SPIS TRESCI

PODZIEKOWANIA

WSTEP

Ty i twoje dziecko .

ROZDZIAL 1

Narodziny i okres po urodzeniu sie dziecka

ROZDZIAL 2

Pieczec akceptacji .

ROZDZIAL 3

Pierwsze dni zycia.

ROZDZIAL 4

Najlepsza jest piers.

ROZDZIAL 5

Depresja poporodowa

ROZDZIAL 6

Decyzja o obrzezaniu

ROZDZIAL 7Powrót do domu . . .

ROZDZIAL 8

Kolka i placz u niemowlat

ROZDZIAL 9

Szczepienia ochronne ..

ROZDZIAL 10

Stracic troche znaczy stracic wszystko

PODSUMOWANIE

Filozofia zen i sztuka bycia rodzicami

SLOWNICZEK.

INDEKS NAZW

8

9

13

25

49

79

99

111

121

147

159

177

183

187

188

7

. lacz­

tSlaCU,

-odze­

. rty-

2

Pieczecakceptacji

Rytualy zwiazane z narodzinami:dokladne, profesjonalne badania noworodka

Kazdy noworodek powinien przejsc dokladne fizyczne bada­nia lekarskie zaraz po urodzeniu. Badania takie maja na celurozpoznanie trudnosci w przystosowaniu sie do zycia poza lo­nem matki oraz wszelkich wrodzonych anomalii i chorób. Pod­czas pobytu w szpitalu noworodek przechodzi zwykle przy­najmniej dwa lub trzy takie badania.

NA PORODÓWCE

Gdy tylko dziecko przyjdzie na swiat, zostanie poddane szcze­gólowemu badaniu pod katem ewentualnych problemów, jakiemoga wystapic w zwiazku z przejsciem z zycia calkowicie uza­leznionego od matki - kiedy to lozysko dostarczalo mu pozy­wienia i tlenu - na zycie samodzielne, poza lonem matki,w którym musi uzywac pluc w celu zdobycia tlenu. Takie bada­nie noworodka wykryje równiez wszelkie wrodzone anomaliawymagajace natychmiastowej interwencji i leczenia. Po bada­niu lekarz lub polozna moga juz zapewnic niespokojnych rodzi­ców, ze nie nalezy sie martwic. Jestto tez moment, w którymokresla sie stan zdrowia noworodka wedlug skali Apgar. Badasie piec róznych cech noworodka i punktuje od O do 2, azebystwierdzic, jak dobrze malec przystosowuje sie do zycia pozalonem matki i czy nie ucierpial w trakcie porodu. Stan noworod­ka oceniany jest w pierwszej i piatej minucie po urodzeniu.

Kiedy dziecko dojdzie juz do siebie po trudach porodu, zo­stanie ogrzane, osuszone i uspokojone oraz dokladnie przeba­dane przez pediatre.

PELNE BADANIE FIZYCZNE

Pediatra moze zebrac wiele informacji o noworodku poprzezobserwacje. Po takim podgladaniu malucha podejmuje juz bar­dziej szczególowe badanie.

27

SKALAAPGAR (badanie wykonywane w pierwszej i piatej minucie zycia)CECHY

PUNKTY

O

12

Zabarwienie skóry

blade lub sinecieliste, konczyny sinerózowe

Czynnosc serca(puls)

n iewyczuwal nyponizej 100ponad 100

Odruchy

brak reakcji na bodziecgrymassilny krzyk

Napiecie miesni

wiotkie (brak aktywnoscinieznaczne ruchyduza aktywnosc

ruchowej lub slaba)

konczyn

Oddech

brak powolny, nieregularnydobry

NOWORODEK

Noworodki czesto martwia rodziców swoim dziwnym wygladem. Wiek­szosc tych dziwacznych cech to cechy zupelnie normalne, które predzejczy pózniej zanikna:

OBSERV

Postura

Nowo

tymi W2w biodr,

lówka (

Kolor sk

Skóra

i azjaty<choc ra('ilku dnibrac odeworodkc

• opuchniete oczy,

• pulsujace ciemiaczko,

• powiekszone genitalia,

• drobne biale wypryski na buzi,

• zmiany w zabarwieniu skóry,

• powloka lepkiej bialej mazi plo­dowej,

• delikatne owlosienie na plecachi ramionach (meszek plodowy),

• znieksztalcona glówka (glówniez powodu przeciskania sie przezwaski kanal rodny),

• odciski po narzedziach (jesli bylto poród kleszczowy),

28

• wykrzywione stopy,

• krzywe nózki,

• drobny, cofniety podbródek,

• sine raczki i stópki,

• obrzekniete sutki,

• wrastajace paznokcie,

• poduszeczki tluszczowe w oko­licach kosci policzkowych szcze­ki,

• opuchlizna albo siniaki na glów­ce jako efekt przebytego porodu,

• czerwone wybroczyn ki nad po­wiekami, nosem i karkiem.

SKÓRA

OBSERWACJA

Postura

Noworodek zwykle lezy swobodnie, z raczkami wyciagnie­tymi wzdluz ciala, ugietymi lokciami oraz rozluznionymiw biodrach i kolankach nózkami. Cialo jest wyprostowane,glówka odwrócona na bok.

Kolor skóry

Skóra noworodka jest zwykle rózowa u dzieci kaukaskichi azjatyckich i znacznie ciemniejsza u dzieci murzynskich,choc raczki i stópki moga byc sine i chlodne w pierwszychkilku dniach zycia. Po dwóch, trzech dniach skóra moze przy­brac odcien zóltawy w wyniku normalnie zdarzajacej sie u no­worodków zóltaczki.

Oddech

Noworodek oddycha spokojnie w tempie czterdziestu odde­chów na minute, ale moze równiez miec oddech plytki i sapac,co jest takze normalne w ciagu pierwszych trzech miesiecyzycla.

Wyglad twarzy

Twarz bada sie, by stwierdzic czy "przystaje" ona do nor­malnego wygladu twarzy noworodka (jesli wydaje sie cokol­wiek niezwykla, pediatra z pewnoscia przyjrzy sie najpierw ta­tusiowi, zanim to obwiesci!).

SKÓRA

Dojrzalosc

Grubosc skóry jest zwiazana z dojrzaloscia dziecka. Dziec­ko urodzone o czasie ma rózowa, delikatna skórke, podczasgdy skóra dziecka urodzonego dwa tygodnie lub wiecej po ter­minie jest blada, luskowata, podobna do pergaminu. Biala, lep­ka substancja zwana werniksem moze co prawda wystepowac(szczególnie w faldach skóry) u wszystkich noworodków, aleszczególnie u tych urodzonych tydzien lub dwa przed czasem.

Niektórenoworodki

maja siniakii inne

uszkodzenia

poporodowe,szczególniena glówcei twarzy.

Nie panikujjednak-

w ciagu kilkudni po

zadrapaniachi znamionach

nie bedzieani sladu.

29

Kleszcze

stanowiaklatke

ochronnadla miekkiej

czaszki.

Jesli stosujesie je

prawidlowo,przynosza

tylko korzysc,a nie szkode.

30

Znaki po porodzie

Wiekszosc dzieci posiada tak zwane "bocianie dziobniecia",to znaczy plaskie czerwone znamiona (naczyniaki plaskie[S.C]) nad powiekami, na grzbiecie nosa i z tylu szyi. Te natwarzy znikaja w ciagu mniej wiecej roku.

"Plamy mongolskie" to nieregularne obszary intensywnieniebieskiego pigmentu wystepujacego zwykle powyzej lubwokól posladków. Cecha ta zdarza sie u wszystkich ras, jednakw szczególnosci u niemowlat azjatyckich. Plamy mongolskiezanikaja w wiekszosci w ciagu kilku pierwszych lat zycia.

Znacznie rzadziej spotykane sa tak zwane znamiona tru­skawkowe, które zanikaja samoistnie przed ukonczeniem przezdziecko pieciu lat, oraz tak zwane "kawowe przebarwienia",które wymagaja juz leczenia (zwykle stosuje sie w takim przy­padku laseroterapie)

Prosaki

Te malenkie biale wypryski (podobne do ziaren prosa) spo­wodowane sa rozszerzaniem sie gruczolów potowych i w wiek­szosci pojawiaja sie na policzkach, nosku i podbródku. Praw­dopodobnie sa efektem dzialania hormonów obecnych w lo­zysku na rozwijajacy sie gruczol potowy. Nie nalezy sie nimiprzejmowac, nawet jesli jest ich coraz wiecej, gdyz na pewnozanikna w ciagu pierwszych kilku tygodni zycia dziecka.

Inne znamiona

Niektóre noworodki maja siniaki i inne uszkodzenia poporo­dowe, szczególnie na glówce i twarzy. Nie panikuj jednak,dzieci sa doskonale przystosowane do tego, przez co muszaprzejsc (to znaczy przez ciebie!) i szybko zdrowieja. Za kilkadni po zadrapaniach i znamionach nie bedzie ani sladu.

Nie denerwuj sie równiez sladami po kleszczach. Narze­dzie to zyskalo sobie zla slawe zupelnie nieslusznie. Poródkleszczowy jest preferowany przez wielu pediatrów w przy­padku wczesniaków. Kleszcze stanowia jakby klatke ochron­na dla miekkiej czaszki dziecka. Uzyte prawidlowo mogauczynic tylko dobro, nie zlo. Uzywa sie ich przede wszyst­kim do przeprowadzania glówki dziecka przez dolna czescmiednicy matki, jesli akcja porodowa nastepuje zbyt wolno,glówka jest w zlym polozeniu albo matka jest zbyt zmeczona,aby przec.

GLÓW

przy-

GLÓWKA

Pediatra zmierzy po urodzeniu obwód glówki dziecka orazwyczuje palpacyjne ciemiaczko i brzegi kosci czaszki.

Ksztalt glówki

Niemowleta przypominaja nieco paste do zebów w swojejzdolnosci przepychania sie przez waskie przejscia. Zaraz poporodzie -"-szczególnie wtedy, gdy kanal rodny byl waski ­glówka dziecka moze byc nieco wydluzona i znieksztalcona.Jestto zjawisko nader powszechne i moja jedyna rada w takimprzypadku jest przestac sie martwic oraz moze na pózniej odlo­zyc wykonywanie pierwszych zdjec potomka ...

Jak juz wspomnialem, dziecko jest doskonale przystosowa­ne do odbycia swej podrózy przez kanal rodny. Kosci czaszki(z których cztery znajduja sie nad sklepieniem glówki) nie sazrosniete i moga nachodzic na siebie w trakcie przeciskania sieglówki przez waski kanal rodny. O tym, ze nachodzenie nasiebie czy profilowanie sie kosci w trakcie porodu mialo miej­sce, swiadczyc moze zgrubienie dookola glówki noworodka(mniej wiecej posrodku albo powyzej uszu). Zanika ono w cia­gu kilku dni po urodzeniu i nie czyni zadnych szkód w obrebiemózgu.

Glówka moze równiez utworzyc tak zwane przedglowie, cooznacza miekka, nieregularna opuchlizne tkanek miekkichczaszki spowodowana wzmozona kompresja wewnatrz kana­lu rodnego.

Równiez i kosc moze opuchnac. Kosc posiada blone przy­twierdzona mocno do jej powierzchni i w czasie porodu - jesliplaska kosc czaszkowa ulegnie nieznacznemu wygieciu - blo­na ta moze oderwac sie, w wyniku czego nastapi nieznacznekrwawienie. Powoduje to opuchlizne i krwiak zwany cephal­haematoma, które schodza w ciagu kilku tygodni. W dwudzie­stu procentach przypadków jednak opuchlizna ta jest zwróco­na ku kosci, przez co odksztalcenie czaszki utrzymuje sie przezdluzszy okres, ale w koncu ustepuje.

Ciemiaczko

Jestto miekkie miejsce o ksztalcie rombu polozone na czub­ku glówki, które latwo wyczuc palcem. Pomimo pozornie du­zej wrazliwosci jest to gruba i twarda blona, której nie grozi

31

ecia",skie

e na

przy-

arze­Joród

GLÓWKA

Pediatra zmierzy po urodzeniu obwód glówki dziecka orazwyczuje palpacyjne ciemiaczko i brzegi kosci czaszki.

Ksztalt glówki

Niemowleta przypominaja nieco paste do zebów w swojejzdolnos~i przepychania sie przez waskie przejscia. Zaraz poporodzie - szczególnie wtedy, gdy kanal rodny byl waski ­glówka dziecka moze byc nieco wydluzona i znieksztalcona.Jestto zjawisko nader powszechne i moja jedyna rada w takimprzypadku jest przestac sie martwic oraz moze na pózniej odlo­zyc wykonywanie pierwszych zdjec potomka ...

Jak juz wspomnialem, dziecko jest doskonale przystosowa­ne do odbycia swej podrózy przez kanal rodny. Kosci czaszki(z których cztery znajduja sie nad sklepieniem glówki) nie sazrosniete i moga nachodzic na siebie w trakcie przeciskania sieglówki przez waski kanal rodny. O tym, ze nachodzenie nasiebie czy profilowanie sie kosci w trakcie porodu mialo miej­sce, swiadczyc moze zgrubienie dookola glówki noworodka(mniej wiecej posrodku albo powyzej uszu). Zanika ono w cia­gu kilku dni po urodzeniu i nie czyni zadnych szkód w obrebiemózgu.

Glówka moze równiez utworzyc tak zwane przedglowie, cooznacza miekka, nieregularna opuchlizne tkanek miekkichczaszki spowodowana wzmozona kompresja wewnatrz kana­lu rodnego.

Równiez i kosc moze opuchnac. Kosc posiada blone przy­twierdzona mocno do jej powierzchni i w czasie porodu - jesliplaska kosc czaszkowa ulegnie nieznacznemu wygieciu - blo­na ta moze oderwac sie, w wyniku czego nastapi nieznacznekrwawienie. Powoduje to opuchlizne i krwiak zwany cephal­haematoma, które schodza w ciagu kilku tygodni. W dwudzie­stu procentach przypadków jednak opuchlizna ta jest zwróco­na ku kosci, przez co odksztalcenie czaszki utrzymuje sie przezdluzszy okres, ale w koncu ustepuje.

Ciemiaczko

Jestto miekkie miejsce o ksztalcie rombu polozone na czub­ku glówki, które latwo wyczuc palcem. Pomimo pozornie du­zej wrazliwosci jest to gruba i twarda blona, której nie grozi

31

Pomimo

pozornieduzej

.wrazliwosci

ciemiaczkojest bardzo

gruba i twardablona·

32

zaden uraz przy normalnym obchodzeniu sie z dzieckiem. Cie­miaczko zwykle powieksza sie nieco w ciagu kilku pierwszychmiesiecy zycia, by zmniejszyc sie i zrosnac calkowicie miedzydziewiatym a osiemnastym miesiacem .

Mozna czasami zauwazyc, jak ciemiaczko pulsuje wrazz biciem serca, i jest to zjawisko zupelnie normalne. Pulsujerówniez wtedy, gdy dziecko placze lub sie prezy. Jest to nor­malne, jesli wybrzuszenie znika w momencie uspokojenia siemalca albo ulozenia go w pozycji zblizonej do siedzacej.I odwrotnie, posadzenie dziecka sprawia, ze ciemiaczko alboulega splaszczeniu, albo wrecz robi sie wklesle i to równieznie powinno niepokoic. Mogliscie slyszec, ze wklesle cie­miaczko wiaze sie z odwodnieniem, i rzeczywiscie tak czasa­mi jest - jest to dosc wazny objaw. Objaw ten jednak wyste­puje stosunkowo pózno, gdy odwodnienie jest juz bardzo

ze. Je'l. "

.Jzlennle I::. a'. 'iE

::as znacz

aZ\-, I'olor rT

:::::- \'sze (-O::~ \ brOi

J

-:ocz (n l,

. c calkov

~ooraclycz·2 mieniU:;.....obaw.

'dza wyr< J

llA

\TKA PI

duze. Jesli wiec dziecko moczy wiecej niz trzy pieluszkidziennie i z pewnoscia nie jest chore - nie ma powodów doobaw. Nie jest to zaden objaw fizyczny, który sam w sobiecos znaczy.

OCZY

Sazwykle czyste, szaroniebieskie lub brazowe. Ich ostatecz­ny kolor moze nie ustalic sie az do ukonczenia przez dzieckopierwszego roku zycia. Dosc powszechne bywaja drobne krwi­ste wybroczyn ki w bialkach oczu spowodowane pekaniemnaczyn wlosowatych w wyniku kompresji w czasie porodu. Saone calkowicie nieszkodliwe i znikaja w tydzien po urodzeniu.Sporadyczny zez jest równiez normalny - szczególnie przykarmieniu - i jesli nie wystepuje notorycznie, nie ma powodudo obaw. Rodzice powinni zdawac sobie sprawe, ze dziecividza wyraznie od momentu narodzin.

Rodzice

powinnizdawac sobie

sprawe,ze dzieci

widzawyraznie

od momentunarodzin.

BUZIA

W buzi czesto widoczne sa male biale cysty ciagnace siewzdluz brzegów dziasel oraz na podniebieniu twardym ­szczególnie w linii srodkowej. Moga byc blednie brane za ple­sniawki, nie pozostawiaja zadnych sladów i szybko znikaja bezjakiegokolwiek leczenia.

33

KLATKA PIERSIOWA

Powiekszenie sutków obserwuje sie u wielu noworodkówI nie ma to zadnego znaczenia. Czasami dochodzi do wy­dzielania sie mlecznej substancji w wyniku stymulujacegoefektu hormonów lozyska. Badanie stetoskopowe pluc jest

~ prawie niepotrzebne, jako ze normalne tempo oddychania..;"">

dziecka jest nader oczywistym wskaznikiem. Rodzice czestozauwazaja dosc wyrazna grudke w linii srodkowej klatki, za­raz pod mostkiem, u góry brzuszka - jest to zbudowany

z chrzastki wyrostek mieczykowaty stanowi~ przedluzeniemostka. ~

_, '.0 t:)~/c_ d.....

(-,"j.)

"

34

SERCE

Normalne tetno u noworodka wynosi zwykle 100-140 ude­rzen na minute. Serce dziecka bada sie równiez stetoskopemna wystepowanie ewentualnych szmerów. Wiekszosc szmerówwykrytych w ciagu pierwszych kilku dni zycia jest spowodo­wana albo opóznieniem w krazeniu zmieniajacego sie z kraze­nia krwi plodu w krazenie krwi u noworodka albo obecnosciamalenkich nieszczelnosci miedzy dwiema glównymi pompu­jacymi komorami serca. Oba defekty koryguja sie samoistniew krótkim czasie i nie pozostawiaja zadnych uszkodzen.

BRZUSZEK

Lekarz bada brzuszek, by upewnic sie, ze watroba, sledzio­na i nerki sa normalnych rozmiarów i we wlasciwym poloze­niu, oraz by wyczuc patologiczne zgrubienia ciala.

Pepek zawiera trzy naczynia (jedna zyle i dwie tetnice).U niektórych noworodków moze wystepowac przepuklina pep­kowa (zob. str. 130). Nie ma to zadnego znaczenia i rzadkowymaga interwencji chirurgicznej; zanika zwykle sama przeduplywem piatego roku zycia.

W miejscu, gdzie brzuszek laczy sie z udami, mozna wy­czuc palcami glówne tetnice biegnace do nóg. Regularny pulsjest dowodem na to, ze nie ma zadnych przewezen arterii.

NARZADY PLCiOWE

Te czesci ciala noworodka beda zbadane dokladnie na wy­stepowanie jakichkolwiek anomalii. U chlopców oba jadra saw mosznie. Zimne rece moga jednak spowodowac ich czaso­we znikniecie, jako ze istnieje odruch, w wyniku którego jadrazostaja wciagniete do góry i staja sie niewidoczne. Zdarza sie,ze jadra, schodzac z podbrzusza do moszny, utkna gdzies podrodze. Mówi sie wówczas o nich, ze nie zeszly. Dziewiec­dziesiat procent takich przypadków reguluje sie samoistniepodczas pierwszego roku zycia; w pozostalych przypadkachmoze byc potrzebna interwencja chirurgiczna - czy to dla spro­wadzenia jednego jadra, czy tez obu.

ECKI

U dziewczynek srom wyglada na raczej opuchniety i zaczer­wieniony w porównaniu z okresem pózniejszym. Zdarza sie,ze wargi sromowe wewnetrzne wystaja poza wargi sromowezewnetrzne. Jest to normalne u noworodków urodzonycho czasie, a nawet dosc powszechne u noworodków urodzo­nych troche przed czasem. U wejscia do pochwy moga bycwidoczne resztki sluzu lub krwi. Jestto efekt stymulacji hormo­nalnej lozyska i nie ma zadnego znaczenia.

BIODERKA

Stawy biodrowe noworodka bada sie na objaw przeskakiwa­nia (który jest dosc powszechny i nieszkodliwy dla noworodka)i na dysplazje. Lekarz zbada bioderka dziecka ponownie przedvypisaniem go do domu (zob. str. 63-65).

\lÓZKI I STÓPKI

To normalne, ze male dzieci maja krzywe nózki. Nieznacz­ne wygiecie piszczeli jest spowodowane pozycja plodu w lo­nie matki. Wiekszosc dzieci przebywajac w macicy, trzymanózki zwrócone ku sobie, i odruch ten moze sie utrzymac jesz­cze kilka tygodni po porodzie. Czasami okresla sie to jako ,,ko­--'"lawoscstópl/(jako wada ulozeniowa konczyn dolnych), ale niejest to koslawosc konsko-szpotawa. Jesli wyprostowana stopemozna ustawic pod prawidlowym katem w stosunku do nogi,:>tawskokowy jest w porzadku.

PLECKI

Lekarz sprawdzi równiez kregoslup, by upewnic sie, ze jestprosty i bez wad. Bardzo czesto u dolu kregoslupa znajdujesie doleczek. To zupelnie normalne i z czasem zaniknie. Le­I arz z pewnoscia zbada tez odbyt, by upewnic sie, ze jestotwarty.

To normalne,ze noworodki

i niemowletamaja krzywe

nózki.

35

Sluch jestnieco

trudniejszydo zbadania

w pierwszychdniach zycianoworodka.

Mozna jednakzaobserwowac

wyraznareakcjedziecka

na klasniecielub jakis

glosniejszydzwiekI

jesli malecjest akuratw dobrymnastroju.

36

UKlAD NERWOWY

WZROK I SLUCH

Podczas badania obserwuje sie i punktuje posture noworod­ka, napiecie miesni, reakcje, nastroje, ruchy i placz. Sprawdzasie, jak dziecko odwraca glówke i reaguje na swiatlo oraz wpa­truje sie w pochylajaca sie nad nim osobe.

Sluch u noworodka jest trudniejszy do zbadania, gdyz dziec­ko jest w pierwszych dniach zycia bardzo tolerancyjne, jeslichodzi o halasy. Nalezy pamietac, ze malec dopiero co opuscilhalasliwe okolice matczynej macicy z tetniaca mu wprost naduchem glówna aorta, z szemraniem bedacych w ciaglym ru­chu jelit oraz wypelniajacym sie i oprózniajacym co chwilepecherzem. Mozna jednak zaobserwowac wyrazna reakcjedziecka na klasniecie lub glosny dzwiek, jesli malec jest akuratw dobrym nastroju.

ODRUCHY

U noworodka bada sie odruchy. Dziecko rodzi sie z calamasa róznych automatycznych reakcji na zmiany w ulozeniuciala lub otoczeniu, zwanych odruchami pierwotnymi. Sa oneobecne w historii rozwoju gatunku ludzkiego tak dlugo, jak odzawsze znany nam kac.

Odruchy te zanikaja w ciagu pierwszych tygodni i miesiecyzycia dziecka, a ich zanik oznacza normalny rozwój ukladunerwowego dziecka.

Szczególnie znamiennym odruchem jest odruch Moro. Jeslibródka dziecka spoczywa na piersiach, a glówce pozwoli sieodchylic do tylu, dziecko zareaguje wyciagnieciem raczek, jak­by chcialo cos do nich wziac. Nastepnie przesunie je po lukuw kierunku linii srodkowej klatki piersiowej. Równoczesniez ruchem rak noworodek otworzy szeroko oczy, zrobi smutnaminke i moze zaczac plakac. Test na odruch Moro jest dobrymsprawdzianem napiecia miesni noworodka. Odruch ten zanikastopniowo w ciagu czterech do szesciu miesiecy.

Innym odruchem jest odruch chwytania. Gdy polaskoczeszdlon noworodka, chwyci twój palec. Dziecko w tym wiekuautomatycznie zamyka w dloni to, co sie w niej znajduje. Od-

Dziecko rodzi

sie z wielomaautomatycz-

nymireakcjami

na zmianyw ulozeniu

ciala lubotoczeniu.

Reakcje tezwane sa

odruchami

pierwotnymi .

37

Prosze ""mu dac

dwa punktyza odruchy'----

~~=~~~""'<.> !'..,v'O <:.<>'2-3 g~ <,.. D c;;:;C _

c.. < =

ruch ten jest tak silny, ze malec jest w stanie utrzymac ciezarswojego ciala, chwytajac w raczki dwa twoje palce. Palceu nóg noworodka równiez beda zginac sie w reakcji na podob­ny bodziec skierowany na jego stopy.

Jesli polaskoczemy delikatnie policzek dziecka, zwróci onow tym kierunku glówke. Odruch ten zwany jest odruchem szu­kania (odruch Rootinga) i pokazuje, ze malec bedzie szukalutka, kiedy policzkiem otrze sie o piers matki.

Dumni rodzice czesto lubia demonstrowac odruch chodze­nia u swojego noworodka. Jesli podniesie sie malca do pozy­cji stojacej i ustawi jego stópki na plaskiej powierzchni, be­dzie on próbowal - niezgrabnie wprawdzie - posuwac sie doprzodu. Odruch ten zanika okolo czwartego tygodnia zyciadziecka.

Odruch "kroczków" jest kolejnym ciekawym zjawiskiem.Gdy stopy dziecka ustawi sie na krawedzi jakiejs plaskiej po­wierzchni, malec uniesie nózke, jak gdyby chcial wejsc na kra­'vedz (podobnie jak wchodzi sie na schody).

Odruch Galanta mozna wywolac, trzymajac dziecko na jed­nej rece -'pleckami do siebie - i pobudzajac je delikatnie przezpodrapanie go w okolicy ledzwiowej. Malec wypnie pupev kierunku, z którego padl bodziec.

eSlecy~ ladu

•111 ru­

C wileakcje

2. 'urat

Przed

wypisaniendziecka

ze szpitalalekarz

przeprowadziostatniebadania.

38

WYPIS ZE SZPITALA

Bezposrednio przed wypisaniem dziecka ze szpitala lekarzprzeprowadzi ostatnie badania:

• Zbadane zostanie serce, by upewnic sie, ze od czasu pierw­szego badania nie pojawily sie zadne szmery. Poniewazw krazeniu krwi u noworodka zachodza duze zmiany w cia­gu pierwszych kilku dni po urodzeniu, szmery moga wysta­pic nieco pózniej.

• Ponownie zmierzony zostanie obwód glówki - teraz, gdy pro­ces jej profilowania juz sie skonczyl.

• Zbadany zostanie kikut pepowiny dla upewnienia sie, czynie wywiazala sie jakas infekcja oraz czy rozpoczal sie nor­malny proces gojenia i wysychania.

• Zbadane beda oczy pod katem "sklejania sie" (ropienia);matka otrzyma odpowiednie wskazówki, jak udrazniac ka­nal iki lzowe, jesl i jest taka kon iecznosc.

= 22\', co

- lekarz

plerw­-1lewaz

. WCla­

"" vysta-

:::dypro-

Sie, czysie nor-

• Zbadana zostanie skóra, czy nie ma na niej jakiejs wysypkilub krostek.

• Ponownie zbadane zostana bioderka dziecka i ustawionew bezpiecznej pozycji. Bioderka, których wiezadla byly luz­ne w pierwszym dniu po urodzeniu, powinny byc juz duzomocniejsze w panewkach i - jesli tak jest - mozna je zosta­wic w spokoju, jedynie skrupulatnie kontrolowac .

• Sprawdzony zostanie równiez sposób karmienia dzieckapiersia. Dziecko jest ponownie wazone - choc na tym etapienie ma specjalnego znaczenia, czy przybiera na wadze, czytez nie.

Jesli masz jakies pytania, mozesz uzyskac na nie odpowiedz.adszedl czas, by wyjasnic wszelkie "dobre" rady, jakich ciczesniej udzielono, i zorientowac sie, gdzie szukac pomocy,

':idy cos zacznie cie niepokoic po przyjsciu z dzieckiem dodomu. Nie przegap takiej okazji! Na nastepnej stronie zostalyzamieszczone pytania najczesciej zadawane przez matki.

IEMOWlETAO NISKIEJ MASIE URODZENIOWEJ

Noworodki, które po urodzeniu waza mniej niz dwa i pól'ilograma, uwaza sie za male. Niska masa urodzeniowa moze

byc spowodowana wieloma czynnikami.Rodzice dziecka moga byc niscy. W takim przypadku dziec­

ko bedzie zachowywac sie i miec takie same potrzeby jak kaz­dy noworodek urodzony o czasie.

Dziecko moze byc niedojrzale. Moze to byc niedojrzaloscpowodujaca zaburzenia niektórych waznych funkcji, czegoefektem jest na przyklad slabe ssanie piersi lub ogólnie klopotyz karmieniem, trudnosci w oddychaniu, sklonnosc do wyzie­biania sie albo obnizania poziomu cukru we krwi i - co za tymidzie - do sennosci.

Dziecko moze wreszcie byc male, choc urodzone o czasie.Jestto dziecko bardziej dojrzale, niz wskazywalaby na to wagaurodzeniowa, ale niedozywione. Zwykle jest to wynik zabu­rzenia wfunkcjonowaniu lozyska matki w ostatnich tygodniachciazy, co uposledza mechanizm odzywiania sie plodu.

Jesli dzieckourodzi sie

slabe lub nie

w pelnidojrzale,

matka moze

poczatkowospodziewacsie pewnych

trudnosci przykarmieniu,

gdyz odruchssania moze

byc jeszczeprzez jakis

czas nie

w pelnirozwiniety.

39

PYTANIA I ODPOWIEDZI

Bycie swiezo upieczona matka jest juz z samej definicji czyms nowym - prze­zyciem obfitujacym w czynnosci, których trzeba bedzie sie nauczyc. W swie­tle tego faktu cos takiego jak "glupie pytanie" po prostu nie istnieje. Uznajponizsza liste pytan za podstawowa, dolaczajac do niej i swoje watpliwosci.

Pytanie: jesli maly zwymiotuje czesc pokar­mu, czy mam go karmic na nowo?Odpowiedz: To zalezy od dziecka. jesli maochote possac piers ponownie - pozwól mu;jesli mu na tym specjalnie nie zalezy - od­czekaj, az samo upomni sie o jedzenie, i nieprzystawiaj do piersi na sile.Pytanie: Czy mam malemu czyscic uszka?Czy w ogóle istnieje bezpieczny sposób wy­konywania takiego zabiegu?Odpowiedz: Zanurzanie uszu niemowleciaw wodzie nie jest zalecane, gdyz przewódsluchowy trudno osuszyc i latwo w ten spo­sób spowodowac infekcje. Nalezy oczysz­czac tylko te czesc uszu, która jest widocz­na. Nie wkladaj zatem zadnych patyczkówdo kanalów usznych.Pytanie: jak czesto powinnam zglaszac siez dzieckiem do poradni rejonowej na bada­nia kontrolne?

Odpowiedz: Zazwyczaj osrodek zdrowiaodwiedzamy raz na miesiac (w przypadkuwczesniaka co dwa tygodnie), by ustalictempo przybierania na wadze oraz zaszcze­pic malca.Pytanie: Czy mam nadal kapac dziecko, gdydostanie wysypke? Czym je myc?Odpowiedz: Nie myj mydlem podraznionejokolicy. Stosuj raczej obojetne chemiczniepreparaty albo roztwór nadmanganianu pota­su do kapieli. Nie ma zreszta koniecznosci co­dziennego kapania dziecka. Zwykle pierwszedziecko jest kapane codziennie, drugie - codrugi dzien, a czwarte - dwa razy w tygodniu!Pytanie: Skad mam wiedziec, czy maly na­jadl sie do syta?Odpowiedz: Przestanie ssac i prawdopo­dobnie zasnie (choc niekoniecznie). jesli tak

sie stanie - nie budz go, by mu sie odbilo,

40

lecz raczej polóz do lózeczka (naj lepiej naboczku - jesli dziecku sie odbije, nie doj­dzie do zachlysniecia [przyp. S.c.]).Pytanie: Ilu zmoczonych pieluszek dzienniepowinnam sie spodziewac?Odpowiedz: Niemowleta dobrze odzywia­ne mocza od pieciu do dwunastu pieluszekdziennie. jesli satylko dwie, powiadom o tympolozna lub lekarza.Pytanie: jak mam dotykac kikuta pepowiny?Czy bedzie krwawil? Kiedy i w jaki sposóbsie zagoi i odpadnie?Odpowiedz: Pamietaj, ze dziecko nie mozeodczuwac bólu od pepowiny, wiec dotyka­nie jej kikuta nie wywola u niego zadnegodyskomfortu. Pociagnij go dei ikatnie w trak­cie toalety, by dostac sie do wnetrza. Kikutyczesto lekko krwawia do kilku dni po uro­dzeniu, ale jest to zwykle sladowe krwawie­nie z zakrzeplych zylek i nie ma zadnegoznaczenia. Kikut pepowiny goi sie, stajac siecoraz bardziej rozciagliwy, a nastepnie od­pada LI nasady. Proces ten moze trwac odkilku dni do szesciu tygodni.Pytanie: Czy mam myc okolice narzadówplciowych dziecka? jak? Czy obciagac naple­tek u chlopca, czy tez zostawic go w spokoju?Odpowiedz: Nie ruszaj napletka, dopóki nieoddzieli sie od zoledzi, kiedy to latwiej goodciagnac. Moze to trwac rok lub dluzej.Obserwuj swojego malego chlopca; bedziezapewne bawil sie sillsiaczkiem podczaskapieli i pokaze ci, jak daleko mozna juz zespokojem odciagnac napletek. U dziewczy­nek delikatne rozchylenie warg sromowychi przeciagniecie przez srom wacikiem w kie­runku odbytu jest czesto nieodzowne. My­cie pochwy nie jest konieczne, gdyz oczysz­cza sie ona samoistnie.

B~ER\\!

. .....•'1.

-'ennie

_ ej na- ~ doj-

41

OBSf:RvVAC.IA

Male noworodki, które sa na tyle silne, by pozostac przymatce na oddziale polozniczym, sa regularnie badane i ob-erwowane - co cztery godziny sprawdza sie ich czynnosc od­

dechowa, czynnosc serca oraz temperature ciala, Regularnietez pobiera sie krew z piety na okreslenie poziomu cukru we'rwl.

Jesli dziecko urodzi sie tydzien lub dwa przed czasem, mat­ka moze sie spodziewac pewnych klopotów z karmieniem,gdyz odruch ssania moze byc jeszcze przez jakis czas niew pelni rozwiniety. Stad tez trzeba uzbroic sie w wieksza niznormalnie cierpliwosc i wykazac wieksza determinacje, przy­stawiajac takiego )eniuszka" do piersi.

Dla kontrastu dziecko male, choc urodzone o czasie, mozewykazywac wzmozony apetyt i na sile nadrabiac "zaleglosci" ­kosztem swojej biednej mamy, oczywiscie, I tu ponownie: cier­pliwosci! Kiedy maly nadgoni juz "stracona wage" (zwyklew ciagu pierwszych trzech miesiecy), uspokoi sie i zaakceptujemniej zdyscyplinowane pory karmienia.

Warto pamietac, ze dzieci z niska masa urodzeniowa majaubogie zapasy energii w ciagu pierwszych kilku dni zycia.Oznacza to, ze trzeba pilnowac u nich poziomu cukru we krwi,

P05TEPOVVANIE

Dzieci z dwóch ostatnich grup w powyzszej klasyfikacji pod­daje sie szczególnej obserwacji do momentu, gdy osiagna sta­bilnosc i zaczna funkcjonowac tak, jak wieksze noworodki.Jesli noworodek jest maly, niestabilny lub z innych powodówvymaga szczególnej opieki to - rzecz jasna - trafia na oddzialintensywnej terapii dla noworodków. Jak wyglada opieka nadtakim noworodkiem, to temat znacznie wykraczajacy pozaramy niniejszej ksiazki. Wystarczy jednak powiedziec, zeogromna wiekszosc noworodków przyjetych na tenze oddzialszybko dochodzi do formy i - jesli sa to wczesniaki - wypisujesie je do domu, gdy ukoncza trzydziesty ósmy tydzien wiekuclazowego.

-Drze­; ie­

znaj. osci.

=moze

:ootyka­-::dnego

.'. trak­

ikuty_ uro-'

42

do czasu gdy sie on ustabilizuje. Latwo to kontrolowac, pobie­rajac regularnie krew z pietki dziecka. Moze równiez zaistniecpotrzeba podawania uzupelniajacych preparatów odzyw­czych, jezeli noworodek jest zbyt maly, by czekac na przyplywpokarmu u matki przez dwa do trzech dni.

Nalezy równiez regularnie kontrolowac temperature cialadziecka, jako ze noworodek latwo sie wyziebia, gdy w chlod­nym pomieszczeniu nie jest odpowiednio ubrany.

Male noworodki powinny byc szczepione w zwyklym, wy­znaczonym czasie, poczawszy od daty urodzenia, bez zadnejpoprawki na swoja niedojrzalosc.

PUSTE RECE MATKI

Dosc przykra jest sytuacja, kiedy dziecko musi trafic do in­kubatora, zamiast byc przy matce. Oprócz niepokoju pojawiasie czesto uczucie zalamania, ze je zawiodlas, poniewaz niemozesz sama zaspokoic wszystkich jego potrzeb i ze w takimczy innym stopniu moze ucierpiec na tym wiez miedzy wami(wlasciwie pielegnowana nie ucierpi).

Inkubatory wywoluja u róznych rodziców rózne reakcje.Niektórzy czuja sie pewniej przy wsparciu nowoczesnych urza­dzen i wierza, ze tak zaawansowana technika pomaga ichdziecku. Inni sa przerazeni, ze ich dziecko musi przebywacwsród nowoczesnych urzadzen, które wydaja sie bardziej od­powiednie dla astronauty niz ich drogiego malenstwa.

Z pewnoscia bedziesz zachecana przez personel szpitala dospedzania jak najwiecej czasu z dzieckiem i jesli tylko bedzieci z tym dobrze, rób tak. Jesli jednak siedzenie przy inkubato­rze przeraza cie i powoduje panike - nie czuj sie zobowiazanatam przebywac. Po kilku dniach uczucie to z pewnoscia miniei uspokoisz sie na tyle, by spedzac z dzieckiem wiecej czasu.N ie ma w tym przypadku zadnych twardych zasad, trzeba spra­we traktowac calkowicie indywidualnie.

Wielu rodziców - szczególnie matek - przechodzi przez cosna ksztalt zaloby, jesli po porodzie z dzieckiem dzieje sie cosniedobrego. Ubolewaja nad utrata jakiegos doskonalego wize­runku, który nosili w sobie jeszcze w czasie ciazy. Moga wiecodczuwac zawód i zlosc, jak równiez smutek i niepokój, pró­bujac przystosowac sie do nieoczekiwanej sytuacji. Te inten-

bie­"s-niec

zyw­.plyw

. wy­=adnej

a spra-

sywne emocje kieruja wtedy albo ku sobie - jako poczucieiny - albo na zewnatrz w postaci zlosci na partnera, lekarzy,

pielegniarki, a nawet samo dziecko.Tak jak kazda inna czesc ciala, psychika równiez musi dojsc

do siebie, gdy zostala w jakis sposób zraniona, i wszystkie emo­cje przezywane w zwiazku z narodzinami dziecka sa po prostuczescia procesu zdrowienia. Przyjmij je wiec takie, jakimi sa­bolesna, ale wazna droga do lepszego samopoczucia. Przemi­na z czasem i zostana zastapione u wiekszosci matek przezradosc, jaka wypelni serce w momencie, gdy wezma wreszciev ramiona zdrowe dziecko.

WITAMINA KWkrótce po urodzeniu twoje dziecko otrzyma zastrzyk wita­

miny K. Praktyka ta jest stosowana dosc powszechnie i nie bezprzyczyny.

Jeszcze trzydziesci lat temu dosc czesto wystepowala wsródnoworodków powazna i potencjalnie smiertelna choroba zwa­na choroba krwotoczna noworodków, która obejmowala oko­lo póltora procent noworodków. Klasyczny objaw tejze cho­roby to zaburzenia krzepliwosci krwi w ciagu kilku dni poporodzie. Prowadzilo to w efekcie do krwawien - czesto po­waznych - z kikuta pepowiny albo jelit. Jesli krwotok byl nie­znaczny, organizm dziecka czesto radzil sobie z tym sam.W przypadku intensywnego wylewu jednak szybko dochodzi­lo do szoku krwotocznego, który bez pomocy lekarskiej kon­czyl sie smiercia. Leczenie polegalo na transfuzji krwi i poda­niu witaminy K.

DO CZEGO POTRZEBNA JEST WITAMINA K?

Proces krzepniecia krwi w ciele czlowieka oparty jest na ca­lej serii skomplikowanych reakcji zachodzacych pomiedzywieloma proteinami a zwiazkami chemicznymi zwanymi czyn­nikami krzepniecia. Wiele z nich potrzebuje witaminy K, bynabrac aktywnosci - bez niej proces koagulacji (krzepniecia)

43

44

ulega zaburzeniu. Kiedy zdano sobie z tego sprawe, zaczetonoworodkom zaraz po urodzeniu rutynowo wstrzykiwac daw­ke witaminy K i wlasciwie wyeliminowano chorobe.

Rezultat taki zostal osiagniety mniej wiecej dziesiec lat temu.Od tamtej pory jednak wzrosla zapadalnosc niemowlat na od­miane choroby krwotocznej, mogacej prowadzic równiez dosmierci. Ten rodzaj krwotoku pojawia sie pózniej, okolo czte­rech do szesciu tygodni po urodzeniu, a do krwawienia docho­dzi czesto w obrebie mózgu, co moze miec powazne konse­kwencje. Wszystkie niemowleta dotkniete tego rodzaju krwo­tokiem maja dwie wspólne cechy:

1) nie otrzymaly zastrzyku witaminy K po urodzeniu,2) byly karmione wylacznie piersia.Badania wykazuja, ze wiele zdrowych dzieci urodzonych

o czasie posiada znikomy zapas witaminy K. W trzeciej dobiezycia, gdy zaczynaja rosnac, niedobór witaminy K moze dacsie we znaki. Podanie witaminy K matce na krótko przed poro­dem niespecjalnie pomaga, gdyz witamina ta slabo przenikaprzez lozysko. Tak czy owak, stezenie witaminy K we krwi wie­lu matek jest pod koniec ciazy stosunkowo niskie.

Wiemy tez, ze pokarm matki zawiera niewielka ilosc wita­miny K. Mleko krowie lub gotowe mieszanki mleczne dla nie­mowlat posiadaja jej duzo wiecej (nawet dziesiec razy wiecej)niz pokarm naturalny. Jesli karmiaca matka dba o odpowiedniazawartosc witaminy K w swojej diecie, to i tak niewielka tylkojej ilosc przeniknie do pokarmu i zostanie przyswojona przezdziecko, a juz na pewno nie tyle, by zapobiec chorobie krwo­tocznej. Jesli wiec karmisz piersia, dobrze jest jadac codzien­nie porcje swiezych zielonych warzyw lisciastych, gdyz stano­wia one bogate zródlo tej waznej witaminy.

DLACZEGO CHOROBA KRWOTOCZNAPOWRÓCILA?

Prawdopodobnie istnieja dwie przyczyny. Po pierwsze, wrazz popularnymi w ostatnich latach ruchami skierowanymi prze­ciwko stosowaniu róznych osiagniec nauki i techniki przy po­rodzie oraz strachem przed choroba nowotworowa (która oma­wiam dalej) pojawily sie protesty rodziców wzgledem poda­wania ich dzieciom po narodzeniu witaminy K. Po drugie,

:-::f-{l e ',e

:~--a :ie I

Od pon;."i~Z 'kUjE

- . Taka

-::::zna u_~ocznycl

, 'roku:::3 . vedl

'::-~ ojerstrz

:::-.',iekszol:::;)u tnie.

ej, Artyl;'"Up dz

ZleC10m

.',ali poró30likowa

awet sa" ziecia.

Cowie.Jznac tal

,', rzeczyl 'm, ze rr

....plywie I

oojedyncoadki raI<

zyc, ze i'ladami Istancja rpowoduj

zetodaw-

-emu.-a od-2Z doczte­cho­

·onse­TWO-

jeszcze pare lat temu wiekszosc dzieci otrzymywala choc tro­

che gotowej mieszanki mlecznej lub mleka krowiego jako uzu­pelnienie pokarmu matki. Jesli byly to nawet ilosci sladowe(u niemowlat normalnie karmionych piersia), wystarczylobypodniesc stezenie witaminy K we krwi dziecka i tym samymuniknac zaburzen. Obecnie obawa (czesto nieuzasadniona)

przed ewentualna alergia na mleko krowie sprawia, ze nie uzu­pelnia sie pokarmu matki zadnymi preparatami.

STOSOWANIE WITAMINY K

Od ponad dwudziestu lat w wiekszosci rozwinietych krajówvstrzykuje sie noworodkom 1 mg witaminy K zaraz po urodze­

niu. Taka praktyka calkowicie wyeliminowala chorobe krwo­toczna u noworodków oraz nie dawala zadnych skutkówubocznych.

W roku 1992 w Anglii opublikowano wyniki pewnych ba­dan, wedlug których istnialo niewielkie prawdopodobienstwopodwojenia ryzyka zachorowania na raka u tych dzieci, któ­

rym wstrzyknieto witamine K. Nie bylo jednak zadnych oznakzwiekszonego ryzyka u dzieci, które otrzymaly witamine Kdoustnie. Badania wywolaly wiele problemów natury nauko­wej. Artykul stwierdzal, ze jego autorzy posluzyli sie danymiorupy dzieci urodzonych dwadziescia lat temu, którym to

dzieciom podano witamine K w zastrzyku. Nastepnie próbo­wali porównac te dzieci z podobna grupa dzieci, którym nieaplikowano witaminy K wcale lub zaaplikowano ja doustnie.

lawet sami autorzy wskazywali slabe strony calego przedsie­VZleCla.

Co wiecej, nie ma wlasciwie zadnej logicznej podstawy, byuznac takie wnioskowanie za wlasciwe. Medycyna niewielew rzeczywistosci wie o innych funkcjach witaminy K, poza

tym, ze ma swój udzial w krzepnieciu krwi, a juz najmniej o jejwplywie na produkcje komórek rakowych. Równiez rak nie jestpojedyncza jednostka chorobowa i poniewaz przebadane przy­padki raka reprezentowaly rózne jego odmiany, trudno uwie­rzyc, ze istnieje miedzy nimi zwiazek, gdy wlasciwie sa przy-ladami nie spokrewnionych ze soba chorób. Zadna inna sub­

stancja rakotwórcza - nawet sama bomba atomowa - nie

powoduje raka w tak wielu róznych tkankach.

Pokarm matki

zawiera tylkoniewielka

ilosc

witaminy K.Mleko krowie

oraz gotowemieszankimleczne

zawieraja jejduzo wiecej.

45

®®

®® ®®® ®

<ID

..",

Zawsze nalezy pamietac, ze w badaniach tego typu moga siepojawic jakies nonsensowne korelacje. Prawdopodobnie moz­

a by dla przykladu wykazac, ze wiekszosc mezczyzn w sred­im wieku, u których stwierdzono chorobe wiencowa, posiada

'olorowy telewizor, ale nikt przeciez nie bedzie winil telewi­.:::oraza odczuwany przez nich ból w piersiach!

ajmocniejszym jednak argumentem przeciwko calemu,',nioskowaniu jest statystyka zachorowan na bialaczke w kra­'ach, które od mniej wiecej dwudziestu lat stosuja u noworod­'ów zastrzyki witaminy K. W zadnym z nich wystepowanie tejc oroby nie uleglo zmianie. Od póznych lat czterdziestych

rzymuje sie caly czas na poziomie czterech przypadków nailion (w grupie wiekowej 0-4) oraz siedmiu przypadków

'la milion (w grupie wiekowej 5-9). Taki stan pokazuja statysty­'i w USA, Wielkiej Brytanii i innych krajach. Najbardziej prze­'onujacym chyba dowodem na bledne wnioskowanie niektó-(ch naukowców bylo badanie przeprowadzone w Szwecji

.: odpowiedzi na kontrowersyjna angielska publikacje. Szwe­zi przeanalizowali dane miliona trzystu tysiecy noworodkówrodzonych w ciagu szesnastu lat, z których milion otrzymal

.:itamine K w zastrzyku, a pozostalym trzystu tysiacom poda-o ja doustnie. Nie odnotowali zadnych róznic statystycznych

..' zachorowalnosci na raka czy bialaczke. Zebrane dane byly'\'Yjatkowo rzetelne i w opinii wiekszosci autorytetów calkowi­cie oczyscily z zarzutów zastrzyk witaminy K.

Kiedy zaczal sie szum wokól zastrzyków witaminy K, niektó­'e kraje odeszly od jej podawania w tej formie na korzysc szcze­

ionki doustnej, Obecnie forma doustna - niestety - wymagaowtórzen i trzeba trzech oddzielnych dawek witaminy K, by

osiagnac taki rezultat, jaki daje zastrzyk. Nic wiec dziwnego,"'"eponownie pojawily sie przypadki choroby krwotocznej za­'onczonej smiercia.

Niektórzy specjalisci twierdza, ze nawet jesli wnioski z ba­dan sa bledne, i tak powinno sie rutynowo podawac witamine

doustnie. Zalecaja, by noworodki otrzymywaly 1 mg witami­ny K doustnie w pierwszej dobie zycia, nastepnie w czwarteji potem w wieku czterech tygodni. Istnieje oczywiscie niebez­pieczenstwo, ze jesli dziecko nie otrzyma pelnych trzech da-vek, moze zachorowac na chorobe krwotoczna.

Inne autorytety, jak na przyklad Amerykanska Akademia Pe­iatrii (która - pozwole sobie tu dodac - nalezy do najbardziej

Nie ma juz

prawie zadnejwatpliwosci,ze zastrzykwitaminy K

jestnajbezpiecz­

niejszymsposobem

uchronieniadziecka

przed chorobakrwotoczna·

47

klótliwych i rakofobicznych towarzystw medycznych na swie­cie), sa przekonane wymienionymi powyzej argumentami i niezalecaja zadnych zmian w dotychczasowej praktyce w tymzakresie.

Sednem calej dyskusji jest oczywiscie zminimalizowanie ry­zyka zachorowan u naszych dzieci. Obecnie - gdy nikt juz nanikogo nie krzyczy i nie wymachuje rekoma, a argumentemjest rzetelna wiedza - nie ma juz prawie zadnej watpliwosci,ze zastrzyk witaminy K jest najbezpieczniejszym sposobemuchronienia dziecka przed choroba krwotoczna.