Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Nije enerzjie foar Fryslân
Samen op naar 16% duurzame energie in 2020
Gegevens : CO2 monitor, CBS, AGNL, ECN, KEMA, Min EL&I e.a.. Verwerkt i.o.m. : PDF, Energy Valley,
Ekwadraat, Provincie Fryslân, AGNL e.a.. Zie separate berekening en verantwoording.
“Ons Friese platteland en onze steden zijn ons dierbaar.
Wij willen, ondanks de krimp, wonen in leefbare dorpen
en zorgen voor een duurzame toekomst in Fryslân
voor onze kinderen en kleinkinderen.
Wij willen onafhankelijk zijn van grijze stroom.
Dat kunnen wij samen in Fryslân; Duurzame energie
van en voor Friezen”.
Inhoudsopgave
Energie in Nederland
Energie in Fryslân
(Hoe) halen we de doelstelling ?
Ambities duurzame energie
Europa: 20% duurzame energie in 2020
Nederland: 16% duurzame energie in 2020
Fryslân: 16% duurzame energie in 2020
Bron: CBS, juni 2012
Bij huidige koers NL:
8% hernieuwbaar in 2020
Finaal verbruik: van/bij eindgebruikers, uit het stopcontact / tank
188
2207
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
Fin
aa
l ve
rbru
ik N
L (
PJ
)
Hernieuwbare energie NL Energetisch finaal verbruik
Bron: CBS, juni 2012
Nederland 2012: onderverdeling 4% hernieuwbaar
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
Biomassa
Windenergie
Bodemenergie
Zonne-energie
Buitenluchtwarmte
Waterkracht
16% betekent ruim 3 x zo veel als nu
Totaal verbruik 2020: 2100 – 2500 PJ / jr (1)
16% hernieuwbaar : 336 – 400 PJ / jr (2)
Dit betekent 2,5 – 3 x het totale hernieuwbare aanbod van 2011
2012 2020
(1) Afhankelijk van de stijging en de besparing van het energieverbruik
(2) Deze cijfers zijn gebaseerd op basis van netto productie. Netverliezen en verliezen bij de productie zijn niet meegenomen
x 3
De technieken tot 2020 (en verder….)
2012 2020
Hout-
verbranding
Wind
Zon
Geothermie
WKO
Slib / mest
Co-vergisting
Getijden
Blue Energy
Energie opslag
2030
Biodiesel / -ethanol
Vergassing / Pyrolyse
Wat kost fossiele energie?
Bron 1: ECN / KEMA, advies SDE 2013
Bron 2: Europese Commissie
Moderne kolencentrale met rookgasreiniging 4 ct/kWh
Gascentrale: 4,5 ct/kWh (1)
Maatschappelijke kosten (2) 3 – 6 ct/kWh
Totale kosten fossiele energie 7 – 10,5 ct/kWh
Wat kost duurzame energie in 2012?
Bron: ECN / Kema, advies SDE 2013
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
Wind op land/meer Zon Wind op zee
€ct
/ kW
h
Kostprijs per kWh Elektriciteit
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
Biogas Biomassa Aardwarmte Zonthermisch
€ct
/ kW
h
Kostprijs per kWh Als voor de warmte wordt
betaald
Prognose kosten duurzame energie
Bron: Sociaal Economisch Onderzoek (UvA), juli 2010
“Investeren in een schone toekomst” i.o.v. Regieorgaan Energietransitie
Voor doelstelling Nederland is nodig:
Conclusie: inzet van alle bewezen techniek noodzakelijk
x 4
Nederland
nodig als 16% doelstelling 2020
alleen met dit type energie
Huidig aantal Aantal maal huidig aantal
Hectare zonnepanelen 114.795 412 (3) 279
Aantal windmolens 6.222 1.882 (1) 3 (4)
Aantal vergisters 8.954 234 (2) 38
1. http://windenergie.nl/onderwerpen/cijfers (Wind)
2. www.b-i-o-.nl (vergisting)
3. http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=7516&D1=0&D2=0-2,5,10,14,22,26-30,35,38,43&D3=0&D4=l&HDR=T&STB=G1 (Zon)
4. Op basis van de nieuwe generatie windmolens en 3.000 vollasturen
16% foar Fryslân
Het verbruik van Fryslân
Bron: KNN, Rapport Duorsume enerzjie yn Fryslân, 2010
Totaalverbruik: 62 PJ (2,5% van landelijk verbruik)
Groei wordt verdisconteerd met besparing = > doel: 9,9 PJ duurzaam Doelstelling 16% hernieuwbaar in 2020
Aardgas
Transportbrandstof
Electriciteit
Zon PV 0%
Zon thermisch 1%
Wind 31%
Biogas verstromen 9%
REC Harlingen Elektisch
4%
REC Harlingen Warmte
50%
Hout Kachel / WKK 5%
Zon (6 MWP)
Zon thermisch
Wind
Biogas verstromen
REC Harlingen Elektisch
REC Harlingen Warmte
Hout Kachel / WKK
Fryslân 2012: onderverdeling 4,8 PJ hernieuwbaar
Wat is nodig voor 9,9 PJ ?
Conclusie: inzet van alle bewezen techniek noodzakelijk Op dit moment staan er 29 vergister in Fryslân.
Echter staan een aantal vergisters stil, of hebben een lagere productie.
Zodoende zijn 20 vergisters opgenomen in deze calculatie. Bij 29 vergisters is het aantal: 9,1x
Fryslân
Indien alleen
met dit type
energie
Huidig aantal
Fryslân Aantal maal
huidig aantal
Hectare zonnepanelen 3.382 ha 9 ha 356
Aantal windmolens 183 ‘nieuw’ 322 ‘oud’ 0,6
Aantal vergisters 264 20(1) 13,2
Wat is mogelijk ? 2012 2020
Bijdrage (in PJ) per type duurzame energie Huidig Technisch
Maximum Financieel
Realistisch Beleid
Zon (PV / thermisch) 0,05 13,4 2,7 2,0
Wind (op land) 1,4 10,8 10,8 5,7
Energie uit afvalverbranding 2,5 2,5 2,5 2,5
Biogas 0,5 8,3 1,6 1,6
Hout 0,2 0,4 0,4 0,0
Restwarmte 0,1 0,9 0,2 0,3
Geothermie 0,0 1,4 0,6 0,0
Totaal duurzaam in Fryslân 4,8 37,7 18,6 12,0
Aandeel duurzame energie in verbruik
8%
61%
30%
19%
Doelstelling duurzame energie
9,9 9,9 9,9 9,9
Tekort/Overschot tov doelstelling -5,2 27,8 8,7 2,1
Bron: diverse bronnen, zie ‘toelichting Nije Enerzjie foar Fryslân’
Fryslân: Yes, we can !
Verbruik 2020 62 PJ
Duurzaam opgewekt 2012 4,8 PJ (6% van Fries verbruik 2020)
Fryslân is rijk aan zon, wind en biomassa
Doelstelling 2020 9,9 PJ kan met gemak:
Technisch Maximum 38 PJ
Financieel Realistisch 16 PJ
Beleid 12 PJ
Maar ……
Markt en aanpak beleid remmen Groei duurzaam aandeel is te laag
Overheidsbeleid beweegt => onzekerheid voor projecten
Saldering en energiebelasting => alleen zon kleinschalig
Subsidiebeleid op energie is niet consistent
Ruimtelijk beleid wind niet consistent
Regelgeving grondstof biogas en digestaat remt
Markten voor biomassa en digestaat zijn matig tot slecht
Markt voor financiering is matig tot slecht
Aanpak en communicatie wind niet succesvol, hoewel de ambitie groot is
Techniek anders dan zon, wind en biomassa draagt in 2020 nog niet bij
Met de huidige koers en tempo
Haalt Fryslân het niet
Haalt Fryslân de doelstelling ?
Huidige markt en uitvoering beleid 6,2 PJ Nee
Pro-actief beleid 15,9 PJ Ja
Aanpassing focus en pro-actieve aanpak nodig
Ter vergelijking:
Technisch maximum 37,7 PJ
Financieel realistisch 18,6 PJ
Beleidsmatig doel 12 PJ
Beleid & implementatie maken het verschil
Markten zijn niet te beïnvloeden
Beleid wel
Implementatie van beleid ook
Noodzaak:
Consistent beleid van de overheid
Pro-aktieve inzet van de overheid
Markt en (implementatie) beleid remmen
2012 2020
Bijdrage (in PJ) per type duurzame energie Huidig Beleid
Huidige
koers
Proactieve
overheid
Zon (PV / thermisch) 0,0 2,0 1,0 2,5
Wind (op land) 1,4 5,7 1,7 8,1
Energie uit afvalverbranding 2,5 2,5 2,5 2,5
Biogas 0,5 1,6 0,8 1,6
Hout 0,2 0,0 0,2 0,4
Restwarmte 0,1 0,3 0,1 0,3
Geothermie 0,0 0,0 0,0 0,6
Totaal duurzaam in Fryslân 4,8 12,0 6,2 15,9
Aandeel duurzame energie in verbruik
8%
19%
10%
26%
Doelstelling duurzame energie
9,9 9,9 9,9 9,9
Tekort/Overschot tov doelstelling -5,2 2,1 -3,7 6,0
Bron: diverse bronnen, zie ‘toelichting Nije Enerzjie foar Fryslân’
Bestaand Agrarische (co-)vergisters (21)
Industriële/RWZI vergisters (6) Lamb Weston/Meijer, Oosterbierum Ecopark De Wierde, Oudehaske RWZI, Leeuwarden RWZI, Franeker RWZI, Drachten RWZI, Burgum
Nieuwe grote stallen (41 locaties)
Houtstook (2012, > 500 kW)
Zoekgebieden Windmolenclusters
Kansen voor zon, geothermie en biomassaverbranding
Concrete kansen voor 2020
Bron:
1: Verkenning biogas in Fryslân, 2010
2: Houtskoolschets windstreek 2011
Zwembad Ziekenhuis Industrie Zorg-/wooncomplex Nieuwbouwplan in ontwikkeling
Grotere projecten in Fryslân Zon:
Ecommunitypark (als voorbeeldfunctie voor bedrijventerreinen) (>0,01 PJ)
Particulieren (1-1,5 PJ) door middel van een stimulerings- en financieringsprogramma
5 ha zon in Leeuwarden (als voorbeeldfunctie ca. 0,01 PJ)
Wind: Windcluster IJsselmeer, Heerenveen, Kop Afsluitdijk (4,2 PJ)
Biomassa Hout : Bio Massa Centrale Harlingen (0,3 PJ)
Biomassa Vergisting
BioNOF (0,8 PJ, waarvan nu al ca.0,4 PJ aanwezig is, groeipotentie naar 1,2 PJ)
EnergieLandschap Heerenveen e.o.(0,4 PJ), inclusief Ecopark de Wierde
GFT vergisting Orgaworld (0,3 PJ)
Schenkenschans (? PJ)
Bio-LNG Lauwersoog (0,2 PJ)
Restwarmte en duurzame warmte:
Warmtenet Leeuwarden, geothermie (0,3 PJ, met groeipotentie naar 0,6 PJ)
Geothermie:
Geothermie + tuinbouw Sexbierum en Berlikum (0,3 PJ)
Geothermie fabrieken (A-ware Heerenveen, Friesland Campina L’warden: 0,3 PJ)
Aanbevelingen pro aktieve aanpak
Een consistente, proactieve houding van de provincie, gericht op zon, wind en biogas is
essentieel voor het behalen van de doelstelling van 9,9 PJ.
door consistent beleid én actie projectrisico’s verminderen en slaagkans vergroten
Voor zon: actief informeren en stimuleren van klein en midden verbruikers
(particulieren/kleine bedrijven), mogelijk assistentie bij financiering
Voor wind proactief, samen met stakeholders ontwikkelen locatie & draagvlak
Voor biogas, grootschalige vergisters, groengas-hubs, restwarmte en geothermie
proactief zoeken en stimuleren van slimme combinaties op concrete locaties
t.b.v. publiek belang participatie door het provinciaal fonds en/of financiering van
projecten met lange doorlooptijd, lager rendement en/of groter risico. Bij wind
participeren in ontwikkelfase bij RCR projecten (> 100 MW en > € 150 mln. ) om
sanering en burgerparticipatie veilig te stellen.
Ontwikkeling van andere technieken blijven stimuleren en blijf alert op kansen
die zich voor doen
Werkgelegenheid
Voorzieningen
Schone energie
Duurzame energie
Samen ontwikkelen
Samen investeren
Inkomsten voor leefbaarheid
Mei inoar ! Overheid + mienskip
Betaalbare energie
Saneren oude molens
Benutten restwarmte
Initiatiefnemers
Exploitatie fase
uitvoering door
(lokale ) partijen
Ontwikkelfase
Project
Overheid Gemeenschap
Privé-personen
Bedrijven
Organisaties
Voorlichting
Financiering
Energiefonds
Sanering/Windbank
Opbrengst
Leefbaarheids
projecten
Overheid + Mienskip vele bewezen modellen
Invloed op:
ontwikkeling en/of exploitatie
Inbreng - - - en opbrengst
Conclusie:
Fryslân heeft alles in huis
Zonder mix wordt het nix (inzet alle bewezen technieken)
Met de huidige aanpak halen we de doelstelling niet
Alleen met focus en proactieve inzet, halen we de doelstelling
De belangrijkste technieken zijn zon, wind, afval en biogas
Door samenwerking markt en overheid er uit halen wat er in zit
Ja, wy kinne it mei inoar !
Mei inoar nei in skjin en leefber Fryslân !