcáiđĩasắttâycạnhchânHọasĩ.Hẳnnhiênrượuvẫncó,nhiềulàđằngkhác:mộtchaiđang

uốngdở,dướigầmbàncònnguyênxihaichai.TínhHọasĩvốnvậy,hết tiềnmuagạo -đó làmột“chân lý”; luônsẵn tiềnmuarượu- lại làmột“chânlý”khác.Khôngaitinđược,nhưngquảđúngnhưvậy.Thếmới buồn cười,Họa sĩ bao giờ cũngbuồncười.

-Hoàngđấyà?Hoàngphảikhôngnhỉ?Họasĩbỗngngướclên,giươngmắtnhìnHoàngynhưvừa

bắtgặpmộtthiênthạch.-Vâng,cháu...-Hoàngrụtrètrảlời.-Ahaha...Hoàng!TéralàHoàngthật!HọasĩbòtớiômlấyhaiđầugốiHoàngcườihahả.-Đangbuồn,ốigiờiđấtơi,buồnthêlươngchúmàyạ.Nào,

đemkiểmtraxemđanglà“chim”hayđãthành“cu”rồinào!...Ahaha“cu”!“Cu”!Chúmàylớntừlúcnàothế?

Hoàngthấynhột,hấtnhẹtayHọasĩra,nói:-Hômnayngàysinhnhậtcủabacháuđấy,chúTư.Bacháu

mờichúđếnchơi.Hìnhnhưlúcchiềubacháucónhắnvớichúrồi...

-À...ờnhỉ?Ôithôibỏmẹtôirồi!MườibảythángBảy...Họasĩlồmcồmbòdậy,vớlấyáotrắngcáubẩnmócởphía

trênthùnggạo:-Đichớ!Bíthưhuyệnủymờimàdámkhôngđià?Cómuốn

chết...Nói vậy nhưngHọa sĩ lại ngồi bệt xuống, cầm chai rượu

thongthảrótđầyhaichén.-UốngmộtchénđãHoàng.Tập làmđànôngđi.Làmđàn

ôngsướnglắmchúmàyơi,sư-ướnglắm!HoàngđỡchénrượutừtayHọasĩ.Anhkhônguống,chăm

chămnhìngươngmặthốcháccủaHọasĩ.Họasĩtusạchchénrượuđầy,“khà”mộttiếngthậtto,đưatayáoquệtmồm,lènhè:

-Chà, sinhnhật sinhnhiếc...hìhì... chúngnó lừabacậuđấy chứba cậudânnhàquêbiếtquái gì cái trònày.Hả?Biếtgì...Chúngnómuốnhàhítbacậuđểnươngthânđấy...Bacậucó biết chúngnómuốnbịa ra cái sinhnhật đểhàhít không?Biếtquáđichớ.Dânnhàquêthếchứkhôntổbố.Tôicònlạgìbacậu...Khôngailừađượcbacậuđâunhé.Ôngấychỉgiảvờbịmắclừathìcựcgiỏi.Thậtđấy,bacậuấymà...

Họasĩkhuakhuachénrượutrướcmặtmình,nóiliênmiên.Hoàngkhônggiận-giậnHọasĩthìgiậncảđời-chỉthấybuồn.Mộtlần,nhânchuyệngìđóHoàngcóhỏibaanh:

-ChúTưnóivậycóđúngkhông?Baanhtủmtỉmcười:-Chúấyluônluônnóiđúngmộtnửasựthật.Hoànglạihỏi:-TạisaochúTưchỉnóiđúngmộtnửasựthật?Baanhtrảlời:-Nửasựthậtcònlạicóthểchúấykhôngbiết,khôngthấy

hoặccóbiết,cóthấynhưngkhôngtin.Hoànggặnghỏi:-Tạisaochúấycóbiếtcóthấylạikhôngtin?Baanhthởdài:-Thìchínhbacũngđanghỏibacâuấy.Nếuba anhnói đúng, tứcHọa sĩ luôn luônnói đúngmột

nửasựthật,vậynửasựthậtcònlạisẽnằmởphíanàotrongcáisựlènhècủaHọasĩvềchuyện“sinhnhật,sinhnhiếc”kia?

Họasĩchốnggốiđứngdậy,lảođảotiếnvềphíacâyđànghi-tatreolủnglẳngtrênđốngsoongnồi.Họasĩômđànghi-tangồibệtxuốngchiếu,khịtkhịtmũi.

-Dùsaocũngphảichúcmừngngàysinhnhậtcủamộtôngđầutêuhuyện,đúngkhông?

HọasĩgiươngmắtnhìnHoàng,nhấpmiệngmộtcáirồicaogiọng:

-Nào, cậu đem chai rượu lại đây, rót đi. Tôi và cậu chúcmừngbacậu.

Hoàngrótđầyhaichén,ngồibệtxuốngchiếu,đốidiệnvớiHọasĩ.Họasĩnângcốc,mắtlonglanh.

- Nào, chúcmừng Chủ nghĩa Xã hội huyện nhà, dưới sựlãnhđạocủaBíthưThanhvàĐạiúyThìnngàymỗitươisáng.

Cốc!Tách!-ChúcđồngchíThanhkínhmếncủachúngtasốngdaihơn

vàkhônvặtnhiềuhơn!Cốc!Tách!Họasĩhấthàm:-Cậuphảinóiđichớ.Hoàng cười, lắc đầu. Anh liền nhấp một ngụm. Đấy là

nhữnggiọtrượuđầutiêntrongđờianh.Nhữnggiọtrượunóngrực chạy ngoằn ngoèo trong bụng, chạy đến đâu biết đến đó.Anhnghĩthầm:“Gớm,rượunóngnhưlửalàvậymàchúTưngàynàocũngvàichaithìcòngìlàruộtgan?Ghêthật”.

-Cậuphảinóiđichứ.-Họasĩnhắclại.Hoànglắcđầu:-Cháuchảbiếtchúc.-Thìcứnóiđạimộtcâugìđấy!Ngầnngừmộtlát,Hoàngnângcốclên,vuivẻ:-Chúcbacháungàymỗimạnhkhỏe.Chúcbacháuvàchú

Tưđềucóvợ!-Há hô hô hô... Thằng này làm lãnh đạo được, nói năng

khôntổbố.HọasĩTưcười,ôichao làcười.Vừacườivừa“hay”“được”

“khá”.Cốc!Tách!...Cốc!Tách!...Cốc!Tách!Họasĩhàohứngtungcâyđànghi-talên,hát.Họasĩhátrất

hay,giọngấmvàtrong,vangxanhưgiọngbấtkỳcasĩcóhạngnàotrongtỉnh,khônggợnmộtchútlènhènào.

“Rồimọisựsẽquađi,maymắnvàcayđắng.Rồimọisựsẽquađi,kẻácvàđứathiện.Anhvàemlàcáicóckhôgìmànuốitiếc...

Rồimọisựsẽquađi,cỏsẽ lênxanh.Anhvàemlàcáicóckhôgìmàvươngvấnnhauhoài...”

HoàngháhốcmồmngheHọasĩ,sướnglịmsườn.-“Khôngbiếtbàihátcủaaimàhaythế?”...

ToànthânHọasĩrunglêntheonhịpđiệuusầucủabàihát.Họasĩmởtomắt,đămđắmnhìnvàogóctối,nơicóbứctranhđangđặtúplêncáighếđẩu,ynhưHọasĩhátvìbứctranh,chobứctranh.

“Khôngbiếtbàihátcủaaimàhaythế?”...-Hoàngnhắmnghiềnmắt,bấtgiácnhớđến tấmthânnõnnàcủaThùyLinhbuôngxuốngdòngsông,nhưmộtmảnhtrăngnondậpdềnh...

Họa sĩ đang ngật ngưỡng với cây đàn ghi-ta của mình,khôngnhớđếnHoàngnữa,toànthânrunglêntheonhịpđiệuusầu của bài hát,mắt vẫn không rời góc tối, nơi có bức tranhđangđặtúplêncáighếđẩu.Hoàngđứngdậy,tiếnvềphíabứctranh,nhấclên.

Tiếnghátimbặt.HọasĩbầnthầnnhìntheoHoàng.Hoànggiơ cao bức tranh sơn dầu có cái tên: “Trăng thượng huyền” vềphíaHọasĩ:

-Chúmớivẽđấyà?-Ờ,mới.Đượckhông?Hoàngcười:-Cháubiếtgìmàđượcvớikhông?Hoàngvẫnngắmnghíabứctranh,cốtìmxem“ýnghĩa”bức

tranhlànhưthếnào.Bứctranhđặctảmộtngườiđànôngđứngđốidiệnvớimộtngườiđànbàtrênvầngtrăngnonđượcvẽnhưcái thuyền treo lơ lửnggiữanền trờimàu troxám.Haingườiđềutrầntruồng,trắnglốp.Ngườiđànôngthấpbé,gầycòm,vẻmặtkiêuhãnhhơingẩng lên,hai tayhướngvềngườiđànbà.

Người đàn bà thân hình cân đối thon thả,mông và ngực nởcăng,gươngmặtđauđớnnhưđangchạytừmộtnơigiônggióđến.Haitaycũnghướngvềngườiđànông.Họđanghướngvềnhau,cốtiếnvềnhau,nhưngcómộtsứcmạnhsiêunhiênnàođóngăncảnhọ,buộchọphảidừng lạiởmộtkhoảngcáchrấtnhỏ,nhỏđếnmứcchỉcầncốlênmộtchútnữalàhọcóthểômchầm lấy nhau... Thế mà không được, không cách gì có thểđược.Đôi cánh tay trần của người đàn bà đang run lên, chớivới...

-Chúvẽaithếnày?HoàngngướcnhìnHọasĩ.Họasĩbuồnrầuđáp:-Khôngaicả.Nghệthuậtlàhưcấu,tôichỉhưcấu...-Khôngđúng!-Sao?Họasĩngơngác,mắtchớpchớp.Hoàngquảquyết:-ChúvẽchúvàthímHoa!Họasĩbậtdậy,lừlừđếnchỗHoàng,toànthânnghiêngngả,

tựamộtcơthểđãrệurã,chỉmộtchútxíunữalàđổsậpxuống,văngratừngmảnhmột.

-Aibảocậu?Aibảocậu...rằngthìlà...tôilà...vẽtôivà...TrôngHọa sĩ dữ tợn hẳn:mắt trợn ngược, hai hàm răng

nghiếnchặt.Hoàngtủmtỉmcười,đặtbứctranhvềchỗcũ.-Chúgiảvờlàmgì,cháubiếthết!Đấylàbứctranhnóivề

hoàncảnhcủachúvàthímHoa.Thế là Họa sĩ bỗng như một kẻ cuồng, nhảy nhót, khoa

chânmúatay.-Thếà?Cậubiếtthậtà?Héhehe...Thếmàtôicứnghĩchỉ

cótôi,đíchthịlàtôi,khôngaikháchơnlàtôimớihiểunó!Ghêgớmchưa:nghệthuật!...Tôivẽtôiđấy!Tôivẽtôivàvợanhtôiđấy!Cắtcổtôiđi!Aicắtcổtôithìcứviệc,xinmời!

Họasĩlạinângcâyđànghi-talên,đứngchạngchântựavàováchlều,hát.Hátnhưmộtkẻđiênkhùng:

“Rồimọisựsẽquađi,maymắnvàcayđắng.Rồimọisựsẽquađi,kẻácvàđứathiện.Anhvàemlàcáicóckhôgìmànuốitiếc.

Rồimọisựsẽquađi,cỏsẽ lênxanh.Anhvàemlàcáicóckhôgìmàvươngvấnnhauhoài...”

Hoàngbỗngrưngrưngnướcmắt.Lát sau, Họa sĩ nhờ Hoàng bí mật trao bức tranh “Trăng

thượnghuyền”chothímHoa.Hoàngvuivẻnhậnlời.-Cậuvềtrướcđi.-HọasĩbíuvaiHoàngvừathởvừanói:-

Nhàcậubâygiờtoànloạitaitomặtlớnđếnmừngsinhnhậtbacậu...Tớđếnsớmdễpháđámlắm.Vềđi,tớsẽđếnsau...

Hoàngchuirakhỏilều,ngoáilạichợtthấyHọasĩrủxuống,nằmcòngqueotrêntấmchiếurách.Hoàngvừađivừangoáilạimãichođếnlúcchỉcònthấyngọnđèndầutrongtúplềucháyyếuớt,hiuhắtnhưmắtHọasĩthỉnhthoảngngướclên,ngóngđợimộtđiềugì...

***ThùyLinhchạybăngquacánhđồngnhỏđếnnhàHoàng.CôcầnphảigặpHoàngngay.Cũngchẳngđể làmgìcả,cô

rấtmuốngặpanh, thế thôi.Trongcôđangcómộtchấnđộngkhủngkhiếpmàtráitimnondạicủacôchưađủsứcchịuđựng.CôtìmgặpHoàngkhôngphảiđểgiãibày“chấnđộng”này.Côsẽkhôngchoaibiết,bấtcứai,kểcảmẹcô.Bởivìcôthấyxấuhổ,không,bởivìcôthấynhụcnhã,vàghêtởm...

Chuyện vừa xảy ra xong nhưng nó cómầmmống từ haingàytrước.

ĐólàbuổichiềuthứNăm.TrầnHớiđộtnhiênđếnchơinhàThùyLinh.Côđang làmcá, cảmthấymộtđôimắtđangnhìnsaugáymình.ThùyLinhquaylại:TrầnHớiđangđứngkhoanhtaynhìncô,cáchchừnghaibướcchân.

-Thưathầy...thầyđếnchơi.TrầnHớimỉmcười,khẽlắcđầu:

-TôibâygiờđâucònlàthầycủaThùyLinhnữa.-Dạ,nhưngmà...ThùyLinhcười,dẹpcásangmộtgóc,rửatay.-Cứlàmcátiếpđi.Tôiđứngđâynóichuyệncũngvừa.-Mờithầyvàonhàchơi.ThùyLinhtránhcáinhìncủaTrầnHới,cúiđầuđivàonhà.

TrầnHới chậm rãi bước theo sau. Thùy Linh thấy lạ, khôngdưngthầylạiđếnchơi?Đãhainămnay,từngàythầybịkỷluậtvìtộiănnằmvớimộthọcsinhlớntuổi,buộcthôidạyToánvềcoiPhòngGiáocụTrựcquan,thầykhôngđếnchơinhàhọctrònữa.Đãhainăm,thầyraravàovàoquanhkhuvựcnhàtrường.ThườnglàchỉluẩnquẩnquanhPhòngGiáocụTrựcquan.NămnaythầybỗngtrúngBanchấphànhđoàntrường,đượcbầulàmBíthưđoàntrường,phạmviđilạicủathầycórộnghơnnhưngcũngchẳngvàonhàhọctrò.Thầychỉđilạitừtrườnglênhuyệnđoàn,đôikhirẽquaỦybanHànhchínhthịtrấn,thếthôi.

ChuyệnthầybỗngnhiêntrúngBanchấphànhđoàntrườngrỗibỗngnhiêntrúngBíthưđoàntrườngvớisốphiếugầntuyệtđốilàmnhiềungườingạcnhiên.Cónhiềucáchgiảithíchkhácnhau. Cách giải thích phổ biến nhất: TrầnHới làmột thanhniênđatài.Thầyháthay,chơighi-tathầntàivàhoạtbát,năngnổ.NếukhôngcóvụhủhóanghiêmtrọngkiathìthầyđãđượcbầulàmBíthưđoàntrườngkhóatrước.Cáchgiảithíchthứhai,chỉphổbiếnnộibộ-bằngphươngpháprỉ tai - là thầy,chínhthầyđãủnghộthầyhiệuphórấtquyếtliệtkhithầyhiệutrưởngvà thầy hiệu phó xích mích nhau. Rồi không rõ vì sao bỗngdưngthầyhiệutrưởngbịcáchchứcvìtộithamô.ThamôgìthìThùy Linh không biết (học trò không được biết chuyện thầygiáo),chỉnghenóilàthầyhiệutrưởnglấycủanhàtrườngbốntấnximăngvềxâynhàriêng.Ngườinói: làmgìcó, thầyhiệutrưởngkhôngbaogiờlàmchuyệnđó.Ngườinói:khôngcómàbịcáchchứcà?Ngườinói:TrầnHớilàthằngvucáo.Ngườinói:

TrầnHới là người trung thực, dám đấu tranh... Linh tinh cảlên,chẳngrađầucuatainheogìcả.

KhiThùyLinh vàHoàngbước vàonămhọcmới, cũng lànămcuốicùngcủatuổihọctrò,côvàHoàngđềuđượckếtnạpĐoànvàlầnđầutiênđượcdựĐạihộiĐoàntrường,thìvụthamôcủathầyhiệutrưởngđãđượckết luận.Thầyhiệutrưởngbịđiều đi dạy một trường khác. Thầy hiệu phó lên làm hiệutrưởng.TrầnHớiđượcchibộnhàtrườngđềcửvàoBanchấphànhđoàntrường.Chibộđãgiớithiệuthìbỏvàocốiđâmcũngkhôngtrật.Ngườitanóithế.Vàcóthếthật,TrầnHớiđắccử.Bathángsau,doyêucầunhiệmvụ,ngườitakhôngthểđểmộtBíthưđoàntrườngởngoàiĐảng,vôlý.VậylàTrầnHớiđượckếtnạpvàoĐảng.Thậtkhôngngờ.

Công việc đầu tiên của thầy là tổ chức ngaymột đội vănnghệ.ThùyLinhcùngvớihaibạngáitronglớpđượcđiềuđộngvàođộivănnghệ.Cũnglà lẽđươngnhiên,ThùyLinhháthayvàđẹp.Háthayđãquýrồi,đằngnàylạiđẹpnữa,độivănnghệlập tức nổi tiếng. Thi huyện nhất huyện.Thi tỉnh nhất tỉnh.ĐặcbiệtnhấtlàđiệumúaĐầmsen...

TrongđầmgìđẹpbằngsenLáxanhbôngtrắnglạichennhụyvàng...ThùyLinhtừtừđứngdậygiữanhững“cánhsen” trắng.Cô

mặcbộđồ lụavàngmỏng,uốnmình thựchiệnnhữngđườnglượntuyệtvời...

Nhụyvàngbôngtrắngláxanh...-Hoanhô!-Múalại!-Ho-an-hô-ô!Bao giờ cũng thế, ởđâu cũng thế, điệumúaĐầm senđều

đượckhángiảvỗtayvangdội.Cáiđêmkếtthúccuộcthivănnghệquầnchúngcủa120đội

vănnghệtạithịxãĐ.bangiámkhảoquyếtđịnhtraogiảinhất

cho đội vănnghệ trường cấp ba huyệnLinhGiang.TrầnHớiđứng trước bốn ngọn đèn pha, khiêm tốn cúi chàomột ngànkhángiả.Tấtcảđềuxuýtxoatrướcvẻđẹpmêlicủathầy.

-Hoanhô!KhôngbiếtngườitahoanhôBíthưđoàntrườngnổidanh

vìxâydựngđượcđộivănnghệnổidanhhayhoanhôvì“thằngchanàyquáđẹp!”.ThùyLinhđứngtrongcánhgànhìnxuốnghộitrườngthấymộtngàncặpmắtlonglanh,longlanh...TrầnHớiđivào,thầydừnglạitrướcmặtThùyLinh.

-Tôithấyxúcđộngquá,ThùyLinhạ.-Vâng...emcũngmừng...TrầnHớinắmhaibảvaiThùyLinhsiếtmạnh.TrầnHới cúi xuống, cúi xuống nữa... Bất ngờ Thùy Linh

ngướclên,bắtgặphaitiamắtsángxanhcủathầyđangdầnápsátmặtmình.Côgiậtmìnhlùimaura.

-CámơnThùyLinh!ThùyLinhvùngchạy.Côchạy thụcmạngraphía sauhội

trường.Côrunlên,đứngdựavàotườngchắngióthởdốc.Suýtnữa,suýtnữa...côbịmộtcáihôncủathầyrơixuống...

Đấylàchuyệncũ.TừngàyThùyLinhthôikhôngthamgiađội văn nghệ nữa, cô cũng ít gặp thầy. Thỉnh thoảng có gặp,ThùyLinhđềuthấyvẻănnănhốilỗiquacáinhìndịudànglẫnđaukhổcủathầy.

-Tôiđếnđểbáochoemmột chuyệnbuồn. -TrầnHớibẻngóntay,thongthảnói.

-Saoạ?-ThùyLinhngừngrótnước,hỏi.TrầnHới đưa tay vuốt nhẹmái tóc ốp rất đẹp củamình,

khẽ thởdài.Hai tay chống trán,ngồi im lặng rất lâu.Lát saungẩnglên,buồnrầunói:

-Tôisắpcóvợrồi!ThùyLinhbậtcười:-Thầynóiđếnhay!Sắpcóvợlạibuồn.

Trần Hới nhếch mép, vẻ chán chường. Nhấp một ngụmnướcchènóng,mắtlơđãngnhìnracửasổ.

-Cuốicùnglàsốphận,-Thầynói:-SốphậnThùyLinhạ.EmcóbiếtcôCamkhông?

-CôCamdạycấpmộtấyà?-Đấy.Ngàymai,đúngmườitámgiờtôisẽtổchức...cướicô

ấy.ThùyLinhtrònmắt.KhôngngờthầylạicướicôCam.Thầy

đẹpgiai thế,nổi tiếng thế...Tấtnhiên, côCambản tínhhiềnlành,nhumì,vềhạnhkiểmchẳngcógìphảibàncả.Cóđiều,quảlàcôxấuquá,mặttrònphẹt,rỗhoa,ngườilùn,trònquaynhưcáicốixay.Bọncontraixấumiệngvẫngọicô là“Cam thịnở”...Đãxấulạicaotuổi.Khôngchừngcònlớntuổihơnthầy.ThùyLinhbỗng chạnh lòng thương thầy.Ừ, có lẽ là số phậncũngnên.Chaoôi,cáisốphậnthậtkinhkhủng.

-TôiđếnnhờThùyLinh-TrầnHớichậmrãinói,giọngđầyvẻ chán chường: -Ngàymai,đúngmười támgiờđếngiúp tôihátmấybài,gọilàliênhoanvănnghệ.

- Vâng... - Thùy Linh khẽ nói rồi bỗng nhiên nói to: -NhưngthầyyêucôCambaogiờthế?Lâunayemcóthấythầyđilạinhàcôbaogiờđâu?

TrầnHớicườidài,lấykhănmùisoachùinướcmắtsống.-Yêuà?Khôngyêumàcướisao?-Thầylắcđầu:-Thôi,nói

chuyệnấythêmbuồn...Thựcratôiđâucóyêu...Tôiđùagiỡnchútíthóarathật...

TrầnHớichàoThùyLinh,lẳnglặngravề.ThùyLinhđưathầyrangõ.Haingườisóngđôi,nhưngbướcđichậmvàbuồn.Đếnhàngràocâydâmbụt,TrầnHớingắtmộtbônghoa,đểvàolòngtayxoayxoay.

-Đếnbâygiờthìtôibỗngkhinhtôi,ghêtởmtôi...Và,tôicóthể...nóiđiềunàyvớiThùyLinh...-Thầyngừngnói,thởdài:-NóibâygiờThùyLinhcóthểtin,còntrướcđâythìkhôngthể...

Bởivì,tôiđãcó“dớp”rồi!Tôiyêuem,ThùyLinhạ,tôiyêuem!Thếđấy!...

Thầybướcnhanhrangõ,đinhưchạy,đầucúigầmxuốngmặtđường.

ThùyLinhkhôngngạcnhiên.Côđãbiếtđiềuấytừlâu,từrất lâu rồi. Cô cũng chẳngmuốn thầy nói ra bởi vì cô đã cóHoàng.CôyêuHoàngvà sợ thầy.Nhưng lúcnày,khônghiểusaocôlạithấythươngconngườimàmìnhluônluônlẩntránhấy.Ừ,sốphậncảthôimà...

TốihômsauThùyLinhđếnđámcướiđúnggiờ.LúcđầucôđịnhrủHoàngcùngđi.Sau,nghĩ lại,biếtHoàngkhông thíchchỗđôngngười,nênthôi.

Đámcướilớn,rấtlớn,lớnvàrầmrộ,vượtrangoàitưởngtượngcủaThùyLinh.Đủmặttấtcảquanchứctronghuyện,kểcảbaHoàng.CongáiphóBíthưhuyệnủykiêmChủtịchhuyệncưới chồng,đángrakhông thểcướiđượcchồng lại cướiđượcôngchồngquáđẹptrai.Vậylàngườitaxônhauđến,ầmàonáonhiệt,tầngtầnglớplớpchậtcứngcảhộitrườnglớncủahuyện.

Côdâumặcáodàimàutím,cóthắtnơhồngđínhởngực,càivònghoanhàitrắngởđầu.Chúrểbậncom-lêxanh,thắtnơxanhđínhởngực.Mặthaingườirạngrỡ,trànngậphạnhphúc,khoáctaynhaubướcvàohộitrường.Pháonổkéodàimườichínphút.Giớithiệu,vỗtay.Côdâuchúrểđứngrachàohaihọ,vỗtay.Đạidiệngiađình,Chủtịchhuyệnđứngrađọcmộtbàidiễnvăn,vỗtay.Sauđólàchươngtrìnhvănnghệkéodàihaitiếngđồnghồ.ThùyLinhháthaibài.Bàinàocũngđượcvỗtaynhiệtliệt.

Cuối cùngđámcưới cũngphải tàn.Đãmườihai giờđêm.Độivănnghệởlạiănmặnvớigiađìnhthêmhaigiờnữalàhaigiờsáng.

-TôisẽđưaThùyLinhvề.TrầnHới thay bộ com-lê, bận đồ xanh côngnhân, vui vẻ

nóivớiThùyLinh.-Thưathầy,emvềmộtmìnhđược.- Thôi đi! Nhà em ở xa nhất, con gái không nên đi một

mình.Đoạn, thầy quay lại cô Cam lúc này vẫn đang bận áo dài

màutím,hìnhnhưcôkhôngmuốnthaycáiáoquáđẹpnày...-AnhđưaThùyLinhvềnhà.Họctròanh...nóởxa.-Dạ! - CôCammỉm cười gật đầu.Cô đanghạnhphúc, ai

muốnlàmgìmàchẳngđược.TrầnHới cùngThùy Linh bước ra đường.Đêm rũ xuống

đenđặc.Gà gáy.Những con gà trống chánđêm rướn cổ, đậpcánhgáyvangđộng.Với gà trống,đêm tối làngục tù củanó.Cònconngườithìngượclại,họcóhaiphần:phầnánhsángvàphầnbóngtối.Bóngtốicũngcónhiềuviệcphảilàm.Nóichung,ngườitadùngánhsángđểlàmphậnsựcủaphầnNgười,bóngtốiđểlàmnốtphậnsựcònlại,cũngrấtquantrọng-phầnCon!Việcphânchianàycũngchỉlàquiướctươngđối,trongthựctếcứlộntùngphèocảlên.

-Nóichung,tôilàmộtthằnghèn.-TrầnHớinói.-Saoạ?-ThùyLinhhỏi.-Bởivì...Lýratôikhôngnênnhảyvàođámcướingớngẩn

này.-Thầyđừngnóithế.Sốphận,phảichấpnhận...Họđisátbênnhau,trongcáiphầnbóngtốicủaconngười.

Thỉnhthoảngđưađẩyvàicâurồiimlặng.ThùyLinhthấylạnh,cô khoanh tay trước ngực, bước theo thầy. Trần Hới cũngkhoanhtaychậmrãibước.

Nhữngcongàtrốngchánđêmrướncổ,đậpcánhgáyvangđộng.

Bất ngờ,TrầnHới đưa tay khoác qua vaiThùy Linh, kéosát.Giậtmình,ThùyLinhbắnngườiraxa.

-Thầy!...

TrầnHớinhàotới,choànglấycôsiếtmạnh.-Thầy-ầy!...Thầ-ầy!...-Tôiyêuem,ThùyLinh.Tôisẽrũbỏtấtcả,rũbỏtấtcảđể

cóem!TrầnHớighìchặtmôimìnhlênmặtThùyLinh,hônđiên

dại.ThùyLinhkêuto:-Buôngra!Buôngra!VàtoànbộsứcmạnhtrinhnữđãđánhbậtTrầnHớiraxa,

ThùyLinhvùngchạy.-Hoàngơi!Cứu!...Cô hét lên, hét rất to. Thị trấn Linh Giang đã ngủ say.

NgườinàokhôngngủthìđangcạycụcthựchiệncáiphầnCon,khôngcònainghethấy.ThùyLinhchạymộtmạchvềnhà.Côlaovào,đậpcửadữdội:

-Mẹ!Mẹ!Mẹ!VàcôngãvàolòngthímHoa,òakhóc.***Hoàng bước vàonhà, các vị tai tomặt lớn (theo cáchnói

củaHọasĩTư)tronghuyệnđãcómặtđầyđủ,trừĐạiúyThìndophải trựcchỉhuykhôngđếnđược.Bốndãybàn, sáumươingười đang ôm bụng cười ha hả vì một câu nói đùa của baHoàng vừadứt.Rượuvà rượuvà rượu... giăng đầy vànhữngcặpmắtlờđờvìhơimen.ChỉBíthưhuyệnủyTrầnVănThanhlàvẫntỉnhnhưsáo.Ôngmặcbộcom-lêđen,đi lạinhẹnhànggiữa các dãy bàn, chạm cốc với một người, vỗ vai với mộtngười, rỉ tai với một người... cứ thế, cứ thế... cười. Cườinghiêngngả.

LầnđầutiênôngThanhtổchứcsinhnhật.LầnđầutiênthịtrấnLinhGiangcóngườitổchứcsinhnhật.Xưanaychẳngainghĩđếncái“trònhảmnhí”nàybaogiờ.Nhiềungườibiết,nhiềungườimuốntổchức,nhưngchưaaidám,sợbịquilàphúquýsinhlễnghĩa.Nhấtlàtrongnhữngnămđầucủa“thờikỳquáđộ”,

nhândânlaođộngđangđổmồhôisôinướcmắtxâydựngChủnghĩaXãhội,cái“trònhảmnhí”nàylạiđượccoilàrấtnhảmnhí,sặcmùitưsảnthựcdân.

ÔngThanhkhôngnghĩvậy,cóđiềuôngcũngchẳngthúgìlắmtrònày.Ôngchorằng,cuộcđờiđãquábậnrộnvớicácsinhnhật lớn, các ngày kỷ niệm lớn... Bây giờ không dưng lại bắtmọi người phải nhớ đến cái ngày “lòi mắt chuột” của bí thưHuyệnủyquèn, làông.Lại thêmxungquanhôngchẳngaikỷniệmngàysinhthángđẻcủamình,ngườitachỉcốhoànthànhviệc phụng thờ người chết đã mệt mỏi lắm rồi, bây giờ lạiphụng thờ chính mình, chính những người đang sống nhănrăngquanhmình...Hà,nghebuồncườichếtđiđược!

Vậynênôngchẳngthiếtđếncáitrònày,thậmchínhớđếnngàymìnhsinhraôngcũngcảmthấyvôduyên.Côngviệcnàychỉdànhchokhingồighilýlịch,làmhộkhẩu...Thếthôi.Cònlại,phảiquênngay,nếukhông, cóngười sẽqui choông là cánhânchủnghĩa.

Hômhaivợ chồngTrầnHớiđếnchơinhà,mờiôngdự lễcưới.Nóichuyệntàolaomộtlát,TrầnHớihỏi:

-Nămnaychúcótổchứcsinhnhậtkhông?-Sinhnhậtnào?-Ôngngớra.TrầnHớibìnhthảnnói:-ChúsinhngàymườibảythángBảynăm1909,tứclàngày

mồngmộtthángSáunămKỷDậu.NămnaylànămGiápThìn,tứcchúchẵn55tuổi.

- Ờ nhỉ! - Ông Thanh ngửa người ra thành ghế vui vẻ: -Gớm,anhmớiquencongáiôngbạntôicóvàithángmàđãnhớngàysinhthángđẻcủatôi.

CôgiáoCamnói,giọngtươirói:-Thếlàchỉcònhaingàynữa,sauđámcướibọncháulàđến

lượtchú...Bọncháuđượcănkẹo...ÔngThanhxuatay,cười:

-Nóivậylà...nóivậychứtổchứclàmcáigì,nhiêukhêlắm.-Ấy! Bọn cháu lo hết! - TrầnHới kêu to: - Bọn cháu biết

hoàncảnhcủachú.NhàchỉcóemHoàng,khônglođược.Bọncháusẽlochutất.Chúcứcoibọncháunhưconcáicủachú.

ÔngThanhlắcđầu:-Không,nhiêukhêđằngkháckia...TrầnHớihiểungayýôngnói:-Trướckhiđếnđây,bacháucónói:“Bọnconthửgợiýxembác

Thanh có nên tổ chức sinh nhật không?”. Cháu nghĩ: sao lại khôngnhỉ?Chúngtađangxâydựngnếpsốngmớitrêntoànxãhội,tổchứcsinhnhậtlàmộtcôngviệccủanếpsốngđó.Lâunaychúngtacứđiếuphúngngườichết,giỗchạpmachay...đấylàmêtín,đấylànếpsốngcũcầnphảiloạibỏ.Chúphảilàm,làmđầutiên,cũnglàcáchbiểuhiệntưtưởngmớicủachú,conchimđầuđàncủahuyện.

-Làmthìlàm!-ÔngThanhđậpkhẽtayxuốngbàn,cườito:-Thửlàmconchimđầuđàncáixemsao!Khakha!...

Nóithế,cườithếchovuichứôngkhôngđịnhthế.Sángsauông quên mất. Mãi đến chiều hôm nay, khi tan cuộc họpthường vụ, ông Lanh (Phó bí thư huyện ủy kiêm Chủ tịchhuyện)đứnglên:

-TốinaymờianhemtađếnnhàanhThanhnhé.HômnaylàngàysinhnhậtcủaanhThanh.

- Ủa! - Ông Thanh trònmắt: - Ai bảo anh thế? Tôi có tổchứcđâu...

ÔngLanhcười:-Xonghếtrồi,cứyêntâm.ThằngHớinhàtôiđãlochutất.Quảthế thật.Bâygiờôngchỉviệcbậnbộcom-lêđenvào,

thếlàxong.VợchồngTrầnHớiđãlođủ:đủrượu,đủthứcănngon và đủ khách. Ông chỉ việc mời thêm Họa sĩ Tư nữa làđược,nhưnggiờnàyHọasĩTưvẫnchưađến.Tấtcảđangvàocuộc.Rượuvàrượuvàrượu...giăngđầyvànhữngcặpmắt lờ

đờvìhơimen.Bỉngồiởdãybànthứhai,chùimépđứngdậy:-ThưaanhThanh,Tỉnhủyviên,Bíthưhuyệnủy...ÔngThanhvuivẻcắtngang:- Này, ở đây có ai không biết tôi là Tỉnh ủy viên, Bí thư

huyệnủykhôngnhỉ?VậythìgiớithiệulàmgìôngBỉơi!Bỉcười:-Vâng!Vâng!Làem...tứclàem...nóquenmồm.Cónghĩa

làemmuốnnóithếnàyanhThanhạ.Emmuốnnóithếnày,ehèm,thưacácanhtrongthườngvụ...Chết,emlạiquenmồm...

Tấtcảcườira.TrầnHớingồicạnhôngLanh,rỉtaibốvợ:-Thằngấynói“kháy”đấy,ba!ÔngLanhgậtgù:-Nói“kháy”làbảnchấtcủabọnvănnghệ.-Phảitrịbaạ!-TrầnHớithìthầm.-Ờ,cũngphảitừtừ.Trịbọnnàyphứctạplắm...ChủtịchthịtrấnLêĐứcHuynuốtvộimiếngthịtbòchấm

nướcmắm,khôngkịpchùimép,vùngđứngdậynóichenngangBỉ,giọngđãlènhè:

-ThưaanhThanh,anhLanh...Thưacácanhchị.ĐượcsựgiáodụccủaanhThanhvàanhLanhcùngbácThìnkínhmến,tụiemởdướicơsởlàcứsángmắtra.Trướcđâynghenói:“aithắng ai” cứ lơmơ. “Ai thắng ai” là cái quái gì nhỉ. “Ai” rồi lạithắng“ai”,hơ,nghebuồncườiquá!ThưaanhThanh,anhLanhcùng các anh chị! Em bây giờ rõ lắm! Em là em cùng với cácđồngchítrongthườngvụĐảngủythịtrấnquyếtratay.Chẳngnhẽmỗichuyện“aithắngai”màlâuthế.Ởđâukhôngbiết,chứthịtrấnnàychỉmộtnămnữalàbiếtrõ“aithắngai”chomàxem!

-Hoanhô!Tiếnghoanhôầmầm.Cốc! Tách!... Cốc! Tách!... Cốc! Tách!... Cho tới khuya.

Đangvui,đang tranhnhaunói,phì cảnướcbọtvàonhau,vềvấnđề“ai thắng ai” bỗngmọingườigiậtmình:Có tiếngđá rơixuốngmáingói,mỗilúcmộtnhiều,tớitấp.

-Thằngnàonémđá!-Chủtịchthịtrấnxắntayáoxămxămbướcra.

-ThằngnàonémđávàonhàBíthưhuyệnủy!Ônglàônggôcổ!-Chủtịchthịtrấnbướcnhanhrangõ.

-AnhThanhơilàanhThanhơi!Emyêuchủnghĩaxãhộilắm anh Thanh ạ. Đứa nào chống lại chủ nghĩa xã hội là emnémđábỏmẹnóđi!

HọasĩđứngtrướcngõnhàôngThanhgàoto.Vừagào,Họasĩvừanhặtnhữnghònđábằngnắmtaynémlialịavàonhà.

-Này, anh kia! Làm cái trò gì thếhả? - Chủ tịch thị trấngầmlên.

HọasĩTưdừng lại,độtnhiêncười to, chạyđếnômchầmlấyôngHuy.

-Ốigiờiơi,bácHuy!Emtưởnglàai...BácHuyơibácHuy,emyêuChủnghĩaXãhộilắm.TrongnhàcóđứanàochốnglạiChủnghĩaXãhộithìbáccứđểđấychoem.Emlàem...némđávỡmặt!BácHuyơi,bácHuy...cuộcđấutranh“aithắngai” gaygolắmbácHuyạ.Emhiểurồi,khôngnémđákhôngthắngnổiđâu.

ÔngHuy đứng trơ ra, không biết làm gì.Đang ở thế tiếncôngbỗngchốcbịtiếncông,ônglúngtúngnhưgàmắctóc.Ôngchỉcònbiếtcốgiẫyhaichânmìnhrakhỏi“vòngômthathiết”củaHọasĩ.

ĐámđôngtrongnhàBíthưhuyệnủyđãgiảitán.Họxôcảrangõ.

-Gôcổnólại!-Mộtngườinói.-Tôisợmấythằngvănnghệsĩ lắm,chúngnónóimột lời

màlắmnghĩa,nguyhiểmlắm.-Mộtngườikhácnói.Bỉ láchđámđôngđira,nomthấyHọasĩTưđangômđầu

gốiôngHuy,chậclưỡi:“Mẹ,thằngnàytáoganthật!”,rồivộivànglậtcánhchuồnthẳng.

ĐámđôngkhôngaichịurờiHọasĩ,mỗingườimộtcâuđòi“dứtđiểm”ngayvớiHọasĩ.

-Cònđểnóởhuyệnnhà,nhấtđịnhcóngàynólàmxấuuytíncủaĐảngchomàxem!

Đámđônglaoxao.Bíthưhuyệnủyđira,ôngnhìnvàođámđôngmộtlượt,từ

tốnnói:-Cácanhvềđi,đểHọasĩđóchotôi.Ôngquaylại,gọito:-Hoàng!ĐemchúTưvàonhà.Mọingườilẳnglặnggiảitán.VợchồngTrầnHớiđicạnhôngLanh.TrầnHớihỏiôngLanh:-Hắnlàai,ba?-Mộthọasĩởtỉnhvềnghỉhưuởthịtrấn.-Hắn ăn nói nhưmột thằng phản động. - TrầnHới bình

luận.ÔngLanhgậtgù:-Ờ,phảnđộngquácòngì!-Khôngailàmgìhắncả,ba?-Ờ,cũngphảitừtừ.TrầnHớithởdài:-Việcgìcũngtừtừ,consợ...ÔngLanhvỗvaiTrầnHới:-Đấylàvấnđềtếnhị.Vớithằngấythìchỉnửagiờlàxong.

Cóđiều,hắnlạithânôngThanh.-Thếà?-TrầnHớikêulên.-Đấy!Phứctạplắm!Phứctạplắm!Maimốtlênhuyệnlàm

việcconsẽthấy.TrầnHớiquaylạiphíavợ:

-Đấy!Bachoanhlênhuyệnđoànrồiđấy!Camdàigiọng:-Bađãhứavớiemtừlâurồi!TrầnHớicầmtayCam“bấm”mộtcái.Haingườidừng lại.

AnhômghìCamhôndàilêncáimặttrònphẹtcủavợ,thầmthì“Cámơnem.Baogiờemcũnglàvợquýcủaanh”.Camứanướcmắt,baogiờgặpcáihôncủaTrầnHớicôcũngứanướcmắt.

ÔngLanhđitrước,nghĩthầm:“Mẹ, thanhniênbâygiờ sướngthật,hônhítkhắpnơi.Chẳngbùchocáithờimìnhcòntrẻ,cứđộngphảicáilôngtơcủađànbàlàbị“cạo”đếntrắngxương!”.

Lúcnàyđãmộtgiờsáng.***Lúcnàyđãmộtgiờsáng.HọasĩđượcHoàngdắtvàonhàđangômcộtnhàthởdốc,

tócrũxuống,mặtxanhtáinhưngườivừaquacơnsốtrét.-Vàouốngnướcđã!ÔngThanhrahiệuvớiHọasĩ,vuivẻlấyấmxốcbãchè,pha

chèmới.Họa sĩ không tiến thêmbướcnào, cứ thếnói, giọngnhưkẻsắpchết.

-AnhThanhnày,anhhãynóichotôirằngthì là...Tôisẽsốngnhưthếnào.Vídụnhưlà...

-Ôkìa,vàouốngnướcđã.Gìmàcứlầmrầmngoàihiênthế.Ông đến, gỡ tayHọa sĩ ra khỏi cột nhà, dìu đến bên bàn

nước.-Khỏicần,anhThanh.Anhcứngồi,tôicứđứng.Nhiệmvụ

củaanhlàngồi,ngồichođúngghế...-Lảmnhảmcáigìthế?Vàouốngnướcđã!-Ôngcườihềhề,

lôiđạiHọasĩvàobàn trà,ấnxuốngghế. -Đấy,bâygiờmuốnnóigìthìnói.Tửulượnghơinhiềuphảikhông?

-Hơinhiềunhưngkhông sayđâu,anhThanh.Tôikhônglảm nhảm đâu, anh Thanh. Tôi hỏi nghiêm túc đấy, anhThanh. Ví dụ như, tôi sẽ sống như ai, anh Thanh.Như anh,

nhưanhcủatôihaynhưtôi,anhThanh?-Hà, gay đấy. Quá nửa đời người rồimới đi hỏimình sẽ

sốngrasao.ThằngHoàngcủatôinócũngkhônghỏitôinhưthếđâunhé!

-Nókhônghỏithìtôihỏi,anhThanh.Cáisốmạngcủatôinókhốnnạnhaynghềcủatôinókhốnnạn?Anhtrảlờiđi,anhThanh.Bí thưhuyệnủy thì cáimảmẹ gìmà chẳngbiết, anhThanh...

Ông Thanh phì cười, biết Họa sĩ quá say, ông không nóithêmgìnữa,rótnướcuốngmộtmình.Họasĩhỏiđihỏilạicâuhỏiấy.Cứ“anhThanh”,“anhThanh”...chođếnlúcnghẹocổlịmđitrênghếtựadàinhàHoàng.

Hoàngđứngtựavàocáitủlớntheodõitháiđộcủabamình.CócáigìnhưlàsựkhờkhạovàngớngẩnkhibaanhđốidiệnvớiHọasĩTư.Khôngphảilầnnày,nhiềulầntrướcđócũngvậy.MỗibậnHọasĩbắtôngphảitrảlờimộtcâuhỏinàođólàônglạixoaxoatay,nóinóicườicười,đánhtrốnglảng,cốgắngrútluitrongthếônhòanhất.

BaHoàng,BíthưhuyệnủyTrầnVănThanh,khôngphảilàbí thưmítđặc (theocáchnóicủaHọasĩTư).Ông làngườicóhọc,thậmchílàngườicóhọcnhấttrongđộingũnhữngcánbộngangcấpvớiôngtrongtỉnh.Khắphuyệnnàykhôngaicóbằngtútàinhưông.Bởivìôngkhôngphải loạicánbộmãtấu,gậytầmvông thamgia cáchmạng từ thuởmột chữbẻđôi khôngbiết.

DânPhanLong(mộtxãventhịtrấn)cònnhớnhưinôngtútàihaimươibốn tuổi vừađượcdân làng rướcvề, cờđènkèntrốngsuốtbamươichíncâysốtừtỉnhlịvềquê,đượcmườitámngàythìTổngkhởinghĩathángTámbùngnổ,ôngrũsạchvinhquangmàbaonhiêutrángđinhtronglàng,cảnhữngthưsinhconnhàloạigiàucónhấthuyệnnàynằmmơcũngkhôngthấy,đểxắnquầnmónglợnhướngđỉnhChópChàitheocáchmạng.

Hoàng hiểu ba anh được liệt vào loại người vừa danh lạivừagiá,chứkhôngphảithuộcloạichỉcó“tấmlòngcộngsản”cònlạitấtcảchỉlàmộtconsốkhôngrỗngtuếch.Ôngcókhảnăngphân tích rành mạch và chính xác các sự kiện lịch sử trongnướcvàthếgiới.Napoléonlàkẻnhưthếnào,Xtalinlàngườirasao, cảSpartacus cũngvậy... rànhmạchvà rõ ràngnhưhọ làbạnbèthânquencủaôngvậy.

NhiềulầnônggiảnggiảichoHoàngnghecácgiaiđoạncủavăn học Pháp, Anh,Nga và các trường phái nghệ thuật đangdiễnratrênthếgiới.Đôikhivuimiệng,ôngcònkểchoHoàngnhiềugiaithoại,chuyệnđờitưcủacácnhàvăn,cácnghệsĩvàcácnhàkhoahọctàibatrênthếgiới.Khôngbiếthọctừlúcnàomàđầuôngnhưmộtthưviệnlớn,cần“ôngăn”nàolàôngkéorangay:chínhxácvàrànhmạch.Nhìnvào“thưviện”củaônglàHoàngngaongán.Biếtbaogiờ,cólẽcầnphảihaicuộcđờicủaHoàngchậplạimớicóđượcnhữnghiểubiếtnhưông.

MộtlầnHoànghỏiông:-Làmthếnàobabiếtnhiềunhưvậy?Ôngcười:-Học.Vànóithêm:-Biếtnhiềuchỉthêmđaukhổ.Rồi cười to, cố tình khuất lấp điều ông vừa phát thành

tiếng. Ông thực sự có năng khiếu về sự cười. Bất kỳ lúc nàocũngcóthểcấttiếngcười“hahaha”đầysảngkhoái.

Cómột điều gì đè nặng trong lòng, nó làm cho ông hoặckhóchịuhoặcsợhãi,khiếnítkhiôngđượcthoảimái.Ôngcóhaiđờisống.Mộtđờisốnggiảtạovớimọingười:luônluônnóicườivuivẻvàyêuđờinhưmọikẻthànhđạtvẫnyêuđời.Mộtđời sống thực,đầychánnản,buồnbực,ưu tưvà lạnh lẽokhimộtmìnhôngvớicáibóngcủamình.

Nhưlúcnàychẳnghạn,ôngđilạigiữanhữngkhoảngtrống

củangôinhànămgian,taybóptrán,mặtnhănnhónhưngườimắcbệnhloétdạdày.ThỉnhthoảngôngngướcnhìnHọasĩTưđangnằmcòngqueotrênchiếcghếdài,khẽthởdài.

Hoàng chỉ nhìn thấy vẻ chán chường biểu lộ trên gươngmặtcủaôngchứchưađủmẫncảmđểnhậnbiếttrênđócònẩnnáunỗiđaucủamộtngườimuốnsámhốinhưngkhôngdám.

Tuổitrẻchưanhiềukhảnănglưutrữcácnỗiđau,mộtlátsauHoàng lịmđi trongtưthếnửanằmnửangồibênchiếctủlớn. Chỉ còn lại ông Thanh với đống chai lọ, chén bát ngổnngang,mấycáiđènmăng-sôngchóisáng,mấychụclọhoahồngchỏngchơ,vôduyêngiữađốnggiò,chả,búnbánh...

Cuộcvuiđãchấmdứt.Cuộcvuivônghĩađãchấmdứt,chỉmùicủanóhãycòn,mỗilúcmộtngậylênđếnbuồnnôn.“Đờilàtiệc,tiệclàtànlycốcđổ”.HọasĩTưvẫnthườnghátthế,vàbâygiờôngThanhvừađivừalẩmnhẩmlại.Ôngxoaxoahaibàntay,lắcđầuchánngán...Lạixoaxoahaibàntay,lắcđầuchánngán.

Trênkia,trênbànthờthâmnghiêm,đôimắtdịudàngcủavợôngđangnhìnxuống.KhôngbiếtvợôngđangnhìnxuốngônghaynhìnxuốngHọasĩTư.Ôngmỉmcười:“Ờnhỉ,khôngbiếtnhìnxuốngai...”

“Thờiấyđãquarồi...Bâygiờnhìnxuốngaimàchẳngđược...”“Cái thờikhốnkiếp củamình.Tại sao thờiấymình lạibẩn thỉunhư

vậynhỉ?...”Cómộttiếngcườibỗngvanglêntrongkýứcxavờicủaông.

RõràngthờiđóôngđãchơimộttròđểuvớiHọasĩ.ChínhôngđãvucáoHọasĩ,quamiệngmộtngườikhác,vềcáchànhđộngđược quy là “dâm ô trụy lạc” của hai người (vợ ông vàHọa sĩ),buộcHọa sĩ phải di chuyển công tác, tạomột khoảng hở cầnthiết cho ông tấn công quyết liệt vào người đàn bà đẹp nhấtchiếnkhuChópChài,đấylàvợông-mẹHoàngvềsau.

Đócũngchỉ là tròđểucổđiểnmànhữngthằngkhốnnạnvẫnhaysửdụngđểchiếmđoạttìnhyêutừkẻkhác.Cũngnhư

saunày,khivợôngănnhầmnấmđộcmàchếtđể lạiđứacontraimột tuổigiữarừnggià trong lúcôngđixa, thìngườiđànôngbịônggiángmộtcúnốcaobằngtròđêtiệnđểgiànhphầnthắngvềmìnhtrongcuộcganhđuavìtình,đãbồngẵm,nuôinấngđứabésuốtthờigiankhổnhấtchođếnkhiđượcgặpông,thìcũnglàmộthànhđộngnghĩahiệpcổđiểnmànhữngngườinhânđứcvẫnthườnglàm.

“Tấtcảvẫnxưacũnhưquảđất,Hahaha!...”Vẫntiếngcườiquáiácvanglênkhiếnônggiậtmình.“Ờnhỉ,tấtcảchỉlànhữngtròcổđiển!...”Ôngxoaxoahaibàntay,đầugậtgật... lạixoaxoahaibàn

tay,đầugậtgật...“Chỉriêngviệcthẩmđịnhgiátrịcáctrònày,hìnhnhưmỗingàymột

mớihơn,lạlùnghơn,quáiáchơn...”SuytừđờiôngvàđờiHọasĩTưthìbiết.Ông,mỗingàymỗi“giá trị”hơn.Ngàymỗingàyôngbình

thảnbước từnấc thanggiá trịnày lênnấc thanggiá trịkhác,thoảimáinhẹnhàngchođếntậnbâygiờ.Họasĩcứtụtdần,tụtdần... cho đến lúc trướcmắt người đời Họa sĩ chẳng cómộtkhôngphẩygiátrịnàohết,chỉ làmột“thằnghâm”,“thằnggàn”,“thằngpháhoại”...

Vẫn đôi mắt dịu dàng của vợ ông từ trên bàn thờ thâmnghiêmđangnhìnxuống.Ôngthấylúngtúngvàxấuhổ,giốngmộtđứatrẻnhiềutộiđangđứngtrướcđôimắtdịuhiềncủamẹmình.Thốtnhiênôngmuốnkhóc,muốnòakhócnứcnởnhưtrẻnhỏ.Thốtnhiênônglạigiậnrunlên.Ôngmuốnđậpmộtcáigìđóchonóvỡtan,mộtcáigìđóthuộcvềphầnquákhứnhơbẩncủaôngnhưngkhôngđược,chịu!Tấtcảđãrắnlại,vìthờigianlàmtấtcảđãrắnlại,trơnhưđá.

Đãbốngiờsáng.Bỉchạyxộcvào,tóctaibùxù,hổnhểnnói:-Mờianhvềvănphònghuyệnủy...-Cóchuyệngìthế?

-Điệnkhẩncủatỉnhủy:cókhảnăngđịchsẽđemmáybayoanhtạcvùngchúngta.

-Thếà?Ôngsữnglạichútít,nhanhchóngchuyểntừmộtkẻcôđộc,

giànuathànhmộtBíthưhuyệnủygiàukinhnghiệm,mộtthủlĩnhtàigiỏicủaxãhộimườivạndân,chuẩnbịbướcsangcuộcchiến đấu quyết liệt với kẻ thù ghê gớm nhất hoàn cầu. ÔnglạnhlùngnhìnBỉ,hấthàmhỏi:

-Tỉnhủyđiệnlúcmấygiờ?-Thưaanh,haigiờbamươilăm...Vụ“VịnhBắcbộ”đãnổra,

đàivừathôngbáo.-Tôicóbiết.Đi.Họđi.Kẻđitrướcngườichạysau,ngụplặngiữalớpsương

dàythángTámnăm1964.

CHƯƠNGSÁU

Bứctranh“Trăng thượnghuyền”đã trao tận tay thímHoatrótlọt,khôngaitrôngthấy.

Khiđóvàokhoảngchíngiờsáng,nhàchỉcóthímHoađangngồimay.Hoàngđãdòxéttrước,biếtchắcThùyLinhgiờnàyđãđichợchuẩnbịlàmcơmtrưa,ĐạiúyThìntuầnnàykhôngvề-tìnhhìnhchiếnsựkhácăngthẳngđãbuộcchânôngởlạiđơnvị.Hoànglẻnvào.Đúnglà lẻnvàothậtvìanhkhôngvàocổngchính.Đángracứxáchbứctranhngangnhiênđivàocổngchính cũng chẳng sao, nhưng khi đến gần cổng Hoàng bỗngthấyhồihộpghêgớmvàsợ,mộtnỗisợngớngẩnbuộcHoàngrẽtráiđivònglốivườnnhà,lốimàHoàngđãbòvàoxemtrộmquacửasổđêmĐạiúyThìncộtdínhlưngHọasĩTưvàthímHoa.

-Thím!Hoàngđứngsaulưngthímbấtngờgọi-Dọamộtchútcho

vui.-ThímHoagiậtbắnngười,quayvụtlại:-Ối...Mabắtthằngnày!Làmthímhếthồn.Đivàolốinào

thế,cháu?Hoàngcười:- Đi vào lối mà bọn ăn trộm sẽ vào nhà thím một ngày

khôngxa...Chà,nhà“quânsự”màgácxếchsơhởquá!Không chú ý lắm câu nói đùa khá nhạt của Hoàng, thím

Hoadánmắtvàocáimàanhđangcầmtrêntay:bứctranhđượccuộntròn,bọckíngiấybáo.

-Cáigìthế?...-Thímrụtrèhỏi.Hoàngkhôngtrảlời,đưabứctranhchothím.Thímđỡlấy,

lậpcậptháogỡdâybuộc.-Tranhhả?Đúnglàtranhkhông?

Hoàngcốtìnhkhôngtrả lời,mọisựtrả lờiđềuthừa.AnhchúýquansátthímHoa.-“Xemtuổigiàhọyêunhauralàmsao”.

Bứctranhđãđượcthímgiăngrộng.Thímngồi lặngtrướcbứctranh,mặttáiđi.Mườiphútsau,thímngẩnglên,môirunrun:

-ChúTưbảocháuđưađếnphảikhông?-Vâng.Chúấydặnthímgiấuđi.ThímnhìnHoàng,ngơngácnhưmộthọctròđầnđộntrước

lờigiảithíchđơngiảncủathầygiáo.Hoàngnhắclại,thímvẫnlơngớ,chưahiểuralàmsao.

-ChúTưbảocháuđưađếnđâyphảikhông?-Vâng.-Thếrồicháuđưađếnđây?-Vâng.-Thếrồi...chúấybảothếnàonhỉ?...Cấtđiphảikhông?-Vâng,chúấydặnthế.-Thếà?Cấtđià?...Thímđưatayrunrẩylầndòkhắpbứctranh,cốpháthiện

xemcòngìđằng sauđónữakhông.Không thấygì, tấtnhiên.Thímlạingướclên,ngơngác.

-Thếrồi...chúTưcódặngìnữakhông?-Không.Chúấychỉdặnthímxemxongthìcấtđingay.-Thếà?Khôngdặngìnữaà?-Vâng.-Cấtđichứgì...đúngkhôngcháu?SốtruộtquáHoàngkêulên:-Khổquá,cháuđãnóirồimàthímcứhỏimãi!ThímHoasực tỉnh,đứngngớramộtchút,rồiuểoải tiến

đến,đặttaylênvaiHoàng,thìthầm:-Xinlỗicháu.Tạivìbấtngờquácháuạ.-Ngẫmnghĩmột

lát,thímlạithìthầm.-CháucóhiểuthímkhôngHoàng?-Hiểucáigìạ?

-Làhiểuthímấy...vídụnhưlàcókhinhthímkhông?Hoànggãiđầu:-Cháucònconnít.ChúTưbảocháuđưachothímthìcháu

đưa,chứcháucónghĩngợigìđâu.Thím lắc đầu,mắt chớp chớp.Hoàng rời thím, đến chiếc

chõngtre,ngồixuống.Thímđitheo,ngồixuốngcạnh.-Cháukhônrồi.Thímbiết.Trongviệcnày...cháucóchính

kiếncủacháu...-Chuyệngìkiaạ?Cháuchảhiểugìcả...Hoàngvờngơngácnhìnthím.“Thôiđừngvờnữa!”-đôimắt

thímnhìnHoàng.“Thímbiếtquákỹrồi,hỏicháulàmgì?”-đôimắtHoàngnhìnthím.“Nhưngthímthíchđượcnghecháunói.”-“Cháubiếtnóigìđây.”-“Ờ,cóbaonhiêulàchuyện.Vídụmộtlờikhuyêncủacháu...”

Hoàngcúiđầu,buồnrầunói:-Thímmuốnbiếtcháunóigìphảikhông?Cháunóithếnày

nhé!ThùyLinhrấtđaukhổ.NếucâuchuyệncủathímvàchúTưtiếptục...thìcôấysẽchếtđược.Côấychưachịuđượcđaukhổ...cháubiếtcôấychưachịuđượcđaukhổ.

Hoàngngừnglại.ThímHoanínthởchờđợi.Thímkhôngngờmột chú bémới lớn lại nói năng nghiêm chỉnh đến thế.“Nhưngườilớn.”-Thímnghĩ-“Trẻconbâygiờthậtkinhkhông.”

Hoàngtiếptục,anhbiếtthímđangđợianhtiếptục:- Còn cháu, cháu chả giận chả khinh gì hết... Nhưng thú

thực cháukhônghiểu gìhết, cháu sợ...Cháuvừakhâmphụcvừaghê tởm.Vì saonhưvậy thì cháukhôngbiết.Khôngbiếtthậtchứkhôngphảicháugiảvờ...

-Ờ...ThímHoa úp hai bàn tay lênmặt, gục xuống.Hai bờ vai

thímrungrung.Thímkhócthầm.Nướcmắtlọtquakẽtayrơitừnggiọtmột.Hoàngngồi im thêmmộtvàiphútnữa,khôngnghethímnóigìthêm,bènchốnggốiđứngdậy.

-Thôi,cháuvềđây...

-Ấy,khoan...Thímgiậtmìnhđứngbậtdậy,vộivàngkéoáoHoàng:-Ngồi với thím thêm ít nữa, cháu! Thím... thím sẽ trình

bày...thật,thímsẽtrìnhbày...Hoàngngồi lại,hồihộpchờđợi thímHoasẽ tiết lộgìvới

anhvềcuộctìnhnguyhiểmcủathím.Thímrótmộtcốcnướcđầy,tusạch.Dằnmạnhcốcxuốngbàn,thímngướclên.Toátratrêngươngmặtđầmđìanướcmắtcủa thímvẻkiêuhãnhcủanhữngngườiđànbàquyềnquýluônsợbịsỉnhục.KhôngnhìnHoàng,thímnói,giọngđanhlại,độcácvàcaynghiệt.

-Cháucóbiếtvì sao thím lạinhưnàykhông?Khôngbiếtchứgì?Đúngthế.Khôngaicóthểbiết,khôngaicả!-Thímrítlênthởhồnghộc.-Khôngaibiếtbởingườiđời,thímmuốnnóicáilũngườiđờikhốnnạnấy,luônluônlàmrốilêntrongnhữngviệcđơngiảnnhất.Tứclàgì?-Thímđậptayxuốngbàn.-Tứclà chúngnó sợphức tạp, sợ rắc rốinhưng lạinghingờ tất cảnhững gì dễ hiểu, đơn giản. Nghịch lý, nghịch lý ghê tởm. -Thímngừngngắn,hạgiọng.-Đơngiảnthếnàythôi:thímhátmộtcâu:tưsản!Ngâmthơmộtbài:tưsản!Maycáiváyngủchothoáng:tưsản.Không,khôngphảinhưthế.-Thímlắcđầu,bốirối tìm từ diễn đạt. - Như thế nào nhỉ? À... Tất cả những gìthímbiếtđược,đọcđược,ngheđược,thấyđượcmàthíchthúlàtưsảntấtcháuơi!-Thímthayđổisắcmặt,từkiêuhãnh,khinhkhi sang một vẻ gì đó mà Hoàng không biết được. Chỉ biếtgươngmặtthímnửathìcănglên,đỏửng;nửathìnhănnhúm,méoxệch.-Àquên,nhưthếnàynữachứ;ThùyLinhcũngvậycháu ạ. Bao nhiêu đôi guốc cao gót thím sắm cho nó, bị chẻsạch.Cháu ơi, tất cả cái gì chế độ cũ để lại đều thối nát, bẩnthỉu...Chỉcóchếđộmới làsạchsẽthơmtho.Ôngấynóinhưvậyđấy.Ôngấylàai?Tứclàchồngthím.-Thímbắtđầumếumáo, vừa nói vừa khóc. - Ông ấy giáo dục thím đủ điều: ăn,uống,nói,cười,vuichơi,điđứng...nhấtnhấtphảiđứngtrên

quanđiểmgiaicấpvôsản.Ốichaoôi,cảngủnữacháuạ.Ngủcũng phải như thế, nhất cử nhất động, răm rắp... răm rắp...Cháuơingườitanóiđứngtrênquanđiểmcủagiaicấpvôsảnchứcóainóinằmtrênquanđiểmgiaicấpvôsảnđâucháu!Huhuhu...

Thím Hoa khóc rống lên. Vật vã. Lăn xả lên giường gàothét.Hoànglẳnglặngrútlui.Sờlêntránthấymồhôidầmdề...

***Thị trấn Linh Giang nhận được hai tin quan trọng làm

bùngnổhàngloạtcáccuộc“tọađàm”râmrankhắpthịtrấn.Đólà“sựkiệnvịnhBắcbộ”khởiđầumộtcuộcchiếntranhtừtrêntrờirơixuốngvàsựkiệnBíthưhuyệnủyTrầnVănThanhsayrượutạiquánthịtchóCule.

“SựkiệnvịnhBắcbộ”khỏicầnnhắcđếnvìnóđượcnhắcđếntrên nhiều sách báo và vì sự xôn xao của dân thị trấn cũnggiốngsựxônxaoởmọinơithờinày.Cònviệcbíthưhuyệnủysayrượuthì...

ĐạiúyThìnnói:- Bí thư huyện ủy say rượu, thật kinh khủng. Còn gì là

thanhdanhcủamộtngườiđứngđầuhuyệnnày?VaitròngườiĐảngviêncộngsảnđểđâu?

ChủtịchthịtrấnLêĐứcHuygậtgù:-Mấtuytín!Mấtuytín!Thậtchẳngcòngìlàthanhdanh.BácCảRícầmxâulươnvòngvòngkhắpthịtrấn,dừnglạiở

các đám đông đang bàn tán, vểnh tai lên nghe, lại đi. Thỉnhthoảngbácnóichõvào:

- Toàn Đảng toàn dân say rượu! Tôi dám chắc như vậy,không say rượu thì say gì, hả?Mẹ, rượu đắt bỏ bố, uốngmàkhôngsaylàngu,vứttiềnquacửasổ!

Nơikhác,báclạinói:-Aisayrượucũngđượctất,trừbácThanh.BácThanhmà

say thì cònaiđểxâydựngChủnghĩaXãhội!Nguy,vậnnước

lâmnguy!Riêng Bỉ cứ tủm tỉm cười. Ai hỏi gì cũng tủm tỉm cười

khôngnóigì.TrầnHới trầmtĩnhhơn,phátbiểusựkiệnnày,anhcânnhắckhákỹlưỡng,gầnnhưđếmtừngchữmột.

-ChúngtôithấyvấnđềnàycầnphảiđượcđemrathảoluậntrongĐảngbộ,bởivìnóđộngđếnmộtvấnđềlớnhơnchúngtatưởngrấtnhiều.Đó là sự sa sútnghiêmtrọngýchí tiếncôngcách mạng của người Đảng viên cộng sản. Thêm vào đó, nóchứngtỏsựthahóavôbờbếncủabácThanh.Vấnđềlàtìmchoranguyênnhândẫnđếnsựsasútnày.

Bỉtủmtỉmcười,luônluôntủmtỉmcười.“ĐònthứnhấtcủaTrầnHới”,anhnghĩ.Nghĩxonglạitủmtỉmcười,khôngnóigì.Cáchđómấyhôm,đingangquavănphòngủyban,BỉnghemấychịemvănthưbàntánvềviệcTrầnHớiđược“nhấc” lênchứcPhóBíthưhuyệnđoàn,anhxoaxoataynóimộtmình:

-Mẹkhỉ!Taynàygiỏiđổichácthật.AinghecũngkhônghiểuBỉđịnhnóigì.ThườngthìBỉchỉ

nói lấp lửngrồicười, toétmiệngvuivẻnhưchẳngcógìquantrọng cả. Nhưng nếu ai chịu khó nghĩ một chút đều hiểu BỉđangnóivềcuộcđổichácthôngminhcủaTrầnHới:ôngLanh“ném”đứacongáixấuxícủamìnhchoTrầnHới,mộtanhchàngđẹp trai cómộtkhônghaiở thị trấnnày,vàTrầnHớiđãđónnhậnkhávuivẻ.Thếđấy!Vậynghĩa là thếnào?Nghĩa làbâygiờTrầnHớiđãnhảylênchứcvụmới,cũngchưathơmthogìcho lắm nhưng cũng là chức vụ khó kiếm. Trong thời buổi“ngườinhiềughếít”này,cáighếấychẳngphảiaicũngkiếmđượcđâu!

ẤylàBỉnghĩthế,nghĩthếchứchẳngbaogiờnóithế.Bỉchỉtủmtỉmcười,dạranmỗikhiTrầnHớigọi.Nóichungcánbộnào trong Ủy ban huyện gọi, Bỉ cũng dạ ran. Anh hiểu,mộtcáchsâusắc,rằngPhòngVănhóaThôngtincủaanhlàphòngphụcvụchínhtrịcácngànhkhác,cácbanphòngkhác.Vậyai

gọicũngphải“dạ”chứsao?-Ốigiờiơi,tôichóngmặtquá!CulekêutoánglênkhiBỉbướcvàoquán.-Cáigìđấy?-Bỉhỏi.-Dồichứ?-Culehỏilại.-Dồi,lầnnàythìdồi.Dồichonóchếtmẹnóđichứnóbẩn

lắm!-Bỉkhoáttaynóinhưquát.-Tốt rồi! -Culevỗ tay,bướcnhanhvào trongnhà trong,

nóivớira:-Ốigiờiơi,tôichóngmặtquá!Bỉchùimồhôitrán,ngồigậtgùmộtmình.Culebưngđĩa

dồi“sumsê”bướcra.Bỉhỏi:-Bácchóngmặtcớlàmsao?-Ốigiờiơi,thếmàbáccũnghỏiem!Làvìngườitalênchức

vùvùmàemthìcaohuyếtáp...-Haha...được!Bỉđậptayxuốngbàn,mặtmàyrạngrỡvìtìmđượcngười

tâmđắc.Dángbẽnlẽn,Culethìthầm:-Emđịnhnóivớibácđiềunàymàemngượngquá!-Tứclàsao?CuleghémiệngvàotaiBỉthảtừngtiếngmột:-Nếubácmuốnlênchứcthìbáccứhủhóađi,đắcsáchđấy!Bỉ cười, văng cảmiếng dồi chó xuống bàn.Anh biết Cule

đangnóiTrầnHới về vụ“học trò cấm cãi” dạoTrầnHới còn làgiáo viên dạy Toán ở trường cấp ba huyện. Bỉ chùimép, ghémiệngvàotaiCule:

-Tôimuốnbỏmẹnhưngtôisợ.Tôinhátlắm.Tôihủhóavớivợtôimàcònsợrunlênnữalà...

-Bikịch!Bikịchđó,bácơi!Ốigiờiơi,emchóngmặtquá.Cule ômđầunhănnhó, đứngngóng ra đường. Bỉ vét nốt

miếngdồichócuốicùng,bướcraquán.ChiềunaytrừBỉrakhôngcókhách.Tốiđếnvẫnkhôngcó

khách.Đếntámgiờtốithìcóngườigõcửa.

Culeramởcửavàđứngnhưtrờitrồng.LầnđầutiênCulethấylúngtúngkhiđónmộtkháchnhậu.Ôngđứngdịchrachokháchvào,lặnglẽquansátsắcdiệncủakhách,khônghỏigìnóigì.BíthưhuyệnủyTrầnVănThanh,“kháchnhậutámgiờtối”,lầnđầu tiên bước vào quán thịt chó Cule. Ông ngồi xuống, dángmệtmỏi và chán chường. Cule khônghỏi gì nói gì, ông cũngvậy,khoảngmườiphútsauôngmớilêntiếng:

-Còngìnhắmnữakhông?-Thưacó.-Culelậpcậptrảlời.-Gì?-Thưađủcả...thưangàynayemếkhách...-Ờ,chiềunaynóngdữ...Cuốicùngcácmónnhậuđãdọnra.Bíthưhuyệnủynhậu

say sưa, ănmộtmình uốngmộtmìnhmà say sưa như đangnhậpcuộcvớinhữngngườitâmđắc.Culengồicạnhchờsaivặtvàchúýtháiđộcủaông.Ônguốnghếtmộtchaibarượu,lạigọithêmmộtchaibảy...

-Thưa,rượunặnglắm!-Tôibiết...BíthưhuyệnủykhoáttayrahiệuCuleđừngdínhvàocuộc

nhậucủaông.Ôngcầnyêntĩnh,yêntĩnhtuyệtđối.Bâygiờôngchỉthíchđốidiệnvớichairượu,cóvậythôi.Suốtđờiôngđãđốidiệnvớinhiềungười,nhữngcuộcđốithoạiliênmiênlàmôngchánnảnđếnkinhkhủng.Ônguốngtừngchénmột,từtừ,từtừ...Lạithêmmộtchaibảynữa...Culethèlưỡi:“Mộtbợmrượuhảohạngmàmìnhkhôngbiếttrờiạ!”BíthưhuyệnủykhônghềđểýđếnCule,cứuốngliênmiên,từngchénmột,từtừ,từtừ...

-Thưa,rượunặnglắm!-Tôibiết...BíthưhuyệnủylạikhoáttayrahiệuchoCulehãyimđi,im

hẳnđi.Bởivìtrướcmặtôngbâygiờkhôngphải làCulemàlàTrưởngbantổchứcTỉnhủy.Ôngphảitrảlờithậttrungthực

baviệcbịchấtvấn:1.VìsaotựýthảHọasĩTưra?2.Vìsaolạitổchứcngàysinhnhậtrầmrộ?3.Vìsaobịđịchbắttrongquátrìnhcôngtácmàkhôngkhai

báo?Ôngtrảlời,rànhmạchvàcươngquyết,rằngHọasĩkhông

có tội gì, ít ra cũng theo quan điểm của ông; rằng ngày sinhnhật của ông là không phải do ông tổ chức, người ta tự ý tổchứcvàbắtôngnhậpcuộc;rằngquảlàôngbịđịchbắttrongkhiđicôngtácnhưngchỉmộtgiờsaulàôngtrốnthoátđượcvàvìthế ông không khai báo. Trưởng ban tổ chức Tỉnh ủy cười.Tiếng cười báo cho ông biết ông thật ngây thơ, ông là Bí thưhuyệnủymàthậtngâythơ...

Ôngphảilàmbảntựkiểmđiểm,TrưởngbantổchứcTỉnhủyyêucầu.Ônggầmlên:“Tôi không làm!Tôi có khuyếtđiểmgìmàphải kiểm điểm”. Trưởng ban tổ chức Tỉnh ủy cười, nhẹ nhàngnói:“ĐâylàyêucầucủaThườngvụ.Anhlàmhaykhông,tùyanh...”.

Và ông hiểu, một cách sâu sắc, rằng chữ “tùy” ấy có sứcnặngthếnào.Ôngviết,viếtmộtlèobảntựkiểmđiểmdàimườihaitrangcốtđểlàmmờcáichữ“tùy”ấyđi.Lúcđầuôngviếtrấtkhókhăn,mặtnhănnhó.Sau,ôngviếtrấtnhanh,vừaviếtvừacười,cườihahả.Xong,ôngvứtbútđimộtmạchraquánthịtchóCule...

Ông uống, từng chénmột, từ từ... cho đến khi ông thấymộtĐại úyThìn bỗng tách ra thànhhai, hai thànhbốn, bốnthànhtám,támthànhmườisáu...Ônghốthoảngđịnhbỏchạy,nhưngchưakịpđứngdậyôngđãngãnhàoxuốngđất.

-Cứu!CứuBí...!Cule kêu ầm lên, co cẳng chạy lên huyện ủy. Đến nửa

đường,Culeđứnglạingẫmnghĩvàquaylui.KhibướcvàoquánđãthấyBíthưhuyệnủyngồidậy,tựavàováchnóilảmnhảmnhưmọikẻsayrượutrênđờivẫnthườngnóilảmnhảm.Ngày

hômsau,cảthịtrấnLinhGiangaiaicũngbiếtviệcnày.***CómộttiếngnổdữdộihấtngượcHoàngtrởdậy.Bom!Mấy cột khói đen đang bốc lên cùng với rác rưởi, sắt, đá

phíabờsôngLinh.Lúcnàykhoảngmườimộtgiờtrưa.Thếlàchiếntranhđãđến.Mộtcuộcchiếntranhkhôngai

muốn,đãđến.Trêntrờiầmầmtiếngmáybay.Khôngnhìnthấygìcả,chỉ

nghe tiếng rít như xé vải. Tiếng súng trường, đại liên, tiểuliên...rộlênkhắpthịtrấn.Dânquândukíchbámtrêncáimáinhà,cácngọncâythinhaunổsúng.

Hoàngchạyvụtrangõ.Mộtđànbòvàichụcconđangcongđuôichạythụcmạngra

bãicátsauthịtrấn.LầnnàyHoàngtrôngrõbốnchiếcmáybay(saunàyanhbiếtđólà loạiAD6) lừlừtừbiểnvào.MộtnhómdânquâncốđulênmáinhàbácCảRí.Ngườinàolênđược,vộivànggiạnghángđứngbắnliêntiếptừngloạtmột.Nhữngngườisaurasứcđẩyđítnhauđulên.

BácCảRínhảyđạilêncộtrơm,haichânkẹpchặtvàocộtgỗlàmnồngchocộtrơm,mặtngửalêntrời,mồmnhaitrầubỏmbẻm, tayphảicầmdùicuigõnhịpbavàocáimâmđồngđangcầmởtaytrái.

Cómột chiếcAD6hạđộ cao, sà thấp xuống rấtnhanhvềphíaỦybanNhândânhuyện.Mộttốpbangười,khôngrõtrẻhaygià,rasứcđuổitheo,vừađuổivừabắn.KhichiếcAD6bayvọtlên,đùmmộtđámkhóiđenthìkhắpthịtrấnầmầmtiếnglahét,tiếnghoanhô,tiếnggõvàocácdụngcụsắtnhôm...Ngườitangỡmáybaycháy,nhưngkhôngphải,chiếcmáybaykhôngviệcgìsất,nólậtcánhhaibalầnnhưcốtìnhchọctức“cácanhhùngchânđất”.

Đámdânquânđứng trênmáinhàbácCảRí vừabắnvừachửi.Bắncũnghungmàchửicũngdữ.RiêngbácCảRíthìvẫnhai chân kẹp chặt vào cột gỗ, miệng nhai trầu bỏm bẻm, cứnhịpbanệndùithẳngcánhvàocáimâmđồnglàmchonóconglênnhưmộtcáibánhđanướng.

MấyquảbomMỹthảhụt,rơiphíabờsôngLinhlàmhaiđộicứuthươngvàcứuhỏachạytoátmồhôihộtvềphíađó.Chẳngviệcgìcả,nhưchóỉađùn,chỉmấycáihốnôngchoènđùnlênsátmépbờsông.Độicứuthươngngụytrangđầymình,namnữđềuđộimũvải,bịtkhẩutrang.Độicứuhỏamặtmàyđỏbừng,ai cũng độimũ sắt, chân đi ủng.Họ đứng lần chầnmột chúttrướcmấycáihốnôngchoènkia,xácđịnhchẳngcóviệcgìphảilàm,kéonhauvề,bántánrâmri.

Chiến tranhdiễnraởđâychưađầyhaimươiphútvàkếtthúckhávuivẻ:takhôngsao,địchcũngchẳngviệcgì.Nhưngđấychỉlàtấnhềtuồngnhẹnhàng,giáođầuchomộtvởkịchlớnlaosắpmởmàn.

***Chiến tranh diễn ra chưa đầy haimươi phút và kết thúc

khávuivẻ:Takhôngsao.Địchcũngchẳngviệcgì.Nhưngđấylàtấnhềtuồngnhẹnhàng,giáođầuchomộtvởkịchlớnlaosắpmởmàn.

Hoàngkhônghìnhdungnổiđượcđiềunày.Anh thấyvuihơnlàlolắng,sợhãi.Ồ,cáiđiềumàngườiđờithìthầmvớicácbộmặtnghiêmtrọng tronggầnmộtnămnaychỉ làhaimươiphútđầytínhhoạtkênàythôiư?Nếuvậythìchẳngcógìphảibàn,chiếntranhcũngchỉlàtròchơiútimcủathâmthùvàcaycú,cóvậythôi.Hoàngthấykhoankhoái,nhẹnhõmvàvui,mộtniềmvuigầnnhưkhônglýdocứrâmransuốtbuổichiềuhômđó.

Đếnsẩmtối,ThùyLinhchạyđếnnhàHoàng.Côxôcửagàicổnglaovàonhà.

-Ơkìa,ThùyLinh!Hoàngkêulên,đứngngẩnramộtlát,rồilaotới.Mộttháng

trờihọmớigặpnhau,kểtừngàyĐạiúyThìnralệnhtriệttiêucáccuộcchơilớnnhỏcủahọtrênbờsôngLinh.

HoàngđỡhaivaiThùyLinh,rốirít:-ThùyLinh!ThùyLinh!Thùy Linh không ngẩng lên, cô buông mình vào ngực

Hoàngòakhóc:-Anhơi!ThùyLinhkêulênhaitiếngđónhẹnhàngnhưkhông.Đây

khôngphảitiếnggọi lầnđầu,côđãgọianhnhưthếgiữa lòngsôngLinhkhicảhaiđềurun lên,nóng lạnhvìnhữngcáihônđầu.Sauđó,cảhaiđềungượngvàcảmthấyhìnhnhưchưađếnlúcgọinhaunhưthế.Sẽcómộtngày,mộtngàynàođóhãycònxalắmchứkhôngphảilúcnày...

-Anhơi!TiếnggọiấyđãbậtlênkhiếnHoàngđứngtrơra,ngơngác

không biết làm gì nói gì. Thùy Linh đã gọi Hoàng như thếkhông phải khimặt cô đỏ rực vì ngượng ngập và bối rối, nóđượcbậtratừmộtnỗiđaukhổthậtlớnchưakịpnóithànhlời.HoàngdìuThùyLinhvềchiếcghếđẩucạnhđấy.

Họ đi từng bước chậm chạp, nặng nề. Thùy Linh ngồixuốngghế,nínkhóc.Hoànghỏiđihỏilạicôtạisaolạinhưthếnhưngcôkhôngtrảlời.Taychốngcằm,mắtđầmđìanướcmắt,ThùyLinhnấckhẽ.HoàngrótđầymộtcốcnướcsôiđểnguộibưngđếnđặtvàolòngbàntaytráibuônghờcủaThùyLinh.

-Emuốngnướcđi.Hoàng cố gắng sử dụngđại từnhân xưngnày thật thành

thạo,cứnhưkhôngấy,dùvẫnthấysốngsượngthếnào,chưa“vào” được.ThùyLinhuốngmộthơi sạchcốc.Vừadứt, côđãchìacốcra:

-Choemthêmcốcnữa!

Hoàngđỡlấy,nhanhchóngrótđầycốcnữachocô.LầnnàyThùyLinhuốngtừngngụm,vừauốngvừangẫmnghĩrấtlungvềđiềugìđó.Hoàngđứnglớngớbêncô,khôngbiếtnênlàmgìlúcnàylàhợplýnhất.Bụngnghĩthầm:“HayĐạiúybịviệcgìrồi.Có thể bên kia sông,nơi đơnvị ôngđóngquân, địchđánhphá ác liệt...”.Anh chực hỏi điều này mấy lần nhưng không dám, sợ nhỡkhôngđúnglạibịtráchlà“gởmiệng”,nênthôi.

-Lúccómáybay,emđiđâu?-Hoànghỏi.-Emởnhà.-ThùyLinhtrảlời.-Thế... -Hoàng cốnghĩ thêmmột câuhỏinữa. -Thế em

khôngxuốnghầmà?-Không.-Thế...-Lầnnàybíquá,Hoànghỏiliều.-Thếbacóviệcgì

không,em?ThùyLinhkhẽlắcđầu.CôđưacốcnướcchoHoàng,rahiệu

cấtđi.Hoànglàmtheo,xong,lạilớngớbêncô.-Thế...emcóthấymáybay...không?Thùy Linh từ từ ngước lên,mắt dại đi. Từ trong hốmắt

xanhnoncủacôđôihàngnướcmắttừtừlăn.-Anh!AnhHoàngơi!Mẹemtrốnnhàđirồi!-Sao?-Hoànggiậtmình.-Cáigì?Trốnlàsao?Thùy Linh đứng vụt dậy, hai tay túm lấy ngực áoHoàng

dayday:-Trốnrồi!TrốncùngvớichúTư!Anhơi... trốncùngvới

HọasĩTưrồi!Tiếng cuối cùngThùyLinhhét lên ghê rợn, cô rơi xuống

thànhghếmềmnhũn.Khôngmộttiếngnấc.

CHƯƠNGBẢY

ĐạiúyThìntrởvềvàolúctrờitốimịt.Tìnhhìnhchiếnsự ngày hôm đó đã buộc ông không thể về sớm hơn dù vàokhoảngbốngiờchiều,ôngđãbiếtthímHoabỏnhàrađi.

Sauđợtmáybaynémbomvàothịtrấn,khôngkhíbìnhanđãtrởlạinhưcũ.ĐàiTiếngnóiViệtNamthôngbáotámchiếcmáybaybịtabắnrơi.AnhhùngNguyễnViếtXuântrướclúchysinh đã để lại cho cuộc chiến tranhmột khẩu hiệu nổi tiếng:“Nhằmthẳngquânthùmàbắn!”.TrungđoànpháocủaĐạiúytiêutốnhơnmột trămhòmđạn lớn chỉ được trên côngnhậnbắnđượcmộtchiếcbịthươngtừhướng34.TấtnhiênĐàiTiếngnóiViệt Nam không hơi sức đâu mà thông báo loại máy bay bịthương.Biếtđểmàvuivớinhau,anủivớinhau, trong trungđoànvậythôi.

Đạiúyrấtbựcbộivìchuyệnnày.Ôngđãlàmmột“tăng”dàitrước các sĩ quan thuộc quyền ông trong giờ giao ban hàngngày. Lệ thường giờ giao ban chỉ kéo dài một tiếng rưỡi, từmườilămgiờđếnmườisáugiờbamươi,nhưngĐạiúyđãnóihếthaigiờ,cácsĩquanphânbuamấthaigiờ,sĩquantrựcchiếnthông báo tình hình chiến sự mất nửa giờ, Chính ủy Trungđoànđọcthưkhencáctiểuđoànmấtmườiphút,đọc“Quyếttâmthư”gửi lêncấptrênmấtbốnmươi lămphút,nênmặcdùgiờgiaobanđượctiếnhànhsớmhơnhaigiờ,mãiđếnmườitámgiờbốnmươiĐạiúymớigiaoquyềntrựcchỉhuychotrungđoànphó-thammưutrưởng,lênxeđạpvềnhàđược.

Đạiúychưavềnhàvội,ôngđạpxemộtmạchđếnnhàBíthưhuyệnủyTrầnVănThanh.ĐạiúybướcvàonhàBíthưkhiôngchuẩnbị cắpcặpđihọp.ThấyĐạiúymặtmàyhầmhầm

vừabắttayvừanói:“Tôicầnnóichuyệnvớianh.Xong,tôiđingay”.Bíthưhuyệnủyquyếtđịnhbỏhọp tiếp chuyệnvớiĐạiúy.Ôngthừabiếtđâylàchuyệnnghiêmtrọng.

- Anh cứ bình tĩnh anh ạ, có thể họ chỉ trốn đâu đó vàingày.-ÔngâncầnrótnướcmờiĐạiúy,lựalờianủi.

-Nếuxétriêngcánhântôi.-Đạiúynói:-Thìcáiviệchọbỏtrốnhaingàyhayhaitrămngàyđốivớitôichẳngcónghĩalýgìhết.Tôichỉthấyxấuhổkhiphảimangtiếnglàchồngcủamộtconđĩ,làanhcủamộtthằngphảnđộng.Nếuchúngtrởlạithìđừnghòng thoátkhỏi tay tôi.Anhđừngnhầm là tôi đaukhổhaynuốitiếc.

Ông Thanh nghe Đại úy nói với thái độ rất nghiêm túc,thỉnhthoảnggậtgật,sẵnsàngngheĐạiúytiếptục.Đạiúydựahẳnvàothànhghế,dằntừngtiếng:

-Tôiđếnđâykhôngphảiđểthanthởvớianhvềhoàncảnhchóđẻcủatôi.Xinanhnhớchovàđừngcóanủi.

-Thìtôiphỏngđoánvậychớđốivớianh,anủicũngbằngthừa.-ÔngThanhchenngang,giọngkhámềmmỏng.

Đạiúygậtđầunhấttrí,vàtiếptục:-Tôiđếnđâyđểđặtlạivấnđềvớianhrằngchínhanh,chứ

khôngphảitôi,đãphạmmộtsailầmnghiêmtrọng.Đại úy ngừng lời, đưamắt thăm dò ông Thanh. Vẫn khá

bìnhthản,ôngThanhrót thêmnước,ngước lênnhìnĐạiúy:“Anhcứtiếpđi.”

-Cáchđâybatháng.-Đạiúyhạgiọng,nóichậmrãinhưngdễnhậnthấyđầuôngbắtđầusôi lênvì tứcgiận: -Tôiđãđặtvấnđềvớianh,khôngphảimộtmànhiềulần,rằngchiếntranhcó thểbùngnổ trênnửanướccòn lại,khiđóbọnphảnđộng,bọntưsảnởhuyệnnàyrấtdễngócđầudậyđểphảncôngchúngta.Riêngtronghuyệnnàycóhaitrămmườitámđốitượngđángnghingờ...

-Vềquanđiểmchung,tôiđãnhấttrívớianh...

-Khoan,anhđểtôinóitiếp.Trongthờibìnhcóthểquảnlýđượchọnhờvàolựclượngchuyênchínhvôsảnvữngchắccủachúngta.Nhưngtrongthờichiến,tấtcảphảiđươngđầuvớikẻđịch, lấy đâu ramột lực lượng đủmạnh để quản lý hai trămmườitámđốitượngđó.Tôiđãđềnghịanhcókếhoạchgôcổtừngnhómmột,giảiquyếtdứtđiểmtrướckhicóchiếntranh.Cáchđâymộtthángtôilạiđặtvấnđềvớianhmộtlầnnữa.Tôinhấnmạnhtầmquantrọngcủavấnđềnàynhưnganhđâucónghe.ViệcđểlọtlướithằngTưvàvợtôilàmộtdẫnchứngđiểnhìnhvềsailầmcủaanh.

ÔngThanhđiềmtĩnhtrảlời:- Nhưng hai trămmười tám đối tượngmà anh lập danh

sáchđưachotôi,bảotôikýduyệt,liệucóphảitấtcảđềuđangcóâmmưuchốnglạiChủnghĩaXãhộihaykhông?Trênthựctếhọvẫnsinhsống,làmănlươngthiện.

-Lươngthiệnlàvỏbọc,vỏbọcanhạ.-Đạiúykhẳngđịnh:-Tôinóichoanhbiết:họlànhữngngườiđangchờcơhộilậtđổchếđộta.

-Anhnóikhóthuyếtphụcquá.-ÔngThanhkêulên.-Saolạikhóthuyếtphục?-Đạiúyngạcnhiên:-Anhkhông

biếthọthuộctầnglớpnào,giaicấpnàoà?AnhkhôngbiếthọđãlẩntrốncácbuổilaođộngXãhộiChủnghĩanhưchạchà?Anhkhông biết trên cái chợ thị trấn, họ là những kẻ làm chủ thịtrường,màchợlàmôitrườngchoChủnghĩaTưbảnpháttriển,haysao?Tôilạchocáitìnhủymịcủaanhquá.Trênthựctế,dotính ủy mị của mình, anh đã có phần buông lỏng công cụchuyênchínhvôsản.

“Kếtluậnhồđồ!”-ÔngThanhnghĩbụng:-“Màanhlàcáigìmàcứ xía vào công việc của chúng tôi.” - Ông Thanh lại nghĩ bụng: -“AnhquálơmơvềChủnghĩaXãhội,thếmàlúcnàocũngđòibảovệnó.”-ÔngThanh tiếp tục nghĩ trong bụng. Đầu ông bốcmáu.Ôngmuốnquátto:“Xinanhđểyênchochúngtôilàmviệc!”Ôngnéngiận,

lặnglẽchothêmchè,rótnướcvàoấm.Ônglàmmộtcáchchậmchạp,cốtìnhkéodàithờigiannghĩngợi.BắtgặpđôimắtđỏrựccủaĐạiúyđangdọithẳngvàomìnhbỗngnhiênôngrùngmìnhnhớđếnhaichữ“tùyanh”củaTrưởngbantổchứcTỉnhủy.

Ôngthởdài,trảlờigiọngyếuớt:-Phảicóbằngchứnganhạ.Bắtaicũngphảicóbằngchứng,

chứkhôngvukhốnghọđược.VídụnhưHọasĩTưchẳnghạn,balầnanhgiụctôibắtnhưngbằngchứngđâu?

-Cha!Cha!Cha! -Đạiúykinhngạckêu to: -Sáumươi tưbứctranhđồitrụycủanó-Một!Nhữnglầnnóchửianh,chửitôi,chửixãhộimàchúngtađangđổmồhôisôinướcmắtxâydựng-Hai!Chínlầnnótừchốikhôngvẽtranhcổđộngchota-Ba!Vàđâynữa.-Đạiúyrúttrongtúitờgiấytờ-rô-kigấptư,mởxòera.Đấylàbứctranh“Trăngthượnghuyền”.-Đâylàbứctranhnóvẽvợtôivànóchuẩnbịtằngtịutrênmặttrăng.MặttrănglàcáinơiLiênXônghiêncứukhoahọcđặngápdụngnhữngthànhtịumớinhấtchohạnhphúcnhânloạithìchúngđòinhảylênđótằngtịu.BôibácChủnghĩaXãhộiđếnthếlàcùng.Bằngchứngcảkhối,vậymàanhnhìnkiểunàolạikhôngthấy?

ÔngThanhchợtnởmộtnụcườingớngẩn.-Gớm!Anhtấncôngtôidữquá!-Khôngphảitôitấncông!-Đạiúyvẫncaogiọng:-Màtôi

kiếnnghị!-Vâng!Vâng!Thếthìanhkiếnnghị!-RõràngôngThanh

cốtìnhxoadịu.-Tôikiếnnghịvớianh:Lậptứcchocônganlàmlệnhtruy

nãhaitênphảnđộngTưvàHoa.Anhcólàmkhôngthìanhnóiđểtôicònquayvềđơnvị?

ÔngThanhlặngđimộtlát.Bỗngôngômngựchorũrượi.Homãi.Vừahovừanóivừathở:

-Tôi...sẽ...cho...làm...lệnh...truy...ĐạiúyThìnbắttayôngsiếtchặt:“Thếanhnhé”vàbướcra

khỏi nhà, đạp xe hùnghục trở về đơn vị.Ông không đủ thờigianđểghéquanhànữa,hàngđốngcôngviệcnhưnúiđangchờôngởđơnvị.Đếnngãtư,vừarẽvàođườngxuốngbếnphàthìThùyLinhchạyvụtra,danghaitayhétlạccảgiọng:

-Ba!Đạiúyphanhkítlạigiạnghaichânchốngđất,hỏi:-ThùyLinhà?ThùyLinhlaotới,gụcđầuvàongựcĐạiúy,nứcnở:-Baơi,mẹtrốnrồi!Baơi,mẹtrốnrồi!Vềnhànhanhlên,

nhanhlênbaơi!Khôngkịp...Đạiúylúngtúngmộtvàigiâyrồitrấntĩnhlại.Ônggỡtay

ThùyLinhrakhỏiáomình,nóinhẹnhàngnhưngdứtkhoát:-Babiếtrồi.Vấnđềnàygiảiquyếtsau.Bâygiờbaphảivề

đơnvị.Babậnquá!...ThùyLinhsữngngười,côngơngácnhìnĐạiúy.Nomthấy

Đạiúychuẩnbịđạpxeđi,côgầmlên:-Không!Bakhôngđiđâuhết!Khôngđi-i-i!...Côrũxuốngđất,quằnquạigiữađườngđêm.Haibánhxe

Đại úy quay vo vo.Đại úy gò lưng đạp.Đượcmột quãng ôngngoáicổlại,tặclưỡi:“Tộinghiệpconbé!”.Ngựcôngbỗngnhóilênnỗixótxachosốphậnhẩmhiucủamình.Nhưngnỗixótxaấycũngchỉnhóilênmộtgiâythôi,bởivìôngnghĩ“Ôngkhôngđượcphépmềmyếudùbấtkỳhoàncảnhnào!”Ôngcắmcổđạp,haibánhxequayvovo...

***HômsaulệnhtruynãHọasĩTưvàthímHoadánchínnơi

trong thị trấn.Mới tờmờ sáng đã thấy công anmặc thườngphục cầmmột cuộn dày các thông báo và lệnh truy nã (kèmtheoảnh)vộivàngdánchồnglêncácbiểnquảngcáocủađoàncakịchNhậtLệdiễnvởThoạiKhanhChâuTuấn.

BácCảRí làngườipháthiệnđầutiên.Cácsựviệcdiễnravàotờmờsáng,baogiờbáccũnglàngườipháthiệnđầutiên,vì

bácphảidậysớmđi thămcácbẫy lươncủabác.BácchạyvùnvụttớiquánthịtchóCuleđậpcửathìnhthình.

-Cáigìthế?-Culecầmdaophaybămthịtchónhàoramởcửa.

-Kinhlắm!Kinhlắm!-BácCảRíthởhổnhển.-Kinhlàlàmsao?-Culetrợnmắthỏi.BácCảRícầmtayCulelôiđiđếnchỗgầnnhấtcódánlệnh

truynã...Culegiậtmình,rơidao.Mộtlát,trấntĩnhtrởlại,CuleômBácCảRímếumáo:-BácCảRíơi,chếtemrồi!Chếtemrồi!-Chếtlàlàmsao?-Chết... tức là emcũngbị truynãđếnnơi... em làđồ sát

sinhtứclàsát...chóthìemsốngsaonổi.Aichoemsống?BácCảRíbịtmiệngCule,nghiêmmặt:-Chuyệnnghiêm túcmàbác cứđùa.Tôibuồnquá.Cóai

ngờchúTưvàthímHoayêunhau.Yêunhaucũngđãkinhlắmrồi,lạicònrủnhaubỏlàngxómmàchạy.Bỏchạycũngđãghêgớmlắmrồi,lạicònlàViệtgianbánnước,bịtruynãthìkhủngkhiếplàmsao.Tôinghĩkhôngra,thưabác.

Culecầmcâydaophaychọcthẳnglêntrời,nói:-Đấtlànhchimđậu.Đấtxấuchimbay.Cógìmàbácnghĩ

khôngra?-Ờnhỉ!-BácCảRíthởdài,cầmxâulươnđithẳng,không

thèmchàoCulemộttiếng.Gặpaibáccũngoangoang:-Việtgianbánnước!Việtgianbánnước!Rangoàiđường

cáimàcoi!Ốigiờiơi,tôisợquá...Cule đứng nhìn bác Cả Rí lủi thủi đi, bất giác cười, buột

miệngnóitrốngkhông:-Trờiđãsinhramisaocònsinhrahắn.KhôngaingheCulenói,nếucónghecũngchẳnghiểuCule

định nói gì. Chỉmình Cule hiểu lấy. Cule chợt cười, rân rấnnướcmắt:

- “Đời là tiệc, tiệc tàn ly cốc đổ!”... Thế đấy! Thế đấy! - Culebước vào quán giở cuốn sổ nợ ra. Sổ nợ ghi rành rành “Ngày4/8/1964-HọasĩTưhaiđĩadồichó,nửalítrượu-haiđồngmộthào”.ĐâylàbữanhậucuốicùngcủaHọasĩ.“Vĩnhbiệtnhé,chúmày!”-Culethầmnghĩ.ÔnglẩmnhẩmcộngsốtiềnnợcủaHọasĩ:támmươibốnđồngsáuhào.“Vĩnhbiệtnhé,chúmày!”-Culeđánhdấunhânbêncạnhsốtiềnnợđượcđóngkhungcẩnthận.Vẫnthấykhôngyêntâm,ôngghimộtdòngchữthậtto:“HọasĩTưhếtnợ”.Ônggấpsổlại,ngướclên,nhìnrabờsông.

Túp lều lámía củaHọa sĩ cònđó, cô đơnđứng giữa lưngchừngconđê.NướcmắtCulechợttúara,chảyvòngvèotrênmá.“Vĩnhbiệtnhé,chúmày!Sốngtrênđờikiếmmiếngdồichó,xuốngâmphủbiếtcóhaykhông!”...

ChợtCulethấybóngcủaThùyLinhnổirõtrênmặtđê.Côđứngim,nhìnsangphíabờbênkia.Rấtlâucôchạyvềnhà...Côchạyrấtnhanh,gầnnhưbaytrênđường.Tócxõara,bồnglên,baybaybay.“Tộinghiệp con bé!”,Culechépmiệng thởdài,mắtvẫn không rời Thùy Linh. Cô đang chạy bỗng sững lại, chếtđứng trước tờ lệnh truy nã... Cô bước lùi, bước lùi... hét lênmột tiếng gì đó và ômmặt chạy tơi bời trên đường cái quan.NướcmắtCulechảyròngròng...

Thùy Linh chạy về nhà đã thấy Hoàng ngồi thu lu trênchõngtre.Họnhìnnhau.Khôngainóivớiai.ThùyLinhđổsụpvàongựcHoàng,khócrưngrức.HoàngdìuThùyLinhvàonhà,imlặngđểchonhữnggiọtnướcmắttủinhụccủacôthấmquaáomình.Anhquyếtđịnhởbêncôsuốtngày.

Họnhìnnhau,buồnrườirượi.Thảnghoặccónóichuyệnnhưng rất nhạt, chẳng đâu vào đâu. Ai cũng cố lảng đi cáichuyệnđauđớnvừaxảyra,đẩyđưanhữngchuyệnkhôngđâu,rốtcuộc lạibịhútvàocáichuyệnđauđớnvừaxảyra,rồi sựcnhớlàmìnhđãsađà,lạiđẩyđưanhữngchuyệnkhôngđâu.Và

imlặng.Cólúccảmgiáchaingườiđangngồidướinấmmồ,rờnrợn.

Khôngcònhyvọnghọsẽ trởvềnữa.Họđãrađi,đihẳn.ThímHoakhôngmangtheomộtthứgì,kểcảnhữngtưtrangcần thiết. Hình như cuộc ra đi được họ quyết định chớpnhoáng, trongnhữnggiâyphútéo lenhất,vàđi,vộivộivàngvàng.Họasĩvứttoànbộgiasảncủamình,khôngthèmgàicửa.Cứthếlàhọđi,đơngiảnnhưđixemcảilương,hátbộivậy.

CănnhàHọasĩTưđãđượccôngankhóalại,niêmyếtcẩnthậnsaukhiđãlụcsoát,tìmdògầnbốntiếngđồnghồ.Đivậymàđià?Lấygìmàăn?Áoquầnđâumàthay?DễthườngthímHoadứttìnhvớiThùyLinhchóngvánhlàmvậy?

Thím thương Thùy Linh hết mực, thương hơn bản thânthím.TừngàyĐạiúyThìntrởvềvàranhữngđiều lệnhkhắcnghiệt quy định chomẹ con thím thì hết thảy tình cảm củathímđềudồnhếtchoThùyLinh.Ngoàitìnhmẹconthắmthiết,thímcòncoiThùyLinhnhưbạn.Hầunhưthímchẳngcònaimàtâmsự,ngoàiquanhệvụngtrộmvớiHọasĩTư.MaycòncóThùyLinhđể thímkhóc, cười, rủ rỉ đủ chuyện trênđời cùngvớicô.Lắmlúcchỉvớphảinhữngmaymắnbénhỏ,haingườicũng ríu rít đượcmột ngày hơn. Không có thì bịa chuyện đểvui,kểcảnhữngniềmvuikhônghoàntoànthuộcvềmìnhhọcũngreolênnhưđượccủa.Khiđãhếtsạchkhôngcòngìgọilàvuiđếnvớihọnữathìhọvuivớinhữngkýứcxavời.Cáithờithím bán bánh đúc chẳng hạn. Thím vừa chạy vừa rao, cònThùyLinhvừachạyvừangủ.Nhiềulầnbánhế,haimẹcon“liênhoan” cảngàykhônghết.Chỉvậythôi làđủcườirồi,ômbụngmàcười,cùvàonáchnhauđểcườiđượclâuhơn.

Tìnhmẹcon,tìnhbầubạnthắmthiếtlàmvậylẽnàothímdứtđượcmàđi.Cònnếuđithật,đikhôngthèmngoáilại,thìítrathímcũngnhắngửiđượcmộtlờivớiThùyLinh.Vìnhữnglýdođó,chiềuhômquaHoàngvàThùyLinhcònđinhninhthế

nào thímHoa cũng trở về. Đến tối thì thấp thỏm, sợ hãi. Vàsángnaykhichíntờ“lệnhtruynã”đượcdánlênởchínnơitrongthị trấnthìcảhaiđềurũngườicayđắngnhậnrarằng: thế làvĩnhviễnhọkhôngtrởvềnữa,khôngcáchgìcóthểtrởvề,trừtrườnghợpbịgiảivềnhưnhữngtêntộiphạm.

BấtthầnThùyLinhvùngdậychạyàorakhóacổng.Xong,côluivàokhóatráicửachínhlại,ngoặcchặtcáccửasổ.Côlủivào buồng riêng, vùi vào tấm chăn, toàn thân mềm nhũn.Hoàngvàotheo,ngồibógốibêncạnhThùyLinh,khẽthởdài:

-Emđừnglo,ngườitachẳnglàmgìthímđâu.-Anhnóisao?-Ngườitachẳnglàmgìthímđâu,anhbiết.ThùyLinhlậtnghiêngngười,buồnrầunhìnHoàng:-Ngườitalàai?Hoàngcúimặt,imlặng.ThùyLinhbỗngòakhóc,khócto,

khócrấttokhiếnHoànghoảnglên,nóilíulưỡi:-Baanhkhôngmuốnlàmlệnhtruynã,ôngấybịépthôi.Đột nhiên Thùy Linh nín bặt, vùng dậy hỏi, giọng lạnh

tanh:-Aiép?Hoànglạicúimặt,imlặng.ThùyLinhchồmngườivềphía

Hoàng,túmngựcHoàngdayday,hétvanglên:-Aiép?Aiép?Anhnóiđi!Nóiđichứ!Aiép...Hoàngkiênnhẫnchịuđựng,nhẹnhànggỡtayThùyLinh.

Côkhôngchịu,cànglayHoàngdữhơn:-Nóiđi!Anhphảinói!Aiép?Aiép?Hoàngvùngđứngdậy,nhìnthẳngvàomắtThùyLinh,gầm

lên:- Ba em chứ ai! Chính ba emđã ép ba anhphải làm lệnh

truynã.ThùyLinhsữngsờ,côđưataycốtìmmộtvậtgìđóđểnắm,

tìmmãi...

-Anhnóisao?Anhvừanóicáigìnhỉ?Hoàngkhôngtrảlời,nằmvậtxuống.-Baemphảikhông?Anhvừanóilàbaemépbaanhphải

không?Hoàng vẫn im lặng.Anh thấy cổhọngmìnhnghẹnđắng.

Anhmuốnkhócòanhưngàyxưa,không,nhưhainăm trướcđâykhicảanhlẫnThùyLinhvẫncònlànhữngđứabé.

ThùyLinhômđầunhìnHoàng,mặtdạiđi...-Giáchúngtalàchimanhnhỉ?-Embảosao?-Hoàngngướclên,ngơngác.ThùyLinh lắcđầu,khôngnói.Cô lẳng lặngxuốngđất,đi

thơthẩnquanhnhàvàđứnglạitrướccửa,thổnthức:-Emvừathấymẹemđứngcuốntócchỗnày.Buổichiềumẹ

emkêu đau lưng nhờ em đấm lưng hộ. Cái áo của em, bà đãmayxongđâu...Bàđứngchỗnày,khôngphải,chỗnày...đứngchỗnàyđểmặcáokhoác,emnhớchứ...

-Thôi,đừngnhắcnữa,thêmbuồn.-Hoàngrầurĩnói.-Có lẽmẹ em sẽ lên rừng.Nhiều lầnbànói với em là bà

thíchrừnghơnbiển.-Anhcũngnghĩvậy.-Giáchúngtalàchimanhnhỉ?-ThùyLinhchợtreolên:-

Chúngtasẽbay.Bay,bay,bay...nhưthếnàynày.Baymãi.Vừabayvừa gọi. Em thì gọi:“Mẹ ơi!Mẹ ơi!”.Anh thì gọi:“Thímơi!Thímơi!”...vangcảnúirừng.

Chiếc loa kimgắn trên vách trái, sâu trong buồng của vợchồngĐại úy bỗng “khọt khẹt, rột roẹt”.Mấy phút sau giọng nữphátthanhviênđàitruyềnthanhhuyệnbìnhthảnthôngbáo:

“Thôngbáocủacônganhuyện...Hoàngvụtdậy.Chạygầnđếnloa.ThùyLinhbướcgiậtlùi,

tựalưngvàocộtnhà,mặttrắngbệch....Cônganhuyệnxinthôngbáo:vàohồi9giờ30phútngày

5/3/1964, hai tênNguyễnTư và BùiThịHoa đã trốn khỏi thị

trấnLinhGiang saunhiềuhoạtđộngchống lại công cuộcxâydựngChủnghĩaXãhộiởhuyệntacủachúngbịbạilộ...

-Tắtđài!-ThùyLinhhétlạcgiọng.Hoàngnhảyđại lêngiườnggiậtphăngdâyđiện.Tiếngloa

imbặt.Hoànglaumồhôitránbướcra.ThùyLinhômmặtrunlên bần bật,miệng lắp bắpmuốn nóimột điều gì đó. Hoàngđến,đỡlấybờvaiThùyLinhdìuvàogiường.Đivàibước,ThùyLinhvùngtéchạy,hétvang:

- Em không muốn người ta bắt được mẹ em! Em khôngmuốnngườitabắtđượcmẹem!

-ThùyLinh!HoàngnhàotớiômchặtThùyLinh,bếxốccô lêngiường.

ThùyLinhgiẫymạnh.HoàngrasứcấnThùyLinhxuống,nằmđè lênmìnhcô.ThùyLinhkhôngchịu,côđạpHoàngmộtcáicựcmạnh,vùngchạyravườn.

-Mẹơitrốnđi!Mẹơitrốnđi-i-i...-ThùyLinh!-Trốnđimẹơi!Trốnđi-i-i...HoàngômquànglấyeoThùyLinh,ghìsátvàogốcổi.Thùy

Linh thởhổnhển,mồhôiướt dầmdề. Lát sau,nhưmột quảbóngxìhơicôrũxuốngtayHoàngnấckhẽ.HoàngvuốtnhẹtócmaiThùyLinh, laumồhôi tránchocô...ThùyLinhdần tỉnhlại, cô âu yếm nhìn Hoàng, từ từ quỳ xuống trướcmặt anh,nghẹnngào:

-Đừngghétem.Đừngvìthếmàghétem,anhnghe...Anhhônemđi,vàochỗnàynày...

ThùyLinhchỉvàođôimắtcô,ròngròngnhữnggiọtnướcmắttủihờn...

***LầnđầutiênBíthưhuyệnủyTrầnVănThanhnổinóngvới

ôngLanh,Chủtịchhuyện.XưanayôngThanhchưanổinóngvớiaibaogiờ,ngaycảkhibựcdọcnhấtôngvẫnnhẹnhàngtình

cảm,hoặcchíítcũngnặngnềởgươngmặtchứkhôngởgiọngnói. Sáng nay ông nổi nóng thật sự, ông Lanh vừa bước vàophònglàmviệccủaôngđãbịôngđậpbàn,chỉvàomặt,quát:

-AichophépanhralệnhtruynãanhTư,chịHoa!ÔngLanhngớra,luốngcuống:-Ủa,ngườitabáochotôilàanhđãnhấttríkiamà.-Ngườitalàai!“Ủyban”và“Huyệnủy” cáchnhaucó trăm

métmàanhlàmnhư...-Khoanđã,anhđểtôibáocáotừtừ...ÔngLanhdịugiọng.ÔngThanhcũngghìmlại,nóidịuhơn,

bớtnóngnảygaygắthơn.Sựthậtvàokhoảngbốngiờsáng,ôngLanhđangngủtrong

phònglàmviệccủamìnhchợtcótiếngđiệnthoạiréo.Dạonàytìnhhìnhchiến sựbắtđầucăng thẳng,điện thoại réovàogiờnàyắtlàcóvấnđề.Ôngchồmdậy.“Alô!Ủybanđây!”-“Aiđấy?”-“TôiLanhđây!Ởđâugọiđấy!”-“TôiThìnđây!”-“AnhThìnhả?”-“Tôiđây!AnhđãbiếtchuyệnthằngTưvàvợtôitrốnthoátchưa?”-“Có!Có!”-“Vậy Thường vụ huyện ủy đã họp chưa?” - “Họp là sao?” - “Thế anhThanhchưabáovớianhà?”-“Chưa!”-“Thếnàynhé!Đềnghịanhbáovớicông an làm lệnh truy nã ngay! Hoa và Tư là hai tên phản động chốngĐảng!...”-“Cáigì?”-“HoavàTưlàhaitênchốngĐảng.Hồsơđãcóđủbêncônganhuyện.Tốiquatôicó làmviệcvớianhThanh.AnhThanhđãnhấttrílàmlệnhtruynãngay,bọnchúngrấtnguyhiểm.Tôirấtđaulòngtrướctổnthấtcủamìnhnhưngkhôngvìthếmàbuônglơicảnhgiácđược.”-“Vâng.”-“Thếanhnhé!”.ÔngLanhsữngngười:-“Quái!Chúngnómàphảnđộng!Ghênhỉ?”.Ôngvàogiườngnằm,đượcmươiphútônglồmcồmbòdậygọiđiệnsangcôngan.Viênhạsĩquantrựcngồingủgật,quờ taycầmốngnghe,vừanghevừangủ.Bỗngviênhạsĩquangiậtmình,cocẳngchạylênphòngtrưởngcônganhuyện.Trưởngcônganhuyệnkhôngkịpmặcquầndàivộichộplấyốngnghe,“Thườngvụ”gặpgiờnàyắtlàcóvấnđề.Quảlàcóvấnđềthật.Trưởngcôngannghexong,nghiêmmặtnói

vớiviênhạsĩquan:-Anhchogọicácsĩquantrựcbanvàbanchỉhuyvàophòng

tôihọpngay.Cácsĩquantrựcvàbanchỉhuyvộivàngđếnphòngtrưởng

công an sau đó bốn phút. Ai cũng hồi hộp, thần kinh căngthẳng.Thủtrưởnggọi“giaoban”vàogiờnàyắtlàcóvấnđề.Cứthế, cứ thế... sáu giờ sáng, ba nhóm trinh sát lên đường. Sáugiờ,bamươiphútsáng,chíntờthôngbáovàlệnhtruynãđượcdánlênkhắpthịtrấn.RiêngôngLanh,saukhigiaonhiệmvụcho trưởng công an xong, đã tiếp tục giấc ngủ cho đến sáng.Ôngngủsaynhưchết.

Tínhôngvốnvậy, xưamẹônggọiông là“thằng vô lo”,vợônggọiônglà“kẻvôtâm”,bạnbèôngthìgọiônglà“ngườivôtư”.Sướngnhé!Côngviệchuyệnnhiềunhưnúi,khôngvôtưđếchngủđược.Ônghiền lành,rấthiền lành.Ainóigìcũngtin.Aiôngđãtinlàtinmãi.Ôngkhônghiềmkhíchai,cũngchẳngaihiềmkhíchông.Bởiôngchẳngbiếtđểbụng.Cảviệccủaông,ôngcũngkhôngđểbụng.Saukhiphêphánmộtcánbộnàođó,dùrấtgaygắt,rakhỏicuộchọplàôngômngườiđórưngrưngnướcmắt:“Bácthôngcảmchotôi,chẳngqualàviệcnướcviệcdânchứtôivới bác có gì!...” Có khuyết điểm là ông nhận ngay, nhận chânthành,cókhicòntựthúthêmnhiềuchitiếtmàngườitakhôngbiết.Aichửimắng,quátnạt,ôngđềungherấtchân thànhvàbuồn bực, cau có vì mình không làm cho cái người đã chửimắng,quátnạtmìnhvuilòng.Aikhenông-khenítnhiều,giảthật - ôngđều sướng.Ông cònkhoevớingườikhác, cũng rấtchânthành:“Hômquathằngấynókhenmìnhthếnày...”.Vàôngcườito:“Đúngkhông?Nókhenmìnhđúngquáchứlậy!”

Ông rất thích họp.Họp, hoặc là người ta khen ông, hoặcôngkhenngườita,đềusướngcả.Ôngkhôngbaogiờchánmụcgiớithiệutrongcáchộinghị,cácđạihộicủacơsở.Ngườitagiới

thiệu,ôngđứnglên,ngoáilạiphíađámđông.Vỗtay.Ngườitagiới thiệu ông lên phát biểu chỉ đạo thì ông lên, từ tốn, nhẹnhàngtrongtràngvỗtayngấttrờitrướcvịlãnhđạosốhaicủahuyện nhà. Ông nói, vẫn từ tốn, nhẹ nhàng tình cảm, vàthườngtheomộtcôngthứcnày:

1.Thưa...2.Tôiđếnthămcácđồngchícósáucáicảmđộng(hoặcbảy

cáicảmđộng,nămcáicảmđộng,bacáicảmđộng...làtùyvàođối tượng mà ông phát biểu. (Mỗi cái cảm động, ông lại lấyngóntaytrỏtayphảingoắcvàongónúttaytrái).

3. Trong không khí thi đua sôi nổi chào mừng ngày kỷniệm...(Baogiờôngcũngtìmrakhôngkhíthiđuasôinổinày.Ví dụ, nếuphát biểu vào thángMột thì “trong không khí thi đuachàomừng ngàymùng ba thángHai”. Phát biểu vào thángHai thì“trongkhôngkhí thiđuachàomừngngàyhaisáuthángBa”.Phátbiểuvào tháng Tư thì “trong không khí thi đua kỷ niệm ngày mùng mộtthángNămvàngàymườichínthángNăm”.PhátbiểuvàothángNămthì“trongkhôngkhí thiđuakỷniệmngàymùngmột thángSáu”.PhátbiểuvàothángSáuthì“trongkhôngkhíthiđuakỷniệmngàyhaibảythángBảy”.PhátbiểuvàothángBảythì“trongkhôngkhíthiđuakỷniệmngàymười chín thángTámvàngàymùnghai thángChín...vân...vân...)

4.Tôirấthoannghênhnhữngkếtquảcácđồngchíđãlàmđược...

5.Cuốicùng,cácđồngchícầnpháthuyưuđiểm,khắcphụcnhượcđiểm...

Vỗ tay, rầmrầmrầm.Đạidiện lêncảmơnýkiếnchỉđạosâusắccủaông.Lạivỗtay.Đạidiệnhứasẽthựchiệnnghiêmtúc ý kiến chỉ đạo về phương hướng công tác. Lại vỗ tay dàihơn.Rầmrầmrầm.Ôngthíchlắm,coinhưcuộchọpđãthànhcôngtốtđẹp,nhờcóôngmàthànhcôngtốtđẹp.

Thế thì làmgì ông chả thíchhọp!Cứvàingày lại cómộtcuộchọp,dùlớnnhỏdứtkhoátcũngcómộtcuộchọp,cuộchọplầnnàocũngcầnsựcómặtcủaôngcùngcácýkiếnchỉđạosâusắc-“Pháthuyưuđiểm,khắcphụcnhượcđiểm”.Ôngcắpcặpđimiết,giaophócôngviệcchocácphóchủtịch.Họ-cácphóchủtịchcứ làmrồibáocáo,ôngchỉcầnngồinghethậtchămchú,“thếhả?”-Vậylàxong,êmnhư“nhíp”.

Ngườighétông,ngườithươngông,ngườikhinhông,ngườivỗtaynhiệt liệt.Ôngchấpnhậntất,cườikhakharồingủsaynhưchết.

BâygiờôngcuốnglênkhiBíthưhuyệnủyTrầnVănThanhchỉtayvàomặt,quátto.ThờinàyChủtịchhuyệnkhônglàcáigì so với Bí thư huyện ủy. Thêm nữa, ông thừa biết Bí thưhuyệnủy làngười“học rộng tài cao”, lạihiền lành, ítnói, bỗngnhiênnổigiậnđùngđùngắt làcóchuyện.Ôngtrìnhbày,hấpta,hấptấp,lộntùngphèo,đầuNgômìnhSở.Đếnnỗiôngcũngchẳngnhớmìnhđangnóigì.Chỉbiếthơnnửagiờsau,Bíthưhuyệnủyngắtlờiông,nhẹnhàng:

-Thôiđược,tôihiểu.Hơ,ôngnóithếmàđồngchíBíthưhiểu.Thếmớikỳ,ông

nóimàôngchẳnghiểugìhếtcònđồngchíthìhiểu!Ôngngớra.-ChiềunayvàokhoảngbagiờtahộiýThườngvụđộtxuất.-Ấy, tôiđãnhậnkhuyếtđiểm làmanhđộngrồikiamà! -

Ôngkêuto.Bíthưhuyệnủymỉmcười,lắcđầu:-Chưabànđếnkhuyếtđiểmhaykhông.Vấnđề là chỗcó

nênphátlệnhtruynãhaykhông.-Vâng.Ôngcáolui.RakhỏicửacònngóliếcBíthưhuyệnủymột

cáirồiđithẳng.Đượcmươibước,ôngdừnglạilaumồhôitrán,ngẫmnghĩ:“Cólẽphảiđếnhuyệnđoàn”...

Trần Hới hơi ngạc nhiên khi thấy bố vợmình xuất hiệntrướcngạchcửavớicáivẻmặthoảnghốt,nhớnnhác:

- Ba hỏi con cái này. - Ông vẫy tay gọi TrầnHới ra khỏiphòng.

-BácThanhphảnđốibaphảikhông?-TrầnHớibìnhtĩnhhỏinhỏ.

-Ấy!Thằngnàytài!Ông rỉ tai TrầnHới nói như vầy, như vầy... TrầnHới cả

cườimàrằng:-BathửgọiđiệnthẳnglênTổchứctỉnhủytrìnhbàyviệc

này.Thếlàxong.-Tứclàsao?TrầnHớirỉtaiôngnóinhưvầy,nhưvầy...Ôngcườito,vỗ

đùiđánhđét.-Thằngnàygiỏi!Mộtphútsau,cúđiệnthoạicủaôngđãcóhiệuquả.Trưởng

bantổchứctỉnhủytứcđiênngười,nóioangoang:- Tôi sẽ báo cáo với Thường vụ tỉnh ủy ngay, đây là việc

nghiêmtrọng.Tôinhắclạivớianh:cầnphảicảnhgiácnhữngphầntửchốngĐảngcònnắmnhữngvịtríquantrọngtrongtổchứcĐảng.Anhhiểuchưa?

-Dạhiểu!Ôngdạvang.Thảốngngheôngbủnrủnchântay.Lâunay

ĐạiúyThìnmấylầnđềnghịôngphảicảnhgiácBíthưhuyệnủy. Ông không tin, té ra bây giờ lại đúng! Khủng khiếp quá!Khủngkhiếpquá!NếuBíthưhuyệnủythựcsựchốngĐảngthìnguy.BởivìsứcôngkhôngtàinàođốichọivớiôngThanhvềmọiphươngdiện.Đốichọicókhiôngthua,ônglàcáimảmẹgìđâu, trìnhđộ: sơ cấp chính trị, vănhóa:Lớpbảybổ túc côngnông!Thậmnguy!Thậmnguy!...Nhưngtrấntĩnhlại,ôngnhớđếnTrầnHới, thằngcon rểyêuquýcủaông.Thằngnàygiỏi!Ôngphảidựavàonó,nólàquânsưcủaông,đươngnhiênrồi...

CHƯƠNGTÁM

ĐạiúyThìnbướcvàonhàđúnglúcHoàngvàThùyLinhđangnằmngủsaysưatrongbuồngriêngcủavợchồngông.Họđãtrảiquamộtthángđợichờcăngthẳng,đếnlúcđãkiệtsứcvàtuyệt vọng, họmới nhận ra họ đang cô độc trong cái xã hộimườilămngàndâncưngụtrongthịtrấn.

Aisẽlàngườianủihọ?Chẳngcóaicả.Đámbạnbèhếtthảyđãxalánhhọtừlâu,bâygiờđượcdịpchếnhạo,bôibáchọ.TéraHoàng là con trai củamộtkẻ chốngĐảng, chưaai côngbốnhưngdưluậnđãxônxaokhálâu.BâygiờđãcóngườigọibaHoànglàhắn,thằngấy,tênấy...dùvẫngọithầmnhưngđãgọi.TéraThùyLinhlàconcủaconmẹngoạitình,yêucảemchồng,dắtnhauchạytítmùlênrừngđểtiếptụclàmnốtcáiviệcloạnluânghêtởmkia.Lạicòncó“nhiềuhoạtđộngchốnglạicôngcuộcxãhộiChủnghĩaXãhội”...nhưđàitruyềnthanhhuyệnđãthôngbáo.

Bậcthanggiátrịcủahọđãbịđánhlộnnhào,từchỗđượccoilàconnhàtửtếhạngmộttrongthịtrấn,đếnchỗtoàndânnhấttrícoihọlàconnhàgớmguốcnhất,độchạinhất.Khôngcóai côngbốviệcnày,nhưng tấtcảđềunhìnhọvớicáinhìnlạnhlùngkhinhkhỉnh.HọtựthumìnhtronggócnhàcủaThùyLinh,ngạigặpvớitấtcả,đếnnỗicảhaikhôngcònthiếtthagìviệc phải cắp sách đến trường học nốt năm cuối cùng phổthông,giậtlấycáibằngtốtnghiệplớpmườilúcnàyhãycònrấtquýhóa.Họvùitrongchăn,tronggócvườn,trongbóngtối,vậtlộnvớinhiềunỗiđaukhổmàtuổihọkhôngthểphântíchđược.

Họ tự tìm kiếm hạnh phúc bằng cách tự đánh lừa mìnhbằngvôsốnhữngcáihôntrànngậpcơthểcủahaingười.Cuốicùnghọđãliềumạngbướcquagiớihạntìnhyêunontơtrong

sángnhưbaonhiêumốitìnhđầukhácđểngậpvàonhữngthèmkhátxácthịtbốccháy.

Họđangngủ,saucuộcgiaohoanđiêndạiđểchốngtrảnỗicôđơn,họđangvùitrongnhaungủsaysưa.

Đại úy Thìn đứng chết giấc trước cái giường cưới của vợchồngông.Đạiúykhôngcòntinvàomắtmìnhnữa.Haiđứabéhỉchưasạchmũiđangtrầntruồngtrướcmắtông.Cáigì thế?Cáigìthế?Vúvàđùi,môngvàmôngtrắngđầytrêncáigiườngcưới của vợ chồng ông.Môi đứa này áp vàomá đứa kia, bốncánhtaytrầncuốnlấynhauchặtkhư.Trênmặtcủachúngcònđọngnhữnggiọtnướcmắtkhôngbiếtvìvuisướnghaytủihờn.Chúngnóhoặcngủhoặcchếthoặcđangdínhvàonhau trongcuộcgiaohoandangdở,khôngthểphântíchđược.

Trắngtrắngtrắngtrắng...đangdềnhlêntrướcmặtĐạiúy.Đại úy dựa vào tường thở dốc, mắt trợn ngược. Ông lao

đến,giậtmạnhtayHoàng,gầmlên:-Lũchóchết!Dậy!HoàngvàThùyLinhbậtdậy,cảhainomthấybộmặtđẫm

mồhôicủaĐạiúydísátvàomặthọ, lậptứchọcorúmngườilại,nhớnnháctìmđườngtẩuthoát.Khôngkịp,Đạiúyđãtúmđượctayhọ.Nhanhnhưcắt,HoàngdồnsứchúcđầuvàobụngĐạiúy.Đạiúykêulênmộttiếng,ngãnhào.

ThùyLinhvơvộiquầnáo laovàobuồng riêng củamình.Hoàngtúmlấybộquầnáodàichạyvọtrangõ,biếnthẳng.

Đạiúychựclaođuổitheo,chợtnomthấycáiquầnlótcủaHoàng,ôngtúmlấychạyracửa.Ôngtungcáiquầnlótlêncao,hétvang:

-Quântưsản!Quânphảnđộng!Bằngchứngđâyrồi,taođốmàythoátđược.Hoàng!

ĐạiúyxộcvàobuồngriêngThùyLinh.Ôngxôcửa,cửabịkhóatrái.

-Mởcửara!Cómởrahaykhông?

-Conđangthayáoquần,bađợichomấyphút.ThùyLinhtrảlời,giọngnhẹnhàngnhưkhông.Nghegiọng

khábìnhtĩnhcủaThùyLinh,Đạiúycàngđiêntiết.Ôngnuốtnướcbọt,dằngiọng:

-Đượcrồi!Thếthìnhanhlên!Đạiúyrabànuốngnướcngồichờ.Sẽnóigìvớinóđây,cái

đứacongáimấtdạycủaông?TấtcảnhữnggìcầnnóivớiThùyLinh,ôngđãnóiròngrãsáubảynămnayvàogiờ“đạođứchọc”tốithứBảyhàngtuần.MỗitốithứBảyôngđềudànhhẳnmộtgiờđểhỏichuyệnhọctập, laođộng,tudưỡngcủaThùyLinh.KếtthúcviệchỏichuyệnbaogiờcũngcómườilămphútĐạiúynhắclại,cómởrộngvàđàosâuhơn,vớiThùyLinhthếnàolàconngườimớiXãhộiChủnghĩa.SáubảynămtrờiôngnóihếtmọinhẽvớiThùyLinh,thếvẫnkhôngđủhaysao?Nếukhôngđủthìthiếucáigì?Mẹkiếp,thiếucáigìnhỉ?

Đạiúy thấyđầumình rỗngkhông,ngực ông sôi lên sùngsụccònđầuthìrỗngkhông.

ThùyLinhchậmchạpbướcra,nhẹnhàngngồixuốngghế,mở tomắt chờ đợi. Bất chợt Đại úy nhớ đến vợmình, cô ấycũngcóđôimắtnhưthế.ĐôimắtđẹpmêhồnkhiếnĐạiúyđãsaymêngaytừphútđầugặpgỡ.

- Bây giờ thì banói đi. -ThùyLinhnóinhỏ, gầnnhư thìthầm.Đạiúylấyngóntaytrỏgõgõxuốngbàn:

-Taonói...tứclàtaonói...Đạiúygầmgừ.Saumấytiếnggầmgừđó,Đạiúykhôngtìm

được điều gì để nói thêm. Thùy Linh vẫn ngồi yên chờ đợi.Gươngmặtbuồnnhưngbìnhthảnkỳlạ.Dườngnhưcôđãđoántrướckếtcụcsốphậnmình.Mọinỗirunsợđãquađi,bâygiờlànỗichánchườngtrướcsốphận.Khingườitađãbiếttrướcđờimìnhsẽkhôngđượcmộtcáigì,ngườitacũngchẳngsợmấtmộtcáigì...

-Mày...màylàmtrògì?Trògì?-Đạiúytiếptụcgầmgừ.

-Bahỏiconphảikhông?-ThùyLinhvẫndịudàng.-Taohỏimàyđấy,conmấtdạy!-Đạiúyquát.-Vậycontrảlời:đấylàtròcủatìnhyêu.Đạiúyđậpbànđánh“rầm”.-A,connàyláo!Bẩnthỉu,nhơnhuốcthếmàmàybảotrò

củatìnhyêu.-Thếbabảođấylàtròcủacáigì?Đạiúyđứngbậtdậymặtmàyđỏbừng:-Đấylàtròcủaquântưsản,quânphảnđộng,ngherõchưa!

Màyđãănphải“dớp”củamẹmày,nọcđộccủathằngTư.Tâmhồnmàyđãthốirữaranhư...nhưcứt!Đồkhốnkiếp.

Đạiúynói to,văngcảbọtmép.Ôngcốgồngngười lênđểchốngtrảnỗirunsợvìthuacuộctrongcuộcđấutranh“aithắngai”giữaconôngvàông.Trựcgiáccủangườilínhđánhgiặchaimươinămbáohiệuchoôngbiếtôngsẽthuacuộc.Ôngkhôngthể thua,khôngbaogiờ chịu thua,đờiôngchưabaogiờ chịuthấtbại.

-Taonhắclại:đókhôngphảitròcủatìnhyêu,conmấtdạy.Đấylàtròcủaquântưsản,quânphảnđộng!

-Đấylàquanniệmcủaba.Đạiúytrợnmắthỏi:-Cáigì?ThùyLinhngướclên,bìnhthảnnói:- Mỗi người có một quan niệm dành cho hạnh phúc của

mình. Ba không thể đổ tất cả quan niệm của ba vào đầu conđược.

-A!Thếnghĩalàmàynóitaokhôngdạyđượcmàychứgì?ThùyLinhđứngbậtdậy,mặtrắnlại:-Đúngvậy.Bakhôngthểdạyaiđượchết.Tấtcảnhữnggì

bađịnhdạychomẹconvàconđềulạchậuhếtrồi.“Bốp”một tát giáng xuốngmặt Thùy Linh. Cô gục xuống

mộtlát,nhổnướcbọt.Vàichụcgiâysau,côlạingẩngphắtlên:

-Bâygiờbamuốngìởconthìbanóiđi.Conlớnrồi,khôngngungốcnhưbatưởng.

-Tứclàthếnào,cáiconmấtdạykia?-Đạiúynóikhôngrahơi.

ThùyLinhimlặng.ĐạiúytúmlấyáongựcThùyLinhxốcngượclên:

-Màyhãynóiđi,màycócòncoitaolàbamàynữakhông?ThùyLinhvẫnimlặng.CônhìnthẳngvàomắtĐạiúy.-Nóiđichứ!“Bốp”-Nóiđi!“Bốp”ThùyLinhđổ sụpxuốngnềnnhà.Côkhôngkhóc.Không

cựaquậy.Cônằmimnhưthếgầnnửagiờthìngồidậybớitóc,bình thản chuốt từng sợi một. Đại úy hằm hằm nhìn ThùyLinh.Ôngthấybấtlực,đãhếtcáchcứuvãntrướcmộtthựctếghê gớmđang diễn ra trướcmắtmình.ThùyLinh đã bới tócxong,côvàobuồngxáchmộtgóinhỏđựngquầnáovàvàibađồtưtrangcầnthiết.DừnglạitrướcmặtĐạiúychừngvàibước,cônói,vẫndịudàng:

- Lúc nãy ba hỏi con có coi ba là cha đẻ của connữahaykhông?Conchưakịptrảlời,bađãđánh.Bâygiờconxinthưavớiba:Có.Baogiờba cũng là chađẻ của con.Nhưngbâygiờcon kinh tởm ba. Mẹ con đã kinh tởm ba mà bỏ trốn. Conkhôngbỏtrốnnhưmẹcon,conđi,rađitrướcmặtba.Bakhôngcấmconđượcđâutrừphibagiếtcontạichỗ.Conđiđây.Babánnhàrồivềđơnvịmàở.

Dứtlời,ThùyLinhbướcthẳngracửa.Đạiúyngẩnngười.Ôngnhìntheobóngđứacongáivừarakhỏingõđãùtéchạy.Đạiúykhôngđuổibắt,khônggọi trở lại, ông lừ lừnhìn theoThùyLinhchođếnkhicôkhuấthẳnsauđámrưới.Đạiúyrútsúnglục,trađạn,bấtthầnchĩathẳnglêntrờibópcò.

Mộttiếngsúngnổvangcùngvớitiếngthétđếnlạcgiọng:-Thếlàchấmdứthaitêntiểutưsản!Đạiúyđểrơisúng,đổsụpxuốngnềnnhà.Dântrongxóm

nghe tiếng súngkéođến, thấyĐạiúynằmbất tỉnh,mắt trợnngược,sùibọtmép.

***ThoángthấyChủtịchthịtrấnLêĐứcHuyrẽvàoquáncủa

mình,Culeđãchạyra,giơhaitaylêntrời:-Ốigiờiơi, anhHuy.Từbữa“mùng năm thángTám”[1]đến

giờkhôngthấybóngbácđâu.[1]NgàykhôngquânMỹtấncôngồạtmiềnBắcViệtNam.ÔngHuycườihềhề:-Côngviệcnhưnúi,bậnquá!Bậnquá!Vớilạithịtchóphải

thỉnhthoảngnhậumộtbữamớingon.- Chí phải! - Cule rụp hai tay xuống mông. Đoạn, thoăn

thoắtvàobếp,nóivớira:-Bácđợiemmộttý,xongngayđây.Khôngbiếtdạonàybác

cóhayrượunữakhông?ÔngHuynóichõvào:-Cứlàmđànghoàngvào,cấmhỏi.Thịtchómàkhôngrượu

khácgìnhaikhoaisống.-Chíphải!..BácHuyơi,nghenóitìnhhìnhchínhtrị,quân

sựdạonàyphứctạplắmphảikhôngạ?-Khôngphứctạpmàtôiphảiđếnnhậuthịtchóà?-Emhiểu!Emhiểu!“Aithắngai”làkinhlắm!-Kinhquáchứcòngìnữa.ÔngHuygậtgù.ÔngnghĩlàCulemuốnhỏitìnhhìnhchiến

sự đang căng thẳng lên bội phần sau ngày mồng năm thángTám.Ngàyđólàngàyôngsợnhấttrongnămnay.Đươngnhiênlàôngđãđượcphổbiếntrước,sauđóôngđãxáchđènbãođếntừngcuộchọpkhácnhauđểphổbiếnlạichodânchúngcủaôngnghe.Nhưngkhi“cuộcchiếntranhhaimươiphút”xảyrađãlàmông

hoangmangthậtsự.Khôngngờ tiếngmáybayrítmớighê.Mỗi lầnchúngbay

lướt qua nóc nhà Ủy ban, tiếng rít làm rung chuyển cả mộtvùng,khiếnôngdựngtócgáy.KhichiếcAD6lậtcánhtừphíasauxómCaubấtngờlaovútxuốngcầuVĩnhTét,nhảrahaiquảbom đen chũi, cũng lao vút xuống cầu thì ông đã tính chuixuốnggầmbàn.

Tấtnhiênôngkhôngchui,mấyđồngchítrongThườngvụĐảngủythịtrấnđangđứngchạngchântrướcsânnhàỦybanbắntới tấp,cứgìôngchuixuốnggầmbàn?Họa làcóđeomomớilàmthế.Ôngliềuchạyrasân,chỉtrỏlungtung:“Bắn!Bắn!Bắnbỏmẹnóđi!”.Ấylàlàônghôthếchứmắtôngnhắmtịt,maytấtcảđềungẩnglêntrờikhôngaitrôngthấy.

Máybayđãchuồnrabiển,“cuộcchiếntranhhaimươiphút”kếtthúcthậtvuivẻ:takhôngsao,địchcũngkhôngchẳngviệcgì.Chủtịchthịtrấnthởphàonhẹnhõm,bụnghãycònrun.Mấyngàysau,ấntượngvềtiếngrítmáybayvẫncònámảnhông.Cóđêmđangngủ,ôngbỗngchặtmạnhchânxuốngchiếu,bấtthầnngồidậy,ngơngácmộtlúclâumớitừtừnằmxuốngngủtiếp.Liêntiếpmấythángnay,ĐàiTiếngnóiViệtNamđưatinmáybayMỹ oanh tạc nhiều nơi trênmiền Bắc, gây ra nhiều đauthương mất mát cho đồng bào ta. Ông nghe rất chăm chú,khôngquênghichépsốmáybaytabắnrơi,bụngbảodạ:“Mẹ...nói thìmất lập trường, chớnóở trên trời,nóụpxuốngkhinàođếchbiếtđược.Đờithủanhàai,máybaylạibaynhanhhơnđạnsúngtrườngthìkinhquá!”

Sau“cuộc chiến tranhhaimươi phút” vừadứt,người ta thôngbáochonhautốcđộmáybaycủaĐếquốcMỹlớngấpnhiềulầntốcđộmáybayĐếquốcPháp,gọilàtốcđộsiêuâm.Chúngởđộcaolớn,đôikhirấtlớn,súngbộbinhkhông“với”tớiđược,trừhai trườnghợp:bổnhàovàhạ thấpđộcaođể tránhpháocaoxạ.Dođó,việcchạyđuổitheođítmáybayđểbắn,hoặcleolên

cácngọn cây, cácmáinhàđểbắnđặnghyvọng tiếp cậnmáybayđượcgầnhơntrởnênvôlývàngônghê.

Cácbàihọccơbảnvềviệcsửdụngcácloạisúngbộbinhđểbắnmáybayđịchđượcphổbiếnrộngrãi.Dânquântậpluyệnsuốtngàyđêm,dầndàđãnhậnracáilầnhọthamchiếntrong“cuộcchiếntranhhaimươiphút”thậtlàđầnđộn.Maylànócũngchỉxảyranhưmộtvụkhiêukhíchvàđámphicôngtậpkíchhômấycũngđầnđộnnhưđámdânquândướiđất, thếmới“hòa cảlàng”.

Bâygiờ,cuộcchiếntranhấyđangtrởlại,nóđãđượcchuẩnbịkỹcàng,chẳngcònđầnđộnngâyngônhưtrướcnữa.Nghĩlànókhôngcònlàtròđùahaytrògiễucợtnhaunhưmộtsốngườinhầmtưởng.Nóđếnđểchiếmđoạt,cốsống,cốchếtđểchiếmđoạt,dùngmọithủđoạnxảotrá,tànác,bẩnthỉunhấtđểchiếmđoạtbầutrờivàmặtđấtthịtrấnLinhGiang.

Không ai, kể cả ta lẫn địch còn ngây thơ như trước nữa.Một cuộcđộ sức bằngmáu sẽ xảy ra quyết liệt, dai dẳng.Chỉcònchútnhầmlẫncảhaiphíaởthờikỳđầunàythôi:aicũngnghĩ,nóchỉxảyrahoặcvàingàyhoặcvàithánglàcùng.

Đámphicôngtinrằnghọsẽbiếncáiđámdânquânvớicácloại súngbộbinhcổ lỗ sĩ thànhnhữngbầyvượnngười trongchốc lát. Rồi họ giải nhiệm. Để mặt đất có những bầy vượnngườikiachocáccôngtykhaithácthuộcđịacủanướcMỹthahồtranhnhauđàoxới,họsẽbayvềnướcnhẩybổvàođámđànbà tràn trềmôngvúđểquấyđảo chođến“phút cuối cùng của ýchí”.Sauđóhọsẽgácđầumìnhtrênmộtcáimôngnàođó,ngủmộtgiấcdàiđợiđếnlượttáisinhsau.

Đámdânquântinrằngquálắmhọcũngchỉmấtvàithánglàcóthểvặncổhếtráođámphicôngláoxượckia,vìhọthuộcvềphechínhnghĩa, lạicóđủcác loạisứcmạnhcùngvới lòngdũngcảm,chíkiêncườngmàđámphicông,dolýtưởngcủahọmịtmùnhưkhói,khôngcáchgìcóđược.

Đấylànhữngnhầmlẫncủacảhaiphía.Vềsau,khiđãthựcsựvàotrậntuyến,cảhaiđềunhanhchóngnhậnra:cómộtsứcmạnhtiềmtàngphíasaumỗibênkhiếnhọkhôngthểgiảiquyếtcuộcchiếntheomongmuốncủahọ...

Lúcnày,ChủtịchthịtrấnLêĐứcHuykhôngnghĩnhưthế,phải đến tám năm sau ôngmới nghĩ đến điều này. Ông ngồirungđùiđợithịtchó.Bụngbảodạ:“Đánhnhauvới thằngcócánhkhólắm!Khólắm!”.

Ngườibưngmâmthịt chócùngvới“cút” rượurachoôngkhôngphảilàCule,đấylàThùyLinh.ÔngngơngácnhìnThùyLinh,mắtkhôngchớp.ThùyLinhmỉmcười,khẽkhàng:

-Mờibác.-Ấy...-Ôngmởtomắt,khôngbiếtnóithếnào.“TạisaocongáiĐạiúyThìnlạicómặtởđây?Cómặttừbaogiờ?Lý

dogìbỏhọcchuivàoquánthịtchóCule?”-BácCuleơi!-Ônggọi.Cule hớnhở chạy ra, bao giờCule cũnghớnhở khi được

kháchgọi.ChủtịchthịtrấnchỉvàoThùyLinh,nghiêmmặthỏiCule:

-Tứclàsao?Culegãiđầu,giọngphânbua:-Hoàncảnhcháurấtcôđơn,mẹcháubỏđi,bacháutheo

đánhMỹ.Hoàncảnhemcũngkhókhăn,mộtmìnhemômquánthịtchókhôngxuể.Emcónhờcháuđếngiúpđỡ,báccháucónhauchovuicửavuinhà.

ÔngHuyxuatay:-Khôngđược!Khôngđược!...Việcnàybácđãbáocáovới

chínhquyềnchưa?Chưachứgì?Ắtthế.Vậymàbácdámthuêđứaở,lạidámthuêconmộtđồngchícánbộcốtcán.Bậy!Tôinóilàbậy!

ThùyLinhnhíumày,côthấybực.Tuyvậycôvẫndịudàng:- Cháu không đi làm thuê! Cháu buồn, xin đến ở với bác

Culechovui.ÔngHuytrợnmắt:-Vui hay không tôi bất biết! Chế độ taưu việt, cháu biết

quáđirồi,thếmàcháulạichịuđilàmthuêchongườikhác.Culehoảngquá,vộivàngbưngngaymộtđĩadồichóra,xun

xoe:-Ấy!Mờibác!Mờibác!Quảtìnhlàemcũngđơngiảnvấn

đề!Bácthứcho...ÔngHuyliếcđĩadồichóbổsung,nói:-Bác cho tôi ăn thì tôi ăn, cònvấnđề là vấnđềđấynha!

ChiềumaibácđếnỦybanlàmviệc.-Dạ!Dạ!Cule gậpngườidạ tohai tiếng.ÔngHuygậtđầu ra chiều

ưngý.Ănuốngxong,ôngphủiđítquầnđứngdậy,hấthàmhỏi:-Tiềnnongrasao?-Ốigiờiơi!Bácđếnquánem làphúcchoem lắm, lại còn

tiềnnonggìnữa! -Culeômquàng lấy lưngChủ tịch thị trấn,xoaxoatấmlưngnóngrựcvìrượucủaông,nóicườihớnhở.

Chủ tịch thị trấnmặtmày tươi tỉnh hẳn lên, về đến nhàhãycòntươitỉnh.

CulebảoThùyLinh:-Cháuđừnglo,khôngviệcgìđâu.-Ngộnhỡhọđuổicháuđithìsao?-Không.Bácsẽxin,chínhquyềntaưuviệtlắm,xincáigì

cũngdễ.Vấnđềlàcócáigìđểmàxin...Nóixong,CulenháymắtThùyLinh,ngửacổcười.ThùyLinhkhônghiểu,dùđãvàođời,côhãycònngơngác

trướcbaonhiêuchuyệnởđời.Saukhirờikhỏinhà,ThùyLinhđithẳngtớiquánthịtchó

Cule,ThùyLinhbướcvàoquán,đặtgóinhỏáoquầnxuốngghế,nhỏnhẹhỏi:

-Cháumuốnxinlàmviệcởquánbác.Culeđứngngớra,khôngbiếttrảlờirasao.ThùyLinhnhắc

lại,nóirõhoàncảnhcủamìnhrồingồichờđợi.Culecầmcondaophaygõgõxuốngthớt:

-Thúthực,báccũngmuốncháuởđây,đỡchântaychobác,nhưngbácsợ.Thiệttìnhbácsợ.Cháukhôngbiếtchứbácnhânchisơtínhbổnnhát...

Cule vừa dứt lời, Thùy Linh đã đứng lên. Vẫn giọng nhỏnhẹ,côthưa:

-Vậyxinbác,cháuđi.Côbướcnhanhrakhỏinhà, lao thẳngrabờsông.Côvừa

chạyvừakhóc.“Mẹơi,mẹlàmconkhổquá!”,cônấclênđauđớn.Gió ù ù thổi. Bờ sông dập dềnh những con sóng lăn tăn,

Thùy Linh đứng dậm chânmép bờ sông Linh, đau đáu nhìnsangbờbênkia,nhìnxanơi thượngnguồn,nơicóchínmươichín ngọn núi xanhmờ. Có lẽ cô sẽ sang sông, sẽ đến trú ẩntrongdãynúixanhmờkia,chođếnkhihóavượn.ĐếnkhiđóHoàngsẽtìmraThùyLinh.Mộtanhchàngđẹptraivớimộtconvượncái,nhảymúa,nhảymúa...

-ThùyLinh!ThùyLinhquayngoắtlại.CuleđứngsaulưngThùyLinhtừ

baogiờ,miệngmếumáo,nướcmắtlưngtròng.Conngườiluônluônhàihướcthếkiacũngcókhiphảikhóc.

-Vềvớibác.-Culenóirunrun:-Đừngđiđâu,cứvềởvớibác.

-Báckhôngsợnữaà?-ThùyLinhlàmmặtgiận.-Bácsẽthuxếpổnthỏacảthôi.Cule cười nhănnhó.ThùyLinhmỉm cười, cô cúi đầu lẽo

đẽotheochânCulevềquán.Được bốn ngày, cô nhận được thông báo của nhà trường

đuổihọcvìtộihủhóa.Côcười.Ắtlàcóthưtốcáocủabacô.Côcầmlấytờthôngbáokhóccườisuốtcảbuổichiều.

Đếngiờđãmộttháng,côsốngyênổntrongquánthịtchóCule.Hoàngcũngbỏhọc,anhkhôngthểđếntrườngnếukhôngcóThùyLinh.Thêmnữa,bâygiờtiếngồnàodịnghịvềtộihủhóacủaanhvàThùyLinhđãlâylankhắptrường,làmsaoanhngướcmặt lên nổi đểmà học. Tuổi củaHoàng vàThùy Linhchưaphảituổicóđủkhảnăng“đạpquadư luậnđểmàsống”nhưnhiềucặptìnhnhânkhác.Họvẫncònrunsợdưluận,sợkinhkhủng.NgàyngàyHoàngvẫnđếnthămThùyLinh,nhữngkhivắngkhách,họcùngnhauchạyùrabờsôngLinh,hoặcrasaurừngphilaosauthịtrấn.Họvùitrongcát,vùitrongnước...rốiríttrongcuộctìmkiếmđựccáimuônnămcủangườiđời.

Vàokhoảngchíngiờtối,Hoànglaovàoquánthịtchó.AnhđứngsữngtrướcmặtCulethởdốc,hỏi:

-ThùyLinhđâubác?-Nóngủrồi.Tốinaynókêunhứcđầu.Hoàngngồixuốngghế,haitaybóptrán.Thoángthấymặt

Hoàngbiếnsắc,Culehỏinhỏ:-Cóviệcgìquantrọngkhông?Hoàngkhôngtrảlời,anhrúttrongngựcratờgiấygấptám

đưachoCule.ĐólàthưHọasĩTưgửichoBíthưhuyệnủyTrầnVănThanh.Đọcxong,Culelalớn:

-Nguytorồi!Ông chạy xộc vào buồng lôi Thùy Linh dậy. Thùy Linh

bướcra,Hoàngchạyđếnhỏi:-Emđãbiếtchuyệngìchưa?CulenháyHoàng,rahiệuchoanhđừngnóivớiThùyLinh

vội.Hoàngkhônghiểu,anhkéoThùyLinhsátmình,nói:-ChúTưvàthímHoađãtựvẫn!-Cáigì?-ThùyLinhđẩyHoàngra,mặttáimét.Côbướclùi

từngbước.-Anhvừanóicáigì?Anhvừađưatincáigì?Aitựvẫn?Ai...

HoàngđưathưchoThùyLinh.Côcầmlấyrunrunmấyđầu

ngóntay,rồihaiđầumôirun,rồitoànthânrunlên.Cuốicùngcôđổụpxuốngngấtxỉu.

“AnhThanhkínhmến!Chúngtôirađikhôngkịpchàoanh,thậtlàvôlễ.Mộtcuộc

bỏtrốnnguxuẩncủahaikẻkhốnnạnđãthànhcông.Chúngtôitính sẽ tìmđếnmột thung lũngnàođó cắm lềukiếmkế sinhnhai.Đángraanhphảihiểurằngchúngtôichỉtừgiãcáixãhộimười vạn dân dưới sự lãnh đạo sáng suốt của anh mà thôi,không bao giờ chúng tôi trốn chạy loài người. Nhưng anhkhôngtinhoặckhôngdámtinrằngcuốicùngchúngtôivẫnlànhững người tốt, có thể có ích cho công cuộc xây dựng Chủnghĩa Xã hội. Vậy là anh đã ra lệnh truy nã chúng tôi. Línhtrángcácanhgiỏilắm,chúngtôichạyvềđâucũngbịtruynã.Tạithờiđiểmviếtthưchoanh,xinbáođểanhmừng,chúngtôiđangbịdồnđếnchântường.

Chúng tôiviết thưnàyđểbáochoanhbiếtanhđãchứngminhthànhcôngchúngtôi lànhữngkẻkhốnkiếp,khôngthểtồntạitrongxãhộitươiđẹpcủachúngtađược.ĐúngmườihaigiờtrưanaychúngtôisẽxuốngởnhờvuaThủyTềvàithếkỷ.Giáanhcómặtởđây,caođiểm405ởB.R. (anhnhớkhông?),anhsẽ trông thấymộtcuộcnhảyđôi tuyệtđẹpxuống thượngnguồnsôngLinh...

Gởitớianhlờichàocaocả.Xinanhbímậtcholáthưnày,đếnkhiThùyLinhcướichồngthìnhờanhbáolại...”

Thùy Linh từ từmởmắt. Cô trân trối nhìnHoàng, nhìnmãi. Mặt cô đang tái xanh dần ửng đỏ. Cô chỉ tay vào mặtHoàng,nghiếnrăngquát:

-Anhlàkẻđộcác!Độca-ác!Hoànggiậtmình,bướclùimộtbước.-Emnóigìthế...ThùyLinh!-Cútngay!Đồ...độcác?Cútđi!Tôibảo làcútđimà.Tôi

ghêtởmlũcácngười!Tôighêtởm...

ThùyLinhhétvangnhàvàòakhócnứcnởtrongcănnhàngậymùithịtchó.

***Bỉnói:- Đòn thứ tư của Trần Hới đã thành công. Trận đấu kết

thúctốtđẹp:4-0nghiêngvềphíaTrầnHới.Bỉnóimộtmình,vớikhôngkhí.Xưanay, anh chưa từng

nóiđiềumìnhnghĩ với ai.Tựanh thấymình làkẻhènnhát.Anhchếgiễuanh,khinhthịanhvàtiếptụcdạranmỗikhicóngườibấtcứcấpchứcgì,ralệnh.

Mười năm sắm vaimột thằng hèn nhát đã quámệtmỏi.Mặcdùcàngngàyanhcàngđạtđếnđộ“chín”trongvaidiễncủamình,nhưngnếutiếptụcthìớnquá.Anhđãớnđếntậncổ.Cầnphảilàmmộtcáigì,mộtcáigìđóanhchưahìnhdungranhưngphảilàm,đểngườiđờicóthểvénđượccáimàngiảdốimàanhsắmkháđạt,nhậnđượcchândungcủaanh.

Bỉnhẩmtính,cảbốnquảsútvàolướiBíthưhuyệnủyTrầnVănThanhđều rất “đẹp”. TrầnHới xuất hiện trên sân với tưcáchkhôngphảilàngườilàmbàn.Ylàngườitổchứctấncông,đẩybóngchobốvợy làôngLanhvàĐạiúyThìn lần lượtsútbóngvàolưới.

Quảthứnhấtlàmộtquảphạtgóc,doTrầnHớiđábóngvàochânBíthưhuyệnủy.ẤylàviệcTrầnHớitựtổchứcngàysinhnhậtôngThanhvớiquimô lớnchưa từngcó sovớibấtkỳ lễsinh nhật nào trong tỉnh. Vậy là Bí thư phạm qui, chịu phạtgóc.ĐạiúyThìnnhậnđáquảnày.Đạiúyđárấtđẹp.Mộtbứcthư gửi thẳng tới Trưởng ban tổ chức Tỉnh ủymô tả lễ sinhnhậtrầmrộnhưthếnàokhiếnTrưởngbantổchứcTỉnhủytáimặt.ÔngđệthưnàylênBíthưtỉnhủy.Bíthưtỉnhủyđậpbànnóilớn:“Hắn(tứcchỉBíthưhuyệnủy)làmtrògìthếnày?Cánbộcáchmạngmàthếnàyà?Hỏng!”.Vậylàquảthứnhấtđãvàolưới.

QuảthứhaidoTrầnHớichuyềnmộtđườngbóngrấtđẹp

choĐạiúyThìn,Đạiúynhậnđượcbóng sútmạnh,quảbóngbayrấtcăng.ÔngLanhởgóctrái,đátiếpsức,quảbónglậtcánhmộtgóchẹpbaythẳngvàolưới.ẤylàviệcTrầnHớipháthiệnôngThanhtựđộngthảHọasĩTư-mộttênhọasĩcótưtưởngchốngđốicáchmạng-liềnrỉtaiĐạiúyThìn.Đạiúytrựctiếpkiến nghị với ông Lanh. Ông Lanh điện thẳng vào Tỉnh ủy.Tỉnhủytrảlời:“Việclấyquyềncủamìnhđểngăncảncáccơquanchứcnăng làmviệc là sai.Nghiêmtrọnghơn,đây làdấuhiệubaochemộtvănnghệ sĩ có tư tưởng chống đối chủ nghĩa xã hội”.Quả thứhai thànhcôngchứngtỏTrầnHớirấtcókhảnăngtổchứctấncông.

QuảthứbadochínhBíthưhuyệnủychạmtayvàobóngởngoài vạch 16m50. Đáng lẽ chỉ đá phạt gián tiếp nhưng TrầnHớiđãkhéo cãi trọng tài, buộc trọng tài phải côngnhậnviệcchạmtayvàobóngxảyratrongvòngcấmđịa.ẤylàviệcBíthưhuyệnủytựthútrongbảnkiểmđiểmgửilênTỉnhủylàcómộtkhoảngthờigianhơnmộtngàyôngbịPhápbắtgiữtrongkhiđicôngtác.Sauđóôngđãtrốnthoátđược.Ôngkhôngkểviệcnàytrong lý lịch vì cho rằng đây là chuyện nhỏ, không đáng kể.TrầnHớiđãlậpluậnchoôngLanhrằngthờigianmộtngàyhaymộtthángaiđảmbảo?Vàtrongkhibịgiamgiữ,ôngThanhcókhaibáogìkhông,liệucóaihay?Vàviệckhôngđưavàolýlịchvì“chorằngđây là chuyệnnhỏ,khôngđángkể” thì thật làngây thơ,chỉđánhlừađượclũtrẻ.ÔngLanhlậpluậnlạivớiTrưởngbantổ chứcTỉnhủy và được côngnhậnđây đúng là việc nghiêmtrọng,không thểđùađược.Trưởngban tổ chứcTỉnhủynói:“Chúng ta không thể chủ quan cho rằng trong tổ chức Đảng không cónhữngphần từphảnbộiđangẩnnấpđược.Cầnphảicảnhgiáccaođộ!”.Quả 11mđược thực hiện.Ông Lanh là người trực tiếp đá quảphạtnày,cúđárấtcăng,tunglưới!

Quảthứtư làkếtquảsựphốihợptài tìnhgiữaTrầnHới,ôngLanhvàĐạiúyThìn.Đầu tiênquảbóngxuấthiệnrấtvuvơ.ÔngLanhđáhờvàokhungthànhBíthưhuyệnủyvàbịđá

bật rangay lập tức.Bóng chạmchânĐại úyThìn.Đại úy gạtsangchoTrầnHới.TrầnHớiđưabóngchoôngLanh.ÔngLanhđátrượt,quảbóngrơivàochânBíthưhuyệnủy.TìnhthếlậptứccólợichoBíthưhuyệnủy.Ôngdắtbóngbăngbănglaođi.TrầnHới đã khônkhéo “nháy” ôngLanhvàĐại úyThìnphốihợpbắtviệtvị.Bíthưhuyệnủybịtrọngtàithổicòi.Quảphạtviệtvịđượcthựchiện.NgườiđáquảnàylàĐạiúyThìn.Vìđãrờikhungthànhquáxa,Bíthưhuyệnủykhôngkịptrởlui.Vậylàquảthứtưlọtlưới.ẤylàviệcôngThanhnhấttríbằngmồmvớiĐạiúyThìnsẽlàmlệnhtruynã.Saukhivềđơnvị,tốihômđóĐạiúyđiệnchoôngLanh“ýkiếncủađồngchíBíthưhuyệnủy”.Ông Lanh điện sang công an huyện. Lệnh truy nã được thựchiện.SauđóôngThanhphêbìnhôngLanhtựđộngquyếtmộtvấn đề quan trọng không thông qua thường vụ. Ngỡ là ôngLanhbịcảnhcáođếnnơi,chẳngdèsaucáirỉtaicủaTrầnHới,ôngLanhđãthayđổiđượctìnhthế.TrướckhihọpThườngvụhuyệnủy,ôngđiệnthẳngchoTrưởngbantổchứcTỉnhủyvềsựtrốnthoátcủaHọasĩTưvàlầnthứhaiBíthưhuyệnủyngăncảncáccơquanchứcnăng,khôngchohọhànhđộng.Đồngthờilúcđó,TrưởngbantổchứcTỉnhủynhậnđượcthưkhiếunạicủa Đại úy Thìn về việc Bí thư huyện ủy bao cheHọa sĩ Tư.Trần Hới viết bài phê bình sáu mươi tư bức tranh đồi trụy,chốngChủnghĩaXãhộicủaHọasĩTư,gửichođàitỉnhđọcrarả suốtngày.ThườngvụTỉnhủyhọpđộtxuất,mộtngày sauđiệngọiBíthưhuyệnủyvàoTỉnhủy“làmviệc”ngay.Tuầnsau,mộtđoànkiểmtraĐảngđượcđiềurahuyệnLinhGiang.Bíthưhuyệnủybuộcphảicôngnhậnlàmìnhsailầm.

Quảthứtưđãkết thúctrậnđấu...BâygiờchỉcònđợikếtluậncuốicùngcủaTỉnhủyvềBíthưhuyệnủyTrầnVănThanhnhưnghầunhưmọingườiđềuđãnhậnthấykếtcụccủanó.

Trong cuộc họp xét kỷ luật Bí thư huyện ủy Trần VănThanh,cósựhiệndiệncủaBíthưtỉnhủy,khôngaiủnghộông

Thanh.ÔngThanhcũngchẳngphânbuagì,ngồibóptránròngrãbốntiếngđồnghồrồiđứngdậymệtmỏinói:

-Tôinhậntấtcả...Mộttuầnsau,ôngnhậnquyếtđịnhcảnhcáo,thôngbáokỷ

luậtnàyđếntậnchibộ,cũnglàlúcôngviếtđơnxinnghỉhưuvàđượcchấpthuậnnhanhchóng.Ôngchàomộtlượttấtcảcánbộ trong huyện ủy và ủy ban, một cái bắt tay, một nụ cườigượng,vàđi.Cóngườimuốnníuônglạinóivàilờicảmthôngnhưngôngkhôngnghe,trừôngLanhChủtịchhuyện.

-Tôicũngkhôngngờanhbịkỷluậtnặngthế?-ÔngLanhthậtthànói.

Quảthậtlàôngkhôngngờ,nếubiếttrướctỉnhủysẽxửlýôngThanhnhưvậyhẳnlàôngsẽkhônghăngháiđấutranhvớiôngThanhdữvậy.Làmviệcvớinhaugầnhainhiệmkỳ,quanhệcủaôngvàôngThanhnàocósứtmẻgì,bởiôngluônluôncoiôngThanhlàôngthầycủamìnhvềmọimặt,bởivìôngkhôngbao giờ có ý định lật đổ ôngThanhđểngồi vào cái ghế quantrọng nhất huyện này mặc dù được làm bí thư huyện ủy cốnhiênvẫnthúhơnlàmChủtịchhuyện.

“Phêvàtựphê”làyêucầucủaĐảng.Ôngthựchiệnđiềunàyvớimộtnhiệttìnhcháybỏngvàsựkémcỏicủatrítuệ.Phêbìnhmình và phê bình người khác ông đều thực hiện hồn nhiênkhôngmộttínhtoánvụlợivớikhaokháttấtcảphảitốtnhanhlên,càngnhanhcàngtốt,nếukhôngôngchếtrồimàvẫnkhôngbiếtChủnghĩaXãhộiralàmsao.

-Tôibiếtanhgiậntôilắm.Thúthựctôiđauđầuquá,khônghiểuralàmsaonữa.Nàotôicómuốnhạiaibaogiờ...

Ông Lanh ngồi đối diện với ông Thanh trong phòng làmviệc.ÔngThanhnhếchmépcười,cầmchénnướcsoinghiêng,thấymắtmìnhđụcngầumàubãchè.

-Tôikhônggiậnanhđâu.-ÔngThanhlắcđầu,nóinhỏ:-Anh làm gìmà tôi giận. Kể cả anhThìn tôi cũng không giận

chútnào.Tôibiếtcácanhlàngườitốt,rấttốt,cóđiều...-ÔngThanhngừngnói,buồnrầunhìnôngLanh.Ôngđịnhnói:“Cóđiềucácanhcònhạnchếquánhiềuvềnhậnthức.Ngườitakhôngthểxâydựngchủnghĩaxãhộibằngmocơmvàtấmlòngcộngsản,còntrítuệchỉlàmộtcụcđávôi...”

-Anhnói tiếpđi. -ÔngLanhcũngbuồn,nhìnvàomặtBíthưhuyệnủy,thốtnhiênôngthấybuồnrườirượi.

ÔngThanhgậtgật,thủngthẳngnói:- Cuộc chiến đang hình thành. Tôi về nghỉ, còn các anh

phải đương đầu với không lực Hoa Kỳ. Tôi biết rồi đây cuộcchiếnsẽđẫmmáunhưngcuốicùngchúngtasẽthắng.Chúngtathắngvìchúngtachínhnghĩa,vìchúngtacóĐảng,cóBácHồ,vìdântộctađươngnhiênlàdântộcanhhùng.Cònmộtlýdonữa,ấylàchúngtacócáiliềumạngcủamộtanhnôngdâncùngkhổ.ĐánhMỹthìliềumạngnhưngxâydựngchủnghĩaxãhộithìxincácanhmiễnchocáiđứctínhnày,sẽhỏngbéthết... -ÔngThanhdựahẳnvào thànhghế,ngửamặt lên trầnnhà: -“Dâncóruộngdậpdìuhợptác,lúamượtđồngấmáplàngquê.Chiêmmùacờđỏvenđê,sớmtrưatiếngtrốngđivềtrongthôn”.Tacóruộngrồi,cócờđỏcắmtrênđêrồi,cótiếngtrốngđivềrồi...nhưnglúamượtđồngấmáplàngquêthìchưacó,cònlâumớicóđược,đừngvộitinlàcórồimàchủquan...Thôi,chàoanhtôivề.

- Ấy khoan, anhnói tiếp đi. Bây giờ tôi rất cầnnghe anhnói.

ÔngLanhluốngcuốngấnvaiôngThanh,nhưsợôngbiếnmất.

Đến lúc này, ôngLanhmới cảm thấy lẻ loi, đơn độc giữabốn tòanhàuynghiêm lừ lừnhìn rađường cái.Xưanayôngvẫn dựa vào ông Thanh để hành động: Ông Thanh nghiễmnhiêntrởthànhcáicẩmnangvạnnăngcủaông.Cáicẩmnangđangcháy,tựôngchâmlửađốt,đúnghơn,conrểôngđãtraolửachoĐạiúyThìn,Đạiúyđốtcònôngthìthòmồmvàothổi

và hồn nhiên tin rằng thế làmột nọc độc đã tiêuma, xã hộichúng ta tươi sáng thêmmột chút. Giờ đâymọi ý nghĩa cònnháo nhào, chưa hẳn đã rành mạch như trên. Phải đến haimươinămsau,khichốnggậy lậpcậpđưatangngườibạngià,cũnglàbạnchiếnđấulâunămcủaông,ôngmớingẫmngợiramọinhẽ...

-Thôi,tôivềđây.-ÔngThanhvẫncươngquyếtđứngdậyravề.

ÔngLanhtiễn“đồngchíhưutrí” rađếncổng,xúcđộngsiếtchặt tay, giữ mãi bàn tay ông Thanh trong tay mình. ÔngThanhngướclêntrời,cốgiữcáigiâyphútcuốicùngtừgiãcáinơi ông đã gắn bó bao nhiêu năm, với bao nhiêu tâm huyết.Trờivẫnxanh,xanhthẫmnhữnghàngdươngxanhchạydọclốivàobốntòanhàlớn,lấtphấtnhữnglácờđỏ.ÔngThanhcườichuachát:

-Nướctacóđến90%lànôngdân.10%cònlạilàcôngnhân,tưsản,tiểutưsảnvàcáctầnglớpkhác.Vậymàchúngtaluônluôn lo sợ bọn tư sản sẽ phá hoại xã hội ta. Nghĩ cũng buồncười. Chính tư tưởng nông dân đang là căn bệnh nguy hiểmtrànlantrongtoànxãhội,xinanhnhớchođiềuđó.Nếuanhcótâmhuyếtlàmmộtcáigìđócóíchchođờisau,thìanhphảibiếtrõcănbệnhnày...Thôi,tạmbiệtnhé.Nóidàiđâmnóidại...

SiếtchặttayôngLanhthêmmộtlầnnữa,ôngbướcthẳng.Đượcmươibước, ôngngoái lạinhìnbốn tòanhàkia, cay

đắngnghĩ thầm:“Kể cả anhnữa, anhLanh ạ.Tư tưởngnôngdânđãnhiễmthànhmáurồi”.Ởtrongbốntòanhàkia,nơimỗingườidânđiquađều tỏ tháiđộkính trọngvì tin rằngởđóđều tậphợpnhữngthànhphầnưutúnhấtcủaxãhộimườivạndân,nơiđẻranhữngchuẩnmựcchođờisau,nơigiữcáncâncônglý,nơithông minh nhất, trong sáng nhất... Rất nhiều lần ông thấynhiềungườiđứngthậpthòởcổng,hồihộptínhtoánkhôngbiếtnênvàohaykhông.Khiđượcvào,họđirónrén,sắcmặtbiến

đổilạlùng!Sợvàhồihộpvàngơngác...Họđangđếnnơiưutúnhất, quyền lực nhất, thôngminh nhất. Họ bỗng thấymìnhnhỏbétrướcbốntòanhàhùngvĩkia.

Còntrongbốntòanhàđấy,ôngbiếtlắm,chỉcóônglàbiếtrõnhất,cònđầyrẫynhữngkẻngudốt,nhữngthằngvôtíchsựsuốtngàyphánbậy,nhữngtênquanliêungậymùi,vàgầnđâyđãmọc lên những thằng cơ hội bẩn thỉu... Những người tốtcũngcó,dù ítnhưngvẫncó, saunhiềucuộcđấu tranhđã rơirụng dần, hoặc chán nản nuốt nước bọt ngậm thinh, lặng lẽquansátđámngườinhốnhăngkialàmviệc,đôikhiuấtquáhọgồnglêncốsứcchốngtrảthìlậptứcbịtómcổ.

Vínhưôngđây,suýtnữathìbịtómcổ...Cólầnôngtâmsựđiềunàyvớimộtcánbộcó tâmhuyết,ngườinàynói:“Anhbiquanvậychớnếulãnhđạohuyệnchẳngragì,thếtạisaocácphongtràocácanhđềuhoànthànhtốt?”.Ôngthởdài,khẽlắcđầu,hỏilại:“Thếcònnhândânthìsao?”-“Ờnhỉ!Cònnhândânnữacácôngạ.Lâunaytacứlàmviệc,làmviệc,làmviệc...màquênmấtvìaimàlàmviệc.Nhândântolớnthếmàquênbốnómất!Hỏng!Hỏng!”-Bạnôngvỗđùiđenđét.

Ôngmỉm cười.Ờnhỉ, đôi khi ông cũng quên bố nómất.Hìnhnhưông làmviệc vì các chỉ thị của cấp trêndội xuống,làmđểđượckhen,đểđượcnânglươngtiếnchức,cònnhândântolớnthếmàquênbốnómất...

-Mộtnghìnbảytrămtámmươi tưbước! -Bỉkêuto.ÔngquaylạiđãnhìnthấyBỉđứngsaulưngmình,nhănrăngcười:

-Chàoanh!Anhđitheotôitừlúcnàothế?-ÔngbắttayBỉvàchợtthấymìnhđangđứngtrướccổngnhà.

-Emđi theoanhvàđếmcácbướcchâncủaanh.Từcổnghuyệnủyđếncổngnhàanh.Mộtnghìnbảytrămtámmươitưbước.

-Haha...Đếmlàmgì?Anhđếmđểlàmgì?-Ôngthấyvui,lòngnhẹbớtđimộtchút.

Bỉkhôngnói,sờméptủmtỉmcười.ÔngThanhmờiBỉvào

nhàchơi,Bỉlắcđầu:-Thôiemvề,khikhácemđếnchơi,nóichuyệntàolaovới

anhchovui.Vàđểchứngminhchoanhlà,emtấtnhiênkhôngphảithằnghènđâunhé!

-Thìđãcóainóianhhènđâu?-Anhkhôngnóinhưnganhbiết.Anhbiếtrõtậnchântơkẽ

tóc của từngngườidướiquyềnanhnhưnganhkhôngnói.Hìhì. Anh khôn lắm. Anh không hèn như em nhưng anh khônlắm,khônquáhóahèn.

BỉvừanóivừakéoôngThanhvàonhà.Anhláutáuphaấmchèđặc,đổnướcsôitungtóe,làmvỡmấtmộtcáicốc.

-Gìmàvộivàngthế?-Ấy!SắphọpỦyban.Emvềkhôngđúnggiờngườitatrịem

bỏmẹ.Thờibuổinàyvui lắm,chỉcầnđiđúnggiờ,chỉcầncómặt,rồiphátbiểuvàibacâuvôthưởngvôphạtlàxong.Vậylàemđạtlaođộngtiêntiến,hìhì!

ÔngThanhthởdài:-Xưanaychưangheanhnóigiọngnàybaogiờ.-Chứsao!Nóimàchết.Cóhọa là thằngngu.Bâygiờanh

hưutrírồiemmớithưa,chứcáchđâyhămbốntiếngđồnghồ,emcònsợanhxanhmặt!Anhuốngnướcđi...Thứnhấtsợkẻanhhùng, thứnhì sợkẻcốcùng liều thân.Chơivớimấyanhbầncốnông,emkhiếplắm!Vậylàemcovòilạicườicười,mộtdạ,haidạ,chịukhónghengườitagiảithíchcáiđiềumàđángramìnhlàmthầyngườita,rồinóigiọngthậtthà:“Dạemhiểu.Cóanhnóiemmớisángmắtra.”Hàhà!Anhthấyemcótàikhông?Anhuốngnướcđi.

-Đócũng là cơhội. Im lặngcũng là tháiđộ cơhội. -ÔngThanh lắc đầu, nhấpmột ngụm nước, nói tiếp: - Tôi cũng làthằngcơhộivìtôiimlặng.

-Dạ!Hoanhôanh!Ngheanhnóiemsướngquá!Thôithôi...emvềhọpđây.

Bỉphủiđítquần“dọt” về,nhanhhơn chớp.Dọcđườngvềanhlẩmbẩm:“Mẹ,cúnàyphảiđấuvớiTrầnHới.Nếukhông,nótiêudiệthếtngườitốtchomàxem!Phảiđấuchứ,sợgìmàkhôngđấu!Cùnglắmthìbốmàyvềhưu,sợđếchgì...”

Bỉlaovàocổngủyban,ngựcnóngranvớiýchíchiếnđấucholẽcôngbằng.Anhdựngxeđạp,đithẳngvàocuộchọp.Đámđôngnhữngngườidựhọpđãđếnđủ,mặt ainấyđềunghiêmtrang.TrầnHớicầmđiếuthuốclơđễnhnhảkhóibấtchợtliếcsang Bỉ. Bỉ chột dạ: “Nó nghi mình rồi” và rụt cổ chui vào góctrongphòng,ngồithulunhưthếtừđầuđếncuốicuộchọp.

CHƯƠNGCHÍN

Chiến tranh đến. Saumột trămhaimươi chín ngày thịtrấnLinhGiangnáttannhưmộtcáibánhđadướisứctànphácủamộtquảđấmconquáivậtkhổnglồ.Trướchếtlàbệnhviện,khuđiềudưỡng:sauđólàbốntòanhàcaolớncủahuyệnủyvàủyban;saunữalàcáckhuđôngdâncư,cáccôngtyxínghiệp,cửahàngbáchhóatổnghợp...cuốicùng làmộtbãiđất trắng,lổnnhổngạchvụn,sắtthép,nhữngcộtnhàcháyngổnngang,nhữnghốbomchồnglênnhữnghốbom.

Thịtrấnhoanglạnhnhưmộtbãithama.Tấtcảđãsơtánrarừngphilao,bạchđànsauthịtrấn.Rồirừngbạchđàn,philaocũngcháyrụi.Ngườitachạylùixa,lùixamãicáchthịtrấnbảycâysố.Đếnđâykhôngaichạynữa.Chiếntranhđãcháylâylankhắpnơi,ngàynàocũngngunngútkhóilửa,vậycònbiếtchạyđiđâu?

Ngườitađãliềumạngcắmlềutrênbãicáttrắngbăng,nhànàytiếpnốinhàkháclầnlượtđượcmọclên,kiênganđốichọivớicáichết.Thếmàhóahay,mộtthờigiankhádàimáybayMỹkhôngtấncôngđếnnhữngtúplềunày,chúngtậptrungoanhtạcbếnphàsôngLinh,dămbảycáicầuquanhthịtrấn,đặcbiệtlàcáckhuchôngiấudầulửa.Ngửithấynơinàocómùidầulàchúngbubámdaidẳng,ngàynàyquangàykhác,tốpnàyđếntốpkhác,bomđạnmùtrời,chođếnlúcphuydầucuốicùngbốccháy.

Lúcnàyvàokhoảngnămgiờchiều,bãidầuphíakhuđiềudưỡngbịpháthiện.Sauđợttấncôngđầutiên,tốpF.4Hđãxămtrúngmộtphuydầu2.000lít.Cháy!Cháyngùnngụt,mộtđụnkhóiđenchọcthẳnglêntrời.

ChủtịchthịtrấnLêĐứcHuytừbụidứavụtra,đứngnhư

trời trồngngóngvềthị trấn.Ôngđangđứngcáchthị trấnhaimươibẩycây,giữamộtvùngdứadại.Phía thị trấnđangđùnlênnhữngđụnkhóiđen.Cháy!Lạicháy!Bâygiờthìhếtlýdođểôngquaytrởlạinữa.Cáiđámcháykiasẽkéodàimấyngày,cókhimấytháng.Thậtkinhkhủng.

Ôngngồibệtxuốngcát,ngơngácngóxungquanh.Đâylàchỗ nào nhỉ? Ngút ngàn cây dứa giàmọc cao hơn đầu ngườiđứnglặngphắctrướcnắngchiều.Quảlànơilýtưởngđểẩnnấpchohếtcuộcchiếntranh.

Liệu chiến tranh có thể kéo dài bao lâu nữa? Ông khôngbiết!Ông chẳngnhớ gì hết, hai tai ù ùnhững âm thanhquáiđản,trướcmắtôngđangnhảymúanhữngconlântinh...Ôngđói,đóivàmệt.Ờnhỉ,đóikhiếpđiđược.Ởđâychẳngcógìnháđược.Mẹkhỉ,nơinhiềukhoailắmlúathìbomđạnmùtrời,nơiyêntĩnhtuyệtvờithìcứtbòkhôcũngkhôngcó.

Ông chống gối đứng dậy ngó ngu ngơ xung quanh. Mộtdòngmồhôichảyxuốngmiệng.Ôngliếmtừnggiọtmồhôimặnchát.Càngliếmcàngthấyđói,đóiđứtruộtđứtgan,đóimuốnhétvánglênđược.

Đãhaingàyôngkhông có gì bỏbụng.Thỉnh thoảng, dọcđườngbỏchạy,ôngcónhặtđượcvàicủkhoaisống,mộtítraucỏnhétđầybốntúiáo“TônTrungSơn”,địnhbụngsẽănvàolúcđóinhất.Nhưngtấtcảđãrơirụngđiđằngnàohết.Cứmộttrậnbom,bấtkểxagần, làôngvắtchân lêncổchạybánsốngbánchết.Ôngchạytrốnđãbaonhiêungày?Ôngkhôngnhớnhưnghếtthảydânthịtrấnthìnhớnhưin-mộttrămhaimươichínngàychứcònbaonhiêunữa.

Trậnbomđầutiênsau“cuộcchiếntranhhaimươiphút”đãkéodàitừchíngiờsángđếnbốngiờchiều.LúcbốnchiếcF.4Hbaytừ Đèo Ngang chọc thẳng vào thị trấn, kẻng báo động bốnphương támhướngkhuavang, ông chạyvọt rangõ,ngoái cổdặnvợcon:

-Mẹconnóxuốnghầmđi.Cứbìnhtĩnh...NóirồiôngvụtthẳngtớiỦyban.ĐếncáchỦybanchừng

bốntrămmét,ôngđứngkhựnglại,ôngthấycảbốnchiếchìnhnhưđangnốiđuôinhauđâmthẳngxuốngngựcông.Ôngtéxấpxuốngđường,haitayômmặt.Mộtloạtbomkéomộtvệtdàitừcửa hàng bách hóa tổng hợp xuống cầu Vĩnh Tét làm rungchuyển thị trấn. Ông nằm chết lặng giữa đường,mồ hôi ướtđẫm.

Rồiôngvùngtéchạy,ôngchạycuốngcuồngtrênđườngcáiquan.Mayquá,cómộtcáihầmtrònđàodởnôngchoènnằmsátcộtđiện.Ôngchúiđầuxuống,nằmkhoanhtròndướihốchotớichíngiờđêm.Ngườitađổnhàorađườngtìmngườichết,ngườibị thương,bịbomvùi.Nhàcháyrừngrực.Cóđếnhàngngànngười lao ra dập lửa. Khoảngmươi phút lại có tin thêmmộtngười chết... xôn xao khắp thị trấn. Tất cả bị xáo trộn hết,khôngaingheai,khôngaichỉhuyai,mạnhainấylàm,tấtcảcốgồnglêndậptắtđámcháylớnnhấttronglịchsửthịtrấn.

Đến sáugiờ chiềukhôngkhídịu lại,mọingườingồinghỉngơi,lúihúithổilửalàmcơm,ồnàonhữngcâuchuyệnkhiếpđảmtrậnbomvừarồi.Cóhaimươichínngườichết,bốnmươingườibịthương.Nứcnởnhữngtiếngkhóctangthương.Hàngxóm lục đục đến thăm viếng.Những xác chết liệm vải trắng,máu đỏ thấm ra ngoài. Hương khói nghi ngút, những gươngmặtđauđớnđangkêugào,nhữngngườithâncúigậplạytạ...

Thế còn Chủ tịch thị trấn? Thôi rồi! Ông ấy ở đâu?Mọingườibổđitìm,đàobớisămsoikhắpnơi,khôngthấy.Chếtrồi.Nguyrồi.LàmănthếnàomàđếngiờkhôngtìmđượcôngChủtịch.BàHiềnvợôngkhócrốnglên,cuốngcuồngtìmôngkhắpcácngãđường.

Ủybanhọp,Đảngủyhọpraquyếtđịnhbằngmọicáchphảitìm cho raChủ tịch thị trấnhiệnnằmở đâu.Người nàynói:“Lúctámgiờsángtôithấy...”.Ngườikianói:“Đếnmườigiờtrưahình

nhưtôithấy...”.-Thôi!Khôngbànnữa!Đi tìm.Chia ra chínnhóm, phân

tánra,thắpđuốclên!VừalúcôngHuylùlùxuấthiện.Mọingườiồlên:-BácHuy!BácHuyđâyrồi!Vợôngnhàođếnômlấyhaiđầugốiôngmàtủihờn:-Thếmàtôicứtưởngmình...-Ốigiờiơisuýtchết!Ôngphịaraôngbịbomvùinhưthếnào, lấyquechọclên

làmhiệuvớimọingườira làmsao,cuốicùngôngđãrángsứcmàchuilên.

-Chuimãirồicũnglênđược.-Ôngcườikhơkhơkhơ.Mọingườixuýtxoakhenônggiỏi,thôngminh,kiêncường

chốngchọivớicáichết...Ônggãiđầu:-Tôingồidướihầmnóngruộtthấymẹkhôngbiếtbàcon

làngxómrasao...Tấtcảlạiồlên.Ngườikhenthậtlòngcó,ngườinịnhcó,về

tinhthầnvìbàconlàngnướccủaChủtịchthịtrấn.Ôngcườitítmắt.

PhảiđếnvàitrậnbomsaungườitamớichắcmẩmôngHuyđãphịaravụbomvùiđểchữathẹn.Thựctìnhôngđãkhoanhtròn dưới hầm cá nhân nông choèn đến chín giờ đêmmới lómặt lên.Sauđónhiềungườiđãbắtđượcquảtangôngkhithìchuitrongcáicốngnước,khithìrúcdướigầmbàn,khinằmcorodưới cái ao cạnnước...mỗibận cómáybayoanh tạc.Ôngkhiếp đảm đến nỗi trận bom đã dứt từ lâumà ông vẫn chưadámchuirakhỏinơiẩnnấp,taychânmồmmũilưngbụngcứrun lên bần bật. Ông là người đầu tiên kéo vợ con chạymãi,chạymãiđếnbảytámcâysốvẫnchưadámdừng.

BàHiền,vợôngmếumáo:-MìnhlàChủtịchmàchạythế...Cònngướcmặtlênnhìn

bàconlàngxómlàmsao?

Ôngquát:-Ôngđấmc.vàocáiChủtịch.Ôngchết,cólấycáiChủtịch

màcứusốngôngđượckhônghả?ĐạiúyThìnđã tìmông.Đạiúygiận lắm,khôngngờChủ

tịchthịtrấnLêĐứcHuylạihènnhátđếnthế.“Phảicủngcốtinhthầntiếncôngcáchmạngchotaynày”,Đạiúyngẫmnghĩvàbỏchútthờigianquýbáutrongcuộcchiếncăngthẳngnày,mầymòđitìmông.

Đạiúynói:-Anhnghĩsaovềýchíchiếnđấucủangườicộngsản?ÔngHuyxuatay:-Thôiđibácơi, tôi cháncáiýchícủabác lắmrồi.Tôi sợ

lắm. Trước đây các bác nói người cộng sản là xương sắt dađồng,tôitin.Bâygiờ...Mẹ!Bốláo.Chỉmộtquảrốckétlànátnhưcám...

Đạiúymặtnóngphừngphừng,quátto:-ĐồngchíLêĐứcHuy.ÔngHuyrướncổgàoto:-Tôikhôngđồngchí,đồngchiếcgìhếtnữa.Tôichết...vợ

con tôi ai lo? Bác có sống thay tôi được không?Mà tôi là CuLùn,CuLùn!Báchiểuchưa?KhôngLêĐứcHuy,LêĐứcHiếcgìcả!

-Đồhèn!Màylàthằnghèn!Đạiúynghiếnrăngkenkét,bướcrakhỏinhà.Thếlàhết,

conngườitincậycuốicùngcủaĐạiúyđãbỏchạy.Đãbỏchạytấtcả,khôngđúng,tấtcảđãbỏrơiĐạiúy.Đầu

tiênlàngườivợxinhđẹp,sauđólàđứacongáiduynhất.HọđãbỏĐạiúyrađikhôngchútluyếntiếc.RồingườibạnchiếnđấucủaĐạiúy,BíthưhuyệnủyTrầnVănThanh,giờđâygặpĐạiúy mặt lạnh lùng, khinh khỉnh. Người cuối cùng mà Đại úyluôn luôn tin tưởngđấy là conngười trung thànhnhất, ấy làChủtịchthịtrấnLêĐứcHuy,đãtrởthànhmộtconchuộtnhắt,

suốtngàychuinhủitrongcáchầmhào,côngsự,bụirậmkhôngdámlómặtra.

Từchỗlàngườicóvịtríquantrọngnhấtthịtrấn,LêĐứcHuyđãtrởthànhkẻhènnhátbậcnhất,hènnháthơncảđámtiểutưsảncótrongdanhsáchhaitrămchínmươitámngườibịnghivấnlànhữngkẻchốngđốicáchmạng.Bởivìhaitrămchínmươitámngườikia,khichiếntranhđến,ngườithìnhậpngũ,kẻthìcầmsúngđánhnhauvớikhônglựcHoaKỳ,sốcònlạiđềulaovàolửađểchữacháy,cứuthương...Cóngườiđãngãxuốngđẹpnhưmộtngườianhhùng.Cònconngườibađờicùngkhổkiađãbỏ chạyngayngàyđầu tiêncủa cuộc chiến,némtất cảchứcvụ,uytín,ĐảngĐoànvàosọtrácđểcaochạyxabay.

-TôilàCuLùn!Báchiểuchưa?KhôngLêĐứcHuy,LêĐứcHiếcgìcả!

Thếđấy!Khôngcònbiếtsỉnhụclàgìnữa.Chủtịchthịtrấnngàyngàytìmcáchtrốnbomđạn.Ởđâu

ông cũng không an tâm, hầm nào ông cũng thấy không chắcchắn.Ôngtrốnnhờhầmnhànàyvàigiờ,lạichuisanghầmnhàkia...Cứthế,cứthế.MỗibậnbàHiềnxáchcơmtìmôngngótnghétvàigiờđồnghồmớithấy.Nhiềukhibàtínhcắnlưỡimàchếtvìkhôngchịunổisựgièmphacườicợtcủangườiđời.Ôngtrởthànhbiểutượnghènnhátcómộtkhônghaitrongthịtrấn,cácgiaithoạivềsựhènnhátcủaôngpháttriểnlâylanđếnđộkhôngcònquản lýđượcnữa.BàHiềncúigầmmặt trướcmọingười,cúigầmnhưthếngàynàyquathángkhác.Chođếnmộtngày,cáchđâyhaingày,ôngbiếnmấttăm,khôngaicònthấynữa.

BàHiềnvừacườivừakhóc.Cười,vìnhẹnợ.Khóc,vìdùsaocũngmấtmộtngườichồng.Thếlàhết,làchấmhết.“Ốiôngơilàôngơi...”Bàluloamộtchậprồingửacổcườidài,vôduyênnhưmộtconvượncái...

Bâygiờlànămgiờchiều.Ôngngồigiữamộtrừngcâydứa

dại,thèlưỡiliếmmồhôi,liếm,liếm,liếm...Ôngliếmtừnggiọtmồ hôimặn chát. Càng liếm càng thấy đói, đói đứt ruột đứtgan,đóimuốnhétvánglênđược.Ôngngồirũra,ngóngơlênngọncâydứadại.Bỗngông thấymột con rắnmối.Ôngđứngdậy,rónrén,rónrén,hồihộptiếntớigần.Chộp!Trượt.Chộp!Aha,ôngtúmđượccổnórồi.Mộtconrắnmốibéongậy.Ôngngó sang các câydứadại khác, ối chaonhiềuquá,nhiềuquá.Bao nhiêu là rắnmối. Thế là ông sống rồi, sống được rồi, lạiđànghoàng chứkhôngbỡn.Ởđâyan toàn lắm, an toàn lắm.Lạicócáiđểnhá,khỏiphảiănxin.RõràngCuLùnngàynaykháchơnCuLùnngàyxưamộtbậc.Ôngcườitítmắt.

***Đại úyThìn đạp xe qua thị trấn lổnnhổn gạch vụn, tràn

ngậphốbom,tìmvềthị trấn lúpxúpnhững lềutranhmọc laliệttrênbãicáttrắngtinh.

Cuộcchiếnđãđivàogiaiđoạnquyếtđịnh.Khôngcònbóngdángthịtrấncổkính,ẩnkhuấtdướinhữngtàngcâycổthụbênsôngLinh.Chỉcònnhữngụpháomớilên,nhữngchiếcxecháycongqueo,nhữngđốnggạchvụnngổnngang,nhữnghốbommớiđùnlên...

Đạiúythởdài,ôngthấybấtlực,lầnđầutiêntrongbamươinămmặcáolínhôngthấybấtlực.Đạiúythấymìnhđãkiệtsứctrongkhichưacódấuhiệugìbáochoônghaycuộcchiếnsẽtàn.VớiĐạiúyvàtrungđoànpháonămbảylicủaông,đâylàcuộcchiếnđấukhôngcânsức.Cócáigìbíhiểm,vượtrangoàikhảnănghiểubiếtcủaĐạiúy,làmchoônglúngtúng.SáuchụctrậnchiếnđấucủatrungđoànôngvớimáybayMỹđãkhôngđemlạichiến thắng gì, dù nhỏ. Số thương vong tăng đến mức báođộng. Đại úy đã gồng mình để chống cự với tất cả các tìnhhuốngnguyhiểm của cuộc chiến.Nhưngvôhiệu.CàngnóngruộtvìsựthuathiệtĐạiúycànggồnglên,cànggồnglêncàngthuathiệt.Nhiềukhiuấtquá,Đạiúygồnglênđauđớnvàtức

tối, rồiômmặtkhóc thầmsaumỗi lầnchiếnbại.VinhquangĐạiúydànhđượctrongmộttrămhaisáutrậnthắngPhápnămxưađãbịsáumươibảytrậnchiếnbạingàynaylàmlumờ.Thếđấy!Đờithằnglínhlàvậy!Cáichếtvàvinhquangchỉgầnnhaugang tấc, và vinh quangngày hômqua chẳng giúp ích gì chodanhdựcủaanhtrongtrậnchiếnbạingàyhômnay.

CuletrôngthấyĐạiúycắmcúiđivềphíanhàmìnhliềnhéttoánglên:

-AĐạiúyThìn,bácThìn!ThùyLinhơi,bađến!ThùyLinhvụtđứngdậy,chựcchạyra,nghĩthếnàocôlại

ngồixuống,lặnglẽnhìnra.Đạiúybướcvào,gậtđầuchàoCule:-Vẫnmởquánthịtchóà?-Vẫn,thưabácemlàemkhôngthuaĐếquốcMỹđâu.Bác

xemkhẩuhiệucủaemkìa...Cule chỉ lên vách. Có hai hàng khẩu hiệu kẻ ngay ngắn.

Dòngbêntráiđề:“Quán thịt chóCulequyết tâmđánh thắnggiặcMỹxâmlược!”.Dòngbênphảiđề:“Đ.MẹĐếQuốcMỹ”.

Đạiúychỉkhẩuhiệubênphảiphêbình:-Thiếuvănhóa!Culechậphaitay,khúmnúmthưa:-ĐốivớithằngMỹ,chửithếmớiđã.Nóinănglịchsựvớinó

khôngănthua.Đạiúynhếchmépcười.ThùyLinhbướcra,hỏikhẽ:-Bamớivề?Đạiúyquanhlại,vồnvã:-Ừ,bađitìmconđây.Cũngphảixemconsinhsốngrasao.

Thúthựcdạonàybabậnquá...-Lúcnàobachảbận.-ThùyLinhnói,mặtlạnhtanh.Đạiúycười,xoađầuThùyLinh,cốtìnhlàmlành:-Kểrabacólỗivớicon.ThùyLinhlắcđầu,mắtrựcsáng:

- Ba không có lỗi gì với con cả. Ba có lỗi với nhiềungườikhác.

Đạiúynghiêmmặt:-Ngườikháclàngườinào?ThùyLinhngước lên,vẫnđôimắtrựcsángdọi thẳngvào

mắtĐạiúy:-Đếnbâygiờmàbacònhỏi!Thếmẹconđâu?ChúTưđâu?

BácThanhđâu?Đạiúycườikhẩy:-À,họlànhữngphầntửchốngĐảng.Cáchmạngđãtrừng

trịtheophápluật.Bakhôngcólỗigìvớihọhết.ThùyLinhđứngdậy,bướclùimấybước,đứngtựavàovách

hổnhểnthở.Côbuồnnôn.Cócáigìghêtởmđangứđầytrongcổ.Côhétlên,toànthânrunbắn:

-Thếthìbađiđi!Bađiđi!Ba...cútđi!-Câmmồm!-Đạiúytrợnmắtquátlớn:-Đồmấtdạy!-Conphảinói!-ThùyLinhkhócòa.Cônghẹnngàokhóc,

kể:-Mẹconchếtrồi,babiếtchưa?-Cáigì?-Mẹconchếtrồi,nhảyxuốngsôngtựvẫn!Bamừngchứ,

phần tử chống Đảng đã chết... ba mừng chứ? Hả? Ba mừngchứ?

Đạiúyrunlên,đứngnhưtrờitrồng,ôngkhôngbiếtnóigì,làmgì.Ôngbướcrakhỏinhà,chạy.Ôngchạytơibờitrêntrảngcát,ngựcđẫmmồhôi.Mệtquá.Khátquá.Ôngcứchạy, chạymiết.Đếnđơnvịvào lúcnămgiờchiều,ôngquỵxuốngtrướcba-ri-esởchỉhuytrungđoàn.

Hạsĩgáccổngbỏvịtríchạyrađỡôngdậy,hétto:-Trungđoàntrưởngbịthương!Cứuthươngđâu?Cấpcứu!***CuledìuThùyLinhvàobuồng,luốngcuốngphachocômột

cốcnướcchanh:

-Uốngđicháu.Phảibìnhtĩnh...ThùyLinhđỡ lấycốcnướcchanhuốngừngực.Côngước

lên,đờđẫn:-Bácbảobâygiờcháuphảilàmgì?-Cứởđâyvớibác.Culechặttayvàokhôngkhí,tuyênbố.ThùyLinhlắcđầu:-Đãđếnlúccháumuốnchết...-Ỉamồm!Bomđạnđầytrời,cháucứnóigở.ThùyLinhngãxoàixuốnggiường,khócrưngrức.Cònaiđểcôcóthểbàytỏđượcnỗiniềm?Hoàngđãnhập

ngũ.Nhậpngũvàođúngnămgiờsánghômqua.Anhbỏnhàrađi,tìmđếnmộtđơnvịbộđộinàođó,chođếngiờvẫnkhôngcótin tức gì.Không ai cho anhvàobộđội thì anh trốn.Anhđãchánngấycáicảnhsuốtngàytha thẩnởnhà,ănvà trốnbomđạn... Thêmvào đó, ba anhnhưngườimắc chứng tâm thần,suốtngàyngồidínhchặtvàoghếkhôngđiđâu,nhìnvàobóngmìnhmànói.Nóimiết...đếnngủôngcũngngủngồinhưthế.Bừngtỉnh,dụimắtmộtcái,lạinhìnvàobóngmìnhmànói.

Cólẽbaonhiêunămnayôngđãnhẫnnhụcimlặngtrướcmọichuyệnởđời.Bâygiờôngtựthấycầnthiếtphảinói.Ôngchocáibóngcủaônglàngườikhác,ngườikhácchứkhôngphảiông,vàhômnaycáibóng làngườinày,ngàymainó làngườikhác.Vậylàngàynàoôngcũngtâmsựđượcmộtngười.

Ôngnóirấtnhỏ,đủcho“ngườiđó”nghevềtấtcảcácquanđiểmcủaông,vềcáchnhìnngười, cáchđánhgiácácquy luậtđờisống,vềcácnghịquyếtvôbổ,ôngbiếtlàvôbổmàôngvẫnký,vềcácbàidiễnvănvỗvềdânchúngcủaông,vềcáitròphùphiếmcờđènkèntrốngmàôngđãbịarađểcốchứngminhđờisốngchúngtamớitốtđẹplàmsao,vềcáctràngvỗtaylừaôngvà ông đã lừa mọi người để giành được các tràng vỗ tay, vềnhữngkẻxunxoeôngvàôngđãxunxoenhữngkẻkhác,vềcácconđườnglàngrợpcờđỏđónôngvànhữngcáibếplạnhtanh

lèotèovàicủkhoainướngdở,vềsựnhấttrímàôngđòihỏimọingườivànhữngkẻđãbịôngkỷ luậtvề tộikhôngnhất trí,vềnhữngkẻcóhọcnhưngươngbướngvànhữngthằngnguluônsẵnsàngnhấttrícaoýkiếncủaông...

Ôngnóinhỏ,rấtnhỏ,vìvẫnsợngườikhácnghelọtsẽnguyhiểm.Nóinhỏcũnglànói,cònhơnimlặng.Haisáunămôngđãimlặng,rấtnhiềungườihỏiôngnhưngôngđãimlặng,giờchẳngmanàohỏithìôngnói.Càngnóicàngthíchnói,càngcócảmtưởngnhiềungườingheôngnói.Khiôngbừngtỉnhlàđãcómộtngườitrênváchchờôngrồi...

RiêngHoàng,anhđãhếtsứcchịuđựngsựlạnhlẽolẫnchútmaquái trong cănnhànày.Baonhiêu lần anhviết đơnnhậpngũ,bấynhiêulầnanhbịgạtra.Lýdothậtđơngiản:anhlàcontraimột, conmộtđồngchíBí thưhuyệnủyvềhưukhôngcóngười đỡđần. Lại nữa: anhbị kỷ luật vì tội hủhóa vớiThùyLinh.NgườitakhôngbaogiờchấpnhậnmộttênhủhóađứngvàohàngngũnhữngngườilínhdámhysinhchoTổquốc.

Sau lần Hoàng đưa thư vĩnh biệt của Họa sĩ Tư đến choThùyLinhvàbịThùyLinhđuổirakhỏinhà,đãlàmanhchánnảnđếnkiệtsức.HoàngkhôngthểhiểuvìsaoThùyLinhlạinổigiậnvớianh.Anhcó tộigì?Sự thậtvẫn là sự thật.Vô lẽanhkhôngđưathưđấychoThùyLinhthìmẹcôvẫnsốnghaysao?“Cútngay!Đồ...độcác!Cútđi!Tôiđãbảolàcútđimà.Tôighêtởmlũcácngười!Tôi ghê tởm...”Bốnnămsau,khiđã trở thànhmộtngườilínhdạndàysươnggió,Hoàngmớihiểuđólàphảnứngcủanỗiđau, bởi vì Thùy Linh không bao giờ dám tin sự thật khủngkhiếpkia,côkinhsợsựthậtấydộivàođờicô,khôngngờchínhanhđãlàmcáiviệcdạidộtđó.

Đó là bốn năm sau, còn bây giờ Hoàng cảm thấy bị xúcphạm,tráitimnonnớtcủaanhchưaquenchịuđựngcácchấnđộng lớn, giờ đây đã bị thương... Anh lánh mặt Thùy Linh.NhiềulầnThùyLinhtìmanhđềubịanhtừchối,“miễntiếpxúc”.

Lầncuốicùnglàbuổichiềunóngnựccáchđâynămngày,ThùyLinh như từ dưới đấtmọc lên, đứng sững trướcmặt Hoàng.Anhkhôngkịplẩntrốn,buộcđứnglạihỏi:

-Emđiđâu?-Đitìmanh.Nếuanhthíchtrốnemthìcứviệc...Emcứđi

tìm.Đốanhtrốnđượcchỗnàomàemkhôngnomthấy.Thùy Linh nói,môi run run. Cômuốn khóc,muốn khóc

quá.Ôi,Hoàngơi,Hoàngơi,Hoàngơi...Saongốcthế?Saongốcthế?Emyêuanh,emnhớanhđếncháyganruộtthếmàanhcứlạnhtanhkhithoángthấybóngem.Tạisaothế?

Hoàngcười:-Tìmtôilàmgì?Tôighêtởmthế,côcòntìmtôi?ThùyLinhđứngcúiđầu.Côkhócthầm.Nhữnggiọtnước

mắtcayđắngchảyròngròng trongngựccô.Hoàngbỏđi,haitayđúttúi,mặtvênhváo,khinhđời.

-AnhHoàng!ThùyLinhkêuto,đuổitheo.Côníuáoanh,lắpbắp:-Anhđừnggiận...Emcólỗi...emxin...đừnggiậnem...Hoàngnhìncôkhinhkhỉnh:-ThùyLinhchẳngcólỗigìcả.Emrấtsạchsẽthơmthovậy

làmsaomàcólỗi?Chỉcótôi,ghêtởmnhưtôi,mớicólỗi...- Thôimà, em xin... - Thùy Linh khụy xuống, tay bíu áo

Hoàng,mặtngước lên thànhkhẩnnhưconchimtrước tượngchúa.ThếmàHoàngdứt áobỏđi.DùThùyLinhvanvỉ, anhvẫn hai tay đút túi quần thủng thẳng bước đi,mặt vênh váokhinhđời.ThùyLinhđứngômđầu.Tấtcảđềuđảolộn.Nhữngđụncátxoayvòng,nhữngcâyphilaochọcngọnxuốngđất,mặttrờiquaytítmù...Côgụcxuống,lịmdầngiữabãicátnóngrực.

Đếnsẩmtối,mộtngườicúixuống,bếxốcthânthểnóngrựccủacô, lúi cúiđi trongbóng tối.Có tiếngmáybay!Pháosángdọiánhsángvàngợt tỏakhắp.NgườiđóbếThùyLinhxuốnghầm.Tốiquá.Khôngnhìn thấygì cả.Hìnhnhưcôđangbay,

hìnhnhưthế.Côlàchim,Hoàngcũnglàchim.Cảhaibaybaybay.Côthìgọi:“Mẹơi!Mẹơi!”,Hoàngthìgọi:“Thímơi!Thímơi!”.Vangcảnúirừng.Côgặpmẹ,ôichaomẹvẫntrẻ,vẫnđẹpnhưngàyxưa.Haimẹconômnhau.Mẹcôhôncôđiêndại.Hônhônhôn... Cô ngột thở, lại hôn hôn hôn... VàHoàng nữa,Hoàngcũng hôn hôn hôn... Cô và Hoàng vùi trong cát, vùi trongnước...rốiríttrongcuộctìmkiếmđựccáimuônnămcủangườiđời.ThùyLinhrênrỉ tronghầmtối,vàkhóc,vàcười,vàcắnvàovaiHoàng,vàlịmđi.

Rạngsáng,haikhốiánhsángtừhaicửahầmtừtừlăndầnvào. Thùy Linh bừng tỉnh, cô nhìn cô, tràn trề một màu datrắngnõn.Cônhìnsangbêncạnh,bỗngkinhhoàngrúlên:

-Thầy!TrầnHớilậtngườicườimỉm:-Emđừnghéttonhưthế.-Thầy...-ThùyLinhrunbắnngười,mặttáinhợt:-Thầy...

đã...làm...cái...trò...gì?Côvộivãmặcquầnáochạyrakhỏihầm, laonhưđiênvề

quánthịtchóCule.Mặttrờilênđỏrực.Trờixanhthếkianhấtđịnhlạibomrơiđạnnổ,mộtngàychếtchócnữalạiđến...

***Đại úy Thìn bị điều động lên làm Phó ban tác chiến sư

đoàn.Đạiúy thừabiếtđây làhình thứccáchchứcnhẹnhàngtìnhcảmnhất.Đạiúyngậmđắngnuốtcayxáchca-táp lên sưđoàn, lẳng lặngngồi vào ghếphóban tác chiến -một cái ghếhữudanhvôthực.KhôngaidámnóivớiĐạiúyrằngônglàmộttrungđoàntrưởngkémnănglựcnhất,rằngôngkhôngcònphùhợp với cuộc “chiến đấu hiện đại” ngày hôm nay, rằng sự liềumạngmànhờđóôngđãđánhĐôngdẹpBắcthờikhángPhápđãtrở thành nguyên nhân của liên tiếp các trận chiến bại củatrungđoàndoôngchỉhuyvàlàmtăngnhanhsốthươngvongđếnmứcbáođộng.

SáumươibảytrậnchiếnđấuvớimáybayMỹ,dướisựchỉhuy của ông, trungđoànôngđã tiêu tốnmột khối lượngđạnbằngbatrungđoànbạnchậplại,sốtửvongvàthươngvongđạtđến con số kinh ngạc: bằng 70% quân số tử vong và thươngvongtrongsưđoàn.Đãthế,đắngcaythay, trungđoànkhôngbắn cháy đượcmột chiếcmáy baynào, các khu vực do trungđoànbảovệđềunátnhưtương.

ThếthìĐạiúybịcáchchứclàviệcđươngnhiên.Nhưngvìvầng hào quangmàĐại úy giành được thời kháng Pháp sángchói đếnnỗi sư đoàn trưởng, nguyên là cấp dưới củaĐại úy,khôngdámmởmồmnóivớiĐạiúyrằngônglàkẻbấttàihoặchếtnănglựcchỉhuy;vànếucứđểĐạiúyliềumạngđánhnhauvớitàubayMỹnhưthời“mãtấutầmvông”thìnguyto,rốtcuộcchẳnglấyđâuquânsốbổsungchoĐạiúy.

QuyếtđịnhđiềuđộngĐạiúylênbantácchiếnsưđoànđượcđưaravìmộtlýdokhác:bantácchiếnquácầnmộtsĩquandạndàykinhnghiệmnhưĐạiúy,nếukhôngcóĐạiúyhỗtrợ,bantácchiếnsẽrấtlúngtúngkhiphảithammưuchoSưđoànmộtlúc nhiều phương án chiến đấu cho bốn trung đoàn thuộcquyềnchỉhuycủasưđoàn.

Đạiúythừahiểuđâylàcáchnóikhéocủavịsưđoàntrưởngvốnrấtkínhnểông.Đạiúy lênban tácchiếnđượcmột tuần,người ta vẫn tỏ thái độ trân trọng “xin anh có ý kiến” nhưngkhôngainghetheoýkiếncủaông.Họlẳnglặnglàmtheoýhọ.

Chiếntranhđạtđếnđộcăngthẳng,côngviệcbantácchiếnchấtchồng,cácsĩquantúibụi,ngượcxuôi toátmồhôi, riêngĐạiúygầnnhưbịbỏrơi,suốtngàyngồibênbànvớiấmnướcchèloạibahàokhôngainhờvảviệcgì,ngoạitrừ“xin anh có ýkiến”màĐạiúycũngthừabiếtđólà“độngtácgiả”,“xin”nhưngkhông“nghe”,đólàsựthậtcayđắngmàĐạiúybuộcphảichấpnhận.“Nghetheoôngấycómàchết”,nhiềungườinóisaulưngĐại

úynhưvậy.Quảnhưvậythật,nếucứbàybinhbốtrậntheoýđồcủaĐạiúythìchỉ“nướng”quânmàchẳngđạthiệuquảgìcả.AicũngbiếtthếnhưngchẳngaidámnóivớiĐạiúy.CònĐạiúythì không nghĩ như thế, ông vẫn tin ông là một trung đoàntrưởngcựphách,tấtcảýđồchiếnthuậtcủaôngnếuđượcthựchiệnnhấtđịnhsẽthànhcông.Cóđiều,đãđếnlúcĐạiúybịnghingờ.

ĐạiúynghĩlàôngđãbịđánhcáidấuchângàthứnhấtvàolýlịchcủamìnhkhiôngcướithímHoa,cháunộimộtđịachủcỡbự.DấuchângàthứhaiđậmhơnmớiđánhdấugầnđâylàviệcHọasĩTư,một tên tư sảnphảnđộng - côngbốĐạiúy làanhcùngchakhácmẹvớihắn.Dấuchângàthứba,hóaravợĐạiúycũnglàmộttêntưsảnphảnđộng“cónhiềuhoạtđộngchốnglạicôngcuộcxâydựngChủnghĩaXãhộiởhuyệnnhà”...Dấuchângàthứtư,congáiĐạiúycũnglàmộtđứachơibờilêulổng,hủhóalungtung,nhấtđịnhnhiễmphảinọcđộctưsảnphảnđộngcủamẹnóvàchúruộtnó,ấylàHọasĩTư.Mộttrungđoàntrưởngcóbốncáichângàấyhằnsâutronglýlịchnhưvậylàmsaocóthểlàmtrungđoàntrưởngđược.

Ôngđauđớnnghĩđếnsốphậnhẩmhiucủamình.Rõràng,saubamươinămcầmsúngvớitấtcảtinhhuyếtcủamộtngườilính, ôngđãbị nghingờvề lòng trung thành của ôngđối vớiĐảng.Đối với ông, đấy là nỗi thất vọng kinh khủngnhấtmàôngbuộcphảinhận lãnhkhôngmột lời ca thán.Bởivì chínhôngđãràngbuộcsốphậnmìnhvớiquánhiềungườibấtchính.Làmsaocóthểthanhminhđược?Ôngnghĩmãivẫnkhôngra...

Cólần,ôngđãhỏiđiềunàyvớitrưởngbantổchứcsưđoànvàđượctrảlờibằngmộttràngcườisảngkhoái:

-Ốigiờiơi,bácThìnơi!BácđanghinhưTàoTháo!Cóaingulạiđinghingờbác?

Đạiúykhôngtin.Cánbộtổchứclàvậy:Nóicười,bắttaytâmsự...cứnhưkhông,nhưngbụngnghĩthếnàothìđốaimà

biếtđược.Đạiúytrựctiếphỏisưđoàntrưởng,lạibắtgặptràngcườikia:

-Ôhôhô!Anhlàchúanghivấn!LòngtrungthànhcủaanhđốivớiĐảng,tôiđốaimàbìkịp.Khiếp,anhlạicònsợtôinghingờanh...

Đại úy vẫn không tin. Đã nghi ngờ làm sao người ta nóithẳngchoôngđượcmàhỏi.Vôduyên.Đạiúybuồnrầutựtráchmình.Cáisốôngnóthế,khôngdưnglạitròngvàocổcáilýlịchcónhiềuvếtđenđếnthế.

-Chóchết!-Đạiúyđậpbànkêuto.Cáctrợlýthấtkinh,ngósangbànĐạiúylàmviệc.MặtĐại

úyđỏrực.Đạiúybảoailàchóchết?Tạisaolạiđậpbàn?-Tôicómộtlýlịchchóchết!-Đạiúynhắclại.À, thìra thế.Mọingườicười to,ômbụngcười, lănramà

cườivàbuđếnxoadịuĐạiúybằngnhữngcáivỗvai,nhữnglờixunxoetonhỏ.Đạiúybỏđi,đứnggiữasân,ngửacổcườisằngsặc.

RồiĐạiúyvềthịtrấnLinhGiang.TinĐạiúybịcáchchứcđã loang rộng trong thị trấn.BácCảRí kêu tokhi trông thấybóngĐạiúy:

-BácThìn!BácThìn!-Cáigìmàhétầmlênthế?-ĐạiúylừlừnhìnbácCảRí.-Cơkhổbác!-MồmbácCảRíméoxệch.-Làýlàmsao?-Đạiúyhấthàmhỏi.-CongáibácnósắplàmbàPhóbíthưhuyệnđoàn.-Đừnggiỡn!ĐạiúygạtbácCảRíđithẳng.BácCảRíkêuto:-ĐảđảoĐếquốcMỹ!Đạiúyquayngoắtlại,chỉvàomặtbácCảRí:-AnhđảđảoĐếquốcMỹhayđảđảotôi?Anhnghingờtôi

làViệtgianbánnướcphảikhông?-Ấychết!Bácnóithếtộiem.LàemnóithằngMỹnóác,nó

đemmáybayrađâynémbom.Ấylàphảilàmhầmmàtrốnbomđạn...Tứclàcóchỗhủhóatốt...tứclànguy...Mẹkiếp!

Đạiúylắcđầu,đithẳng.ÔngbiếtbácCảRínóilỡmvụcongáiôngănnằmvớiTrầnHớitronghầm,ngườitađồnthế.ĐạiúytrựctiếphỏiTrầnHới:

-Cóđúngnhưvậykhông?TrầnHớicảcười:-TôilàPhóbíthưhuyệnđoàn,bácnhớcho.-Nghĩalàthếnào?-Đạiúytrốmắt.TrầnHớichắphaitaysaulưngbỏđi.Đượcmộtđoạn,anh

quaylạicườikhẩy:-Nghĩa là lần saubácđừnghỏi tôinhững câuhỏidớdẩn

kiểuấy!Đại úy đã hết thời, chẳng còn uy tín lớn lao nào đối với

huyệnnhànữa.Bâygiờôngchỉ là“thằng trợ lý tác chiến”quèn,phỏng có ích gì khi dọa nạt Trần Hới. Cũng như ông Lanh,phỏng có ích gì khi ông đã rời huyện vào làm một phó bantrongtỉnhủy.

BốvợTrầnHớiđãhếtthời.SaukhiôngThanhrờihuyệnủybatháng,ôngLanhluốngcuốngnhưgàmắctóc.Côngviệcởhuyệnrối tinhcả lên,khôngcáchgìquánxuyếnđược.Bí thưhuyệnủyTrầnVănThanhđãvềhưu,cáicẩmnangcủaôngđãbốc cháy.Mộtmình ông giữ hai chức vụ: bí thư và chủ tịchhuyện,ynhưhaitráinúiđèlênmìnhông.Rồichứcbíthưsangvai một người khác, một mình ông gánh vác chức chủ tịchhuyệncũngkhôngxong.Tấtcảđãbịbomđạnxới lên,khôngcáchgìlậplạiđượctrậttự.Cànggỡrốicàngrốithêm.Ôngbùđầubù tai, nhớ trướcquên sau, quên cả việc quan trọng: tìmcáchđẩytaybíthưhuyệnđoàncũsangvịtríkhác,đổicái“ghế”trốngnàychoTrầnHới.

Chođếnlúcôngbịđiềulêncơquantỉnhủy,cáiviệcquantrọngấyvẫnchưathành.Ôngđiđượcdămbảyhôm,TrầnHới

đưađơnlidịcôgiáoCamvìlýdođãxấuxílạidámngoạitình.ÔngLanhkhôngtin,congáiôngmàngoạitình?Vôlý.Nóxấuthế,dámngoạitìnhvớiaivàaidámngoạitìnhvớinó?Khỉ!

ÔngLanhtìmgặpTrầnHới:-Màynóithẳngđi,conCamcóngoạitìnhthậtkhông?TrầnHớicảcười:-Banóithẳngđi,tạisaobalạihỏitôicâuđó?Ônggiậnrunngười,nghiếnrăngquát:-Taonuôiongtayáo,nuôicáotrongnhà!TrầnHớichắphaitaysaulưngbỏđi.Đượcmộtđoạn,anh

quaylạicườikhẩy:-Bangâythơlắm.ĐúnglàôngLanhthậtngâythơ,cũngnhưĐạiúyThìnthật

ngâythơ.ÔngLanhđãhếtthời,cũngnhưĐạiúyđãhếtthời,chẳngcònuytín lớn laonàođốivớihuyệnnhànữa.Ôngngơngác nhìnTrầnHới đang thủng thẳng bước đi.Một cái bóngcaolớn,trùmlênlốidẫnvàovănphònghuyệnủy.

Đạiúyđứngngơngẩngiữađường.ÔngđithẳngvềnhàChủtịchthịtrấnLêĐứcHuy.QuenchânthìĐạiúybướcchứcócòncáiôngchủtịchấynữađâumàtìmvề.Ôngấyđãcaochạyxabay.

Đạiúybướcvàonhà.BàHiềnngồitrênchõngtre,nhìnrađường,mặtmàycứngđờ,xanhtái.

-ChịHiền!BàHiềnkhôngtrảlời.NhìnĐạiúytừđầuđếnchânlạinhìn

từchânlênđầu.-Ốianhơi!Bà laođếnômchầmlấyĐạiúy.BàômlấyĐạiúyhôn lấy

hônđể.Rồibàrốirítxoalưng,xoangựcĐạiúy...thọctayvàolưngquầnĐạiúy.

-Chịnày,ơ!-Hàhehe!-BàHiềncườingặtnghẽo:-Choemxemmộttý.

Emthèm...,(ia)làthèm...(ia).Ôianhơi,anhbỏđiđâumàlâuthế(ia)...

Bà Hiền vùng chạy khỏi nhà, bẻ một cành phi lao khuakhua,nhảytângtâng:

- Em thèm... ối anhơi... vì tình sâunghĩanặng...một vợhaicon,làemđây,mộtvợhaicon...(ía)...cơchimàanhchuilà chui bụi chuối... anh chui là chui... bụi cà...Máybay!Máybay!AnhHuyơi,Alô...

ĐạiúyThìnnhìnbàHiềnquaycuồngtrướcmặtnhưmộtconvượncáiđộngđực,ôngcúiđầunghĩthầm:

“Bàấyđiêntừlúcnàothếnhỉ?”

CHƯƠNGMƯỜI

Họ đi sát bên nhau trong cái phần bóng tối của conngười.Nhữngcongàchánđêmđậpcánhgáyvangđộng.Trăngmười chín sắp tàn, mờ ảo sau đám bạch đàn còn sót lại quanhiềutrậnbom.Họngồixuống.Mộtngườiquàngtayquavaimột người. Người này nói người kia cúi đầu. Người này hátngườikianấclên.Ngườinàyngãvàolòngngườikia,phóthácđờimìnhchongườikia.Họhônnhau,nhữngchiếchôndài,rấtdài,kéocảhainằmdàixuốngcát,trongcáiphầnbóngtốicủaconngười.

Trăngmườichínsắptàn,mờảosauđámbạchđàncònsótlạiquanhiềutrậnbom.

Mộtcáibóngtrắngmờúplênmộtcáibóngtrắngmờ.Cátbaytungtóe,vầngtrăngđảoquabênnày lạiquaylạibênkia.Ngườinàynói“thôi”.Người kia nói “yênnào”. Vầng trăng đảoquarồiquaylại,quaytítmù.Mộttiếngrênẩmướtkéodài.Vàimlặng.

-Anhcókhinhemkhông?-ThùyLinhhỏi.-Anhyêuem.-TrầnHớitrảlời,đưacằmcàcàlênhaibờ

vaitrầncủaThùyLinh.Không phải đêm nay họmới tìm gặp nhau ở đây, đây là

điểmhẹnthườngxuyêncủahọ.Vàsaumỗicuộcgiaohoanngúttrời, bao giờ Thùy Linh cũng hỏi Trần Hới như thế, bao giờTrầnHớicũngđáplạinhưthếvàđưacằmcàcàlênbờvaicủaThùyLinh.

ThùyLinhngãnhoàivàolòngTrầnHới,limdimnhìnvầngtrăngmườichínlúcnàyđãnhợtnhạt.CônhớđếnHoàngmộtnỗinhớrưngrưngdịungọt,lẫnmộtchútcayđắngthườngnhậtđời thường.Đêmnào cô cũng nhớHoàng.GươngmặtHoàng

dầnhiệnrõtrongbấtkỳgiấcmơnàocủacô,kểcảnhữnggiấcmơmaquáinhấtkhiếncônhiều lầngiậtmìnhvùngdậy,kêuvángnhà.

Họđãbênnhautrongbốnnăm,bốnnămcủamốitìnhđầudịungọt, rưng rưng...Đếnphút cuối cùngbỗngnhiên tanvỡnhanhhơnbongbóngxàphòng.Hoàng trốnnhà rađi,để lạiôngbố suốtngày lảmnhảmvới cáibóngcủamình trênvách.ThùyLinhhay tin thìđãquámuộn.Côchạyđiêncuồng trêncát,tóctungxõamiệnghétvang:

-Hoàngơi!Hoàngơi!Saolạibỏemmàđi,ơiHoàng!Khôngmộttiếngđáp.Trắngbăngnhữngbãicáthoangvu.Cô đi, cái bóng của cô nghiêng ngả. Cái bóng tròn rung

rung,đôikhiquayvòng,títmù,đôikhitrơranhưbóngdángcủa cái chết. Cô cười. Cười ngặt nghẽo, cười rung đêm trăngsuông,ngờmngợpgió...

VàolúcấyTrầnHớicómặt.Cầnphảicómặtđúnglúckhingười ta cần cómặt, đấy là biệt tài củaTrầnHới.ThùyLinhđangcầncáinạngchống,mụcrỗnghaycứngcáp,thốináthaythơmtho...Côkhôngcầnbiết.Côcầnmộtcáinạngchốngđểđỡlấy tâmhồn yếu đuối củamình. Sau cái “đêm thần kinh” tronghầmtốicùngvớiTrầnHới,ThùyLinhthấykinhtởmcảchínhmình. Lần đầu tiên, khi thấy bóngmình trong gương. ThùyLinh cảm thấy buồn nôn. Cô ôm ngực ho rũ rượi nằm liệtgiườngmấyngàyliền.

Trần Hới đến. Anh lẳng lặng ngồi bên cô hàng giờ liền,thỉnhthoảnglơđễnhnhìnrangoàicửasổ.Rồicúiđầu,nóinhỏ:

-Anhvềđây.TrầnHớilủithủibướcđi.Nhìnanhlúcnày,aiaicũngphải

nói:“Đólàconngườibấthạnh”.LầncuốicùngThùyLinhhỏi:-Saothầykhôngnóigìcả?TrầnHớiđưatayvuốttóc,buồnrầuđáp:

-Biếtnóigìbâygiờ...cáisốphậnkhốnkiếpcủaanh...-Thầynóithế...TrầnHớinhếchmép cười, điệu cười củamột kẻ bấtmãn

trầmtrọng.Thùy Linh đã nghe Trần Hới kể chuyện suốt một buổi

chiều. Thì ra con người đó không ngờ cũng trải qua biết baochuachátđắngcay.Xinhtrailàthế,hiểubiếtlàthếmàyêucônàocũngbịphụtình.ThậmchíđếncôCam,ngườiđànbàxấuxícũngbỏthầymàđitheongườikhác...

-Tôilàmộtkẻkhốnnạn!TrầnHớiđứngbậtdậy,bậtratiếngkêunghẹnngào.Thùy

Linhgiậtmình,côvộivàngnắmlấytayTrầnHới:-Đừngnóithế...-Sao?-Emnghĩ...Một cái hôn rơi vào cổ.Một cái hôn khác rơi xuốngmôi,

ThùyLinhbuônglỏngtoànthân,nhữngcáihôncủaTrầnHớitràntrềtrênthânthểcô,nóngrực.

-Anhyêuem!Anhkhôngthểsốngthiếuem...-Vâ-ân-âng.Nghẹtthở.Nóngrựcvànghẹtthở.ThùyLinhngậpvàocơ

thể cường tráng củaTrầnHới.Toàn thân cô run lên,mịtmùcảmgiác.Cômuốnhétlênmộttiếnggì,mộttiếnggìkhôngbiếtnhưngphảihétlên...

Thế rồi đêm lại đêm Thùy Linh tìm đến Trần Hới, tựnguyệnchânthành.Saunhữngcuộcgiaohoanngúttrời,côtựhỏi:“Rồisẽđiđếnđâu?”.

CônằmmơthấyHoàng,nhữnggiấcmơthậtkinhkhủng.Sánghômsau,cô tựnhủ:“Không thể tiếp tục được nữa!”.Nhưngrồi đến tối, nghe tiếng chặt lưỡi của TrầnHới, cô cuống lên:“Mau lên!Mau lên!Không chậmmất!”...Và lẻnđi,khôngbáo choCulebiết,lòngthầmnghĩ,“Thôi,lầnnàylàlầncuốicùng...”

ThùyLinhđứngdậythongthảcuốntóc.-Tavềthôianh.TrầnHớichốnggốiđứngdậy.Họkhoáctaynhauravề,vừa

đi vừahátkhekhẽ.Đượcvài trămmét,mộtngườiđànbà từtrongmộtkhómdứadạinhảyxổra,hétvang:

-Híhaha...emthèm...(ía)...làemthèm...ốitìnhtang...ĐếquốcMỹcútkhỏimiềnNamViệtNam!!!...AnhHuyơi,máybay!

ThùyLinhômchầmlấyTrầnHới.Ngườiđànbàvungroiquấttớitấptrongkhôngkhítiếptụcnhữnglờiđiêndại.

-Aithếanh?-ThùyLinhhỏi.-BàHiền,vợôngHuy,mộtngườiđànônghènnhát.Bàấy

không chịumiệng lưỡi của người đời khích bác bà về sự hènnhátcủachồngbà.Nhụcquáhóađiên...

-Thếthìembiếtrồi.Thùy Linh thì thầm. Cô ngước lên nhìn Trần Hới. Chưa

baogiờcôthấyTrầnHớiđẹpnhưbâygiờ.Đẹpmêhồn,đấylàngườicôquyếtđịnhphóthácsốphậncủamìnhvàođấy.

-Híhahíha...Tôiđốtôitìmai...ốichamẹơi,emthèm...làthèmcáicủa(ía)...Máybay!Keng!Keng!Keng!

Ngườiđànbàđiênuốncongngười,lộnnhàomấyvòngtrêncát,cườisặcsụa.

***Máybay!Từđộcaomộtngànnămtrămmét,támchiếcF105lầnlượt

bổ nhào xuống sư đoàn bộ. Chín đụn khói bốc lên từ phíaphòngkỹthuật.Sauđólàlửa,nhữngngọnlửasángtrắngcaovóilêntrời.

Tấtcảcácsĩquanbổnhàoxuốnghầm.Cănhầmsởchỉhuyvẫnlạnhtanh,nghiếnrăngchịuđựngtừnglớpđấtđádộithẳngvàocùngvớikhóiđenđặccuồncuộnxộcvàohầm,tấtcảnhìndán vào tấm mi-ca lớn vẽ ngoằn ngoèo các đường bay. Bốn

trungđoàn liên tục réođiện thoại, các sĩ quan trực chiếnhétvangvàoốngnói.Trưởngbantácchiếnliêntiếpbáotọađộcáctốpmáybay. Sưđoàn trưởngngồi yên, thỉnh thoảngđập tayxuốngbànralệnh,mắtvẫnkhôngthôinhìndánvàobảngtiêuđồ.Phòngkỹthuậtbốccháy.Cóhơntámchụcsĩquanvàhạsĩquan lao vào chữa cháy. Phòng chính trị trúng bom. Một sĩquanbayvọtlêntrời,rơixuốngnằmvắtngangtrênđườngdâycao thế. Thêm ba tốp F105 xuất hiện từ hướng tây – tây bắc.Pháonổrầmtrời.Bombayrànrạt,chấnđộngtoànsưđoànbộ.Quảđấtnhưbịbópvụnratừngmiếngnhỏ.

Sởchỉhuyvẫnlạnhngắt,mọibiếnđộngkinhkhủngởbênngoàilàmchosắcmặthếtthảybịcăngra,đỏtímnhưngkhôngthấydấuhiệnbỏchạyhayrốiloạn.Aingồiđâungồiđấy,đứngđâuđứngđấy.Tấtcảvẫndùngbằngkhẩu lệnhkhôkhốc,bấtchấptừngđợtđấtđábayàovào,phủđầytóctaimồmmũimỗingười.

RiêngĐạiúyThìn cảm thấy lúng túng, ông thấymìnhbịthừa trong cuộc chiến đấunày. Bây giờngười ta khônghỏi ýkiếnnữa,khôngaiđểýđếnôngnữa.Ôngngồiởvịtrísốnămtrongdãybàncủasĩquantrựcchiến,ấylàvịtrídựphòng.Haitaychốnggối,ôngnhóngcổnhìndánvàobảngtiêudồ.

Sưđoàntrưởnglạiđậpbànralệnh,cácsĩquanlạihétvangvàoốngnói.Thêmchín tốpF105nữa.Cuộcchiếngaygođây.Bênngoài, trạmxásưđoàntrúngbom,thápnướcgãygụcrơixuống còng queo. Nhiều người nhảy ra khỏi công sự cứuthươngbinh.Cóchínmươicángcứuthươngchạybờibờitronglửakhói.

Sởchỉhuyvẫnlạnhngắt.Mọibiếnđộngkinhkhủngởbênngoàihìnhnhưkhôngliênquangìởđây.Tạiđây,tấtcảđangchúýđếncácvùngtrờicủacáctrungđoànđangchiếnđấu,chỉvậythôi,bấtchấpmọibiếncốxảyraxungquanh.ĐạiúyThìnnhấp nhổm không yên. Ông không được giaomột việc gì cả.

Côngviệccủaônglàngồichờmộtsĩquantrựcchiếnnàođóbịthươngđể thay thế.Đấy là côngviệcquánặngnềđốivớiĐạiúy.

Mấythángtrước,Đạiúyngồiởvịtrítrungtâmsởchỉhuytrung đoàn la hét quát nạt và ra lệnh các tiểu đoàn của ôngchiếnđấu.Bâygiờôngtrởthànhmộtvậtthừa,vôduyêngiữakhôngkhícăngthẳngnhưngsôinổinày.Đôikhicómộtsĩquannào đó chạy qua, đá phải chân ông đang duỗi thẳng, đã nhìnôngkhóchịu,dùkhôngnóiranhưngkhóchịu.Vàôngtựhiểu,người ta khônggiaoviệc choông chỉ vì lòng trung thànhvớicáchmạngcủaôngđãbịđánhdấuchângà.Ôngnuốtnướcbọtngậmthinh.

Phòng tác chiến trúng bom. Kho quân trang trúng bom.Nhàănsưđoànbộnáttan.Đườngdâyhữutuyếnbịcắttơitả.ĐạiúyThìnđứngdậy:

-Báocáo!Xinđượcvềvịtríchiếnđấu!Sưđoàntrưởngliếcông,mặtlạnhlùng:-Ngồiyên.Đạiúyngồixuống,mồhôiướtđầmđìa.Mộtsợiđấtđálại

bayậpvào.Hainữtiêuđồbịchoáng,bóngđiệnsởchỉhuyvỡtan,cộtan-tenbịđứtđôi.Mấtliênlạcmộttrămphầntrăm.Cácmáyvôtuyến2W15Wlàmviệckhôngđồngbộ,sưđoàntrưởnggầmlên...

ĐạiúyThìnnhàorakhỏisởchỉhuysưđoàn.ÔnggiậtlấykhẩuCKCtừtaymộtsĩquangãychânđangnằmđợibăngbó.

Phảibắncháymộtchiếcmáybay!Ýnghĩấyđếnbấtthầnvàrực cháy trong ông. Ông chỉ huy trung đoàn đánh nhau sáumươibảytrậnkhôngbắncháychiếcmáybaynào,vậybâygiờmìnhôngphảithựchiệnbằngđược.ThờikhángPhápcũngcólầnôngđãlàmnhưthếnàymàthànhcông.ĐâylàviệcônggiaomộttiểuđộitrinhsátvàolàngHướngPhươngxáchcổchođượcthằng xã trưởng tàn ác khét tiếng trong huyện nhưng không

thành,ba lầnbảy lượtđềukhông thành.Thế làôngđi, trongvòngbatiếngđồnghồôngđãtúmtócnó lôivềtrướcsựkinhngạccủamọingười.

Bâygiờcũngphảithế.Nhấtđịnhôngsẽbắncháymáybay.Nhất định ông chứngminh chomọi người hiểu rằng: khôngmộtnhiệmvụnàocáchmạnggiaomàôngkhônghoànthành.Lòngtrungthànhcủaôngđốivớicáchmạnglàmộtkhốivàngmườibấtdibấtdịch.Xinđừngainghingờông,khổtâmlắm.Mấythángnayôngdằnvặtsuốtngàyđêm,đauđớnnghĩđếnsốkiếpcủamìnhkhôngdưnglạivớphảilýlịchxấu.

Ôngbắn.Chạngchân,dướnthẳngngườimàbắn.Ôngđốidiện với từng chiếc F.105 đang lần lượt bổ nhào. Ông nghiếnrăngbóp cò. Phải bắn cháy,nhất địnhông sẽ lập chiến công,khối vàng mười của ông mọi người sẽ xác nhận. Nhất định!Nhấtđịnh!Bắn!Lạibắn!

Mộtkhốilửatrùmlênngườiông,saumộtgiâyôngbịđẩylêntrời.Ôngthấymát,mátrượi.Chaoôilàsungsướng.Hìnhnhưmáy bay đã cháy rồi, cháy thật rồi. Hoan hô! Chao ôi làmát.Chaoôilàhòabình.Ôngbayvậtvờtrênkhôngtrung,trêntừngđámmâytrắngxốp,trờixanhquá.MiềnNamkiakìa,baonhiêulàcờđỏbayphấpphới.Hòabìnhrồi!Chaoôilàmát...

Lúcnàyvàokhoảngbagiờchiều.***Lúcnàyvàokhoảngnămgiờchiều.BácCảRíđậpcửaphòngTrầnHớithìnhthình.Nămphút

sau,TrầnHớilóđầura,hỏi:-Cáigìthế?-CóThùyLinhởđâykhông?-Ônghỏilàmgì?BácCảRítrợnmắtquát:-CóThùyLinhởđâykhông,tôibảo!-Khôngcó!

TrầnHới khép kín cửa. Bác CảRí bặmmôi ráng sức đạptungcánhcửaghépbằngvánép.Cửamởtoang.BácCảRínhảyxổ vào buồng. Bác túm ngực Thùy Linh lôi dậy, nghiến răngquát:

-Cònnằmđâyà?Bamàychếtrồi!ThùyLinhđứngvụtdậy,côlaoracửa,cứhướngcửasông

Linhmàchạy,khôngaiđuổikịp,khôngcáchgìđuổikịpđượccô.

TrầnHớichắptaysauđítnhìntheo,chợtcaumày.***Cótiếngđậpcửa,Culelồmcồmbòdậyxòediêm.-Aiđấy?Khôngcótiếngtrảlời.Imlặngkéodài.Culecầmđènđira,

rútchốtcửa.Ônggiơđènlêncao.Mộtcáiđầutócrốibùtừtừnhôlên.

-Ốichamẹơi!Culequẳngđènbỏchạy,ôngchuivàotrongbếpđứngrun.

Lát sau, định thần trở lại, ông rón rén vào buồng đập chânThùyLinhgọidậy.Cảhaingườirónrénđira,cùngmộtlúcgiơcaođèn,HọasĩTưđứngngangngạchcửanhănrăngcười.

-Khỏechứ!Cule sụp xuống vái lia lịa. Thùy Linh đứng ômmặt, run

bắn.Họa sĩ rungđùi cười to, cười rất to, cười rungquán thịtchó.

-Tốt.Xưanaychưaailạytôibaogiờ.NóirồiHọasĩkéoghếngồi,rútthuốchút,mắtngóngơlên

trần.-Váithếđủrồi.Cógìchotôiănkhông,đóiquá.Culeđãhoànhồn.ÔnglếtlạiômchânHọasĩTưmếumáo:-AnhcònsốngthậtanhTư?-Chếtrồi.Phảichếtđểbiếtchếtralàmsao.Xong,lạisống

lạiđểmàchơi.Dạigìchếthẳn.

ThùyLinhtiếnđến,côsàvàolòngHọasĩTưnấclên:-ChúTư!ChúTươi...mẹcháuđâu?Mẹcháu?-Vẫnsốngnhănnhưtôi,khôngviệcgìsất.Tôisẽkể,nhưng

hãychotôibamiếngđã,đóiquá.-Rồi!Culeđậphai tayvàođùi,nhanhnhẩu tiếnvàobếp.Thùy

LinhvẫnbíuáoHọasĩ,hỏirốirít:-Thếbâygiờmẹcháuởđâu?-ỞbếnSon.-BếnSonởđâu?-ỞhuyệnBố,xalắm.-Thếchúvàmẹcháunhảyxuốngsôngtựvẫnrồikiamà?- Ờ, định thế nhưng không thành. Chết cũng khó bỏmẹ

chứbỡnđâu.Cule bưng hai đĩa dồi chó, cắp nách chai rượu nếp đi ra,

cườihềhề:-Tôisướngquá!Tôisướngquá!-Thếà?HọasĩTưcườito.Haingườichạmcốc.Uốngvàănvàcười

sảngkhoái.-Nhậuvớingườidướiâmphủlênthậtđã.-Dướiâmphủkhôngcóthịtchóôngạ.-Thếà?Tôiđãbảomà!Dướiấytốtlắm...-Được!Họa sĩ vỗ vai khenCule. Cule khịtmũi, cười títmắt. Rồi

Họasĩbắtđầuthủngthẳngkể,tợpmộtngụmrượulạikểmộtđoạntrường.

HọvượtsôngLinhvàolúcnửađêmbằngmộtchiếcthuyềnnankhôngbiếtcủaaineobêngốccâybần.CứnhằmthunglũngChớpRimà tiến.Đếnđấy,họ sẽ tìmmộtmiếngđấtnằmkẹpgiữahaiđỉnhnúiÔng,núiBà.HọasĩTưbiếtrấtrõvùngnày.ThờikhángPhápHọasĩđãsốngmãiởđây,thạotừngđỉnhnúi,

từng con suối, đến từng lốimòn trong rừngHọa sĩ cũngnhớnhư in.“Một túp lều tranh hai trái timvàng”,đấy làkhẩuhiệuđểđảmbảohạnhphúchiệncònrấtéolecủahọ.Cuốcbộròngrãbangàyđêm,rạngsángthứtưhọcómặttạithunglũng.ThunglũngvẫnhoangvunhưthuởHọasĩTưđãsống.Lácđácvàinhàdânmọcdọc suốiTranh.Đây là vùngdân cư củangườiKinhsinhsốngđãlâunăm.Xahơn,trênlưngchừngnhữngđỉnhnúilớn là khu vực sinh sống người VânKiều, người Coh. Chỉ cóthế,còntấtcảvẫnhoangvu,lạnhlẽo.

Họmừnglắm.Cànghoangvucànghaybởivìnhờthếmàkhẩuhiệu“một túp lều tranhhai trái timvàng”đượcbảođảm.HọchọnđượcmộtmiếngđấtnằmkẹpgiữahaiđỉnhnúiÔng,núiBà. Ở đây sơn thủy hữu tình, tuyệt quá. Họ lăn trên cỏ, ômnhautínhđếnchuyệntrămnăm.Bâygiờtínhđếnchuyệntrămnămcũngđãmuộnnhưngkhôngsao,tấtcảsẽbắtđầutừconsốkhôngmàđilên,hẳnthế.Saubangày,họđãdựngmộttúplềunhỏ.Tốtquá!Tốtquá!Họvật lộnthahồtrongtúplềulácây,cườihát,khoachânmúataysuốtmấyngàykhôngchán.

Thếrồihọhaytincómộttốpcônganlênthunglũngnàyđitìmhọ.Chạy.Haingườibỏthunglũngvượtrừngtìmđếnmộtvùngcaokhác.Đượcmấyngàylạicómộttốpcôngankhácđuổitheo.Lạichạy.Họvòngsangmộtvùngrừngkhác,hướngđấtLàomàđi.Ngàyđi,đêmnghỉ.Đóikhátlạiđóikhát...Cảhaigầnnhưkiệtsức.Đếnlúcấy,họpháthiệnracáinơimàhọtưởnglàđất Lào làmột vùng rừng giáp đồng bằng ven sông Linh. Ôithôi,bỏmẹrồi, chạy!Khôngkịp, cómột tốpcônganđãpháthiệnrahọ.Thếlàcùngđường...

Họ chọn cao điểm405 làmđiểmnhảy sau khi để lạimấydòngchoBíthưhuyệnủyTrầnVănThanh.DướichânlàsôngLinhxanh thẳm, trênđầu làmây trắngvật vờbay.Bốnxungquanhlàbạtngàncâyrừng,hoadẻnởtungnhưmâytrắng.Họcởi hết áo quần. Coi như họ đang đứng trên trăng lưỡi liềm

trong bức tranh “Trăng thượng huyền” của họa sĩ vẽ tặng thímHoa.Họômnhau,ápsátvàonhau.Mộtthânhìnhcòmcõivớimột thân hình tròn lẳn nõn nà. Họ hôn nhau, lần hôn nhaucuốicùng,chiếchônkéodàiđếnvôtận.VàrồihọrơitừđộcaobốnmươimétxuốngsôngLinhnhưhaiconcòbịtrúngđạn.

Đấylàbuổichiềumịtmùsươngkhói.Rạng sáng hôm sau Họa sĩ mởmắt, ngơ ngác thấymình

nằmtrongnhàsàncủagiađìnhngườiVânKiều.Ôithôi,chếtkiểugìmàlạthếnày?Cóaichếtmàthởđược,mànóiđược,màtrôngthấyđượcbaogiờ!Khốnnạnrồi,vậylàHọasĩchưachết.CònthímHoa,thímcóchếtkhông?LiệuthímcóđượccứusốngnhưHọasĩkhông?

-Chỉthấymìnhmàythôi,khôngthấyainữa.NgườiđànôngVânKiềuđãngụplặngiữavùngxoáynước

sông Linh lôi bằng đượcHọa sĩ lên bờ, trả lời. Ròng rãmườingàytrời,HọasĩđidọcbờsôngLinhcốtìmchoraxácthímHoatrôi nổi ở đâu nhưng không thấy. Họa sĩ vật vã đau đớn cảtháng ròng.Họa sĩ rủ thím bỏ chạy, rồi rủ thím nhảy xuốngsôngtựvẫn.ThếmàHọasĩsốngcònthímHoathìchếtmấtxác.Thìramìnhlàthằnglừaư?Mộtthằngđểugiảư?Khôngđược!Đãchết làcùngchết.Sốngrồiphảichết lại.Chếtkhôngđượclầnnàyphảichếtlầnkhác.Baogiờchếtkỳđượcmớithôi.LầnthứhaiHọasĩđâmbổxuốngsôngvàbịngườiđànôngVânKiềutúmcổkéolên,chomộtcáitátvàomặt.

-Đồngu!-NgườiđànôngVânKiềunhổnướcbọtvàomặtHọasĩ.

Ờ,cóthểlànguthật.Đãlàngườiphảihamsốngsợchết.Dùcáchnàocũngphảinghiếnrăngmàsốngchứ.Anhchoanhlàchânlývĩnhcửucủađờisốngvậymàanhlạinhảyxuốngsôngđểnhậnlãnhlấycáichếtngungốcthìchânlýấylàcáithágì,cócầnthiếtchoai.Dámsống,đâylàđiềukiệntiênquyếtđểlàmngười.Thôi rồi,ngu thậtrồi.Thếmàmình lạixuimộtngười

đànbà tự chết, oanuổng làmsao!Họa sĩ khócnhưmưa,quỳxuốngtrướcsôngLinhmàváisuốtngàyđêmvàngửamặtlêntrờikhóctriềnmiênngàynàysangngàykhác.

ĐếnkhingườiđànôngVânKiềubáotin:-Nósốngđấy!-Ai?-Họasĩchụplấyngựcngườinày,trợnmắthỏi.-Vợmày.Họasĩđứngvụtdậy.Đúngrồi,phảithếchứ.Thếmớicólý

chứ.Vô lý lại cókẻ sốngngười chết, trờiPhậtmuônnăm.Ôichamẹơisướngquá.

Theo lời người đàn ông Vân Kiều, thím Hoa được ngườiCoh cứu sống.Họa sĩ lênđườngvề cácvùngdân cư cóngườiCohsinhsốngthămdòtintức.Tiệnđâungủđấy,tiệnđâungửatayxinănđấy,ròngrãmộtnămtrời,khiđãtuyệtvọngHọasĩtìnhcờgặpmộtsĩquan,ngườinàychobiếtcómộtngườiđànbàđẹp, tênHoa làmnghềchèođòởbếnSon,Họasĩ tìmđến,quảnhiênđúng.

Họômnhaukhóc cườinghiêngngả.Khônggìhạnhphúchơnđượctáisinh.Chínhvìthế,sauvàigiờvuisướngđạtđếnđộ tâm thầnvì được trông thấynhau, thímHoađãngồi lặngthinhhànggiờliền,rồinói:

-Chúngtalạibắtđầutừconsốkhông.-Đúngthế-Họasĩgậtgù.-Khôngphảibắtđầuxâydựngcáihạnhphúctrămnămmà

chúngtamơướcnhưngàyđầutrốnchạyđâu...ThímHoa nói đều đều như đang đọcmột dòng của cuốn

sáchnàođó.Họasĩgiậtmìnhhỏi:-Thếlàsao?ThímHoaòakhócnứcnở,vùiđầuvàochăn,khôngtrảlời.

LúcnàyHọasĩcódịpngóquanhtúplềulámía:chândungĐạiúyThìnđượcđặttrênbànthờnhỏ,nénnhangđangnghingútkhói,mộtnảichuốinhỏ,mộtbátcơmkhông...Họasĩbiết:thế

làĐạiúyđãhisinh.ChândungĐạiúyđượcvẽbằngbútmựcchính thímHoa tựvẽ, chẳnggiốngĐạiúychútnào, chỉđoánđượcbằngđôiquânhàmcóbốnngôisaođeotrêncổáo.

-Emvừanghechồngemchếtcáchđâymộtngày.ThímHoangồidậyrủrỉkể.Thímkểmộtnămqua,kểtừ

ngày nhảy xuống sông được người Coh cứu sống, thím đã đinhữngđâu,đãnghĩngợinhữnggì...

- Chúng ta ở cực bên này, còn anh Thìn ở cực bên kia.-Thímvuốttóc,trầmtĩnhnói:-AnhThìnvàchúngtađãsốngbấtbìnhthường,đãtựphi lýtrướccuộcsống.ThếmàcảanhThìnvàchúngtamỗibênđềuchomìnhcólý.Emđãnghĩchánra rồi, cần phải trở lại đời sống bình thường nhưmọi ngườiđangsống.

Thếlàhọchiatay.ThímHoachèođòđưahọasĩquasông,cứmộtnhịpchèomộtđợtnướcmắttrào.

Đànhphảithếthôi.Họasĩhãyvềvớimọingườiđểlàmviệcvìmọingười, côngviệc củamộtkẻdámsống trướcphongbabãotáp,ấy làcôngviệcbìnhthườngmàmọingườiđang làm.ThímHoaởlạithờchồngbênkiasôngvàlãnhlấynghềchèođòsangnganggiữamột trời bomđạnđể trả giá chonhữngnămtháng sống bất bình thường của thím. Đò cập bến. Họ hônnhau,nồngnàntrongnỗiđắngcayđànhphảichấpnhận.

***HọasĩTưvàThùyLinhđứngcúiđầutrướcnấmmồtrắng

lạnh,hươngtrầmđangnghingút.Dướinấmmồkia làĐạiúyThìn, con người vừa đáng trọng vừa đáng khinh, vừa đángthươngvừađángghét...

-EmcũngvậythôianhThìn-Họasĩlầmrầmkhấn:-Vừađáng trọngvừađángkhinh, vừađáng thươngvừađáng ghét.Maimốt em chết, emxinmột chỗnằmbên anh.Chúng ta làanhem,dù cảđời chưa lầnnào anh côngnhận em là emcủaanhcả.Mặckệanh,emvẫnlàemcủaanh...

Thùy Linh rơm rớm nước mắt. Cô quỳ xuống vái. Nắngchiềuđãnhạt,từngđụncáttrắngđãsẫmmầuhoànghôn.Họravề,cảhaicúiđầubước,thổnthứcvềmộtthờihọđãsốngvớiconngườiấydướinấmmồkia.

LộiquasuốiMật,Họasĩbấtngờhỏi:-Cháucónghénrồiphảikhông?ThùyLinhthấtsắc,lúngbúng:-Không...cháukhông...-Cháucónghénhơnbathángrồi.Họasĩbuồnrầunói,ThùyLinhđứnglặngcúiđầu.Họasĩ

đặthaitaylênvaicô,thìthầm:-Vớiaithế?ThùyLinhcắnmôiimlặng.Họtiếptụclốirẽvàoquánthịt

chóCule.Đếngầnnhà,thốtnhiênThùyLinhsàvàolòngHọasĩTư,nấclên:

-Cháukhổlắmchúơi!HọasĩvuốtnhẹtócThùyLinh:-Dùthếnàocũngphảinghiếnrăngmàsống.Mẹcháudặn

cháuthếđấy.-Khôngsốngnổiđâuchúơi,khôngthểsống...ThùyLinhômmặtkhóc.Họasĩxòediêmchâmlửahút,bất

chợtnhìnvềphíadãynhàhầmcủaủybanhuyện.“TrầnHới ởcuốidãy,giờnàyhắnđanglàmgì?”-Họasĩngẫmnghĩ-“Chắclàđangthòmồmvàovúmộtconbénàođó,rồinóinhữnglờithốngthiết”.

-Cóthểlắm!-Họasĩbỗngnóito.ThùyLinhvẫnômmặtkhóc.Đườnggânxanhnổiđậmở

thái dương giật giật. Họa sĩ lắc đầu xòe diêm châmmột điếukhác.

“Khôngbiếtsẽbắtđầunhưthếnàovớihắnđây.Khôngcẩnthậnsẽbịhắnchonốcao.”Họasĩnuốtnướcbọt,rítliêntụcnhiềuhơithuốcvànuốtchửngkhóivàobụng.Bỉđãnóiđúng,chínhTrầnHớiđãgâyrabấthạnhchoThùyLinh,chứkhôngcònaikhác.

Một tháng sau Đại úy Thìn hy sinh, thị trấn Linh GiangrâmrichuyệnThùyLinhcóchửa.Ngườitabàntánkhôngphảichuyện Thùy Linh bỗng nhiên có chửa, chuyện này đã quánhàm,cứnămbảythánglạicómộtngười“khôngchồngmàchửa”lại xuấthiện,người ta bàn tánvì khôngbiết ai phóng lên tinđồn chínhCule là bố củađứa trẻ trongbụngThùyLinh.Thếmớikhủngkhiếp.Culengheđược,rụngrờichântay.Uấtquá,cắmcâydaophaycắmxuốngnềnnhà,hétvang:

-Taobiếtthằngnàonóitaocắttiếtnhưcắttiếtchó.VừalúcbácCảRíđicâulươntrởvề,vừabướcvàocửađãbị

Culechỉvàomặtquát:-Khaira!Cónóikhôngthìbảo!BácCảRímặttáixanh,lắpbắp:-Nóicáigì?Culekểvắntắtrồinói:-Cóphảibácphóngrakhông?BácCảRíđứngbấtđộng,trântrốnhìnCule,đoạnngửamặt

lêntrờimàthanrằng:-Trờiđãsinhrami làcái thằngnóidóc,chuyênmônbịp

chuyệnmuavui,giờmihãyđểbạnmixintítiết.Culengồixuốngghế,vòđầubứttai:-Chómánhiềuquá,giếtmãivẫnkhônghết.BácCảRímặtđỏbừng,rútdaophayđangcắmngậpgiữa

nềnnhà,chĩathẳnglêntrời,nói:-Tôisẽxáchđầucáithằngvukhốngvềtrìnhbác.Nói rồi bác Cả Rí nhằm hướng huyện đoàn mà đạp tới.

ThoángthấybóngbácCảRí,Bỉhốthoảngchạytới,chắptayváilialịa:

-Conlạybáctrămngànmớlạy!-TrầnHớiđâu?-BácCảRíquáthỏi.-Ấy,bácbớtnóng,bớtnóng.Báclàmthếthìemchết...BỉnhănnhóvanxinbácCảRíhãyquaylui,đừngnhắcchi

đếnTrầnHới. Chính Bỉ đã tiết lộ cho bác Cả Rí chuyện này.TuầntrướcthấyTrầnHớicặpkèvớimộtcôtênlàLệMinh.Bỉbậtcười,hátvangvang:

-Ngựagiấy (ôi a)ngựagiấy... títmùnó lại vòngquanh...đèncù,đèncù(là)đènơiơhơi...

BácCảRíngheđược,hỏi:-Anhhátthếnghĩalàsao?BỉliếcnhanhvềphíaTrầnHới,nóinhỏ:-Khẽthôi.CháuruộtBíthưHuyệnủyđấy...-Cáicôấyphảikhông?-Ấychết,bácbémồmchoemnhờ.Khảnăng“xửlýthôngtin”củabácCảRíkhôngđếnnỗitồi.

Vừa nghe Cule nói thế, bác đã hiểu ra. Chính hắn đã bỏ rơiThùy Linh để theo đuổi cái cô gọi là LệMinh kia, và để trốntránh trách nhiệm về cái thai trong bụng Thùy Linh, hắn đãphónglên“tinthấtthiệt”thuộcvềphíaCule,ynhưcáchđâymộtnămhắnđãvukhốngchocôgiáoCamtộingoạitìnhđểcắtđứtduyênnợvớicôgiáo.Nghĩthế,lậptứcbácCảRíxáchdaophayrađi.Loạiấylàchémcổ,khôngtha.MặtmàybácCảRíđỏbừngbừng,maycóBỉngănlại.Bỉváiliênhồi,ômbácđẩyraxa,bácđànhnuốtnướcbọtquaylui,vừađivừachửiđổng.

ChuyệnấyHọasĩđãbiết.BâygiờphảitínhchuyệnđấuvớiTrầnHới.Thằngnàykinhlắm,khôngkhéobịhắnchonốcaonhưchơi.HọasĩlẩmnhẩmtínhthếcờbẫyđặtcủamìnhtrongcuộcđấusốngcònvớiTrầnHới.

ThùyLinhvẫnđứngômmặtkhóc,hơnmộtgiờsaucôlảođảo vào buồng nằm. Đến gần sáng cô nghe có người gõ cửa.Culethắpđènđira.Bacônganxộcvào,hỏi:

-HọasĩTưđâu?Culetáimặt:-Tôi...không.VừalúcHọasĩbậtdậy,thongthảbướcra:

-Tôiđây.-Anhbịbắt.Mộtngười chìa lệnh truynã từ thời cònBí thưhuyệnủy

TrầnVănThanh,haingườitúmtayHọasĩbẻquặtrasau,tróichặt.Họa sĩ nghĩ nhanh: “Chưa vào trận đã nốc ao, thằng ấy kinhthật”.

ThùyLinhchồmdậy,chạyàora.Họasĩbịđẩyrakhỏicổng.CônhàotớiômchặtHọasĩ:

-ChúTươi,đừngbỏcháumàđi.-Cháucứyêntâm,rồichúsẽvề.-HọasĩTưbuồnrầuđáp.-Không!Không!Không!ThùyLinhhétvang,haitaybíuchặtHọasĩ.Mộtcôngangỡ

tayThùyLinhra:-Thôiđủrồi.VàđẩyHọasĩđinhanh.ThùyLinhchạytheo,nứcnởkhóc,hétđếnkhảntiếng:-ChúTươiđừngbỏcháumàđi!ChúTươi...Culeđứng trongnhà, lặng lẽ thắphươngđặt lênbàn thờ,

lầmrầmcầuchoHọasĩtaiquanạnkhỏi.***“Conlạybác,bácchoconđitìmmẹcon.Conbiếtnếubáotrướcbácsẽ

khôngchoconđi.Bởivìđangkhibomđạnđầytrời,conlạibụngmangdạchửa...”

Hoàngvânvêbức thưThùyLinhgửi lại choCule,khôngnóimộtcâugì.AnhchàoCule,đithẳngrabờsông,nơicóhònđá “Trịnh - Nguyễn phân tranh” vẫn còn nguyên chỗ cũ. Hoàngnằmlênđấy,ngửamặtnhìntrời.Mặttrờiđãlặn,litinhữngvìsaomờ.Sóngvỗbênsườntrảitừngđợt,từngđợt...Đâylàbuổichiềuảmđạmnhấtcủađờianh.

Đơnvịchoanhvềđượcsáutiếng.Mườihaigiờtrưaanhcómặttạithịtrấn.Baanhkhôngnhớraanhđibộđộitừlúcnào,nhìn anh cườingớngẩn, rồi quaymặt vào vách lẩmbẩmnói

liênmiên.Anh chạy ramộĐại úyThìn thắphương.Quay rachợmuaítthứcănngonchobaanh.Loanhquanhquamấynhàhàngxóm thămhỏi. Làm tất cảnhữngviệcđómấtbốn tiếngđồnghồvà lúcnàoanhcũngđểýđếnquánthịtchóCule, lúcnàoanhcũngchựclaođếnđónhưnganhghìmlạiđược.

“Phải bình tĩnh”.Hoàng tựdằn lòng,bướcchậmrãikhi sắpđếnngõquán thịt chó.Hoàngbướcvào,bắtgặp cáinhìnđauđớncủaCule,anhgiậtmìnhthảngthốt.

-ThùyLinhđâu,bác?Culerúttrongngựcmộttờgiấy,vuốtthậtthẳngtraocho

Hoàng. Hoàng đọc. Bức thư chỉ vài dòng, anh đọc ngót mộttiếng đồng hồ. Anh ngơ ngác nhìn quanh, tự nhiên đôi hàngnướcmắtvòngquanhmá.Tấtcảlàvìanh,vìmộtchúttựáivớvẩncủaanh.Hoàngnghẹnngàomuốnnóimộtcâugìmàkhôngnóiđược.

ThùyLinhđiđượcbốnngày.BâygiờcólẽđãđếnbờsôngSon.Haimẹconcôsẽởđấy.Baogiờhếtchiếntranh,HoàngsẽtìmđếnvàđưaThùyLinhvề.Hoàngnằmngửamặt lên trời,nghĩvơvẩn,lòngnặngtrĩuưutư.

NếuThùyLinhlùilạibốnngày,hẳnnhiênlàđãgặpHoàng.Nhưngcôlàmsaobiếtđược.Côđi,lủithủimộtmình,ngàyđiđêmnghỉ,vừađivừahỏi,mảimiếtbốnngàytrờimớitớinơi.Côđứngbênnàybờnhìnsangbờbênkia thấy túp lều lámíanhỏnhưbàntay,nằmnghiêngmépchânđê.

Conđòđangrờibến,hìnhnhưmẹcôđangchèo.Cólẽđâylàchuyếnđòcuốicùngtrongngàycủamẹ.Côcứđứngimnhưthế,đợiđếnlúcmẹcôgiục:“Chịkiaơi,cósangsôngthìlênđòđi,kẻotối”.Côxắnquầnlộira,sátđòbấtngờngướclên,gọi:“Mẹ!”.Mẹcôkêu lênmột tiếngvànhảy ào xuốngnước.Haimẹ conômnhau,rốirít,rốirít...

Conđòđangtiếnđếngần.ThùyLinhphấpphỏngđếmtừngnhịpchèomột.Chútnữathôimà,đừngnóngruột.

Mẹcôsẽhỏi:“Concóthaivớiai?”.Côsẽtrảlời:“Vớimộtthằngđểu,mẹạ”.Mẹcôsẽômmặtkhóc:“Conđừngnóingười tanhưthế.Ngườitacũnglàngười...”.Mẹcôbaogiờcũngnhânhậu.ChưabaogiờThùyLinhnghemẹnhiếcmóc ai bao giờ, kể cảngười đãtừngchơixỏmẹ.

Conđòđãcậpbến.Ngườiláiđòkhôngphảilàmẹcô.Đólàngườiđànôngchừngbốnmươituổi.

-Lênđòđi.-Ngườiđànônggiục.ThùyLinhlộira,ngơngáchỏi:-Mẹcháuđâu?Người đàn ông dướn mày, nhìn Thùy Linh chằm chằm.

Mộtlúc,ôngquỳxuốnghỏi:-CóphảicôlàThùyLinhkhông?-Thưavâng. -ThùyLinhgầnnhưreo lên -Mẹcháuđâu,

bác?Ngườiláiđòcắmsào,đứngngoảnhmặtsangbờbênkiathì

thầm:-Trướckhichết,mẹcháunhắctêncháuhoài...-Aáá!ThùyLinh rú lên.Một tảngđáđậpvào trán cô, sauđó là

gió,hunhútgió.Ngườiláiđòbếxốccôlênđò,hốihảchèosangbờbênkia,

nơi có túp lều lámía.ThùyLinhđã chậmchân.ThímHoabịtrọngthươngtrongkhichèođòđưamộttốpthanhniên“basẵnsàng” qua sông.Thímvừa tắt thở cáchđây bốnngày.Một cáichết bình thường như mọi cái chết bình thường của nhữngngườidámsốngđểmàchết.

NếuThùyLinhlùilạibốnngàysẽgặpHoàng,đitrướcbốnngàysẽgặpmẹcô.Tấtcảhìnhnhưlàsựbàyđặttrớtrêucủasốphận.

Bâygiờcôđangnằmtrongtúplềulámía,thổnthứckhóc

gọimẹmình.Hoàngđangnằmtrênhònđá“Trịnh-Nguyễnphântranh”đauđáunghĩvềcô.BaHoàngđangngồinóichuyệnvớicáibóngcủamìnhtrênvách.TrầnHớiđangcúiđầuxuốngbộngựcnon tơ củaLệMinh, thì thầm:“Anh yêu em, anh không thểsốngthiếuemđược”.Culeđangra thămmộĐạiúyThìn,ông tựnguyệnlãnhchămsócphầnmộĐạiúytrongkhimọingườiđềuđivắng.BácCảRíđangđặtbẫylươn.ÔngLêĐứcHuyvừavồđược một con rắn mối, ngồi nhai ngấu nghiến. Bỉ đang bịtmiệngcườimộtmình.HọasĩTưđangngồitrongphòngxéthỏiở thịxãĐ.BàHiềnđangvungroimúahát...Vào lúcnắngđãtắt,litinhữngngôisaomờ,đấylàmộtbuổichiềuảmđạmcủathịtrấn.

Tôihỏibatôi:-Chiềuấythuộcvàongàynào?Batôiđeomụckỉnh,runrunlậtcuốnsổnhậtkýđãnhàu

nátcủaônglẩmnhẩmđọc,rồingướclêntrảlời:-Đólàngày6tháng10năm1966.Nămđótôitrònmườituổi.Huế:Xuân-Hè-1988N.Q.L