1

Nét Đẹp Của Phong Trào

Nhân Văn

The Beauty of Humanity

Movement

Tác giả: Camilla Gibb

Dịch thuật: Lê Hoàng Việt

Hiệu đính: Hoàng Diễm Ly

Thứ 7, ngày 3 tháng 3 năm 2012

Thân tặng sn DL, ngƣời tôi quý mến, cùng những ai trân trọng những giá trị nhân văn và một lịch sử không có lỗ

trống.

Lê Hoàng Việt

2

Mục Lục

Lời dịch giả

Tiểu thuyết về Phở và Nhân Văn - Giai Phẩm

Chƣơng 1. Một ghi chép vinh dự

Chƣơng 2. Một Sự Chắp Nối giữa các thế giới

Chƣơng 3. Bình minh mới

Chƣơng 4. Nét Đẹp Nhân Văn

Chƣơng 5. Một Đất Nƣớc Thống Nhất

Chƣơng 6. Nội tâm tĩnh lặng

Chƣơng 7. Một thế giới ngƣợc

Chƣơng 8. Tay công tử lòe loẹt

Chƣơng 9. Tuyên truyền giáo dục chính trị

Chƣơng 10. Những bức tranh sơn dầu ghê tởm

Chƣơng 11. Chỗ của chúng ta trong trời đất

Chƣơng 12. Ký ức hƣơng vị

Chƣơng 13. Chiến dịch sửa lỗi

Chƣơng 14. Một Việt Nam thật sự

Chƣơng 15. Một Ngƣời Bạn Đìch Thực

Chƣơng 16. Những Bức Tƣờng

Chƣơng 17. Một Bộ Từ Vựng Cảm Xúc

Chƣơng 18. Ngôi Sao Sáng

Chƣơng 19. Cô Gái Nhà Bên

Chƣơng 20. Cây Cầu Vồng Hạ Thế

Chƣơng 21. Dịch Vụ Cộng Đồng

Chƣơng 22. Nốt Nhạc Lửng Lơ

Chƣơng 23. Những Giọng Nói Chết Chóc

Chƣơng 24. Tảng Đá Trong Tim

Chƣơng 25. Gốc Gác

Chƣơng 26. Sứ Mệnh Của Một Ông Già

Chƣơng 27. Thế Giới Bên Kia

Chƣơng 28. Phở Nhân Văn

Ghi chú của tác giả

Lời cảm ơn

3

Lời dịch giả

Tình cờ đọc đƣợc một bài viết giới thiệu về cuốn sách trên BBC News. Ngẫm lại tôi đã học

English từ những năm lớp 6 đến giờ vẫn chƣa đọc một nguyên tác văn học nào trên thế giới

bằng tiếng Anh, cái học của mình mặc dầu không thể nói là vô dụng, nhƣng cũng không hơn là

bao. Lại trộm nghĩ đây cũng là một cơ hội để học rồi hành, lấy cái mình biết ra góp một phần

cho những bạn muốn đọc mà không có thời gian để đọc nguyên tác, một số độc giả chƣa thể

đọc đƣợc nguyên tác, hay một số bạn chƣa có hứng thú, thí đây là một cơ hội để tác phẩm viết

về ngƣời Việt đƣợc ngƣời Việt đọc, tiếp cận với độc giả Việt, rút ngắn thời gian đọc nguyên tác

hơn.

Một lý do thứ hai không kém phần quan trọng là vụ Nhân Văn Giai Phẩm hầu nhƣ ai cũng biết,

nhƣng chỉ là biết tên đối với giới trẻ, giới trẻ trong nƣớc cũng nhƣ hải ngoại hầu nhƣ không có

tài liệu minh xác nào, chỉ qua những lời kể thời gian không rõ ràng. Hiển nhiên, tác phẩm này

chỉ là hƣ cấu, và là một tiểu thuyết, ta không thể căn cứ vào đây để xét đoán, nhƣng viết về vụ

Nhân Văn Giai Phẩm âu cũng là thêm một vài câu chuyện kể để phần nào những ai có hứng

thú có thể đi xa hơn, sâu hơn, cùng giúp cộng đồng ngƣời Việt hiểu hơn lịch sử đất nƣớc, cũng

nhƣ ngƣời ngoài hiểu hơn về Việt Nam.

Tác phẩm là một lần thứ hai tôi cảm thấy rất kinh ngạc chuyện ngƣời nƣớc ngoài viết về Việt

Nam lại có thể hay nhƣ vậy, sâu sắc nhƣ vậy. Tác phẩm thứ nhất tôi đƣợc đọc bản dịch của

dịch giả Dƣơng Hiếu Nghĩa - Mẹ Việt Nam ơi dân ta có tội tình gì của một nhà báo Pháp, Pierre

Darcourt, nguyên tác VIETNAM, QU'AS TU FAIT DE TES FILS? Và lần thứ hai này tôi lại có cơ

duyên đƣợc đọc nguyên tác của một nhà văn Mỹ, bà Camilla Gibb, với tác phẩm: The Beauty of

Humanity Movement, dịch theo nhƣ tên đề nghị là: Nét đẹp của phong trào nhân văn.

Tác phẩm hay hay không, sâu sắc hay không, thật sự cũng tùy thuộc nhiều vào góc nhìn của

độc giả, của ngƣời phân tích, hay thậm chí có một số chỉ vừa đọc lời tựa hay tên truyện đã

đánh giá câu truyện. Tuy vậy, tôi vẫn xin mạn phép đƣợc đƣa vào đây những ý kiến riêng của

mình, những cảm nhận của mình, không mong muốn định hƣớng ngƣời đọc hay hé lộ cốt

truyện, chỉ mong đƣa thêm một phần gợi mở để ngƣời đọc có thêm thông tin, cảm xúc của một

ngƣời sau khi đọc tác phẩm. Ngoài ra, với tƣ cách một dịch giả không chuyên, cũng xin thay lời

editor, một ngƣời bạn tri âm mà cuộc đời đã sắp xếp gặp trên mạng đã giúp đỡ hiệu chỉnh cuốn

truyện đƣợc hoàn hảo, mong mỗi ngƣời đọc hãy luôn có một sự phê phán, phản biện, độc lập

nhận xét với câu truyện. Bởi vì qua bản dịch, dù vô tình hay cố ý, dịch giả cũng đã chuyển

4

nguyên tác về một góc nhìn của dịch giả lẫn tác giả, dẫu góc nhín đó luôn ý thức hãy trung lập.

Nếu độc giả sau khi đọc cảm thấy không hay, thí đó cũng là lỗi của ngƣời dịch không tốt vậy.

Có một số hạn chế, với những dịch giả, và nhất là những dịch giả không chuyên là làm cách

nào để giữ đƣợc một cái nhìn trung lập mà lại chuyển đi đƣợc toàn vẹn cảm xúc của câu

chuyện, những ý định tác giả đã gửi gắm vào đó. Nền văn hóa khác nhau đã gây ra những

nhận thức khác nhau là một chuyện, ngôn từ khác nhau lại là một vấn đề đau đầu nữa mà quả

thật khi dịch tôi luôn gặp lúng túng. Một vốn kiến thức nông cạn, một tác phẩm chuyển dịch đầu

tay, một ngƣời không chuyên nghiệp, kinh nghiệm sống nhỏ nhoi, hẳn sẽ để lại trong bản dịch

muôn ngàn hạt sạn. Bởi tác phẩm đƣợc viết cho miền Bắc, cho trái tim Hà Nội, nhƣng dịch giả

lại là ngƣời miền Trung, học Đại Học ở Sài Gòn, editor cũng ở Sài Gòn, chắc chắn phong tục

tập quán miền Bắc không rành rọt, ngôn từ lại càng không chuẩn, nên chi rất mong tất cả sự

lƣợng thứ và đóng góp.

Về mặt dịch thuật, có những hoàn cảnh đƣợc tác giả xây dựng đối thoại giữa những nhóm

ngƣời, khi cao trào, vẫn chỉ là ―I - You‖, dịch giả thƣờng gặp khó khăn khi gắng giữ một thái độ

trung lập, dịch là ―mày-tao, cậu-tớ‖ hay ―thằng này, gã kia, tên kia‖ đây?! Bởi lời nói của nhân

vật ngoài biểu thị thái độ của nhân vật đó, còn biểu thị quan điểm của tác giả, thà rằng tác giả

viết rằng ―you bastard‖ ta còn có thể dịch theo nghĩa tiêu cực, nhƣng chỉ có ―I - You‖ thƣờng tôi

rất băn khoăn không biết phải đâu mới đúng. Hay đôi khi chỉ một con ngƣời xa lạ, chỉ giới thiệu

vài dòng ―The nurse‖ rồi biến mất mãi mãi, nếu cứ dùng nguyên nghĩa ―ngƣời y tá‖ mãi đọc

cũng sinh nhàm, mà dùng đại từ nhân xƣng để thay thế thì thật băn khoăn không biết cần dùng

―anh ấy‖ hay ―ông ta‖, ―cô ấy‖ hay ―bà ấy‖, quả thật là rắc rối, bởi tác giả không xác định giới

tình ngƣời ta!

Một khó khăn khác là có những ngôn, hành, không có trong tiếng Việt. Và sau 24 năm sống

trên cõi đời này, tôi mới nhận ra đƣợc một điều rằng tiếng Việt của chúng ta không phải là vạn

năng, những từ mới luôn phát sinh, và luôn thiếu những từ để biểu thị sự vật hiện tƣợng. Ngay

trong bản thân tiếng Việt, chúng ta có cụm từ ―Nhân Văn‖ thí ―Nhân‖ nghĩa là con ngƣời, ―Văn‖

là vẻ đẹp, ―Nhân Văn‖ đã hàm ý là vẻ đẹp của con ngƣời, của nhân loại; nhƣng đôi khi ta vẫn

dịch cho dễ hiểu là nét đẹp nhân văn. Nhƣ trong nguyên tác, có một đoạn nhỏ miêu tả anh Tƣ,

một chàng trai Hà Thành nấu phở, anh ta lấy một thía nƣớc mắm và hắt nó vào nồi, trong

nguyên tác sử dụng từ ―slash of nƣớc mắm‖, nó là một cái vung, cái vẩy, một đoạn nƣớc mắm

trong thìa, không nhiều, không ìt, nhanh chóng, nhƣng hầu nhƣ ta không biết phải diễn tả thế

nào cho đúng chỉ trong đôi ba từ, nhiều quá thí rƣờm rà, trong khi nguyên tác chỉ cần 1 từ mà

5

diễn ý. Quả thật, có những cái khó mà nếu không trải qua ta sẽ chẳng thể nhận ra đƣợc, cũng

nhƣ những cái hay của một dịch giả trong quá trình dịch, quá trính đi tím hiểu những từ lóng,

những hình ảnh, những phong tục. Và rồi nhận ra một điều, tại sao một tác giả ngƣời Mỹ, lại

am hiểu Việt Nam nhƣ vậy?!

Hẳn nhiên, một ngƣời nƣớc ngoài thì nhìn Việt Nam qua con mắt nƣớc ngoài, có những cảm

nhận, những hiểu (lầm) theo cách của họ, nhƣng nhín chung rộng lƣợng, ta sẽ thấy rằng tác

giả là một ngƣời hiểu rất rõ ngƣời Việt, một số khía cạnh, một số lĩnh vực rất đáng khâm phục,

cũng nhƣ khéo léo lồng vào đó quan điểm của một ngƣời rất Mỹ thông qua cô gái Việt Kiều

Maggie, quan điểm về sự tự do đối với nghệ thuật đƣơng đại, và Tƣ, với quan điểm của một

ngƣời Việt Nam đang còn nằm ở giữa kì chuyển tiếp với cái nhìn nửa bảo thủ nửa cởi mở.

Câu chuyện còn đƣa chúng ta quay lại thời quá khứ, những năm cải cách điền địa, có vài phê

phán nhẹ nhàng đƣợc đƣa ra dƣới góc nhìn của ông già bán phở Hƣng, nhƣng trên hết là một

điều đã, đang, và tiếp tục đƣợc ―chúng ta‖ xóa đi những vết tích, xóa bỏ lẫn thay đổi lịch sử, và

một bộ phận lớn giới trẻ đang quan tâm hơn đến tƣơng lai hơn là quá khứ, thì tác giả lại hiểu

khá sâu sắc, tất nhiên sẽ chẳng có cứ liệu lịch sử nào đƣa ra trong này, đây chỉ đơn thuần là

một tác phẩm tiểu thuyết, nhƣng rồi chúng ta, khi hiểu lịch sử, đọc tác phẩm, sẽ càng cảm phục

những hiểu biết và cảm nhận, cũng nhƣ những sự thật (hƣ cấu) trong truyện. Tại sao lại là sự

thật hƣ cấu, vì nó là sự thật, nhƣng hƣ cấu qua tiểu tiết, tình tiết trong truyện.

Bên cạnh lịch sử, những cụm từ mà giờ đây đã lãng quên trong giới trẻ, một số gốc từ sẽ đƣợc

dịch giả chú thích ở nửa sau tiểu thuyết nhƣ ―Trotsky‖, ―China Beach‖... ta sẽ tìm thấy sự hiện

đại, đƣơng đại, một Việt Nam mạnh mẽ vƣơn lên, cũng nhƣ những góc tối của xã hội hiện tại.

Câu chuyện là sự đan xen giữa hiện tại, quá khứ, và hƣớng đến tƣơng lai, một sự thật rõ ràng

là tác giả hiện tại đang viết về quá khứ, cuộc đời qua lời kể của những con ngƣời.

Chúng ta nghĩ gí khi biết rằng từng chi tiết nhỏ của ngƣời Việt Nam đều đƣợc ngƣời nƣớc

ngoài nhìn nhận, sự thật vẫn là sự thật, nó vẫn phơi bày ra đó dù ngƣời ta không để ý hay khỏa

lấp, ngƣời nƣớc ngoài thấy chúng ta đi, chúng ta đứng, thấy những hàng xe đan cửi trên

đƣờng, thấy một ngƣời khạc nhổ giữa phố, thấy vài gã say khật khƣỡng trong đêm, thấy những

bà bán hàng quán xúm lại mời mọc gây phiền hà, thấy những ngƣời Hà Nội kì thị Việt Kiều,

xem họ nhƣ những kẻ bỏ chạy theo giặc, ngƣời nƣớc ngoài cũng thấy những con ngƣời của

một dân tộc thờ phƣợng tổ tiên, coi trọng mồ mả cha ông phải bỏ xứ mà đi, phải tị nạn, phải

khai sinh ra cái tên ―thuyền nhân‖, rồi ngày nay, ngƣời nƣớc ngoài đi dạo qua khu phố cổ, trong

6

con hẻm tối họ thấy một ngƣời đàn bà đang ngồi tiểu, họ thấy ông già bán phở dạo bị truy đuổi,

bị đánh, bị bắt đóng thuế kinh doanh. Than ôi, tôi từng nghĩ đến, ai cũng từng nghĩ đến, nhƣng

phải khi đọc một tác phẩm đƣơng đại ta mới thấy rằng ngƣời nƣớc ngoài vẫn luôn nhín ngƣời

Việt Nam đó thôi, dẫu ta biết hay không.

Tác giả sẽ đƣa chúng ta qua một món ăn đã trở thành một trong những linh hồn của Hà Nội,

một trong những món ăn của Việt Nam, Phở! Phở dƣới sự chế biến cầu kì của ngƣời nghệ sĩ

nấu phở, ông già Hƣng, hay của chàng trai trẻ Tƣ, Phở đƣợc làm từ những sợi rong trong một

cái ao, hay Phở đƣợc làm từ những nguyên liệu cao cấp, những bƣớc chế biến, cũng đƣợc tác

giả chăm chút miêu tả khá kĩ càng, từ bƣớc chế biến đến cảm xúc ngƣời nấu, ngƣời ăn. Tại

sao phở lại chế biến từ những sợi rong?! Là bởi những năm tháng bao cấp chúng ta cơm còn

chẳng đủ mà ăn, nói gí đến phở, mà đến nỗi tôi lo ngại giả nhƣ kéo dài chừng vài chục năm

nữa, liệu chăng những món ăn quốc hồn quốc túy chỉ còn là dĩ vãng?!

Cái đói khát, cái nghèo nàn mà chẳng sách vở nào miêu tả, và chúng ta sẽ chẳng bao giờ biết

nếu không tím không đọc, tím cũng chƣa chắc ra, là những năm tháng sau cải cách điền địa,

nếu sách vở chính thống chỉ cho ta những lời lẽ đơn giản nhƣ sản xuất suy giảm, năng suất

thấp, thí đến với tác phẩm, ta sẽ có một góc nhìn rất con ngƣời hơn, là thực phẩm giảm đi nhƣ

thế nào, từ từ, chậm rãi, chúng tác động đến đời sống thành thị vừa nhanh lại vừa chậm, ông

bán hàng thịt không còn thịt để bán, rau cỏ trong chợ chỉ còn chăng những bó rau héo, những

quả dòi đục, một không khí u ám nặng nề, và sự tuyên truyền mỗi ngày đƣợc phát đi phát lại

không mỏi mệt. Lại bất chợt nghĩ mà khâm phục tác giả lấy đâu ra những cảm nhận đó để mà

viết nên đây?!

Nếu ai đã nghe nhạc, hẳn ngƣời Việt Nam nào ít nhiều cũng đều biết nhạc phẩm ―Gửi ngƣời

em gái‖ của cố nhạc sĩ Đoàn Chuẩn - Từ Linh; trong nhạc phẩm sáng tác năm 1956 ấy có đoạn

―Hà Nội chờ đón Tết, vắng bóng ngƣời đi, liễu rũ mà chi...‖ miêu tả một Hà Nội chờ đón Tết

không tấp nập ngƣời đi, mà vắng bóng lặng lẽ, tại sao lại vắng bóng lặng lẽ, do chiến tranh ƣ,

không, không phải chiến tranh, vậy do đâu thí đành để lại cho độc giả tự tìm hiểu vậy, sau này

đƣợc cố ý đặt lại rằng ―Hà Nội chờ đón Tết, hoa chen ngƣời đi...‖ tôi lại nhớ đến một câu nói

của ngƣời thầy dạy nhạc rất lâu trƣớc đây: mỗi nghệ sĩ là một chứng nhân lịch sử, không thể

phủ nhận sự thật trong lịch sử đƣợc, sự thật qua thi ca, qua âm nhạc. Dẫu mai sau dù lịch sử

đã hoàn toàn bị xóa bỏ hay thay đổi, thí lúc này đây, lịch sử vẫn đang xảy ra, trôi qua từng phút

khắc một là sự thật. Và trở lại với tác phẩm, ta sẽ đƣợc tác giả dẫn dắt cả trong nghệ thuật

7

những năm tháng xƣa và nghệ thuật đƣơng đại của Việt Nam, với sự Tây hóa, với sự chuyển

mình mạnh mẽ, cả nét đẹp lẫn tính xấu, giữa những tác phẩm đƣợc sáng tác và tác giả chết

trong đói nghèo nhƣ Bùi Xuân Phái nay đƣợc bán cả hàng ngàn Dollar và những sáng tác

đƣợc làm một cách công nghiệp, với những họa sĩ bị đồng tiền chi phối, với những gallery,

những phòng tranh ở Hà Nội, những thực trạng, hay cũng chình là những nét hiện đại của Việt

Nam đang hƣớng đến. Tất nhiên, những nghệ sĩ chết trong đói nghèo thí nhiều không kể xiết,

hầu hết ở miền Bắc, và tôi cũng chỉ nghe nói nghệ sĩ chết ví đói nghèo ở miền Bắc, lại là thủ đô

Hà Nội, nếu muốn biết rõ hơn, độc giả có thể tự tìm hiểu vài nghệ sĩ nhƣ: Đặng Thế Phong,

Nguyễn Văn Thƣơng (nhạc phẩm Đêm Đông sáng tác trong đêm giao thừa ở Hà Nội 1939 khi

nhạc sĩ lang thang giữa phố phƣờng vắng lạnh vì không có tiền về Huế…)

Cuối cùng, với tất cả những sự trân trọng và biết ơn. Đầu tiên, cảm ơn tác giả đã cho chúng ta

thêm một tài liệu, một cứ liệu, một góc nhìn về Việt Nam, lịch sử và đƣơng đại, một tác phẩm

trong kho tàng văn học của thế giới tin rằng sẽ làm sâu sắc hơn nhận thức của ngƣời đọc, khắc

họa lại một Việt Nam mới mẻ trong tâm trì độc giả. Tôi cảm ơn những ngƣời, cuộc đời đã cho

tôi những thứ tôi có để hoàn thành tác phẩm, là tri thức, là kinh nghiệm sống, là cơ sở học

hành. Đặc biệt cảm ơn ngƣời bạn đã luôn đồng hành cùng tôi trong quá trình dịch truyện, ngƣời

đã nhiệt tình giúp tôi edit tác phẩm, với tất cả lòng tri âm, mến mộ, và cả tình cảm đặc biệt dù

chúng ta chƣa một lần gặp mặt, nhƣng tin rằng trong một lúc nào đó thí tôi mạn phép gọi là

đồng điệu tâm hồn, bạn Hoàng Diễm Ly. Sau rốt, một phần rất lớn tài liệu đƣợc tham khảo từ

hệ thống tìm kiếm Google, wikipedia, Google Images, Google Translate và trang web

tratu.soha.vn.

Trân trọng,

Tùy Phong.

Seoul, 2012 February 2nd (last edit: February 18th)

8

Tiểu thuyết về Phở và Nhân Văn - Giai Phẩm

Một tiểu thuyết tiếng Anh vừa ra mắt, lấy món Phở và phong trào văn nghệ Nhân Văn -

Giai Phẩm làm nền để kể về một giai đoạn khốc liệt trong lịch sử Việt Nam.

Camilla Gibb, nhà văn sống ở Toronto, Canada, có cảm hứng để viết cuốn tiểu thuyết thứ tƣ

của bà sau khi trải qua một tháng ở Việt Nam ba năm trƣớc đây.

The Beauty of Humanity Movement (tạm dịch: Vẻ đẹp của Phong trào Nhân Văn) là câu chuyện

về ông Hung, một ngƣời nấu phở nổi tiếng ở Hà Nội và chứng kiến bao thăng trầm của đất

nƣớc.

Tác phẩm còn sâu chuỗi cuộc đời của Maggie, ngƣời Việt lớn lên ở Mỹ, nay buôn mỹ thuật ở

Khách sạn Sofitel Metropole ở Hà Nội. Cô quay lại Việt Nam để tìm kiếm dấu vết của ngƣời

cha, đã chết khi lính Bắc Việt tiến vào Sài Gòn năm 1975.

Cô làm quen với Tú, một hƣớng dẫn viên du lịch chuyên đƣa cựu binh Mỹ đi tham quan. Hai

ngƣời sau đó bị thu hút bởi những câu chuyện của ông Hung và gánh phở của ông.

Trong thập niên 1950, những khách đến ăn phở của ông Hung có cả những văn nghệ sĩ tham

gia phong trào Nhân Văn - Giai Phẩm đòi tự do cho văn nghệ.

Sau khi nó bị dẹp tan, ngƣời bán phở trở thành ngƣời lƣu giữ ký ức về một truyền thống cởi

mở đã bị đàn áp.

Camilla Gibb, 42 tuổi, thăm Hà Nội năm 2007. Tại đó, bà gặp một hƣớng dẫn viên du lịch có

ƣớc mong mở một quán phở.

9

Bà kể lại rằng ngƣời này làm bà nhớ lại chính mình của 10 năm trƣớc, khi bà cũng không vừa

lòng với công việc và mơ có cơ hội viết văn, cho dù bà đã hoàn tất luận án tiến sĩ về nhân học

xã hội ở Đại học Oxford.

Khi đó, một ngƣời hào phóng - mà đến giờ bà chƣa biết tên - tặng bà 6000 đôla để theo đuổi

giấc mơ.

Bà quyết định tặng lại 6000 đôla cho ngƣời bạn mới quen để anh ta có thể mở tiệm phở.

Bà nói bà biết ơn ngƣời này ví đã cho bà cảm hứng viết cuốn Beauty, khi anh ta kể về một cụ

già bán phở "chui", thƣờng xuyên bị công an rƣợt đuổi.

Tiểu thuyết gần đây nhất của bà, Sweetness in the Belly (2005), đƣợc giải Trillium của tỉnh

Ontario, Canada.

Nguồn: http://www.bbc.co.uk/vietnamese/culture/2010/09/100901_gibb_beauty_book.shtml

Chương 1. Một ghi chép vinh dự

Ông già Hƣng là một ngƣời nấu phở ngon nhất thành phố, ông đã nấu gần cả thập kỷ nay. Có

một thời ông từng mở quán phở, giờ chẳng còn nữa, bởi giá thuê tăng quá cao, cả tiền thuê

cứng lẫn mềm. Tiền thuê mềm là khoản hối lộ mà ngƣời thuê phải trả cho công an trong cái

thời tự do này.

Vẫn thế, ông Hƣng có một nhiệm vụ, nếu không đƣợc thừa nhận. Là đẩy những khúc củi,

những lò than và những cái nồi lớn đƣợc xếp thăng bằng trên chiếc xe gỗ của ông, băng qua

những con đƣờng thuộc quảng trƣờng cũ của Hà Nội vào lúc nửa đêm, rồi lập một gian

hàng của riêng mình trong một con hẻm nào đó, trên một sân nhà máy nồng mùi dầu mỡ, ở

một góc cũ kỹ của công viên hay trong một hốc rỗng của tòa nhà đang thi công nào đó. Ông là

một ngƣời đàn ông tháo vác, luôn rong ruổi, cho đến mãi gần đây, ông vẫn còn có thể thách đố

những ngƣời kém hơn cả nửa tuổi đời của mình có thể bắt kịp ông.

Khi ông bị buộc phải rời đi, địa điểm mới lại đƣợc truyền miệng nhau từ những ngƣời bán hàng

rong, ngƣời làm bún, anh giao báo, đến những ngƣời bán hàng dọc đƣờng Hàng Bông, họ đảm

nhiệm việc đƣa thông tin đến thực khách giùm ông, đặc biệt là ông Bình, một ngƣời nhƣ con

ông. Đầu giờ sớm, ông Bính thƣờng ra ngoài mua một tờ báo, hay vài điếu thuốc, rồi trở lại nhà

để đánh thức con trai, Tƣ, sau đó ông nhét những bát, muỗng và đũa vào cái túi của cậu, rồi

xách xe máy ra khỏi căn bếp và lao vào con hẻm, hòa mình vào dòng xe cộ với hơn 3 triệu xe

máy đang đi ăn sáng, và ìt nhất 40 trong số đó là đang đi đến xe phở của ông Hƣng.

10

Phần lớn thực khách của ông đều là nam giới. Biết ông đã nhiều năm. Họ rất trung thành và vài

ngƣời thậm chí có thể nói là lệ thuộc. Ông cũng là ngƣời trung thành và hiển nhiên là lệ thuộc.

Đây là kế sinh nhai của ông, là sự tồn tại của ông, là con đƣờng của ông trong thế giới này. Tất

cả bắt đầu từ khi ông trở thành thợ học việc tại tiệm phở của chú Chiến vào năm 11 tuổi.

Đó là năm 1933, theo lời cha, ông rời xa ruộng đồng để lên phố thị, cách xa ngƣời mẹ đã dành

cho ông ít tình yêu thƣơng nhất trong 10 đứa con. Bà luôn giữ một khoảng cách với ông từ khi

ngƣời thầy bói xác nhận sự ngờ vực của bà rằng cái nốt ruồi lớn màu đen kéo dài từ đuôi mắt

trái của ông đến giữa xƣơng gò má là một điềm gở. Thầy bói phán rằng ông mang đến một

tƣơng lai đen đủi.

Bởi thế, ông đến chỗ chú Chiến chỉ với cái tên ―Chìn‖, ví ông đứng thứ chín trong nhà. Và rồi

trở thành ―Hƣng‖ khi ở Hà Nội, dƣới sự bảo hộ của chú ông, một ngƣời không ủng hộ sự mê tín

và cũng không thể quay lƣng lại với ai cần sự giúp đỡ.

Sáng hôm ấy, ông dựng xe bán phở trong một góc trống của một hồ bơi trong tƣơng lai sẽ gắn

liền với một khách sạn đang đƣợc xây dựng gần đền Ngũ Xá. Ông đã phải thử rất nhiều lần

mới thổi bùng đƣợc ngọn lửa trong cái bầu không khí ẩm ƣớt này. Bóng đêm đã bắt đầu

nhƣờng chỗ cho những ánh ban mai nhợt nhạt trong buổi sớm u ám mây, và những tia lửa

màu cam đã cháy sáng lên tựa nhƣ tấm áo choàng thuần khiết và rực rỡ của nhà sƣ.

Vài khách hàng của ông đã bắt đầu chạy bộ dọc theo thành hồ bơi, trƣợt xuống theo mặt

nghiêng của nó, trong tay cầm theo tô, muỗng và đũa, để giành đứng đầu trong hàng ngƣời

chờ mua phở.

Thao tác nhƣ một chuyên gia, ông thành thạo dùng tay phải để trải sợi phở vào từng tô phở đặt

trƣớc mặt mình, rồi phủ lên đó những lát thịt bò tƣơi. Tay trái của ông cũng đồng thời pha nƣớc

dùng nóng hổi vào, khiến những lát thịt lập tức săn lại khi tiếp xúc.

―Của cậu đây, Nguyễn. Xong luôn rồi đây, Phúc, nhóc Minh,‖ ông nói và chuyển các bát phở

đến những vị khách đầu tiên đang ngồi xổm trên nền xi măng, với thía và đũa đón chào buổi

triều dƣơng của ngày mới.

À, Bính đây rồi, vẫn chào ông Hƣng một cách lặng lẽ nhƣ thƣờng lệ, bát trong tay, không bao

giờ tỏ ra hoạt bát cho đến khi ông đã đƣợc húp đủ nƣớc phở. Mặc dầu đã bƣớc vào độ tuổi

ngũ tuần, ông Bình trông vẫn nhƣ cậu bé đi cùng cha thuở nào, Đạo. Ông Bính đã đến quán

phở của ông Hƣng sau khi quay trở về từ những ngày diễn ra cách mạng đầu thập niên 1950.

Thế giới đã đổi thay quá nhiều kể từ dạo ấy, nhƣng ông Bính, một con ngƣời trầm tính nhƣng

11

luôn quan tâm đến ông Hƣng, vẫn lặng lẽ phụ mang những tô rỗng ra chỗ rửa bát đằng sau

quán nhƣ ngày nào.

―Của cháu đây, Bính‖, ông Hƣng nói, nhƣ ông vẫn làm hằng ngày, thả một tay đầy hành xắt nhỏ

vào bát Bình từ tầm vai một cách thuần thục.

―Bác Hƣng, có chuyện gì với cái kính thế?‖ Bính hỏi về vết nứt chia đôi mắt kính bên trái của

ông Hƣng.

Một cách bất đắc dĩ, ông Hƣng phải thừa nhận rằng ông đã tính cờ ngồi với họ đêm qua, với

một cái nhún vai nhƣ thể nó cũng bì ẩn với ông vậy.

―Đƣa cháu ạ‖ – Bình ra dấu – ―để cháu sửa lại cho bác.‖

Ông Hƣng tháo kình khỏi tai một cách trịnh trọng rồi đƣa cho Tƣ. Cậu đang đứng đợi bên bố

với cái bát rỗng. Tƣ gập chúng lại trong túi áo sơ mi của bố. Rồi ông Bính lách qua trái, nhƣờng

đƣờng cho con trai.

Tƣ chỉ vừa hai mƣơi hai nhƣng đã trông rất chững chạc, cậu chào ông Hƣng một cách hồ hởi,

không kiệm lời nhƣ bố, trong khi tay cầm đũa cứ vẫy sang trái rồi lại phải để tính toán kích cỡ

của cái hồ bơi... Đây mới chính là cậu, Tƣ thìch và bị mê hoặc bởi những con số. Tƣ đã từng

dạy toán cấp 3, nhƣng cậu mới bỏ nghề để theo đuổi đam mê của ngành du lịch giải trí. Ông

Hƣng không chắc rằng sự tiếp xúc với văn hóa nƣớc ngoài là tốt cho cậu, nhƣng ông tin là

Bính đang kiểm soát tình hình.

Tƣ hài lòng với một thách đố sáng nay của ông Hƣng: ―Ông rất muốn biết cháu tính xem bao

nhiêu bát phở mới có thể làm đầy cái hồ này.‖ Tƣ cƣời mỉm khi cậu nhẩm tính, tay vẫn giữ bát

phở sát ngay dƣới mũi để bao phủ gƣơng mặt mình với từng làn hơi nƣớc đang bốc lên.

Ông Hƣng đã mách cho Tƣ, ông Bính và cả cha của ông, ông Đạo, để phân biệt đƣợc nƣớc

phở ngon và dở chỉ cần dựa mùi thơm của nó, theo cách mà nó thấm vào cơ thể qua cánh mũi.

Phở Bắc, phở của Hà Nội, là bậc thầy quyến rũ bởi nó nắm bắt đƣợc phần tinh túy nhất trong

điệu vũ hòa hợp của các gia vị thể hiện sinh động trong nƣớc phở. Không chỉ gia vị làm cho bát

phở Bắc khác biệt, đó còn là nguồn cội, một bài học ông Hƣng luôn vui vẻ chia sẻ với những

ngƣời muốn biết.

Lịch sử của Việt Nam đặt trong tô phở này, ví nó mang đậm chất Hà Nội, trái tim của Việt Nam,

nơi phở đƣợc sinh ra. Phở là sự kết hợp giữa bột gạo làm bánh phở đƣợc lƣu truyền từ ngàn

năm bắc thuộc của Trung Quốc, và hƣơng vị của thịt bò đƣợc du nhập dƣới thời Pháp vì

những ngƣời Pháp dùng thịt bò làm nguyên liệu chính cho món bifteck và pot-au-feu. Tên món

12

súp của đất nƣớc họ phát âm nhƣ chữ ‗cháy‘ trong tiếng Pháp, chú Chiến của ông Hƣng đã giải

thìch cho ông nhƣ thế rất lâu về trƣớc.

―Chúng ta là một dân tộc thông minh‖, chú ông đã từng nói thế. ―Chúng ta lấy những gì tốt nhất

từ bọn xâm lƣợc và làm chủ nó. Nƣớc mắm là một điểm mấu chốt – trong nấu canh và hơn cả

vậy. Thậm chí còn là sự lãng mạn, vài ngƣời đã nói thế.‖

Đó chỉ là một phần đau đớn của sự phân li giữa 2 miền Nam-Bắc vào năm 1954, khi phở vào

miền Nam. Hàng triệu ngƣời đào tị vì muốn thoát khỏi chế độ Cộng Sản nhƣng vẫn khắc ghi

hƣơng vị quê nhà trong vị giác và công thức chế biến trong con tim họ. Nhƣng khi đƣợc những

ngôi chợ Sài Gòn mở rộng tầm mắt, họ bắt đầu biến đổi công thức chế biến bằng những

nguyên liệu ngoại nhập. Phở Sài Gòn đã đƣợc ƣơm mầm và nảy nở-sinh sôi từ sự tự do và trù

phú của miền Nam, trong khi đó ngƣời miền Bắc ăn thứ nƣớc phở lạt và loãng của ngƣời

nghèo. Ở miền Bắc, thịt bò đƣợc thay thế bằng thịt gà, những tiểu thƣơng tự do nhƣ ông Hƣng

bị buộc phải ngừng hoạt động theo lệnh nhà nƣớc và đƣợc thế chỗ bởi các chuỗi cửa hàng bao

cấp của chính phủ.

Những sự thay đổi này thật khủng khiếp, mang một sắc màu xám xịt nhƣ nƣớc mƣa đọng lại

trong máng xối. Những ai đã đủ lớn để nhớ đến thời kí này đều cảm thấy biết ơn ông Hƣng ví

đã giúp họ quên đi cái vị ẩm mốc trong miệng. Những đứa trẻ thế hệ của Tƣ có lẽ sẽ chẳng bao

giờ tƣởng tƣợng ra đƣợc. Tƣ chào đời trong giai đoạn chính phủ bắt buộc phải tiến hành công

cuộc cải cách kinh tế vào năm 1986. Từ đó, thị trƣờng đƣợc tự do hóa để khắc phục sự đói

nghèo của đất nƣớc, cho phép tƣ hữu trở lại. Chỉ khi đó thí những tinh hoa của phở mới có thể

đƣợc khám phá một cách toàn diện.

Thử thách hiện giờ của ông Hƣng là có quá ìt nguyên liệu có thể dùng để chế biến hơn là việc

phải tiết kiệm. Ông tự xem mính nhƣ là ngƣời bảo vệ sự thuần khiết của phở Bắc bằng việc

tránh lạm dụng giá và rau xanh để trang trì, theo đúng nhƣ truyền thống miền Bắc. Ngƣời ta có

thể mở cửa và hƣớng ra thế giới bên ngoài, nhƣng điều đó không có nghĩa là họ phải quên đi

nguồn cội. Ăn Bắc, mặc Nam. Ngƣời ta vẫn thƣờng nói – ăn uống nhƣ kiểu miền Bắc, ăn bận

nhƣ kiểu miền Nam – có những điều rất cơ bản phải đƣợc gìn giữ nhƣ một hình thức thể hiện

sự tôn trọng truyền thống.

Ông Hƣng là một ngƣời đàn ông tuân theo những nguyên tắc hơn là luật lệ, đặc biệt là những

luật lệ cƣỡng chế đƣợc thi hành bởi công an, những ngƣời hay gây phiền hà cho ông và khách

hàng. Khi nhân viên công lực đến phạt ông vì tội lấn chiếm hoặc buôn bán không có giấy phép

sau khi ông đã bính yên dựng cửa hàng trong vài ngày, thi khách hàng của ông sẽ buộc phải

ôm bát bỏ chạy, với nƣớc phở văng tung tóe vào chiếc áo sơ mi vừa mới ủi, những cọng phở

13

rơi vƣơng vãi đầy vỉa hè. Họ nhảy lên xe máy và nhanh chóng rời đi, hoảng hồn suốt cả ngày

hôm đó.

Tội của ông Hƣng thí ngày nào cũng nhƣ nhau, nhƣng thỉnh thoảng, công an lại khoái hạch họe

một ngƣời đàn ông hơn là ghi giấy phạt. ―Sáng nay ông đi tiểu ở đâu?‖, điển hình là một công

an đã hỏi ông nhƣ thế vài tháng trƣớc.

Ông Hƣng lắc đầu, câu hỏi quá vô nghĩa. ―Ông đã tiểu tiện ở đâu hả ông già?‖. Viên sĩ quan lớn

tiếng đe dọa sẽ bắt ông về đồn vì tội chống ngƣời thi hành công vụ nếu ông vẫn không chịu trả

lời.

Ông Hƣng miễn cƣỡng chỉ về một trảng cỏ và hỏi: ―Bây giờ việc tiểu tiện cũng bị xem là phạm

tội à?‖

Dĩ nhiên là không, nhƣng đó rõ ràng là một trảng cỏ mà ông vì không biết nên đã vô tính đụng

đến. Tại trảng cỏ đƣợc hiến tặng này, bộ lao động, thƣơng binh và xã hội sắp tới sẽ cho xây

dựng một đài tƣởng niệm các anh hùng, liệt sĩ đã hi sinh trong cách mạng. Và thế là ông Hƣng

đã bị bắt giữ ngay lập tức với tội danh xúc phạm Đảng Cộng Sản, đó là nói thế, bởi chỉ một bên

kết tội.

Ông cho rằng buổi tối đó sau song sắt, nằm trên nền xi măng và đi tiểu vào một cái bô, nhƣ thế

vẫn còn nhẹ hơn cái lần ông đã bị buộc tội lăng mạ Đảng. Thế là họ đã bắt ông phải im mồm

bằng cách đánh báng súng vào miệng ông, làm gãy mấy cái răng cửa.

―Tại sao phải lãng phí tiền bạc vào mấy bức tƣợng đó chứ?‖ ông hét lớn sau khi Bính đã hối lộ

để ông đƣợc thả ra khỏi trại giam lần thứ hai. ―Tại sao phải có một đài tƣởng niệm khác cho

cách mạng chứ? Đã năm mƣơi năm rồi. Ôi, giá nhƣ họ có thể nghe đƣợc những câu lăng mạ

trong đầu bác...‖

―Họ đã từng thề rằng họ đọc đƣợc suy nghĩ của chúng ta rồi ạ‖, ông Bính nói. Rồi họ lang thang

cùng nhau, lẩm bẩm nhƣ hai lão già dù rằng trong suốt ba mƣơi năm qua, họ đã có lần thật sự

tin vào đƣờng lối của Đảng.

Ông Hƣng phục vụ ông khách cuối cùng trong buổi sáng và nhìn sang chỗ Bính và Tƣ, cậu vẫn

đang tình toán gí đó trong không khì với đôi đũa của cậu. Ông Bính thí đang ăn một cách chăm

chú. Ông tự hỏi đến lúc nào thí Tƣ mới lập gia đính. Ông hi vọng mẹ của Tƣ, bà Anh, sẽ sớm

chú ý đến chuyện này, nếu không Tƣ sẽ trở thành ngƣời cuối cùng của dòng họ đƣợc ông

Hƣng phục vụ mất.

Tiếng lanh canh của thìa kim loại va chạm với sứ đột nhiên bị gián đoạn bởi tiếng hét lớn, nó

vang vọng trong quả thận thiếu máu, dội lại từ bên này sang bên kia. Những cọng phở lần nữa

đập vào những cái cằm của thực khách trƣớc khi lặng lẽ rớt xuống. ―Mấy ngƣời đang làm cái

14

quái gì ở đây hả?‖ một ngƣời đàn ông hét lên, bƣớc xuống trong một đôi ủng nặng nề. ―Tôi

đang giám sát dự án này. Tôi sẽ kêu tống giam hết mấy ngƣời nếu không cuốn gói ngay tức

khắc!‖ Ông ta đập đập cây xà beng lên lòng bàn tay chai sạn của mình.

Ông Bính đứng dậy và mọi cặp mắt đều đổ dồn về ông. ―Thƣa ông, ông phải ngửi thử nó,‖ ông

nói, gật gật đầu với tô phở trên hai tay.

Ông Hƣng cảm thấy luồng một luồng nhiệt huyết tự hào bơm đầy lồng ngực. Bình thật sự là

con của ông, không phải là huyết thông mà là tấm lòng của Bình. Trong bất kỳ trƣờng hợp nào,

thế nào là máu mủ mà không có mối quan hệ, không sự sẻ chia trong cuộc sống? Ông Hƣng đã

đến mức tin rằng nó không cần là một thứ máu đỏ.

Một bầu không khí im lặng bao trùm cả hồ bơi khi viên quản đốc bƣớc đến chỗ Bình và hỏi rằng

họ có biết đang kinh doanh ở khu vực tƣ nhân không, rằng họ làm cái gì mà lại tụ tập ngồi xổm

ở đây nhƣ đang trong giờ ăn cơm hợp tác xã.

―Đây là bì mật lớn nhất của Hà Nội‖, Bính nói, đôi mắt ông hạ xuống nhìn tô phở một cách tôn

kình. ―Nghiêm túc mà nói, ông nên thử cho biết, tô phở này sẽ thay đổi suy nghĩ của ông.‖

Bỏ mặc sự đe dọa của cây xà beng gỉ, bỏ qua những nỗi đau đã trở nên quen thuộc gây ra bởi

thứ công cụ này, ông Hƣng biết đây là cơ hội của ông. Ông bƣớc qua những mảng bê tông trên

đôi dép của mính. Ông đƣa tô phở nghi ngút hơi nƣớc đến gần mũi ngƣời quản đốc. Thực

khách của ông cũng hìt mạnh vào nhƣ thể đang sẻ chia chung một buồng ngực. Không một ai

tạo nên âm thanh gì khi viên quản đốc liếm môi và cầm lấy đôi đũa từ ông Hƣng. Ông ta đẩy

đầu đũa xuống tận đáy tô và kéo những cọng phở lên cao, tạo nên một làn sóng nhấn chìm

những cọng hành xuống đáy trƣớc khi chúng trồi lên lại, trộn lẫn phở và nƣớc dùng theo cái

cách mà bất cứ ngƣời mẹ nào cũng dạy con mính nhƣ thế từ nhỏ.

Viên quản đốc chứng tỏ mính cũng nhƣ những đứa trẻ bính thƣờng đó. Ông nghiêng tô và hìt

lấy một hơi khi thả những cọng phở xuống ngập trong nƣớc phở, rồi quấn một vài sợi giữa đôi

đũa và đƣa chúng lên miệng. Những ngƣời thợ nề đứng xung quanh viền hồ bơi, nhín sếp

mình một cách lặng lẽ. Viên quản đốc húp hết nƣớc phở trong muỗng, sau đó lấy đũa gắp và

cuộn tròn vài cọng phở lên, quấn lại và đặt vào trong muỗng, rồi lại gắp một lát thịt bò đặt lên

trên, rồi sau đó là một cọng húng quế đặt lên trên cùng. Cuối cùng, ông ta đƣa cái hỗn hợp

hoàn hảo, cân bằng nhƣ âm với dƣơng này vào miệng.

Và rồi ông lẩm bẩm gí đó.

Cuối cùng quay sang nói với Bính ―Tôi hiều ông muốn nói gì rồi‖, đoạn trả tô lại cho ông Hƣng.

―Hãy mang tô của cậu đến vào ngày mai, cả họ nữa‖, ông Hƣng nói một cách nhẹ nhàng, cùng

đó nheo mắt nhìn về phía những ngƣời công nhân đang đứng ở trên rìa. Mắt trái của ông đã bị

15

khuất, nhƣng mắt phải vẫn có thể phân biệt đƣợc hàng ngƣời ngoài cùng. ―Tôi chỉ lấy nửa giá

cho họ, với cậu thì tất nhiên là miễn phì.‖

―Cháu sẽ trả đầy đủ‖, viên quản đốc đáp. ―Chỉ cần ông và khách của ông rời khỏi đây trƣớc 7

giờ là đƣợc.‖

―Đƣợc, thƣa ông‖, ông Hƣng trả lời, rồi quay trở lại cuối góc dập tắt bếp lửa. Ông cảm thấy run

lên ví sung sƣớng, nhiều đến mức không dám nhìn sang chỗ Bính. Thay vào đó, ông cƣời với

ngọn lửa, chia sẻ thắng lợi với than hồng.

Lúc này vẫn chƣa đến sáu rƣỡi – vẫn còn nhiều thời gian để kịp bán cho những ngƣời mới đến

muộn. Ông Hƣng lại bắt tay làm với một niềm hứng khởi và tập trung mới mẻ, ông cho những

sợi phở và thịt bò vào tô bằng tay phải, đổ nƣớc dùng từ trên xuống bằng tay trái theo một nhịp

điệu đều đặn nhƣ những nhịp đập của con tim vậy.

Ông Hƣng nhận biết mỗi ngƣời đàn ông làm nghề gì bằng cách nhín vào đôi tay của họ: thợ

sửa máy có các đầu móng tay bị đóng dầu mỡ, ngƣời thƣờng làm việc với máy tiện có đôi tay

đầy các vết chai sần, còn học sinh đang bận rộn thi cử thì lại có những móng tay bị cắn nham

nhở.

Nhƣng sao lại có sự hiện diện của một đôi tay nhỏ xinh trộn lẫn giữa đoàn diễn hành của

những đôi tay đàn ông thô kệch này? Đó là những ngón tay mềm mại, mảnh mai của một ngƣời

phụ nữ mà dƣờng nhƣ chƣa bao giờ phải làm lụng vất vả. Còn cái tô thì, chao ôi, nó sáng bóng

và đƣợc làm từ sứ.

Ông ngƣớc lên nhín. Đứng trƣớc mặt ông là một ngƣời phụ nữ trẻ, đẹp một cách cổ điển

với các đƣờng nét hài hòa, tinh tế, và mặc dầu cô ta không phải là một trong những thực khách

thƣờng xuyên của ông, nhƣng ông cảm thấy nhƣ có những nét thân quen trên khuôn mặt cô

ấy.

Có lẽ Bính cũng nhận ra điều đó, bởi ví ông ta đã húng hắng ho đúng lúc ấy và đẩy con trai ra

bằng tay áo – không có thời gian để mà lề mề đâu, đến lúc phải làm việc rồi.

―Cháu từng ăn phở của bác rồi phải không?‖, ông Hƣng hỏi, lái sự chú ý của mính vào ngƣời

phụ nữ trƣớc mặt.

Cô cất tiếng: ―No‖, qua cách phát âm chỉ một từ này đã làm lộ thân phận là một ngoại kiều của

cô. Bận một bộ vest đen nghiêm chỉnh kết hợp với áo sơ mi trắng thẳng thớm theo phong cách

doanh nhân khiến cô trở nên lạc lõng và xa lạ. Và hàm răng – trắng nhƣ tuyết và thẳng đều nhƣ

những hàng thông trên núi Quyết nhƣ trong kì ức của ông khi còn là một cậu bé.

―Có thể bác đã biết cháu khi cháu còn bé chăng?‖

16

―Cháu không nghĩ thế, thƣa bác. Cháu lớn lên ở Mỹ. Nhƣng có lẽ bác biết bố cháu – Lý Văn

Hai.‖

―Lý Văn Hai?‖, ông Hƣng lặp lại. Cái tên đó không hoàn toàn xa lạ với ông, nhƣng nó là một âm

thanh xa xăm, nhƣ tiếng chuông chùa vọng lại từ một thung lũng xa xôi nào đó.

―Bố cháu đã từng là một nghệ sĩ ở đây những năm năm mƣơi hồi trƣớc.‖

Ông Hƣng thôi không quậy chiếc môi múc phở nữa. Gƣợm đã, ngƣời phụ nữ này là ai? Cô ta

muốn gì? Phải chăng chình phủ giờ đây lại đi thuê một ngƣời phụ nữ ngoại kiều trẻ đẹp để làm

gián điệp? Và hẳn cô ta đƣợc thuê để giăng bẫy ông, sau ngần ấy năm đã trôi qua, ông lại phải

thừa nhận rằng đã đồng lõa với những ngƣời ủng hộ Phong trào Nhân Văn?

Ông Hƣng duỗi thẳng lƣng, sẵn sàng tƣ thế phòng vệ. Nhƣng khi ông thấy mặt cô bỗng trở nên

nhợt nhạt, ông tự nhủ: Cô gái này không phải là gián điệp.

―Xin lỗi bác‖ cô gái nói nhƣ thí thầm. ―Cháu biết điều cháu sắp nói nghe thật hoang đƣờng và

khó tin, nhƣng cháu nghe bảo bác biết nhiều văn nghệ sỹ thời trƣớc. Trƣớc đó cháu đã mất cả

năm để tìm kiếm nhƣng không một ai biết gì cả, và cháu chỉ...‖, giọng cô nghẹn lại trong khi đôi

vai thì chùng xuống. ―Cháu chỉ hi vọng rằng có thể bác quen biết bố cháu.‖

Ông Hƣng hắng giọng, không biết phải nói gí lúc này. Ngƣời nữ doanh nhân thành đạt trƣớc

mặt ông phút chốc biến thành một cô gái đáng thƣơng. Một ngƣời con đi tím cha. ―Một ngƣời

đàn ông gốc Hà thành, phải không?‖

Cô chăm chú nhín ông, cái nhín làm ông bất động trong tƣ thế đang cầm cái môi múc nƣớc

phở giữa chừng không. Ở cô toát ra cái vẻ dễ bị tổn thƣơng với đôi mắt lấp lánh nhƣ những

viên ngọc trai đen, chiếc cằm rung nhè nhẹ, và nét mặt cô trở nên thật khó đoán.

―Bố cháu sinh ra ở Hải Phòng, nhƣng ông chuyển đến đây sống để tập huấn tại trƣờng nghệ

thuật École des Beaux Arts vào cuối những năm 1940‖, cô trả lời.

Cũng đã nhiều thập kỉ trôi qua kể từ khi một ngƣời con gái đẹp nhín ông theo cái cách nhƣ vậy.

Lan là cô gái cuối cùng từng nhƣớng mắt chờ đợi câu trả lời của ông. Nó gần nhƣ là không thể

chịu đựng nổi. Giá nhƣ ông có thể đem đến cho cô gái này, và ngay cả cho ông nữa, một sự

nhẹ nhõm. Nhƣng thành thật là ông không thể nhớ bất cứ chuyện gì về Lý Văn Hai, ngoại trừ

những mảng kí ức rời rạc.

―Tên bố cháu nghe quen quen‖, ông Hƣng nói và tiến lại gần. ―Còn gí về ông ấy mà cháu biết

nữa không?‖

―Ông ấy bị gửi đến trại cải tạo vào năm 1956.‖

―Rất nhiều ngƣời cũng thế,‖ ông Hƣng lặng lẽ thêm vào.

17

―Nếu vậy bố cháu hẳn có bạn chí cốt trong trại rồi.‖

―Đúng là thế, có khi còn là vài ngƣời rất giỏi.‖ Ông trả lời và cảm thấy một sự khẩn thiết để

đƣợc chia sẻ với cô niềm tự hào về những tác phẩm văn thơ và nghệ thuật sản sinh ra từ

phong trào nhân văn-giai phẩm, về sự can đảm của các văn nghệ sĩ ông biết thể hiện qua sự

chống đối, tầm tác động và nguồn cảm hứng trong những tác phẩm của họ.

Nhƣng ông đã không nói gí khác ngoài: ―Hãy quay lại đây một lúc nào đó. Có thể bác sẽ nhớ ra

đƣợc điều gì về bố cháu.‖

Cô lấy ra danh thiếp của mính và đƣa cho ông. Ông liếc nhìn những dòng chữ viết bằng tiếng

Anh và gật đầu một cách kính nể dù rằng ông chẳng hiểu lấy một từ nào cả.

Tƣ ngồi sau bố anh trên chiếc Honda Dream II khi họ đang trên đƣờng về khu phố cũ sau khi

đã xong bữa sáng. Hai ngƣời họ len lỏi tìm một lối đi trong dòng xe đông đúc và chật chội tạo

nên bởi xe máy, xe đạp, xìch lô, ngƣời đi bộ, xe hơi, xe chở hàng và những ngƣời bán hàng

rong với đòn gánh trên vai trong bầu không khì đầy khói và sƣơng sớm.

―Bố chƣa từng gặp cô gái đó trƣớc đây ạ?‖ Tƣ to giọng hỏi khi bố anh giảm tốc độ để quẹo cua.

―Đã nói rồi, chƣa‖ ông Bính hét trả lại qua vai mình.

―Theo bố, cô ấy muốn gí?‖

―Không rõ, thật là một buối sáng kì quặc‖

Ngay cả điều tốt lành xảy ra cũng thật kỳ lạ. Bố của Tƣ dƣờng nhƣ sở hữu sức mạnh của trăng

non - khi nhìn lại chiến thắng sáng nay của ông với viên quản đốc. Mặc dù bố cậu vốn dĩ là một

ngƣời đàn ông kìn đáo và bảo thủ, Tƣ đã thấy ông biết bao nhiêu lần vƣợt qua mọi gian nan

trắc trở.Trọng trách của họ là chăm lo và bảo vệ ông Hƣng, nhất là khi ông ngày càng trở nên

già yếu. Dạo gần đây mắt ông đã mờ, đi lại có phần nào khập khiễng và chậm chạp hơn. Tƣ

cảm thấy đau lòng khi nhận ra rằng ngƣời chiến binh đƣờng phố bất bại hôm nào đang dần bị

khuất phục bởi tuổi tác.Tƣ bóp vai bố một cách trìu mến trƣớc lúc nhảy xuống khi xe của họ

dừng trƣớc khách sạn Metropole, khách sạn tốt nhất của Hà Nội, hay có thể nói là đã từng tốt

nhất Đông Dƣơng. Cậu bƣớc lên bậc thềm và tiến vào đại sảnh. Những chậu cọ cảnh khổng lồ,

những chiếc đèn treo và quạt trần nhƣ tạo nên một bầu không khí sống động thời thuộc địa.

Phƣơng là ngƣời bạn thân nhất và là ngƣời đồng hành trong chủ nghĩa phiêu lƣu của Tƣ; cũng

lúc đó bƣớc vào sau Tƣ. Phƣơng trông có vẻ cáu kỉnh và ám mùi của một quán Karaoke

khuya. Cậu ta quên cạo râu nên đôi môi trông nhƣ dình vào với nhau. Phƣơng rõ ràng là không

mặn mà với việc cần có một tô phở cho hoạt động hằng ngày.

―Cậu đã lỡ mất một vở kịch hay sáng nay đấy,‖ Tƣ nói.

18

Phƣơng đáp: ―Tớ đã xem quá đủ kịch cho sáng nay rồi.‖

Phƣơng là một tài xế, còn Tƣ ví khá tiếng Anh hơn nên làm hƣớng dẫn viên; mặc dù vậy, họ

cùng ở trong đội A của đƣợc văn phòng lữ hành Bình Minh Mới (New Dawn Tour Agency)

mƣớn. Cả hai đều bận áo thun đồng phục và mang giày Nike có đế màu vàng nhƣ màu xoài

chín. Tên trong nghề của Phƣơng là Hanoi Poison, viết tắt là Hanoi P. Phƣơng bảo cách gọi đó

là để thuận tiện cho khách ngoại quốc vì họ khó mà phát âm đƣợc tên của cậu; Nhƣng thật ra

đó cũng là từ nghệ danh Rap của cậu ta mà ra. Phƣơng đang nuôi mộng trở thành một ca sĩ

đọc rap nổi tiếng. Cậu ấy có một nền tảng âm nhạc vững chắc với danh tiếng ngày càng đi lên

và lƣợng ngƣời hâm mộ đông đảo, nhƣng quan trọng nhất là cậu thật sự có tài năng. Phƣơng

thử pha trộn tên của Tƣ kiểu nhƣ là Tƣ-Dangerous (Tƣ nguy hiểm), hay TaTƣ...nhƣng Tƣ

không hứng thú lắm. Tƣ bảo: ―Tớ là một ngƣời cổ hủ thế đấy, hãy cứ để là chính nó vậy đi.‖

Tƣ gặp Phƣơng vào hai năm trƣớc, khi họ cùng giảng dạy tại một trƣờng phổ thông ở quận

Đống Đa. Tƣ khi ấy hai mƣơi và vừa mới chán nản nhận ra rằng tình yêu toán học hoàn toàn

khác với việc yêu thích giảng dạy nó. Cậu sợ hãi khi nghĩ bốn mƣơi lăm năm nữa mình mới

đƣợc về hƣu. Nhƣng khi nghĩ đến nỗi cực nhọc mà bố mẹ]cậu gặp phải lúc họ mới bắt đầu đi

làm, Tƣkhông cảm thấy mặc cảm tội lỗi nữa.

Ông Bình và bà Anh từng làm ở nhà máy KAO của Nga trong vài năm, họ tham gia sản xuất

banh bóng bàn và nhận đƣợc rất ít tiền cấp dƣỡng. Bố của Tƣ làm ở bộ phận nhựa, bà Anh

phụ trách việc kiểm tra độ nảy của bóng, bởi thế nên Tƣ từng có một hộp cạc-tông đựng đầy

những quả bóng trắng bị lỗi để chơi khi còn nhỏ. Nhƣng vào thập niên 1980, liên bang Xô Viết

bắt đầu trở nên suy yếu. Bị mất nguồn Viện trợ từ phía Xô Viết, nhiều nhà máy buộc phải đóng

cửa hàng loạt. Việt Nam trở thành một đất nƣớc không bạn bè, đói nghèo và rơi vào tính trạng

khủng hoảng. Và thế là bắt đầu thời kí Đổi Mới - với những cải cách về kinh tế rất riêng của Việt

Nam - kinh tế thị trƣờng đƣợc phục hồi, cho phép một thị trƣờng tự do để phát triển. Sự tự do

hóa của nền kinh tế cũng từ đó hoàn toàn thay đổi cuộc sống của họ.

Bố của Tƣ giờ đây bận rộn với nghề mộc với việc nhiều đến làm không xuể. Ông đã mƣớn hai

trợ lý, bốn thợ mộc có tay nghề, và một thợ học việc. Thế nhƣng vẫn có quá nhiều yêu cầu

đóng đồ mộc đến nỗi thỉnh thoảng ông phải từ chối vài đơn đặt hàng để làm cho kịp. Mặc dù có

chì hƣớng muốn thành lập một doanh nghiệp tƣ nhân, ông Bính trông vẫn giống một thợ thuyền

hơn là ngƣời ngƣời làm kinh doanh.

Trong khi đó, bà Anh, mẹ của Tƣ, đi gõ cửa từng cửa hàng bán thịt một đã đƣợc mở lại vào

những năm 1990 cho đến khi bà tím đƣợc một chủ hàng chịu lắng nghe bởi ví ông ta là đồng

hƣơng với mẹ của bà. Câu chuyện này giờ đây đã trở thành chuyện kể trong gia đính. ―Chị hãy

19

nói tôi nghe chìn cách để chế biến thịt heo cho dịp Tết, nếu đƣợc tôi sẽ xem xét coi có thuê chị

không‖, ngƣời bán thịt heo bảo. Mẹ Tƣ nhớ lại những đĩa thịt heo họ đã từng ăn trong dịp tết ở

nhà bà ngoại. Bà miêu tả lại cảm nhận khi ăn một cái gỏi cuốn nhân thịt heo có lớp vỏ bánh

tráng giòn rụm, cắn vào lát thịt heo mềm mại đƣợc cuốn giữa rau ngò mùa Xuân, vị mặn mà

sắc sảo của tép mỡ phi thơm với hành, rồi cảm giác sự mƣợt mà của thịt heo thƣợng hạng

đƣợc phủ sốt pa-tê mùi quế, hay sự mềm dẻo của xúc xích heo mềm, hay cảm giác tan chảy

của mỡ trong món măng xào thịt heo, hay cảm giác sần sật của lòng heo nằm trên bát miến với

xôi, hay bánh tét với nhân thịt heo đậu xanh đƣợc bọc trong lá chuối nấu cả ngày đêm. Chỉ đến

lúc bà ngập ngừng, nhớ lại cái cách cha bà từng hồi tƣởng về những đĩa thức ăn mẹ ông làm

trong dịp tết thời thơ ấu ở Huế: món thịt heo hun khói, thịt lợn băm nhỏ lên men, hay món óc

heo...thí ngƣời bán thịt lợn đƣa ngón cái lên ngắt lời ―Đủ rồi, tôi thuê chị. Dừng ở đây hoặc tôi

đến phải đuổi việc chị mất.‖

Tƣ không phải một lần làm việc trong nhà máy: cậu lớn lên trong một thế giới mà ngƣời ta

đƣợc tự do lựa chọn nghề nghiệp của mình. Cậu có tƣ cách gí để phàn nàn về nghề giáo viên

của cậu? Thế rồi cậu đã gặp Phƣơng, một giáo viên dạy nhạc bán thời gian lớn hơn Tƣ vài

tuổi. Phƣơng dạy đàn bầu cổ điển hai ngày mỗi tuần. Khi đó Phƣơng đang ngồi buồn bã trong

phòng dành cho giáo viên, cậu đã gọi nghề của họ là một cái nghề chỉ nhận toàn sự vong ân

bội nghĩa. Lúc đó, Tƣ cảm thấy mình đồng cảm với Phƣơng, và từ đó giữa họ nảy sinh một

tình bạn gắn bó, thân thiết.

Phƣơng có tâm hồn và trì tƣởng tƣợng của một nghệ sĩ và một doanh nhân, đủ để thổi bùng

lên giấc mơ của cả hai. Khi năm học đó kết thúc, Phƣơng đã thuyết phục bố của Tƣ ủng hộ

quyết định nghỉ việc và đăng ký học ở trƣờng cao đẳng Du Lịch Hà Nội của họ.

Các giảng viên ở trƣờng cao đẳng đã bảo họ: Các cậu là thế hệ Đổi Mới, là những đứa con của

sự đổi mới, là tƣơng lai của Việt Nam - một tƣơng lai phụ thuộc vào việc mở cửa, kể cả những

cánh cửa mậu dịch và quan hệ quốc tế. Tƣ cảm thấy phấn khởi và tự hào khi đƣợc là ngƣời đi

tiên phong trong tƣơng lai, trong vai trò của một hƣớng dẫn viên đạt chuẩn quốc gia và đầy tự

tin bắt tay với thế giới.

Khả năng tiếng Anh của Tƣ có lẽ tốt hơn Phƣơng, nhƣng cũng có nhiều khi Tƣ phải học từ

Phƣơng để hiểu rằng ngƣời nƣớc ngoài thật sự muốn gí. Tƣ luôn tự hào là mình có một trí nhớ

tuyệt vời, nên lúc đầu cậu hay dựa vào việc ghi nhớ một số lƣợng thông tin và chi tiết khổng lồ.

Thí dụ cậu đọc thuộc và nhớ nằm lòng cuốn ―Cẩm nang các phát minh‖ (The Big Book of

20

Inventions). Và nếu có một du khách nào đến từ Na-uy, cậu có thể gây ấn tƣợng bằng cách hỏi:

Ngài biết phát minh nào nổi tiếng nhất của Nauy không? Chính là bình phun.

Ngƣời du khách sẽ giƣơng đôi mắt xanh lên nhín ngƣời bạn đồng hành và nói: thật thế à. Tôi

đã không biết.

―Vào năm 1926, một kỹ sƣ hóa, ông Erik Rotheim,‖ Tƣ có thể chêm vào nhƣ thế. Cậu cũng có ý

định làm họ bất ngờ với những con số thống kê theo cái cách mà một nền giáo dục cộng sản

hay chú trọng nhƣ diện tích của mỗi tỉnh thành của một quốc gia, số sinh viên tốt nghiệp từ các

chuyên ngành, chiều dài của sông Cửu Long và sông Hồng, hay Vạn Lý Trƣờng Thành của

Trung Quốc.

Really.

Đến một ngày Phƣơng phải kéo Tƣ sang một bên và chỉ ra rằng: ―Khi họ nói really, nó có nghĩa

là họ đang thấy rất nhàm chán.‖

―Thật hả?‖ Tƣ hỏi lại.

―Thật.‖

Tƣ tin rằng việc chia sẻ hiểu biết nhƣ thế đã giúp họ trở thành đội A. Nhƣng cậu vẫn không

ngừng học hỏi, và có lẽ đó là điều cậu thích nhất trong công việc này. Nhƣ ngƣời Mỹ vẫn

thƣờng nói: Không đau khổ, không thành công.

Sáng nay, Tƣ và Phƣơng sẽ hộ tống một cặp vợ chồng trung niên ngƣời Canada đến vài ngôi

làng gần đó. Tƣ thìch ngƣời Canada, ngay cả nếu phát minh thú vị nhất của họ chỉ là chiếc túi

đựng rác. (Thật thế. Năm 1950, ông Harry Wasylyk ở Winnipeg, Manitoba đã làm ra nó). Họ là

những ngƣời tử tế, nghĩ về cái cách họ giới thiệu bản thân luôn làm cậu vui thích thú: Hello, rất

vui khi gặp các bạn, chúng tôi đến từ Canada, các bạn có thấy những chiếc lá Phong đƣợc

khâu vào túi đựng đồ của chúng tôi không? Đất nƣớc chúng tôi dù sát bên nƣớc Mĩ thật nhƣng

lại hoàn toàn khác biệt với ngƣời hàng xóm phƣơng Nam này. Thực tế thí chúng tôi đã cung

cấp nơi cƣ trú cho một lƣợng lớn những ngƣời tị nạn phản đối sự can thiệp của ngƣời Mĩ ở

Việt Nam - khủng khiếp, chiến tranh thật là khủng khiếp, U.S.A thật là tồi tệ, ôi, George Bush,

và rồi thì Iraq, ôi tệ thật, tôi không muốn lại lải nhải về Iraq nữa...

Vâng, vâng, Tƣ sẽ gật gật đầu và mỉm cƣời, bởi vì cậu không muốn nói về một sự thật khiến họ

cảm thấy phức tạp hay bất đồng quan điểm. Đó là ý nghĩa của việc tránh đụng chạm. Chiến

tranh đã qua đi một thời gian dài, từ trƣớc lúc Tƣ sinh ra. Hơn nữa, cậu cũng đồng tình với

phần lớn bạn bè cậu rằng mọi thứ vĩ đại đều đƣợc phát minh ở Mỹ. Blue Jean là một ví dụ điển

hình, rồi Nikes, Tommy Hilfiger, MTV, Nintendo hay Internet. Và hơn nữa, dù ngƣời Việt Nam

đã đánh bại ngƣời Mỹ, họ không đi khoe khoang điều đó, nhƣng đó là sự thật. Không nhƣ

21

ngƣời Trung Quốc, dày xéo ngƣời Việt cả ngàn năm, hay ngƣời Pháp đã tra tấn và tàn sát cả

thập kỷ, bắt ngƣời Việt Nam phải làm nô lệ ở chình đất nƣớc của họ và cƣớp hết tự do từ tay

họ.

Những suy nghĩ miên man cứ trôi lơ lửng trong đầu Tƣ nhƣ quả bóng bàn, nhƣng không vị

khách nào nghi ngờ cả. Tƣ làm việc rất chuyên tâm và tận tính để gây ấn tƣợng với họ bằng

bản chất tốt đẹp của cậu và làm họ hài lòng với sự phục vụ tốt nhất, đi kèm với nụ cƣời thƣờng

trực trên môi.

Những du khách Canada ngày hôm nay đến từ Quebec, và đây cũng là lần đầu tiên Tƣ gặp

những ngƣời Canada đã từng bị Pháp đô hộ. ―Chúng tôi trƣớc đây cũng là thuộc địa của Pháp,

chắc ngài cũng biết.‖ Tƣ bắt đầu câu chuyện với họ trong thang máy nhƣ thế để tìm kiếm sự

tƣơng đồng.

Tuy nhiên phản ứng của họ khiến Tƣ đã thức gần nhƣ cả đêm qua trong một quán cafe

Internet. Hôm nay, cậu hi vọng có thể ghi điểm bằng những hiểu biết tinh tế về lịch sử và văn

hóa độc đáo của họ. Cậu sẽ cần nó, ví Phƣơng với vẻ xanh xao và cáu kỉnh, có vẻ nhƣ sẽ

không giúp đƣợc gì thêm.

Tƣ nợ bạn của mính ví đã thay đổi cuộc đời cậu, cậu xem Phƣơng nhƣ một ngƣời anh. Với Tƣ,

cậu cũng xem mính nhƣ một ngƣời em, và Phƣơng cũng là ngƣời cậu hay đem ra so sánh với

mính. Phƣơng cao và gầy hơn, và Tƣ thí kém hơn ví thừa hƣởng cái tật hơi khuỳnh chân từ bố

cậu. May mắn là chiếc quần Jean thụng đã giúp che nó đi. Chì Ít đôi mắt của cậu rất tốt và

không có nguy cơ phải cần hỗ trợ kình đeo mắt nhƣ bố cậu. Tƣ cũng không có nụ cƣời sáng

nhƣ Phƣơng, ví hàm răng trên của cậu đã bị xỉn màu dƣới tác dụng của thuốc kháng sinh cậu

phải uống từ nhỏ - và đó cũng chẳng phải là lỗi của cậu. Tay của Tƣ ƣ? Hơi nhỏ một xíu,

nhƣng lại đƣợc bù đắp bằng kích cỡ và sự hăng hái của ―thằng em‖ cậu - mà cô vợ tƣơng lai

của cậu chắc chắn cũng sẽ công nhận nhƣ thế.

Hiện giờ thí Tƣ chƣa có ai làm ý trung nhân. Một sự mai mối qua gia đính luôn là lựa chọn tốt

nhất. Ngay cả khi Phƣơng thìch lựa chọn một cô gái ngẫu nhiên cho chính mình, với tƣ cách là

anh trai của Tƣ, Phƣơng cũng đã giới thiệu bạn gái cho cậu hết lần này đến lần khác.

Giáng sinh năm trƣớc, Phƣơng cứ nói mãi về một cô gái. Mặc dù Tƣ lúc đầu cũng cảm thấy thú

vị, nhƣng càng về sau cậu trở nên kém hứng thú khi phải nghe mãi về việc làm từ thiện của cô

ta. Cuối cùng, lúc Phƣơng giới thiệu họ với nhau, Tƣ tƣởng tƣợng đó là một ngƣời với chiếc

đầu cạo trọc nhẵn thín, khoác chiếc áo vàng nghệ, và không còn thích thú với sự lãng mạn hay

chuyện thế sự nhƣ thể xác. Thay vào đó, cậu lại đƣợc giới thiệu với một cô gái xinh xắn ăn bận

22

nhƣ thể là ngƣời giúp việc của ông già Noel Santa. Cô ta mặc một chiếc váy ngắn với các sọc

ngang màu đỏ và trắng, tóc buộc theo phong cách đuôi ngựa của nữ sinh Nhật bên dƣới chiếc

nón mềm kiểu ông già Noel. Thốt nhiên lúc ấy Tƣ cảm thấy rất ngƣợng. Cậu cũng cảm thấy

nhiều cảm xúc khác, nhƣng ngƣợng ngùng có lẽ ở vị trí thứ hai trong cái danh sách ấy.

Đó là đêm giáng sinh mà ba ngƣời bọn họ đã cùng với hai nghín con chiên khác chiêm ngƣỡng

máng cỏ đƣợc trang trí bằng đèn nê-ông màu xanh dƣơng tại nhà thờ thánh Joseph. Có những

bong bóng, cờ hiệu phất phơ trong gió và những dải băng giả tuyết trôi nổi trong không khí phía

trên cao. Một cầu vồng tạo nên từ những tia sáng đầy màu sắc trên đỉnh nhà thờ và âm nhạc

phát ra từ những chiếc loa khổng lồ trên bậc tam cấp nhà thờ, nhƣng bây giờ Tƣ chỉ còn cảm

nhận đƣợc hơi ấm mờ ảo tỏa ra từ chiếc váy của cô gái khi cô đứng chen giữa họ. Tất cả

những gì cậu ngửi đƣợc là mùi nƣớc hoa từ cơ thể cô làm lu mờ đi mùi nhựa áo quần, tất cả

những gì cậu nhận thức đƣợc là đột nhiên tay cô gái đã nằm trong tay cậu, đầu cô dựa vào vai

cậu, và mọi âm thanh cậu nghe đƣợc chỉ còn là tiếng thì thầm của cô bên tai ―Anh có thể hôn

em, anh có thể chạm vào em, nếu anh muốn thế.‖

Tƣ cảm thấy sốc: họ bị ép vào nhau trong đám đông, cô xoay ngƣời lại đối diện với cậu, khiến

mũi cậu chỉ cách mũi cô gái một cách sít sao, và cầm tay cậu đặt lên ngực cô, đầy tròn nhƣ

chiếc bánh ngọt đƣợc làm bởi một tiệm bánh Pháp, với nhũ hoa nhƣ một hạt nho khô cứng. Rồi

cô thõng tay cô xuống giữa họ, và mặc dù không còn chỗ để dịch chuyển, cô vẫn gắng để chà

xát ―thằng nhỏ‖ của cậu qua lớp quần jean. Tƣ bị hạ gục ở giây thứ ba mƣơi, ƣ ử một âm thanh

nhƣ tiếng chó rên nho nhỏ.

Từ đó Tƣ đã không bao giờ còn thấy lại cô gái đó. Cậu cố gắng liên lạc với cô ngày sau đó

nhƣng số điện thoại của cô không tồn tại. Chỉ khi cậu hỏi Phƣơng, ―Cô gái ấy, cô ta không...?

Phƣơng, cậu không...phải cậu?‖

―Giáng sinh vui vẻ, chiến hữu.‖

Tƣ đã thật sự rất bối rối về tất cả mọi chuyện, cậu tự nhủ phải chăng đây mới là ẩn ý thật sự

của ―việc từ thiện‖ mà Phƣơng hay nhắc tới. Cậu vẫn còn giữ ký ức ấy và mơ về bữa ăn sẽ đến

khi cậu kết hôn, bởi vì nếu cậu chƣa từng gần gũi một cô gái nào đến mức độ nhƣ vậy, cậu

phải có trách nhiệm cƣới cô ấy, cho dù cậu không muốn cƣới tuýp con gái ấy. Cậu muốn vợ

mình là một cô gái trầm lặng và truyền thống, ngƣời mà cậu có thể tự hào giới thiệu với mọi

ngƣời trong gia đính mính, ngƣời sẽ trở thành một phần tử của gia đính họ, vì cô ta sẽ đến

sống cùng cậu và bố mẹ cậu nhƣ truyền thống bắt buộc, bởi ví Tƣ là đứa con trai đầu lòng và

duy nhất.

23

Hơn hết thảy, vợ tƣơng lai của cậu phải thể hiện sự kính trọng to lớn đối với ông Hƣng. Già

Hƣng là trƣởng lão của gia đính họ, theo một cách phức tạp và độc đáo nhất, vƣợt qua huyết

thống. Bố của Tƣ biết ông già Hƣng từ thời thơ ấu, từ trƣớc khi ông trở thành một lão già và chỉ

đơn giản là Hƣng. Ông là ngƣời đã giữ cho ngọn lửa tinh thần của ông Đạo, ông nội Tƣ, luôn

bừng cháy, giữ chặt nó qua hàng thập kỷ của nghèo đói và chiến tranh, và kiên nhẫn chờ đợi

cái ngày mà ông có thể chia sẻ nó, truyền nó lại.

Già Hƣng đã hiện diện trong mọi sự kiện quan trọng của cuộc đời Tƣ. Từ ngày cậu đƣợc sinh

ra, mỗi dịp Tết, cho đến ngày tốt nghiệp của cậu. Tuy nhiên, việc già đi trông thấy rõ của ông

Hƣng trong vài tháng gần đây khiến Tƣ lo lắng sự hiện diện của ông Hƣng trong các mốc cuộc

đời còn lại của mình chỉ đếm trên đầu ngón tay. Cậu không hề thiếu sự tôn kính với ông nội

mính, ông Đạo, nhƣng trong những sự kiện, và ngay cả trong đời sống hằng ngày, Tƣ cảm thấy

ông Hƣng mới là ngƣời ông thật sự của mình chứ không phải là nhà thơ huyền thoại có hình

ảnh đƣợc vẽ lên mặt trái của một cái thùng giấy lật ngƣợc trong căn lều ọp ẹp cũ nát của ông

Hƣng cạnh cái hồ bốc mùi hôi thối.

Việc giới thiệu một cô gái với ông Hƣng sẽ là một bài kiểm tra sau cùng và khó nhất để đánh

giá về đạo đức cô ấy. Ông Hƣng còn nghèo hơn cả nghèo, và một cô gái vụ lợi sẽ liên tƣởng từ

mối quan hệ này và trở nên lo ngại cho cuộc sống sung túc của cô ta sau này. Ngay cả nếu Tƣ

phải hổ thẹn bởi sự nghèo khó của ông già những lúc ấy, thì thực ra là Tƣ đang tìm một ai đó

tốt hơn ông. Ngay cả Tƣ thỉnh thoảng cũng cảm thấy ái ngại cho cuộc đời nghèo khó của ngƣời

đàn ông này.

Ông bà Henri Lévesque vừa tiến vào sảnh, chấm dứt phút mặc tƣởng của Tƣ. ―You‘ve slept

well?‖ (Ông bà ngủ ngon chứ ạ?) Tƣ hỏi. ―Had a satisfactory breakfast? You have enjoyed

some of the amenities of the hotel such as the free Wi-Fi? You have your camera in your bag

there? This is our driver, Phƣơng, and he will be taking us to the ethnic minority craft villages

this morning. First in our journey, we will be crossing the Red River via one of the city‘s three

bridges. The Red River comes to us from China through the Honghe Autonomous Prefecture in

Yunnan Province and runs in a southeasterly direction for a total of 1,175 kilometres before

emptying itself in the Gulf of Tonkin (Bữa ăn sáng có ngon không? Ông bà đã sử dụng nnững

tiện nghi của khách sạn nhƣ là Wi-Fi miễn phì chƣa? Ông bà có mang máy ảnh theo không?

Đây là tài xế của chúng ta, anh Phƣơng, anh ấy sẽ đƣa chúng ta đến làng nghề của một dân

tộc thiểu số sáng hôm nay. Đầu tiên, chúng ta sẽ đi qua một trong ba cây cầu lớn nhất của

thành phố bắc qua sông Hồng. Sông Hồng bắt nguồn từ Trung Quốc, xuyên qua vùng tự trị

Hồng Hà của tỉnh Vân Nam và chảy theo hƣớng Đông Nam khoảng 1,177 cây số trƣớc khi đổ

vào vịnh Bắc Bộ).

24

―Thế à,‖ Phƣơng lầm bầm khi cậu dẫn họ xuống bậc cấp hƣớng về chiếc xe du lịch đang chờ.

Ông Hƣng vỗ nhẹ lên túi áo. Danh thiếp của cô gái trẻ đƣợc lồng trong đó cùng với cái danh

thiếp của Tƣ, mà cậu kiên quyết bắt ông phải giữ bên mình mọi lúc. Ông trấn an Tƣ với một lời

hứa trang trọng sẽ làm nhƣ thế, thậm chí có phần nào kẻ cả.

Ông Hƣng sử dụng tất cả sức lực để đẩy chiếc xe qua những con đƣờng đến chợ Hàng Da,

nơi ông sẽ ghé thăm vợ của Bình, bà Anh, ở gian hàng bán thịt của bà. Bà là một ngƣời đồng

sự rất tốt, luôn niềm nở tiếp chuyện ông sau khi đã mời ông nhâm nhi một tách trà hoa nhài nhẹ

nhàng, nhƣng hôm nay có thêm một sự khẩn trƣơng trong hành động của ông: ông hi vọng

chiếc danh thiếp có thể hé mở một đầu mối. Việc nóng lòng muốn nhớ lại vài chuyện, hoặc bất

cứ chuyện gí có liên quan đến bố cô gái sâu sắc đến nỗi có thể khiến ngƣời ta có những suy

nghĩ hoang đƣờng viển vông, chƣa kể là tự dàn dựng. Giờ đây ông phải xoay xở với lƣợng

thông tin ít ỏi mà ông nhận đƣợc.

Khi ông Hƣng đã thấm mệt ví đẩy chiếc xe gỗ, ông quay nó lại và nhấc lên, đôi cánh tay ông

duỗi ra sau trông nhƣ ách vào một con bò đực. Ông có thể cảm thấy mặt đƣờng gồ ghề dƣới

bàn chân trái của mính; đã đến lúc phải thay dép mới rồi. May thay, những chiếc dép nhựa đen

lỗi mốt đều rất rẻ. Ông nhớ có một thời gian không quá xa trƣớc đây, khi mọi ngƣời không còn

lựa chọn nào khác ngoài phải mang chúng. Trong vài năm đó họ chỉ có thể mua độc nhất một

loại dép này ở những cửa hàng bao cấp. Hiếm hoi lắm một ngƣời mới may mắn tím đƣợc một

chiếc dép vừa chân, hay một cặp dép đồng bộ. Nhƣng ví ai ai cũng phải đối mặt với cùng tình

cảnh khó khăn, mọi ngƣời luôn chuẩn bị để tham gia những cuộc trao đổi đồ điên cuồng nhƣng

trong tính thân ái trên đƣờng phố.

Ngày nay, tinh thần cộng đồng nhƣ thế đã trở thành thứ hiếm hoi. Và giờ thì mỗi ngày ông

Hƣng đều đi qua một cửa hàng giày dép mới mở, ở đó những đôi giày đƣợc dán giá bằng cả

Đồng lẫn Dollar Mỹ treo lủng lẳng nhƣ những quả chín. Những con đƣờng của khu phố cũ cách

đây không lâu còn ám mùi của sự mục nát giờ đƣợc tô điểm rực rỡ với hàng hóa nhập khẩu,

những nơi đó cách nay không lâu chỉ cho ra những cụm khói rã rời mùi thối. Thi thoảng, sự hào

nhoáng đó trở nên kệch cỡm quá mức cần thiết. Ở những thời điểm đó, ánh sáng chói nhƣ là

quá sáng.

Ông Hƣng dừng lại trƣớc một ngôi chợ. Ông đã quá mệt, và cần phải nghỉ một lát. Ông nhấc

cái nồi lớn nhất từ trên xe xuống và lật ngƣợc nó, quăng xuống vỉa hè tạo nên một tiếng bùm

của không khí rỗng. Ông nhớm ngồi cho vững lên nó, chân mở rộng hai bên, và vẫy gọi ngƣời

bán nƣớc mía ra hiệu mua một ly. Ông tựa hai khủyu tay lên hai đầu gối và dụi mắt bằng hai

gót tay. Thật là một buổi sáng đầy kịch tính và cảm xúc!

25

Thấy Bính đứng lên và tiến đến viên quản đốc khiến ông quay lại những ngày hùng hổ đầu thập

niên 1950, khi Đạo cùng với những trí thức và nghệ sĩ tụ tập với nhau để ăn sáng ở cửa hàng

của ông Hƣng, cái cửa hàng mà ông đƣợc thừa hƣởng từ chú Chiến.

Bình, khi ấy vẫn còn nhỏ, ngồi trên một chiếc đòn gỗ bên cạnh bố, trông có vẻ sợ bị nƣớc dùng

bắn lên chiếc áo sơ-mi trắng khi cậu cúi đầu xuống tô và gắng điều khiển đôi đũa dài bằng

những ngón tay bé xíu của mình.

Ông Đạo và những ngƣời đàn ông khác hoàn toàn không để ý đến sự khó khăn của cậu bé, ăn

nhiệt tính nhƣ thể họ đã nhận đƣợc tin tức từ cuộc đấu tranh giải phóng và tham gia trong cuộc

tranh luận nảy lửa về tƣơng lai của Việt Nam. Sau khi bỏ tô xuống, nhóc Bình sẽ ngồi đợi một

cách kiên nhẫn bên cạnh bố mình, trong khi ông bố lúc đó lại đang nguệch ngoạc trên một cuốn

sổ bọc da hoặc tranh cãi về một quan điểm bằng cách đâm vào không khì với đầu điếu thuốc

đang cháy dở trong tay.

Ông Hƣng một mình quan sát cậu bé. Và sự lạc lõng của Bình khiến ông mủi lòng.

―Đến đây, cậu bé‖, cuối cùng ông Hƣng gọi, kéo Bình ra khỏi bàn. ―Có một tổ chim trên khung

của cái cửa đó‖.

Cậu bé chạy băng qua phòng sau lƣng ông Hƣng, đến nơi mà ông đã chỉ về cái tổ chim nép

dƣới mái hiên.

―Có chim con không ạ?‖ ông nhớ Bính đã hỏi thế.

Ông Hƣng cúi xuống khích lệ cậu bé trèo lên ngồi trên vai ông. Ông xiêu xiêu đứng lên, ép hai

bắp chân cậu bé vào ngực mính. ―Cháu có thấy đƣợc bên trong tổ không?‖

―Có một quả trứng màu xanh ạ,‖ Bính đáp, giọng nói]tràn đầy niềm phấn khìch. ―Khi nào nó sẽ

nở ạ?‖

―Bác sẽ nói cháu gì nào, chúng ta sẽ phải quan sát nó mỗi ngày cho đến lúc nở.‖ ông trả lời.

Một tối nọ, ông Hƣng lấy một đôi đũa bằng ngà voi, tách ra và mài chúng cho đến khi vừa đủ

nhỏ nhắn và sáng bong. Ông đã kéo Bính thoát khỏi địa ngục trong buổi sáng tiếp theo bằng

cách tặng chúng cho cậu. Cậu bé đã giữ chúng trong một tay và nắm chặt trƣớc ngực khi cậu

đi lại bàn của mình và ngồi xuống mà không bị ai chú ý. Mắt Bình sáng lên và tỏ rõ sự ngƣỡng

mộ khi cậu xoay chuyển và ngắm nghìa đôi đũa dƣới mọi góc cạnh làm cho ông Hƣng trong

một khoảnh khắc ngắn ngủi, cảm thấy mính nhƣ là cha của cậu. Ông cảm thấy điều ấy lần nữa

vào buổi sáng nay khi ông nhìn Bình tiến đến viên quản đốc: đó là niềm tự hào xuất phát từ tình

phụ tử. Tuổi tác đã đảo ngƣợc vai trò không thể tránh khỏi giữa của họ, đứa con trai giờ đây lại

đang bảo vệ ngƣời cha của mình.

26

Thật là mềm mỏng và vị tha nhƣ Bính vẫn hằng thế. Thật là cứng rắn và lý tƣởng nhƣ bố ông.

Nhƣng có lẽ tính chính trị của thời đại quyết định những nhân tố tất yếu làm nên một ngƣời đàn

ông; có lẽ một nhà cách mạng chỉ là một nhà cách mạng trong giai đoạn kháng chiến. Ông

Hƣng không thể nói chình xác điều gì làm nên một ngƣời đàn ông. Nhƣng ông biết rõ cái gì hủy

hoại một con ngƣời.

Có lẽ cô gái tội nghiệp xuất hiện bất ngờ sáng nay cũng biết một vài điều gí đó. Nếu Lý Văn Hai

là một trong số những ngƣời đàn ông đã từng thƣờng xuyên đến tiệm ông Hƣng, ông ta dƣờng

nhƣ đã không có một kết thúc có hậu.

Ông vỗ đùi, nói với chình mính, đúng. Đã đến lúc nói với bà Anh về cô gái và bóng ma bố cô ta.

Ông Hƣng chống tay lên đầu gối và khẽ rên lên khi đẩy mính đứng dậy. Ông thật sự đang già

đi. Ông đã bắt đầu tự hỏi rằng đức Phật có gì cho ông ở thế giới bên kia,cũng có thể là sự đầu

thai thành kiếp trâu bò hay sâu bọ.

Bà Anh khua con dao phay đang cầm trong tay để vẫy chào ông. Bà đặt con dao xuống và chùi]

đôi tay dình máu vào chiếc tạp dề trắng của bà trƣớc khi tế nhị cầm góc cái danh thiếp ông

Hƣng đƣa. Bà cũng không biết đọc tiếng Anh. Họ cần một ai đó cùng lứa tuổi Tƣ để dịch. Thế

là bà Anh với gọi con của ngƣời bán cá, nhƣng cậu ta lắc đầu: cậu ta là một cậu bé lớn lên trên

thuyền, không phải trong lớp học.

Tin tức truyền đi khắp cái chợ nhỏ nhanh chóng đạt đến đỉnh của nó khi tấm danh thiếp đƣợc

chuyền khắp các quầy hàng ở chợ từ bàn tay dình máu đến bàn tay buôn cá, và cả bàn tay lấm

bùn. Qua loa phóng thanh một giọng nói dội lại nhƣ cái ống xả, rè rè nêu đìch danh tên và địa

chỉ những ngƣời quên chƣa trả lệ phí thu gom rác của họ, hay gia hạn bằng lái của họ, hay

những ai đã mƣời tám mà không báo cáo để đi nghĩa vụ quân sự.

Ông Hƣng đã quen với việc tên của mính đƣợc nhắc đến nhiều lần đến nỗi ông trở nên miễn

dịch với loại sỉ nhục trƣớc đám đông này. Ông hợp với những âm thanh nhỏ hơn, nhƣ tiếng thở

và tiếng nấc của tự nhiên. Tiếng ếch kêu trong chảo nƣớc ngập ngụa báo hiệu những ngày

cuối cùng trong vòng đời của nó; tiếng chim hót trong những chiếc lồng ren. Mặccho bao nhiêu

năm ông sống ở Hà Nội đã trôi qua, ông Hƣng vẫn nghe đƣợc tiếng chim Hoàng Yến hót át

tiếng loa phát thanh, vƣợt lên tiếng nổ, tiếng vù vù của động cơ, và dàn hợp tấu của những

tiếng còi xe. Ông vẫn có khả năng nhận biết và cảm thụ những âm thanh mà tự nhiên ban tặng.

Khi /tấm danh thiếp trở lại tay ông Hƣng, nó bị vô số dấu vân tay in lên, nhƣng một ai đó đã viết

lên mặt sau bản dịch tiếng Việt.

MISS MAGGIE LYCurator of Art

Hotel Sofitel Metropole

27

15 Ngô Quyền Street

Luxury at the heart of Hanoi since 1901

CÔ MAGGIE LÝ - Giám Sát Quản lý Nghệ Thuật

Khách sạn Sofitel Metropole

Số 15 đƣờng Ngô Quyền, tọa lạc ở trung tâm Hà Nội từ năm 1901

Chương 2. Một Sự Chắp Nối giữa các thế giới

Chiếc taxi chở Maggie giờ đây đang bị mắc cứng trong dòng kẹt xe. Cô muốn chồm lên chỗ tài

xế, đấm vào vô lăng và bóp còi inh ỏi cùng điệp khúc còi xe xung quanh. Nếu là vào một ngày

bính thƣờng nào khác, cô chỉ đơn giản là ngã đầu vào lƣng ghế, không buồn bực dọc với giao

thông Hà Nội, nhƣng sáng nay cô lại có một cảm giác hoàn toàn mới lạ và tràn trề hi vọng hơn

cả mấy tháng trƣớc cộng lại. Cô đã kịp thoáng bắt gặp một ánh mắt nhận ra trong đôi mắt ông

già khi ông nhắc lại tên bố cô, nó giống nhƣ cuối cùng cô cũng đã thấy một ánh sáng le lói dƣới

bức màn sắt. Cô muốn trƣợt tay xuống dƣới, bất kể nguy cơ bị gãy, để mò mẫm xung quanh

tìm một bàn tay ở phía bên kia.

Cô đã mất một năm bực bội và đau buồn tìm trong các kho lƣu trữ mà không có bất cứ tài liệu

nào liên quan đến bố mình. Thậm chì cũng không tím ra bất kỳ mối liên hệ nào của ông trong

những kho lƣu trữ của bảo tàng mỹ thuật, ngay cả một catalogue của một cuộc triển lãm các

tác phẩm của ở nơi có thể ông đã từng làm cũng không có. Sự hiện diện của bố cô ở trƣờng

mỹ thuật cũ của thành phố - École des Beaux Arts - cũng không có bất kỳ ghi chép nào chứng

tỏ ông đã từng theo học. Các nhà kiểm duyệt đã xóa tên của những nghệ sĩ bất đồng chính

kiến khỏi các ghi chép và ấn phẩm. Họ xem xét và thay đổi mọi thứ một cách triệt để và có hệ

thống, để lại một lịch sử đầy những lỗ trống.

Nếu Lý Văn Hai không tồn tại trên giấy tờ, thì cô là con gái của ai? Và ai là ngƣời đàn ông với

đôi bàn tay sần sùi nhƣ của một võ sĩ đấm bốc bởi một tai nạn mà ông từ chối kể lại, ngƣời đã

dạy cô viết những chữ cái tiếng Anh với một cây bút đƣợc nắm chặt lại bởi đốt tay ngón cái và

ngón giữa điều khiển cây bút, ngƣời đã dùng móng vuốt nguệch ngoạc vẽ những con vật cho

cô biết, ngƣời nào đã cố gắng chỉ cô cách bắt chƣớc động tác tay của mình khi họ đang quỳ

cạnh nhau trên một sàn nhà trong căn phòng của họ ở Sài Gòn?

28

Ông ấy đã từng nắm tay cô mỗi buổi sáng khi họ đi bộ trên đƣờng cùng nhau mặc dù ông

không có khả năng nắm chặt. Mọi ngƣời cứ lầm tƣởng ông là ông của cô ví ông đã tƣơng đối

lớn tuổi khi cô ra đời, và cô cũng là đứa trẻ duy nhất đƣợc sinh ra sau ba lần mang thai không

thành công trƣớc đó của mẹ cô. Tóc ông khi ấy đã trở nên bạc trắng trong suốt ba năm trong

trại cải tại sau khi ông trở về từ Mỹ.

Là một ngƣời đàn ông Việt Nam, nhƣng bố của Maggie có những cách thể hiện tình cảm mà cô

biết là rất khác biệt với cách thức thông thƣờng nhƣ hôn lên trán cô mỗi khi ông tạm biệt cô ở

sân trƣờng mỗi buổi sáng - cô học tại trƣờng học chỉ dành cho con cái của những ngƣời Việt

Nam thân Mĩ và làm việc trực tiếp với ngƣời Mỹ. Mẹ cô là y tá, và bố cô là thông dịch viên vì thế

mặc dù ông không còn vẽ đƣợc, ông vẫn thông thạo tiếng Anh nhờ vào bốn năm học tập ở

Chicago trong đầu thập niên 1950.

―Bố đã nhớ con cả ngày hôm nay đấy.‖ Ông vẫn thƣờng nói thế mỗi khi ông đón cô.

―Nhƣng con ở đây trong lúc tới trƣờng thôi mà bố. Cái chỗ bố đặt con xuống ấy.‖

Cũng có những ngày cô đƣợc nghỉ học và ba ngƣời lại ở trong căn phòng bìt bùng của họ,

Buổi tối, Maggie nằm trên một chiếc nệm lò xo, bố mẹ cô chiếc còn lại, họ thƣờng thì thầm với

nhau về diễn biến của chiến tranh, hay lập kế hoạch cho việc gí đó. Bụng của Maggie căng lên

nhƣ thể nó đầy những cá. ―Nếu chúng ta có một chọn lựa,‖ mẹ cô thì thầm, và những con cá sẽ

trở nên quẫy rộn với cái đuôi của nó, cô hồi hộp lắng nghe.

Chỉ khi họ đang đứng chờ trên đƣờng băng sân bay Tân Sơn Nhất năm 1975 để lên một máy

bay quân sự của Mỹ, Maggie mới nhận ra đƣợc họ đã thực hiện lựa chọn gì. Bố cô đã bƣớc ra

khỏi vạch khi cô và mẹ lên máy bay, nhập bọn cùng những ngƣời đàn ông khác cũng đang

đứng tụ về một phía. Maggie vùng ra khỏi vòng tay mẹ, chạy về phía bố cô, úp mặt vào bụng

bố trong khi vòng tay ôm chặt lấy bắp đùi ông.

―Bé con‖, ông nói, vừa cố gắng gỡ tay cô ra. ―Nghe bố.‖ Ông quí xuống nhìn vào mặt con gái.

―Chúng ta không còn lựa chọn khác, Maggie à. Con có biết những ai đã làm tay bố thế này

không? Con biết những ngƣời từ miền Bắc đó không? Họ đang tiến vào Sài Gòn.‖

Hơi nóng bốc lên từ đƣờng băng uốn gợn nhƣ sóng nƣớc, và mùi của chiếc máy bay làm cho

Maggie cảm thấy buồn nôn. Cô vùi mặt vào cổ bố, hít vào mùi cay cay của mồ hôi và hồ áo hòa

quyện nơi cổ áo sơ-mi của ông.

―Phụ nữ và trẻ em phải đƣợc an toàn trƣớc tiên, Maggie à‖, bố cô nói trong khi vỗ vào lƣng cô

với móng vuốt của ông. ―Bố sẽ đi trên một chiếc máy bay khác.‖

29

Maggie nhìn qua vai mẹ cô trong bộ đồng phục y tá của bà, đang ẵm một đứa bé con ai đó.

Xếp hàng sau lƣng bà là hàng trăm y tá và các sơ đang nắm tay nhiều đứa trẻ khác hay ẵm

những đứa trẻ sơ sinh đang khóc ré lên.

―Con quay về bên mẹ ngay đi. Hãy đi cùng với mẹ. Mạnh mẽ lên nào.‖ ông nói, đẩy cô đi một

cách âu yếm.

―Nhƣng bố...‖

―Mẹ cần con, chuột con à

Khi Maggie đã bƣớc ra khỏi ga đến của sân bay Hà Nội một năm trƣớc, hỗn hợp mùi nhiên liệu

máy bay, mùi mồ hôi và hồ áo của đàn ông khiến cô chỉ muốn thả túi xách xuống mà vùi mặt

vào trong tay mình. Mùi của quê nhà không khác biệt gì lắm so với mùi của xa nhà: mỗi một lần

hít vào là một pha trộn của thân quen và sợ hãi.

Việc xác nhận kết thúc ở đấy. Maggie hòa mình vào một thành phố sáng lóa và nhộn nhịp, chứ

không phải là một Hà Nội lạnh lẽo và tăm tối theo nhƣ miêu tả của mẹ cô. Nơi đây đã trở thành

một nơi đầy hi vọng và năng động, mở rộng cửa với phƣơng Tây, đón nhận sự giàu có và các

cơ hội mới mẻ - mẹ cô hẵng khó mà tin đƣợc cái tinh thần sục sôi và đầy adrenalin của ba triệu

rƣỡi dân đang theo đuổi giấc mơ của họ nhƣng đồng thời lại thờ ơ với những vấn đề phát sinh

cùng với sự đổi mới.

Maggie thấy mính nhƣ đang ở trong thế giới của thanh thiếu niên, một thế hệ đầy ắp hy vọng,

kích thích, và không hứng thú với những chuyện xảy ra trong quá khứ. Họ phải tiến lên phía

trƣớc, đối mặt với tƣơng lai, với phƣơng Tây. Quá khứ đƣợc khép lại: cùng với những nỗi đau

của nó, có lẽ; cả những điều hổ thẹn. Lúc này đây, Maggie chỉ có thể dựa vào những ngƣời đã

lớn tuổi, những con ngƣời già cả, ốm yếu, với ký ức nhạt nhòa pha lẫn sự kinh hãi.

Vài tháng trƣớc đây, trong một lần chịu trách nhiệm trƣng bày tác phẩm của một nghệ sĩ trong

phòng triển lãm của khách sạn, Maggie đƣợc ngƣời này mách cho biết một ông già, và kể cho

cô về một quán cafe đƣợc thiết kế nhƣ một gallery nghệ thuật không chuyên đồng thời cũng là

nơi triển lãm các tác phẩm nghệ thuật sáng tác trong những ngày đen tối trƣớc thời kí Đổi Mới.

Maggie đã tím đến đƣờng Nguyễn Hữu Huân ngay sau đó trong ngày. Cô dừng lại trƣớc lối vào

vài phút để cho đôi mắt thích ứng với ánh sáng bên trong. Những vết nứt lớn chạy ngang sàn

gạch nhƣ thể tòa nhà từng trải qua một cơn địa chấn, và các thanh kim loại dày trên cửa sổ

mang lại một cảm giác hình sự. Một vài ngƣời đàn ông ngồi trên những chiếc ghế đẩu nhỏ

đang uống cà phê, dƣới bóng đèn nê-ông tù mù tỏa ra thứ ánh sáng xanh nhờ khắp căn phòng.

30

Khi cô đến gần nhà bếp, ngƣời chủ quán, ông Võ, mang đôi dép đen, tay cầm chổi, bƣớc ra.

Cô tự giới thiệu mính, nhƣng ông Võ không mỉm cƣời. Mặc dù cô đã từng gặp phải sự tránh né

từ các những ngƣời Hà Nội lớn tuổi bởi vì giọng Mĩ của cô, nhƣng sự lạnh lùng của ông khiến

cô phải đặc biệt thận trọng. Theo lời ngƣời họa sĩ, ông Võ nổi tiếng là cảnh giác với ngƣời

nƣớc ngoài, nhất là với những ai có hứng thú với nghệ thuật. Trong những năm gần đây, ông

liên tục bị quấy rầy bởi những tay buôn tranh và ngƣời sƣu tập tranh.

Các vách tƣờng đƣợc treo đầy những tác phẩm nghệ thuật san sát nhau, nhƣ thể chúng tạo

nên một bức tranh tƣờng nối tiếp nhau. Maggie dạo quanh căn phòng, chăm chú nhín lần lƣợt

mỗi tác phẩm, cô nhận thấy nhiều tác phẩm không có chữ kí tác giả cũng nhƣ ngày tháng.

―Cháu đƣợc bảo rằng đây là nơi ta có thể nhìn thấy Hà Nội cũ một cách chân thực,‖ cô nói, hi

vọng có thể xoa dịu ấn tƣợng của ông. ―Bác biết tất cả những nghệ sĩ này ạ?‖ cô ra hiệu về

phía những bức tƣờng.

―Tất nhiên,‖

―Bác có biết Lý Văn Hai không ạ?‖

Môi dƣới ông Võ cong lên. Ông nhún vai đáp: ―Ông ấy hẳn là một trong những ngƣời bạn của

ông Hƣng‖.

Maggie lắc đầu tỏ ý không hiểu.

―Ông Hƣng là ngƣời bán phở,‖ ông Võ nói tiếp. ―Nhiều năm trƣớc, ông ấy có một tiệm phở và

rất nhiều ngƣời trong giới văn nghệ sĩ đến ăn sáng ở đó, nhƣng giờ thì ông ấy bán ở lề đƣờng,

luôn đi loanh quanh.‖

―Bác biết làm cách nào để tìm ông ấy không ạ?‖

―Ngƣời ta thƣờng nói phải tìm ông ta bằng lỗ mũi của bạn.‖

Nhƣng điều đó cần nhiều hơn là những giác quan của cô. Sau 3 tháng thăm hỏi hầu nhƣ tất cả

mọi nhân viên, nghệ sĩ và đại lý cô biết, bất kì tài xế hoặc hƣớng dẫn viên nào đang đứng đợi ở

sảnh của Metropole, cuối cùng cô đã gặp may. Hôm qua cô gặp đƣợc một phó bếp vừa mới

nhậm chức của nhà bếp - một ngƣời phụ nữ Ấn Độ đã học nghệ ở Pháp tên Rikia Saddy

nhƣng nói tiếng Việt rất chuẩn.

―Tôi nghe bảo ông ấy nấu phở ngon nhất thành phố‖, ngƣời phụ nữ nói trong khi rót cho Maggie

một tách cafe đậm màu nhƣ chocolate nóng chảy.

―Nhƣng nếu là phở ngon nhất thành phố, tại sao không nhiều ngƣời biết đến?‖ Maggie hỏi,

trong khi tựa lƣng quầy bếp bằng thép không gỉ.

31

―Tôi không cho rằng đó là một bí mật, nhƣng chỉ một số ìt ngƣời biết thôi. Tài xế của chồng tôi

cũng ăn sáng ở đấy.‖

Trong ngày hôm đó Rikia gọi cho chồng cô. Cô đƣa cho Maggie tên của một khách sạn mới

đang đƣợc xây dựng phía bờ Đông của hồ Tây. ―Anh ấy bảo mang theo tô trƣớc 7h sáng. Và

nhớ chuẩn bị tinh thần bỏ chạy nếu cảnh sát có kéo đến.‖

Và thế là Maggie đã mang theo tô của cô vào buổi sáng ấy để gặp ông già Hƣng. Và phải

chăng có một thoáng nhận ra mờ nhạt trên gƣơng mặt ông Hƣng khi ông nhắc đến tên cha cô.

Một khoảnh khắc rúng động đã hé lộ sự kết nối giữa các thế giới.

Ông Hƣng tựa toàn bộ sức nặng của mình lên chiếc xe để đẩy nó đi hết 100m cuối cùng của

con hẻm bẩn thỉu dẫn vào khu ổ chuột. Ông dựng chiếc xe sau căn lều của mình và lôi những

cái nồi xuống bờ ao, ngâm chúng trong bùn trong khi ông đi lấy nhựa đu đủ để giặt chiếc tạp

dề.

Khi tra chìa khóa vào ổ, ông trông thấy một gói đồ nhô ra dƣới mái tôn. Hẳn là Bính đã ghé qua

để gửi cho ông cặp kình đây, cậu bé thật tốt bụng. Cái cái gọng cong queo đã thẳng thớm, và

đôi tròng bể đã đƣợc thay mới.

Có rất ít chuyện ông có thể làm đƣợc để với đôi mắt bị đục thủy tinh thể của mính, nhƣng với

cặp kính, ít nhất tầm nhìn mắt phải của ông cũng đƣợc cải thiện. Ông Hƣng lại có thể đọc đƣợc

các chữ cái Cyrillic đƣợc chạm nổi trên tấm vải mà ông đã tự may thành một tấm nệm độn rơm

nhiều năm trƣớc. Nếu dựa lên bức tƣờng kim loại phế thải của chiếc lều, ông có thể đọc đƣợc

tiêu đề của những bài báo cũ đƣợc ông chêm vào các kẻ hở để tránh gió đông. Nhƣng ông đã

từ bỏ thói quen đọc sách từ khi nào đó rồi ví đọc chỉ gợi lại cho ông những mất mát.

Ông Hƣng mang chai mủ đu đủ xuống ao và phun lên chiếc tạp dề, sau đó chà sát tới lui bằng

tảng đá dùng cho việc giặt trƣớc khi rửa nó cùng với nồi nấu ăn của mính trong làn nƣớc ao

đục ngầu. Từ chỗ ông ngồi xổm trên bờ ao, ông có thể quan sát một cái tổ chim nằm lẩn trọng

bụi lau sậy, có hai quả trứng sắp nở. Ông nghĩ tốt hơn cả, mặc dầu, về lâu dài, một sự xa xỉ chỉ

xảy ra những năm gần đây.

Cái ao có hệ sinh thái riêng của nó, phần lớn không đƣợc con ngƣời để ý, chỉ trừ khi cuộc sống

của họ phụ thuộc vào đó. Ông Hƣng, cũng nhƣ 150 ngƣời khác đã trôi dạt đến cái vũng lầy lội

ở giữa một khu đất công nghiệp bỏ hoang ở rìa thành phố này, từ lâu đã là một quan sát viên

tận tâm và hòa hợp. Ông Hƣng đến từ nông thôn và những thứ liên quan đến nó vẫn ở trong

ông. Ông biết điều kiện nào thuận lợi nhất để thúc đẩy sự lây lan của tảo, cũng nhƣ các chi tiết

chính xác về chu kỳ sinh trƣởng của chuồn chuồn, và nơi chôn giấu trứng của các loài vật

sống trong hồ hay trên cạn. Ông là một học trò của thiên nhiên, nhƣ là một đứa trẻ đƣợc cha nó

32

khuyến khích học, thay vì tình bằng hữu mà ông có thể không bao giờ biết đƣợc thế nào ở

cuộc sống đô thị.

Ngày ấy, ông Hƣng còn trẻ, cũng nhƣ ông, những ngƣời tụ lại bên bờ ao này từ sau thập niên

1950 đã mất tất cả mọi thứ. Họ đã ăn cả chuột và chí trong tóc họ. Lều của họ đƣợc làm từ sắt

phế thải, lau sậy đan lại và tre nứa. Cây gỗ thí đã bị khai thác theo sắc lệnh của chính phủ.

Những ngôi nhà nhỏ và bếp vƣờn ở vùng đất này đều bị phá bỏ để thi hành cuộc cách mạng

công nghiệp nhƣ bác Hồ chỉ đạo. Sự kết hợp của nhà máy sản xuất lốp quanh ao và việc xây

dựng các khối nhà ở hợp tác xã ở bờ Đông thải ra những cụm khói đen khổng lồ trôi lơ lửng

trên không trung đến nỗi ngay cả trong một ngày đẹp trời, mặt trời cũng chỉ chiếu đƣợc thứ ánh

sáng màu cam yếu ớt xuyên qua những đám mây xám.

Nhƣng thiên nhiên là một ngƣời chiến sĩ, và Hƣng là ngƣời đƣợc ban tặng trì tƣởng tƣợng của

một ngƣời đầu bếp. Ngay lập tức ông đã nhín thấy sự hứa hẹn ẩn dƣới mặt hồ biếng nhác, đục

ngầu, đầy lũ muỗi sinh sản. Không ai trong khu ổ chuột sẽ bị đói khát nếu nhƣ ông Hƣng còn ở

với họ, và thực tế trở nên rõ ràng một thời gian ngắn sau đó khi ông bắt đƣợc một con vịt trong

đám lau sậy, con vịt đầu tiên bất cứ ai thấy trong hơn một năm qua.

Ông Hƣng vặn cổ con vịt và nhổ lông nó trƣớc khi đƣa que sắt nóng lên những con đỉa đang

hút máu ở bàn chân và mắt cá. Rồi ông lấy máu để làm tiết canh, lột da và chiên cho đến khi

thành một dải vàng rộm, dùng lớp mỡ đã cạo từ dƣới da để chiên và làm tăng hƣơng vị những

miếng thịt lƣờn đã đƣợc thái nhỏ. Ông luộc và nghiền nhỏ gan với một ít tiêu hột ông đã dự trữ

sẵn, hầm cặp chân trong nƣớc vắt ra từ một trái cam, rồi nƣớng cặp mắt và não con vịt trên

một đôi đũa nhọn. Sau đó ông luộc mình con vịt, dùng tim và cật để nấu canh. Cuối cùng ông

Hƣng bằm nhỏ tim, cật, phần thịt đen của cặp chân và bọc trong lá trầu, rồi xào những thứ còn

sót lại với tỏi tây dại và cỏ nhãn tử xắt lát.

Mùi thơm tỏa ra nhanh chóng thu hút những ngƣời hàng xóm xung quanh, rồi họ lại thu hút

những ngƣời ở phía ngoài, và chẳng bao lâu cả một hàng dài ngƣời đã đứng trƣớc lều của ông

- từ những ngƣời đàn ông ăn mặc rách rƣới, bẩn thỉu, đến những phụ nữ và trẻ em gầy trơ

xƣơng gò má, da lỗ rỗ, xám xìt và đầy vảy. Mỗi ngƣời đều nắm chặt chén, đũa và gật đầu cảm

ơn trƣớc khi nếm thử các món ông Hƣng đã làm.

33

Bản thân ông Hƣng hôm đó đã quên cả ăn. Ông gần nhƣ quên cả thở và cơn đói bụng khi nhìn

thấy một cô bé với bà của cô ở lều kế bên đang tiến lại gần, cô gái duyên dáng và mảnh mai

nhƣ cánh hạc có làn da nhƣ thể màu ngọc trai hay trứng gà.

Cô không thuộc về chốn này, ông muốn nói thế. Trời ơi. Cô phải làm nữ hoàng mới đúng.

Ông Hƣng ngắm cô bé ăn trông nhƣ chú chim thanh nhã nhất trong những loài chim, và nhận

ra rằng ông vẫn đang chăm chú nhín về phía lều cô gái sống cùng ngƣời bà hằng giờ sau khi

cô đã khuất dạng.

Mọi ngƣời cảm ơn cậu về bữa tiệc bằng những món quà nhỏ vào ngày hôm sau - một mảnh

thiếc gỉ, một cành cọ dừa, một đoạn ống tre, một tờ báo cũ, một mảnh gƣơng vỡ - từng mảnh

một cùng nhau xây nên chiếc lều của ông Hƣng. Cô gái lều bên cũng xuất hiện, tặng ông hai

mảnh vỏ khô của cây hồi. Cô thả chúng vào lòng bàn tay đang mở của ông không một nhƣớng

mắt. Rồi cô cất tiếng, thánh thót nhƣ tiếng chim hót: ―Từ bà của cháu ạ.‖

Ông Hƣng khó mà tin đƣợc cô bé thật sự hiện hữu.

Trong khi ông cảm thấy cần phải đi cảm ơn những ngƣời bạn và hàng xóm mới vì những món

quà của họ, một phần động cơ của ông xuất phát từ lòng ham muốn đƣợc đãi họ và cả cô ăn

vào tháng sau để đƣợc gần cô hơn.

Bữa tiệc thứ nhí, ông đã đâm và xỏ những con rắn nƣớc trên một que nƣớng. Ông Hƣng

nƣớng những con cá nhỏ xấu xí có những cái miệng từ thời cổ đại trên lửa. Ông luộc những

quả trứng vịt bé xìu trong nƣớc muối, rồi ƣớp những lát trứng đó trong nƣớc dâu lên men. Tiếp

đó ông luộc chín ốc và tôm đồng, thêm vào những lát măng giòn đã thái bên cạnh.

Bà cụ lều bên đã cảm ơn ông với một cái cúi ngƣời biết ơn sâu sắc. ―Món ăn đƣợc bài trí rất

đẹp và cực ngon,‖ bà nói rồi đẩy cô cháu gái tới trƣớc.

―Cảm ơn ông‖, cô gái nói trong khi mắt vẫn nhìn xuống mặt đất.

―Đây là Lan‖, bà nói.

Lan. Cô gái cũng nhƣ tên của mình, hoa Phong Lan, thanh lịch và quý hiếm. Ông Hƣng cũng

nhìn xuống, ông không muốn bôi đen vẻ đẹp trinh trắng của cô gái với cái nhìn không trong

sáng của mính. ―Hƣng‖, ông hắng giọng. ―Gọi Hƣng đƣợc rồi, đừng thêm ông.‖

Ông Hƣng tiếp tục đƣợc tặng quà, những ngƣời hàng xóm mang đến thêm cho ông nhiều món

đồ bổ sung phần nội thất cho căn nhà: mỗi viên gạch các loại, các dải vỏ mềm của cây bạch

đàn, một chiếc chiếu lát, một cái nồi đất đƣợc ai đó làm từ đất sét, mấy hộp thiếc xài một lần đã

34

bị vứt bỏ của lính Pháp, mấy cái gáo dừa để múc nƣớc, đựng canh hay uống trà thì ông nhận

từ Lan xinh đẹp và bà của cô.

Ông đã làm trà A-ti-sô - lấy tim khô và cắt nhƣ lá - thứ nƣớc này luôn hấp dẫn bà cụ và cô gái,

nó đƣa họ đến căn lều của Hƣng, nơi ba ngƣời bọn họ ngồi cùng nhau trên thảm cỏ dƣới bầu

trời không ánh sao,một dạng nghi thức diễn ra hằng đêm. Ban đầu, họ rất dè dặt về việc chia

sẻ những câu chuyện trong quá khứ, hay kể về nơi từ đâu họ đến dƣờng nhƣ là một sự hao

phì năng lƣợng không cần thiết khi hiện tại đòi hỏi họ quá nhiều nỗ lực để sinh tồn.

Tất cả những hàng xóm quanh họ đều là những kẻ trộm phiếu khẩu phần, những ngƣời bán

hàng rong bán bất cứ thứ gì có thể, những ông bố bà mẹ ép con gái họ phải bán dâm. Ông

Hƣng đã sớm chú ý đến những ngƣời đàn ông ăn mặc chải chuốt lƣợn lờ qua khu ổ chuột.

Ngay khi ngửi thấy một mùi dầu chải tóc, ông sẽ gọi cô gái và ngƣời bà của cô: ―Mọi ngƣời có

thể nói chuyện cùng cháu vào ngày ảm đạm này không? Cháu có một câu chuyện có lẽ mọi

ngƣời sẽ thích. Nó sẽ làm sáng sủa bầu trời âm u này.‖

Nỗi lo sợ sẽ mất Lan trong tay bọn buôn ngƣời, hay nói đúng hơn, ông Hƣng sợ mất cô ấy cho

kẻ khác xúi giục ông trò chuyện với họ, làm họ vui vẻ bằng những giai thoại về những ngƣời

đàn ông đã từng đến quán ăn của ông.

―Cháu từng biết một anh chàng có thể nhìn lên bầu trời và trông thấy đủ thứ đẹp đẽ ẩn giấu

trong đó. Một dòng sông, một ngôi chùa, một ngọn núi, một ngƣời chăn trâu với con trâu, một

cặp chị em nhảy múa trong ánh mặt trời.‖

Hƣng, Lan và bà của cô cùng ngƣớc nhìn bầu trời tại thời điểm những ngƣời đàn ông ăn bận

bảnh bao đang lƣợn đến gần, và Hƣng sẽ nói, ―Thật khó để tƣởng tƣợng vào lúc này khi bầu

trời nhƣ một tấm chăn xám xịt, nhƣng có một đƣờng lằn giữa những đám mây kía, thấy không?

Nó trông nhƣ đuôi của con cu đất ấy, bà và cháu có nghĩ thế không?‖

―Cháu thấy một chú chim câu,‖ Lan mở miệng đáp. ―Nguyên cả chú bồ câu, không phải chỉ có

mỗi cái đuôi.‖

―Anh chàng ấy sẽ miêu tả những gì anh ta thấy trên trời, rồi thì một ai đó nhƣ Đạo, một ngƣời

bạn của chú có thể tìm thấy cảm hứng và sáng tác thành một bài thơ.‖

Thành thật mà nói, ông Hƣng nâng cao vị trí của cậu trong những câu chuyện đó khi nhắc đến

Đạo nhƣ là một ngƣời bạn. Ông chƣa bao giờ sánh đƣợc với Đạo. Ông Hƣng đã trải qua nhiều

năm kình nể Đạo, cho dù Đạo nhỏ hơn ông đến 5 tuổi. Đạo giống nhƣ là thầy giáo của ông

hơn. Đạo quan tâm đến việc ông Hƣng bỏ học giữa chừng và khuyến khích ông học chữ cũng

35

nhƣ cùng tham gia vào những cuộc tranh luận về thời cuộc. Cậu đối với Hƣng luôn có một sự

tôn trọng mà Hƣng không tài nào quên đƣợc.

―Cậu Đạo bạn của cháu tin rằng mọi ngƣời đều có quyền có ý kiến của riêng họ,‖ Hƣng nói với

Lan và bà của cô. Cậu ấy từng nói thế này: ―Bất kể là cậu hay cô ấy từ đâu đến. ‗Hãy lắng nghe

những gí anh Hƣng nói về vấn đề này.‖

―Những ngƣời đàn ông ngồi cùng bàn với cậu ấy bật cƣời đầu tiên. Họ cƣời và chỉ vào cháu.

Họ hẳn đã tự hỏi tại sao anh chàng trí thức trẻ mà họ coi trọng này lại xem trọng ý kiến của một

anh chàng quê mùa trở thành đầu bếp chứ.

―Thôi nào,‘ Đạo nói và xua tay trong không khì nhƣ thể cậu đang đuổi ruồi. ‗Tôi cho rằng quan

điểm của anh ấy có thể hữu ìch.‘ Cháu nhớ rõ cậu ấy đã quay sang rồi hỏi, ‗Anh nghĩ thế nào,

anh Hƣng? Phải chăng mọi thứ nên đƣợc bán đồng giá? Một đôi giày, một trái dƣa hấu, một tô

phở?‘

―Thế là cả bọn họ nhìn cháu chằm chằm chờ câu trả lời,‖, Hƣng nói với cô gái và bà của cô.

―Cháu không biết Đạo trông đợi gì mình nên chỉ đơn giản đáp lại với cái gí cháu cho là đúng.

‗Các bạn đến ăn ở đây cũng có lý do của nó vì phở ở đây rẻ hơn những chỗ khác.‘

―‗Thấy chƣa?‘ Đạo búng ngón tay và bật cƣời. ‗Chúng ta là bọn đạo đức giả hết. Chúng ta luôn

mong muốn trả không tƣơng xứng mà lại đƣợc ăn một tô phở thƣợng hạng.‘‖

Lan cƣời khúc khìch nhƣ chú chim nhỏ, tiếng rúc rích nghịch ngợm ví cô đã lấy tay che lại.

Sự hứng thú của Lan với câu chuyện của ông Hƣng càng làm cho Đạo hiện ra thêm chân thật,

mang cho ông một cảm giác mất mát vì thiếu vắng Đạo và đồng thời sự an ủi cho nỗi buồn đó.

Cô gái nhƣ một niềm an ủi cho ông: bởi sự hứng thú của cô với câu chuyện và bởi cả vẻ đẹp

nhƣ không thể có thực của cô. Dù cho nét đẹp của cô có bị che lấp bởi chiếc quần pyjama và

áo sơ mi đen đƣợc chính phủ phân phát, thì mỗi khi cô múc nƣớc trong ao, sống lƣng duyên

dáng nhƣ một chú cá của cô hiện rõ qua lần vải áo, khiến ông Hƣng nghĩ cô xứng đáng đƣợc

hƣởng nhiều hơn thế này - một chiếc áo dài bằng lụa thƣợng hạng để tô điểm thân hình của

cô, nữ trang bằng vàng cho ngón và cổ tay thanh lịch của cô, một chuỗi ngọc trai trên cổ, một

vòng hoa nhài trên tóc.

Hƣng cầu trời cho cô đủ chín chắn để hiểu đƣợc sự cuốn hút của cô, mặc dù ông đồ rằng cô có

một vẻ ngây thơ của một cô gái chƣa đầy 18 tuổi. Cô gọi ông bằng chú, nhƣng tính cảm của

Hƣng dành cho cô gái không phải là của một ngƣời chú. Ông đã gần bốn mƣơi - một ngƣời

đàn ông trung niên đang yêu một cô gái xấp xỉ nửa tuổi mình - một ngƣơi đàn ông xấu xí,

nghèo khổ, một ngƣời đàn ông lần đầu tiên biết yêu trong đời.

36

Mặc dù bà của cô gái thƣờng ngủ thiếp đi và mơ màng ngáy khi họ cùng ngồi trên trảng cỏ, thì

Lan vẫn tỉnh táo, gật đầu, và hỏi những câu hỏi bằng một giọng êm nhƣ đậu phụ lụa, khiến ông

Hƣng nhƣ quên đi tất cả sự nghèo khổ và bẩn thỉu đang bao vây họ mà thay vào đó đƣa cả hai

đến một vùng đất khác.

―Chú kể cháu nghe về chuyện Một trăm đóa hồng đi‖

―Nói cháu biết tại sao chú lại thìch thơ tự do.‖

Cô bé sẽ nằm bên phía của cô, khuôn mặt trái hính trái tim kê trên lòng bàn tay, đôi chân đẹp

hoàn hảo di chuyển tới lui theo một giai điệu nào đó trong tâm trì.

Kể cho cháu. Nói cháu biết. Thi ca và chính trị. Sự thiếu hiểu biết của cô trong cả hai lĩnh

vực này làm ông cảm thấy ông vẫn còn nhiều điều phải chỉ và chia sẻ cho cô biết. Đã từng

là những khoảnh khắc tƣơi đẹp: Có khi đó là một khoảng lặng ngắn ngủi của sự sống trên

địa cầu, hay một hành trính đến cõi niết bàn xa xăm. Nhƣng đó là một nơi ông cũng chƣa

từng đến ví ông không có phƣơng tiện cũng nhƣ mong muốn. Ông quay lƣng lại với cô từ

rất lâu rồi, và trái tim ông cũng đã trở nên chai sạn. Họ thậm chí không thừa nhận sự tồn tại

của nhau, cho đến giờ thí đã hơn 40 năm rồi.

Cô gái đã không chuyển đi mà tiếp tục sống một mình trong túp lều bên cạnh sau khi bà của cô

qua đời. Điều đó dằn vặt ông, dù cho động cơ đó là cố ý hay bắt nguồn từ nhiều lý do tử tế và

thiết thực, mà ông thật sự không chắc lắm. Bất kể nguyên nhân là gì thì ảnh hƣởng lên ông vẫn

thế.

Giọng nói của cô thánh thót nhƣ tiếng hót của một loài chim có lẽ đã tuyệt chủng, nhƣng ông đã

phải tìm mọi cách để ngăn không cho tiếng hót của con chim ấy vọng ra ngoài. Ông thậm chí

nhận ra căn bệnh đục thủy tinh thể đã bắt đầu làm mờ đôi mắt ông hai năm trƣớc, nhƣng đó lại

là một phƣớc lành. Nó hạn chế tầm nhìn của ông đến nỗi ông không thể thấy rõ lều cô gái khi

ông lấy chiếc khăn đã khô đuợc mắc trên tay cầm chiếc xe đẩy của ông. Tại sao ông lại vẫn bắt

gặp chính mình khẽ liếc nhín bên tay trái khi ông đi lấy chiếc khăn vào chiều nay? Tại sao cuối

cùng thí ông cũng luôn nghĩ đến cô gái đó? Phải chăng là bởi ví cô gái đã đến ăn sáng nay. Một

cô gái đẹp, lạy trời. Maggie Lý, con gái một nghệ sỹ, Lý Văn Hai. Kể cháu nghe, cô cũng nói

nhƣ thế, chỉ cháu biết.

Lan đang cúi trên chiếc giỏ đan, nhặt những tạp vật và đá ra khỏi giạ gạo, hay có lẽ cô đang

bóc vỏ đậu để bán, hoặc có thể cô đủ may mắn để tìm ra một đám tai nấm từ nơi cô quét bụi.

37

Hƣng lắc đầu để xua đi hính ảnh của cô và quay sang nhìn phía tay phải về phìa ngƣời hàng

xóm Phúc Li, một ngƣời đàn ông trông nhƣ một cậu bé. Ông ta bị cụt mất đôi chân và có lẽ hơi

ngớ ngẩn. Phúc Li đang ngồi, tay gác lên đũng quần, bà mẹ già đang chải tóc cho ông ấy.

Phúc Li vẫy tay với ông Hƣng trong khi đang cƣời tít mắt nhƣ đứa trẻ đƣợc xem pháo hoa. Mẹ

ông dùng chiếc kéo đã đóng gỉ cắt từng sợi tóc trên đầu con trai. ―Ông có muốn tôi cắt cho ông

luôn không, Hƣng?‖

―Để khi khác cũng đuợc chị,‖ ông Hƣng đáp, đƣa tay vuốt thẳng vài sợi tóc còn sót lại.

Ông thu mình lách vào lều, đặt chiếc khăn khô lên tấm nệm rơm, tím cây kim và chỉ khâu ông

giữ bên trong một đôi ủng cũ. Ông ngắm nhìn khung ảnh của Đạo trên bàn thờ trong khi ngón

chân ông luôn di chuyển nhƣ thể ông đang đào hố trên nền đất. Bức hình là tất cả những gì còn

lại về Đạo mà ông có khi mà ông không thể nào nhớ đƣợc những bài thơ của cậu ấy đã từ

nhiều năm trƣớc. Bức họa đƣợc vẽ bởi một ngƣời phụ nữ đến xin sự giúp đỡ vào thập niên

trƣớc. ―Chị nhín đi, ở đây ai cũng nghèo khó nhƣ nhau.‖ ông đáp khi ngƣời phụ nữ đứng trƣớc

cửa lều. ―Tôi rất tiếc, nhƣng tôi chẳng có gí để cho chị cả.‖

Trƣớc sự kinh ngạc của ông, ngƣời phụ nữ cởi hết khuy áo và quẳng nó xuống nền, lộ ra một

bộ ngực ghẻ lở, gầy trơ xƣơng. ―Đủ rồi,‖ ông quát lên, đồng thời nhặt nhiếc áo quăng trả lại chị

ta. ―Mặc vào ngay. Chị nghĩ chị đang làm trò gí vậy hả?‖

―Ông có thể lừa tôi và làm bất cứ gì ông muốn, và hãy cho lại tôi thứ gí đó.‖

Ông thốt lên chán nản ―Ôi phụ nữ! Trƣớc đây chị làm gí?‖

Ngƣời phụ nữ kể chị ta đã từng là một trà nữ ở trƣờng nghệ thuật.

―Chị có học bộ môn nghệ thuật nào khi ở đó không? Vì dụ, chị có học vẽ không?‖

Ngƣời phụ nữ gật đầu một cái và cúi gằm mặt. Nhƣng ông Hƣng không có giấy. Thứ duy nhất

ông nghĩ ra lúc đó là xé trang cuối cùng của cuốn ―Giai phẩm mùa Xuân‖, cuốn tạp chì mà Đạo

và đồng nghiệp của cậu đã xuất bản vài năm về trƣớc. Và thế là ông Hƣng quí cạnh ngƣời phụ

nữ khi cô ta khó nhọc vẽ theo cách của mính, có nét gí đó giống Đạo, dùng một mẩu than lấy từ

bếp lò của ông Hƣng để vẽ.

Ông cố gắng miêu tả Đạo cho ngƣời phụ nữ một cách tốt nhất có thể, nhƣng rồi ông nhận ra

rằng sự mô tả đơn giản về hình thể của một ngƣời không thể nào khắc họa đƣợc một cách đầy

đủ tâm hồn của ngƣời ấy. Khi ngƣời phụ nữ đã phác đuợc những đƣờng nét cơ bản khuôn mặt

38

của Đạo, ông Hƣng chen vào: ―Đôi mắt cậu ấy hơi xa nhau, nhƣ thể cậu ấy có tầm nhìn rộng

hơn ngƣời bính thƣờng vậy, quả thật là một ngƣời nhìn xa trông rộng.‖

Thơ của cậu đề cập đến những bi kịch thậm chí truớc cả khi nó đổ xuống đầu họ, cứ nhƣ thể

cậu có thể tiên đoán tƣơng lai. Cậu đã tím cách cảnh báo mọi ngƣời về những điều sắp xảy ra,

hi vọng họ sẽ chuẩn bị đế ứng phó. Và ông Hƣng đã rất kinh ngạc về khả năng ấy của cậu chỉ

qua một vài câu thơ tuyệt vời.

―Cậu ấy là một chàng trai không biết sợ hãi là gí,‖ ông Hƣng nói với ngƣời phụ nữ. ―Cậu ấy có

một vết thẹo, ngay đây này, dấu hiệu của lòng can đảm, vết sẹo dài khoảng 5 cm dọc theo

xƣơng gò má cậu ấy.‖

Ông Hƣng để cho ngƣời phụ nữ ngủ trên giƣờng ông khoảng một tuần nhƣ là một cách trả

công, trong khi đó thí ông ngủ bên ngoài. Khung hình cho bức chân dung của Đạo hình chữ

nhật đứng - mà ông không tài nào xoay xở đƣợc để có trong vài năm, cho đến khi ông tìm ra

cách để bán Phở trở lại và ai đó đã trả công bằng một mảnh gƣơng.

Lúc này, ông Hƣng chú ý đến một mạng nhện lấp lánh trên viền khung hình. Ông có thể hình

dung ra cậu bé Bính, gƣơng mặt nhăn lại vì tập trung tính số vòng của cái mạng nhện này. Số

phận của con nguời trên quả đất này phụ thuộc vào sự kính trọng của họ đối với những linh

hồn tổ tiên đã khuất, và ông Hƣng đã giữ ký ức về Đạo sống cùng mình cho Bình, khi cha cậu

đã mất tích lúc cậu chỉ mới 6 tuổi.

Ông Hƣng dùng ngón trỏ phủi lớp mạng nhện đi, thắp một nén nhang và chắp tay cầu nguyện.

Ông cầu mong mọi điều tốt lành cho Đạo dù Đạo ở bất cứ nơi đâu lúc này, và ông cầu nguyện

họ sẽ lại gặp gỡ nhau ở kiếp sau. Nhƣng vẫn còn nhiều điều ông Hƣng phải thu xếp trƣớc khi

ông cho phép các linh hồn dẫn dắt ông trong hành trình xa xôi ấy. Ít nhất ông đã có công thức

để truyền lại. ―Hƣơng vị của gia đính‖ là cách mà một nghệ sĩ đã miêu tả phở của ông rất lâu

trƣớc đó.

Chúa ơi! Ông Hƣng thảng thốt. Một ai đó. Đôi mắt đói khát của ông ta đang nhín hau háu vào tô

phở. Một ngƣời đàn ông lữ thứ; đến bằng một con tàu từ Hoa Kỳ và đôi chân thí vẫn còn run

lập cập. Ông ta đã mang đồ đạc của mình theo trong một cái bao tải. Ông ta bảo rằng cả mấy

năm nay chƣa đƣợc ăn một bát phở. Ông Hƣng tự hỏi làm thế quái nào mà ngƣời đàn ông này

vẫn còn đứng đƣợc đến giờ nhỉ?!

Ngƣời đàn ông ấy là Lý Văn Hai, ông Hƣng chắc chắn thế. Ông phải nói cho cô gái, Maggie Lý,

biết rằng ông đã từng gặp bố cô ấy một lần, dù chỉ thoáng qua. Ông sẽ đến khách sạn của cô

gái vào sáng mai và làm điều đó, ông vừa nghĩ vừa vỗ vào tấm danh thiếp trong túi áo.

39

―Đạo‖, ông nói với tấm ảnh trƣớc mặt, ―cậu còn nhớ về Lý Văn Hai không? Cái ngƣời đã ăn

phở ở cửa hàng tôi vào một buổi sáng ấy ấy. Khi đó cậu cũng có mặt.‖

Ông cần sự giúp đỡ của Đạo. Nó đơn giản là quá nhiều để ông già có thể nhớ ra một mình.

Chương 3. Bình minh mới

Maggie đã đắn đo suy nghĩ về việc quay lại chỗ ông già bán phở để ăn sáng hôm nay. Cô

không muốn vội vàng, nhƣng quả thật cô đã mất kiên nhẫn rồi. Mính đã để lại danh thiếp cho

ông ấy, cô tự nhắc mình thế. Ông ấy sẽ biết cách để liên lạc lại nếu nhớ lại điều gì.

Cô dừng ở nhà bếp để cám ơn Rikia ví hôm qua đã hƣớng dẫn cô đến chỗ ông Hƣng, rồi thì

quay lại văn phòng làm việc với một tách cafe trên tay. Căn phòng nhƣ vừa trải qua một trận

thiên tai, bừa bộn với những mảnh ghép nghệ thuật mà cô đã lôi ra khỏi thùng chứa, dựa ngả

nghiêng trên những bức tƣờng. Cô vật lộn với cả một rừng thùng giấy cac-ton và giấy nâu để

đến đƣợc chiếc bàn của mính và làm đổ gần nhƣ nửa tách cafe.

Cô đã hoàn thành đƣợc 85% việc phân loại các bộ sƣu tập của khách sạn - cũng là một tập

hợp những sáng tác giá trị từ thời thực dân đƣợc tìm thấy trong hầm trú bom ngay dƣới khách

sạn. Nghệ thuật đã sống sót với cả chiến tranh và thời gian qua hàng thập kỷ cùng với sự hoạt

động của khách sạn nhƣ là nhà khách công đoàn, và trong quá trính đó, tòa nhà đã trở thành

nơi trú ngụ của chuột và dơi.

Câu chuyện về việc khám phá ra bộ sƣu tập đã đến tai cô qua một đồng nghiệp ở trung tâm

nghệ thuật Walker ở Minneapolis. ―Đó thật sự là một cơ hội tốt,‖ cậu ấy nói thế, và Maggie biết

đó là sự thật từ tận đáy lòng mính. Một cổng vòm của nghệ thuật đã bị giấu kín trong thành phố

của cha cô. Một cơ hội để đƣa những tác phẩm trong đó ra ánh sáng. Mẹ cô đã không còn

sống để ngăn cản cô nữa, và những cảm xúc của Daniel cũng không còn khiến cô phải đặt lên

hàng đầu nữa.

Maggie chuẩn bị một bản dự thảo và gửi cho một công ty quản lý của Pháp đang thực hiện

việc nâng cấp Metropole để mở một phòng triển lãm đuơng đại trong khách sạn. Chƣa thời

điểm nào tốt nhƣ bây giờ. Mối quan tâm đến nghệ thuật đƣơng đại Việt Nam đã tăng lên từ

những thập niên vừa qua - việc có một phòng trƣng bày trong khách sạn cũng có ý nghĩa thiết

thực cho kinh doanh. Và họ cũng cần một ngƣời phụ trách biết nói tiếng Việt với tấm bằng thạc

sĩ chuyên ngành phụ trách của viện Nghệ Thuật Chicago, ngƣời có thể làm công tác bảo quản

và phân loại bộ sƣu tập gốc.

40

Cô đã bỏ ra một tháng rƣỡi đầu tiên ở Hà Nội dƣới hầm, trong một buồng kim loại với ánh đèn

flash. Những tuần đầu tiên cô làm việc với những bề mặt mát lạnh, những bức tranh sơn dầu

căng bóng với một trái tim cuồng nhiệt. Cô mải mê nghiên cứu các tác phẩm tồn tại từ cách đây

năm thập kỉ rƣỡi từ lúc khách sạn mở cửa năm 1901 đến lúc giải phóng khỏi tay ngƣời Pháp

năm 1954 - thời đại của cha cô, cái thế giới mà ở đó ông đƣợc sinh ra, thế giới mà ở đó ông đã

vẽ, đã lớn lên, đã tô điểm.

Cô đã tràn đầy hi vọng. Nhƣng rồi hi vọng đó lại trở nên nặng nề, vải lại vải, giấy lại giấy, cho

đến khi nó treo lơ lửng trên đầu cô nhƣ đám mây nặng chịch nhƣ chí. Rồi cuối cùng một tia

sáng cũng xuất hiện. Một ông già. Một ngƣời bán phở. Ông Hƣng.

Maggie nhấc một bức tranh đen trắng lên và tựa nó lên hai tay ghế. Một sợi dây thép có chữ

Hoa chạy dọc theo bức tranh sơn dầu. Cô đã tím thấy nó vào hôm qua; nó đƣợc vẽ nên bởi

nghệ sĩ ngƣời Hoa mà cô đại diện. Maggie là một nhà sƣu tập những con chiên thất lạc: những

nghệ sĩ mắc kẹt giữa những đổ vỡ. Ở Việt Nam, nghệ sĩ ngƣời Hoa của cô không đƣợc công

nhận nhƣ ngƣời Việt, nhƣng ở Trung Quốc, nơi ông đã trải qua thời niên thiếu của mình sau khi

ngƣời Hoa bị trục xuất khỏi Việt nam, ông cũng không đƣợc công nhận nhƣ là ngƣời Trung

Quốc.

Maggie có thể hiểu đƣợc. Cô trông nhƣ ngƣời Việt Nam, nhƣng tất cả chỉ dừng ở đấy. Cô bị

những nguời bán hàng hét giá gấp bốn lần ngay khi cô mở miệng ra hỏi giá, nguời ta nhạo

báng cách phát âm của cô, đàm tiếu sau lƣng và lúc nào cũng dè chừng với một sự nghi ngờ

cao độ khi tiếp xúc với cô. Họ gọi cô là Việt Kiều - những ngƣời Việt hạ cấp và mất gốc - một kẻ

lƣu vong, phản bội, và đào tị. Bất chấp những gì nguời ta gán cho cô, Maggie biết cội rễ của

mình là ở đây, với những câu chuyện gia đính dù chúng có lẽ khó mà tiếp cận đƣợc.

Mẹ của Maggie không phải là một ngƣời hay kể chuyện. Bà đã hé lộ rất ít trong nhiều năm qua,

và chỉ bắt đầu kể một cách tự nguyện sau khi bà bị đột quỵ hai năm trƣớc. ―Bố con không bao

giờ cảm thấy rằng mình là một ngƣời Việt Nam thực thụ,‖ bà kể khi đang nằm trên giƣờng bệnh

vào một hôm nào đó. ‗Những trải nghiệm ở Mỹ đã thay đổi ông ấy. Ông cảm thấy nó khiến ông

nghệ sĩ hơn và hoàn thiện hơn, và ông quyết không để một ai lấy điều đó khỏi ông ấy.―

Họ đã nói về những trái táo chỉ một lúc trƣớc đó; bà thèm một thức nƣớc trái cây chua cay của

loại trái xanh, cứng mà bà từng ăn hồi nhỏ. Maggie mất một phút để theo kịp vấn đề: từ vị trái

cây cho đến đề cập hiếm hoi này về cha cô. Cô bắt lấy cơ hội quì giá đó ngay và tuôn ra những

câu hỏi đã ám ảnh cô trong suốt ba mƣơi năm qua từ cái ngày cô nói lời vĩnh biệt cha mình trên

đƣờng băng.

―Điều gí đã xảy ra với bố ở trại ạ? Với đôi tay của bố?‖

41

Mẹ cô bỏ ngỏ câu hỏi.

Maggie ngồi xuống bên giƣờng và tựa cằm lên mái tóc của mẹ cô. Cô cảm thấy một luồng run

rẩy chạy dọc thân thể mẹ mính nhƣ thể cô vừa xua đi một con ma nhỏ nào đó.

Sự thật mà mẹ cô tiết lộ chiều nay là điều mà Maggie đã luôn ấp ủ trong lòng. Cũng có khi cô

có thể chia sẻ câu chuyện đau thƣơng này với một ngƣời khác - Daniel - nhƣng cái thời đó đã

qua rồi.

―Họ có thể hủy hoại đôi tay của bố Hai, nhƣng họ không thể nào chạm đƣợc vào tâm hồn bên

trong ông ấy,‖ đó là điều cuối cùng mẹ của Maggie nói trƣớc khi bà chìm vào giấc ngủ buổi

chiều, ánh nắng yếu ớt xuyên qua tấm màn che phủ đổ bóng những song sắt của ô cửa sổ lên

giƣờng của bà.

Mẹ cô đã chết trên chiếc giƣờng đó, trong một cơn đột quỵ khác vào buổi tối. Maggie cảm thấy

cô nhƣ gục ngã, cô đã thành một đứa trẻ mồ côi.

Chuông điện thoại vang lên, một tiếng, hai tiếng, ba tiếng, trƣớc khi Maggie nhấc máy trả lời.

Cô vặn ngƣời và trƣờn dài qua góc bàn của cô để với đến chiếc điện thoại. Có vấn đề gí đó,

mặc dù ngƣời thanh niên ở bàn tiếp tân đã khá khá lúng túng và vụng về để trình bày cho

tƣờng tận. Từ những gí Maggie đoán đƣợc, dƣờng nhƣ có một ai đó bị dính vào một vụ tai nạn

trƣớc khách sạn. Nhƣng tại sao họ lại gọi cho cô chứ?

―Đó là một trong những vị khách mời của chúng tôi à?‖ cô hỏi.

―Không,‖ anh thanh niên đáp.

―Một nhân viên? Một nghệ sĩ của chúng tôi? Hay một khách hàng?‖

―Không. Tôi nghĩ ông ta là một ngƣời vô gia cƣ.‖

Đó là một trong những sự thật không mấy thoải mái của công việc trong một khách sạn thế này

khi mà những ngƣời giữ cửa đƣợc lệnh phải giữ con đƣờng sạch bóng những ngƣời hành khất

và lang thang. Nguyên tắc ở đây là để khách lƣu trú không cảm thấy khó chịu, nhƣng nó cũng

là một phần của những nỗ lực của chính phủ để khuyến khích sự phát triển của ngành du lịch

và cả chính sách rộng hơn của đảng nhằm làm sạch nhứng con đƣờng ngƣời một cách định

kỳ, đặc biệt là trong các chuyến viếng thăm của quan chức nƣớc ngoài.

―Ông ta có làm bị thƣơng chình mính trong khuôn viên khách sạn không?‖ Maggie hỏi, vẫn

không chắc lắm tại sao điều này lại liên quan đến cô.

―Không, ở trên lề đƣờng,‖ ngƣời thanh niên ở bàn tiếp tân trả lời.

―Ông ấy vẫn ổn chứ? Liệu có cần đƣa ông ta đến bệnh viện không?‖

―Tôi không biết,‖ anh ta đáp. ―Ông ấy đang hỏi bà.‖

42

Ông Hƣng cảm giác nhƣ chân ông có một nhịp đập riêng. Ông xấu hổ khi ngồi ở đây với chiếc

quần dài sờn rách và lấm đầy bùn, đặc biệt là từ khi một tai nạn nhỏ xảy ra khiến ông quên mất

động cơ đi đến Metropole của mình.

Một chiếc taxi tấp vào bên phải khi ông đến gần khách sạn, làm toác một góc phìa trƣớc chiếc

xe phở của ông và khiến nó lăn ngƣợc ra sau, nghiến lên ống quần dài và đẩy ông ngã lên nền

đƣờng. Ông chà tay lui sau đầu của mình - dính dính, một ít máu. Có lẽ lí do ông ở đây, ở

Metropole này, đã nằm lại trên con đƣờng ngoài kia nhƣ một khúc cây lạc giữa dòng xe cộ,

cũng nhƣ ông trong vài phút trƣớc khi ngƣời gác cửa lôi ông đứng dậy trên đôi chân của ông

về phía vỉa hè.

Ông đến để nói với cô gái Việt Kiều điều gí đó, nhƣng là cái gí đây? Có lẽ điều ông dự định nói

có liên quan đến bố cô ấy, và nó đủ hấp dẫn để ông phải đẩy cái xe phở đi vòng quanh và về

phìa ngƣợc lại của cái hồ, hƣớng tới] khách sạn sau bữa sáng với một sự thôi thúc cấp bách -

một sự hối tiếc có lẽ sẽ xuất hiện.

Còn Bây giờ ông chỉ là một mớ hỗn độn của đau thƣơng, xấu hổ và thất vọng. Thật là

xấu hổ khi ở đây trong tính cảnh này. Trƣớc đây, ông chƣa bào giờ bƣớc vào tòa nhà này; nó

không phải là nơi dành cho những kẻ nhƣ ông với vẻ hoành tráng và những bóng ma Đông

Dƣơng của nó.

Giờ ông thậm chí không thể nhớ đƣợc cả tên bố cô ấy. Ông có thể nói cô ấy biết những gì ông

nhớ vào năm 1956, ông nghĩ thế, đó cũng là năm cô ấy nói bố cô bị gửi vào trại. Nhƣng giống

nhƣ khi ông nói chuyện với Lan, ông thích nói với cô về những thập kỷ trƣớc đó, những năm

tháng đấu tranh giành giải phóng, một thời mà con ngƣời vẫn mê muội rằng họ có đủ sức mạnh

để thay đổi tiến trình của lịch sử, rằng những lời nói có thể thay đổi thế giới.

Thật là một thế giới mới, lạ thƣờng và say mê mà ông Hƣng đã khám phá ra khi đƣợc bố mẹ

gửi đến làm ở chỗ chú Chiến nơi thành thị năm 1933. Năm lên 11, cậu bé Hƣng đã tím thấy

mình lọt giữa vòng tròn ồn ào náo nhiệt, nơi những ngƣời đàn ông to tiếng với nhau trong bữa

ăn sáng, cắt ngang câu chuyện của ngƣời khác nếu họ thấy hứng thú. Bầu không khì đầy ắp

những giọng ngƣời cãi vả và những đám khói thuốc lớn xoắn lại cùng với những vòng quay liên

tục của chiếc quạt trần.

Thoạt đầu, Hƣng ngồi co ro một góc, cậu bị choáng ngợp bởi những giọng nói ồn ào hết cỡ của

thực khách. Không có một phép lịch sự nào hay sự kính trọng đối với ngƣời lớn tuổi hơn mà

cậu đã đƣợc dạy. Những gì cậu từng trải nghệm trong cuộc sống ở làng quê đã không giúp

đƣợc cậu khỏi bỡ ngỡ trƣớc bầu không khí tranh luận nóng bỏng và tốc độ nhƣ thế này.

43

―Tới đây,‖ chú cậu gọi, kéo cậu ra khỏi góc tối. ―Họ có thể gầm lên nhƣ những con hổ, nhƣng

thực ra họ hiền nhƣ mèo con vậy, chú đảm bảo với cháu đấy.‖

Chú Chiến hính nhƣ đã miễn nhiễm với âm lƣợng và những âm thanh thô tục của đám đàn

ông. Ông đảo khắp căn phòng, tránh né những cái hất tay trong khi vẫn giữ cho tô phở đầy khỏi

chao trong mỗi tay, có lúc lại đột ngột bƣớc né sang một bên, đổi hƣớng giữa chừng. Chú

Chiến là một vũ công muốn dạy cho đứa cháu trai của mình những bƣớc nhảy của ông.

―Chiều cao của cháu là một lợi thế,‖ ông nói một cách vui vẻ. Hƣng hầu nhƣ không cần cúi

xuống để nhấc những tô rỗng lên, làm đầy các ly nƣớc và những chai nƣớc mắm, thay thế

muỗng và đũa sạch vào các hộp đựng, và lau những vòng nƣớc khô dính trên những chiếc bàn

thấp.

Dƣới sự hƣớng dẫn từ tốn và đều đặn của chú Chiến, Hƣng bắt đầu quen thuộc với âm thanh

ồn ào của căn phòng. Không lâu sau đó nó không còn là một vùng đất hoang dã của những loài

thú hung dữ nữa, mà trở thành một vƣờn thú có trật tự. Đều là những con ngƣời đó tụ tập ở

những chiếc bàn ăn quen thuộc vào mỗi buổi sáng. Trong đó có Một số ngƣời dễ thu hút sự

chú ý hơn những ngƣời khác. Họ nói về giải phóng nông dân, đấu tranh giai cấp, tƣ sản và vô

sản - những khái niệm này dƣờng nhƣ vô nghĩa với Hƣng, nhƣng dĩ nhiên nó dần trở nên quen

thuộc với cậu qua những cuộc tranh luận thƣờng xuyên của họ. Cũng nhƣ tên của những

ngƣời đàn ông và những lì tƣởng to lớn của họ: Stalin, Marx, Lenin, Chu Đức, Chu Ân Lai, Mao

Trạch Đông.

Hƣng không còn phải nao núng khi một ai đó đột ngƣời đứng dậy, quẳng chiếc ghế lui sau và

phát tiết vài câu, hay đập tay xuống bàn để nhấn mạnh câu họ đang nói làm những chiếc thìa

trên mặt bàn bắn cả lên. Cậu làm công việc của cậu một cách tự hào và bắt đầu cảm nhận

đƣợc sự uyển chuyển của đôi chân mính. Chiều cao cũng cho phép cậu có thêm lợi thế mà chú

cậu không thấy trƣớc đƣợc. Hƣng có thể học những đoạn văn bản của những ngƣời đàn ông

để trên bàn họ, phân biệt những từ đƣợc viết nghệch ngọac trong cuốn sổ tay bọc nhung của

họ, và nhạc nhiên với những ký họa giống với một ngƣời bạn chung bàn của họ cây bút chì quả

là có thể làm nên nhều điều kì diệu với tờ giấy.

Hƣng bị mê hoặc. Những ngƣời đàn ông này khác với tất cả những ngƣời cậu từng biết trƣớc

đây. Và đó không chỉ là vì sự thiếu vắng những cái cày, cái cuốc. Những cách suy nghĩ theo

kiểu Tây phƣơng của họ khơi gợi trí tò mò của cậu, và cậu đã tiếp thu tất cả, đôi mắt, đôi tai

nhƣ bừng cháy.

Học vấn hạn chế của Hƣng cho phép cậu đọc hiểu ở mức độ sơ cấp, tuy nhiên cậu có quá ìt cơ

hội để sử dụng kỹ năng này từ khi lên thành phố. Chú cậu, bản thân là một ngƣời mù chữ, nhìn

44

vào một tờ báo nguời ta vứt đi không hơn gí một nguyên liệu tốt để nhóm lửa. Khi đã lớn khôn

hơn, Hƣng thấy mính đang nỗ lực để đọc qua đôi vai của những ngƣời đàn ông. Và hơn nữa,

Cậu thấy mình lặp đi lặp lại một số cụm từ đã quá quen thuộc của họ vào mỗi đêm trƣớc khi

chú cậu đi ngủ: Chúng ta phải lật đổ các thế lực đàn áp và suy thoái. Chủ nghĩa Cộng Sản là

chía khóa để giải phóng chúng ta. Bằng chiến tranh du kích, nếu cần phải thế. Các đồng minh

của chúng ta là Quốc tế Cộng Sản III và Đảng Cộng Sản Trung Quốc, nhƣng tƣơng lai vẫn phải

đƣợc tạo dựng nên bởi tay ngƣời Việt.

Sau nhiều năm bắt chƣớc và lặp lại, Hƣng dần mất đi chất giọng vùng quê của mình, cậu bắt

đầu hiểu đƣợc ý nghĩa của việc giải phóng mà những ngƣời đàn ông luôn bàn tán. Cậu không

bao giờ để lộ ra những biến đổi đó với chú Chiến, ngƣời vẫn giữ chất giọng nông thôn và

không phản bội nguồn gốc tầm thƣờng của mính nhƣ là một nguyên tắc, cho dù chú đã ở Hà

Nội nhiều năm. Mãi cho đến khi chú cậu qua đời, Hƣng mới dám nói chuyện bằng những thanh

âm đã đƣợc gọt dũa của phƣơng ngữ Hà Nội mà cậu cảm thấy mính không hoàn toàn đƣợc

cho phép.

Hƣng đã hai mƣơi hai tuổi khi cậu thừa kế lại cửa hàng của chú Chiến, và trong khi cậu nhớ

chú của mính hơn mức cậu có thể tƣởng tƣợng con ngƣời có thể nhớ về một ngƣời nhiều nhƣ

thế, cậu cũng đã sẵn sàng để nối dõi và làm chú cậu tự hào sau chừng đó năm học việc từ năm

lên 11. Đó là vào năm 1944, chiến tranh thế giới nổ ra. Quân đội nhân dân, Việt Minh, của Hồ

Chì Minh, đang chống lại quân Nhật. Quân Nhật đã chiếm đóng đất nƣớc từ 3 năm trƣớc, thế

chỗ ngƣời Pháp. Nhƣng mà con ngƣời ta vẫn phải ăn sáng, và có lẽ cần hơn bao giờ hết. Một

tô phở có thể cung cấp những dƣỡng chất cần thiết và đó là nguyên nhân để thức dậy mỗi

sáng, ngay cả trong những thời khắc khốc liệt nhất. Dĩ nhiên, một ngƣời vợ ngƣời mẹ có thể

nấu bữa sáng nếu cần thiết, mặc dù phần lớn họ không làm thế và cũng không đủ thời gian,

sức lực để nấu phở, hơn nữa, những những ngƣời vợ ngƣời mẹ cũng chẳng có bí quyết để

nấu.

Khi đã là chủ quán, ông Hƣng có thể tự hào mà bảo rằng, tiệm phở tiếp tục là điểm hẹn của

tranh luận cũng nhƣ ẩm thực. Phần lớn các cuộc chuyện trò đƣợc khơi mào trong bóng tối, ở

góc Tây Nam của căn phòng, tập trung xung quanh một ngƣời thanh niên cƣơng trực tên Đạo.

Có một điều gí đó đặc biệt về chàng trai này khiến ông Hƣng chú ý ngay lập tức - nhƣ có một

vầng hào quang tỏa ra từ ngƣời anh ta, lan đến những ngƣời xung quanh, khiến họ sửng lại

trong thoáng chốc.

45

Đạo là ngƣời phê bình mạch lạc nhất mà Hƣng từng đƣợc nghe. ―Vâng, dĩ nhiên chúng ta phải

giải phóng đất nƣớc khỏi tay ngƣời Pháp,‖ cậu ấy nói với những ngƣời bạn, khi bọn thực dân

trở lại sau khi ngƣời Nhật rút quân vào năm 1945, ―Nhƣng song song đó chúng ta phải kiên trì

chống lại những giáo điều Nho giáo đã đã trói buộc chúng ta hằng bao thế kỷ nay. Kẻ thù nằm

ngay bên trong chúng ta cũng nhiều nhƣ bên ngoài vậy.‖

Ông Hƣng nhận ra là ông quên cả làm việc khi Đạo làm chủ căn phòng. Cậu dừng lại và lắng

nghe cùng với những ngƣời khác. Đạo đã khiến cho những vấn đề chính trị đƣơng đại dƣờng

nhƣtrở nên rất dễ hiểu. ―Chình trị là lĩnh vực không chỉ dành riêng cho những ngƣời uyên thâm

hay có quyền lực,‖ cậu nhấn mạnh, ―nó thuộc về mọi ngƣời, cả đàn ông và phụ nữ, nhất là

những ai đứng đằng sau cái cày, cái cuốc.‖ Không còn những buổi bàn luận trong quán khiến

ông Hƣng ngƣng làm việc, nhƣ thể một trải nghiệm nào đó đã bị tƣớc mất của những ngƣời có

xuất thân hèn kém; Đạo đã nói cả về cậu và cho chính cậu.

Ông Hƣng tím bất cứ lý do gí để đƣợc gần Đạo - nhƣ thêm nƣớc mắm trên bàn cậu nhiều hơn

mức cần thiết, hay bảo đảm là dọn bàn ngay khi Đạo vừa đặt đôi đũa trên vành tô.

Khi không nói chuyện, Đạo ghi chép vào sổ tay của cậu ấy. Ông Hƣng có thể liếc nhìn một cách

kìn đáo qua vai Đạo nhìn trộm đƣợc vài dòng. Một ngày nọ, ông Hƣng đọc một bài thơ đặc biệt

gây ấn tƣợng cho ông. Đó chình là khả năng của Đạo, khả năng bắt giữ những thứ nằm lơ lửng

giữa cay đắng và ngọt ngào, nó đã khiến Hƣng trực tiếp bắt chuyện với cậu lần đầu tiên. ―Sự

cân bằng âm dƣơng,‖ ông Hƣng bảo.

Đạo xoay ngƣời trên ghế và nhín ông Hƣng. ―Cũng nhƣ phở của anh vậy,‖ cậu nói.

Ông Hƣng cảm thấy gò má mình nóng bừng lên, ửng đỏ một cách hiếm thấy trong khoảnh khắc

đó và nhín tránh đi chỗ khác. Trong khi đó, Đạo chép lại bài thơ lên một trang giấy khác trong

cuốn sổ, rồi xé tờ giấy ra và ấn vào đôi tay ông Hƣng.

Cử chỉ đó đã khiến ông Hƣng mong muốn nâng cao trính độ bản thân. Ông bắt đầu thu nhặt

những tờ báo mà những ngƣời đàn ông vứt lại mỗi buổi sáng và đọc chúng vào ban đêm, điều

ông đã mong mỏi từ khi chú ông qua đời. Ông Hƣng đọc chúng dƣới ánh đèn lồng, khi nằm

trên tấm nệm lò xo ông từng nằm chung với ngƣời chú trong căn phòng không cửa sổ phía sau

quán.

Một buổi sáng nọ, Đạo đƣa ông Hƣng một gói đồ. ―Em mua nó cho anh đấy,‖ cậu nói. ―Em để ý

thấy anh rất thìch đọc sách.‖

―Cậu thật là tử tế,‖ ông Hƣng đáp, và đó là tất cả ví ông đã nghẹn lời. Trƣớc đây ông chƣa bao

giờ đƣợc nhận một món quà nào trong cuộc đời.

46

Gói quà chứa một bộ sƣu tập hình máy in rô-nê-ô, những bài viết nói về lịch sử của bảng chữ

cái tiếng Việt và sự ra đời của thơ hiện đại Việt Nam, và những bài báo về cách mạng Nga,

những lý thuyết của nhà tƣ tƣởng ngƣời Đức - Marx, những ghi chép về chủ nghĩa Lê Nin

(Leninism - Lê Nin nít) của nhà cách mạng vĩ đại Hồ Chí Minh.

Ông Hƣng mất vài tháng để đọc xong tất cả chúng, và lâu hơn nữa để thực sự hiểu chúng.

Cũng có một số điểm ông cần làm rõ. Ông gạch chân những mục liên quan và tìm hỏi Đạo vào

buổi sáng hôm sau.

―Chỗ này này,‖ ông Hƣng chỉ vào, ―nơi Hồ Chì Minh đọc đạo đức cách mạng, ông ấy có hứng

thú với quan niệm Nho giáo về nghĩa vụ không?‖

―Đó là cách ông ấy truyền đạt ý tƣởng mới mà không li khai và làm mích lòng những ngƣời đã

quen thuộc với cái cũ,‖ Đạo đáp. ―Anh có thể nhận ra là ông ấy áp dụng cách thức tƣơng tự này

với những yếu tố văn hóa làng.‖

Khi ông Hƣng không thể theo liên hệ từ khái niệm ra thực tế, ông sẽ đƣa nó cho Đạo. ―Nhƣng

chúng ta không phải là một quốc gia có giai cấp công nhân,‖ ông Hƣng nói vào một buổi sáng.

―Đảng sẽ tìm thấy quần chúng vô sản ở đâu?‖

―À, cũng giống nhƣ Mao nhận định về Trung Quốc,‖ Đạo giải thích trong khi ngồi lại cùng ông

Hƣng sau buổi ăn sáng và tím hiểu làm thế nào để có thể áp dụng các lý thuyết của chủ nghĩa

Cộng Sản ở Việt Nam. ―Mao đã chuyển trọng tâm từ công nghiệp sang cải cách ruộng đất, thay

đổi nó cho phù hợp với hoàn cảnh của Trung Quốc,‖ Đạo nói. ―Không nghi ngờ gì là Ông ấy

cũng sẽ làm tƣơng tự.‖

Ông ấy ở đây là Hồ Chì Minh vĩ đại, ngƣời đã tiếp tục leo thang chiến tranh với ngƣời Pháp

cùng tuyên ngôn độc lập của Cộng Hòa Dân Chủ vào năm 1945.

―Hiệp ƣớc Đại Tây Dƣơng là gì mà Hồ Chí Minh liên tục nhắc đến nó?‖ ông Hƣng nhớ là đã hỏi

Đạo nhƣ thế.

―Đó là một thỏa thuận giữa phe đồng minh về quyền tự quyết của một quốc gia. Đó là cách mà

chủ tịch thuyết phục ngƣời Mỹ phải công nhận nền độc lập của chúng ta.‖

―Ông ấy thật thông minh khi sử dụng ngôn ngữ của họ,‖ ông Hƣng thán phục. ―Nó giống nhƣ là

ông ấy làm khi ông mở đầu bản tuyên ngôn độc lập của chúng ta với những từ ngữ trong bản

tuyên ngôn của Mỹ: ‗‘Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những

quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự

do và quyền mưu cầu hạnh phúc.‖ Bác Hồ đã củng cố lập luận của mình bằng cách liên hệ đến

tình cảm cũng nhƣ những sự xúc cảm chính trị của họ.

47

―Anh để ý hay thật‖, Đạo nói và đồng thời nhƣớng chân mày lên. Ông Hƣng đã khiến hai ngƣời

bọn họ ngạc nhiên với lần đầu tiên đƣa ra quan điểm này. ―Và cả một trí nhớ không tồi nữa‖,

Đạo nói thêm.

―Tôi nhớ đƣợc nhiều thứ lắm,‖ ông Hƣng bảo. ―Tôi thuộc lòng hầu hết những bài thơ của cậu.‖

―Đó quả thật là một vinh dự,‖ Đạo đáp.

Im lặng lại bao trùm họ. Ông Hƣng tỏ ý thán phục, nhƣng sự chú ý của Đạo làm ông thoáng

chút bối rối. Ông Hƣng không có ý khoe khoang.

Có quá nhiều thứ ông Hƣng chƣa biết, điều đó đã dẫn dắt ông đến với việc tìm tòi chi tiết hơn

nhiều những bài viết mà Đạo đã tặng. Một phần, ông Hƣng cảm thấy cần phải bù đắp cho sự

vắng mặt của ông ở ngoài chiến tuyến cùng bộ đội Việt Minh, đặt cƣợc tính mạng trong những

trận chiến.

Năm 1954, chiến tranh kết thúc với chiến thắng của Việt Minh, qua Pháp cuối cùng đã thất bại

trong trận Điện Biên Phủ. Hƣng đã chuẩn bị để bán phở miễn phí, mở quán suốt ngày để mọi

ngƣời có thể uống rƣợu và chơi đùa trong lễ mừng, nhƣng rốt cục họ cũng không thể vui đùa

mãi, ít nhất là Đạo, cậu ngay lập tức đã lái câu chuyện về những thực tế của một Việt Nam tự

do và vai trò của những ngƣời có học nhƣ họ trong đó nhƣ thế nào.

Đảng Công Nhân cũng đã đƣa ra vài suy nghĩ cho câu hỏi này. Vài ngày ngay sau cuộc giải

phóng, Đảng đã ban hành một loạt các tuyên bố kêu gọi thành phần trí thức và nghệ sĩ - những

ngƣời biết chữ và đã đƣợc giáo dục tƣ tƣởng - dẫn dắt quần chúng giác ngộ cách mạng, cũng

nhƣ giảng dạy và phổ biến các triết thuyết của Mác-Lê Nin. Phát thanh viên tìm cách tuyển

ngƣời bằng cách tuyên truyền về nhiệm vụ cách mạng từ trên các nóc nhà; các cán bộ thí đi

dán những tấm áp phích trên những bức tƣờng quán của Hƣng.

―Gƣợm chút nào,‖ Đạo là ngƣời đầu tiên trong quán nói. ―Nhiệm vụ này thích hợp cho văn nghệ

sĩ thật à? Trở thành một nhân viên ngôn luận của Đảng, một ngƣời viết khẩu hiệu à?‖

Cuối cùng, cậu đã bị trừng phạt vì dám hỏi những câu hỏi kiểu đó.

Ông tự hỏi bố của cô gái Maggie phải chăng cũng đã đẩy cuộc sống của ông ấy vào vòng nguy

hiểm theo cách đó? Trong tất cả các khả năng, có lẽ là vậy thật vì ông ấy đƣợc gửi đến trại cải

tạo cùng một năm khi các cán bộ Đảng đến chỗ Đạo và bạn bè của họ. Nhƣng nếu ông ấy chịu

cùng số phận nhƣ Đạo? Thí Lý Văn Hai đã không bao giờ trở lại rồi.

48

Ông Hƣng đang ngồi trên một chiếc ghế bọc lụa. Ông đang ngáy ngủ, miệng mở rộng khoe

hàm răng khuyết, một tách trà xanh chƣa uống đang còn nằm trên kệ. Maggie đóng cửa một

cách im lặng và ông già thức dậy, trông nhƣ một con cóc sần sùi đầy bối rối.

―Răng của bác,‖ ông nói, vỗ nhẹ lên đôi môi.

―Ngƣời gác cổng đã tím thấy chúng bên cạnh bác, trên con đƣờng,‖ Maggie đáp. ―Cháu e rằng

là chúng chẳng còn dùng đƣợc nữa.‖

―Chẳng thể khớp nữa rồi,‖ ông Hƣng lẩm bẩm.

―Và đây nữa ạ,‖ Maggie nói, trong lúc đƣa ông những mảnh kính còn sót lại của cái mắt kính.

Ông già mân mê chiếc kình trong tay nhƣ thể nó là một thứ gí đó xa lạ, rồi gập lại bỏ vào túi áo

cùng lời cảm ơn. Ông chùn gối nhƣ thể muốn đứng dậy. Ống quần dài đã bị rách và dình đầy

dầu mỡ, và Maggie thấy một vết cắt kinh khủng chạy dọc suốt cẳng chân gầy gò đã trụi lông

của ông.

―Bác đừng đứng dậy ạ,‖ Maggie bảo và lấy tay đẩy vai ông ngồi lại. ―Bác đang chảy máu kìa,

bác Hƣng. Cháu sẽ gọi bác sĩ khám cho bác.‖

Ông già xua tay ngăn lại, trấn an rằng ông vẫn ổn, không gãy xƣơng, chỉ là hơi bị trầy xƣớc và

bầm tím. Ông xin lỗi đã làm mất thời gian của cô.

Maggie tự hỏi: Nhƣng ông đã làm gí mà đẩy xe phở lên đƣờng Ngô Quyền, một trong những

con đƣờng tấp nập sầm uất nhất Hà Nội? Đó chắc chắn không phải là quãng đƣờng ông đi về

nhà sau bữa sáng rồi. ―Bác đến đây gặp cháu ạ?‖ Cô hỏi dò.

Ông già ngẩng đầu lên. Mái tóc xám mỏng hầu nhƣ không che phủ lớp da đầu bị tàn phá bởi

hàng thập kỷ đội nắng mƣa. Đúng, ông ấy đã đến đây để gặp cô. Tiếc là giờ đây ông cũng

không rõ tại sao.

―Bác có chuyện muốn cho cháu biết phải không ạ?‖ cô gái hỏi tràn đầy hi vọng.

―Có lẽ bác đã nhớ ra,‖ ông gật đầu cúi nhín hai đầu gối.

―Bác hãy nghe cháu. Giờ cháu sẽ đƣa bác vào phòng nghỉ ngơi một lúc. Cho cái chân đƣợc

nghỉ.‖

―Không, không.‖ Ông xua tay. ―Quả thật là không cần đâu.‖

Thật ra cô không muốn để ông già đi. Cô đã sai lầm khi nghĩ rằng mình sẽ còn nhiều thời gian

với mẹ cô, và cô chẳng muốn lập lại sai lầm đó chút nào.

——

49

Ông Hƣng chƣa bao giờ đƣợc nhìn thấy một chiếc giƣờng lớn nhƣ thế. Thậm chì sau khi đã

tắm nƣớc nóng, ông cũng sợ sẽ làm bẩn những tấm ga trắng tinh đó. Ông chà các cục chai

chân lên một tấm thảm dày màu xanh, và mở lần lƣợt tất cả tủ đồ. Chúng rỗng, nhƣng có hai

chiếc áo khoác lẻ màu trắng và một cặp dép đi trong phòng. Căn phòng thật tuyệt. Tất cả mọi

thứ ông từng có có thể chất vừa trong những chiếc tủ đồ này, nhƣng chẳng thứ nào đủ tốt và

sang trọng để đƣợc giữ ở đây.

Ông mặc chiếc quần dài đồng phục của nhân viên khuân vác mà Maggie đã treo sau cánh cửa.

Chúng quá dài và hơi chật ở hông, nhƣng ông thìch đƣờng viền vàng chạy dọc hai ống chân.

Quả là thông minh.

Ông kiểm tra các góc giƣờng, nó chống đỡ sức nặng của ông một cách đáng kinh ngạc, rồi thì

nằm lên cả đống gối căng phồng. Ông nhìn chằm chằm vào những đà gỗ trên trần nhà nghiêng

nghiêng và tự hỏi làm cách nào quay lại đƣợc nhƣ thế mà không có thiết bị hỗ trợ, và bao nhiêu

con vịt bị vặt lông để làm nên những chiếc gối trên giƣờng. Ông vƣơn tay với lấy tập giấy trên

chiếc gối bên tay trái của mình. Nó là một thực đơn để gọi phục vụ phòng. Maggie đã nói ông

có thể bấm số 9 để gọi bất cứ món nào ông muốn ăn. Bất cứ món gí. Nhƣng ông Hƣng chƣa

từng sử dụng qua điện thoại. Ông cũng chƣa bao giờ sử dụng tivi nên miễn cƣỡng nhấn đại

một nút nào đó trên một thiết bị mà cô gái bảo là điều khiển từ xa.

Khi Maggie đến để xem tình hình của ông vào đầu giờ chiều, cô bấm một nút trên cái điều

khiển và mở tivi lên cho ông. ―Những mũi tên này,‖ cô nói. ―Đó là cách bác chuyển kênh. Còn

giờ thí chúng ta đi ăn nhé?‖

Trên trang cuối cùng của cuốn phục vụ phòng, ông tìm thấy một danh sách các món ăn đã

đƣợc chuyển ngữ sang tiếng Việt, nhƣng không may là quá ìt món quen thuộc với ông. Ông

chƣa bao giờ nếm Club Sandwich, Caesar Salad hay Cheese Plate. Ông chọn Phở, tò mò

muốn biết mùi vị của Phở sẽ thế nào khi chúng đƣợc làm từ những nguyên liệu mà tiền bạc

không phải là vấn đề.

Béo và ngọt, theo sự đánh giá của ông. Thật ra là không hấp dẫn. Đƣợc làm cho một cái gí đó

hơn là thị hiếu Hà Nội. Tuy nhiên, ông đói đến kinh ngạc, ông vừa húp từng muỗng nƣớc phở

vừa xem tivi. Một kênh gọi là CNN phát tin tức lính Mỹ tại Iraq. Họ luôn luôn chiến tranh, dƣờng

nhƣ thế. Ông ấn phìm mũi tên. Những ngƣời đàn ông da đen đang nhảy trên kênh MTV. Ông

Hƣng chƣa từng thấy ngƣời da đen nào trong đời. Nhìn những đồ trang sức vàng, và những cô

bạn nhảy của họ, ôi zồi ôi, họ gần nhƣ khỏa thân! Cục phòng chống tệ nạn xã hội giờ đâu rồi?

Họ đang bận truy bắt những ngƣời chế nhạo Đảng trong khi để mặc những cô gái khỏa thân

đang nhảy múa trong những căn phòng ở Metrolpole sao?

50

Ai đó gõ cửa hai lần, rồi thí đẩy cánh cửa vào phòng. Ông Hƣng đặt tô phở sang một

bên và nhanh chóng ấn mũi tên quay trở lại đề tài chiến tranh trên kênh CNN.

Hôm nay là một ngày với nhiều điều mới lạ và lần đầu tiên. Ông Hƣng bị buộc phải đến nha sĩ

một lần rồi, nhƣng đây là ngƣời bác sĩ đầu tiên từng khám cho ông. Viên y sĩ mặc áo blouse

trắng và đeo cà vạt, trông trẻ một cách kỳ cục để đảm đƣơng một công việc quan trọng nhƣ thế

này; cậu ta thậm chí còn có thể trẻ hơn cả Tƣ nữa. Không phải là ông Hƣng không tin rằng

thuốc Tây có bất kỳ quyền phép đặc biệt nào. Ông chỉ thấy ngờ về những viên thuốc và đồ

dùng nào thiếu đi sự cân bằng Âm Dƣơng.

Viên y sĩ yêu cầu ông Hƣng cúi về phìa trƣớc để anh ta có thể khám phìa sau đầu ông, rồi yêu

cầu ông cởi quần dài để khám chân. Nhƣng tại sao viên y sĩ lại cũng khám cả mắt, nách, lƣỡi,

tinh hoàn, và còn bắt ông đếm ngƣợc từ 100?

―Bác bao nhiêu tuổi rồi, bác Hƣng?‖ anh ta hỏi.

Trung thực mà nói thí ông Hƣng không biết. Ông thậm chí không chắc là năm nào. Rốt cuộc thì

có vấn đề gì? Ông đánh dấu thời gian theo tháng, theo dõi chu kỳ trăng; đó là những tháng đầy

ý nghĩa, các mùa và những con nƣớc. Năm thí nhiều hơn một ý tƣởng của chính phủ hào hứng

tổ chức các lễ tƣởng niệm bằng cách xây dựng các tƣợng đài liệt sĩ cách mạng.

―Đủ già,‖ ông đáp một cách vô ích.

Và rồi viên y sĩ bắt đầu với các dụng cụ, ấn một đĩa kim loại lên ngực ông Hƣng, thông qua một

dụng cụ khuếch đại để anh ta nghe nhịp thở của ông.

―Bác có hút thuốc không, bác Hƣng?‖ viên y sĩ hỏi, rút hai ống nghe khỏi tai.

―Không.‖

―Bác có] từng bị đau ở ngực, hay hụt hơi chƣa?‖

―Tôi có cảm giác yếu đi một ít thời gian gần đây,‖ ông Hƣng thừa nhận.

―Cháu có thể nghe thấy một ít dịch quanh phổi bác. Cháu nghĩ tốt nhất ta nên chụp X quang,‖

anh ta nói. ―Cháu sẽ viết đơn xin cho bệnh viện.‖

Bệnh viện. Bệnh viện đã bị nổ bom trong suốt chiến tranh, và ký ức về cuộc tàn sát vẫn còn

sống động một cách khó chịu. Ông Hƣng không có tiền để đi khám và cũng không định làm thế.

―Chân tôi thí thế nào?‖ ông hỏi.

―Chân bác ổn,‖ viên y sĩ đáp, ―Đó chỉ là một vết thƣơng ngoài da. Giữ vết cắt sạch sẽ với xà

bông và nƣớc là đƣợc, cháu sẽ ghi toa cho bác một ít thuốc kháng sinh bôi ngoài da, bác dùng

hai lần mỗi ngày. Nhƣng,‖ anh ta vừa nói vừa ghi vài thứ xuống tờ ghi chú, rồi xé tờ giấy đƣa

cho ông Hƣng, ―Cháu khuyên bác nên chụp X quang.‖

51

Ông không cần chiếu tia X. Ông chỉ cần ăn đúng loại thức ăn; thực phẩm là thứ dƣợc phẩm tốt

nhất. Rõ ràng là khí lực của ông đã cạn kiệt. Ông cần ăn cháo đậu phụ và tập một vài bài yoga

hay thái cực quyền mà ông đã quên tập chúng.

Ông Hƣng nhẹ nhõm khi cuối cùng thí viên bác sĩ cũng đã rời đi và Maggie quay trở lại. Cô

mang một tách trà cho mỗi ngƣời họ. Trà Anh trong một chiếc tách Trung Hoa. Cô kéo ghế đến

gần giƣờng và ngồi xuống. Cô hỏi ông cảm thấy thế nào và nghĩ gí về Phở.

―Cũng đƣợc,‖ ông nói, ―cũng đƣợc.‖ Ông không muốn là ngƣời bất lịch sự hay có vẻ vô ơn.

―Bác đang nói khách sáo phải không ạ?‖ cô hỏi.

Ông ngạc nhiên. Đây là phong cách của ngƣời Mỹ à? Ông chỉ có thể tƣởng tƣợng thế, bởi

chƣa bao giờ gặp một ngƣời Mỹ trƣớc đây. ―Ừm, tốt,‖ ông nói, hắng giọng. ―Tất nhiên luôn có

chỗ cần cải thiện.‖

―Bác có nhớ lý do ví sao bác đến gặp cháu sáng nay không ạ?‖ cô hỏi.

―Bác rất lấy làm tiếc, Maggie ạ, trí nhớ của bác không còn nhƣ xƣa. Không nghi ngờ gì là hậu

quả của tuổi già.‖

―Bác sĩ dƣờng nhƣ nghĩ có vài thứ nghiêm trọng hơn đang diễn ra, bác Hƣng ạ. Có thể không

phải với trí nhớ của bác, mà là về lƣợng Oxy lên não.‖

Bài tập thở, ông nghĩ. Thái Cực Quyền. Lƣu thông.

―Có lẽ cháu đã biết,‖ ông bắt đầu, ―quay trở lại những ngày khi bác có một tiệm phở, bác có một

nhóm khách quen thƣờng đến ăn sáng - đều là những trí thức và văn nghệ sĩ. Cháu nói bố

cháu đã bị đƣa vào trại năm 1956 phải không? Đúng vậy, đó cũng là năm những ngƣời đàn

ông đó bắt đầu xuất bản tác phẩm của họ. Họ xuất bản một tạp chì văn học và đã có 6 kí tạp

chí gây tranh cãi. Họ quan niệm những ấn bản đó nhƣ là những nền tảng cho trƣờng phái nghệ

thuật ấn tƣợng và tranh luận chính trị, nhƣng dĩ nhiên Đảng không có hứng thú trong những

việc nhƣ thế và họ đã bị lên án vì lãng phí công sức vào thứ gí đó hơn là tuyên truyền tƣ tƣởng

và đƣờng lối cách mạng. Họ từ chối truyền bá chủ nghĩa xã hội hiện thực mà Đảng yêu cầu họ

theo. Đó là tội của họ.‖

―Ý bác là bố cháu có thể là một phần trong mắt xìch đó?‖ cô hỏi, nghiêng ngƣời về phìa trƣớc

ghế, đôi tay tinh tế đặt trên đầu gối, với một nụ cƣời đầy hi vọng trên khuôn mặt đáng yêu.

Ông bị gợi lại hình ảnh của Lan những ngày khi cô chờ đợi câu chuyện của ông, cái cách cô

nhìn ông muốn biết nhiều hơn nữa. Nói cháu biết, cô ấy sẽ nói thế. Dạy cho cháu. Tại sao Đạo

lại nói rằng tính yêu nhƣ một ván cờ Tƣớng?

52

Ông Hƣng có một buổi bình minh tồi tệ, có thể sự gần giống Lan của Maggie đã xui khiến ông

đến đây, đến khách sạn này. Ông có thể nhớ vài điều về bố cô gái, nhƣng việc khiến ông gấp

gáp đến đây có lẽ bắt nguồn từ một thứ gi đó ìch kỷ.

Ông cảm thấy xấu hổ khi nghĩ rằng Maggie đẹp. Thực tế là mong muốn đƣợc biết chuyện về

những ngƣời đàn ông vĩ đại một thời đã qua của cô đã gợi ông nhớ đến một ngƣời khác. Ông

vẫn chƣa thể nói chắc chắn bất kỳ điều gì về việc ông biết bố cô gái.

―Tiệm ăn của tôi không phải là nơi duy nhất diễn ra những cuộc tranh luận,‖ ông nói,― nhƣng nó

đƣợc mọi ngƣời biết đến. Nó có danh tiếng. Nó thu hút nhiều ngƣời đam mê nghệ thuật và ƣa

tranh luận, nhƣng tôi e rằng tôi không thể nhớ lại hết tên của bọn họ.‖

―Bác có biết ai trong số họ vẫn còn sống không?‖ cô hỏi.

Đó quả là một câu hỏi đau lòng, càng đau hơn bởi sự trực diện của nó. Ông Hƣng tím kiếm,

nhƣng không ko thấy một thứ nên thơ nào có thể gợi cho ông ở đây.

―Những ngƣời không cải tạo đƣợc bị giết hoặc tra tấn đến mức họ chết một cách nhanh chóng

bởi những vết thƣơng,‖ ông nói một cách đau buồn. ―Đó là một sự thật bi thảm.‖

―Hoặc họ tìm cách bỏ trốn,‖ Maggie tiếp.

Cũng là một ý tƣởng, ông nghĩ, khi ông chống lƣng dựa vào đám gối và giữ đôi mắt nhìn lên.

Nơi đây là tầng trên cùng của khách sạn; cao xa hơn nữa, chắc là vài ý tƣởng thuộc địa về

thiên đàng. Trốn thoát là bất khả thi, và ông chƣa từng nghĩ đến trƣớc đó. Ông thậm chì chƣa

từng nghe một ý kiến đƣa ra nhƣ vậy, dù có thầm thì với nhau, rằng có ai vừa trốn khỏi trại.

Nhƣng rồi nó hầu nhƣ không còn nằm trong sự quan tâm của Đảng để quảng bá một điều nhƣ

thế, để chứng tỏ rằng cải tạo không phải lúc nào cũng thành công. Bằng chứng là có những

ngƣời đào tẩu vào miền Nam hay thậm chí họ đi trên những con thuyền mục nát hƣớng ra

những vùng nƣớc đầy nguy hiểm ngoài biển Đông hơn là chịu theo học những khóa giác ngộ

tƣ tƣởng.

―Bố của cháu - ông ấy cũng đã bỏ trốn?‖

―Mẹ cháu là một y tá ở trại cải tạo,‖ cô nói. ‖Bà đã đƣa ông ra và họ cùng vào Nam. Bố cháu

sống ở đó thêm 15 năm ạ.‖

Điều đó không thú vị sao, ông nghĩ. Nhiều thập kỉ sau đó, một cô gái Việt Kiều lớn lên ở nƣớc

Mỹ xa xôi đã đề cập đến tính khả thi của một huớng giải quyết khác. Thực tế, cô ấy có vƣợt

qua những điều khả dĩ và đƣa ra đƣợc bằng chứng. Nếu Đạo cũng trốn thoát khỏi nanh vuốt

của họ thì sao? Nếu Đạo cũng đã có thêm 15 năm nữa?

―Cuối cùng thí điều gí đã xảy đến với bố cháu?‖ Hƣng hỏi.

53

―Sự sụp đổ của Sài Gòn ạ,‖ cô gái nói.

Thế là ngƣời đàn ông đã trốn thoát khỏi miền Bắc chỉ để bị giết sau đó ở miền Nam.

―Ông ấy lớn tuổi hơn mẹ cháu nhiều chứ?‖ ông Hƣng hỏi.

―18 năm‖

Cũng 21 năm giữa ông và Lan. Có là vấn đề gì chỉ ìt hơn 3 năm? Có thể họ sẽ có một cô con

gái nhƣ ngƣời phụ nữ trẻ đáng yêu đang ngồi trong phòng với ông lúc này? Có thể sẽ có gí đó

giữa họ đã sống?

Tƣ vừa tiễn những du khách mới ngƣời Đức tại Metropole sớm hơn 2 giờ so với kế hoạch. Cậu

không biết là ví đôi tính nhân hay ngƣời tài xế cậu đã bị buộc phải làm việc cùng từ khi Phƣơng

gọi điện sáng nay xin nghỉ vì bị ốm, nhƣng rõ là một ngày thiếu đi niềm vui. Đôi tính nhân trông

có vẻ không ấn tƣợng lắm với danh sách những nhạc sĩ ngƣời Đức nổi tiếng của cậu. ―Ich

glaub, mich laust der Affe,‖ họ nói, Tƣ nghĩ phải là ngƣời Đức hoặc gần nhƣ thế, trừ khi nhiều

từ hơn.

Tƣ nhận ra mính đang ở quán bar nơi cậu và Phƣơng cùng uống bia khi vui vẻ vào những ngày

nhƣ thế này, khi du khách đã thỏa mãn và chỉ muốn gột sạch bụi bặm của Hà Nội trong hồ bơi

của khách sạn. Đôi khi, nếu Phƣơng có vài điều để suy ngẫm, ta có thể thấy cậu ấy ở đây một

mính. Nhƣng những giờ phút hạnh phúc cũng không thể khiến Tƣ vui vẻ nếu Phƣơng không có

mặt. Thực ra mà nói những ngƣời ở đây trông chán chƣờng và chẳng vui vẻ gí, và Tƣ cảm

thấy nhƣ một kẻ cực kỳ thất bại cho đến khi cậu thấy nhẹ nhõm bởi tiếng chuông điện thoại.

Cậu lớn tiếng trả lời. Nhƣng ai đang ở đầu bên kia? Đó là một cô gái tên Miss Maggie Lý, cô ta

nói tiếng Việt lơ lớ. Cô nói cô đang gọi từ Sofitel Metropole. Những ngƣời Đức đó đã phàn nàn

về cậu với quản lý khách sạn chăng?

―Về chuyện ông Hƣng của anh,‖ cô gái nói.

Ôi không, Tƣ nghĩ, phải chăng ông già đang vƣớng vào rắc rối gì? Ông ấy bôi xấu mình ở

khách sạn à?

―Tôi e rằng ông ấy gặp một ít rắc rối trong một tai nạn.‖

Tƣ bỏ vài Đồng xuống bàn, rồi chạy bộ xuống đƣờng. Cậu vẫn luôn lo sợ một ngày nhƣ thế này

sẽ đến. Dòng xe cộ không bao giờ có lòng thƣơng tiếc gì cho một ông già đẩy xe. Một thoáng

do dự hay sơ suất đã có thể giết chết một đứa nhóc 16 tuổi lanh lợi ngay.

Tƣ hộc tốc chạy xuyên qua những cánh cửa trƣớc của Metropole, hơi bia ựa lên cổ. Cậu lƣớt

nhanh qua sảnh. Mọi thứ thật khổng lồ: những cột trụ, những chậu cọ kiểng, và những vị khách.

54

Ngƣời đàn ông sau quầy tiếp tân chỉ cậu đến ngồi ở ghế. Tƣ cảm thấy thật nhỏ bé khi ngồi

trong chiếc ghế mạ vàng, đôi chân hầu nhƣ không chạm vào nền nhà. Cậu huýt sáo một cách

lo lắng và đung đƣa chân cho đến khi cậu chú ý thấy nhân viên giữ cửa đang khó chịu với cậu.

Ngƣời đàn ông từ bàn tiếp tân đến gần và hỏi nếu cậu muốn uống một tách cafe ở ngoài sân

trong khi đợi; cô Maggie sẽ đến lâu hơn vài phút nữa. Tƣ định từ chối, nhƣng điều gí đó trong

tình huống này mách bảo cậu không nên thế. Đó là một lời mời rất ẩn ý. Cậu là một hƣớng dẫn

viên du lịch, không phải một vị khách. Họ không thích có những hƣớng dẫn viên ngồi trên

những chiếc ghế đắt tiền của họ; dĩ nhiên họ không mời những ngƣời đó đến uống cafe. Cậu lo

lắng rằng họat cảnh đƣợc chuẩn bị để tiếp nhận những tin tức tồi tệ nhất.

Nhân viên khuân vác đƣa cậu đi qua một quầy rƣợu và đi lên một sàn gỗ Tếch của một quán

bar bên hồ bơi. Tƣ ngồi lên một chiếc ghê đan lớn trông giống nhƣ ghế dựa của một bộ phim.

Cậu ƣớc gì có một cốc bia lúc này, nhƣng ngƣời bồi bàn phục vụ cậu cafe - cafe trong một

chiếc tách và đĩa chứ không phải ly nhƣ cậu quen dùng. Tƣ láu lỉnh nhìn trái nhìn phải trƣớc khi

nhón lấy một miếng Chocolate đang nằm cạnh đĩa bỏ vào túi áo khoác. Cậu ngắm tiếp những

viên đƣờng, cả trắng và nâu.

Đột nhiên cậu thấy nhƣ đang bay lơ lửng trên đôi chân khi thấy vẻ đẹp của một làn da trắng

hồng hài hòa với bộ đồ đen của ngƣời đang bƣớc vào quán bar - là cô ấy, ngƣời phụ nữ bí ẩn

xuất hiện vào bữa ăn sáng hôm qua! Trƣớc khi cậu có thể nghĩ ra thứ gí để nói nếu cậu đến

gần cô ấy, thì cô ấy đã tiến đến trƣớc cậu.

―Anh Tƣ?‖ cô hỏi.

Tƣ gật đầu, choáng váng bởi sự trùng hợp ngẫu nhiên. ―Cô Maggie Lý?‖ cậu hỏi dò.

―Cám ơn anh đã đến,‖ cô nói, bàn tay mở rộng, phong cách của cô dứt khoát, chuyên nghiệp,

Mỹ, giọng cô lơ lớ. ―Tôi xin lỗi đã bắt anh phải đợi.‖

―Ông già vẫn ổn chứ?‖ Tƣ hỏi.

―Ông ấy ổn. Tôi đã gọi bác sĩ đến khám và không có xƣơng nào bị gãy. Mặc dù ông ấy có chút

xúc động bởi những gì xảy ra, và chiếc xe hàng cũng bị hƣ hại kha khá. Tôi không nghĩ ông ấy

có thể tự về nhà đƣợc. Tôi đã hỏi liệu tôi có thể gọi cho ai giùm ông ấy không và ông đã đƣa tôi

danh thiếp của anh. Ông ấy đã mang nó trong túi.‖

Tƣ nhẹ nhõm là ông già không bị thƣơng nghiêm trọng, nhƣng cậu cũng hơi xấu hổ bởi tình

huống này. Những nhân viên có lẽ đã nghĩ ông Hƣng là kẻ vô gia cƣ.

―Cô, ừm, cô quen biết ông Hƣng?‖ Tƣ hỏi.

―Tôi? Ồ không. Chúng tôi chỉ vừa gặp nhau sáng qua.‖

55

Điều đó chỉ khiến Tƣ càng tò mò, nhƣng trƣớc khi cậu có cơ hội để nói chuyện đó xa hơn, cô

đã đứng dậy và vuốt thẳng ống quần dọc theo đùi theo một cách mà Tƣ thấy hơi gợi cảm. ―Nếu

anh không phiền đợi ở sảnh,‖ cô nói, ―Tôi sẽ dắt ông ấy xuống.‖

Tƣ nhín cô Maggie Lý rời đi. Tƣ không có nhiều kinh nghiệm với Việt Kiều, ít nhất là với cự li

gần và mang tính chất cá nhân nhƣ thế này. Cho đến gần đây, Việt Kiều mới bắt đầu đƣợc

hoan nghênh. Cô gái có một thân hính đẹp gọn gàng và những cái lắc hông duyên dáng theo

nhịp điệu, mặc dù cô chỉ cao nhƣ mọi ngƣời phụ nữ Việt Nam khác. Đó hẳn là nhờ các loại sữa

trong chế độ ăn của ngƣời Mỹ. Nó có thể giải thìch cho hàm răng trắng đều của cô. Sữa và

Hamburger. Cậu tự hỏi cô trông thế nào lúc khỏa thân. Khi cô trút bỏ hết quần áo trƣớc khi lên

giƣờng cùng chồng. Nhƣng không, cô ấy là Miss, không phải Mrs. Vậy thì bạn trai cô ấy. Một ý

nghĩ còn đen tối hơn.

Tƣ với lấy mấy cục đƣờng và bỏ một ít vào túi. Một ngƣời bồi bàn bắt gặp ánh mắt tội lỗi của

cậu.

Ông già Hƣng chƣa bao giờ trông trí thức thế: ông đang mặc một chiếc quần dài màu đen với

đƣờng viền vàng chạy dọc hai bên trông nhƣ thể ông làm trong quân đội. Mái tóc thay vì dính

vào đầu nhƣ bính thƣờng, bây giờ có chút bồng bềnh. Ngƣời Ông cũng tỏa ra mùi thơm, hơi

nữ tính một chút, nhƣ mùi hƣơng hoa. Ông trông có vẻ tốt hơn nhiều so với việc gặp tai nạn,

thực thế.

Tƣ gửi cho cô Maggie một tấm danh thiếp của New Dawn và một cái vẫy chào tự tin, cậu nói:

―Nếu cô cần các dịch vụ hƣớng dẫn du lịch trong tƣơng lai.‖ Những ngƣời bạn ở những tầng

lớp cao, cậu nghĩ. Ông Hƣng vẫy tay chào tạm biệt một cách mạnh dạn trong lúc nói ―Bác

mong gặp lại cháu vào bữa ăn sáng.‖

Nhƣng tại sao ông mong gặp lại cô vào bữa ăn sáng? Cái quỷ gí đang diễn ra thế này?

―Bác Hƣng,‖ Tƣ nói khi họ đi xuống bậc cấp khách sạn, ―Chuyện gí đã xảy ra thế ạ?‖

―Xe Taxi đụng bác,‖ ông nói, bƣớc đi khập khiễng và níu lấy Tƣ bằng cánh tay. Ông xông thẳng

vào dòng xe cô, chỉ vào chiếc xe đẩy nằm bên phía kia trên một góc giao thông, tấm bảng trƣớc

hoàn toàn bị xé rời.

―Nhƣng tại sao bác lại đến đây?‖ Tƣ la lên. ―Đây không phải đƣờng về nhà bác.‖

―Có thể bác thấy chán phải đi theo lộ trính cũ,‖ ông Hƣng nói, lảo đảo bƣớc lên gờ. ―Bây giờ thì

giúp bác kéo nó dậy nào.‖

―Bác Hƣng, cháu nghĩ chúng ta nên gọi bố cháu đến sửa chiếc xe trƣớc khi chúng ta thử di

chuyển nó.‖

56

―Lại đây nào, Tƣ,‖ ông nói, bƣớng bỉnh và kiên quyết. Ông già kéo nó trong khi Tƣ cúi xuống

chống lƣng cậu lên một bên chiếc xe, vừa càu nhàu vừa căng đùi và gắng đẩy lên.

Ông Hƣng đẩy chiếc xe về phía gờ không có xe cộ và lật nghiêng về bên phải. Những chiếc

bánh xe bị lệch hƣớng.

―Tệ thật. Bố cháu có thể sửa nó,‖ Tƣ nói.

Nhƣng ông già từ chối về nhà của Tƣ, ông khăng khăng mính cần quay lại khu ổ chuột. Ông

luôn luôn cố chấp về mặt này. Ngay cả lúc Tƣ tím thấy ông đang đau đớn sau khi ông tự gây

mê mình bằng rƣợu gạo và nhổ 3 chiếc răng khỏi gốc sau khi bị công an đánh, ông Hƣng cũng

đã từ chối về cùng Tƣ. Ít nhất hai ngày sau đó ông đã không ăn đƣợc gí. Thay vào đó bố của

Tƣ đã đƣa đến một nha sĩ, với chi phì đáng kể, giúp ông Hƣng nhổ phần răng còn lại của hàm

trên và cho ông một bộ răng giả bị bỏ đi đƣợc làm cho một bộ hàm nhỏ hơn nhiều - hàm răng

giả đó dƣờng nhƣ cũng đã mất trong những sự kiện bí ẩn hôm nay.

Rất nhiều lần trong những năm qua, Tƣ và bố cậu đã năn nỉ ông già đến ở cùng họ - đó là cách

của ngƣời Việt - nhƣng ông Hƣng luôn là ngƣời chiến thắng trong trận chiến của sự ƣơng

ngạnh, ông không đƣa ra lý do nào khác ngoài ―một ngƣời đàn ông biết mình thuộc về nơi nào.‖

Tƣ cảm thấy không ngƣời đàn ông nào lại thuộc về một nơi bẩn thỉu và tồi tàn nhƣ thế, trừ ông

già Hƣng. Cậu vẫn hằng muốn lòng nhân hậu của ông già đƣợc đền đáp bằng một nơi ở có

điều kiện tốt hơn, một nơi phù hợp để sống, nhƣng cậu biết cũng vô ìch thôi nếu tiếp tục cố

gắng thuyết phục ông già rời xa khu ổ chuột đó. Ông ấy sống một cuộc sống bình lặng với

những thói quen hằng ngày, son sắt với mọi ngƣời và những nơi ông ấy biết, bán bữa sáng mỗi

ngày, rồi thì trở về nhà, về chiếc lều của ông bên bờ hồ bẩn thỉu.

Chương 4. Nét Đẹp Nhân Văn

Ông Hƣng đồng ý cầm tiền của Tƣ để đi taxi, đơn giản là chỉ để chấm dứt những thắc

mắc của Tƣ. Ông thấy xấu hổ về tình huống này trong mọi phƣơng diện, và sự can dự của

Tƣ lúc này cũng sẽ khiến Bình và bà Anh lo lắng. Trong trƣờng hợp tệ hại nhất, ông sẽ

không thể đƣa ra một lời giải thích hợp lý về những gí đã xảy ra cho họ.

Chiếc taxi bò từ từ qua những con đƣờng đông nghẹt ngƣời đang trên đƣờng về nhà. Họ

đang chở con, đồ ăn và tin tức trong ngày, trông chờ đƣợc đoàn tụ với gia đính trong buổi

ăn tối, ông Hƣng nghĩ thế, loại cuộc sống mà có thể ông đã sống nếu trong một hoàn cảnh

khác. Cái nhìn qua cửa sổ loại bỏ ông, tách ông ra khỏi những con đƣờng ông biết.

Sự cố hôm nay khiến ông không thể đi lấy nguyên liệu chuẩn bị cho bữa sáng ngày mai

đƣợc. Xuất thân nghèo khó và để có một cuộc sống tốt hơn có nghĩa là ông phải gắn chặt

57

cuộc đời mình với công việc để phát triển nó. Phở là ngƣời tính, đồng thời là ngƣời vợ hợp

pháp của ông Hƣng, cũng nhƣ nó đã từng là thế với chú Chiến.

―Cháu nên nhẹ nhàng với miếng thịt bò khi cháu cắt nó,‖ ông nhớ lại lời hƣớng dẫn của

chú mính khi đã lớn hơn. ―Nếu cháu đối xử với nó dịu dàng, nó sẽ dẫn dắt cháu cắt theo

từng thớ thịt, hòa hợp với nƣớc dùng của cháu nhƣ thể đấy là một ngƣời đẹp đang say ngủ

vậy; dõi theo cô mọi lúc, và chỉ đánh thức cô ấy dậy vào giờ cuối với một ìt nƣớc mắm.‖

Mặc dù gần nhƣ hoàn toàn trung thành với công thức của chú Chiến, ông Hƣng cũng vẫn

phải thay đổi nó cho phù hợp với những biến đổi thất thƣờng của cuộc sống trong nhiều

năm qua. Đó là thời gian mà ông nấu phở hầu nhƣ không có nguyên liệu. Ông không biết

nó có thể, nhƣng tính yêu đơn phƣơng với một cô gái đã thúc đẩy và lôi kéo ông quay lại

với tâm hồn của phở, ngƣời tình thân thiện và là ngƣời vợ đáng tin của ông.

Ông đã từng ngồi bên ngoài lều của mình cùng với Lan vào một buổi tối rất lâu trƣớc đây,

trăng tròn mờ sáng xuyên qua những đám mây, và lúc đó là lần đầu ông thừa nhận với

chính mình rằng ông đang gặp rắc rối. Bà của Lan nhập bọn cùng họ ìt hơn so với trƣớc

đây, bà nói rằng những câu chuyện và những bài thơ chỉ khiến bà buồn ngủ và sự có mặt

của bà cũng không đóng góp đƣợc thêm gì? Tuy nhiên, bà vẫn khuyến khích cô cháu gái

của mình ngồi cùng Hƣng vào những buổi chiều tối, bà bảo cô gái cần đƣợc dạy dỗ và

không còn nơi nào khác để học hỏi.

Ông Hƣng nghĩ đó hoàn toàn là một nhận thức sáng suốt của bà của cô, dù ông có lẽ lựa

chọn làm ngơ không nghĩ đến mục đìch của bà là đẩy cháu gái vào vòng tay của một ngƣời

đàn ông để bớt phần gánh nặng cho mình, ngay cả khi đó là một ngƣời đứng tuổi, đầy

khiếm khuyết và nghèo túng nhƣ ông Hƣng.

Ông Hƣng rất quan tâm đến học vấn, vấn đề hệ trọng ông luôn nghiêm túc và nỗ lực, ông

học hỏi nhiều nhất có thể từ Đạo. Ông Hƣng đã cất giữ toàn bộ những bài thơ Đạo sao

chép ra và cho ông, thậm chí mặc dù sau đó Đạo đã vứt bỏ những nỗ lực trƣớc đây của

chình mính, xem chúng nhƣ những ta thán quá ngây thơ và kém chìn chắn về một đất

nƣớc đã bị đánh cắp với những hình ảnh ám ảnh của những bà mẹ đang khóc than, những

bông hoa nở không hƣơng sắc.

Khi Việt Nam đang trong công cuộc đấu tranh giành độc lập, những bài thơ của Đạo đã

chạm vào một tƣơng lai không chắc chắn, khắc họa những hình ảnh đối lập giữa ngƣời

nông dân Việt trong vƣờn thú Paris với những kim tự tháp ngƣời trông nhƣ những ngôi

chùa; những công nhân hợp tác ngƣời Việt với đôi tay hƣớng về bầu trời nhuộm vàng. Một

58

số bài thơ đã đƣợc xuất bản trong Giai phẩm mùa Xuân, số đầu tiên mà Đạo và các bạn

của cậu đã xuất xƣởng.

Khi đọc cuốn tạp chì dƣới ánh sáng vàng mờ của cây đèn dầu trong căn phòng phìa sau

cửa hàng, ông Hƣng cảm thấy những câu chữ nhƣ đang nhảy một điệu nhảy nguy hiểm

trên trang giấy. Những minh họa sống động đầy ẩn ý. Da ông nhƣ đang bị kiến bò và đôi tai

nóng ran lên khi ông đọc một bài thơ viết về những thời gian khó khăn đã xảy đến cho miền

Bắc từ năm 1954. Đó quả là một đề tài nguy hiểm để đề cập, nó có thể dẫn đến việc Đảng

bắt giữ một kẻ với tội danh là phần tử kìch động cho chủ nghĩa đế quốc ở miền Nam.

Khi ông Hƣng cố trả lại cuốn tạp chì cho Đạo vào buổi sáng hôm sau, Đạo nhấn mạnh

rằng nó là của ông, ông có thể giữ nó. ―Ví anh là một phần tử trong nhóm bọn em,‖ cậu nói.

―Cũng đóng góp một phần trong phong trào của chúng ta nhằm giữ gín nét đẹp của cuộc

sống con ngƣời.‖

Ông Hƣng ngập tràn cảm xúc tự hào pha lẫn với lo sợ trong khi ôm những trang mực vào

ngực. Ông cúi đầu. Ông đã bị đốn hạ bởi sự vinh dự, nhƣng kèm theo đó là trách nhiệm. Là

một thành viên của phong trào của họ đồng nghĩa với chấp nhận chia sẻ nguy hiểm cùng

họ.

5 năm sau đó, trong niềm hứng khởi của việc dạy dỗ Lan, ông Hƣng thấy chính mình

đang chia sẻ cuốn tạp chí với cô gái, ông tìm lại bản sao đã mục của Giai phẩm mùa Xuân

trong chồng giấy tờ đã đƣợc bọc nhựa trong lều của ông để tránh chuột gặm và nƣớc mƣa

thấm vào. Ông đƣa cô tập giấy in bằng máy in Stencil, ông muốn cô cảm nhận tờ giấy, mùi

mực trên từng trang giấy với hi vọng cô có thể trải nghiệm nó với tất cả giác quan của mình

nhƣ lần đầu ông cầm nó.

―Nhƣng chú, cháu không biết đọc,‖ cô nói, vẫn giữ tờ giấy trên đôi tay mảnh mai.

Ông Hƣng đã ngạc nhiên khi nghe thế. Ông thất học từ năm 11 tuổi, nhƣng ví ông là một

cậu bé quê mùa xuất thân ở làng, đó là điều dễ hiểu. Còn cô bé là ngƣời Hà Nội, đƣợc sinh

ra và nuôi dƣỡng ở đây, với sự tinh nhạy của thành phố trong cô dù cho hoàn cảnh tệ hại

xung quanh cô lúc này.

―Cháu không đƣợc đi học à?‖

―Bố cháu đã bị giết trong cuộc đấu tranh giành giải phóng khi cháu còn rất nhỏ,‖ cô nói.

―Sau đó chúng cháu có rất ít tiền, chỉ đủ để một trong số chúng cháu đến trƣờng. Chúng

cháu đã nhƣờng cho anh cháu.‖

59

Và thế là ông Hƣng bắt đầu đọc cho cô bé - những bài bình luận, những câu chuyện và

những bài thơ. Ông cố gắng đọc thơ với giọng đọc diễn cảm nhất, thêm vào mỗi dòng một

số nhấn nhá và âm điệu gần giống nhƣ Đạo.

Ông Hƣng đọc nội dung của cuốn Giai phẩm mùa Xuân cho cô gái, rồi đến Giai phẩm mùa

Thu. Cô nghe tất cả và muốn đƣợc nghe nhiều hơn nữa, thế là ông lại đọc tiếp tạp chí Nhân

Văn cho cô, cùng với những bài thơ mà Đạo đã chép tay qua cho ông.

Thông qua thi ca, ông Hƣng đã chuyển tải cho Lan một thế giới của ngụ ngôn và ẩn dụ, và nhƣ

ông đã từng không hiểu những khái niệm, đa tầng nghĩa của từ ngữ, cô cũng không hiểu ngay

lần đầu.

―Làm sao anh ấy có thể khẳng định tình yêu của anh ta dành cho cô gái là cao cả nếu anh ta

chỉ muốn cho cô gái ăn một quả anh đào mỗi tháng?‖ cô hỏi. ―Anh ta thật là ích kỷ khi để cô bị

đói, phải không ạ?‖

―Nhƣng anh ấy không muốn làm cô gái ngại,‖ Hƣng đáp, nói đến sự thật về mình qua những

dòng thơ của Đạo.

Khi Đạo miêu tả đất nƣớc nhƣ là con búp bê nhỏ nhất trong đám búp bê sơn mài màu đỏ

của ngƣời Nga, cô gái nhớ lại lời hứa của ông cô là sẽ mua cho cô một món đồ chơi từ

Paris.

Cô hiểu mọi thứ theo nghĩa đen, nhƣng nó đã không còn quan trọng nữa. Ông yêu cô vì

sự ngây thơ, sự nhạy cảm của cô, vì thật sự là khi cô bé nghe miêu tả một quả chanh, cô

có thể cảm thấy vị chua của quả chanh đó. Và ông yêu sự thân thiện dễ gần của cô. Trong

khi ông đọc những bài thơ của Đạo cho cô bé, cô sẽ học tƣởng tƣợng những hình ảnh

minh họa của những cuộc hành trình, tiến lại gần với ông hơn, ngửi lấy hƣơng thơm của

những bông hoa cô tìm thấy và từng dùng chúng để gội đầu.

―Nhƣng chú không đọc,‖ cô bé nói vào một ngày nọ, khi cô ngƣớc nhìn khỏi một trang

hình minh họa.

―Chú ghi nhớ rồi,‖ ông nói về một bài thơ yêu thìch.

―Dạy cháu đi,‖ cô bảo, đặt tay lên trang giấy nằm giữa họ.

Ông ngắm nhìn những ngón tay tuyệt đẹp đó, những đầu ngón tay thuôn dài và bóng đẹp

một cách tự nhiên, và nghĩ rằng, Ôi, nhƣng, cô gái đáng yêu của anh, anh không thể. Con

tim anh sẽ tan vỡ.

Ông Hƣng đã học thi ca của Đạo với cái nhín chƣa đƣợc rèn giũa và một con tim rung

cảm. Rồi con tim lại bắt đầu dạy ông cách nhìn nhận đúng đắn. Ông đã ngân nga những

60

bài thơ thƣờng xuyên đến nỗi chúng bắt đầu trở thành một phần trong ông, thân quen nhƣ

chiếc lƣỡi trong vòm miệng. Dạy cô gái một trong những bài thơ đó cũng tựa nhƣ trao

chính bản thân ông cho cô.

Để thấy chính ông trong lời thơ cô gái đọc ra.

Ông nhanh chóng thay đổi chủ đề bằng cách chỉ về mặt trăng. ―Cháu có biết ngƣời Nga

đƣa ngƣời lên mặt trăng tuần này chƣa?‖

―Nhƣng tại sao họ lại làm một chuyện nhƣ thế ạ?‖

―Có lẽ họ muốn đƣợc một lần chứng minh cho mọi ngƣời biết rằng Chúa trời không tồn

tại.‖

Tin tức về thế giới rộng lớn ngoài kia không thể làm cô mất tập trung đủ lâu; nó ít hấp dẫn

hơn cái thế giới riêng tƣ họ đang tạo ra.

Vào một buổi tối, khi đang tựa trên khuỷu tay, mái tóc xõa ngang vai với đôi chân trần bắt

chéo, cô nói, ―Một ngày nào đó có thể chú sẽ lại có một cửa tiệm và tất cả các nghệ sĩ sẽ

quay trở lại. Khi ấy cháu sẽ làm việc cho chú. Cháu sẽ thái hành và rửa chén bát.‖

Kịch bản đó quả thật rất không hoàn hảo đến nỗi ông Hƣng biết cuộc trao đổi đó không

thể tiếp tục đƣợc. Nó nhƣ cực hính, nhƣng lại xui khiến ông mơ tƣởng đến điều không thể,

dở sống dở chết, hành động theo những cảm xúc hơn là mặc kệ nó bị chôn vùi. Ông sẽ

mất chính mình và có lẽ sẽ hủy hoại cô gái trong quá trính đó. Hãy nhín cô bé đã trở nên

gầy thế nào trong những tháng gần đây: làm sao ông có thể nuôi cô bé chỉ bằng thi ca cơ

chứ? Ông cần phải tím cách nào đó để nấu phở trở lại.

Nhƣng làm sao một ngƣời có thể nấu phở mà không có thứ gì? Thậm chì đến khẩu phần

gạo, cho dù có đi nữa, cũng không đủ cho một nắm tay của ông - đấy là đã tình cả mấy con

mọt. Và thế là ông buộc phải thử nghiệm. Vào một ngày nọ, ông nhổ những đám rong từ hồ

và phơi khô chúng dƣới ánh mặt trời cho đến lúc giòn tan nhƣ bánh tráng. Rồi ông giã đám

rong khô đó trong một chiếc cối tạm cho đến khi trở thành bột mịn, chúng đƣợc ông thêm

nƣớc vào để làm nên một thứ hồ. Ông đổ hồ đó lên một mạng lƣới tạo nên bởi cỏ khô và

nƣớng chúng dƣới ánh mặt trời yếu ớt. Khi đã đủ cứng, ông lại cắt những tấm rong đó

thành những dải đều làm thành đợt sợi phở rong ao đầu tiên. Lần tiếp theo ông cải thiện

sợi phở bằng cách chỉ sử dụng tim rong màu trắng. Vị bùn nhạt đƣợc che giấu một cách dễ

dàng chỉ bằng một ìt nƣớc mắm. Nƣớc dùng đƣợc ông làm với cá và tỏi dại.

Cô gái và bà cô là những ngƣời đầu tiên nếm món phở thời cộng sản của ông Hƣng. Từ

những biểu hiện trên khuôn mặt họ, ông Hƣng biết ông đã thành công. Vị nƣớc phở loãng

61

và chẳng có mùi vị gí, nhƣng nhƣ thế cũng đã đủ để thỏa mãn rồi, còn sợi phở mới thực sự

là thuyết phục.

―Cậu có thể bán nó đƣợc đấy,‖ ngƣời bà nói, mà thực ra thí ông Hƣng cũng đã nghĩ qua

chuyện đó.

Tháng tiếp theo, ông làm một cái cối xay bằng đá mà ông có thể vận hành bằng cách đạp

một cái bàn đạp. Rồi ông làm cho chính mình một chiếc xe hàng bằng gỗ phế liệu và dây

bện, sau đó đƣa ra đƣờng và đẩy đi nhƣ một ngƣời bán phở dạo.

Cho đến thời điểm đó, ý thức của ông Hƣng về Hà Nội vẫn còn khá hạn chế, ông chỉ biết

độc nhất những tuyến đƣờng do có nhu cầu của các nhà hàng, nhƣng thời gian đã thay

đổi, cả thành phố và con đƣờng của ông đi trong thành phố. Lộ trình của ông trở nên lòng

vòng chỉ cốt để tìm kiếm những thực khách mới. Thành phố thật tĩnh lặng làm sao trong

những ngày đó, thật là vắng bóng ngƣời. Những con đƣờng thƣơng mại một thời sầm uất

nay trở nên im lặng nhƣ nhà mồ. Chỉ có vài oan hồn buôn bán nhƣ ông là có thứ gí đó để

bán.

Không còn những phiền nhiễu ồn ào, ông bắt đầu quan sát các tầng lớp của thành phố.

Các làng nghề đã mọc lên đầu tiên trên vùng này cả ngàn năm trƣớc, khi kinh đô đƣợc dời

về Hà Nội. Tƣờng thành của cố đô, đƣợc dựng nên bởi những ngôi làng này, vẫn đánh dấu

ría phìa Đông của quảng trƣờng cũ. Ngƣời dân đã xây dựng những tƣờng thành xung

quanh những ngôi làng của họ khi họ quần tụ thành bộ lạc, và dù những bức tƣờng đã bị

sụp đổ, ông Hƣng vẫn có thể phân biệt đƣợc những vùng lãnh thổ tƣơng ứng của họ bằng

sự tinh tế khác biệt đƣợc thể hiện qua những ngôi đền, chùa, nhà đính của 36 phố phƣờng.

Ông đã đi vòng quanh quảng trƣờng cũ rồi dừng xe nghỉ ở cửa Tây, cái cửa cổ duy nhất

còn sót lại. Ông Hƣng lý luận rằng một chiếc cổng là một đầu mối giao thông, cho dù không

còn một bức tƣờng thành nào, cho dù vắng bóng xe cộ, nên đó là nơi ông đứng đợi cùng

chiếc xe hàng của mình.

Nhiều ngƣời đi bộ lƣớt ngang qua ông sáng hôm đó, họ thậm chí còn chẳng liếc nhìn

ông, nhƣng cuối cùng có 2 ngƣời đàn ông đi xe đạp, vì tò mò hoặc do cơn đói đang hành

hạ, họ đạp quanh và hỏi ông đang bán gí.

―Nhƣng không có gạo,‖ ngƣời lớn hơn trong bọn họ nói, ―cũng chẳng có bánh phở. Làm

thế nào ông có thể bán phở cơ chứ.‖

―Đến đây nào,‖ ông Hƣng nói với một cái gật đầu và nụ cƣời mời mọc. ―Cậu nếm thử đi.‖

Ông nhấc nắp ra khỏi những chiếc nồi của ông. Một mùi thơm hấp dẫn tỏa ra. Ông nhúng

một nắm sợi phở cỏ ao vào nƣớc dùng với cái môi bằng tre. Ông có mỗi một chiếc tô duy

62

nhất – họ sẽ phải dùng chung. Họ giữ tô phở giữa hai ngƣời, chấp nhận đôi đũa đƣợc đƣa

để gắp phở. Họ phải húp từ tô vì không có muỗng.

―Ahh,‖ ngƣời trẻ hơn kêu lên, lấy mu bàn tay chùi miệng. ―Nó ngon thật.‖

―Đây quả thật là món ngon nhất tôi đƣợc ăn sau nhiều năm đấy,‖ ngƣời kia nói trong khi ợ

một tiếng lớn.

―Tôi sẽ lại bán ở đây vào sáng mai,‖ ông Hƣng nói. ―Mang theo tô của cậu và rủ cả bạn bè

nữa.‖

―Nhƣng ông bán bao nhiêu?‖ ngƣời trẻ hơn hỏi.

―Cậu có thể trả đƣợc bao nhiêu?‖

―Giờ tôi không có nhiều, nhƣng tuần tới thí đủ cho cả một đội quân.‖

―Còn tôi, tôi có thể trả bằng da thuộc,‖ ngƣời lớn hơn nói. ―Tôi đã từng là thợ thuộc da

trƣớc đây khi những đàn bò chƣa biến mất, nhƣng tôi vẫn còn một ít vụn. Đây, một cái thắt

lƣng - ông có cần thắt lƣng không?‖

Và thế là ông Hƣng thấy thật tự hào khi đƣợc sở hữu một cái dây nịt mới, và không lâu

sau đó, là lông chim cút, những chiếc lá cọ và một đống than miền Bắc.

Ông sẽ chia sẻ những thứ này với cô gái. Tặng họ nhƣ là những món quà nhỏ. Rồi ông

sẽ nói ―Cháu xứng đáng đƣợc nhận nhiều hơn thế nữa,‖ trong khi đƣa cô một quả trứng vịt

lốm đốm hay một mảnh sừng bò láng bóng.

Cô gái đã cố đáp trả mỗi khi cô có thể. Một buổi sáng nọ, ông thấy cô đang ngồi trên thềm

lều, cô đang khâu một chiếc áo sơ mi đàn ông từ một mảnh vải bố. Trong sự thiếu vắng

của tin tức, của báo chí bất hợp pháp, tất cả những gí ngƣời ta có là những giọng sang

sảng tuyên truyền qua loa phóng thanh và những biểu ngữ trên tƣờng, ngƣời ta phải dựa

vào những dấu hiệu nhƣ thế này. Hẳn là một cuộc chiến tranh khác có nguy cơ sẽ nổ ra,

ông Hƣng nghĩ thế, liệu có đủ xe quân sự cho cô bé liều lĩnh xé những mảnh vải bố ra khỏi

đuôi xe jeep. Bây giờ là ai? Ông tự hỏi. Ngƣời Pháp hay Trung Quốc? Ngƣời Sài Gòn hay

Nhật hay Khmer?

Ông phải chống cự lại sự thôi thúc đƣợc đến gần và lấy ngón tay quệt vết bẩn dầu mỡ

khỏi má cô bé. Thay vì thế, ông nói ―Cháu xứng đáng có một cuộc sống tốt hơn thế này.‖

―Tụi cháu đã từng có một cuộc sống tốt hơn,‖ cô gái nói trong khi cắn đứt sợi chỉ. ―Dĩ nhiên là

lúc đó tụi cháu hầu nhƣ đã không nhận ra điều đó. Tụi cháu sống trong một căn hộ rất lớn, và

trƣớc khi bố cháu bị giết thì có rất nhiều thứ để ăn. Kể cả bánh sừng bò và chocolate.‖

63

Ông Hƣng cảm thấy tất cả chủ nghĩa cộng sản trong ngƣời nhƣ tan chảy ra hết khi cô gái nói.

Cả những oán hận đối với chế độ thuộc địa cũng thế. Chính trị và lịch sử của Việt Nam nhƣ

nằm trên một vũng nƣớc dƣới chân ông. ―Cháu đáng lẽ phải có bánh ngọt ngon nhất cũng nhƣ

Chocolate hảo hạng nhất,‖ ông nói. ―Cháu xứng đáng đƣợc một ngƣời đàn ông ngƣỡng mộ và

tặng cháu những thứ nhƣ thế.‖

―Nhƣng cháu đã có một ngƣời đàn ông yêu thƣơng và chiều chuộng cháu rồi, phải không?‖

Ông Hƣng đứng ngây ra đó, cảm thấy nhƣ mính đang bị lột trần tất cả. Ông thấy bất lực trong

sự hiện diện của cô, giờ đây điều đó lại càng rõ ràng hơn giữa họ.

―Đây ạ,‖ cô nói, và đƣa chiếc áo cho ông, ―chú thử mặc đi. Nó chỉ có một tay áo, nhƣng cháu sẽ

tìm ra vải để làm nốt bên còn lại.‖

Vào lúc cô hoàn tất cái áo thì họ cũng không nói chuyện nữa. Chỉ có sự im lặng bao trùm cả hai

nhƣ những cơn mƣa bom trong cuộc chiến của ngƣời Mỹ. Nhƣng khi cuộc chiến đó kết thúc,

sự im lặng vẫn tiếp tục. Ông không tin rằng cô gái có thể chịu đựng những hủy diệt đó, nhƣng

tiềm ẩn sâu thẳm, những hạt giống vẫn cùng nhau nảy mầm.

Ông Hƣng nói với ngƣời tài xế khi chiếc taxi đến gần khu ổ chuột, ông hỏi liệu anh ta có

thể dừng và để ông xuống ở cuối con đƣờng bùn đất dẫn xuống hồ không. Ông Hƣng thấy

xấu hổ nếu về nhà mính nhƣ một kẻ hoang phí thế này.

―Tôi cũng không thể lái xuống đó, ông bạn à,‖ ngƣời tài xế nói. ―Đƣờng thì tệ. Lại đầy

những kẻ xấu. Ông nên cẩn thận thí hơn.‖

Anh thì biết gì chứ? Ông Hƣng muốn nói thế. Ngƣời tài xế taxi đã tƣởng nhầm ông là một

du khách. Ông Hƣng đóng mạnh cửa xe và dậm bƣớc đi xuống con đƣờng tối trong chiếc

quần dài của nhân viên khuân vác, nhìn rất mạnh mẽ và tự tin bất chấp vết thƣơng ở chân.

Trời bắt đầu mƣa và ngay sau khi ông Hƣng đã đi khuất tầm nhìn của chiếc taxi, ông cúi

xuống, lấy tay chà đám bùn bám ở chân rồi quẹt một vệt qua má và lên mái tóc.

Hai bố con đang thay phiên nhau đẩy chiếc xe về khu ổ chuột, nhƣng Tƣ đánh mất dần

kiên nhẫn khi họ bƣớc vào đoạn đƣờng dẫn xuống hồ. Họ mất cả một giờ rƣỡi để đi đƣợc

quãng đƣờng xa đó, và nó đã lấy hết sức lực của cả hai - hai tay trên mỗi tay cầm của

chiếc xe đẩy. Làm thế quái nào mà ông già Hƣng có thể tự xoay xở một mính đƣợc chứ?

Tƣ tạ ơn là ít nhất trời đã tối; cậu thật sự không muốn ai lầm cậu là ngƣời bán dạo với một

chiếc xe đẩy ọp ẹp.

Họ nhận ra là con đƣờng đầy bùn đất và trở nên khó đi hơn bởi cơn mƣa lúc chiều sớm,

Tƣ thí rất bực bội ví đôi giày Nikes của cậu đã trở nên lấm lem.

64

―Nó chỉ là một đôi giày thôi, Tƣ,‖ ông Bính bảo.

―Bố không hiểu đâu,‖ Tƣ lầm bầm.

―Ừ, con hoàn toàn đúng. Bố thật không hiểu nổi,‖ bố cậu nói.

Họ khéo léo đƣa chiếc xe đến góc của con đƣờng. Khi họ đến gần ao, họ thấy vài đốm

lửa nhỏ đang cháy tì tách trong buổi đêm ẩm ƣớt. Làn khói đen cuồn cuộn bốc lên và mùi

của dầu hỏa đang đƣợc đốt. Tƣ nghe tiếng rì rào nói chuyện, tiếng quấy khóc của một đứa

bé, tiếng va chạm lanh canh của nồi niêu bằng kim loại, tiếng vo ve của những con muỗi

đói, và khi họ đến gần lều ông già, họ nghe chất giọng nam cao mềm mại rất riêng biệt của

ông khi ông nói chuyện với gã hàng xóm, một kẻ ngây ngô có giọng nhƣ con ngỗng.

Ông Hƣng là trái tim của cái cộng đồng nhỏ bên bờ hồ ô nhiễm này; ông tử tế với những

con ngƣời nghèo khó, cho họ ăn và khiến họ vui. Ông đối xử tôn trọng với mọi ngƣời - từ

những ngƣời thuộc tầng lớp cao, nhƣ cô Maggie Lý, cho đến những ngƣời mất nhận thức

hay cụt chân, nhƣ ngƣời hàng xóm của ông. Thật là khiêm nhƣờng khi có ông già Hƣng

trong cuộc đời bạn. Nó khiến bạn muốn hoàn thiện bản thân mính hơn.

Ông già cảm ơn Tƣ và bố cậu đã đƣa chiếc xe trở lại với hai bàn tay siết chặt và một cái

cúi đầu cảm kích, ông muốn họ ngồi lại ăn thứ gí đó trƣớc khi ra về. Tuy vậy, ông xin lỗi vì

không còn gì nhiều để mời họ ăn, ngọai trừ: gạo, một miếng sƣờn chiên và nƣớc mắm. Tất

cả chỉ có thế.

―Bác Hƣng, bác Hƣng à,‖ ông Bính nói. ―Thực sự vậy là đƣợc rồi. Bác đã có một ngày thế

nào vậy, hử?‖

―Nó quả thực là một cuộc phiêu lƣu. Đến đây nào. Hãy vào trú mƣa đi đã. Ít nhất cháu

phải ngồi lại uống một tách trà cái đã.‖

Họ cúi ngƣời luồn qua lối vào lều của ông và kiếm một chỗ ngồi trên tấm đệm cứng, độn

đầy rơm. Ông Hƣng đặt ấm nƣớc trên một cái bếp dầu nhỏ và tìm kiếm hộp trà bằng kim

loại của mình.

Tƣ và bố cậu luôn luôn ghé thăm ông già ở đây vào mồng 1 Tết. Dù cho lều của ông

thƣờng tối và ẩm thấp, vào dịp Tết nó luôn sáng sủa hơn với hoa tƣơi, những bông hoa

ông đi cả mấy cây số để thu thập. Căn phòng đƣợc quét sạch bụi bẩn và thoảng mùi

hƣơng của nhang trầm với những trái cây chín mọng.

Vài lời vƣợt ra khỏi những phong tục thông thƣờng giữa họ trong hoàn cảnh đó. Họ sẽ

chúc ông già Hƣng đƣợc giàu sang, rồi ông sẽ đáp lại những ƣớc nguyện tốt lành và tặng

họ những cặp bánh Chƣng vuông vức đƣợc nấu suốt đêm trong một nồi nấu bánh trên

65

ngọn lửa đỏ, với những ngón tay chai sần không đếm xỉa đến sức nóng khi ông kéo mỗi

cặp bánh ra khỏi nồi nƣớc đang sôi sùng sục. Họ sẽ ăn gạo nếp và lớp đậu xanh cuốn

xung quanh lát thịt và mỡ lợn thơm ngon ở giữa, và Tƣ sẽ chia sẻ món ngon đó với ông nội

Đạo bằng cách đặt một cặp bánh chƣng vuông bọc lá chuối giữa bàn thờ của ông cùng một

ít gạo, rƣợu trắng và xấp tiền mới trong một phong bao đỏ.

Hôm nay, bàn thờ của ông Đạo vẫn lấp lánh nhƣ một ngôi sao sáng, một ngọn nến đƣợc

thắp sáng để giữ sự tồn tại của ông. Tƣ và cha cậu đều cung kính cúi chào tổ tiên của họ

trƣớc khi nhận tách trà bằng gỗ nâu từ ông Hƣng.

―Thế điều gí đã khiến ông đến con đƣờng đó sáng nay?‖ Tƣ cố gắng hỏi lần nữa.

―Đó là cô gái Việt Kiều đã đánh mất thứ gí đó,‖ ông già bảo, đôi mắt nhạt nhòa trong ánh

nến. ―Cô ấy nghĩ ông có thể giúp cô ta tím ra nó.‖

―Thế có làm đƣợc không ạ?‖ Tƣ thúc giục.

―Ông vẫn chƣa biết,‖ ông Hƣng nói.

Bình hỏi han về chân ông và việc mời bác sĩ, cố ý thay đổi chủ đề ngay khi nó bắt đầu trở

nên thú vị.

―Cái chân sẽ ổn thôi,‖ ông già nói. ―Chỉ cần phục hồi lại khí lực của bác.‖

―Cháu mừng là nó không tệ hơn,‖ Bính nói. ―cho cả bác và chiếc xe.‖

Họ nghe một tiếng khóc thét lanh lảnh đột ngột vang lên ngoài lều. ―Chuyện gì thế?‖ Tƣ

hỏi, đứng bật dậy.

―Cái gí là cái gí?‖ ông già nói.

―Cháu nghe nhƣ có ai đó bị thƣơng,‖ Bính nói.

Bính và Tƣ thò đầu ra cửa lều và trông thấy một ngƣời phụ nữ nằm ngửa cách đó vài

mét. Tƣ gấp rút chạy đến và giúp dìu bà ta ngồi thẳng lên. Bà chửi rủa đám bùn bám trên

lƣng. ―Đây là chiếc váy tƣơm tất duy nhất tôi có. Thật là ngu ngốc khi mặc cái thứ này đi

trong bùn,‖ bà nói, trong khi chỉ vào đôi dép xỏ ngón dƣới chân.

Bố Tƣ theo sau cậu ra ngoài. ―Đƣợc rồi bố, con đã giúp bà ấy.‖ Tƣ nắm khuỷu tay đỡ

ngƣời phụ nữ lớn tuổi dậy, nhẹ nhƣ một quả trứng. Bà dồn hết trọng lƣợng của mình lên

cánh tay cậu. ―Bác ổn rồi, con trai à,‖ bà nói. ―Cám ơn cậu, cậu cứ quay lại với ông của cậu

đi.‖

Tƣ và bố cậụ cúi ngƣời bƣớc vào cửa lều ông Hƣng. Mất một phút để đôi mắt Tƣ điều

chỉnh cho quen với ánh sáng mờ trong lều.

66

―Cháu có biết là ở Metrolpole mình có thể nhấc điện thoại và gọi bất kỳ món nào mình

muốn ăn không?‖ ông già nói. ―Hãy tƣởng tƣợng đi, tất cả mọi thứ đó.‖

Tƣ vuốt nƣớc mƣa trên mặt với tay áo sơ mi và tự hỏi liệu ông già có mất khả năng nghe

cùng với ―khì‖ của ổng. Ngƣời phụ nữ vừa nãy chỉ cách vài thƣớc và có một tiếng khóc thét

đau đớn thật rõ ràng và sắc bén rõ ràng. Ông ấy không thể lờ đi đƣợc. Lúc này đây, ông rõ

ràng không phải là chính mình.

67

Chương 5. Một Đất Nước Thống Nhất

Maggie đi xuyên qua quầng sáng mờ trong hành lang đá cẩm thạch căn hộ của cô. Cô

bƣớc vào chiếc lồng sắt hoen rỉ trong một cái thang máy cũ của ngƣời Pháp và bấm nút

trên cùng. Động cơ hoạt động, những chiếc bánh xe quay rổn rảng.

Mẹ cô đã lớn lên trong một tòa nhà giống thế này trên một đại lộ có ba làn đƣờng ở

quảng trƣờng Pháp. Nó thật sự rất to lớn, mặc dù cô đã từng than vãn suốt rằng thật là tệ

biết bao sau khi bố cô bị giết trong cuộc chiến chống lại ngƣời Pháp. Những vết nứt trên

bức tƣờng thạch cao, những cánh cửa sổ bị thủng hay bị vỡ, mà họ cũng chẳng đủ khả

năng để sửa chữa bất kỳ cái nào trong đó.

Cô chƣa bao giờ thấy mình lại yêu thƣơng ngôi nhà của mính nhƣ ngày trƣớc. Mặc dù

trong suốt những năm tháng sống ở Sài Gòn và Minneapolis (thành phố lớn nhất bang

Minnesota, Mỹ - ngƣời dịch) sau đó, bà Nhi chƣa khi nào ngừng nói về Hà Nội nhƣ là ngôi

nhà thân yêu của mính. Đó là Hà Nội của một thời thơ ấu mà bà đã bỏ lỡ, không phải cái

xã hội sau độc lập, cái chốn mà ―mỗi ngƣời là một con rắn, một tên gián điệp.‖ Bà chƣa bao

giờ định quay trở lại. Cũng nhƣ bà mãi mãi không tha thứ cho gia đính mính ví đã chối bỏ

bà chỉ bởi bà yêu một nghệ sĩ bất đồng chính kiến. Bà không thể tin ở cái đất nƣớc đã thật

sự nổi lên từ bóng tối; cho dù là Bill Clinton (tổng thống thứ 42 của Mỹ từ 1993 đến 2001 -

ngƣời dịch) đã dỡ bỏ các lệnh cấm vận thƣơng mại vào năm 1994 cũng không thể thuyết

phục nổi bà.

―Mẹ không muốn nhìn lại vì chính bản thân mẹ à?‖ Maggie đã từng hỏi bà khi họ nghe tin

tức về chuyến viếng thăm của Clinton năm 2000.

Bà Nhi lắc đầu nhƣ muốn bịt miệng cô lại ngay khi nghe lời đề nghị.

―Mẹ có thể đi mà,‖ Maggie nói, ―và nếu an toàn, mà con chắc chắn rằng là thế, mẹ có thể

đi cùng con.‖

―Đừng làm thế con,‖ bà đã thí thầm qua bàn tay cô nhƣ thế.

Maggie hồi tƣởng lại những lời của bố đã rất lâu về trƣớc vào khoảnh khắc đó: Con hãy

đồng hành với mẹ, hãy mạnh mẽ lên, mẹ cần con. Những lời nói nhƣ đã đƣợc tiên tri. Từ

lúc họ đến Mỹ, Maggie đã dẫn dắt con đƣờng họ đi.

Họ đã đƣợc tái định cƣ ở Minneapolis vào năm 1975 với những bộ đồng phục mùa Đông

lịch sự của quân đội Mỹ, nhƣng có rất ít manh mối nào khác về nơi ở ngoài mảnh giấy ghi

số điện thoại của Margaret McGillis mà bố cô đƣa; đó là bà chủ nhà của ông ở Chicago;

sau đó thí Maggie đƣợc đặt tên (đặt theo tên Margaret - ngƣời dịch). ―Em hãy gọi cho bà

68

ấy,‖ ông đã nói với mẹ của Maggie nhƣ vậy. ―Em gọi và đƣa địa chỉ nhà cho bà. Bằng cách

đó, anh sẽ tím đƣợc em.‖

Nhƣng bà Nhi không biết nói tiếng Anh, và Maggie thì chỉ mới biết các chữ cái và số đếm.

Nhiệm vụ đầu tiên của họ đó là sống sót, họ ăn những thức đóng hộp mà họ nhận ra nhờ

những hình ảnh trên nhãn hộp: dứa (thơm) đóng hộp, những phần siro cam quýt, cà rốt, cá

ngừ, nấm rơm. Mẹ của Maggie đã cất trữ lại những đồ hộp đó phòng trƣờng hợp xấu xảy

ra - một câu thần chú bà chƣa bao giờ quên trong suốt những năm sống ở Mỹ. Mỗi đêm,

cũng ví cùng lý do đó, bà gác một chiếc ghế dƣới tay cầm của cánh cửa trƣớc của căn hộ

trợ cấp mà họ đƣợc phân cho.

Khoảng một tháng sau khi cô và mẹ đến nơi, Maggie bị thu hút bởi âm thanh của một trái

bóng nảy vào cầu thang, nơi cô tím thấy một cô bé ngƣời Việt ngang lứa với mính đang

chơi trò chơi một mính. Cô bé kia đếm đến mƣời bằng tiếng Anh trƣớc khi đổi qua tiếng

Việt. Maggie đã dạy cho ngƣời bạn mới của cô, Mei, những số đếm tiếp theo đến ba mƣơi

hai trƣớc khi họ nghỉ chơi và quay về căn hộ của cô bé kia, bà Minh, mẹ cô bé đang làm

chả giò ở đó. Đó là món đầu tiên Maggie đã đƣợc ăn trong một thời gian dài chỉ toàn ăn đồ

hộp.

Bà Minh đã đƣa mẹ của Maggie đến một cửa hàng tạp hóa của ngƣời Hoa ngay ngày tiếp

theo, và rồi cả bữa ăn của họ lẫn tâm trạng của bà đều bắt đầu khá hơn kể từ đó. Ngay sau

khi họ đƣợc một cộng tác viên xã hội viếng thăm, một phiên dịch ngƣời Việt, ngƣời đã đƣa

họ một loạt hƣớng dẫn dài dằng dặc. Bà Nhi tham dự những lớp học tiếng Anh trong một

tầng hầm của nhà thờ, còn Maggie thì bắt đầu học lớp 1 ở ngôi trƣờng trong khu phố của

họ vào mùa Thu.

―Làm ơn,‖ mẹ cô đã nói với ngƣời phiên dịch hôm đó, trong khi rút mảnh giấy có số điện

thoại của của bà Margaret McGillis‘s trong túi ra. ―Làm ơn giúp tôi gọi cho ngƣời phụ nữ

này và nói cho bà ấy biết chúng tôi đang ở đây?‖

Nhƣng số điện thoại đó không liên lạc đƣợc. Theo nhà cung cấp thì số điện thoại đó đã

ngừng sử dụng đƣợc một thời gian. Họ học đƣợc một điều rằng các thế hệ ngƣời Mỹ

không ở cùng một ngôi nhà, đã có vài thế hệ và quá ít sự nối tiếp, vài thứ mà cha cô hẳn đã

thất bại trong việc hiểu về ngƣời Mỹ trong thời gian ông ở đây nhƣ một vị khách. Tƣơng lai

mà mẹ cô đã hính dung ra đã đƣợc viết lại vào thời điểm ấy. Họ không còn tin chắc vào

việc gặp lại ông Lý Văn Hai nữa. Mẹ cô đã cƣời và gật đầu một cách lịch sự với ngƣời

phiên dịch hôm đó, và cùng cô tiễn ngƣời nhân viên xã hội ra tận cửa. Rồi bà gác chiếc ghế

69

dƣới tay nắm cửa và gục mặt xuống sàn hành lang. Bà co rúm ngƣời lại trong cơn run,

giọng nghẹn ngào, trong khi hai tay ôm chặt lấy thái dƣơng.

Maggie chạy vụt lên ban công, hi vọng thấy đƣợc dấu hiệu của ngƣời phiên dịch ở bãi đỗ

xe, nhƣng cô không nhín thấy bất kì dấu vết nào của cô ấy. Cô chạy trở lại bên trong và

nhấc điện thoại, la hét xin giúp đỡ mỗi lúc mỗi dữ dội bằng tiếng Việt với âm thanh mời

quay số của tổng đài.

Có tiếng gõ cửa. Maggie thả máy xuống và trèo qua ngƣời mẹ cô, gỡ chiếc ghế khỏi tay nắm

cửa. Đó là bà Minh, mẹ của Mei, từ dƣới sảnh lên. Bà Minh nhìn mẹ của Maggie quỳ trên sàn

thoáng chút ngạc nhiên trƣớc khi ngồi xuống một cách rất bính tĩnh bên cạnh và đặt tay lên

lƣng mẹ Maggie. ―Tôi định hỏi bà có muốn đi chơi tứ sắc không,‖ bà nói, nhƣ thể cảnh tƣợng

trƣớc mắt rất cổ điển trên thế giới này. Maggie tháo bản lề cánh cổng sắt của thang máy và

nhón chân đi đến cuối sảnh. Cô bật nhẹ công tắc đèn và đặt gót chân sẵn ở tiền sảnh, dồn

ngƣời qua những ô vuông sàn gỗ của phòng nhận nguyên liệu vào nhà bếp trên đôi chân

mang tất. Âm thanh của gót chân cô trên sàn gỗ làm cho không gian càng trở nên trống rỗng

và cô đơn. Căn hộ đã đƣợc trang trí với một số đồ cổ nặng nề của Pháp, ngoại trừ một vài đồ

dùng nhà bếp, Maggie không nhớ gí, cũng không chắc chắn mính đã ở đâu, hay cô sẽ ở đó

bao lâu.

Mẹ cô đã tìch lũy rất ít trong những khóa học suốt 30 năm ở Mỹ, nhƣ thể cuộc sống của bà chỉ

là tạm thời. Maggie chỉ nhận ra sự thật đó sau khi mẹ cô mất. Cô đã nhốt mính trong căn hộ

của mẹ suốt nhiều tuần sau đó, ngủ trên những tấm nệm và mặc áo choàng tắm của bà, chúng

vẫn còn mùi Chanel No. 5 mẹ cô đã từng dùng. Cô nhấm nháp từng ngụm trà từ một chiếc tách

hính con mèo đã bị sứt mẻ bởi năm tháng và ngắm hàng giờ viền bức ảnh hoa anh túc bị bong

tróc mà mẹ cô đã dán lên tƣờng vào những thập niên 1980, tự nhắc mình có nhiệm vụ phải bỏ

đi những thứ của mẹ cô.

Một tối nọ, cô nốc cả một chai rƣợu, gạt bỏ mọi ƣu phiền, và gọi cho Daniel. Đã vài tháng nay

cô vẫn chƣa nói chuyện với anh ta. ―Mẹ em đã mất rồi,‖ cô bần thần nói.

―Ôi, chuột đáng thƣơng,‖ cậu nói, lời nói nhƣ đâm xuyên qua trái tim đã tan nát.

Sự hối hận cô cảm thấy vào sáng hôm sau ít nhất đã cho cô một động lực cần thiết. Maggie gói

ghém bộ bài tứ sắc của mẹ cô và đƣa cho bà Minh, tặng những bộ áo quần của bà cũng nhƣ

những món đồ nội thất ít ỏi làm từ thiện. Cô giữ lại chiếc đồng hồ của mẹ và bộ áo dài cô hiếm

khi mặc đƣợc làm cho những dịp đặc biệt. Khi ấy cô đã khám phá ra những bí mật của mẹ

mính. 5 năm đầy giá trị của những bức thƣ từ mẹ không bao giờ đƣợc gửi cho cha cô gói lại

với nhau nằm trong một hộp đựng giày ở mặt sau của tủ áo quần. Maggie đã quỳ trên một tấm

70

thảm xanh với chiếc hộp trong lòng, cô lấy một bức ngẫu nhiên trong cọc thƣ. Bao thƣ đƣợc đề

địa chỉ là căn hộ cũ của họ ở Sài Gòn, tên ngƣời nhận là cha cô, Lý Văn Hai.

Chồng yêu dấu của em,

Maggie vừa mất chiếc răng thứ năm của con bé và sẽ bắt đầu học lớp 3 vào

mùa Thu. Chỉ trong 2 năm, con bé đã nói tiếng Anh nhƣ thể nó đƣợc sinh ra ở đất nƣớc này

vậy. Con bé giúp đỡ em rất nhiều. Ai lại tƣởng tƣợng đƣợc khi anh bắt dầu dạy con bé những

chữ cái tiếng Anh, con bé lại có thể sớm dùng nó mỗi ngày chứ? Em đang theo học một lớp

buổi tối gọi là Tiếng Anh Cơ Bản Cho Ngƣời Mới, nhƣng thật chẳng dễ chút nào và thỉnh

thoảng em lại bỏ học ví đổi giờ ở chỗ làm. Em nghĩ sẽ cần một thời gian trƣớc khi em đủ ngôn

ngữ để đào tạo lại nhƣ là một y tá ở đây, nhƣng ơn trời là công việc em đang có rất tốt. Ngƣời

góa phụ trƣởng toán đã rất kiên nhẫn với em và bà ấy vừa thuê thêm 2 ngƣời Việt làm lau dọn

nữa, bà bảo em đã cho bà thấy rằng ngƣời Việt rất chăm chỉ.

Em gửi kèm theo đây ảnh lớp 2 của Maggie. Ông xã yêu, anh có thấy Maggie ngày càng giống

anh không? Em rất lo lắng cho anh, nhƣng khi em nhín Maggie của chúng ta, con bé khiến em

cảm thấy anh không còn quá xa xôi nữa. Em vẫn hi vọng vào buổi tái hợp đầy hạnh phúc của

chúng ta.

Vợ yêu của anh,

Nhi

Maggie vẫn quỳ trên tấm thảm, cô khóc nức nở. Chữ viết tay của mẹ cô rất yếu đuối, rất do

dự. Cô đặt bức thƣ trở lại hộp cùng những bức khác. Chúng thật sự không có ý nghĩa để

cho cô đọc (cô ko nên đọc chúng - ngƣời dịch). Cô dọn dẹp hết những gì còn lại của tủ áo

quần, dẹp bỏ một giỏ đồ cũ, bỏ hết những áo ngực tiện dụng và đồ lót vào một túi rác màu

xanh lá, chỉ để khám phá những bí mật mà mẹ cô đã giấu kín. Ở đáy của chiếc giỏ có vài

mảnh giấy: bức phác thảo của Maggie đƣợc cha cô vẽ khi còn là một đứa trẻ ở Sài Gòn.

Những món quà về những con vật tràn ngập trang giấy mà cha cô đã vẽ với những móng

vuốt vụng về của ông. Nhƣng mẹ cô không mang gì theo khi họ ra đi; thậm chí họ còn

đƣợc ra lệnh phải bỏ lại cái túi xách nhỏ đã đƣợc đóng gói ở đƣờng băng. Vậy là mẹ cô đã

giấu những bức tranh này trong túi? Chúng bị nhăn nhúm và ố màu, có lẽ bởi mồ hôi của

bà.

Tại sao mẹ cô lại không đƣa chúng cho cô, Maggie sẽ không bao giờ biết đƣợc. Nhƣng giờ đây

Maggie đã sở hữu chúng. Cũng cùng cái cách mẹ cô rời Việt Nam 30 năm trƣớc, giờ đây

Maggie đã trở lại: cũng mang theo sáu bức vẽ của Lý Văn Hai.

71

Ông Hƣng nằm trong bóng tối, lắng nghe tiếng mƣa lộp bộp nhẹ nhàng trên mái tôn, và ƣớc

rằng ông có thể có chút can đảm nào đó, ông hi vọng nói có thể nói cô Maggie hãy bƣớc ra

khỏi đám cỏ dại lộn xộn trong trí óc ông. Ông ngủ thiếp đi để rồi lại thức giấc chỉ một giờ sau

đó, cơn mƣa mang theo những tiếng sấm rền vang từ trên cao, đƣa ông trở lại một thời của

chiến tranh. Những tháng ngày khủng khiếp nhất là tháng 12 năm 1972, mà ngƣời Mỹ gọi là

cuộc đánh bom mùa Giáng Sinh, khi cơn mƣa bom B-52 kéo dài khoảng 11 ngày, đã phá hủy

những nhà ga xe lửa, nhà kho, những nhà máy, phi trƣờng, cầu, đƣờng, bệnh viện, trƣờng

học, những dãy nhà công cộng, và tiêu diệt toàn bộ những khu phố nhƣ phố Khâm Thiên.

Dƣờng nhƣ cả Hà Nội đã bao trùm trong lửa đỏ khi ấy.

May mắn thay là các khu phố cổ đã thoát nạn, nhƣng trận bom thả quá gần khu ổ chuột

đến nỗi có thể cảm thấy hơi nóng đang tràn về từ phía Bắc. Những ngƣời ngồi xổm, thu

mình lại đƣợc an toàn nhờ cái ao bẩn của họ. Nhà máy sản xuất lốp ở phía bờ xa của vũng

nƣớc bùn đã bị nổ tung và cháy ngùn ngụt suốt vài ngày trƣớc khi nhận chìm họ trong đám

khói dầu đen ngòm. Trong tuần, thành phố tối tăm và âm u, vài ngƣời ho ra máu và bò mà

đi ví họ không thể nhìn thấy đƣờng đi.

Cuối cùng thì bầu trời cũng dần hiện ra, màu đen nhạt dần sang màu khói xám. Trong vài

ngày không có ánh mặt trời, ông Hƣng, những ngƣời đàn ông và những phụ nữ khác trong

khu ổ chuột đã lội ra cái ao đầy váng dầu, lƣợm các mảnh vỡ ném lên bờ. Ông nhớ mình

đã thoáng dừng lại ở hình bóng của Lan trong đám ngƣời kiếm ăn, một cái nhín lƣớt qua

để họ nhận ra nhau nhƣ thể nói: tất cả đám rong trong ao đều đã hết, cả cá, ếch nhái lẫn

chim chóc, nhƣng bằng cách nào đó, cho dù là ngẫu nhiên hay định mệnh, chúng ta vẫn

phải sống.

Mất 11 năm để xây dựng lại bệnh viện, một thế hệ để dựng lại khu phố Khâm Thiên,

nhƣng mất chƣa đầy một năm để cái ao, không có sự can thiệp của con ngƣời, bắt đầu

xuất hiện những dấu hiệu của sự sống mới. Một đám tảo xuất hiện trên bề mặt. Màu xanh

lá cây đã trở lại với Hà Nội.

Bằng cách nào đó chỉ sau cơn sốc của sự tàn phá bởi trận dội bom mùa Đông, sự sợ hãi

đã thực sự đƣợc nhen nhóm. Ông Hƣng nìn thở mỗi khi lắng nghe tiếng máy bay không

ngƣời lái của một làn sóng bom đạn khác. Ông nguyện cầu cho kết thúc chiến tranh, cầu

xin sự xót thƣơng của Trời Phật mà ai đó đã nói rằng không còn tồn tại nữa.

Ông Hƣng buộc phải thở lại, để mạo hiểm ra ngoài khu ổ chuột kiếm ăn trên đống đổ nát,

để nạo vét những hố bùn, để kéo về nhà những con chó chết, để ăn rễ của những cây bị

bật gốc. Có vài mất mát trong cộng đồng: những ngƣời chết bởi máu tràn trong lồng ngực

72

họ, hoại tử ở trong ruột, sốc nhiễm trùng, tự tử hay chết ví đói khát. Ông Hƣng đã làm tất

cả những gì có thể để ông và những ngƣời hàng xóm của mình sống sót, lật tung đống đổ

nát để tìm những con ốc sên, đào tím những con trùng đất, luộc sôi và nấu nƣớc lại, rồi nấu

món canh có màu xanh nhạt từ những mảng địa y ông cạo trên đá.

Mặc dù ông Hƣng không còn nói chuyện với Lan nữa, nhƣng ông cũng không để cho cô

bị đói. Nếu cô không xuất hiện giữa những ngƣời sống sót tụ tập lại một trong những khu

xóm lớn quanh ông, ông cũng sẽ đơn giản là gói một phần khẩu phần của ông trong lá

chuối và để nó trên bậc cửa lều cô lúc nửa đêm. Và ông đã làm thế trong suốt những năm

chiến tranh.

Vào tháng 4 năm 1975, những chiếc xe tải đen len lỏi khắp thành phố, thông báo về việc

rút quân của lính Mỹ. Việc Giải phóng Sài Gòn đang rất khẩn trƣơng và rồi chiến thắng sẽ

về tay quân đội Nhân Dân. Chính quyền bù nhìn Nam kì sẽ bị sụp đổ.

―Hãy đứng lên, hỡi các đồng chì,‖ phát ngôn viên của Đảng la lớn qua những cửa sổ xe

tải, ―ví quê nhà sẽ sớm thống nhất dƣới tên của vị cha già cách mạng. Đó là cuộc sống mới

trong rạng đông mới. Ánh sáng mới.‖

Họ đã chờ đợi suốt hơn hai mƣơi năm qua cho giây phút đó. Vỏ trái cây, đã bị gọt bỏ; một

thứ trái không vỏ, Đạo đã từng viết một lần về đất nƣớc chia đôi nhƣ thế. Ông Hƣng với

một con tim không bao giờ ghét bỏ những thứ vỏ màu cam, hay ngay cả chiếc vỏ sần sùi

xấu xì đỏ quạch và vô dụng của một trái vải. Bởi những lời của Đạo, cuộc sống của ông

Hƣng đã bị ngự trị bởi cũng nhiều sự ẩn dụ nhƣ kinh tế học. Ông Hƣng ƣớc gí Đạo có thể

ở đây để nhìn thấy cảnh này. Một tƣơng lai thống nhất. Một đất nƣớc vẹn toàn.

Dĩ nhiên, sự lừa dối của thống nhất là những chuyện thối nát đƣợc che dấu dƣới lớp vỏ

bọc của nó. Chiến thắng năm 1975 đã bị bôi nhọ, những chiến thắng vẫn luôn nhƣ thế, bởi

chủ nghĩa cơ hội. Những kẻ buôn lậu không biết từ đâu đã đến khu dân cƣ với những con

ngƣời ngồi chồm hổm bên bờ ao. Một nhóm những ngƣời đàn ông lẫn phụ nữ ăn mặc sắc

sảo đi ngang qua những túp lều, thu hút mọi ngƣời vào ánh đèn sáng choang và la lớn

―Những ai cần một tƣơng lai cho con cái nào? Những ai muốn thoát khỏi nghèo khổ nào?‖

Ngƣời Mỹ điên đầu với những đứa trẻ Việt Nam, họ nói, họ đang nâng đỡ tất cả trẻ mồ côi

ở Sài Gòn và cho chúng thuốc men, chăm sóc chúng khỏe mạnh. Bán những đứa trẻ của

bạn cho chúng tôi, chúng tôi sẽ đƣa chúng vào Nam, và cho chúng lên những chiếc máy

bay, rồi chúng sẽ lớn lên trong giàu sang.

Ông Hƣng tê tái cõi lòng khi nhín một phụ nữ trẻ tiếp sau một ngƣời khác chuyền một đứa

bé sơ sinh vào những cánh tay của một tƣơng lai vô định. Khi ngƣời phụ nữ trẻ không thể

73

tự làm điều đó, mẹ của cô hay ngƣời mẹ hợp pháp của cô vào cuộc. Cho dù họ cảm thấy

thế nào về chiến tranh, thì họ vẫn không bao giờ ghét ý nghĩ rằng con cái của họ đƣợc lớn

lên giàu có ở Mỹ. Có lẽ đơn giản là họ thấy họ không có lựa chọn. Họ vẫn còn đói trong khi

những tên buôn lậu lại phe phẩy tiền trƣớc mặt họ. Thế là chƣa đầy một tuần, tất cả những

trẻ sơ sinh gái đều đã bị cho đi.

Khu ổ chuột hứng chịu một nổi đau mất mát, và những ai không bán những đứa con bởi họ

đã không làm thế sôi lên vì giận, họ không thèm nói chuyện với những ngƣời đã bán con,

và gọi họ là kẻ phản bội của những loại ngƣời tồi tệ nhất có thể, tệ hơn cả ngƣời Công

Giáo và những kẻ ích kỉ đã đào tị vào Nam.

9 tháng tốt đẹp của lặng lẽ đã trôi qua trƣớc khi sự căng thẳng bắt đầu lắng dịu xuống.

Những bé gái mới đƣợc sinh ra, và một số chúng đƣợc đặt tên theo những ngƣời chị có lẽ

đang lớn lên giàu có ở Mỹ.

Ông Hƣng chỉ mới thấy ngƣời Mỹ có một lần, ít nhất là một ai đó mà ông chắc chắn rằng

đó là một ngƣời Mỹ, thậm chí từ khá xa. Ngƣời đàn ông đó nằm trên bờ hồ Trúc Bạch,

khoác áo nhảy dù. Ông ta đƣợc đƣa đến bờ hồ bởi những ngƣời đàn ông nhƣ ông Hƣng,

những ngƣời đàn ông nghèo đánh bắt cá xa hơn, dọc theo bờ hồ, cho dù có nguy hiểm, vì

khi những quả bom rơi, cá chết nổi lên, không phải lúc nào cũng còn nguyên vẹn, nhƣng số

lƣợng lại khá nhiều.

Giờ đây, gặp cô Maggie, ông Hƣng lại hình dung ra những đứa trẻ khu ổ chuột có thể sẽ

trở thành. Một ngƣời phụ nữ trẻ, khỏe khoắn, có học thức với một công việc tốt, nói chuyện

một cách đầy tự tin và không cụp mắt xuống khi cô gặp một ngƣời lạ. Ông nghĩ tất cả

những đứa bé đó, những ngƣời phụ nữ bây giờ, Áo Dài của họ tung bay trong những cơn

gió Mỹ, và ông tự hỏi liệu họ có biết tiếng Việt không, họ có lấy đàn ông Mỹ không, họ có ăn

sáng bằng Phở không, thậm chí họ có biết hƣơng vị của quê hƣơng không. Ông phải hỏi

cô Maggie nếu Mỹ vẫn cam chịu việc thiếu vắng Phở. Ông tự hỏi bao nhiêu ngƣời phụ nữ

trẻ nhƣ cô bị ám ảnh bởi những câu hỏi về quá khứ, quê hƣơng của họ. Và bao nhiêu

ngƣời đàn ông lớn tuổi nhƣ ông có thể có những câu trả lời.

Nếu chỉ có mính ông đã không đƣợc quá vô tâm với ký ức của mình. Sự vô tâm đã khiến

ông trả một cái giá rất đắt trong quá khứ: ông lẽ ra không nên học khi những tờ báo bị lấy

khỏi căn lều của ông? Mỗi lần nghĩ đến nó ông lại rất tức giận, nhƣng rồi ông đã biết chú

tâm hơn đến ký ức của mính. Ông nên chăm chỉ hơn để bảo toàn những gì ông có thể, bởi

vì chúng sẽ nhanh chóng chẳng còn gí để mất.

74

Maggie không ngủ đƣợc. Cô đang nhớ về buổi sáng mùa Đông cô với mẹ ở Minneapolis

khi họ đã mất tất cả những liên hệ với Việt Nam. Ngày hôm đó những đống tuyết lớn nhƣ

những con voi, bầu trời trong trẻo, những bông tuyết quay quanh họ khiến họ cảm thấy nhƣ

đang ở trong một quả cầu tuyết di động. Đôi chân của Maggie trƣợt xung quanh đôi ủng

của cô khi họ bƣớc lên đƣờng bởi mặc dù cô chỉ mới 10 tuổi mẹ cô cũng đã mua một đôi

ủng thiếu nữ cho cô để họ có thể trải qua vài mùa Đông.

Họ đi ngang qua quán phở Việt Anh, mọt quán phở họ thƣờng ghé ăn trƣa, bởi vì mặc dù bà

Trang là ngƣời nấu Phở Bắc ở Minneapolis, nhƣng bà Nhi không quan tâm đến tin đồn về

ngƣời phụ nữ đó. Thay ví thế, họ đến một nhà hàng mới của ngƣời Việt ở cuối phố, kéo cánh

cửa mở ra, những chiếc chuông gió xao động khi họ đi vào.

Nơi này dày đặc khói thuốc lá và tiếng ồn ào huyên náo của những lá bài Domino trên mặt bàn

Formica. Mẹ Maggie thúc cô vào trong một góc bàn và ngồi xuống cạnh cô trên chiếc ghế nhựa

dài màu đỏ.

―Nghiêm Nhi?‖ ngƣời đàn ông đến ghi món ăn của họ hỏi, miệng và cặp lông mày của ông ta

trông nhƣ nhân vật hoạt họa - khi chúng thể hiện sự ngạc nhiên vô cùng. Ông ta nhìn bà Nhi,

vẫn chƣa đóng mồm lại.

Mẹ cô liếc nhín. ―Tôi có biết anh không?‖

―Tôi là Paul,‖ ông nói, ngón tay đặt lên ngực mính. ―Paul Nguyễn. Đồng nghiệp với Văn Hai ở

Sài Gòn. Phóng viên ảnh. Associated Press.‖

Bà mở lớn mắt nhƣ một sự xác nhận.

Paul Nguyễn nói, ―Tôi rất rất lấy làm tiếc về Văn Hai,‖

―Má?‖ Maggie thúc giục.

Mẹ cô đứng dậy khỏi bàn ăn. Bà đi lui nhà bếp với Paul Nguyễn, để lại Maggie ở bàn ăn

một mình. Vài phút sau, bà trở lại với một tô kem thủy tinh đầy kem Vanilla.

―Bố con chƣa bao giờ làm nó ngoài Việt Nam,‖ bà Nhi nói khi ngồi xuống. Họ cùng ngồi và

ngắm tô kem. Maggie đã nghĩ về con số 8 mà cô đƣợc học để trƣợt trên băng khi mùa

Đông năm đó đang khoác lên những chiếc ván trƣợt vay mƣợn. Cô nhớ lại cảm giác bị

trƣợt lùi về sau.

―Bố không qua đây hả mẹ?‖ Maggie nói sau ìt phút im lặng - tiếng nói mà cô có lẽ đã rõ

vài năm gần đây.

―Không, bố sẽ không qua đâu.‖

―Nhƣng bố ở đâu?‖ cô hỏi.

75

―Ôi, Maggie,‖ mẹ cô nói, vùi mặt trong đôi tay bà. ―Con xin lỗi.‖ Cô lắc đầu bà.

―Bố sẽ gặp chúng ta ở kiếp sau.‖

Ví chúng ta đã để ông lại, Maggie nghĩ thế, chúng ta đã để bố đứng giữa đƣờng băng sân

bay.

―Có thể kiếp sau bố sẽ sống ở Minneapolis,‖ cuối cùng Maggie nói, cố gắng để trƣớc tiên

xoa dịu mẹ cô rồi đến cô - cái khuôn mẫu đó, khi hồi tƣởng lại, đã trở nên cố hữu.

Cho đến lúc Maggie lớn hơn, cô học hỏi những chi tiết có bề mặt vào ngày đó. Ở tuổi 16,

cô đã tím ra Paul Nguyễn, bây giờ ông ấy làm việc ở bệnh viện Abbott Northwestern

Hospital, một kỹ thuật viên phòng thí nghiệm. Họ ngồi trong một căn phòng sáng lờ mờ,

Paul đang mặc chiếc áo khoát phòng lab của ông và vo một mảnh giấy trong tay.

―Vậy là mẹ cháu không nói gì cho cháu hết,‖ ông nói. ―Chú nghĩ cháu còn quá trẻ. Sự thật là

cha cháu và chú đã đợi khá lâu trƣớc khi rời đi.‖

―Nhƣng tại sao chú lại đợi?‖ Maggie hỏi. ―Nó rất quan trọng để tiếp tục câu chuyện. Chú nghĩ là

chúng ta cho rằng chừng nào ngƣời Mỹ còn ở Sài Gòn thì chúng ta vẫn ổn. Nhƣng rồi thì thành

phố đã bị bao vây, bị tấn công khắp mọi mặt. Cha cháu và chú trốn đến đại sứ quán Mỹ. Có cả

hàng ngàn ngƣời đã ở đó, tuyệt vọng, đang trèo qua những bức tƣờng. Đại sứ quán tiếp nhận

ngƣời một cách nhanh chóng nhất có thể. Lúc đến lƣợt chúng ta, cha cháu và chú đã đợi ở trên

mái nhà trong một cơn bão khủng khiếp. Nhƣng chiếc trực thăng tiếp theo đã không bao giờ

đến. Chúng tôi đợi hằng giờ và chú nhớ cuối cùng thí cha cháu nói, ‗thế là hết.‘ chú biết cha

cháu đã đúng,‖ Paul nói, trong lúc vứt mảnh giấy xoắn vòng vào thùng rác. ―Chúng ta đi và trốn

trong hầm trú bom. Hàng trăm ngƣời chen chúc trong cái đƣờng hầm nóng nảy và tăm tối đó.

Chúng ta chẳng có kế hoạch nào cả, Maggie à, chỉ có cầu nguyện. Trong vài giờ, binh lình đã

xông vào và rọi đèn vào mặt chúng ta. Khi họ rọi đến cha cháu và bắn vào đầu ông thì ông chỉ

đƣa tay lên đầu và bảo, ‗Tôi xong rồi. Tôi đã già và mấy ngƣời đã lấy đi đôi tay tôi. Vợ và con

gái tôi đã đƣợc an toàn ở Mỹ.‖

Tại sao bố cô từ bỏ khi ông có rất nhiều điều phải đấu tranh? Paul Nguyễn đã sống; chú

ấy thậm chì còn đôi tay nguyên vẹn mặc dù bị bắt đi từ hầm trú ẩn đến trại cải tạo, nơi mà

ông không phải bị tù tội khoảng 4 năm.

Maggie trƣợt ra khỏi chiếc ghế và chạm lấy ba lô của cô.

―Cháu nghe này, ông ấy đã từng qua trại một lần trƣớc đó,‖ ông Paul giọng năn nỉ. ―Chú

không nghĩ ông ấy có thể đối mặt với nó một lần nữa. Cháu phải hiểu, Maggie à, giáo dục

lại nghe có vẻ nhẹ nhàng hơn nó vốn thế - nó nhào nặn lại cái tôi của ông, hủy hoại ông ấy

để xây dựng lại.‖

76

Nhƣng Maggie đã không hiểu, cô nổi giận. Cô không tƣởng tƣợng đƣợc điều gì có thể tệ

hơn là từ bỏ mạng sống của bố cô, gia đính của ông, và cả một tƣơng lai. Nhƣng rồi có lẽ

đó là lý do tại sao ông phải đảm bảo rằng họ qua Mỹ. Thế nên cô có thể không bao giờ biết

đƣợc.

Chương 6. Nội tâm tĩnh lặng

Sáng hôm đó, ông Hƣng nghỉ bán, Tƣ và bố cậu buộc phải quyết định ăn một tô phở chẳng

ngon lành gí. Nƣớc phở ở tiệm Phở Hồng Việt trên đƣờng Mã Mây tạm đƣợc và thịt bò cũng là

loại ngon bởi ví đƣợc mua từ mẹ của Tƣ, nhƣng mà họ vẫn sẽ cảm thấy chẳng thể nào nói

rằng tô phở đó gần đạt đƣợc chất lƣợng nhƣ của ông già Hƣng. Cứ hễ khi nào họ buộc phải

đến đấy, họ lại phàn nàn gí đó.

―Chƣa cho đủ tiêu hả con, Tƣ?‖

―Ông ấy không thể giảm lƣợng mỡ đƣợc, bố có thấy đám váng mỡ này không?‖

―Bố nghĩ đó là ví ông ấy lại mua thịt rẻ tiền nữa rồi. Đó không phải lỗi của mẹ Anh, ông ta thật rẻ

tiền.‖

―Bố có thấy vị hồi sao không? Con nghĩ ông ấy dùng lại vỏ vì con chẳng thấy vị gì cả.‖

―Tƣơng ớt thì chẳng cay chút nào.‖

―Ông ấy trụng phở quá lâu. Giờ nó cứ nhão nhƣ hồ vậy.‖

―Bố, xem cái gí này?‖ Tƣ nói, trong khi kẹp một cọng giá giữa ngón cái và ngón trỏ. ―Đúng là

một kiểu xâm lƣợc của Sài Gòn!‖

―Cảm ơn, anh Bính và cậu bé,‖ ông chủ quán ngắt lời họ. ―Hôm nay tôi sẽ rất hạnh phúc mà

tính tiền anh gấp đôi ví sự thích thú xúc phạm quá đáng này của anh đấy.‖

Tƣ đang húp nƣớc phở và quan sát một con gián băng ngang qua nền nhà khi điện thoại cậu

đổ chuông. Con gián bò qua mép tấm ốp chân tƣờng và rơi xuống nền nhà lại. Những ngƣời

bạn ở những nơi cao, cậu nghĩ, trong khi nhín số điện thoại lúc cậu nhấc chân lên.

―Cao Mạnh Tƣ at your service,‖ cậu trả lời lớn bằng tiếng Anh.

―Good morning,‖ cô Maggie Lý đáp với giọng Mỹ khiến cậu phải ngờ vực tấm hình với khuôn

mặt Việt Nam của cô.

―Tôi vừa tự hỏi, Tƣ - hôm qua, khi anh nói nếu tôi cần các dịch vụ của một hƣớng dẫn viên du

lịch? Ừm, tôi nghĩ, anh có thể đến khách sạn hôm nay không?‖

77

Vâng, Okay, yêu cầu của cô Maggie có một ít bất tiện, nhƣng bạn chẳng thể nào nói không với

một yêu cầu đến từ Metropole đƣợc, khi cậu nói với sếp cậu ở một cuộc gọi sau đó. Và làm

cách nào để cậu có thể cƣỡng lại sự tò mò đây? Đó là một cơ hội để khám phá ra cô gái này là

ai, và tìm ra mối quan hệ bí ẩn của cô với ông già Hƣng.

―Khách sạn bây giờ lại gọi trực tiếp cho con à?‖ bố Tƣ hỏi, nhƣớng đôi lông mày lên bởi bất

ngờ về điều đó. Tƣ cảm giác việc gặp gỡ cô Maggie Lý nhƣ là định mệnh. Cuộc sống sắp phát

triển một cách trông thấy.

Đại sảnh của Metropole thật là tĩnh lặng khi so với đƣờng phố bên ngoài, cần vài phút để

Tƣ điều chỉnh thính giác của cậu. Tƣ đứng hít ngửi mùi của bánh mí nƣớng và cafe trƣớc

khi rẽ xuống hành lang khách sạn để tìm kiếm văn phòng của cô Maggie. Cậu kiểm tra xem

chắc cúc áo đã đƣợc cài chƣa, rồi gõ ba lần cầu may lên cánh cửa.

Quá nhiều tác phẩm xếp chồng dựa lên những bức tƣờng trong văn phòng đến nỗi cô

không thể ra mở cửa đƣợc. Tƣ buộc phải đẩy ép cánh cửa vào khi Maggie nắm giữ khóa

cửa mở, đùi cậu chà vào cô khiến cậu bối rối nhìn xuống.

Cuối cùng cậu buộc phải ngƣớc nhìn khắp căn phòng, cậu nói ―Tôi không biết là khách

sạn lại có nhiều tác phẩm nghệ thuật nhƣ thế,‖

―Mọi ngƣời ai cũng ngạc nhiên,‖ Maggie nói. ―Công việc của tôi là nhận biết ý nghĩa của

chúng. Tôi làm cả năm rồi, nhƣng cũng đã gần xong. Ừm, vậy ông bác thế nào rồi? Anh đã

đƣa ông ấy về nhà ổn thỏa cả chứ?‖

―Ông ấy khỏe,‖ Tƣ nói. ―Ít nhất thì ông ấy đã chịu nghỉ buổi sáng nay, nhƣng tôi chắc chắn là

ngày mai ông ấy sẽ lại bán phở thôi.‖

―Thật là một tin tốt lành,‖ Maggie nói trong lúc ngồi xuống. ―Nghe này, tôi thật sự vui mừng là

anh đã đến. Đây là những gì tôi muốn nói với anh. Ngày càng nhiều vị khách trong khách sạn

liên hệ với tôi bởi họ hứng thú với nghệ thuật đƣơng đại Việt Nam. Tôi thật sự không có thời

gian để đƣa họ đi quanh thành phố và cho họ thấy các gallery (phòng triễn lãm - ngƣời dịch)

cũng nhƣ studio (phòng sáng tác - ngƣời dịch); Tôi sẽ không bao giờ xong công việc của mình

nếu tôi làm thế. Nên sẽ hữu ìch hơn nếu tôi có một hƣớng dẫn viên có thể giúp tôi khi xảy ra

trƣờng hợp đó, và tôi nghĩ có lẽ anh là ngƣời thích hợp.‖

Tƣ không thể tƣởng tƣợng ra dựa vào đâu mà cô ta lại đi đến một kết luận nhƣ thế, nhƣng câu

hỏi tại sao phải chăng là quá tự kiêu? Và nhìn vào nụ cƣời đó, nụ cƣời quá ấm áp và thân thiện

mà cậu có thể cảm thấy rõ rệt trong lòng mình. Có lẽ đó là tình Mỹ trong cách nhìn nhận trực

tiếp của cô, nhƣng không có cô gái nào từng nhìn cậu theo một cách nhƣ thế, nhƣ thể cô cần

một thứ gí đó mà chỉ có cậu giúp đƣợc.

78

―Dĩ nhiên,‖ Tƣ đứng thẳng dậy nói, dù rằng cả cậu cũng không chắc lắm.

―Tuyệt,‖ cô nói và lôi ra một tấm bản đồ.

―Tôi chắc là anh biết Bảo tàng Mỹ Thuật, nên tôi nghĩ chúng ta có thể bắt đầu với việc đi thăm

vài gallery chính ở phố cổ - Tôi vẫn chƣa tự mính đi hết tất cả chúng.‖

Tƣ cầm tấm bản đồ lên. Không một nơi nào cô đánh dấu lại quen thuộc với cậu; chuyên môn

của cậu liên quan đến những điểm du lịch phổ biến hơn. Tuy nhiên cậu sẽ làm một cách tốt

nhất để hài lòng cô Maggie Lý và kiếm nhiều lời khen hơn thế.

Maggie đứng dậy, cô trƣờn quanh bàn và sau lƣng ghế của Tƣ để lấy ví của mình. ―Anh sẵn

sàng chƣa?‖ cô nói trong khi nắm lấy vai cậu.

Cả cánh tay Tƣ lan tỏa một luồng hơi ấm. Cậu cảm thấy một cái gí đó ở hạ thể cũng thế, vài

thứ cậu chắc chắn rằng là cậu không nên, nhƣng không phải mỗi ngày đều có một cô gái chạm

vào vai cậu. Đôi chân cậu bật dậy và theo cô đi xuống hành lang, đôi giày cao gót màu đen của

cô gõ lách cách trên nền gạch.

Ngay khi họ bƣớc chân xuống đƣờng, Tƣ bắt chuyện với một loạt câu hỏi mà cậu đã đƣợc học

trong suốt tuần đầu tiên ở trƣờng cao đẳng du lịch. ―Hôm nay thật nóng phải không? Mùa mƣa

sẽ sớm đến và quét sạch độ ẩm. Cô sống ở Việt Nam lâu chƣa? Chình xác là cô đến từ nơi

nào của nƣớc Mỹ? Thời tiết ở đó có đẹp không?‖

―Vùng Trung Tây,‖ Maggie nói, lúc này cô đi sau cậu hai bƣớc, ―ở đó có rất nhiều tuyết.‖

Tƣ buộc phải tƣởng tƣợng ra bản đồ nƣớc Mỹ trong đầu cậu. Cậu nghĩ miền Tây là miền viễn

Tây hoang dã - Texas, đúng rồi-nhƣng cậu hoàn toàn không chắc về miền Trung.

―Minneapolis,‖ cô nói, ―Minnesota.‖

―Ahh, vậy cô là fan (ngƣời hâm mộ - ngƣời dịch) của Minnesota Vikings?‖ Tƣ nói, hi vọng sẽ

làm cô ấn tƣợng với hiểu biết của mính, đồng thời quay lại để xác nhận sự kinh ngạc trên

khuôn mặt của cô.

Maggie bật cƣời. ―Không, nó không thật sự là chuyện của tôi,‖ cô đáp. ―Nhƣng sao anh lại biết?

Không phải tất cả các đội bóng đều ở đây đấy chứ?‖

―Tôi chỉ thích quan tâm những sự kiện thôi, nhất là ngoại quốc. Cô có biết bóng đá có nguồn

gốc từ môn bóng bầu dục không?‖

―Thật thế à,‖ Maggie đáp theo cái cách mà Phƣơng vẫn hằng cảnh báo Tƣ.

79

Maggie đi theo Tƣ xuống vào một lối đi hẹp trên vỉa hè, nằm ép giữa một tƣờng xe máy bên tay

phải của họ và một dãy bàn nhựa màu đỏ bên tay trái. Tƣ muốn đọc thuộc lòng cho cô nghe

những cái tên còn lại của các đội bóng Mỹ mà cậu biết, nhƣng tiếng cậu bị lạc mất trong những

tiếng gầm rú của động cơ.

Những ngƣời khách du lịch luôn hỏi cậu, làm sao mà cậu có thể suy nghĩ với cái tiếng ồn này

đƣợc? Nhƣng, phải trung thực thế không nhỉ? Đó lại là nơi cậu tìm thấy mính đang hành thiền.

Càng đông đúc càng tốt. Ở Việt Nam chúng ta ở với gia đính từ thuở ấu thơ cho đến chết - và

khi gia đính hay hàng xóm không còn quan tâm nữa, ta có thể tin rằng chính phủ đang làm thế.

Hai lần mỗi ngày, báo cáo phƣờng đƣợc phát trên loa, kể tên những ngƣời phạm tội và phat vi

cảnh. Một lần Tƣ nghe tên Phƣơng trong việc chậm trễ trả tiền làm lại giấy tờ xe, khiến cậu đã

rất xấu hổ thay cho cậu ta.

―Thành thực mà nói thì cậu không nghe những cái tuyên truyền đó chứ?‖ cậu ấy hỏi Tƣ. ―Chúng

ta ở trong một thành phố với ba triệu rƣỡi ngƣời. Cậu nghĩ có bao nhiêu là Nguyễn Phƣơng ở

trong phƣờng của chúng ta nào?‖

Phƣơng đã đúng; không ai mất công chú ý đến cái báo cáo đó nữa. Giờ đây ta chẳng cần phải

thăm dò ngƣời hàng xóm của ta rồi ghen tị với cái tivi mới cóng của anh ấy và nghi ngờ anh ta

đã nhận một khoảng hối lộ nào đó, từ ngƣời nƣớc ngoài, hay có vài ngƣời vƣợt biên Việt kiều

trong gia đính ở bên Mỹ đã gửi tiền cho anh ta. Giờ đây, thay ví báo cáo với ủy ban phƣờng,

ngƣời hàng xóm của bạn sẽ nói, Anh Bạn, anh sẽ chia tiền xài chung cáp truyền hình chứ?

Hey, anh bạn, tại sao chúng ta không chung tiền mua một chảo vệ tinh nhỉ?

Tƣ bƣớc khỏi vỉa hè để xuống đƣờng. ―Đợi đã,‖ Maggie kêu lên. ―Chúng ta không định băng

qua đƣờng đấy chứ?‖ Cô chỉ vào dòng xe cộ giữa họ và hồ Hoàn Kiếm. ―Chúng ta không thể đi

đến đầu đƣờng rồi băng qua à?‖

―Nhƣng đƣờng này lẹ hơn. Cô chƣa đến hồ bao giờ à?‖

Maggie lắc đầu. ―Cô chƣa băng qua đƣờng bao giờ à?‖ ―Chƣa, trừ lần này,‖ cô đáp.

―Làm cách nào cô đến và đi từ khách sạn?‖

―Tôi bắt taxi.‖

―Mỗi ngày sao?‖

―Ít nhất hai lần một ngày.‖ ―Ôi Zồi ôi,‖ Tƣ nói. Cậu hƣớng dẫn cô Maggie xuống đƣờng bằng

khuỷu tay. Trông giống nhƣ nổi bập bềnh, nhƣ đi bộ trên mặt nƣớc. ―Nhín thẳng về phìa trƣớc,‖

cậu nói, ―và bất kể cô làm cái gí đi nữa cũng đừng xấu hổ. Cô cần phải tìm thấy sự yên tĩnh

trong lòng.‖

80

Bên trong sự tĩnh tâm của Tƣ, cậu tìm thấy cô gái của mùa Giánh Sinh trƣớc, trong bộ trang

phục màu đỏ và trắng nhạt. Đôi môi cô nhƣ một cánh bƣớm, làn da đẫm sƣơng của cô mịn

màng nhƣ củ khoai tây mới gọt vỏ. Cậu không nghe tiếng xe cộ khi băng qua đƣờng, thay vì

thế cậu chỉ nghe tiếng thầm thì của cô bên tai: Anh có thể hôn em, chạm em, nếu anh thích.

Những lời tƣơng tự ấy thốt ra từ giữa hàm răng trắng đều của Maggie ngay trƣớc khi cậu lên

đến vỉa hè.

―Wow, chúa ơi,‖ Maggie nói. Cô ôm bụng trong chốc lát, còn Tƣ thí tự hỏi liệu cô có ốm không.

Không sao, không khí của hồ sẽ khiến cô tƣơi tỉnh lại. Hồ Hoàn Kiếm đang ở trạng thái đẹp

nhất trong buổi sáng, và rất lãng mạn, khi ấy, các chàng trai ngồi cùng bạn gái của anh ta dƣới

gốc Đa trong khi Tƣ thí ghen tị với họ. Làn sƣơng chậm rãi tan dần vào bầu trời màu phấn.

―Thật là đẹp,‖ cô nói, trong khi đƣơng nhín lên mặt hồ.

Điều khiến Tƣ rất buồn là cô Maggie chỉ nhận ra điều này sau cả năm sống ở Hà Nội. Vì mặc

cho tất cả những đổi thay đang xảy ra trong thành phố này, thì hồ Hoàn Kiếm vẫn còn mãi và

vẫn sẽ thế.

―Có một truyền thuyết địa phƣơng, sáu thế kỷ trƣớc, một con rùa vàng từ dƣới nƣớc đã trao

cho vua Lê Lợi một thanh kiếm thần để ông dùng đánh bại giặc Minh. Thành phố đã đƣợc sinh

ra từ cái hồ này, thế nên, một cách nào đó, nó là con ngƣời ở đây. Hồ chính là trái tim bằng

nƣớc của thành phố.‖ Vần thơ hay! Tƣ tự bình luận chính mình. Có lẽ cậu nên thử với ông già,

ông là một ngƣời yêu thích thi ca.

Tƣ và Maggie thả bộ bên nhau dọc theo con đƣờng trải nhựa lƣợn quanh hồ trong khi những

cặp tình nhân trẻ cùng nhau chia sẻ những bí mật trên các băng ghế, những ngƣời đàn ông

nghiêng nghiêng trên bàn cờ tƣớng, một đôi vợ chồng già chơi cầu lông, cầm vợt trên tay; có

những ngƣời đàn ông và phụ nữ trung niên đang diễu hành qua họ, cánh tay đung đƣa nhƣ

những cánh quạt. Họ đã quá trễ để có thể xem những quân đoàn ngƣời tập Thái Cực Quyền

vào sáng sớm.

Tƣ đang truyền đạt những trận đánh lịch sử mang tính quyết định đã trả tự do ngƣời Việt khỏi

ách đô hộ của Trung Hoa trong suốt mƣời lăm thế kỷ khi cậu và Maggie đi bộ qua cầu Thê Húc

(cầu mặt trời mọc - ngƣời dịch). Một ngƣời phụ nữ già với chiếc gùi từ một cột tre băng ngang

qua cô, bà đến gần và cƣời với Tƣ bằng hàm răng ố đen. ―Anh hãy giúp bà ấy và mua giùm

tôi,‖ cô nói với cậu.

Tƣ vẫy bà lại, cậu muốn trở lại với những câu chuyện quan trọng này, nhƣng rồi cậu chợt nhận

ra là cậu đang nói một mình.

81

―Bà ấy bán gì thế?‖ cô Maggie nói lớn từ chỗ cô nghỉ chân.

―Xôi bọc lá chuối,‖ Tƣ nói, trong khi bƣớc lại chỗ cô. ―kèm trứng cút bên trong.‖

―Tôi cóc thèm bán cho Việt Kiều,‖ ngƣời phụ nữ nói bằng một chất giọng vùng quê đầy địch ý là

điều khó hiểu đối với Maggie. ―cậu tôi cũng cóc cần,‖ bà ta nói với Tƣ, mìm hàm răng đen của

mình lại.

―Cô ấy chẳng mua gí đâu,‖ Tƣ nói với ngƣời phụ nữ lớn tuổi trong lúc xua bà đi.

―Bà ấy nói gì thế?‖ Maggie hỏi, vẫn nhín theo ngƣời phụ nữ khi bà ta đã chậm chạp bƣớc đi

khuất.

―Bà ta hi vọng cô đƣợc vui vẻ ở Hà Nội.‖

Tƣ đang giải thích cái cách mà chế độ phong kiến làm việc khi họ đi bộ vào những con

hẻm nhỏ, chật chội của khu phố cổ. Maggie có vẻ không hào hứng với lịch sử hơn là cái gí

đó ngay trƣớc mặt họ. Đó là gí vậy? Cô hỏi. Kia là gì?

Tƣ tự hỏi sao mà cô trông giống ngƣời Việt Nam đến thế với chừng đó câu hỏi. Cô ta đã

ở đâu trong suốt cả năm qua chứ? Chẳng lẽ cô ta chẳng bao giờ bƣớc chân ra khỏi khách

sạn hay sao?

―Kia kía,‖ Maggie nói, dừng trƣớc một căn nhà rộng hơn bất kí căn nhà nào trên đƣờng

Hàng Bồ.

Tƣ kiểm tra lui kiểm tra tới tấm bản đồ. Gallery này sáng sủa và nổi bật hẳn với những

căn nhà hính hộp ở bên mạn sƣờn nó. Cậu kéo cánh cửa gỗ đƣợc chạm khắc, mở ra một

không gian rộng lớn với trần nhà cao vút.

Ngay khi họ bƣớc qua ngƣỡng cửa, họ đƣợc chào đón bằng tiếng anh bởi một nhóm các

cô gái tuyệt đẹp, tóc rẽ giữa và bóng mƣợt, tất cả họ mặc những chiếc áo dài truyền thống

giống nhau. Ngƣời phụ nữ phụ trách là một ngƣời châu Âu với một âm sắc nặng nề, đứng

đằng sau một chiếc bàn mạ vàng có hoa văn; bà che tay lên micro (ống nói - ngƣời dịch)

của chiếc di động của và nói rằng bà sẽ rất vui lòng trả lời bất kỳ câu hỏi nào họ muốn sau

khi bà kết thúc cuộc gọi.

―Xin hãy dạo bƣớc chút xìu đi ạ,‖ bà nói với một cái vẫy tay.

Tƣ chƣa bao giờ nhìn thấy nhiều tác phẩm nhƣ thế đặt trong cùng một nơi, ngoại trừ viện bảo

tàng. Cậu đi quanh một cách im lặng, ngắm nhìn những bức họa. Thiếu nữ mặc áo dài. Con

trâu nƣớc. Ngƣời phụ nữ đang giã lúa. Chùa chiền. Cầu tre bắc qua sông. Sƣơng mù trên đỉnh

núi. Cô nữ sinh mặc áo dài. Thuyền trên vịnh Hạ Long. Trâu nƣớc... Với Tƣ, chúng trông nhƣ

82

những tấm bƣu thiếp, loại mà những du khách đƣa cậu vào cuối những cuộc hành trình của họ

với câu nói, ―Cậu có phiền nếu gửi chúng cho tôi không? Tôi chƣa có cơ hội để mua tem,‖ và

ấn 10 dollar vào tay cậu.

―Tất cả chúng đều có một nét lãng mạn phải không (It‘s all a bit romantic, isn‘t it),‖ Maggie hỏi

bằng tiếng Anh. ―Kiểu vô thƣởng vô phạt (And kind of innocuous.)‖

Tƣ không biết từ ―innocuous‖. Có phải là ―tiêm chủng‖(inoculation) không nhỉ? Tiêm vào cánh

tay à?

Bà chủ cúi mình xin lỗi và đảo đôi mắt nhìn, rồi thì bà nói với Maggie.

Tƣ và Maggie rảo bƣớc qua phìa đổi diện căn phòng, vẻ nhòa nhạt của những bức tranh trở

thành bức tƣờng, cho đến khi Tƣ quan sát thấy những nét quen thuộc. Một bức vẽ phố cổ của

họa sĩ Bùi Xuân Phái. Tƣ nhận ra ngay lập tức bởi có vài bức tranh của họa sĩ Phái treo trên

những bức tƣờng quán cà phê Võ, cha cậu đã đƣa cậu đến đó xem khi cậu còn là một cậu bé.

Ông Võ có hầu hết bộ sƣu tập đắc giá những tác phẩm của họa sĩ Phái ví ngƣời nghệ sĩ đó đã

trả tiền cafe nhiều năm cho ông bằng những bức tranh.

Cha của Tƣ cũng có một bức tranh của Bùi Xuân Phái ở nhà. Đó là một món quà từ chính

ngƣời họa sĩ ấy tặng cho ông nội của cậu, ông Đạo, mà thỉnh thoảng bà nội Amie lại ôm lấy nó.

Đó là một bức tranh mực trên nền giấy nâu vẽ một cô gái, thân hình cô chỉ vẽ bằng viền đen, và

để Tƣ không nhín thấy đƣợc, bố cậu đã luôn luôn cuộn nó lại - khỏa thân là quá trần truồng đối

với Đảng, đó là chƣa kể quá Tƣ Sản - mặc dù kể từ khi Đổi Mới, cậu cảm thấy không cần phải

khóa bức tranh đó trong chiếc rƣơng ở phòng ngủ.

Tƣ nhặt lên một tờ giấy photocopy. Giá của các bức họa đƣợc liệt kê bằng Dollar với rất

nhiều chữ số 0. Nhƣng sao lại có thể thế này cơ chứ? Bùi Xuân Phái đã phải chết trong đói

nghèo và tuyệt vọng - một ngƣời đàn ông thậm chí còn không có cả một chiếc xe đạp, chỉ

có một cây gậy chống đi khập khiễng - trong khi những bức tranh này đƣợc bán với giá

hàng ngàn Dollar.

Bà chủ vẫn đang gọi điện lúc họ kết thúc một vòng dạo quanh căn phòng.

Phòng trƣng bày thứ hai chỉ cách hai con đƣờng và ngƣời chủ lần này không đang bận

gọi điện thoại nữa. Ông ta chào đón cô Maggie theo một cách quen thuộc, rồi thí đƣa cô

vào cuộc nói chuyện về một nhóm những nghệ sĩ ở Singapore, để mặc Tƣ dạo bƣớc trong

căn phòng. Phần nhiều cũng giống vậy. Những cô gái trong những tà áo dài đang rời

trƣờng về nhà. Những ngƣời phụ nữ giã gạo. Mặt trời mọc trên vịnh Hạ Long. Cô gái với

hoa sen, thuyền trên sông Hƣơng, một cô gái khác với hoa sen.

83

―Đó là những giá trị vƣợt thời gian,‖ Maggie nói, tiến đến đứng bên cạnh cậu. ―Hầu nhƣ là

một sự ngăn cấm dễ thấy của lịch sử.‖

Tƣ đang nhín một bức tranh dễ thƣơng, giờ là cảnh một làng quê thân quen khắc họa

qua một màn che mƣa. Cậu không chắc lắm ý cô Maggie là gí. Nhƣng chắc hẳn, đó là

những hình ảnh cậu nhìn thấy ở ngoại ô, nhƣng mà cậu cũng thấy cả đƣờng cao tốc, nhà

máy, cảng biển, xƣởng sản xuất, hầm mỏ, sân bay, khu công nghiệp và các resort đang

đƣợc xây dựng dọc theo bờ biển. Các thành phố thì sao? Các họa sĩ dƣờng nhƣ không vẽ

thành phố. Cậu lo rằng nếu đó là tất cả những gí ngƣời nƣớc ngoài đƣợc nhìn thấy, những

con sông lƣời biếng và những con ngƣời lam lũ đang cày ruộng bằng tay, họ sẽ nghĩ Việt

Nam là một đất nƣớc lạc hậu.

―Anh đang nghĩ gí vậy?‖ cô Maggie hỏi. ―anh đã từng thấy một bức tranh nhƣ thế này ở nhà à?‖

―Nhƣng chúng không phải dành cho căn nhà của một ngƣời Việt,‖ Tƣ đáp.

―Anh đúng trong chuyện này,‖ Maggie nói. ―98% các tác phẩm nghệ thuật đƣơng đại ở đây đều

xuất đi nƣớc ngoài.‖

Tƣ, một ngƣời thích thống kê, nói cậu không quá ngạc nhiên về điều đó. Cậu kiểm tra mảnh

giấy photocopy của bảng giá, nó quả là đau tim với mức giá 8000 dollar. Cho đến lúc cậu kể lại

với Phƣơng. Họ có thể ăn 11.428,5 tô phở với số tiền đó. Họ có thể ăn phở mỗi ngày khoảng

51 năm 2 tháng. Thậm chí một ngƣời Việt Nam có mức thu nhập trên trung bính để làm ra số

tiền đó cũng mất gần hai chục năm. Hai mƣơi nam không ăn hay một mái che đầu, kể cả một

chiếc xe máy, hay mua quần áo mới. Nhƣng Tƣ cũng không biết ngƣời Việt nào có thể mua

một thứ nhƣ thế này, dù thế nào đi nữa. Nếu bạn có 8000 dolar để chi tiêu, bạn có thể mƣớn

một cửa hàng khoảng 1 năm hay đầu tƣ vào kinh doanh, hay mua một chiếc xe tốt hơn và vài

mảnh đất, để dành cho đám cƣới hay tang lễ.

Có vài điều không đúng với việc kinh doanh này. Một số ngƣời đang trở nên rất rất giàu.

Ngƣời đàn bà sống cạnh nhà Phƣơng đang đập mấy cái càng cua trong con hẻm bằng một cái

chày. Chị ta đƣa một mảnh thịt màu hồng qua vai mính và đút vào cái miệng háo hức của đứa

bé chập chững đứng sau lƣng. Tƣ vỗ tay đứa nhỏ trƣớc khi đi xuống con hẻm và rẽ phải vào

một khoảnh sân. Những tia sáng từ phòng ngủ của Phƣơng chiếu qua thanh chắn trên ô cửa

sổ nhỏ phía trên cao.

Tƣ vọt lên cầu thang, suýt chút nữa là đụng phải chị của Phƣơng đang đứng.

84

―Nó chẳng nói gì với tụi chị cả,‖ chị nói. ―Nó thậm chí còn chẳng thèm xuống ăn tối. Em nói với

nó đi. Có vẻ nó đang có chuyện ngớ ngẩn gí đó với con gái.‖

Tƣ đẩy cửa phòng ngủ của bạn. Cậu thấy Phƣơng đang nằm dài trên nệm, không mặc gì trừ

chiếc quần sóc màu đỏ máu của võ sĩ quyền anh - một món quà sinh nhật từ ngƣời bạn gái cũ

mới đây của cậu. Phƣơng có nhiều ngƣời hâm mộ và hẹn hò, nhƣng chẳng có ai thực sự là

bạn gái của cậu, không có trƣờng hợp nào cậu từng giới thiệu với gia đính mính.

Những cô gái hâm mộ đó uốn éo mỗi lần quay ngƣợc hƣớng, đƣa làn nƣớc hoa quyến rũ về

phìa Phƣơng. Cậu dƣờng nhƣ không để ý Tƣ đi vào; Phƣơng đang đeo tai nghe và Tƣ có thể

nghe tiếng treble nho nhỏ phát ra mọi phía ngay từ cửa ra vào. Phƣơng đang chăm chú nhín

lên trần nhà, một chai rƣợu, rƣợu trắng, một lọ nƣớc mắm và một tô gạo cháy nằm trên sàn

trong tầm tay của cậu.

Tƣ chƣa thấy bạn mính nhƣ thế này bao giờ, ngay cả khi chia tay với một cô gái; Phƣơng quên

ngay các cô gái sau lần tán tỉnh đầu tiên, với một phong thái rất Mỹ kiểu nhƣ cô ta chỉ là ―thứ rẻ

tiền‖ hay ―làm hỏng cả phong cách của tôi.‖ Âm nhạc sẽ luôn luôn đến đầu tiên trong cuộc sống

của cậu, điều đó làm cho bố mẹ cậu và ngay cả Tƣ cũng phải lo lắng. Ở Việt Nam thí gia đính

là xếp hàng đầu; tại sao Phƣơng lại quá trái khuấy đến nhƣ thế chứ?

Tƣ thúc vào bàn chân Phƣơng đang để lơ lửng cuối giƣờng.

―Mmm?‖ Phƣơng ƣ ử, ngóc đầu dậy. Cậu nằm xuống lại tấm thảm ngay sau đó.

―Phƣơng,‖ Tƣ gọi, giật chiếc tai nghe ra khỏi tai bạn. ―Có chuyện gì hở?‖ cậu ngồi xuống cạnh

tấm thạm. ―Cậu đang nghe gí thế?‖

―Sex Pistols,‖(một ban nhạc rock của Anh, thành lập vào năm 1975 ở London - ngƣời dịch)

Phƣơng đáp.

―Nó có ý nghĩa gí không?‖

Phƣơng nhún vai. Dù cậu có biết thì giờ cậu cũng chẳng có hứng nói chuyện. Cậu muốn lên

chỗ cao hơn. Thế là họ trèo lên tầng 3, gật nhẹ đầu khi ngang qua bàn thờ tổ tiên, rồi trèo thang

sắt lên mái nhà. Hai chiếc áo sơ mi của bố Phƣơng đang đƣợc phơi khô trên dây, mấy con gà

túc túc một cách hời hợt trong những cái chuồng của chúng, còn con chó mà họ đang vỗ béo

cho dịp Tết thí đang liếm láp hai viên ―bi‖ của nó. Có mùi dầu hỏa quyện cùng dầu ăn từ dƣới

con đƣờng.

Phƣơng sử dụng ánh sáng hắt ra từ mái nhà hàng xóm để giúp cậu vấn cần sa. Một ngƣời đàn

ông luôn hút trong những tour bằng xích lô trong phố cổ đã cho cậu. Tƣ không phải là ngƣời

thích dùng cách này để thay đổi tâm trạng; cậu thích khả năng đoán trƣớc đƣợc của bia hơi,

85

ngon và rẻ theo phong cách cổ điển, vào những giờ vui vẻ, đôi khi nó làm bạn mệt mỏi hoặc

làm bạn quá no để có thể ăn tối đƣợc, khiến mẹ bạn nổi giận, nhƣng phần lớn là nó khiến bạn

hạnh phúc và thôi thúc bạn đi hát karaoke.

Quả là sai trái khi hút cần sa ngay phía trên tổ tiên, hiển nhiên bạn không đƣợc thề thốt hay

làm tình ngay phía trên họ, nhƣng ìt nhất thí Phƣơng đang nói thế.

―Cậu có chú ý xem bao nhiêu là lời hứa ngƣời nƣớc ngoài trông nhƣ sẽ làm không?‖

Phƣơng nói, thở ra một đám khói.

―Cậu đang nói về gì hả Phƣơng?‖

―Biết bao nhiêu lần những du khách nói với cậu là hãy cho tôi địa chỉ email, chúng ta sẽ giữ

liên lạc. Tôi sẽ gửi cho bạn một CD hay DVD hay một cuốn sách khi tôi về đến nhà. Hay

thâm chí họ nói, Hey, cậu thật sự nên đến thăm tôi ở New York hay Berlin hay bất cứ nơi

nào.‖

Thỉnh thoảng cũng có vài email lạc lõng trao đổi vào tháng đầu tiên, nhƣng khi nó chấm

dứt, nó chắc chắn sẽ thế, Tƣ thật sự không còn thấy đây là chuyện riêng vài ngƣời nữa.

―Cậu có nhớ cái gã ngƣời Úc không?‖ Phƣơng hỏi. Làm sao mà Tƣ quên đƣợc? Cậu đã

thấy gã ta rất mạnh mẽ, cả tinh thần lẫn thể chất. Cổ gã nở nang săn chắc và đƣờng tĩnh

mạch màu xanh trên thái dƣơng phập phồng nhƣ thể nó cũng có một quả tim. Gã ta đã làm

Tƣ cực kỳ ngƣợng ngùng ở lăng Hồ Chí Minh với cái quần lửng và giọng nói bất lịch sự

của gã, rồi gã còn cƣời chế giễu vào sự thật là Bác Hồ đƣợc gửi đi Nga mỗi năm một thời

gian ngắn để bảo quản, nhƣng Tƣ đã phải giữ thể diện vì lợi ích của Phƣơng - gã bảo chị

gái gã từng là một nhà sản xuất âm nhạc ở Sydney.

―Cái thằng chết tiệt đó thậm chí chả thèm cầm CD của tớ Tƣ à. Cậu đã nghe gã nói đó - hắn ta

bảo hắn sẽ đƣa cho chị hắn, nhƣng rồi cậu biết chuyện gì khi tớ đang lau dọn chiếc xe vào một

hôm khác không? Tớ đã tím thấy chiếc CD đƣợc nhét dƣới ghế. Tớ đã lãng phì tất cả thời gian

đó để nghĩ rằng nó sẽ là đột phá lớn của tớ, tớ thậm chì còn đến lãnh sự quán để tìm cách làm

visa Úc, khi cái gã đó vừa vứt chiếc CD vào xe nhƣ thể nó là một cục phân vậy.‖

Cô em nhỏ của Phƣơng thò đầu qua cánh cửa mái nhà ngay sau đó. Phƣơng dập ngay điếu

thuốc vào chậu rau mùi. Cô bé hít hít không khí và hỏi họ có muốn ăn gí không. Cô bé đang

mang chỗ thức ăn còn lại từ buổi tối trên một cái mâm. Cô bé khom ngƣời xuống gối và gắp

mấy miếng cá chiên có lớp da béo ngậy vào hai tô cơm. Cô bé vừa gội đầu, mái tóc xõa ẩm

ƣớt quanh vai, khiến chiếc áo sơ mi trắng trở nên lờ mờ trong suốt. Tƣ không thể giúp gì ngoài

86

việc ngắm hai núm vú cô, giống những hạt nho hơn là nho khô của cô gái ăn mặc nhƣ phụ tá

của ông già Santa.

Tƣ quay trở lại câu chuyện của cặp đôi trong những ngày vừa qua, những tin tức mà giờ đây

cậu tuyệt vọng để chia sẻ. Cậu nói với bạn mình về tai nạn của ông Hƣng và cô Maggie Lý, cô

gái Việt Kiều đã gọi đến văn phòng để đặt dịch vụ cho những ngày còn lại trong tuần.

―Cậu có tin nổi không?‖ Tƣ hỏi, toàn thân cậu cũng không khác gí một dấu hỏi.

―Không,‖ Phƣơng đáp, mặt thộn ra.

―Tớ không biết câu chuyện của cô ta thế nào, nhƣng cô ấy đã có một kiểu liên hệ nào đó với

ông Hƣng,‖ Tƣ nói.

―Nhƣng làm cách nào ông Hƣng quen biết một Việt Kiều nhỉ?‖ Phƣơng nói. ―Đặc biệt là một

ngƣời đang làm việc ở một nơi nhƣ thế. Ý tớ là chúng ta thậm chí còn không quen biết Việt

Kiều nào hở Tƣ.‖

―Tớ không biết,‖ Tƣ nói. ―Có lẽ cậu có thể giúp tớ tím ra.‖

―Đƣợc, Okay,‖ Phƣơng nói.

Hah! Tƣ cảm thấy cậu rất thông minh khi dẫn dắt Phƣơng quay lại với nẻo sáng. Tràn trề hi

vọng quay lại làm việc. Bây giờ tất cả những gì cần thiết là một tô phở của ông già Hƣng vào

buổi sáng và sự cân bằng của Phƣơng sẽ thật sự đƣợc phục hồi. Họ sẽ quay trở lại bình

thƣờng, nhóm A đang cƣời với New Dawn (Hừng Đông).

Chương 7. Một thế giới ngược

Ông Hƣng thấy nhói lên phìa dƣới thận khi ông đẩy chiếc xe phở lên khu vực công trình xây

dựng của khách sạn trong nhập nhoạng tối trƣớc bình minh. Ông mới chỉ nghỉ một ngày mà họ

đã bắt đầu bơm nƣớc đầy hồ. Ông đã phải đối mặt với sự cần thiết không thể tránh khỏi để đi

qua rất nhiều thập kỉ mà ông bị chối bỏ. Những chuyện khác thì lại đầy lo toan. Ví dụ nhƣ giá

thịt, vẫn đang tiếp tục mắc hơn. Ông đã phải đối mặt với những khẩu phần ít ỏi, ngũ cốc thì mất

mùa bởi thời tiết hay chiến loạn, sự hiếp đáp sỉ nhục, hối lộ và chợ đen trong suốt nhiều năm,

rồi bằng một cách nào đó, lạm phát đến sau Đổi Mới đang chứng minh nó là thách thức căng

thẳng nhất sau tất cả mọi sự.

Ông Hƣng cũng bị ảnh hƣởng bởi những chi phí sinh hoạt đắt đỏ, ông tự đi nhặt củi và cũng

chẳng có một nơi cƣ trú hay địa điểm kinh doanh chính thức nào. Thế mà một tên đầu đảng đã

tuyên bố một chính sách là khu ổ chuột có nhu cầu bảo vệ tiền bạc mỗi tháng, hắn ta đe dọa

mọi ngƣời phải điền tên vào một bản đăng kì dùng để nhận diện những ngôi lều của họ nhƣ là

những cƣ dân và họ phải đóng thuế tƣơng ứng.

87

Ông Hƣng biết nó thật tệ biết chừng nào cho những ngƣời ở cái thôn làng này, đặc biệt là

những nông dân, khi giá nhiên liệu thì rất đắt mà thuế lại quá cao. Thƣờng chỉ có những ngƣời

thức dậy khi ông Hƣng đẩy xe phở của ông đi qua thành phố trƣớc bình minh là những nhóm

trẻ em lang thang từ làng lên, những đứa trẻ có gia đính không thể gắng gƣợng cho chúng đến

trƣờng đƣợc nữa; chúng phải đến và đánh giày hoặc bán đậu phọng hay tệ hơn nữa là chỉ để

cha mẹ và anh chị em chúng có cái ăn cái mặc. Những đứa trẻ có nhà ở rất xa ấy có thể thuê

một căn phòng, ở chung 10 đến 12 đứa với nhau, chen chúc nhau ngủ, đi tiểu trong bô, chí thì

nhảy từ đầu đứa này sang đứa khác.

Ông Hƣng có thể nhận ra chúng từ xa, ông thấy hình ảnh mình trong chúng. Thật may mắn biết

bao là ông đã có chú, chú Chiến. Nhờ vậy mà những tủi nhục và sự thiếu thốn đã buông tha

cho ông.

Khi ông Hƣng về đến nhà ở làng lần đầu từ dạo đƣợc gửi đến chỗ chú Chiến ở thành

phố, bố ông đã công khai chấp nhận ông. Một ngƣời đàn ông dịu dàng nhƣng dễ căng

thẳng, ông Trọng Trì đã luôn luôn yêu thƣơng và xót xa một cách lặng lẽ cho đứa con thứ

chín của mính, cá nhân mà nói thí ông Hƣng là ngƣời con giống bố ông nhất. Nhƣng tính

yêu đó của cha ông dành cho ông đã không tƣơng xứng đƣợc với sự giận dữ của vợ ông,

bởi vợ ông tin theo tin đồn và sự mê tín dị đoan của làng; thế nên tính thƣơng ông dành

cho đứa con trai chỉ còn là một ngọn đèn leo lét.

Niềm hoan hỉ trên khuôn mặt bố ông biến mất, thay vào đó là sự chú ý vào chiếc bọc

nặng đầy đồng xu dựng thẳng mà ông đã bỏ lên bàn ngay khi vừa bƣớc vào nhà.

―Việc kinh doanh rất tốt đẹp ạ,‖ ông nói đầy tự hào.

―Chú Chiến có rất rất nhiều khách. Cửa hàng lúc nào cũng bận rộn bố à,‖ ông Hƣng nói.

―Ừm, tốt, bố biết con đã giúp chú ấy rất nhiều,‖ bố ông nói, khiến ông Hƣng cảm thấy một

cảm giác tự hào lạ lùng.

Mẹ ông bổ nhào vào và chụp chiếc túi lên. Bà tung nó lên không bằng tay này rồi hứng

lấy bằng tay kia. ―Của tao, của tao,‖ bà nói. ―Mày đƣợc sống ở một nơi thật sung sƣớng.‖

Bố ông lặng lẽ khuyên lần sau ông nên giữ nốt ruồi bẩm sinh trên má quay vào phía trong

tƣờng khi chào mẹ ông, và ông Hƣng đã nhận ra rằng khi ông làm thế vào những cuộc

viếng thăm sau đó, mẹ ông thậm chì còn cƣời với ông, bảo ông đi tắm hoặc nằm nghỉ sau

một hành trình dài - sau khi ông đã trút bỏ túi tiền xu nặng trịch. Ông những muốn có một

đêm ngủ cùng gia đính trƣớc khi làm một chuyến đi 3 ngày quay lại thành phố, một buổi tối

khi mẹ ông sẽ nấu món ngon nào đó và nói cho ông những tin tức trong làng, đối xử với

ông nhƣ là một thân nhân đến từ thành phố mà ông đã nhanh chóng trở thành nhƣ thế.

88

Bố ông sẽ thì thầm với ông về khởi đầu của ông, ―Bố tự hào về con lắm, con trai. Và bố sẽ tự

hào về con mà không cần tiền bạc. Con hãy nhớ nhƣ thế.‖

Ông Hƣng cũng tin nhƣ thế. Ông trở lại thành phố mỗi lần nhƣ thế cùng với một sự thỏa mãn

vì biết

mính đã giúp đỡ gia đính.

Sự kính trọng ông dành cho bố ông quay ngoắt thành nỗi nhục nhã khi ông lớn hơn, tủi nhục

cho một ngƣời đàn ông bị bắt nạt bởi một ngƣời vợ nhỏ nhen, một ngƣời đàn ông có thể có rất

nhiều từ cuộc sống nếu hoàn cảnh cho phép. Trớ trêu thay, cha ông đã tạo cho đứa con trai

khiếm khuyết của mình một cơ hội có cuộc sống tốt hơn nhiều so với bất kì cuộc sống nào

trong làng đƣa đẩy ông.

Sau đó, sau khi chú Chiến trở bệnh, ông Hƣng bắt đầu không thể rời cửa hàng để về nhà, về

ngôi làng có gia đính nữa. Chú ông trải qua rất rất nhiều thời gian để nghỉ ngơi ở phòng sau,

nhƣng sự nghỉ ngơi dƣờng nhƣ là ví tuổi tác chứ không phải để chữa lành cơn bệnh. Chỉ vài

ngày trƣớc khi chú chết, chú Chiến đã ra ngoài và chạm lên nốt ruồi trên má đứa cháu. ―Với

chú, đây là một phƣớc lành mà cháu có đƣợc,‖ ông nói, ―không phải một lời nguyền.‖

Bố mẹ ông đã đều đặn gửi một trong những ngƣời anh em của ông lên thành phố để lấy

tiền từ ông sau khi chú Chiến mất. Ngƣời anh đó không bao giờ ngồi lại ăn sáng, mặc cho

ông Hƣng nài nỉ, hay kể ra còn nhiều hơn cả những tin tức thực tế nhất. Trong suốt mùa

Đông năm 1954, nhiều tháng sau giải phóng, anh của ông không còn xuất hiện nữa. Ông

Hƣng để dành lại một phần mà ông kiên quyết không dùng ngay sau đó cho gia đính trong

mỗi tháng, nhƣng càng ngày ông càng lo lắng cho họ nhiều hơn.

Cuộc Cải cách điền địa đang đƣợc tiến hành ở nông thôn, và mặc dù Bác Hồ đã hứa điều

đó sẽ giải phóng nông dân, những con ngƣời đang chứng minh là chịu sự ảnh hƣởng

mạnh nhất của ý tƣởng đó - với những lý do tốt đẹp.

―Anh không thể chỉ áp đặt một mô hình kiểu Nga lên một đất nƣớc nhƣ Việt Nam đƣợc,‖

Đạo cứ lặp lui lặp tới nhƣ thế. ―Chúng ta đơn thuần không có những mảnh đất canh tác

rộng lớn để tạo ra các hợp tác xã lớn đƣợc.‖

Ông Hƣng nghĩ đến những tác động lên ngôi làng của ông. Tất nhiên ông chẳng thể

tƣởng ra rằng những gia đính giàu có nhƣ Changs lại chịu từ bỏ mảnh đất của họ. Chuyện

89

gì sẽ xảy ra để cách mạng hóa ngô làng của ông - hay bất kỳ ngôi làng nào khác? Chuyện

gì sẽ xảy ra nếu nó không chỉ trên lý thuyết nữa?

―Họ sẽ phải tập hợp lại hàng trăm mảnh ruộng nhỏ,‖ ông Hƣng nói qua vai Đạo khi ông

nghiêng ngƣời chêm thêm bính nƣớc mắm nhỏ trên bàn.

―Chuyện đó khiến em lo lắng,‖ Đạo nói. ―Nó sẽ khiến mỗi ngƣời chủ mảnh đất nhỏ của họ

trở thành tầng lớp kẻ thù nếu họ có bất kì phản kháng nào.‖

Sự cần thiết phải đƣa số tiền ông đã tìch lũy cả mấy tháng nay cho bố mẹ ông càng trở nên

cấp thiết hơn nhƣ là một kết quả sau cuộc trao đổi đó. Ngày tiếp theo, buổi sáng đầu tien

trong 25 năm, lần thứ 11 cuối cùng dƣới quyền làm chủ của ông Hƣng, Phở Chiến (và

Hƣng) đã đóng cửa không kinh doanh. Thay vì kéo thẳng những cái xƣơng đuôi bò, rắc

tiêu vào nồi nƣớc phở mƣợt mà với Đinh Hƣơng, nhấp một ngụm nƣớc trà nhân sâm trƣớc

khi bƣớc vào giờ cao điểm sáng sớm, ông Hƣng lại lên xe máy, bám chặt lấy tấm lƣng rộng

của ngƣời đàn ông xe ôm đƣợc ông trả tiền để đƣa ông quay về làng.

Sự tàn phá của cuộc chiến với ngƣời Pháp hiện ra rõ ràng trong suốt chuyến đi 3 ngày về

phía Nam Hà Nội, nhƣng phần lớn, ngƣời lái xe tránh các ổ gà và vết bom trên các con

đƣờng bằng cách đi dọc theo đƣờng làng, điều đó khiến họ phải trải qua 320 km đƣờng

gập ghềnh. Tuy nhiên, ở thành phố cảng, Vinh, vẫn có những bằng chứng lịch sử của sự

tàn phá không thể nào tránh đƣợc. Thành phố gần nhƣ bị san phẳng: ngƣời Pháp thậm chí

còn ném bom những nhà máy của họ; biển, đất liền và bầu trời nhuộm một màu tro xám xịt.

Ngƣời lái xe ôm không thể đƣa ông Hƣng đi xa hơn thành phố Vinh, ông ta đổ lỗi cho

những con đƣờng đầy bùn không thể đi đƣợc sau những cơn mƣa Thu. Ông Hƣng bắt

buộc phải tự đi bộ trên những cây số cuối cùng mà hầu hết ông đã quen thuộc. Khi còn là

một cậu bé, ông đã đi 19 cây số trên chiếc xe đạp cà tàng của ông đến cảng công nghiệp

mỗi buổi sáng để đi học, rồi lại đạp trên quãng đƣờng dài đó để quay về làng sau buổi trƣa.

Nhƣng giờ đây địa danh đó lại hiện ra một vẻ trần trụi xa lạ. Núi Quyết đứng đó, trơ trụi,

vắng đi những bóng Thông mát mẻ. Dáng núi chỉ còn là một màu xám cô đơn, không bóng

mát.

Ông Hƣng đi dọc theo những vết chân trâu bên bờ sông Lam nhƣ thể chúng trƣờn đi theo

cách của mình, những vệt cháy xém trên mặt đất rõ ràng tăng dần lên trông thấy. Nó đã

từng là mảnh đất khắc nghiệt vào những thời điểm tốt nhất: thôn làng Bác Hồ. Ông Hƣng có

thể hiểu mong ƣớc của con ngƣời vĩ đại đó với cách mạng bởi ví ông cũng xuất thân từ nơi

90

đói nghèo này, nơi mà những nông dân đã tham gia vào trận chiến đang diễn ra và thƣờng

thua cuộc bởi đá vôi, những cơn gió Lào khô nóng, những cơn bão tàn phá đất liền từ vịnh

Bắc Bộ, đó là chƣa kể đến những điền chủ thƣờng xuyên bắt nông dân phải sản xuất nhiều

hơn mặc cho mảnh đất khắc nghiệt. Trong khi ông Hƣng tin rằng đã đến lúc những ngƣời

giàu có nhƣ Changs phải khiêm nhƣờng, với làn da trắng mịn nhƣ hoa phong lan, những

chiếc răng vàng, những cái chế nhạo cay độc, đồn điền rộng lớn và đƣợc bao quanh bởi

nhóm làm thuê đông đúc, thí ông lại thật sự lo lắng cho số phận những chủ đất nhỏ trong

làng nhƣ cô Widow Nguyệt. Sau khi bố mẹ ông Hƣng đã khổ công khoảng 15 năm trên

cánh đồng của họ, thì cô Widow Nguyệt đã cảm động mà cấp cho họ một mảnh đất riêng để

dùng. Bố mẹ ông đã dựng lên một đền thờ tôn thờ cô trên mảnh đất đó nhƣ thể cô là tổ tiên

của họ. Từ mảnh đất đó họ đã có thể kiếm ra tiền để thuê một con trâu và may đồng phục

học sinh cho đứa con trai út - ông Hƣng, dù cho ông có một lời nguyền trên má.

Ông Hƣng vẫn tiếp tục mặc bộ đồng phục đó một thời gian dài sau khi ông đƣợc gửi cho

chú Chiến ở Hà Nội. Trong lúc ông cảm thấy tự hào bởi ý nghĩ rằng ông đã từng đƣợc đi

học, thì bà rửa chén của chú Chiến lại gọi ông đến và hỏi rằng ông có biết trông ông rất

buồn cƣời không - giống nhƣ cậu học sinh tỉnh quá lứa đã bị trục xuất từ năm học trƣớc mà

lại không dám nói cho bố mẹ biết vậy.

Ông Hƣng đã đỏ bừng vì xấu hổ. Ông không có bộ áo quần nào khác, không bộ áo quần

nào đủ đàng hoàng để mặc trong lúc phục vụ cho một quán ăn ở thành phố.

―Đƣa bộ đồng phục đó cho tôi,‖ bà rửa chén nói một cách nhã nhặn. ―Tôi sẽ làm cho cậu

một cái áo sơ mi từ nó. Xin chú Chiến của cậu một ít tiền, rồi tôi sẽ mua vải để may cho cậu

một cặp quần dài luôn.‖

Nhƣ để tránh bất kì sự mong đợi lòng tốt nào hơn nữa, bà nhìn vào vết bớt của cậu và

thêm một câu chóng vánh, ―Thật xấu hổ là chúng ta không thể che đi vết bùn đó khỏi tƣơng

lai của cậu.‖

Hƣng đƣa tay lên mặt khi ông đi những cây số cuối cùng về ngôi làng của gia đính ông.

Ông vân vê lớp lông mịn trên nốt ruồi tốt lành với mấy đầu ngón tay của mình, một cảm

giác thƣờng cho ông sự thoải mái.

Ông chẳng thấy con trâu nào trên những cánh đồng, không chiếc nón lá nào bập bềnh

trên ruộng lúa xanh thẫm, cũng chẳng có ngƣời phụ nữ nào đi xuống những luống cày với

2 thúng nƣớc trên mỗi đầu đòn gánh. Chỉ có những tổ tiên đã khuất trong những ngôi mộ

đá hoa cƣơng là còn lại trên những ruộng lúa. Chẳng có gì ngoài tiếng ếch nhái thƣờng

vang vọng buổi đêm, nhƣ thể ngày và đêm đã đổi chỗ cho nhau.

91

Ông thấy nhẹ nhõm hẳn khi ngôi đền làng dần hiện ra phìa trƣớc, đó là mốc dấu ở rìa

làng. Một làn hƣơng trầm thoang thoảng mùi gỗ ngọt ngào xộc vào mũi ông.

Ông Hƣng mang theo tiền kiếm đƣợc hơn một tháng nay trong mấy chiếc túi. Ông nhét 1

phần 5 của số đó vào thùng gỗ từ thiện dƣới chân đền, rồi tiến đến chà sát vào ngón chân

tƣợng phật trắng đang lấp lánh sáng, ông cúi đầu và kính cẩn chấp hai tay lại.Lúc đang cầu

khấn nửa chừng, ông nghe ai đó đang lẩm nhẩm bên tay trái. Một ngƣời phụ nữ già đang

bƣớc xuống lối đi, đầu cong cong, sức nặng của cây củi làm vai bà chùng xuống, đôi chân

chai sạn và khuềnh ra ngoài.

―Bà ơi,‖ ông Hƣng chùn bƣớc xuống, thả hai tay ra bỏ dở cả việc cầu nguyện.

Bà không ngoái lại, chỉ đơn giản vẫy tay để mặc ông qua một bên, nhƣ thể sợ rằng nói

chuyện hay thay đổi dáng đi sẽ khiến bà mất thăng bằng chiếc đòn gánh trên hai vai.

―Bà,‖ ông lặp lại. ―Cháu là Hƣng này.‖ Bà đi chậm lại và thầm thì qua kẽ răng nhuộm màu

trầu nâu đỏ, ―Quay lại đi.‖ Bà hơi nghiêng về bên trái, ông Hƣng chạy đến, đẩy chiếc đòn

gánh trƣợt về lại giữa lƣng bà để bà có thể lấy lại thăng bằng. Chiếc đòn trơn tuột, màu

sơn mài đỏ, không phải là một cây đòn đơn thuần. Ông bƣớc qua một bên để bà đi tiếp.

Mái đền, ông chợt nhận ra khi nhìn bà cà nhắc đi xa dần. Bà đang mang mái dầm của một

ngôi đền phía khác của làng. Điều gí đã làm một bà già làm cái điều xúc phạm thánh thần

đến thế chứ?

Ông Hƣng nấn ná với một cảm giác sợ hãi vô hình phía sau hàng rào tre bao quanh làng, khuất

trong đó là nơi ông lần đầu tiên khám phá ra đấy là điều làm ông trở lại làm một cậu bé. Ông

nhìn lên bầu trời để tìm kiếm ít tự tin bƣớc tiếp trên con đƣờng làng, một con đƣờng lót gạch

bởi những ngƣời đàn ông từ làng khác đến cƣới vợ ở làng ông và đƣa họ đi.

Ông giữ hơi thở của mình trầm lại, chân bƣớc tiếp chân, cho đến khi chạm vào bức vách đất

của đính, một nơi sinh hoạt chung và là ngôi nhà tinh thần của cả làng, ông lắng nghe tiếng

cƣời bên trong. Ông lùi lại chỗ hàng dấu ủng của bộ đội ở lối vào. Ông đứng cạnh chiếc giếng.

Đoạn kéo dài của bức tƣờng bên trái đã bị lỗ chỗ dấu đạn bắn. Bên dƣới mặt tƣờng thủng đó là

một đám ruồi nhặng bâu kín trên một con chó đang liếm mặt đất dình đầy máu. Đột nhiên ông

có thể ngửi thấy nó - một mùi tanh nhẹ của máu tƣơi, và hơn cả thế là mùi hôi thối của những

xác chết đang mục rữa. Ông có thể ngửi thấy bởi nó quá nồng nặc đến nỗi nhƣ ông có thể nếm

nó, nhƣ gỉ sắt ngay trong miệng. Ông cuống cuồng bỏ chạy về phía đầu khác của làng, ông

chạy qua những ngôi nhà vách đất đã sụp đổ, những mái nhà tranh đã cháy mất trong ngọn

lửa, qua những đám than tàn của nhƣng ngọn cây đã từng cho cơ man nào những quả và bóng

mát.

92

Căn nhà gia đính Chang không còn gí hơn là một bản phác thảo cháy xém. Căn nhà gia đính

của ông, ít nhất vẫn còn dù đã mất mái. Ông đẩy cửa trƣớc bằng chân và bƣớc lên thềm nhà

dơ bẩn. Những chiếc ghế đẩu đƣợc đƣợc cất dƣới chiếc bàn gỗ, tất cả những chiếc chăn đều

đƣợc cất gọn gàng trong sạp, mọi thứ trong phòng đều nằm đúng trật tự của nó - phủ bởi một

lớp bụi bặm, nhƣng mặt khác nhƣ vẫn sẵn sàng cho một ngày mới. Ở nhà bếp bên ngoài

phòng chính, chậu bát đƣợc xếp chồng trên kệ gỗ và một nắm cỏ thơm đƣợc treo trên trần nhà.

Tô trái cây héo và những con dòi trong nồi cơm chứng tỏ sự vắng ngƣời đã lâu, cũng nhƣ

một cái mùi thoang thoảng mà mũi ông không nhận rõ đƣợc.

Ông Hƣng nhấc bức ảnh bà ông lên từ bàn thờ tổ tiên nhƣng rồi ông nghĩ tốt hơn nên để

lại đó. Ông đặt tấm ảnh lại chỗ cũ, rồi lặng lẽ đóng cửa, nhƣ thể mọi ngƣời đang còn ngủ

và ông ƣớc sao có thể biến mất mãi mãi khỏi cuộc đời họ.

Ông thở dốc trên bậc thềm, rồi lại lao vào chạy xuống con đƣờng, vƣợt qua căn nhà đã bị

tàn phá, đang sụp đổ của Widow Nguyệt, hƣớng về căn nhà của chủ sự bƣu điện, ngƣời

đã cho ông thấy sự tử tế hiếm hoi khi ộng còn là một thằng nhóc.

Ông xông qua cửa chính nhà bà, xé toang lớp mạng nhện, ông chỉ muốn hét toáng lên rồi

thả mình xuống tấm ván gỗ tối tăm của nền nhà. Ông hít thấy mùi hôi thối ở làng trong khi

một con chim vô ý đập mính vào xà nhà trên đầu. Ông nghĩ về những cánh chim ông muốn

gọi là bạn bè khi còn là một cậu bé thay cho sự đồng hành của con ngƣời. Ông nghĩ về

những con nòng nọc và những cánh sen, nhƣng thứ ông đã từng lội nƣớc nhặt nhạnh. Ông

nhớ lại cây sáo ông đã một lần đẽo từ một thân trúc và ông đã cố gắng nhƣ thế nào để nói

chuyện với những con chim qua tiếng sáo.

Rồi thì, giữa những hơi thở nặng nhọc, ông nghe một tiếng đập bị nghẽn lại dƣới những

tấm sàn. Ông đứng thẳng lên, chạy trở lại phía ngoài căn nhà và kéo cánh cửa về vị trì căn

hầm, rọi ánh sáng lên một khuôn mặt mà ông biết từ thuở thiếu thời, giờ đây đã nhắn nheo,

nhàu nát và nhƣ hóa đá.

Bà chủ sự bƣu điện đƣa hai tay lên để không phải nhìn thấy kẻ hành quyết bà, nhƣng khi

chẳng thấy cú đấm nào xảy đến với mình, bà len lén nhìn qua những kẽ tay rồi khóc thét

lên, ―Ôi trời ơi, Hƣng. Hƣng đây mà!‖

Ông đƣa cánh tay mính cho bà, nhƣng bà không nìu lấy.

―Làm ơn để tôi, Hƣng,‖ bà nói, giọng yếu ớt, xa xôi. ―Tôi già rồi. Sẽ tốt hơn nếu cậu để tôi

lại. Mọi ngƣời đã đi cả rồi.‖

93

Nhƣng mọi ngƣời đã đi đâu? Ông trèo vào bên trong căn hầm, kéo cánh cửa đóng lại

phía sau, bọc họ lại cùng nhau trong bóng tối. Ông cầu xin ngƣời phụ nữ già nói cho ông

biết.

Bà nói không quanh co bởi cũng chẳng còn gí để mất; có vấn đề gì nữa đây nếu bà bị giết

bởi đã tố cáo bộ đội, những kẻ đã đến giải phóng làng?

―Họ tuyên truyền khắp nơi những lời lẽ về nhiệm vụ cách mạng của chúng tôi, nói rằng đó

là nghĩa vụ của chúng tôi phải giúp họ nhổ bật gốc rễ những kẻ thù giai cấp - chỉ khi đó thí

chúng tôi mới có thể sống dƣới viễn cảnh ánh sáng vinh quang của cha già vĩ đại.

―Gia đính Chang biết họ sẽ bị buộc tội đầu tiên. Họ bỏ chạy và ở trong nhà chặn cửa lại,

thế là bộ đội chỉ việc lấy một cây đuốc rồi đốt căn nhà tàn rụi. Cậu có thể nghe thấy họ đang

gào thét, Hƣng, nhƣng bộ đội chỉ nói, ―Đốt đi, bọn con hoang, đây là bài học cho những đứa

còn lại. Chúng tao sẽ cho tất cả bọn địa chủ, những kẻ có vấn đề và bọn phản động thành

tro thành bụi hết; chúng tao sẽ xóa sổ bọn tham lam nơi này. ‗Hƣng, bất kì ai với một miếng

vá bẩn thỉu đã gọi riêng mình một kẻ thù trong mắt họ. Bất kí ai đã trồng quá nhiều dù là

một củ cà rốt để dùng cho riêng họ.‘

―Những ngƣời đã đầu hàng không kháng cự thí đƣợc gửi đến trại giáo dục cải tạo, nhƣng

những ngƣời chống đối, ôi, Hƣng,‖ bà nói, giọng ngắt quảng. ―Họ đã gọi mọi ngƣời trong

làng đến đính. Họ bắt chúng tôi phải nhìn. Họ bắn những ngƣời chống cự đến chết và vứt

xác họ hôi thối trên đƣờng. Những ngƣời thân của họ quá khiếp sợ chẳng dám xin xỏ gì.‖

―Còn bố mẹ cháu?‖ ông Hƣng hỏi.

―Hƣng,‖ bà nói, úp mặt vào tay, rồi nói qua những ngón tay. ―Có những đứa con của làng

trong đám bộ đội đó. Chúng nó là những kẻ đã chỉ tay và bảo, thằng đàn ông này có một

vƣờn rau quả, gia đính này là chủ đất mà chƣa trính báo lúc ở dƣới sông, thằng này làm ở

lò để thu lợi, tên này nuôi tằm lấy tơ bán, và Widow Nguyệt đã làm giàu trên lƣng của

những ngƣời nông dân, những tên này đây, hàng xóm của bà ta, cũng đƣợc hƣởng lợi từ

sự giàu có đó.‖

―Những ngƣời đó - là cha mẹ cháu?‖

―Ừ,‖ bà rên rỉ.

Ông có thể ngửi thấy mùi đói mốc meo trong miệng bà; ông có thể thấy những ngày cuối cùng

của bà.

―Và anh em của cháu là ngƣời đã tố cáo họ?‖

―Cậu có thể thấy hai trong số chúng mặc đồ bộ đội đang hút thuốc lào ở đính.‖

94

―Còn chị em của cháu?‖

―Tôi không biết ai bị giết ai bỏ chạy nữa,‖ ngƣời phụ nữ già trả lời, ôm lấy đầu bà. ―Tôi không

biết họ đi đâu. Có lẽ là lên núi, hay ra biển, mà bây giờ thí còn có nghĩa lý gí nữa cơ chứ?‖

―Cậu có mảnh nhựa nào không?‖ bà hỏi ngay sau đó một lúc.

―Để làm gì ạ?‖ Hƣng hỏi.

―Ví tôi có thể tự khiến mình chết ngạt đƣợc.‖

Ông Hƣng hôn lên trán bà, làn da mỏng nhƣ bánh tráng, rồi chào tạm biệt bà.

Ông đến phía xa cuối làng. Ngôi đền không còn đứng bảo vệ giữa làng và thế giới bên

ngoài nữa; nó đã bị xé nát, gỗ xếp với nhau, sẵn sàng cho ngọn lửa đói khát. Ông nghe

thấy tiếng họa mi đang hót bản nhạc về một thế giới đã đảo ngƣợc. Ông hít vào một hƣơng

thơm hiếm hoi của loài hoa nở về đêm, một mùi hƣơng sẽ mãi mãi đƣợc ở lại với ngôi làng

ông không bao giờ quay lại nữa.

Chương 8. Tay công tử lòe loẹt

Tƣ đi bộ đến Metropole, suy nghĩ của cậu đã tê liệt bởi những động cơ quay vòng vòng,

tiếng còi xe xin đƣờng, đám đông buôn bán lề đƣờng, tiếng nện của búa, tiếng rít của tia

mạt sắt kim loại cắt nhau. Bản nhạc ―Dancing Queen‖ phát om sòm qua dàn loa khổng lồ

bên con hẻm có quán cafe, nơi mà bọn trẻ học sinh và những nhân viên văn phòng

thƣờng ngồi dƣới một mái hiên sọc trắng xanh cùng những ánh đèn giáng sinh, tô phở

ngút khói đƣợc đặt trên đùi. Tƣ dừng một lúc để làm quen với sự yên tĩnh của Metropole,

lƣớt nhìn một cách lặng lẽ tờ bía trang VietNam News đặt trên bàn ở đại sảnh, đầu đề nói

về việc phát động đang đến gần của ―Learn and Follow the Exemplary Morality of

President Hồ Chì Minh Campaign,‖ (Chiến dịch Lao Động và Học Tập theo tấm gƣơng

đạo đức của chủ tịch Hồ Chí Minh) và việc trao thƣởng của chủ tịch truy tặng huân

chƣơng Sao Vàng cho hai cựu quan chức Đảng vì những nỗ lực của họ và cống hiến của

họ cho sự nghiệp giải phóng đất nƣớc vào cuối thập niên 1940.

Cậu ném tờ báo xuống và đi dọc theo hành lang đến văn phòng cô Maggie. Cậu thấy cô

đang ăn sáng - một tách cafe đen và một ổ bánh mí bơ ngọt kiểu Pháp - và cô đang thêm

những chấm đỏ trên bản đồ của cô. Theo lời mời của cô, Tƣ ngồi xuống. Họ đã đi thăm 5

gallery nữa vào hôm qua, có lẽ chỉ một phần tƣ của những nơi cô đã đánh dấu trên bản

đồ.

Sáng hôm nay cô đã đặt một cuộc hẹn gặp hai nghệ sĩ ở studio của họ. Ngƣời nghệ sĩ

đầu tiên hóa ra là một trong những ngƣời mà cô Maggie giới thiệu ở phòng tranh của cô.

95

Ông làm iệc ở một căn nhà sàn cũ đƣợc nâng đỡ bởi những bó dây san sát từ làng mẹ

ông ở phía Bắc và đƣợc dựng lại ở giữa khối nhà cạnh hồ Tây. Ông có một cá tính kiểu

xƣa, không xài điện thoại di động, không có vợ, nhƣng với giá cho những bức tranh của

ông khiến Tƣ tự hỏi một cách trung thực, là ông ta làm cái quái gì với tất cả số tiền đó?

Tƣ dẫn cô Maggie đến địa điểm đƣợc đánh dấu tiếp theo trên bản đồ, họ bƣớc vào một

trong những tuyến đƣờng hẹp nhất trong phố cổ. Cô Maggie chƣa bao giờ gặp ngƣời nghệ

sĩ này, mặc dù cô bảo ông ấy rất nổi tiếng, nó có nghĩa 98% là nổi tiếng trong giới quốc tế

bởi Tƣ chƣa bao giờ nghe tiếng ông ta.

―Đây là những gì tôi muốn chúng ta làm,‖ cô bảo. ―Hãy tƣởng tƣợng tôi là khách hàng của

anh và anh đƣa tôi đi tham quan nhiều thể loại gallery và studio. Tôi cố gắng để có một tầm

nhìn tổng quát về bối cảnh nghệ thuật đƣơng đại, và tôi chƣa mua gí hết.‖

―Oh,‖ cô thêm vào, ―và tôi không nói một từ tiếng Việt nào cả.‖

Tƣ lập lại những lời dặn đó của cô khi họ đi qua một đám cổng sắt. Họ bƣớc vào một khu

vƣờn đầy tƣợng phật - khoảng 200 hoặc hơn số đó - phật di lặc, những tƣợng Phật với

khuôn mặt đổ nát, những tƣợng phật bằng đồng, màu cam sáng, và đá cẩm thạch, những

tƣợng phật bằng đá thí phủ đầy rêu. Ngƣời nghệ sĩ này hẳn là phát cuồng với những vị

phật. Hoặc có lẽ ông ta chỉ điên thuần túy, Tƣ nghĩ, bởi lẽ ông xuất hiện trong vƣờn với một

chiếc áo choàng lụa mƣợt mà, giống nhƣ một chiếc áo dài phụ nữ hơn bất cứ thứ gì mà

một ngƣời đàn ông bính thƣờng vẫn mặc.

―Wow,‖ cô Maggie thốt lên. ―He‘s a real dandy (Ông ấy thực sự là một vị công tử phong

lƣu - ngƣời dịch).‖

Tƣ sẽ tìm kiếm từ ―dandy‖ trong từ điển của cậu khi cậu trở về nhà. Vào lúc này thì cậu

chọn cách giải thích nó với ý nghĩa là ―con công.‖ Ngƣời đàn ông trông nhƣ một con công

đang khoe mẽ, đang phô trƣơng bộ lông đầy màu sắc của nó.

―Welcome! Welcome!‖ ngƣời nghệ sĩ rống lên khi cô Maggie chào ông bằng tiếng Anh.

―Please‖ - ông vẫy hai cánh tay - ―Coffee?‖

Dƣờng nhƣ ông nhanh chóng cạn kiệt hết vốn tiếng Anh mà ông biết. ―Cô ấy thật tuyệt

vời phải không?‖ ngƣời nghệ sĩ hỏi nhỏ Tƣ, trong lúc vẫn tƣơi cƣời.

―Cô ấy cực kí quan tâm đến nghệ thuật,‖ Tƣ đáp.

―Ý tôi là với tƣ cách ngƣời mua. Cô ấy mua có nhiều không?‖

96

Tƣ sợ một câu trả lời thành thật có thể khiến ngƣời đàn ông đang rống lên trong bộ áo

quần phụ nữ này có thể làm những chuyện không lƣờng trƣớc đƣợc, thế nên cậu đáp lại

với một điều mà cậu biết trong tiếng Anh gọi là ―white lie‖ (nói dối vô hại), dù với cậu ―white‖

khó đƣợc xem là một tính từ vô tội, nó tƣợng trƣng cho cái chết. ―Cô ấy mua rất nhiều,‖ Tƣ

bảo trong lúc gật đầu và đồng tình với ngƣời nghệ sĩ bằng nụ cƣời New Dawn của cậu.

―Sit! Sit! (Ngồi! Ngồi! - ngƣời dịch)‖ tay nghệ sĩ nói với cô Maggie, khi họ theo ông lên cầu

thang để đến studio (phòng vẽ trang, sáng tác - ngƣời dịch).

Cô Maggie ngồi xuống trên một chiếc ghế xoay 360 độ, nó cho phép cô ngắm toàn bộ số

tranh phủ trên ba bức tƣờng trong căn phòng hính chữ nhật của căn nhà hính hộp đã đƣợc

cải tạo này. Ở góc cuối của căn phòng là một nhóm công nhân đang đứng ở một chiếc bàn

dài. Chín thanh niên nam nữ mặc những chiếc tạp dề dình đầy màu đang làm việc của mỗi

ngƣời trên một bức tranh khác nhau. Ngƣời nghệ sĩ cuối cùng làm việc một mính, nhƣng

rồi Tƣ nghĩ, có lẽ đó là ví cậu ta không quá nổi tiếng.

Tƣ bắt đầu phiên dịch. Cậu hỏi ngƣời họa sĩ có phiền nếu họ hỏi đôi câu?

―Yes! Yes!‖ tay họa sĩ trả lời, ông ta nhảy lên để lấy một cuốn sách màu đen nặng nề ra

khỏi kệ sách. Ảnh chụp những bức tranh đang đƣợc trƣng bày trong những gallery ở Hà

Nội và Sài Gòn, Singapore và Hồng Kông. Đặt hàng qua Mỹ chỉ với giá 150$.

―Please! Please!‖ ông ta nói, lật qua vài trang đầu cho họ xem.

Tƣ phiên dịch những câu hỏi của cô Maggie về phƣơng pháp, vật liệu, và chủ đề ông ta

thìch để khám phá ra là tại sao ông chọn những chủ đề đó, ông bị ảnh hƣởng bởi ai và tại

sao ông ta nghĩ nghệ thuật đƣơng đại Việt Nam đang nhận đƣợc rất nhiều sự chú ý và ông

dự định làm cái gì cho tính Việt Nam đơn nhất, rồi ông đóng góp gí cho ngƣời Pháp và

ngƣời Trung Hoa, và sự phát triển trong nghệ thuật Việt Nam khác với sự phát triển của

nghệ thuật Trung Quốc không, và ông có cảm thấy sự thể hiện của ông đã bị giới hạn bởi

những mối quan tâm của Đảng không, và quá trình ông trở thành một nghệ sĩ nhƣ thế nào?

―Please! Please!‖ ông nói, lật thêm vài trang trong cuốn sách màu đen cho họ. Ông quay

sang bảo Tƣ, ―Sao nhiều câu hỏi thế? Cô ấy đang kiệt sức bởi năng lực sáng tạo của tôi

rồi. Làm ơn đi, thế là đủ lắm rồi.‖

―Ông ấy thắc mắc là sao cô không đến xem những tác phẩm mà ông ấy đang làm lúc này

nhỉ,‖ Tƣ nói trong khi chỉ về chiếc bàn dài cuối căn phòng.

Tay họa sĩ nhảy lên nhẹ nhõm và ra dấu cho họ đi theo.

97

Cô Maggia nhìn qua vai của những họa sĩ trẻ, theo dõi họ làm việc. Những bức tranh

dƣờng nhƣ rất giống với những bức họ đã xem ở các gallery hôm qua.

―Excellent!‖ tay họa sĩ hét lên, nhặt lên một cây cọ. Ông thêm chữ cái đầu của tên ông

bằng mực đen vào góc của bức họa vừa mới hoàn thành.

Một cô gái trẻ với mái tóc cắt ngắn nhƣ con trai đặt một khay cà phê lên góc chiếc bàn

dài. Tƣ muốn hỏi cô tại sao cô lại cắt mái tóc nhƣ thế, bởi cô sẽ không bao giờ lấy đƣợc

chồng trong cái bộ dạng đó. Cậu hi vọng tốt nhất cô đừng lấy phải một nghệ sĩ, kẻ có thể

khăng khăng đòi cô làm tổn thƣơng bề ngoài của cô theo cách này để không một gã nào

chú ý đến cô. Tƣởng tƣợng xem, những xác thịt lƣợn lờ quanh bạn. Tƣ rùng mính, tự trấn

tĩnh với suy nghĩ - chắc cũng áp lực nhƣ thể Trung Quốc đang chèn ép Việt Nam.

Trong lúc cô Maggie đợi những giọt cà phê đen của mình nhỏ hết, cô đi vòng quanh căn

phòng, xem xét những tác phẩm trên các bức tƣờng.

―Bill Clinton!‖ cô chỉ vào một bức tranh ngang tầm mắt và nói với ngƣời nghệ sĩ.

―Ah, so this is the one,‖ cô Maggie nói. (À, thí ra đây là một trong những số đó)

―Bill Clinton đã mua bức tranh này à?‖ Tƣ hỏi, cực kỳ ấn tƣợng.

―Vâng, ông ấy đã mua một bức giống thế này. Mà giờ đây ngƣời ta gọi nó là phong cách

Bill Clinton. Cậu không thất vọng đấy chứ?‖

Tƣ không chắc cậu mong chờ câu trả lời ra sao. Thế nào là sự thất vọng về Bill clinton?

Ông ấy là một nhân vật nhƣ thể môt vị anh hùng trong mắt lớp trẻ Việt Nam. Ông quẳng

một ghi chép bừng bừng lửa trên ngọn lửa âm ỉ của Đổi Mới khi ông đã dỡ bỏ lệnh cấm

vận thƣơng mại với Hoa Kì, và ông là tổng thống Mỹ đầu tiên đến thăm Việt Nam kể từ sau

chiến tranh.

Cô Maggie uống hết tách cafe của mính, đứng dậy và nói lời cảm ơn ngƣời nghệ sĩ đã

dành thời gian cho cô.

―Tôi nghĩ cậu đã nói là cô ấy rất say mê mà,‖ tay họa sĩ khiển trách Tƣ trong khi đƣa cô

Maggie danh thiếp của ông. ―But she is clearly a philistine (Nhƣng cô ấy rõ là một kẻ phàm

tục - ngƣời dịch).‖

Tƣ không biết nghĩa của từ đó, nhƣng tay họa sĩ đã nói theo lối Pháp, và cậu nghĩ nó hẳn

có ý gí đó xúc phạm ví cô Maggie đã nhƣớng mày lên theo một lối ngạc nhiên rất Mỹ.

Tƣ đã rất rất lúng túng bởi hành động của tay công tử diêm dúa đó. Nó quả là một điều xấu

hổ. Chẳng tốt đẹp gí hơn một ngƣời hành khất đang quấy rối du khách trên đƣờng. Từ

98

những gì cậu đã thấy của bối cảnh nghệ thuật đƣơng đại, cậu chỉ có thể đi đến một kết

luận rằng nó là một thế giới của sự kiêu căng và tham lam.

Họ đi bộ trở về khách sạn Metropole cùng nhau trong im lặng, nhƣ thể cô Maggie, cũng

thế, cũng bị thất vọng bởi những gì họ đã thấy. Tƣ những muốn xin lỗi cô, nhƣng cậu

không chắc là chính xác thì cậu phải xin lỗi ví điều gì.

―Anh đã làm rất tốt, Tƣ à,‖ cô nói, ―Ồ?‖

―Anh đã bảo vệ sự hứng thú của khách hàng. Anh đã không để ông ta xoay vòng cô ấy với

cái giá bán cắt cổ của ông ta. Nó có thể là một cuộc kinh doanh tích cực. anh không muốn

mọi ngƣời cảm thấy áp lực khi mua.‖

Maggie chím vào làn hơi nƣớc của bể tắm trong khi tay giữ ly rƣợu trên cao. Cô chặn vòi

tắm bằng ngón chân cái của mình và lắng nghe tiếng gió rít qua một tấm kính ở phòng tiếp

tân. Cô ngửi thấy mùi thịt gà mà bà Viên ở dƣới sảnh hẳn đang nấu cho bữa tối, cô nghe

tiếng vo vo đơn âm của một chiếc radio từ khoảng cách xa.

Có lẽ đó là sự đối xử hiếm hoi của cộng đồng ngày nay, nhƣng Maggie cảm thấy cô đơn

hơn thƣờng lệ trong chiều này. Đó là những giờ phút lẽ ra nên trải qua cùng với gia đính và

bè bạn, cùng nhau ăn uống trong buổi chiều. Maggie tự hỏi Tƣ sống ở đâu, mẹ anh ấy có

ủi chiếc quần jean thụng hipster (những ngƣời mê nhạc jazz - ngƣời dịch) cho anh không,

anh ấy đã có bạn gái chƣa và mẹ của Tƣ và mẹ cô gái có đang có ý trông cho con họ kết

hôn với nhau không.

Mẹ Maggie đã mất vài năm để hỏi khi cô và Daniel đang dự định làm vài chuyện hay ho,

những chuyện khiến cô tự hào. Daniel đã từng là một ngƣời sắp đặt ở Walker Art Center

(Trung tâm nghệ thuật ngƣời đi bộ - ngƣời dịch) - một ngƣời cô đơn, lịch lãm, lớn hơn cô

vài tuổi mà cô đã đến để nhận biết khi anh cho treo những bức tranh ở cuộc triễn lãm đầu

tiên do cô giám tuyển. Daniel có một bộ óc rộng mở và một trái tim tràn đầy nhiệt huyết -

thậm chí anh còn bỏ ra ba năm để học tiếng Việt nhằm gây ấn tƣợng với mẹ cô - nhƣng

anh cũng đã bị đè nặng với một khả năng chịu đựng nỗi buồn mà nó có thể, thỉnh thoảng,

vùi lấp anh ở một chiếc bàn, trong cuộc trò chuyện, trên giƣờng. Đó là những bức tƣờng u

ám khiến Maggie gục ngã một cách khéo léo, đặc biệt là khi nó đã đến với chính gia đính

của anh.

Maggie đã 26 tuổi khi cô gặp Daniel, lúc đó đã 35 tuổi, họ đang lái xe đến dự lễ cƣới một

ngƣời bạn đại học của anh ở Ann Arbor, và anh đột nhiên tiết lộ một sự thật là cha anh,

một ngƣời đàn ông xem nhƣ đã chết tại thời điểm đó, đã quân dịch ở Việt Nam. Đã đi

99

nhƣng bằng cách nào đó đã không bao giờ quay về. Thân thể thí có, nhƣng là những gì

còn lại của ông.

Câu chuyện chấm dứt ở đó, trên con đƣờng đến Ann Arbor, Maggie ngắm một thế giới

nhuốm vị mặn qua cửa sổ xe, đồng thời nhận ra rằng vẻ cuốn hút của Daniel với cô rõ là

rắc rối hơn cô tƣởng và một cách nào đấy nó cũng chẳng có gí để mà làm với cô.

Cô không thể tự mình bắt đầu một câu chuyện về vấn đề đó, đặc biệt là với mẹ cô. Cô có

cảm giác nhƣ phản bội, và thấy mính nhƣ một kẻ thất bại. Bằng cách nào đó, cô nên và

phải biết. Điều đó đã đặt một sự nghi hoặc lên những mối quan hệ của cô, buộc cô phải tự

hỏi là đối với những ngƣời khác cô đại diện cho cái gì, mọi ngƣời thấy ở cô điều gì.

―Một cô gái khác?‖ mẹ cô cuối cùng cũng hỏi. Maggie gật đầu, một cách dễ dàng.

―Ngƣời Mỹ?‖

―Để làm gì ạ?‖ Maggie ngắt lời. ―Để hòa nhập tốt hơn,‖ mẹ cô trả lời.

―Nhƣ thế tốt hơn cho trẻ con.‖

Maggie nhận ra mẹ cô và Daniel đã có chung điều gì vào thời khắc đó. Cảm xúc của họ

luôn luôn chi phối đến cô, và cô quan tâm đến cả hai ngƣời.

Mối quan hệ với Daniel đã đổ vỡ gần ba năm trƣớc đây, và ngoại trừ hai ngày cô ngủ với

một ngƣời đàn ông không gợi lên cảm giác tuyệt vời nào trong cô, thí Maggie đã rút khỏi

tình yêu. Từ khi mẹ cô chết hai năm trƣớc, việc tìm kiếm một kết nối với quá khứ dƣờng

nhƣ cơ bản càng quan trọng hơn. Cô cần một chiếc mỏ neo đủ nặng để kéo cô xuống, để

cô cảm giác còn có một nơi cô thuộc về. Để đƣợc có một nơi đặt chân trƣớc khi lại bắt đầu

cuộc sống mới.

Theo nhƣ Maggie biết thì trong suốt cuộc đời của mẹ cô, bà chƣa bao giờ tận hƣởng một sự

lãng mạn có thể nào khác, dù cho bà có nhớ đến cái nhín đặc biệt, khao khát, của chồng bà

Trang từng trao cho bà, mỗi khi bà và Maggie đến nhà hàng của họ. Nó cứ nhƣ thể ông ta là

một động vật ở trong một cái tổ đang cần ngôi nhà mới. Có lẽ nó đủ ngọt ngào để giữ chân mẹ

cô.

Mẹ cô thật sự là một ngƣời đàn bà đẹp, rất thanh lịch và tinh tế, điều đó đã làm tổn thƣơng

Maggie khi thấy mọi ngƣời thƣờng lờ cô đi nhƣ một ngƣời nhập cƣ nào khác - một cô gái lau

dọn với ít vốn liếng tiếng Anh, một kẻ nào đó vừa rời tàu, một cô gái Trung Hoa, một phụ nữ vô

danh thoáng nhẹ nét buồn đang kéo một bó đầy rau quả vừa mua ở phố Trung Hoa, đang giẫm

những bƣớc nặng nề lên xe bus, đang tím chiếc thẻ đi xe bus, trong khi ngƣời tài xế hét với cô,

hay nói to nhƣ sợ cô bị điếc hoặc thiểu năng.

100

Bà Nhi đã làm việc một cách siêng năng trong nhiều năm nhƣ một ngƣời lau dọn ở bệnh viện,

và trong khi theo thời gian cô thấy lƣơng bà tăng dần một cách đều đặn và đƣợc giao trách

nhiệm nhiều hơn, thí ngôn ngữ lại luôn luôn kéo giữ bà lại. Bà chỉ giỏi một số cụm từ rất cơ

bản, chẳng có một tài khoản ngân hàng hay thẻ tín dụng nào, và cuối cùng thì bà nói nhiều

tiếng Quảng Đông hơn là tiếng Anh, tạ ơn những ngƣời phụ nữ đã chơi tứ sắc cùng bà. Maggie

đã trả các hóa đơn cho mẹ cô, làm lại thẻ xe bus, đại diện khai thuế cho bà. Mỗi hai năm cô

đƣa bà đến Target và J.C. Penney để bổ sung tủ quần áo của bà. Maggie là nhịp cầu nối mẹ cô

với nƣớc Mỹ mà nếu không có chiếc cầu đó, bà Nghiêm Nhi vẫn còn đang ở những bờ biển

nhập cƣ.

Maggie nhớ mẹ cô đã ngồi nhƣ thẫn thờ thế nào trƣớc tấm gƣơng oval trong phòng bà mỗi

đêm, với bàn chải mạ bạc và những lọ kem làm trắng, kem chống lão hóa xếp hàng phía trên.

Bà sẽ tẩy trang với những quả bóng vải, gỡ búi tóc ra và chải mái tóc dài của bà. Bà vẫn nhận

thấy nét mộc tinh tế của mính, nhƣng không thể che giấu đôi chút thất vọng bởi những nếp

nhăn đã hiện ra quanh miệng.

Mỗi lần Maggia nhín trong gƣơng, cô lại lo sợ phải thấy những thứ gây ra cùng nỗi thất vọng

đó. Cả một nỗi ngạc nhiên và một sự cứu cánh khi thấy hình ảnh đôi mắt của cha cô phản ánh

trong cô. Một màu đen tinh anh. Linh hoạt và sống động.

Chương 9. Tuyên truyền giáo dục chính trị

. Ông Hƣng xếp chồng củi dƣới chân nệm và bức tƣờng để chuẩn bị cho bữa sáng ngày

mai. Hi vọng có thể quên đi với những việc lặt vặt chiều nay, nhƣng rồi chuyến đi về nhà

thảm khốc, về ngôi làng chẳng còn là làng ấy cứ tái hiện lại trong trí óc ông.

Ký ức bắt đầu hiện ra khi ông ngắm dòng nƣớc đổ vào hồ sáng nay. Nó song hành cùng

ông khi ông đẩy xe đi qua chiếc TV đèn hính ở Bƣới, nơi các công nhân đang đính công.

Hạnh phúc là, khi những thực khách cuối cùng đứng dậy, nhìn họ làm ông nhớ lại chuyện

trở lại quán ăn sau chuyến về nhà nhiều năm trƣớc đó, ông đã cố gắng tiếp tục làm việc, cố

gắng nấu bữa sáng nhƣ thƣờng lệ mặc dù bản hợp tấu bất lực và thảm khốc vẫn đang

văng vẳng trong đầu ông.

Rồi thì, những khách hàng của ông cũng đã trách móc bởi sự biến mất của ông. Họ không

hỏi ông đã ở đâu cả tuần, không chú ý ông Hƣng đã trở nên kìn đáo hơn; Họ đơn giản chỉ

muốn đƣợc bảo đảm bữa ăn mỗi buổi sáng. Họ muốn ông làm công việc của ông.

Chỉ có cậu bé Bình và bố cậu là lƣu ý đến ông. Bình nói lại một cách háo hức những tin tức

của hẻm phố: bông hoa hồng đã mọc lên giữa những tảng đá bên cạnh cửa sau, cái lƣới

101

nhện có 50 vòng, tin đồn về một ngƣời đàn ông đƣợc cho là đã ngủ trong con hẻm vào ban

đêm. Trong lúc ấy, Đạo lại nấn ná sau bữa ăn sáng để hỏi ý kiến của ông Hƣng cho một vở

kịch cậu bắt đầu viết trong lúc ông Hƣng đi vắng.

―Anh sẽ nói gì nếu anh là một ngƣời nông dân sở hữu một đồng ruộng băng qua sông từ làng

anh rồi một Đảng viên nói với anh rằng từ giờ anh sẽ làm việc để đƣợc chia một phần thu

hoạch trên tập thể ở phía bờ sông của anh, và nông trại đó cách xa 50 kilomet? Em chỉ cần vài

dòng thôi. Một số thứ nghe thật tự nhiên. Thực tế.‖

Ông Hƣng cảm thấy ruột mính nhƣ thắt chặt lại. Bố mẹ ông là những nông dân có ruộng đồng

và họ cũng chẳng có gí hơn ngoài đồng lúa và một con trâu cày chung với một gia đính khác,

và họ cũng đã bị giết bởi chình ví điều đó. Thật sự Đạo không biết gì về những việc nhƣ thế đối

với một ngƣời nông dân nghèo sao? Với tất cả những gì cậu ấy nói về bính đẳng giai cấp, lời

mời ông Hƣng chia sẻ quan điểm của cậu, Đạo vẫn vậy, cuối cùng vẫn là một trí thức trẻ của

Hà Nội, theo Tây học, ngƣời chƣa bao giờ phải lao động chân tay hay chịu đựng cơn đói. Đạo

có thể cảm thấy bị xúc phạm bởi những thứ trừu tƣợng mà cậu rõ ràng là có thể không bao giờ

cảm thấy đƣợc trong xƣơng máu của mình.

Ông Hƣng bƣớc đi thay ví trả lời, đi ngang qua phòng ngủ của ông và ra cửa sau, bƣớc vào

con hẻm để kiểm tra mực nƣớc còn lại trong lu nƣớc mƣa. Ông vỗ mấy con ruồi bay khỏi mái

tóc và mắng một anh chàng đang đi tiểu lên một bên căn nhà khi ông nghe Đạo nói tên cậu ta.

―Anh Hƣng,‖ Đạo chạm vào khuỷu tay và kêu ông. ―Chuyện gí đã xảy ra với anh vậy? Anh

đã biến đi đâu mất cả tuần vừa rồi?‖Ông Hƣng quay lại đối mặt với chàng trai đã từng chỉ

bảo ông rất nhiều nhƣng lại biết quá ít về thế giới thật sự.

―Cậu tha lỗi cho tôi,‖ ông bắt đầu nói.

―Anh là một ngƣời Hà Nội, anh Hƣng, anh nên giải phóng chính anh khỏi cái lề thói của

đất nƣớc này đi,‖ Đạo nói.

―Cậu đã xác định đƣợc những vấn đề với việc cải tạo điền địa đó chƣa?‖ ông Hƣng tiếp.

―Chúng chẳng phải chỉ là lý thuyết. Chúng tác động đến con ngƣời thật theo những cách

rất thật.‖

―Đó là lì do tại sao tụi em cần ngƣời thật nhƣ anh để nói cho tụi em biết anh đã tận mắt

thấy những gí,‖ Đạo nói.

Nhƣng ông Hƣng không thể nói về sự kinh hoàng mà ông đã chứng kiến đƣợc. Ông đã từ

chối, xa hơn là, từ chối để đƣợc đối xử nhƣ một ngƣời bạn yêu nƣớc của Đạo. Ông đã

không nói ra những lời có thể không bao giờ nói lên đƣợc sự tàn phá. Mà ông tin rằng một

102

cây dao đâm xuyên dạ dày còn truyền đạt nỗi đau hiệu quả hơn là những tác phẩm với một

cây bút. Ông Hƣng không nói những điều đó với một ngƣời đàn ông vẫn còn quá kiên trì

lạc quan rằng thi ca có thể thay đổi thế giới.

―Đó là gí, hở anh Hƣng?‖ Đạo hỏi, cặp lông mày nhíu lại lo lắng.

―Bởi câu hỏi,‖ ông Hƣng nói một cách khó hiểu. ―Bởi không có gí nhƣ là nó trông nhƣ

thế.‖

Đạo đã mở miệng nhƣ muốn nói nhƣng rồi ngậm lại ngay. Cậu quay đi và bƣớc qua cánh

cửa, trở lại nhập bọn với những ngƣời đàn ông khác trong quán.

Đức tin của Đạo trong văn chƣơng vẫn rất vững bền. Qua vài tuần tiếp theo, dƣới sự

hƣớng dẫn của Đạo và đôi mắt quan tâm biên tập của một nhà cách mạng lão làng tên

Phan Khôi, những ngƣời đàn ông trong tiệm đã chung sức làm nên một tạp chì văn học mà

họ sẽ xuất bản và phát hành.

Khi ―Giai phẩm mùa Xuân‖ đƣợc ấn hành sau đó một tháng, nó ngay lập tức thu hút các

cán bộ tuyên truyền giáo dục chính trị mới đƣợc đào tạo nên đến quán ăn của ông Hƣng.

Nhƣ mấy con ruồi trên đống phân, ông Hƣng không thể không nghĩ thế khi ông nhìn

những ngƣời đàn ông trong bộ đồng phục phủ phục trên những ấn bản của tờ tạp chí

đang mở ra trên những chiếc bàn thấp.

Họ đã tịch thu lấy mọi thứ có thể: những tập phác thảo, sổ ghi chép, những tờ báo. Họ với

những nòng súng của họ. Họ nói một thứ luận điệu đầy mâu thuẫn với vẻ đe dọa bởi sự

hiện diện của họ, miệng mỉm cƣời trong lúc đang nhấn mạnh tầm quan trọng của cuộc

cách mạng với những chàng trai nhƣ Đạo và bạn bè của anh phải gia nhập hàng ngũ của

họ nhƣ là những nhà giáo dục ý thức hệ. Họ cần những văn nghệ sĩ - nhƣ là những họa sĩ

vẽ tranh tuyên truyền, biểu ngữ, hay những thơ văn tung hô.

―Chình anh là mẫu ngƣời đàn ông chúng tôi cần để dẫn dắt Hội Văn Nghệ Cứu Quốc

mới,‖ họ nói, trong lúc chỉ vào Đạo.

Ông Hƣng, đang đứng, đôi tay đặt trên vai Bình một cách bính tĩnh, dò xét những ngƣời

đàn ông trong tiệm đang nhín Đạo. Đạo nhín chăm chăm lên bức tƣờng trên đầu những

ngƣời cán bộ, chiếc cằm thể hiện một nét kiên định. Cậu vẫn im lặng trong khi những tay

cán bộ kia đã bƣớc ra khỏi cửa.

―Nghệ thuật là gì nếu sự sáng tạo ra nó đã bị chi phối?‖ cậu nói một cách giận dữ với

những ngƣời đứng bao quanh. ―Nghệ thuật là gì nếu cái nhìn then chốt đã hóa mù, nếu

chúng ta không còn dùng nó để độc lập bình luận về tình trạng của thế giới?‖

103

Những viên cán bộ đó vẫn tiếp tục xuất hiện sáng hôm sau và mỗi buổi sáng sau đó. Họ

hứa hẹn một tình trạng tốt đẹp cho Đảng viên và ƣu tiên nhà ở chính phủ cho những ai sẽ

thực hiện đầy đủ nghĩa vụ cách mạng bằng cách tự giác đi cải tạo giáo dục.

Suốt ngày hôm đó ông Hƣng không đóng cửa tiệm cho đến khi những ngƣời đàn ông đã

tranh luận đến mỏi mệt, và vì lợi ích của Bình, cậu bé đã làm tốt nhất có thể để giữ một sự

bính tĩnh mà cậu không cảm thấy thế. Cậu bé đã chứng minh mình là một phụ tá đắc lực -

cậu luồn tránh dƣới những cánh tay đang vung vẫy minh họa hay những đám khói thuốc

phì phà từ mũi miệng để trƣợt những tô rỗng khỏi bàn - nhƣng khi những ngƣời cán bộ bắt

đầu đứng dậy, ông Hƣng giao thêm Bính một nhiệm vụ bổ sung để giúp cậu khỏi chú ý đến

- pha nƣớc, lấy đũa sạch từ chỗ cô rửa chén trong hẻm, cũng là ngƣời phụ nữ cả thập kỉ

trƣớc đã may chiếc áo tƣơm tất đầu tiên cho ông.

Những ngƣời đàn ông trong quán trở nên ìt nói và cũng chẳng động đậy, họ chỉ bùng nổ

một khi những ngƣời Đảng viên đó đã đi khỏi. Việc tranh luận chƣa bao giờ ảnh hƣởng đến

tính đoàn kết của họ, nhƣng qua nhiều ngày, ông Hƣng có thể thấy vòng tròn quanh Đạo

dần thu hẹp thành những đầu nhọn của một trái bàng.

―Có thể nó không phải là những thứ chúng ta thích thú, cuối cùng, chúng ta nên hợp tác

không?‖ một nhà thơ trẻ tên Trúc hỏi. ―Làm cho họ lúc này, để chúng ta sẽ tự do làm việc

của chúng ta sau đó?‖

―Đúng rồi,‖ một ngƣời viết thƣ pháp hói đầu nói. ―Chúng ta tạm thời đặt những mục đìch

của mình sang một bên.‖

―Yếu ớt, nhu nhƣợc!‖ Đạo hét lên, lần lƣợt chỉ vào mỗi ngƣời trong bọn họ. ―Nếu các cậu

từ bỏ những điều đó thí chúng cũng sẽ không bao giờ quay trở lại với các cậu nữa! Các

cậu thậm chí còn chẳng tự lắng nghe lấy? Đảng ca ngợi cuộc giải phóng giai cấp bần nông

của họ trong khi lại đang tàn phá nông thôn. Làm sao các cậu lại có thể tin bất cứ điều gì

họ hứa hẹn chứ?‖

Ngày hôm sau, ông Hƣng thấy đám đông vây quanh Đạo chỉ còn lại là một đƣờng thẳng.

―Cậu thật hèn nhát,‖ Đạo gây gỗ với tay viết thƣ pháp. ―Còn cậu là tên đạo đức giả,‖ tay

viết thƣ pháp gào trả, dứ nắm đấm trƣớc mặt Đạo, ―một kẻ tự làm mình phản cách mạng.‖

Ông Hƣng không phải là ngƣời duy nhất trong phòng thở gấp. Ông lập tức bảo Bính đi lấy

những chiếc tô từ bà rửa chén bát trong hẻm. Ông tự hỏi Bình hiểu đƣợc bao nhiêu. Những

sự kiện cả ở trong phòng lẫn thế giới rộng lớn ngoài kia. Ông Hƣng đi bộ ra cửa sau và

đứng ở bậc thềm trong khi một giọng điệu tuyên truyền quái gở đƣợc phun ra từ một cái loa

lớn.

104

―Nhân dân là ai ạ?‖ ông nghe Bính hỏi bà rửa chén bát. ―Ngày nào bố cháu cũng nói về

‗nhân dân‘.‖

―Ừm, chình là chúng ta,‖ bà nói. ―Là tất cả chúng ta.‖

―Nhƣng tại sao bố cháu lại giận dữ với tất cả chúng ta?‖ Bính hỏi.

Ngƣời phụ nữ nhún vai, chẳng biết phải trả lời cậu bé thế nào.

Buổi sáng tiếp theo, ngày thứ 9 những ngƣời Đảng viên xuất hiện, nhà thơ trẻ tên Trúc đứng

dậy, băng ngang qua sàn nhà và nói cậu muốn thực hiện nghĩa vụ của mình. Vào ngày thứ 10

thí ngƣời viết thƣ pháp và anh em của cậu ta cũng theo sau.

―Có nhiều cách khác nhau để thực hiện nghĩa vụ cách mạng của chúng ta, các đồng chì à,‖ Đạo

cố nài nỉ với những ngƣời còn lại. Rồi thì cậu quay lại những ngƣời cán bộ, đối mặt trực tiếp

với họ lần đầu tiên. ―Tại sao không để cho chúng tôi tự do pháp triển một nền văn học quốc

gia? Làm cách nào chúng tôi có thể phục vụ cách mạng tốt hơn là đi kể những câu chuyện của

một dân tộc giải phóng khỏi cách thống trị của đế quốc sau hàng thế kỷ đấu tranh chứ?‖

―Thế tiêu chuẩn nào, mà một ngƣời ngoan cố từ chối làm nghĩa vụ của mính, để anh biết là tốt

nhất?‖ một tay Đảng viên chỉa một ngón tay vào ngực Đạo hỏi.

Ông Hƣng nhận thấy sự giận dữ qua chiếc cằm của Đạo. Ông đặt đôi tay trấn an lên vai Bình.

Tay Đảng viên đƣa súng lên và thoáng chỉ vào đầu Đạo trƣớc khi đƣa những ngƣời mới tuyển

ra khỏi cửa.

Ông Hƣng nhớ là Bính đã đƣa nắm đấm nhỏ nhắn đầy đủa sạch của cậu ra ngay khi ngƣời

cuối cùng bƣớc qua cửa quán của ông. Ánh sáng quá yếu để thấy rõ mặt ông ta, nhƣng một

hàng huy chƣơng lấp lánh đình trên ngực áo chứng tỏ ông ta không phải là một cán bộ phòng

tuyên truyền giáo dục chính trị, cũng không phải một ngƣời tuyển dụng cho Hội Văn học cứu

quốc. Ông ta là một Đảng viên có cấp bậc khác hoàn toàn.

Những ngƣời đàn ông đồng minh còn lại với Đạo đã tiếp tục xuất bản ấn phẩm thứ hai của tạp

chí Giai Phẩm mùa Thu trƣớc đó. Ông Hƣng cũng nhận thấy vài thông điệp ẩn danh dƣới cửa

trƣớc của quán trong 24 giờ sau: Chúng tôi đã đợi điều này, Chúng tôi bị bỏ đói, Các cậu đã

cho chúng tôi niềm hi vọng, Làm ơn hãy tiếp tục nhƣ thế, ông đọc đƣợc cả đống tin nhắn gửi.

Bệnh hoạn có thể khiến bạn tử vong trừ khi bạn kiếm tìm sự giúp đỡ ngay lập tức, ông đọc một

lƣu ý đơn độc, và ông đã không đƣa nó cho Đạo.

Ngƣời đàn ông ở cửa ra vào đập báng súng trƣờng của ông ta lên nền nhà. Bó đũa tuột

khỏi tay Bình, kêu vang trên nền gạch. Cậu bé đã quá đủ sợ hãi rồi. Bính đẩy ông Hƣng về

phìa trƣớc, nhƣng ngƣời cán bộ chỉ đơn giản đẩy ông Hƣng sang một bên với cánh tay rắn

105

rỏi, rồi đi thẳng đến những ngƣời đàn ông đang ngồi ở góc phía xa của căn phòng. Ba

ngƣời đàn ông có vũ trang đi theo ông ta, những khẩu súng giữ chặt trên ngực họ.

Đạo đứng dậy, trong khi những ngƣời còn lại vẫn ngồi, im lặng. Bình hết nhìn mặt bố cậu

lại nhìn mặt viên cán bộ, rồi chạy đến ông Hƣng. Ông Hƣng kéo cậu bé ra sau ông, để cậu

dựa vào cặp đùi rắn chắc của ông.

Ngƣời cán bộ đứng trƣớc những ngƣời đàn ông với đôi chân xếp chặt vào nhau, hai tay

chống hông. Ông ta nói với một giọng lạnh băng không quanh co. ―Đây là một tai họa đặc

biệt của sự kiêu căng và đầy tự ái, mà dƣờng nhƣ nó đã ảnh hƣởng đến các văn nghệ sĩ và

trí thức,‖ ông ta bắt đầu. ―Cậu đã bị tẩy não bởi những ý tƣởng ngoại quốc và làm đầy tớ

cho cái tôi của cậu. Sự bệnh hoạn cá nhân đó cần đƣợc cứu chữa. Nó là sự lầm lạc chính

trị của cậu. Chẳng lẽ chúng tôi phải chờ xem cái gì sẽ lây nhiễm tiếp theo sao?‖

―Thƣa đồng chì, thƣa ông, tôi bảo đảm là ông hoàn toàn tin tƣởng vào triết thuyết Mác

LeNin,‖ Đạo nói. ―Chúng tôi hiển nhiên tin tƣởng vào chủ nghĩa Cộng Sản, lý tƣởng tuyệt vời

nhất của nhân loại, lý tƣởng trẻ trung nhất, tƣơi mới nhất trong toàn lịch sử. Nhƣng nếu một

kiểu cách duy nhất đƣợc áp đặt lên toàn bộ nhà văn và nghệ sĩ, cái ngày tất cả loài hoa đều

biến thành hoa Cúc sẽ chẳng còn xa nữa.‖

Hãy để trăm hoa đƣợc đua nở; hãy để cho hàng trăm trƣờng phái tƣ tƣởng đấu tranh, ông

Hƣng tự nghĩ thế.

Đạo đang ám chỉ đến lời kêu gọi của chủ tịch Mao đến nghệ sĩ và tầng lớp trí thức chia sẻ

sự chỉ trích của họ để định hình và làm vững mạnh một trật tự Trung Hoa mới.

Nhƣng những lời đẹp đẽ của Đạo chỉ lãng phì đối với những ngƣời đàn ông đó. Họ vẫn giữ một

bộ mặt vô cảm, không ấn tƣợng. Hai trong số họ đi về phìa Đạo và nhấc cậu lên bằng cánh tay,

nhấc bổng cậu khỏi mặt đất.

―Đây là một cảnh cáo với cậu,‖ tay cán bộ nói. ―Nếu cậu không ngƣng và chấm dứt việc xuất

bản của cậu, nếu cậu không tím đƣợc một cách để sử dụng năng lực hủa mình cho cách mạng

thật tốt, cậu sẽ chẳng có mảnh vƣờn nào mà trồng những bông hoa ngu ngốc ngớ ngẩn của

cậu đâu.‖

Ông Hƣng cảm thấy cả ngƣời Bình co giật qua đùi ông khi hai gã đàn ông nhấc bố cậu lên. Đạo

nhăn mặt nhƣ là cậu đi trên mắt cá chân mính. Tay đảng viên cúi xuống rồi nhổ vào tô phở

trƣớc mặt Đạo, chùi mép bằng mu bàn tay một cách hài lòng trƣớc khi ra đi.

Ông Hƣng đã thôi giữ Bình lại, ông bƣớc tới và nhấc tô phở bẩn khỏi bàn. Bính đi theo sau ông

qua cửa quán khi ông mang tô phở ra cửa sau, đổ nƣớc phở vào con hẻm và đập vỡ tô sứ vào

một tảng đá.

106

Đạo xuất hiện trên ngƣỡng cửa sau lƣng con trai cậu. ―Đến đây, Bính,‖ cậu gọi, đặt tay lên vai

cậu bé. ―Chào tạm biệt bác Hƣng đi con. Từ giờ con sẽ phải ăn sáng ở nhà.‖

Ông Hƣng, vẫn đang cầm những mảnh sứ vỡ trên mỗi tay, ông đi xung quanh và vẫy chào cậu

bé đang buồn rầu, ông biết rằng nhƣ thế là tốt nhất, ông cũng đau đớn biết rằng những ngày

Bính đi theo nhƣ hính với bóng với ông dƣờng nhƣ sẽ không còn quay lại nữa. Thời điểm ấy

lẫn lộn những vui buồn: Đạo cuối cùng đã là cha của đứa con trai cậu, nhƣng bảo vệ Bính cũng

đồng nghĩa với việc phải đƣa cậu bé tránh xa.

Sáng hôm sau, những ngƣời cán bộ lại quay trở lại, họ làm một màn trình diễn lớn bằng cách

quẳng đầy tay những ấn bản của tờ tạp chí bị tịch thu vào thùng dầu rỗng đang cháy phừng

phực trƣớc cửa tiệm ông Hƣng. Làn khói đen cuộn vào qua cánh cửa trƣớc trong khi ngƣời

cán bộ đang phát đi những thông điệp lên án bằng chiếc loa cầm tay nứt nẻ, gọi ―Giai phẩm

mùa Thu‖ là kết quả của bọn phản động và Tơ-rốt-kìt (tƣ tƣởng của Lev Davidovich Trotsky -

ngƣời dịch), ca ngợi sự già cỗi của những tâm trí giang mai, bệnh hoạn.

Những ngƣời đàn ông trong quán không nói hay phản ứng gì; họ chỉ đơn giản là quan tâm đến

việc ăn những tô phở của họ. Khi ông Hƣng hỏi họ có muốn đi ra bằng cửa hậu không, Đạo

nói, ―Tụi em sẽ không sợ những trò kịch của bọn họ. Tụi em sẽ đi bằng cửa trƣớc.‖

Rồi họ làm đúng nhƣ thế, tám ngƣời còn lại: một hàng ngƣời duy nhất trong sự trang nghiêm.

Ảnh hƣởng của cải cách điền địa bắt đầu cảm nhận đƣợc ở thành phố ngay sau đó. Những

chiếc giỏ đi chợ của phụ nữ cả nƣớc rỗng lắc với vài trái táo bầm, giá gạo tăng đến không

tƣởng, màu xanh rau quả trong chợ ủ rũ gợi nhớ về những thứ đã từng phát triển phong phú,

mỗi thịt là vẫn có sẵn với một màu xám bạc và nhăn nhúm già cỗi.

Ông Hƣng nấu phở mà chẳng có màu xanh trang trí, ông phải đập nhừ những lát thịt bò với

một cái vồ, chỉ đơn giản là biết ơn những ngƣời đàn ông đã không phàn nàn; họ vẫn đến mỗi

buổi sáng để ăn một thứ nƣớc phở không thể so sánh đƣợc với thời gian trƣớc đó, vẫn đến

mặc cho những nét thâm quầng bởi ngủ muộn dƣới mí mắt và nét lo lắng hiện rõ trên khuôn

mặt họ.

Họ đã trở thành một đội quân bé nhỏ dành riêng cho những nghĩ suy và nói chuyện nghiêm túc.

Họ chẳng thèm cạo râu, có lẽ bởi đã bỏ cả việc trở về nhà tắm rửa và ngủ trên những chiếc

giƣờng êm ái của họ. Họ cần một cách nhanh hơn, rẻ hơn để giao tiếp với nhân dân, một cách

để mở rộng và đến đƣợc với độc giả. Họ chấp nhận tiến tới để làm ra một tạp chí lá cải mà họ

gọi là Nhân Văn - chủ nghĩa Nhân Văn (Humanism - ngƣời dịch).

Ông Hƣng nhớ đến việc ông hít mùi mực đậm dần từ những trang báo trong lần xuất bản đầu

tiên, ông lảo đảo nhƣ say rƣợu bởi cái mùi độc hại và sự hồi hộp của những lời lẽ táo bạo

107

trong đó. Ngay khi ông đã dấu tờ báo một cách an toàn dƣới tấm nệm trong phòng xong, cũng

là lúc những ngƣời Đảng viên bất thình lình xét hỏi văn phòng của tạp chì, đốt sách, giấy tờ, kệ

sách và phá hủy tờ báo.

Đạo đã đƣa những chồng báo lớn đến một địa điểm bí mật mới ở sau lƣng một ngôi đính trong

khu phố của cậu với sự giúp đỡ của những ngƣời đàn ông mang mặt nạ đen. Những ngƣời

đàn ông đó đã tiếp tục xuất bản đƣợc hai số nữa của Nhân Văn trong một thời gian ngắn,

nhƣng họ cũng quẳng những cuốn tạp chí trực tiếp vào ngọn lửa nhƣ chúng đã nhanh chóng bị

tịch thu và tiêu hủy.

Những ngƣời đàn ông lặng lẽ hơn bao giờ hết so với thời mà ông Hƣng từng biết họ nhƣ thế

nào, cả sự kiệt sức bởi những nỗ lực của họ và cả cảnh giác bởi khả năng có sự hiện diện của

gián điệp giữa bọn họ. Ông Hƣng đƣợc nhẹ nhõm rằng ít nhất Bính đã an toàn ở nhà với mẹ

cậu, cô Amie; Ông cảm thấy chắc chắn rằng giờ đây, bất cứ ngày nào quán ăn của ông cũng

có thể ngập chìm trong lửa, nhƣng ông rất nhớ cậu bé nhƣ ngƣời ta nhớ một cảm giác mùi vị.

Cậu bé chƣa bao giờ muốn ý thức hệ hay chính trị; cậu chỉ muốn những điều đơn giản mà một

ngƣời nhƣ ông Hƣng có thể cho cậu: gọt sửa đôi đũa, thêm vài giọt nƣớc mắm, khen ngợi cho

một việc vặt đƣợc làm tốt, hay một lời chào đón cậu bé.

Đó là những chuyện chi tiết mà ông Hƣng đã từng chia sẻ với Bình, những chuyện không

ai khác chú ý, những điều ông Hƣng không còn nhín thấy trong sự thiếu vắng cậu bé. Ông

đã mất dấu các vệt mờ để lại của con thằn lằn làm tổ trên tƣờng phòng sau của ông.

―Tại sao nó để lại một vết dài thế?‖ một lần nọ Bình hỏi. ―Bác có nghĩ nó muốn chúng ta

tím ra nó không?‖

Bầu không khí trong cửa tiệm đã trở nên rất căng thẳng đến nỗi ông Hƣng mong đợi sự

cứu rỗi ông đã từng có mỗi khi ông cảm thấy niềm hi vọng vào tƣơng lai Việt Nam đang

giảm dần, ông nhìn sang chỗ Bính để cảm thấy nhƣ đƣợc giải thoát khỏi những chán nản

nghi ngờ.

Rồi đột nhiên, một buổi sáng khi ông đƣa một chồng tô cho cô rửa chén bát trong con

hẻm, ông Hƣng bắt gặp ánh nhìn của cậu bé trong một ô cửa liền kề. Chỉ có đôi tai và đầu

gối cậu bé trông có vẻ lớn hơn trong nhiều tháng không gặp lại.

―Bính,‖ ông Hƣng gọi. ―Cháu đang làm gí ở đây thế?‖ ―Má (nguyên văn - ngƣời dịch - có lẽ

tác giả lầm lẫn bởi ―Má‖ chỉ dùng cho miền Nam) cháu chỉ nấu có mỗi cơm ạ,‖ cậu bé nói,

cơn xúc động qua đi.

―Bà không bao giờ nấu phở ạ.‖

108

―Ừ, bác có thể hiểu điều đó, Bính. Có cả đống công việc và bà là một ngƣời phụ nữ bận

rộn. Nhƣng cơm cũng không đến nỗi tệ phải không?‖

Cậu bé nhún đôi vai nhỏ nhắn của cậu. ―Đƣợc rồi,‖ ông nói. ―Mọi thứ chỉ vừa yên tĩnh.‖

―À,‖ ông nói. ―Cháu nhớ những buổi nói chuyện phải không? Nhóm ngƣời đó?‖

Bình chớp mắt. ―Cháu nhớ bác.‖

Đối với một ngƣời đàn ông đã có nhiều điều không mong muốn trong cuộc sống của

mính, đó quả thực là một điều đặc biệt đáng lo ngại ông nghe đƣợc. Và làm cách nào một

ngƣời có thể đáp trả với sự yêu mến đó, đặc biệt là khi đƣợc thể hiện rất chân thật nhƣ

vậy? Một cái hắng giọng, quay lại, trƣợt chân qua một bên, và từ từ trở lại bính tĩnh.

―Thế này thí sao, Bính,‖ ông Hƣng đề xuất. ―Cháu xin phép mẹ đến gặp bác vào cuối

tuần. Cháu sẽ đợi bác ở chỗ này, ngay cửa ra vào mà cháu đang đợi sáng nay này, rồi bác

sẽ mang cho cháu một tô phở, nhé.‖

Thế là Bính đã đến con hẻm phía sau quán Phở Chiến & Hƣng cùng mẹ cậu sáng thứ

sáu đó. ―Tất nhiên là em tán thành ạ,‖ Amie nói với ông Hƣng. ―Thằng bé rất thích anh.

Nhƣng làm ơn, đừng để anh Đạo biết, anh ấy sẽ cằn nhằn em mất. Anh ấy chỉ có ý tốt

muốn giữ an toàn cho tụi em.‖

Và rồi họ cúi xuống ăn những tô phở của ông Hƣng trong con hẻm vào thứ sáu hôm đó

cũng nhƣ những thứ sáu sau nữa. Ngày thứ sáu tiếp theo, Bình đến một mình. Cậu bé

mang theo một bàn cờ tƣớng, đặt nó trên đất và cố gắng lôi kéo ông Hƣng cùng chơi.

―Mỗi ngƣời một lƣợt,‖ ông Hƣng nói. ―Đó là tất cả những gì có lần chơi mà bác biết.‖

―Nhƣng cháu không biết cách chơi,‖ Bính đáp.

―Ôi cháu ơi,‖ ông Hƣng nói, trong lúc ngồi xổm xuống đất với cậu bé, bàn cờ nằm giữa

họ. ―Bác cũng không chắc Bác phải chơi thế nào nữa.‖ Ông Hƣng nhấc một quân cờ bằng

gỗ khắc chữ ―Tƣợng‖ bằng tiếng Hán lên rồi đặt nó xuống.

Thế là ông Hƣng làm nên một thói quen vào mỗi buổi sáng, để giữ mình chờ đợi cái ngày

mà cửa tiệm của ông sẽ bị đốt chỉ còn trơ lại mặt đất. Mùa Đông đã đến bên họ, những

ngày xám xịt của tháng 11, khi số thứ 4 của Nhân Văn đƣợc phát hành. Đạo đƣa một ấn

bản cho ông Hƣng khi trời tối, cậu gõ cửa sau của tòa nhà. Ông Hƣng, tim thót lên tận cổ,

ông run run ra mở cửa.

―Bản thân em đã ra khỏi lề đất nƣớc này rồi,‖ Đạo nói với mặt đất. Cậu xấu hổ, một ngƣời

đàn ông chữ nghĩa không chắc rằng phải làm gì tiếp theo; cảm giác ngại ngùng bất thƣờng

109

của cậu khiến cả hai im lặng. ―Về làng vợ em,‖ cuối cùng cậu nói thêm, rồi ấn cuốn tạp chí

nặng nề vào đôi tay ông Hƣng.

Tối đó ông Hƣng đã đọc bài xã luận dƣới ánh đèn vàng vọt yếu ớt tỏa ra từ cây đèn của

mình. Rồi thì, lắng nghe một cách rõ ràng, những tội ác của cải cách ruộng đất, bị lột mặt

nạ bởi thơ hay truyện ngụ ngôn. Đảng đã vi phạm hiến pháp của một nƣớc Cộng Hòa bằng

cách bắt giữ trái luật, cố ý nhầm lẫn giữa nông dân và địa chủ, cƣỡng đoạt tài sản của họ,

quăng họ vào tù, tra tấn họ dã man, hành quyết họ và bỏ mặc những đứa trẻ vô tội cho đến

chết đói.

Bài xã luận đã đi đến đề xuất đã đến lúc nên thay thế ngƣời lãnh đạo mới, kể từ lúc Hồ Chí

Minh và những Đảng viên ki cựu dƣờng nhƣ đã trở nên cứng nhắc và bảo thủ cùng tuổi

tác. Giờ đây họ cấm tất cả các cuộc biểu tình - nhƣng lúc còn trẻ họ lại không phải nhƣ thế

sao, cũng tham gia biểu tình? Thế nào mà Đảng đã tồn tại ở nơi đầu tiên? Rồi giờ đây, từ

trong êm ấm của địa vị và quyền lực, họ làm cho cuộc sống trì trệ, teo tóp, và đóng cửa tƣ

tƣởng của ngƣời dân Việt Nam?

Ông Hƣng đã vƣợt qua đƣợc sự sợ hãi của những phần biến một trái tim đã chết thành bê

tông. Ông ƣớc với mỗi thớ thịt của mính là Đạo đừng đi quá xa trong nỗ lực bù đắp cho sự

thất bại của cậu để đồng cảm với nông dân. Đạo không đơn thuần là chỉ trích chính sách

của Đảng, cậu đã phạm một tội tột đỉnh - xúc phạm Bác Hồ - bởi đó cậu đã mạo hiểm với

sự đe dọa trừng phạt vô cùng.

Ngày hôm sau, không có một ngƣời nào làm việc cho Nhân Văn đến ăn sáng. Căn phòng

cực kì lặng lẽ đến nỗi ông Hƣng có thể nghe từng nhịp đập chầm chậm của quả tim. Khi

buổi ăn sáng đã qua đi, bếp lửa đƣợc dập tắt, sàn gạch đƣợc quét dọn, những đôi đũa đặt

gọn gàng, ông Hƣng đóng tất cả cửa chớp, kéo chiếc mũ bê-rê Đạo đã tặng ông vài năm

trƣớc xuống sát lông mày và rời nhà bằng cửa hậu.

Sự hoang tƣởng đã dừng những ngƣời đàn ông đang nói chuyện lại thế nào thì giờ đây

cũng ảnh hƣởng đến ông nhƣ thế. Ông đút hai tay trong túi và nhín xuống đất trong lúc rảo

bộ một cách thong thả về phìa đối diện của văn phòng Nhân Văn. Khi đoan chắc rằng

không có ai theo đuôi, ông quay lại hai lần và xuất hiện ở bờ Tây của khu phố cổ, lƣớt vào

cafe Võ, sải bƣớc suốt chiều dài của nó, không gì khác ngoài một cái gật đầu đáp chào ông

chủ, và đi ra cửa hậu để vào một con hẻm khác.

Ông quẹo ở góc. Ông ngửi thấy mùi lửa cháy trƣớc khi trông thấy nó. Đó là lúc Đảng đơn

giản là không vừa lòng nên phá hủy tất cả mọi thứ bên trong văn phòng. Họ đã san phẳng

những ngôi nhà chung của hàng xóm, nơi tụ họp và thờ phƣợng linh hồn tổ tiên, ở mặt sau

110

nơi những ngƣời đàn ông của Nét đẹp của phong trào Nhân Văn dùng để lẩn tránh. Một

đám đông những ngƣời đứng giữa đƣờng nhìn chằm chằm vào những xà nhà đang cháy

âm ỉ, đã quá trễ để có thể cứu tòa nhà hay những ai có thể kẹt lại bên trong.

Đạo đang chết cháy - ông Hƣng không chịu nổi khi nghĩ đến đó. Đạo đang chết ngạt, thở

hồng hộc bởi thiếu không khì. Ông Hƣng đi ra xa nhƣ khi ông chạy xa khỏi đền làng ông,

cảm thấy mọi sự sống còn đều bị báng bổ. Cuối cùng ông nhận ra mình ở bờ hồ Hoàn

Kiếm. Ông ngắm nhìn mặt nƣớc tĩnh lặng, mong thấy một con rùa nổi lên từ tăm tối, rồi ông

thả bộ qua cầu Thê Húc hƣớng về phìa đền Ngọc Sơn.

Một cuộn nhang trầm đang cháy trong ngôi đền, nơi một lần cách đây không lâu, có cả

hàng trăm cuộn nhƣ thế. Ông chắp hai tay lên cầu nguyện, nhƣng một sự mệt mỏi quá sức

đã khiến ông từ bỏ nỗ lực đó. Chủ nghĩa Cộng Sản đã gây nên sức nặng lên đôi cánh tay

ông. Tôn giáo chỉ còn là chuyện quá khứ, Đảng đã nói thế, một công cụ đàn áp để nô lệ

những con ngƣời tầm thƣờng.

Nhƣng nơi đây, ông không tím thấy sự thanh thản trong ngôi đền này nữa rồi, ông vẫn

cầu nguyện hằng đêm với những linh hồn tổ tiên, ông nâng tấm di ảnh của chú Chiến

khỏi bàn thờ nhỏ sau lƣng quán, quét sạch bụi, đơm trái cây. Ông đã cầu khẩn tổ tien phù

hộ mạng sống cho Đạo, nhƣng mỗi sáng ông vẫn thức dậy trong lo buồn, nỗi sợ hãi nhƣ

một cục nghẹn trong cổ họng ông.

Nhiều ngày trôi qua không một tin tức gì của Đạo và đồng bạn của cậu. Ông Hƣng thấy

mính đang đứng trƣớc ngƣỡng cửa căn hộ của Đạo ở khu phố Pháp. Cánh cửa đã bị

bung bản lề. ―Bính ơi,‖ ông Hƣng gọi, giọng ông vang vọng trong căn phòng phìa trƣớc.

―Amie?‖

Ông gõ cửa những căn hộ kế bên nhƣng chẳng có ai. Tuy nhiên vài ngƣời đã nghe thấy

ông gọi, và ngày hôm sau, vợ Đạo đến cửa tiệm của ông. ―Anh ấy hẳn là đã bị đƣa đi trại

cải tạo rồi ạ,‖ Amie nói.

Ông Hƣng chẳng thể trả lời, sự hãi một định mệnh còn tồi tệ hơn nhiều, không một từ

ngữ bảo đảm nào có thể đáp lại.

―Anh Hƣng, làm ơn hãy nói em anh cũng nghĩ là anh ấy đã bị gửi đến trại cải tạo đi,‖ cô

nài nỉ.

Ông Hƣng không thể tƣởng tƣợng ra rằng Đạo sẽ chịu từ bỏ niềm tin của cậu, rồi có lẽ

cậu sẽ bị tra tấn và tẩy não, những điều tƣơng tự đƣợc miêu tả nhƣ thế ông đã đọc trong

Nhân Văn.

111

―Tôi sẽ giữ nƣớc phở đƣợc nóng để chuẩn bị cho sự quay về của cậu ấy,‖ ông Hƣng nói,

một sự thật ông đã làm lúc thốt ra lời ấy. Nó là lời cầu nguyện của ông.

―Anh Đạo đã với nói anh là tụi em có em bé chƣa, anh Hƣng?‖ ông Hƣng bƣớc lùi lại một

bƣớc, ông giật mình với tin ấy. ―Tháng trƣớc. Một đứa em của Bính. Nhƣng dây rốn đang

quấn quanh cổ bé.‖

Giọng Amie biểu hiện một trong những sự đau thƣơng hoàn toàn tuyệt vọng. ―Khuôn mặt thằng

bé tím tái bởi thiếu Oxy,‖ cô tiếp, nhƣng thay ví cắt dây rốn và giải thoát nó, các cô hộ sinh lại

kéo dây rốn chặt lại.

―Một hành động trắc ẩn,‖ ông Hƣng nói một cách nhẹ nhàng. ―Hẳn là đã quá trễ cho đứa trẻ.‖

―Nhƣng không phải vì lợi ìch đứa bé, anh Hƣng à. Không phải vì tốt cho em hay cả Đạo. Anh có

biết cô hộ sinh đã nói gí không?‖ Đôi môi Amie bắt đầu run bần bật. ―Một đứa trẻ thế này sẽ vô

dụng đối với cách mạng,‖ cô thầm thí. ―Đó là những gì nhắc nhở Đạo phải làm cho đất nƣớc.

Để cuối cùng thấy sự hủy diệt chình mính. Để có thể viết về nó.‖

Ông Hƣng đột nhiên cảm thấy sự hiện diện của Đạo, nhƣ thể họ đang đứng bên nhau để làm

chứng cho cuộc tàn sát ở làng ông. Đạo giờ đây đã hiểu rằng cuộc cách mạng sẽ không dừng

lại ngắn ngủi với việc tàn sát bất kỳ ai đứng trên đƣờng đi của nó. Nhƣng họ đã lỡ đi cơ hội cho

cuộc trao đổi ấy, cái thời khác mà Đạo có thể đã nói, Bây giờ em đã hiểu bằng trái tim của

mính, và ông Hƣng cũng sẽ nói, Tha thứ.

―Có lẽ cô nên đƣa Bính xa khỏi Hà Nội để sống một thời gian,‖ ông Hƣng nói.

―Vâng,‖ Amie trả lời. ―Tụi em sẽ quay về ngôi làng mẹ em. Anh sẽ gửi tin tức cho tụi em nếu

anh nghe ngóng đƣợc gí nhé?‖

―Ừ, dĩ nhiên là vậy,‖ ông dựa vào cái ngăn kéo đan bằng mây nói. ―Và hãy mang cái này theo.

Chúng là của Bính.‖

Ông nhìn Amie chạy ra đƣờng, tay nắm đôi đũa ngắn của cậu bé, áo dài tung bay sau cô trông

nhƣ cánh diều đang nhào lộn.

Chương 10. Những bức tranh sơn dầu ghê tởm

Ngoài những tiếng chim ríu rít, thật khó để nhận ra là một buổi sáng khi Maggie đang cố gắng

bật chiếc gas lên. Cô ngồi trên một chiếc ghế gỗ cứng ở bàn đợi ấm nƣớc sôi. Khoảng trời

ngoài kia qua ô cửa sổ mang một màu xám công nghiệp đƣợc tạo nên để thách đố với sự phục

hồi tinh thần, cực kì khác biệt với bầu trời xanh rộng mở của một buổi sáng ở Minnesota vào

thời điểm này trong năm. Cô nhớ nhà - bởi sự dễ dàng và thân quen của nó - mặc dù cô nhớ ít

112

ngƣời hơn là cô tƣởng. Thật dễ dàng chấp nhận những ngƣời đồng nghiệp nhƣ những ngƣời

bạn khi chúng ta chẳng còn ở bên họ mỗi ngày.

Cô luôn luôn cảm thấy cô nhƣ một kẻ xa lạ ở một mức độ nào đó - không nhiều ở công việc,

mà là ở thế giới rộng lớn hơn. Nó xảy đến khi mọi ngƣời - ngay cả với những ngƣời đã giác

ngộ - không thể cƣỡng lại việc hỏi mính đến từ đâu? Nó gợi cho chúng ta biết rằng chúng ta

không dình dáng đến lịch sử hay địa lý của một nơi nào đó, ngoại trừ trong chừng mực nào đó,

bạn là ngƣời tiên phong trên con đƣờng của bạn trong suốt cuộc đời, mà gốc gác của bạn đã bị

chôn vùi ở một nơi xa xăm nào đó của địa cầu.

Chúng ta luôn không muốn trả lời câu hỏi đó. Và câu trả lời cũng không phải luôn giống nhau.

Maggie vội vã ấn nút bấm của chiếc ấm, đƣa nó xuống bằng cả hai tay. Cô thêm một đống sữa

đặc vào tách và nhấp ngụm cafe đầu tiên của mình, một ngón tay ấn vào để những hạt cafe kẹt

vào môi dƣới của cô.

Mặc cho cái gã đần hôm đó, cô vẫn đang mong đợi đƣợc đi cùng Tƣ. Cậu đã cho cô thấy mặt

hồ vào hôm nào; cô cũng đã giới thiệu cho cậu vài phòng tranh. Cô tự hỏi liệu cậu có thấy đó là

một cuộc trao đổi công bằng không.

Maggie chỉ nhận ra cô muốn làm trong lĩnh vực nghệ thuật vào năm cuối cấp trung học của cô.

Nó chƣa bao giờ xảy ra trƣớc đó để cô nghĩ là cô có thể, vì cô thiếu tố chất nghệ sĩ, thứ gí đó

mà cha cô hẳn phải nhận ra khi cô chỉ vừa năm tuổi. Cô không biết là có những lựa chọn nhƣ

giám định cho đến lúc cô tham gia một chuyến đi với lớp học xã hội học của mính để ngắm

nhìn các tài liệu của những cuộc biểu tình ở Thiên An Môn trong một cuộc triễn lãm.

―Tại sao họ lại đặt xa nhau nhƣ vậy ạ?‖ cô hỏi giáo viên hƣớng dẫn.

―Đó có lẽ là một quyết định có tính thẩm định.‖ ―Ý của thầy là gì ạ?‖

―Ừm, ngƣời giám định phụ trách công việc và trình bày nó theo cách kể một câu chuyện. Nếu

em xem những tác phẩm từ trái qua phải, theo trình tự thời gian, em sẽ nhận ra câu chuyện bị

thiếu nhiều nhƣ thế nào. Tất cả là khoảng trắng. Em phải đi tím cả ngàn ngƣời trong bức ảnh

để rồi chỉ có một ngƣời trong bức cuối cùng. Có lẽ em phải dùng trì tƣởng tƣợng để điền vào

những khoảng trống đó.‖

Khi trở lại câu chuyện của bố cô, cô đã mệt mỏi với trì tƣởng tƣợng của mình. Cô chỉ muốn

công lý của sự thật, một vài bằng chứng rõ ràng.

Sáng hôm đó ông Hƣng thức dậy muộn, cảm thấy đầu đau nhƣ búa bổ. Quả là êm ái khi có thể

gối đầu trong lòng Lan nhƣ ông đã làm một lần, những ngón tay êm nhƣ nhung của cô xoa bóp

hai bên thái dƣơng ông nhƣ những vòng tròn thôi miên.

113

Ông đã làm việc chăm chỉ trong những ngày ấy, những ngày đầu tiên làm một ngƣời bán phở

dạo, tìm kiếm thực khách trên những con đƣờng vắng vẻ buổi sáng, nấu nƣớc phở và bún phở

bằng rong rêu vào các buổi trƣa, lót dạ buổi tối với mấy chiếc bánh bẩn, và tìm kiếm thứ gí đốt

đƣợc trong đám lau sậy để giữ lửa, rồi sửa chiếc xe hàng đƣợc làm từ những mảnh phế liệu

chắp nối.

Họ vẫn ngồi bên nhau trƣớc lều ông sau bữa tối muộn - Lan đan một chiếc giỏ, ông Hƣng vót

đôi đũa tre - khi ông nói về cơn đau trong đầu nhƣ thể có một ngƣời thợ đang rèn móng ngựa

trên một cái đe.

―Đến đây ạ,‖ cô nói, đặt một phần chiếc giỏ đã hoàn thành xuống bên cạnh và vỗ lên đùi. ―Đặt

đầu chú lên đây ạ.‖

Ông Hƣng bối rối. Bất cứ đụng chạm nào vƣợt quá giữa họ trƣớc đó chỉ là một tai nạn hay sự

vô tình.

―Không sao đâu ạ,‖ cô nói. ―Cháu đã từng làm thế này với em trai cháu khi đầu em ấy đau

không học đƣợc.‖

Ông Hƣng thả lỏng mính đặt lƣng xuống và lần đầu tiên, cuối cùng ông đã kê đầu nằm trong

lòng cô.

―Thƣ giãn ngƣời ra nào,‖ cô nói. ―Chú sẽ không làm cháu mệt đâu.‖

Ôi, nhƣng em đã rất sai lầm đấy, ông tự nghĩ với mình. Ông có thể cảm thấy đầu ông bắt đầu

mềm dần, tan chảy vào đùi cô khi cô vẽ những vòng tròn êm ái quanh thái dƣơng và ấn mấy

ngón tay vào giữa hai lông mày, và cả hai bên cánh mũi của ông.

―Chú nhắm mắt lại đi,‖ cô hƣớng dẫn ông. Ông đã không nhận ra là ông vẫn đang mở mắt.

―Kể chú nghe một câu chuyện đi,‖ ông thí thầm.

―Nhƣng cháu không biết kể chuyện,‖ cô nói với một nụ cƣời nhẹ nhàng.

―Vậy thì cháu là một ngƣời chữa bệnh,‖ ông nói, cảm thấy mính nhƣ trôi dạt đến chốn bồng

lai xa hẳn trần gian.

Ký ức đơn độc đó đủ để xua tan đi những đám mây u ám trong đầu ông sáng nay. Một tia

sáng, dẫu chỉ thoáng qua, cũng đủ để ông lấy đồ, đặt lên xe và bắt đầu bƣớc vào một ngày

mới.

Trên lịch trình của Maggie hôm nay là hai phòng làm tranh. Khi họ bƣớc xuống đƣờng, Tƣ

cầu mong là cái gã công tử diêm dúa chỉ là một điều sai lầm và một số đông đứng đắn vẫn

chiếm ƣu thế trong thế giới nghệ thuật đƣơng đại.

114

Một lần nữa họ lại phải đối mặt với hai mƣơi làn giao thông giữa họ với mặt hồ. ―Sự tĩnh

lặng nội tại,‖ cô Maggie nói theo cách của mình, nhắm mắt một giây trƣớc khi bƣớc khỏi lề

đƣờng.

Không nhƣ thƣờng lệ, Tƣ chẳng thể tìm thấy sự tĩnh tại của mình sáng nay. Cậu lo lắng cho

ông già. Ông Hƣng không thấy đi khập khiễng nữa, nhƣng bƣớc đi của ông thật sự chậm

hơn sau vụ tai nạn, và một thứ gí đó đã quên thêm vào phở sáng nay: vị ngon của nó chỉ

đạt 90%. Tƣ cũng đã theo dõi thấy hai chiếc chăn màu xám đƣợc gấp lại gọn gàng lên nhau

dƣới chiếc xe đẩy của ông già lúc ăn sáng, khiến cậu tự hỏi liệu có phải ông Hƣng thực sự

ngủ ở nhà máy, bởi chẳng còn sức để quay về..v..v..

Với Phƣơng đang ủ rũ và một ông già vô thƣờng, Tƣ bắt đầu tự hỏi có phải là vấn đề chiêm

tinh học. Không nhiều ngƣời có thể nói chuyện với những thiên thể hơn là việc hít thở sâu, với

tƣ tƣởng thiền định nào đó và đợi cho đến khi quỹ đạo của chúng quay lại lề lối.

Sự thiền định của Tƣ có xu hƣớng của bản chất Toán học chặt chẽ. Cậu lẩm nhẩm Pi (số pi

trong Toán học để tình toán nhƣ chu vi đƣờng tròn, pi = 3.1419 - ngƣời dịch) khi cậu lách qua

những làn xe cộ. Cậu nhẩm đến 20 chữ số thập phân lúc đến hồ, và 52 khi họ đến khu phố cổ.

Mặt trời hiếm khi hiện rõ ra. Hơi nƣớc tăng lên khi những ngƣời chủ quán cọ rửa vỉa hè. Tƣ

đeo lên cặp kính râm của cậu, nó ngay lập tức thêm một chút kiêu hãnh vào bƣớc chân của Tƣ.

Cậu có thể không có nét dễ nhìn của Phƣơng, nhƣng cậu biết làm cách nào để trông hợp thời -

cậu hi vọng cô Maggie có thể tán thƣởng nó. Cậu tự hỏi cô đã có bạn trai ngƣời Việt Nam nào

chƣa. Có thể cô đã từng hẹn hò kiểu Mỹ: ăn những chiếc Hamburger trƣớc khi đi xem một bộ

phim bom tấn của Hollywood, có thể có Russel Crowe (Russell Ira Crowe, diễn viên người

New Zealand, Úc, sinh ngày 7 tháng 4 1964 - ngƣời dịch), và rồi hôn nhau ở băng ghế sau

chiếc xe gã bạn trai. Ahh! Nhƣng họ không sống cùng bố mẹ, có lẽ anh chàng sẽ mời cô trở lại

căn hộ anh ta và rồi họ trần truồng trong khi chiếc TV màn hình rộng đang phát vài bản Hip Hop

trên kênh MTV.

Ý nghĩ về việc chẳng có gí đợi chờ đến lúc cƣới kìch thìch Tƣ. Có bao nhiêu gã đàn ông mà

một ngƣời phụ nữ ở tuổi trung bính 30 gí đó ngủ cùng trƣớc khi cô kết hôn? Đã bao nhiêu lần

cô Maggie quan hệ? Cậu nhận ra là tất cả những trải nghiệm đó có thể thực sự khiến cô hoàn

toàn thất vọng với một gã trai nhƣ cậu.

Họ đi theo một lối riêng trong một con hẻm quanh co đầy ruột và vảy cá. Ngƣời họa sĩ họ

đặt cuộc hẹn gặp sống ở cuối con hẻm này. Lý thú là ông ta lấy tên của một hòn đảo

Philippine - Mindanao, để gọi chình ông. Để thay đổi tên của một con ngƣời bất chấp cha

mẹ và những ví tinh tú, ông ta trông nhƣ thế nào? Câu trả lời sẽ sớm trở nên rõ ràng.

115

Dựa lên bức tƣờng dài trong hành lang nhà ông, Mindanao có một hàng những con ma-

nơ-canh ngực thùng, độn rơm, chắc hẳn bị bỏ lại bởi ngƣời Pháp, tất cả có cái đầu làm

bằng giấy bồi. Một ông vua Việt Nam, một tên lình lê dƣơng với tẩu thuốc trong miệng, tổng

thống Bill Clinton và ông Hồ Cẩm Đào. Con ma-nơ-canh cuối cùng có cái đầu với nón du

hành kiểu phi hành gia Nga.

Phần còn lại của những tác phẩm của ông ta thậm chì còn đáng kinh ngạc hơn. Một dãy

những bức họa đƣợc treo trên tƣờng, những bức tranh khỏa thân ghê tởm họa hình những

cái miệng và cơ quan sinh dục lở loét, một trong số đó thậm chí còn có một con heo chui ra

từ hậu môn của một gã trai. Có những gã đàn ông vặn vẹo đang thọc nhau với dƣơng vật

của họ qua một cái gí trông nhƣ lá cờ Mỹ. Một con ma-nơ-canh với gƣơng mặt ngƣời Việt

treo từ trần nhà bằng một sợi dây thừng xoắn xung quanh tinh hoàn của nó. đầu ngoẹo

sang một bên, lƣỡi thè ra, đôi tròng mắt nhƣ phát nổ.

Tƣ đang hoảng hồn ngắm nghía, choáng váng bởi những sinh vật và nghệ thuật kinh tởm

của ông ta. Mindanao đang nói với Maggie về việc Đảng thƣờng đóng cửa chƣơng trính

của ông. Đó có lẽ là ngƣời đầu tiên trong đời Tƣ khiến cậu nghĩ rằng Đảng đã đúng một

trăm phần trăm. ―Nền kinh tế có thể là hậu Cộng Sản, nhƣng môi trƣờng văn hóa chắc

chắn là không,‖ Mindanao nói. ―Tôi liên tục bị phạt với mô tả là tệ nạn xã hội và phá hoại

đạo đức, bởi cả Bộ Văn Hóa - Thông Tin cũng nhƣ những nghệ sĩ khác.‖

Ông ta mang giấy phạt về, tự hào vì bị phạt, bị theo dõi bởi Cục phòng chống tệ nạn xã

hội và phòng tranh của ông thì thƣờng bị lục soát. ―Cái gí đã bảo vệ tôi,‖ ông nói, ―chình là

những khoản trợ cấp từ các tổ chức nƣớc ngoài, bởi vì chúng không giống với những chủ

đề bị kiểm duyệt. Nhƣng thật là mệt mỏi. Tôi dự định rời sang Hồng Kông. Đó là nơi phần

lớn tác phẩm của tôi đƣợc bán.‖

Ông dẫn cô Maggie đi qua một loạt các bức tranh sơn mài trên giá vẽ, ông bảo ông đang

vẽ nhƣ một khoản tiền hoa hồng cho một phòng tranh ở Singapore. Ông giải thích kỹ thuật

của ông: cắt một tấm áp-phích tuyên truyền cũ - ‖Cơn đau đầu của Nixon,‖ ―Tăng gia sản

xuất lƣơng thực là mấu chốt để trục xuất ngƣời Mỹ,‖ ―Trông nhƣ thể Bác Hồ với chúng ta

trong ngày hạnh phúc‖ - thay đổi từ ngữ và diễn sai thông điệp, rồi thì chồng lên chúng với

nhựa nâu của sơn mài truyền thống (sơn mài hiện đại sử dụng sơn mài sản xuất công

nghiệp của Nhật, sơn mài truyền thống là của Việt Nam, bóng đẹp hơn, nhƣng có hại với

da tay họa sĩ - ngƣời dịch).

―Tôi khƣớc từ nghệ thuật dân tộc lành tình mà Đảng vẫn khuyến khìch,‖ ông nói. ―Tất cả

những bức tranh nhẹ nhàng vẽ những thiếu nữ trong tà áo dài, những cánh đồng lúa, con

116

trâu và đại loại thế. Chuyện tào lao. Tất thảy bọn họ đều làm thế, hầu hết những kẻ đƣơng

thời. Ngay cả những ngƣời có tài. Tôi chỉ muốn thấy phân trên bức vẽ.‖

―Có phải ngƣời ngoại quốc thật sự mua tranh ông ta không?‖ Tƣ thầm thì với cô Maggie

khi Mindanao để cô đi dạo quanh căn phòng.

―Chắc chắn thế,‖ cô nói. ―Một con số thật sự. Tôi cho là anh không thìch chúng?‖

―Tôi nghĩ chúng hơi ghê tởm,‖ Tƣ không thể dằn lòng khỏi nói thế. ―Bẩn thỉu và vô dụng.‖

―Ừ,‖ cô đáp, ―nhƣng ìt nhất ông ta có một góc nhìn riêng. Và cuối cùng thì thời gian sẽ

phán xét mọi thứ.‖

Quá nhiều để Thiền. Những con số nguyên tố Palindrome (số nguyên tố viết xuôi hay

ngƣợc đều không thay đổi, ví dụ 757 - ngƣời dịch) mà Tƣ tình khi đi bộ đến nhà Phƣơng

chiều nay, cậu quên bẵng chúng bởi một cụm từ. Thời gian sẽ phán xét? Cô ấy không thể

nghiêm túc đƣợc: thời gian sẽ chỉ cho thấy một gã nhƣ thế không khác một con vật! Chủ

nghĩa nghệ thuật dân tộc hoặc khiêu dâm - thật sự chỉ có hai lựa chọn nghệ thuật đó thôi

sao? Một ngƣời khắc họa đất nƣớc lạc hậu; những ngƣời khác khắc họa đất nƣớc lầm lạc.

Tại sao nghệ sĩ lại sẵn sàng lao vào nếu không phải chính họ lạc hậu hay bệnh hoạn đó ƣ?

Cậu biết cậu đã vƣợt qua ranh giới bởi việc bày tỏ sự ghê tởm của cậu với cô Maggie,

nhƣng cậu không thể làm khác hơn. Cậu cũng sửng sốt không kém trƣớc phản ứng bình

tĩnh của cô trƣớc những tác phẩm quái đản đó. Cô trông nhƣ ngƣời Việt Nam, nhƣng thị

hiếu của cô rõ ràng là rất Mỹ.

Tƣ chạy lên cửa phòng ngủ của Phƣơng; cậu không thể tiếp tục tất cả những suy nghĩ đó

một mính đƣợc. Cậu thúc vai vào cái đầu lâu xƣơng chéo, một lần, hai lần, và ba lần, cuối

cùng cánh cửa cũng mở. Cậu nằm xuống tấm nệm Phƣơng đang nằm, vẫn với chiếc quần

sóc võ sĩ đấm bốc đầy hình trái tim vài ngày trƣớc, cũng lại đang mang tai nghe, một chén

rƣợu gạo gần cạn.

Tƣ còn chƣa chào bạn của mình. Cậu lay vai bạn nói, ―Cậu nên thấy vài thứ bẩn thỉu

đƣợc xem nhƣ là nghệ thuật ngày hôm nay. Những thứ xấu xa đó đƣợc trả cả ngàn dollar,

cho cái đống phân trên mấy bức tranh sơn dầu đó! Tớ đã không thể giữ mồm giữ miệng

hôm nay Phƣơng à. Cô gái Việt Kiều ở khách sạn đó đã tán thƣởng mấy tác phẩm nghệ

thuật đó, còn tớ thì nói ra những gì tớ nghĩ.‖

Tƣ nằm trở lại và lấy khuỷu tay che mắt. ―Tớ cá là ông ta từ Sài Gòn ra,‖ cậu nói, và họ

đều hiểu nó có nghĩa là gí - ma túy và mại dâm đã phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ chiến

tranh, hủy hoại đạo đức của cả một thế hệ nối tiếp.

117

Phƣơng ngồi thẳng trên tấm nệm. ―Nút chúng vào,‖ cậu nói trong khi đƣa Tƣ cặp tai nghe.

―Lắng nghe ca từ.‖

Đó là vài bài rap gangsta (Một loại nhạc rap với lời bài hát tích cực, thƣờng liên hệ đến

bạo lực băng đảng - ngƣời dịch) nói về một cuộc giết chóc bạo lực. Những con hẻm đầy

xác chết của bọn mọi (nigga - tiếng lóng chỉ ngƣời da đen - ngƣời dịch) và bà bầu.

Tƣ đang ngúc ngắc đầu theo tiếng bass khi Phƣơng đột nhiên giật tai nghe khỏi tai ngƣời

bạn. ―Tệ hại, không?‖ cậu nói. ―Và bạo lực. Rất rất bạo lực.‖ Đôi lông mày của Phƣơng

rƣớn lên. ―Thế nên có thể nƣớc Mỹ không phải chỉ có những tòa nhà cao tầng và Disney

World hay những ngôi sao điện ảnh. Không phải tất cả đều tích cực và dễ thƣơng.‖

Chuyện đó rất đúng, Tƣ nghĩ. Đó là một thế giới không có những đạo lý và phẩm hạnh.

Việc cô Maggie không thiên vị sự sỉ nhục và khiếm nhã trong tác phẩm của Mindanao nói

lên rằng cậu cần phải biết về ngƣời Mỹ. Làm cách nào cậu có thể tiếp tục với tour này đây?

Bộ mặt New Dawn (Bình Minh Mới) của cậu đã bị đổ vỡ. Điều gì sẽ xảy ra nếu những ý

kiến của cậu bắt đầu rò rỉ ra ngoài? Cậu sẽ bị đuổi việc; có lẽ chứng chỉ hƣớng dẫn viên du

lịch của cậu sẽ bị thu hồi. Tốt hơn hết là cậu nên ngăn chặn trƣớc và bỏ nhiệm vụ này, mặc

dù yêu cầu này đƣợc đƣa ra bởi một nơi tối thƣợng.

―Chúc mừng, anh bạn của tôi,‖ Phƣơng nói và với lấy cái chai gần cạn. Cậu dốc cạn rồi ợ

một cái. ―Cậu có bao giờ nghĩ có thể cậu sẽ không lấy vợ chƣa?‖

Tƣ nhƣớng mày lên. Có chuyện gì thế? Dĩ nhiên Tƣ không nghĩ thế; không lấy vợ chẳng

phải là một lựa chọn.

―Tớ đã nói cậu làm cách nào mà bố mẹ tớ gặp nhau chƣa nhỉ?‖ Phƣơng tiếp tục. Tƣ biết

bố Phƣơng là một ngƣời lính khi ông gặp mẹ cậu, một cô thôn nữ. Ông đã có một công

việc khủng khiếp trong Quân Đội Nhân Dân, rà mìn dọc theo biên giới phía Nam. Bố

Phƣơng đã từng kể cái cách ông đƣợc gửi đến trinh sát quân địch và thƣờng vào làng ban

đêm, nơi ngƣời dân có nghĩa vụ nuôi ông và cho ông ngủ vì ông là một trong những ngƣời

bộ đội tốt đang chiến đấu vì tự do của dân tộc.

Một đêm, bố tớ ngủ trong ngôi nhà nọ, và ông thức dậy để ra ngoài đi tiểu. Khi quay trở vào

ông trờ lên chiếc giƣờng gần nhất của mấy đứa con trai chủ nhà. Ngoại trừ việc đó không phải

là con trai của họ, ông bò vào giƣờng, và đó là?‖ Phƣơng nói. ―Đó là con gái của họ.‖

―Nhƣng làm cách nào mà ông biết đƣợc cơ chứ? Đứa trẻ nào cũng cạo trọc đầu bởi vì chấy

rận. Cô gái hét lên và bố tớ đã rất sợ, ông bịt tay lên miệng cô gái để buộc cô im lặng. Họ đã ở

vị trì đó cả đêm, cả hai đều run vì sợ. Sáng hôm sau, bố cô gái không chấp nhận cả hai bọn họ.

Ông chỉ nói, ‗Đƣa nó đi. Đƣa nó đi cho thật xa.‘

118

Nhƣng bố tớ biết làm gí đây? Ông nói với ngƣời đàn ông đó, ‗Nhín này, tôi là một bộ đội. Công

việc của tôi là đi ra mín. Đang chiến tranh. Tôi ngủ trên mỗi chiếc giƣờng khác nhau mỗi đêm,

nếu tôi phải ngủ. Tôi không thể đƣa cô gái này đi cùng đƣợc.‘ Bố cô gái bảo, ‗Đƣa con bé đi

hoặc tao sẽ giết nó.‘‖ ―Ôi zồi ôi,‖ Tƣ nói. ―Cô gái đó là mẹ cậu?‖ Phƣơng gật đầu. ―Ông đã phải

đƣa bà đi,‖ cậu nhún vai nói. ―Ông vác bà lên vai và bảo bà ngậm mồm lại đừng la hét nữa. Bà

chỉ mới 11 tuổi. Ông đã giấu bà trong những cái hố và hầm, rồi để lại cho bà nƣớc, báhn gạo,

ông luôn giữ lời hứa quay trở lại, thậm chí dù mỗi lần ông đi rà mín ông nghĩ có thể ông đã bị

giết. Và bà sẽ không bao giờ tha thứ cho ông.‖

―Nhƣng họ đã lấy nhau mãi mãi,‖ Tƣ nói. ―Và họ đã có cậu và em gái cậu.‖

―Vẫn thế,‖ Tƣ nói.

Phải chăng đó là tại sao Phƣơng không thể thích cô gái nào, tại sao cậu bị chán nản? Bất kể lý

do gí Phƣơng kể câu chuyện đó, thí Tƣ vẫn thấy mính đang đứng ở cửa phòng bếp khi về nhà,

cậu ngắm bố mẹ chơi domino trên sàn.

Họ thách thức lãnh vực chiêm tinh học; bất kể những thiên thể đang làm gí thí bố mẹ cậu

vẫn đang bính yên bên nhau. Cả thoải mái lẫn bực bội. Tƣ biết mối quan hệ hôn nhân

không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Cậu không tìm những ví dụ hƣớng dẫn cá biệt từ bố mẹ

mình. Phân chia việc nhà, thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau, cùng bỏ thời gian chơi domino và

uống trà. Cha cậu nấu nƣớng cũng nhiều nhƣ mẹ cậu làm; bọn họ đều làm việc cả ngày và

họ thấy họ công bằng.

Tƣ không thể tƣởng tƣợng ra sự lãng mạn nào giữa họ, nhƣng cha cậu đã một lần bảo

rằng mẹ cậu là cô gái duy nhất ở nhà máy không cƣời thiếu ý tứ và bà quay đầu đi khi nói

chuyện với ông. Bà cũng không che miệng hay chớp mắt vâng lời. ―Đó là là một cô gái

hiếm hoi để thấy mình trong phản ánh trong mắt cô ta,‖ ông nói. ―Rất hiếm và rất mạnh mẽ.‖

Tƣ xấu hổ khi nghe thế. Cái nhìn trực tiếp của bà có nghĩa là mẹ cậu cảm thấy say mê

cha cậu - và ai mà muốn nghĩ mẹ họ nhƣ thế chứ? Nhƣng cậu biết ơn là cha mẹ cậu đã

chọn nhau, khi mà có quá nhiều những đám cƣới mạo danh ở thế hệ cậu bởi sự sắp xếp

hay hoàn cảnh. Cậu đặc biệt thấy biết ơn sau khi nghe câu chuyện của Phƣơng.

Bố mẹ Tƣ có sự tranh đấu của họ, nhƣng đó là những cuộc đấu tranh bính thƣờng. Một

cuộc sống khó khăn bính thƣờng trong những ngày u ám trƣớc Đổi Mới, khi tất cả bọn họ

có thể mua đƣợc một căn phòng trong khu phố cổ đƣợc ngăn cách bởi một tấm màn với

một gia đính khác ở phòng bên cạnh. Bố của Tƣ chỉ vào căn phòng ông từng có bởi ví Tƣ

không tin là khi bố cậu nói rằng tất cả mọi ngƣời trong những căn phòng của 4 tòa nhà liền

119

kề đã chia sẻ một hố xí với một căn bếp ngoài. Nƣớc uống của họ thậm chì còn đƣợc lấy

từ một vòi bơm công cộng cách xa đó 3 dãy phố.

Thỉnh thoảng những ngƣời hàng xóm cũ của họ từ thời đó vẫn đến thăm, và Tƣ lắng nghe họ

hồi tƣởng, làm nên những ánh sáng của một thời gian khó, cƣời cợt khi họ bảo những điều

nhƣ: Cậu có tin là 16 ngƣời chúng ta đã chia nhau một lon gạo nhỏ không? Và ôi zồi ôi, mấy

cái con chuột, cậu nhớ chứ? Làm sao mà cái bọn bọ chét lại béo múp thế trong khi ai cũng đói

meo? Còn nhớ cái lần bà Anh đan một cái võng cho mấy đứa trẻ đau bụng không? Nó đã hoàn

toàn chữa lành bọn chúng. Và rồi khi vợ tôi bị đau gan thí Anh đã tím cách kiếm mấy cái rễ

cam thảo.

―Thỉnh thoảng tôi lại tiếc nhớ cái thế giới đã từng nhƣ thế,‖ một trong những ngƣời bạn cũ của

bố Tƣ nói. ―Khi những ngƣời hàng xóm quan tâm nhau, và một ngƣời có thể cắt tóc giùm

ngƣời khác, rồi để đáp lại thí ngƣời có đầu tóc mới đấm bóp chân cho anh phó cạo. Bây giờ tớ

phải nói đó là một cái tivi rất tốt, cậu đã có nó, thực sự rất tốt. Cậu có truyền hình vệ tinh chứ?‖

Mẹ của Tƣ đôi khi sẽ dừng tất cả cuộc gợi nhớ lại, bà nói rằng có rất nhiều chƣơng trong cuốn

sách cuộc đời, không phải tất cả chúng đều hạnh phúc, nhƣng họ may mắn đƣợc bảo đảm tất

cả những chƣơng khác sẽ đến cho dù ở thế giới bên kia, khi những linh hồn đầu thai.

Cá nhân Tƣ không nghĩ nhiều về thế giới bên kia. Một suy nghĩ xa lạ nảy ra trong cậu lúc đó:

thế nào nếu linh hồn cậu đầu thai làm một Việt Kiều, hay thậm chí là một ngƣời nƣớc ngoài

đúng nghĩa? Cuộc sống về cơ bản là khác biệt chăng? Hẳn là nhƣ thế nếu cậu có thể chọn lựa

một thể xác, bởi cậu sẽ chọn một ai đó mang giày đinh, một tiền đạo khởi đầu những bàn

thắng ở FA Cup - Ahhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh! đám đông sẽ gào thét hoang dại.

―Tƣ, mẹ hâm cá cho con này,‖ mẹ cậu chỉ vào chiếc nồi đất nói.

Tƣ quỳ xuống xúc vài muỗng cơm và vài lát cá màu trắng ngon lành với gừng trong canh

vào một cái bát, rồi cậu ngồi xuống sàn nhà với bố mẹ. Tƣ xúc vài hạt bỏ vào miệng.

―Bố phải nói con biết, hôm nay bố đã xuống chỗ ông già sau khi làm việc,‖ bố cậu nói.

―Ông dƣờng nhƣ yếu đi một ít sau tai nạn, con có thấy thế không? Con có để ý thấy thiếu

rau ngò trong mấy cọng rau sáng nay không?

―Mỗi thứ bố nói hính nhƣ đã mang ông về với quá khứ. Bố nghĩ là có lẽ bố nên làm cho

ông ấy một chiếc xe đẩy tốt hơn. Ông ấy đã chỉ vào mỗi cái bánh xe, trục xe, mỗi tấm gỗ và

lần lƣợt nói với bố những câu chuyện dài vòng vo làm cách nào mà ông đã kiếm đƣợc mỗi

mảnh đó.‖

Nghe có vẻ nhƣ một trong những ẩn dụ lang thang của ông Hƣng, có vài điều mà bố cậu

sẽ không bao giờ hiểu đƣợc. Ông Bình là một ngƣời đàn ông đơn giản, ông đặt một chân

120

lên đầu ngày khác tiếp theo sau một ngày. Ông là ngƣời lặng lẽ khƣớc từ những gì quá

khứ và chấp nhận hầu hết hiện tại. Đôi khi điều ấy khiến Tƣ bực mình là bố cậu không nói

ra, không phàn nàn khi Đảng đƣa ra vài điều luật mới nực cƣời nhƣ một điều họ đang hứa

là buộc mọi ngƣời phải đội nón bảo hiểm xe máy vào năm sau.

Bố của Tƣ thìch nghe ông Hƣng nói hơn, Tuyệt vời. Cám ơn rất nhiều. Chiếc xe hàng đó

thật sự là một đống phế liệu nặng nề tôi đã tạo nên từ những mảnh phế liệu 40 năm trƣớc.

Tôi không thể đợi để thay thế nó.

―Và rồi con biết gí không, Tƣ?‖ bố cậu nói. ―Sau khi ông ấy nhấn chìm bố xuống với câu

chuyện rất dài về chiếc xe của ông, sau khi ông đã từ chối cho bố làm cho ông một chiếc

khác, ông đột ngột nói với bố, ―Bác đã nói với cháu là cháu có một đứa em chƣa?‖

―Cái gí?‖ Tƣ ngạc nhiên đặt bát xuống.

―Đó cũng là phản ứng của bố,‖ bố cậu nói .‖Mẹ bố rõ ràng đã có một đứa bé trai khác vài năm

sau bố nhƣng đứa bé sống không đầy một giờ.‖

―Nhƣng tại sao ông ấy lại nói với bố lúc này?‖

―Bố không biết.‖

Tƣ ghét phải nghĩ thế, nhƣng có vẻ nhƣ ông già Hƣng đang trút bỏ những bí mật của ông. Bố

cậu lại quá gần để thấy điều đó.

Ông Hƣng không phải là ngƣời thích uống rƣợu, nhƣng Bính đã để lại cho ông một chai rƣợu

gạo, bảo rằng nó có thể làm giảm cơn đau chân của ông. Ông Hƣng cảm thấy đau. Nhƣng

không phải nơi chân ông, mà ở lồng ngực. Ông đang nằm trên tấm nệm độn đầy rơm của ông,

một ngọn nến chiếu sáng cho Đạo, ông đang tím kiếm sự thoải mái của tiếng nói lảm nhảm êm

ả trong bóng tối ngoài lều, nhấm nháp một ly rƣợu - đúng với mục đìch y tế.

Qua nhiều năm, ông Hƣng đã cố gắng đạt một sự cân bằng trong việc vẽ một bức chân dung

của Đạo, nó cho Bình vài cảm giác về sự quan trọng của ngƣời đàn ông đó, và sự hối lỗi bởi

hành vi của ông nhƣ một ngƣời cha. ―Ông đã là ngƣời bố bận rộn của một phong trào khi ông

có thể là ngƣời bố của một đứa con trai,‖ ông từng nói thế với Bình. Làm sao Bình có thể hiểu

đƣợc rằng sự bỏ bê của bố ông không phải là bởi cá nhân?

Trong khi ông Hƣng đã cố gắng tốt nhất để ký ức của Đạo còn sống vì Bình, thì sự xem xét bản

thân vài ngày trƣớc đó khiến ông buồn bã kết luận rằng ông đã thất bại. Ông đã làm cái gí khi

đƣa cho bính một cậu em bé bỏng bằng tay này rồi lại giật ra bằng tay kia? Bức chân dung duy

nhất của Đạo là một trong những tập thơ của cậu, thi ca chảy trong dòng máu cậu, nhƣng ông

Hƣng đã chẳng còn bất cứ cái gì, không tập thơ cũng chẳng còn gì trong trí nhớ.

121

Nỗi hối hận lớn nhất trong cuộc đời nhiều hối hận của ông Hƣng là ông không viết ra bài thơ

nào của Đạo khi ông còn có thể. Thay vào đó ông lại đi chia sẻ chúng với một cô gái ngƣời đã

tỏ ra là chẳng đáng. Ông đã bị huyễn hoặc để tin rằng tình yêu quan trọng hơn những di sản.

Ông đã đi lãng phì điều quan trọng nhất đó.

Chương 11. Chỗ của chúng ta trong trời đất

Tƣ và Phƣơng đang đứng sau một chậu cây cọ khổng lồ ở sảnh Metropole để đợi cô

Maggie. Tƣ thấy bạn mình nhìn cô từ trên xuống dƣới khi cô bắt tay theo kiểu ngƣời Âu trong

bộ đồ sọc trƣớc khi đi qua họ.

―Cô ấy là một nhân vật quan trọng Phƣơng à,‖ Tƣ xầm xí. ―VIP (Very Important Person -

Nhân vật rất quan trọng - ngƣời dịch).‖

―Thế sao? Dù sao cô ấy cũng vẫn là một ngƣời phụ nữ,‖ Phƣơng nói, thọc hai tay vào túi và

giỡn với mấy chiếc chìa khóa móc vào một đầu sợi xìch nơi thắt lƣng cậu. Đôi cánh tay cậu

đã rám nắng, những tĩnh mạch dày ẩn dƣới hai tay áo trên khuỷu tay.

Trong ít phút, và không phải là lần đầu, Tƣ cảm thấy ghét ngƣời bạn thân của mình.

―Chào buổi sáng, cô Maggie,‖ Tƣ nói một cách vui vẻ.

―Tôi xin đƣợc giới thiệu đây là một trong những ngƣời tài xế tốt nhất của trung tâm.‖

―Pleased to meet you,‖ (rất vui đƣợc gặp anh) cô nói bằng tiếng Anh.

―Phƣơng không nói tiếng Anh ạ,‖ Tƣ gƣợng cƣời nói.

―Đó là lý do tại sao cậu ấy làm tài xế và tôi làm hƣớng dẫn viên.‖

―Thế thí, anh đã sẵn sàng đi chƣa?‖ cô Maggie hỏi, chuyển sang dùng tiếng Việt.

―Thật ra thì, cô Maggie, tôi muốn có lời với cô về sự sắp xếp hiện tại.‖

―Có vấn đề gì ạ?‖

―Tôi không nghĩ tôi là ngƣời hƣớng dẫn viên tốt nhất cho những mục đìch của cô.‖

―Xin lỗi,‖ cô nói, lúc lắc đầu, ―Tôi không chắc ý anh là gí.‖

―Tôi muốn rút lui khỏi công việc này.‖

―Ôi,‖ cô Maggie nói. ―Thực ra thì có vấn đề gì vậy?‖

―Không phải vấn đề, thƣa cô,‖ Tƣ nói, tuyệt vọng trong việc tìm một lối thoát mà không phải

đối mặt với cô.

―Ừm, rõ ràng là có.‖

Tƣ nói lắp bắp và nhìn sang chỗ Phƣơng cầu cứu.

122

―Thƣa cô,‖ Phƣơng nói, trấn tĩnh ngƣời bạn của mính, ―Tƣ đã thấy vài nghệ thuật mà cậu

đƣợc chiêm ngƣỡng trong vài ngày qua, chúng đã làm tổn thƣơng sâu sắc cá nhân cậu

ấy.‖

―Ôi,‖ cô Maggie nói. ―Tôi xin lỗi, anh Tƣ. Tôi thật sự lấy làm tiếc khi nghe thế.‖

Tƣ chỉ muốn bỏ chạy lúc này. ―Tốt hơn tôi nên quay trở lại công việc thƣờng nhật của

mính,‖ cậu nói, len lén thụt lùi lại.

―Anh có thể quay lại đây vào cuối ngày không?‖ cô nói. ―Chúng ta có thể nói về chuyện

này và giải quyết sau đó, Okay?‖

Tƣ cúi nhẹ ngƣời đồng ý.

Khi cậu ngồi trong một quán cà phê bên đƣờng của khách sạn, nhấm nháp một lon Coke

thứ hai với một ống hút màu hồng, Tƣ tự hỏi cậu có nên đến thăm ông già Hƣng không.

Ông ấy, một ngƣời hiểu lòng ngƣời, sẽ hiểu tại sao Tƣ không thể tiếp tục với tour nghệ

thuật đƣợc. Cậu cảm thấy bị tổn thƣơng: cậu chƣa bao giờ bỏ một nhiệm vụ mà cuộc sống

giao phó. Có lẽ ông Hƣng sẽ cho cậu điều gí đó nhƣ sự tha thứ. Nhƣng Tƣ sẽ cảm thấy rất

xấu hổ nếu rõ ràng cậu cần thế. Cậu cần một cái cớ cho cuộc viếng thăm bất thƣờng này.

Tôi biết, Tƣ nghĩ; ông Hƣng đã đi bộ trên một quãng đƣờng rất dài bằng đôi dép tệ hại

của ông mỗi ngày, hẳn nhiên ông có thể dùng một đôi giày tốt hơn. Những ngƣời già bình

thƣờng không mang giày chạy bộ, nhƣng ông Hƣng đâu phải là một lão già bính thƣờng.

Tƣ biết một nơi có thể mua đƣợc một đôi giày nhái tốt của Nikes. Cậu trả tiền mấy lon

Cokes và vọt ra khỏi cửa với mục đìch của mình.

Nửa tiếng sau đó, cậu đang đi bộ về khu ổ chuột của ông Hƣng, vừa huýt sáo vừa đung

đƣa một túi nhựa chứa đôi giày nhái trắng sáng cỡ số 7, nhãn Nike Air Force cao cấp. Đi

bộ con đƣờng này chỉ để xác nhận sự lựa chọn món quà khôn ngoan cho ông già. 3 cây số

từ hƣớng Tây Nam của khu phố cổ, ít nhất hai ngƣời trong số họ trên những chiếc cống

tráng nhựa đã nứt nẻ đang mở chạy theo các lề đƣờng, và ôi! - thật không may - một con

chó nhỏ đang biến mất trong một đƣờng cống không nắp.

Tƣ rẽ xuống con đƣờng bẩn thỉu dẫn ra hồ. Ngƣời phụ nữ bị trƣợt ngã trong bùn đêm nào

đang nhặt những viên đá trên đƣờng, thả chúng vào chiếc tạp dề kéo dài của bà; một

chàng trai trẻ đang nhổ một búi nhỏ cỏ. Không có mảnh rác nào dọc theo con đƣờng này,

không một túi nilon hay cái lon bẹp dúm nào, hay bất cứ con chó mèo nào.

Tƣ tím ông già ở bờ hồ, ông đang chà rửa mấy chiếc nồi lớn của ông. Ở đây thật ngột

ngạt, mấy con muỗi vo ve quanh đầu Tƣ khi cậu ngồi xổm xuống cạnh ông. Cậu hi vọng

ông Hƣng không còn ăn cá từ cái hồ này - chúng chắc chắn phải bị nhiễm chất độc từ cái

123

nhà máy sản xuất lốp xe ở phía kia của những con đƣờng ray - trông đám mây lung linh kia

cứ nhƣ nƣớc đậu nành trong một chiếc chảo nóng.

―Tƣ,‖ ông Hƣng nói, đầy ngạc nhiên. ―Cháu không làm việc hôm nay hả?‖

―Cháu đã làm,‖ Tƣ nói. ―Đó là một câu chuyện dài.‖

―Đến đây, chúng ta uống trà nào,‖ ông Hƣng nói, lật mấy chiếc nồi lên phơi khô. Ông tách

hai đầu gối ra và rên lên khi đứng dậy, ông lội qua đám bùn mỏng nghiêng theo bờ để

bƣớc về lều.

Tƣ cúi đầu đi qua cửa, rồi chắp tay vào nhau chào ông nội ở trên bàn thờ khi ông Hƣng bắt

ấm nƣớc lên nấu.

―Ông đã nói với cháu làm thế nào mà ông nội cháu có một vết sẹo trên má chƣa?‖ ông

Hƣng hỏi.

Tƣ lắc đầu. Cậu luôn luôn nghĩ rằng đƣờng sẹo đó chỉ là một cái bóng.

―Ông nội cháu đã nói một câu rất kìch động, ông bảo rằng nếu chỉ một ngƣời đọc những lời

trên những xuất bản của ông, nếu chỉ một con tim đơn độc bị lay động, thì họ đã hoàn

thành công việc của họ: Họ đã thành công trong việc xóa đi sự thật trên thế giới này.‖

―Gã đàn ông đó - gã đội một chiếc nón bê-rê và mang một cuốn sách dày, giống nhƣ họ

vẫn làm thế - gã bƣớc ra khỏi bóng tối trong góc phòng. Gã ta bƣớc về phìa Đạo kiểu nhƣ

sắp sửa bắt tay chúc mừng ông vì những lời đầy cảm hứng đó. Khi đến gần ông nội cháu,

tên đàn ông đó không nói lời nào, đƣa cuốn sách lên đập nó bằng cả hai tay vào mặt ông

cháu.‖

―Đạo ngã ra sau còn mọi ngƣời thì nhảy bật dậy. Ông quỳ xuống sàn với cậu ấy, giữ cậu,

khi ấy ông thấy đó không phải là một cuốn sách gã đàn ông đó dùng để ám toán ông cháu

mà là một viên gạch bọc trong giấy. Đạo đã ho và phun ra hai cái răng. Gò má cậu ấy bị cắt

chỗ mà cháu thấy vết sẹo đó. Nó đã bị cắt sâu bởi cạnh của viên gạch: xƣơng gò má cậu lộ

ra trắng hếu. Ông đã phải tạ ơn là bố cháu không chứng kiến cái cảnh đó.‖

―Cuối cùng, trong cuộc bạo động, gã lạ mặt đã chuồn ra cửa. Gã là một tên gián điệp,

chắc là thế. Nhƣng Đạo chỉ nói, ‗Chúng ta không thể để họ de dọa chúng ta. Điều đó còn

quan trọng hơn việc chúng ta làm.‘

―Một đặc quyền lớn của ông là ngƣời đã khâu lại khuôn mặt của cậu ấy với một cây kim

và chỉ. Ông đã gây tê cậu ấy bằng rƣợu trắng rồi đƣa cậu nằm lên giƣờng. Cậu ấy nằm

nghỉ ở phòng sau của ông, không muốn báo cho bà nội cháu hay bố cháu biết chuyện xảy

124

ra. Nhƣng cháu biết đấy, ông đã chẳng thấy một gƣơng mặt bị đánh, ông chỉ thấy một

gƣơng mặt mạnh mẽ,‖ ông nói, hƣớng về phía bức ảnh Đạo, ―một quai hàm cƣơng nghị.‖

Tƣ cũng vô tính vuốt ve chiếc cằm của cậu, tự hỏi cậu có bao giờ đƣợc khen ngợi nhƣ

thế. Mọi thứ trong cuộc sống của cậu có thể cảm thấy nhỏ nhoi và ích kỉ khi cậu nghĩ về

chủ nghĩa anh hùng của mọi ngƣời trong quá khứ. Giá trị nào cậu đã thật sự thêm vào thế

giới này? Cậu đóng vài vai trò trong việc giới thiệu ngƣời nƣớc ngoài đến với Việt Nam,

nhƣng sự hồi hộp thích thú có vẻ nhƣ đã vắng đi dạo gần đây. Không còn nhiều sự kích

thích.

―Đôi khi thật khó để cảm thấy cuộc sống của mính có ý nghĩa khi đi so sánh,‖ cậu nói lớn

với chính mình.

―Nhƣng vấn đề không phải là sự so sánh, Tƣ à,‖ ông Hƣng nói. ―Tất cả chúng ta đều có

một vai trò trong trời đất của đức Phật cả.‖

Tƣ với lấy chiếc túi nhựa và lấy ra cái sản phẩm chất lƣợng cao kia. ―Cháu nghĩ có thể ông nên

dùng vài đôi giày mới.‖

―Ừm,‖ ông Hƣng hắng giọng nói. ―Chúng hẳn là một cái gí đó. Đây có phải là thời trang mới

nhất không?‖

―Nó có thể có lẽ là Nike Air Jorrdans, nhƣng chúng vẫn khá tuyệt. Ông thích chúng chứ?‖

―Rất thìch,‖ ông Hƣng nói, ―cảm ơn cháu.‖ Ông đặt chúng bên cạnh di ảnh ông nội Đạo trên bàn

thờ tổ tiên. ―Mặc dù vậy, ông không muốn làm bẩn chúng.‖

Ông Hƣng gửi Tƣ mang về một gói nhỏ hạt sen cho mẹ cậu, ông lo lắng là đã làm cậu bé cảm

thấy bất an. Ông hiểu mối quan tâm của Tƣ về chân giá trị một đời ngƣời. Điều gí đã khiến cậu

bé nhƣ thế, bởi ông chƣa bao giờ nghe cậu bày tỏ mối quan tâm kiểu này trong rất nhiều năm.

Những ngƣời đàn ông trong vòng tròn quanh Đạo có lẽ cũng tự vấn những điều nhƣ thế, nhƣng

không một ai dám đặt một câu hỏi vào vị trí mình với trung tâm là cá nhân họ. Đó là những tự

do của Đổi Mới, ông Hƣng nghĩ vậy. Một cách nào đó, thế hệ của Tƣ đã chia sẻ nhiều hơn với

ông nội của họ hơn là với bậc làm cha.

Ông nên nói với Tƣ rằng một anh hùng cũng chỉ là một ngƣời đàn ông, một con ngƣời làm nên

những lỗi lầm hết lần này đến lần khác. Đó là xu hƣớng tự nhiên khi nói về cái chết ta nhớ đến

những điều anh hùng hơn là những lỗi lầm. Ông Hƣng đã đầu tƣ rất nhiều thời gian để cho

Bình thấy chân dung bố của ông nhƣ một ngƣời anh hùng, trong lúc đó dƣờng nhƣ ông đã

quên mất Tƣ. Cậu bé có thể đƣợc trang bị thật sự tốt hơn bất kỳ ai ở thế hệ bố cậu để hiểu sự

bất toàn và những mâu thuẫn là những thứ tạo nên tính cách một con ngƣời, tuy nhiên lại rất

tuyệt.

125

Đạo đã tƣ tâm viết một bài thơ cho ông Hƣng trong số cuối cùng của Nhân Văn, mặc dù ông

Hƣng không đƣợc đọc nó mãi cho đến nhiều năm sau. Ông không bao giờ còn có thể quay về

với những trang viết vƣợt ra khỏi sự hiệu đình (của Đảng - ngƣời dịch) đã làm nên số phận của

Đạo. Nhƣng rồi Lan, cuối cùng cô gái đã đẩy ông phải làm thế. Lan với cảm giác vui thích

không giới hạn của cô, đã cầu xin ông nhiều hơn nữa. Để rồi ông lật những trang tạp chí và

ngắm nghía.

―Đó là gí vậy ạ?‖ Lan đặt những ngón tay cô lên tờ giấy hỏi.

Ông Hƣng hìt sâu vào trƣớc khi đọc dòng chữ đƣợc ghi riêng. ―Gửi đến anh H, ngƣời nấu

nƣớc dùng rất ngon và hơn cả thế.‖

―H,‖ Lan nói. ―Có phải là chú không?‖

Ông hƣng đọc lớn bài thơ theo sau đó.

Đạo viết về những khát vọng của những ngƣời đã biến mất, tất thảy những ngƣời nông

dân vô tội và những đứa trẻ bị tổn thƣơng. Cậu đã viết theo một kiểu thơ tỉnh lƣợc, khuyết

danh ngƣời hồi ứng. Cậu đã vƣợt qua khỏi những triết thuyết và tìm thấy một con tim rung

cảm. Đạo đã chuộc lại lỗi lầm thông qua thi ca, bắc cầu qua những khác biệt giữa những

thế giới của họ, nắm bắt đƣợc tấn thảm kịch của vùng nông thôn rất bản năng đến nỗi ông

Hƣng có thể cảm thấy vị máu trên đầu lƣỡi của mình.

Ông Hƣng ngừng đọc và liếm môi. ―Có chuyện gì thế ạ?‖ Lan hỏi.

―Miệng chú,‖ ông nói, quay về phìa cô. ―Nó có đang bị chảy máu không?‖

Cô đặt ngón tay thanh mảnh của mình lên cằm ông và nói, ―mở miệng ra nào.‖ Cô chăm

chú nhìn vào miệng ông. ―Không có máu. Nhƣng chú Hƣng à,‖ cô thêm vào, ―Cháu cũng

cảm thấy nhƣ có vị máu.‖

Ông Hƣng vẫn giữ bài thơ ấy đâu đó trong sâu thẳm của ông. Ông có thể chia sẻ nhƣng

câu chuyện về Nét Đẹp của Phong Trào Nhân Văn cùng Tƣ, Bính, thậm chí là với một mối

quan hệ kì lạ nhƣ cô Maggie, nhƣng ông không thể chia sẻ thi ca với một tâm hồn khác.

Không một ai kể từ cái ngày ông trở về nhà sau khi đi bán dạo phở làm từ lá rong để rồi

nhận ra rằng tất cả những bài viết của ông - những tờ tạp chí và những bài thơ, mỗi một

chúng - đều đã biến mất.

Ông đã xé nát túp lều ra. Ông đã khóc trong suốt nhiều năm trời sau đó, không phải theo

cách nhìn nhận đƣợc, mà là nhỏ lệ ở trong tim.

Những bài thơ ông đã ghi nhớ dần dần tuột khỏi ông bởi ìt đƣợc nhắc đến. Đó có phải là

lý do tại sao giờ đây ngực ông bị đau?

126

Ông uống một liều thuốc ngon lành từ chai rƣợu trắng của Bình khi mặt trời phía ngoài

lều đang lặn xuống mặt đất. Ông chúc rƣợu bức di ảnh của Đạo trên bàn thờ, đã đóng

khung và đƣợc chiếu sáng bởi một đôi giày trông thật bất hợp lý.

Tƣ quay lại Metropole lúc 5 giờ rƣỡi và dạo bƣớc ở sảnh trong khi cậu chờ cô Maggie.

Cậu đang tập nói trong đầu, một cách sẽ cho phép cả hai giữ thể diện. Cô ấy dồn ép, nhƣ

cách ngƣời Mỹ thúc ép, buộc cậu phải nói vài điều bất lịch sự, nếu thế thì đó là lỗi của cô

ấy ví đã không hiểu văn hóa ngƣời Việt.

Cô Maggie đến gần với một nụ cƣời và chiếc áo khoác đƣợc gấp trên cánh tay. ―Tôi nghĩ

chúng ta nên đi ra ngoài,‖ cô nói. ―Đi đâu đó để uống nƣớc.‖

―Ƣm. Vâng?‖ Tƣ nói, thúc thủ bởi sự thân mật của cô. ―Và anh làm ơn hãy gọi tôi là

Maggie,‖ cô nói qua vai khi họ trƣờn lên vỉa hè.

―Gọi cô khiến tôi cảm thấy nhƣ một giáo viên.‖

Maggie, Maggie, Tƣ lập lại trong đầu khi cậu theo cô đến một nơi cậu chƣa biết mặc dầu

cậu đã nghĩ rằng cậu biết hầu hết mọi quán bar trong thành phố. Đó là một quán Bar rƣợu

Vodka nhỏ, vui vẻ của ngƣời Nga, gọi là Na zdorovye - ―cheers‖ - từ tiếng Nga duy nhất Tƣ

biết vì họ đã thay tiếng Nga bằng tiếng Anh nhƣ là ngôn ngữ thứ hai ở trƣờng học vào năm

1988.

Nó chỉ tốt với cậu. Tƣ nhận thấy mọi thứ của ngƣời Nga, ngoại trừ tính cải tổ và thẳng

thắn, một ít buồn. Những chiếc mô-tô Minsk tệ hại và những chai vodka khoai tây đám mây

làm cho bạn phát ốm, với những cậu chuyện về những thanh niên Việt Nam đạt đƣợc học

bổng từ chính phủ Nga đi học ở Moscow nhƣng kết thúc với một cái chết rét cô độc trong

những căn hộ thiếu lò sƣởi vào mùa Đông.

Toàn bộ cái thế hệ của những lão già với gƣơng mặt cau có đó giờ đang ở vị trí rất cao

trong Đảng, đã đƣợc rèn luyện ở Nga, những ngƣời có lẽ ảo tƣởng rằng sẽ là một trong

những ngƣời có bộ óc đƣợc gửi đến Moscow sau khi họ chết để cắt ra thành hàng nghìn

mảnh và dán lên những tấm kính Plexiglas (thủy tinh - ngƣời dịch) để khám phá ra những

điều cực kì quan trọng đối với cộng đồng khoa học.

Nƣớc Nga chắc chắn là nơi cuối cùng trên thế giới mà Tƣ sẽ ghé thăm. Thậm chí có thể

cậu còn thích những cái thứ quái đản trên một bức tranh sơn dầu hơn.

Quán bar vodka ngột ngạt và thiếu cửa sổ, đầy những khói thuốc và chan chát tiếng nƣớc

ngoài. Họ chìm vào một chiếc ghế sofa bọc nhung đỏ, cảm thấy một ít ẩm ƣớt. Tƣ kiểm tra

để chắc chắn rằng chẳng có cây nấm nào mọc giữa mấy tấm đệm. Cô Maggie, Maggie, gọi

vodka cho cả hai bọn họ, rồi cụng ly của cô với cậu. Tƣ chƣa từng uống cùng phụ nữ, và

127

cậu tự hỏi những ngƣời trong quán bar nghĩ gí về cặp đôi bất thƣờng họ. Cô lớn hơn cậu ít

nhất 10 tuổi, dĩ nhiên ở độ tuổi này cô nên cƣới chồng.

―Thế hãy nói tôi biết,‖ cô nói. ―Bạn anh đã nói anh bị xúc phạm bởi những nghệ thuật mà

anh đã xem.‖

Tƣ đã vạch ra trong đầu về sự tham lam và kiêu ngạo của những nghệ sĩ nhƣ Mindanao

và ngƣời nhƣ gã công tử chải chuốt chỉ biết làm nghệ thuật vì tiền, phát triển kiêu căng và

sự ngạo mạn trong dịch vụ của họ ở thị trƣờng nƣớc ngoài, hành vi nhƣ những ngƣời chủ

đồn điền Pháp làm giàu trên lƣng ngƣời nô lệ Việt Nam, những con ngƣời đang làm nên

tác phẩm thực sự. Còn những ngƣời ở những vị trí có ảnh hƣởng nhƣ cô Maggie thí sao?

Họ cũng không tốt hơn - khuyến khích và phóng túng cho những tay nghệ sĩ trong việc

xuyên tạc một cách nông cạn đất nƣớc và có lẽ, cũng nhƣ tất cả những tay chủ phòng

tranh nƣớc ngoài đang làm giàu trên chình quá trính đó của họ. Cậu trông mong nhiều con

ngƣời di sản của ngƣời Việt hơn, nhƣng đó là lời nói dối lừa đảo trên gƣơng mặt cô.

Cậu đƣợc học quá nhiều về phép lịch sự, tuy nhiên, là để đƣa ra bất kể điều gí hơn là, ―Tôi chỉ

đơn giản là không thoải mái với những cách Việt Nam đƣợc trình bày trong nhiều phòng tranh

nghệ thuật đƣơng đại.‖

―Nó nhƣ thế nào?‖ cô hỏi.

Cái chủ đề khiêu dâm của Mindanao thật không thoải mái để đƣa ra với một cô gái, ngay cả đó

là một trong những giá trị có vấn đề. ―Cô sẽ nghĩ tất cả chúng tôi vẫn còn kéo cày bằng tay và

ngủ bên cạnh những con heo con bò,‖ cậu nói.

―Đó là những gí đƣợc bày bán, tôi e sợ. Một loại tƣởng tƣợng lãng mạn và vƣợt thời gian của

Việt nam. Không có những khó chịu. Không chiến tranh.‖

―Nhƣng chúng ta không sống kiểu nhƣ thế,‖ Tƣ lắp bắp nói. ―Sự thật ở đâu trong mấy thứ đó?

Trong quá khứ, có những nghệ sĩ và nhà văn đã bất chấp nguy hiểm cuộc sống để miêu tả

thực tế hơn là một số xã hội chủ nghĩa không tƣởng.‖

―Tôi biết,‖ cô lặng lẽ nói. ―Cha tôi là một trong số họ.‖

―Cô nghiêm túc chứ?‖ ―Tôi không đùa.‖

―Huh,‖ cậu nói, nghiêng đầu sang một bên để nhín cô rõ hơn, một giác độ khác. Thế cha cô là

ai? Và nếu ông ấy từng là một ngƣời cổ hũ, cô nên biết tốt hơn là không nên theo đuổi những

nghệ sĩ đƣơng đại trong việc góp phần làm biến dạng cuộc sống ngƣời Việt chứ? Đầu óc Tƣ

ngập tràn những câu hỏi, nhƣng trƣớc khi cậu có một cơ hội để hỏi bất cứ điều gí, cô đẩy một

phong bao đầy tiền - những tờ hóa đơn dollar Mỹ sắc nét, từ những gì cậu thấy - qua mặt bàn.

128

―Đây là những ngày anh đã làm việc,‖ cô nói.

Cậu nhanh chóng lùa chiếc phong bao vào lòng. Nó có thể trông nhƣ cậu đang nhận hối

lộ, và cậu không bao giờ biết có ai đang quan sát mính. ―Thế,‖ cậu nhanh chóng nói, thay

đổi chủ đề. ―Cha cô đến từ Hà Nội?‖

Cô Maggie gật đầu khi cô nhìn chằm chằm vào đáy chiếc ly cạn của mính. ―Ông là một

nghệ sĩ ở đây vào những năm 40-50,‖ cô nói.

―Ah, thế nên đó là tại sao cô có một sự hứng thú với nghệ thuật Việt.‖

―Đúng,‖ cô nói.

―Cô có muốn uống gí thêm không?‖ Tƣ hỏi, sự tò mò kích thích lấn át cơn giận. ―Maggie.‖

―Tôi không nên,‖ cô nói, rồi ngƣng lại. ―Ôi, tất cả đều ổn, rồi.‖ Cô gật đầu với cô phục vụ

và chỉ vào những chiếc cốc rỗng của họ.

―Tôi hiểu tại sao anh lại cảm thấy tác phẩm đó làm mìch lòng,‖ cô nói.

―Và cô thí không?‖ cậu hỏi, bạo gan bởi rƣợu. ―Cô không thấy đống cứt trên một bức

tranh sơn dầu đó sao?‖

―Hah,‖ cô cƣời. ―Ý cậu là Mindanao. Tôi biết. Tôi hiểu ông ta đang làm gí, nhƣng nó chẳng

có nghĩa là tôi thìch nó và nó không có nghĩa ông ta không phải là một cái lỗ đìt.‖

Tƣ bật cƣời và nhanh chóng bịt hai tay vào mồm cậu. Chƣa bao giờ trong đời cậu lại

nghe một cô gái dùng những từ nhƣ thế. Đợi cho đến lúc cậu nói với Phƣơng.

―Đó là một vấn đề của tự do thể hiện,‖ cô tiếp tục. ―Những nghệ sĩ và văn sĩ đã từng thƣờng

xuyên đến nhà hàng của ông già Hƣng đúng không? Họ đã bị bịt mồm bởi Đảng không thích

những gì họ đã nói. Anh không thật sự bảo vệ họ mà không chịu mở rộng quyền cho một số

ngƣời nhƣ Mindanao, bất kể anh có thể nghĩ gí về tác phẩm của ông ta.‖

Có lẽ đó là những gí Phƣơng đã đề xuất vào buổi tối nọ khi cậu ấy nhét những lời nhạc tệ hại

ấy vào đôi tai Tƣ.

―Hey - vậy ông già có biết cha cô không?‖ Tƣ hỏi, đột nhiên nhận ra mối liên kết tƣơng tự giữa

họ.

―Có thể ông ấy biết. Có thể ông ấy đã là một phần của nhóm đó, hoặc ít nhất biết họ. Không

may là ông già cũng không chắc lắm.‖

―Cha cô có thể biết ông nội Đạo của tôi lắm.‖

Cô Maggie bật cƣời. Một nụ cƣời rất đáng yêu khiến lòng Tƣ gợn sóng. Cậu cố gắng để đền

đáp lại, mặc dù cậu biết cậu không thể so sánh với vẻ đẹp của cô đƣợc với những vết ố trên

129

hàm răng trên của cậu. Cậu tƣởng tƣợng ông cha của họ đang nhín xuống họ mà rằng: ngƣời

đẹp và quái thú.

―Đó quả là một suy nghĩ dễ thƣơng,‖ cô Maggie nói. ―Ông Hƣng đã nói ông đã ở trong một

nhóm tốt.‖

―Cô nên đến ăn sáng một lần nữa,‖ Tƣ nói. ―Trì nhớ của ông già hơi ngẫu nhiên chút ít. Có thể

lần tới cô sẽ có một ngày may mắn.‖

Chương 12. Ký ức hương vị

Mặt trời vẫn chƣa mọc khi Maggie lên ngồi trên xe máy sau lƣng Tƣ và vòng tay quanh hông

cậu. Tƣ xấu hổ bởi trạng thái cƣơng cứng của dục tính phản ứng lại với đôi tay cô. Cậu nhớ lại

cái cách Phƣơng đã nhín cô từ trên xuống dƣới khi cô đi về phía họ ở sảnh khách sạn hôm

trƣớc, và trạng thái cƣơng cứng của cậu nhanh chóng đƣa những suy tƣởng đến cảnh cô trông

thế nào nếu trần truồng. Cậu buộc phải van xin cái ký ức khó chịu về gã ngƣời Úc đã bỏ mặc

Phƣơng để khỏa lấp cảm giác cƣơng cứng của cậu trƣớc khi họ đến cầu Chƣơng Dƣơng.

Đó không phải là nơi tốt nhất trong những địa điểm của ông già Hƣng, nơi nhiều ngƣời dùng

khoảng trống dƣới cầu nhƣ là một toilet và mùi khai rất nồng. May mà ngƣời ta quên nó ngay

khi họ đƣa làn hơi của tô phở lên mũi, khi Tƣ bảo đảm rằng Maggie đang đứng trong hàng đợi

sau bố cậu.

―Ah,‖ ông già nói với Maggie. ―Cuối cùng cháu cũng quay lại. Bác bắt đầu lo lắng là có thể cháu

không thích phở của bác.‖

―Cô ấy đến với cháu đấy ạ,‖ Tƣ giành nói qua vai Maggie.

―Ông vui là mấy đứa đã làm bạn với nhau,‖ ông Hƣng nói, khiến Tƣ ngại ngùng. ―Bác sợ là

chẳng có gì gợi nhớ về bố của cháu.‖

―Thực ra có vài thứ cháu chƣa nhắc đến,‖ Maggie nói. ―Đôi tay bố cháu. Sau khi vào trại, chúng

trông nhƣ những chiếc vuốt.‖

―Thế là ông ấy không thể vẽ nữa,‖ ông Hƣng nói.

―Không, không hẳn ạ,‖

―Chắc hẳn phải rất khó khăn cho ông ấy. Nó gợi bác nhớ đến một nhà thơ bác từng biết đã bị

mất chiếc lƣỡi của ông ta.‖

―Nhƣng làm cách nào mà ông ta ăn đƣợc ạ?‖ Tƣ chen vào, hơi nƣớc bốc lên từ tô cậu.

―Ông ta sử dụng trì tƣởng tƣợng,‖ ông Hƣng nói, ―Ký ức của hƣơng vị.‖

130

Bố Tƣ nói cậu bê chiếc tô của cậu để ông có thể đặt cái áo gió của ông xuống nền xi măng nằm

nghiêng cho vị khách của Tƣ ngồi lên.

―Không cần phải thế đâu ạ,‖ cô nói, ―nhƣng cám ơn bác ạ.‖

Tƣ ƣớc gì cậu đã nghĩ đến cử chỉ hào hiệp ấy, nhƣng rồi bố cậu đang thể hiện sự nhiệt

tình hiếm hoi sáng nay, rõ ràng là ấn tƣợng bởi ngƣời đồng hành mới đang đi cùng con trai

ông. Ông lấy tô phở của ông từ Tƣ và ngồi xuống giữa họ, ông nghiêng tô để húp nhanh

vài muỗng nƣớc phở. ―Ah,‖ ông nói, chùi miệng bằng mu bàn tay. ―Cô Maggie,‖ ông nói,

hắng giọng. ―Nói tôi biết cái gí đã nuôi lớn những ngƣời Việt Nam ở Mỹ?‖

Cô nhƣớng mày lên và Tƣ cảm thấy không đƣợc thoải mái bởi câu hỏi đƣờng đột của bố

cậu. Trong trƣờng cao đẳng du lịch ngƣời ta dạy rằng ngƣời Mỹ quan niệm về cái gì làm

nên một câu hỏi cá nhân hoàn toàn khác với riêng họ. Tƣ đã học điều đó một cách cứng

ngắc, thông qua việc trả lời những câu hỏi đại loại nhƣ: Họ trả ông cái gí để đƣợc làm đại

diện dƣợc phẩm GlaxoSmithKline, ông Clark? Cô gái này là vợ hay con gái ông? Có án tử

hình trong bang Texas của bạn không? Sao trong tai bạn có nhiều lông vậy?

―Nó phức tạp lắm ạ,‖ Maggie trả lời. ―Khi cháu còn trẻ, một cách đặc biệt, bác biết đấy,

trong những năm sau cuộc chiến.‖

―Phần lớn cuộc chiến tôi đã nấp trong những hang động ở Tam Cốc,‖ bố Tƣ nói. Ông

quay đầu lại, đƣa tay lên ngực mình ra dấu nƣớc đang dâng lên. Ông đóng giả hụt hơi, thở

hổn hển.

Tƣ nhín bố cậu một cách kinh ngạc, hả cả mồm đến nỗi quên luôn việc ăn. Bố cậu không

phải là một ngƣời đàn ông giỏi giao tiếp.

―Một ngày mẹ tôi nhìn thấy bộ đội Việt minh đang tiến đến những hang động trong một

chiếc xuồng nhỏ,‖ ông Bính nói tiếp. ―Tạ ơn là có mẹ tôi và một cây gậy sắc, Tôi đã không

bị bắt đi lình,‖ ông nói, chỉ vào con mắt thủy tinh mà nó cuối cùng đã thay thế một con mắt

bị mẹ ông làm hỏng.

Cô Maggie sợ hãi rụt mình lại. Tƣ ƣớc gì bố cậu đã không minh họa.

―Cô biết đấy, tôi cũng đã trông thấy lính Mỹ,‖ ông Bính nói tiếp, ngồi cùng chiếc tô giờ đây

đang kẹp chặt giữa hai đầu gối ông. ―Tôi đang câu cá ở sông và tôi quay trở lại làng khi tôi

nghe tiếng ngã gãy của một nhành cây trên cao. Tôi nhìn lên và thấy một lính Mỹ đang ôm

thân cây. Máy bay của gã ta hẳn là đã bị bắn hạ. Tôi nhớ cái nhín trong đối mắt gã và tôi có

thể thấy gã sợ tôi - một cậu bé với hai con cá nhỏ - thế là tôi bỏ đi để mặc gã ôm cái cây

đó, cách xa với những chiến hữu và đất nƣớc gã. Gã đã ra đi vào ngày hôm sau. Tôi còn hi

vọng là cho gã một con cá nữa kía.‖

131

Tƣ chƣa bao giờ nghe câu chuyện này trƣớc đó và cậu đang bắt đầu cảm thấy thay vì

loại trừ nó ra. ―Thế nên, uh, cô Maggie, Maggie.‖ cậu cắt ngang. ―Cô có thể nói điều gì rất

đặc biệt về nƣớc phở của ông Hƣng không?‖

―Có thể là cái cách mà mùi vị lan tỏa trong vòm miệng phải không?‖

―Nó bắt nguồn từ nhiều năm kinh nghiệm,‖ bố Tƣ nói. ―Đó là một dấu hiệu của sức mạnh

lời cam kết nghề nghiệp của ông Hƣng mà ngay cả trong những năm chúng tôi không có

gạo, ông ấy cũng có thể tím ra cách để làm phở.‖

―Và ông ấy không cảm thấy chán khi làm một thứ từ ngày này qua ngày khác sao?‖

―Nó giống nhƣ là tôn giáo của ông ấy,‖ Tƣ nói.

Vào lúc ấy, Phƣơng nhảy xuống từ cây cầu phía trên, vẫy vẫy cánh tay, lắc chùm chìa

khóa xe. Cậu đƣa chiếc xe du lịch của công ty lại để ông Bình có thể dùng xe máy đi làm

việc. Maggie và Tƣ phải đi bây giờ - Phƣơng đã để xe đậu sẵn trên cầu.

Tƣ đổ và tráng nƣớc qua tô của họ, nhét chúng vào một túi nhựa, rồi trèo qua tấm chắn

và nhảy vào xe. Tƣ dán mặt vào kính khi cậu nhìn Maggie nói một lời chào tạm biệt dài đến

bố cậu. Ông Bình thể hiện một cách bất thƣờng, mấy ngón tay ông đƣa trong không trung

nhƣ thể họ đang xếp giấy nghệ thuật (origami - ngƣời dịch).

Tƣ nhịp nhịp ngón tay trên kính một cách sốt ruột.

―Cậu không nên dình lìu đến những ngƣời nƣớc ngoài,‖ Phƣơng nói.

―Tớ là một hƣớng dẫn viên, Phƣơng à. Điều đó nằm trong miêu tả công việc. Bên cạnh

đó, cô ấy còn có một mối liên kết sâu sắc đến đất nƣớc này hơn là cậu tƣởng.‖

Phƣơng khịt mũi.

―Có vấn đề gì với cậu vậy?‖

Cô Maggie bƣớc vào trong chiếc xe và Phƣơng ngay lập tức bấm play chiếc máy nhạc

CD.

―Đó là âm nhạc của Phƣơng,‖ Tƣ nói bằng tiếng Anh. ―cô nghĩ thế nào?‖

―Đó không hẳn là loại nhạc tôi thƣờng nghe,‖ cô nói, ―nhƣng tiếng beat, dạng nhƣ truyền

cảm (infectious - ngƣời dịch) vậy.‖

Tiếng bass bập bùng đi theo họ trên con đƣờng đến Metropole. <ùi hƣơng hoa tinh tế từ

nƣớc hoa của Maggie, lảng bảng cùng mùi bạc hà của kem đánh răng Happy làm mát

không khì đang treo trên chiếc kính chiếu hậu khiến cánh mũi Tƣ bừng bừng.

132

―‗infectious‘ nghĩa là gí?‖ Phƣơng hỏi khi họ nhín Maggie đi lên bậc cấp khách sạn, cả hai bọn

họ ngắm cô từ phía sau.

―Tớ nghĩ nó là thứ gí đó nhƣ dịch bệnh (infectious - truyền nhiễm - ngƣời dịch),‖ Tƣ nói một

cách rất hài lòng.

Maggie cảm thấy một luồng hơi ấm, thỏa mãn nhƣng không ngấy, mặc dù đã đƣợc thƣởng

thức những nƣớc dùng ngọt hơn và trang trì phong phú hơn của nƣớc Mỹ, cô vẫn phải thừa

nhận rằng cô tìm thấy Phở ở đây, bao gồm cả ông Hƣng, có một nét khắc khổ.

Khi cô còn là một đứa trẻ, mẹ cô đã đƣa cô đi ăn phở trong phố mỗi tuần. Bà không bao giờ tự

nấu, không bao giờ vƣợt qua đƣợc một công thức nấu nƣớng - quá nóng, bà nói, quá nhiều

việc - nhƣng những gì bà thực sự muốn nói là, Làm sao tôi biết ai cùng với ai, ai đã mất khoản

tiết kiệm cả đời của cô ta ở sòng bài và đứa con trai của ai sẽ trở thành nha sĩ chứ? (lối nói ẩn

dụ - công thức nấu nƣớng phức tạp đối với bà - ngƣời dịch).

Chắc hẳn là tin đồn đã thu hút bà, bởi ví đó chắc chắn chẳng phải là Phở. Con ngƣời trở nên

lƣời biếng ở Mỹ, bà luôn luôn nói thế. Quá nhiều thành phần nguyên liệu và quá nhiều lựa chọn

khiến việc nấu nƣớng ngắn gọn, hƣơng vị nƣớc dùng nhạt nhẽo với những gia vị đóng gói hay

đóng chai. Hãy cẩn thận với những thứ tệ hại đó.

Maggie nhớ món salad mà mẹ cô từng làm, đƣợc rƣới một hỗn hợp nƣớc mắm, đƣờng, tỏi và

nƣớc chanh tây. Bà sẽ gọt một trái dƣa chuột, rồi cắt nó rất tinh tế. Bà sẽ xé những chiếc lá bạc

hà và rau ngò rồi băm nhỏ hẹ tây và ớt đỏ. Sau đó bà sẽ cắt năm khìa dọc theo củ cà rốt để tạo

nên những bông hoa màu cam với cây dao của bà.

Khi Maggie bƣớc lên bậc cấp khách sạn, cô mở ví mình ra, chạm vào trong nó để vẫn chắc là

tờ giấy cũ nhàu đƣợc vuốt phẳng. Cô đã mang một trong những bức vẽ của bố cô đi ăn sáng

cùng mình với hi vọng đó là một cơ hội để cho ông già xem, nhƣng sau khi nghe về nhà thơ

mất lƣỡi và gặp ông Bình, một ngƣời đàn ông lịch thiệp, trải áo khoác cho cô ngồi lên, một

ngƣời đàn ông có mẹ mình là nguyên nhân làm ông mất một con mắt để bảo vệ cuộc đời còn

lại của ông, cô đã không thể lấy bức vẽ ra khỏi ví. Mỗi ngƣời đều có một câu chuyện đau

thƣơng. Bố cô chỉ là một trong hàng triệu ngƣời đó.

Tƣ đƣợc quay lại công việc thƣờng nhật ở đại lý, nhƣng thay ví nở rộng nụ cƣời Bình Minh

của cậu, cậu cảm thấy đôi vai mính căng cứng sáng nay khi cậu bắt tay ông Bob Brentwood

đến từ Bắc Dakota. Đó là một ngƣời đàn ông bị hói tóc hai bên trán, cái bụng phệ khỏi đai

chiếc quần dài kaki của ông và một sự thật là ông ta đang đi du lịch một mính, điều đó mách

bảo với Tƣ rằng ông Bob Brentwood này là một cựu chiến binh trong một tour du lịch chiến

tranh.

133

Khi Tƣ muốn đƣa những du khách đó đến một lịch sử rộng hơn của thành phố, những cổ vật

đã tồn tại từ trƣớc cuộc chiến, họ thƣờng chỉ quan tâm đến câu chuyện kể từ 1965, đặc biệt

nhất là chiếc hồ nơi Thƣợng nghị sĩ John McCain đã bị bắn hạ và trở thành tù nhân trong ngục

Hỏa Lò. Họ đã đến Việt Nam để xem DMZ (vùng phi quân sự - ngƣời dịch), China Beach (bãi

non nƣớc - lính Mỹ ngày xƣa gọi là bãi biển Trung Hoa), Mỹ Lai, căn cứ chiến đấu Khe Sanh,

khách sạn Rex, địa đạo Củ Chi, triều đính Huế, Hà Nội Hilton (ngục hỏa lò - gọi đùa là khách

sạn Hilton của Hà Nội - ngƣời dịch) - những nơi khiến họ nghẹn ngào xúc động.

Nếu Tƣ nói ―China Beach‖ (bãi biển Trung Hoa - nghĩa đen - ngƣời dịch) với một ngƣời Việt

Nam gốc, dù ngƣời đó đã sống qua cuộc chiến, họ có thể nghĩ cậu đang nói về một bãi biển ở

Trung Quốc. Nếu cậu nói, ―Hanoi Hilton,‖ họ sẽ nghĩ đến khách sạn đầu tiên.

Tƣ đã không biết đến nhiều địa điểm cho đến khi cậu có cả một tuần với những bài học chủ đề

ở trƣờng cao đẳng Du Lịch. Cậu cũng học tên và cốt truyện của nhiều bộ phim - Apocalypse

Now, Full Metal Jacket, Platoon, Hambuger Hill và Rambo: First Blood - tất cả đều bị cấm

chiếu ở Việt Nam, nhƣng tất cả đối với cậu, hay những ngƣời bạn của cậu, chúng đều đƣợc bí

mật xem trên những DVD lậu từ Malaysia.

Những du khách thƣờng nói với Tƣ rằng tất cả họ đều có ý định quay thẳng về Hoa Kỳ để vận

động hành lang buộc chính phủ phải bồi thƣờng cho những nạn nhân chất độc màu da cam.

Và làm cách nào để họ có thể giúp đỡ ngƣời dân Việt Nam ở đây, lúc này? Họ muốn biết.

Anh có thể làm gì ở đây? Tiêu xài tiền của anh ƣ, Tƣ nghĩ. Có phải anh đã bắn một ngƣời lính

Việt Cộng cầm súng trƣờng ở địa đạo Củ Chi không? Chơi với những khẩu AK-47 mà những

ngƣời cộng sản đã dùng để chống lại anh? Lấy mẫu những củ khoai mì (củ sắn - ngƣời dịch)

đã giúp họ sống qua suốt cuộc chiến? Thu thập dữ liệu trong một đƣờng hầm đã đƣợc cơi nới

để phù hợp với chiều rộng quá khổ ngƣời Việt đằng sau anh? Tuyệt vời. Tôi hi vọng anh đã có

một thời gian tuyệt vời. Và nếu anh vẫn muốn xài thêm tiền? Tốt thôi, vậy anh có thể nghĩ đến

việc cho tôi một khoản tiền bo ngon lành đi.

Với ông Bob Brentwood, Tƣ đề nghị một hành trình có thể thỏa mãn mọi ngƣời trong một

chuyến du lịch chiến tranh. ―Và buổi trƣa tôi sẽ thìch thú đề nghị một nhà hàng yêu thích

của ngài Bill Clinton,‖ cậu kết luận rất nhiệt tình.

―Thế còn nhà hàng yêu thích của tổng thống nƣớc cậu thí sao?‖ ông Brentwood hỏi.

―Dĩ nhiên,‖ Tƣ nói bởi vì cậu chẳng biết cách trả lời nào khác.

Ông Bob Brentwood không phải là ngƣời có thể đoán đƣợc hành vi. Thay vào đó khá là

ngạc nhiên, ông đẩy hành trính Tƣ đề xuất sang một bên và nói rằng ông đã trở thành một

Phật tử trong nhiều năm gần đây và muốn đƣợc đi thăm chùa chiền. Trong khi Tƣ đã gặp

134

vài phật tử da trắng trẻ trƣớc đó, thí ông là ngƣời già đầu tiên. Những ngƣời trẻ thƣờng cạo

đầu họ và miêu tả mính đã từ bỏ ăn thịt uống rƣợu, kể cả sex trong vài trƣờng hợp (giữ

nguyên một số từ tiếng Anh để phù hợp tinh thần của tác phẩm là mang tính hiện đại -

ngƣời dịch), và chỉ có một lần cậu muốn hỏi một trong số họ là tại sao họ cảm thấy sự cần

thiết rất cực đoan để trở thành một Phật tử.

―Cậu có thể giới thiệu cho tôi một ngôi đền nào không?‖ ông Bob Brentwood hỏi.

Tƣ ngay lập tức nghĩ đến ngôi đền ƣa thìch của mẹ cậu - đó là đền Bà Trƣng. Họ đã lƣu

truyền cho ngƣời nghe hơn 2000 năm qua dù ngƣời Trung Quốc dã đánh bại triều đại ngắn

ngủi của họ, khiến hai chị em phải gieo mình xuống sông tự vẫn.

Bên trong ngôi đền của họ, một cuộn nhang xoắn ốc hình nón treo trên trần nhà. Lằn khói

uốn lƣợn và cuồn cuộn, những tàn tro yếu ớt rơi xuống nền nhà. Tƣ dẫn ông brentwood đi

xuyên qua đám khói nhang mù mịt về phía bàn thờ. Tƣ cung kình cúi chào bức tƣợng hai

chị em bà Trƣng đang quỳ với vƣơng miện bằng lá đồng, đôi cánh tay duỗi ra đón nhận

những ngƣời lắng nghe họ.

Tƣ thán phục nhận ra rằng thật khó để tƣởng tƣợng một thế giới nơi cần thiết những sự

hi sinh: ngày nay con ngƣời dƣờng nhƣ thìch giết chính họ bởi những món nợ nần, nghiện

ngập hoặc đau tim hơn là những nguyên nhân nhƣ phản đối hay nguyên tắc. Cậu thầm thì

vài lời cầu nguyện không bị mắc vào nợ nần, nghiện ngập, hay đau tim trong cuộc sống của

mình, rồi nhìn lên những tấm thẻ đƣợc treo trên các vòng nhang đang đốt.

―Những tấm thẻ đó là gí thé?‖ ông Brentwood hỏi, mắt ngấn nƣớc.

―Ngài có thể trả vài Đồng để viết tên trên một tấm thiếp, rồi thì cuộn nhang sẽ dâng những

lời ƣớc nguyện của ngài lên,‖ Tƣ nói.

Ông Brentwood lấy ra vài Đồng trong túi, và Tƣ ra dấu cho một chú tiểu. Chú tiểu kéo một tấm

thiếp xuống từ sợi dây treo và đẩy nó qua ông Brentwood cùng một cây viết chú ta lấy ra từ

chiếc túi gấp màu cam của chú. Ông brentwood đặt tấm thiếp trên đùi, nâng đầu gối lên và viết

tên ông trƣớc khi nói, ―Tên của cậu đánh vần thế nào nhỉ?‖

―Tên tôi sao, ông Brentwood?‖ Tƣ lắp bắp. ―Tôi muốn cầu nguyện là chúng ta có thể tha thứ

cho nhau.‖

Ông ấy nói đang kiếm tìm lòng vị tha? Từ cậu sao? Công việc của Tƣ là hiểu và đáp ứng nhu

cầu của khách hàng - nhƣng sự thứ tha? Ngay cả khi tƣớng Khải đón chào tổng thống Bill

Clinton ông ta cũng không yêu cầu ông ấy tha thứ. Vị đại tƣớng cũng không yêu cầu một lời xin

lỗi. Ông chỉ đơn giản nói là tốt hơn hãy làm đẹp những gí đã xảy ra trong quá khứ bằng hành

động của hiện tại.

135

Tƣ thấy mính đang ở trong một tình huống rất khó xử. Ông Brentwood đang nhín cậu với vài

kiểu cảm xúc trên gƣơng mặt. Phải thừa nhận là cảm xúc không phải là một chủ đề để Tƣ phát

triển chuyên môn. Tế nhị và nhạy cảm khi đối mặt với những cảm xúc của ngƣời nƣớc ngoài,

cậu tự nhắc nhở mình - quy tắc số 10. Những giảng viên ở trƣờng Cao Đẳng Du Lịch đã lƣu ý

cậu về việc đối mặt với những cựu binh Việt Nam và những cặp đôi đang nhận nuôi trẻ sơ sinh

Việt Nam, đặc biệt là những ngƣời phụ nữ. ―ý kiến của họ có thể sẽ rất khác biệt với của bạn,‖

những giảng viên của cậu nói, ―nhƣng công việc của bạn là vẫn phải giữ trung lập và thân thiện.

Hãy trao họ nụ cƣời Việt Nam đẹp nhất, và khi trong nghi ngại sao? Hãy thay đổi chủ đề.‖

―Tôi nghĩ tốt hơn ngài nên để tên ngài một mính,‖ cuối cùng Tƣ nói. Ngƣời đàn ông đang cố

gắng là một ngƣời tốt, Tƣ có thể thấy điều đó, nhƣng vẫn vậy, cậu không thể cho ông

Brentwood điều ông ấy muốn.

Chương 13. Chiến dịch sửa lỗi

Ông Hƣng đã cảm giác cô Maggie đứng trong hàng ngƣời sáng nay trƣớc cả khi ông nhìn

thấy cô. Có lẽ vì ông có thể ngửi thấy thứ gí đó ngọt ngào bên ngoài sự ấm áp quen thuộc

của nƣớc phở ông nấu. Ông đã không ngạc nhiên biết rằng đôi tay bố cô đã bị hủy hoại,

mặc dù ông mong rằng một cô gái đáng yêu nhƣ cô không phải quen biết với những đau

khổ nhƣ thế. Sự tra tấn tàn nhẫn trong các trại thƣờng đƣợc cố ý nhất nhƣ, phá hủy miệng

của một nhà thơ, tƣ tƣởng của ngƣời trí thức, ý chí của một ngƣơi đàn ông bản lĩnh.

Việc tuyên truyền khiến cho ngƣời ta tin rằng phần lớn thời gian của tù nhân là ở trong

một lớp học. Những bài học về chủ nghĩa Stalin và suy nghĩ theo chủ nghĩa xã hội, những

bài giảng lên án chủ nghĩa đế quốc Mỹ và nghệ thuật múa rối ở miền Nam. Nhƣng ông

Hƣng biết sự thật nằm ngoài tuyên truyền; tất cả bọn họ đã làm.

Ông Hƣng chƣa bao giờ cảm thấy sự cô đơn nhƣ thế khi ông làm việc trong những tháng

đầu tiên sau khi Đạo và các đồng sự của cậu biến mất. Đƣợc bao quanh bởi họ quá nhiều

năm, chỉ đến khi tất cả rời xa, ông mới cảm thấy còn tồi tệ hơn nhiều sự cô lập ông đã cảm

thấy thời thơ ấu.

Cũng nhiều nhƣ ông nhớ Bình, ít nhất ông có thể đoán rằng cậu bé đã bính an, ở xa nơi

làng bà ngoại cậu. Nhƣng Đạo đã bị bắt đi đâu, nếu Đạo vẫn còn sống, ông Hƣng không

biết. Trại giáo dục cải tạo nằm rải rác khắp miền Bắc, các tù nhân liên tục đƣợc xáo trộn

giữa chúng một cách chuẩn xác để gia đính của họ không thể biết họ ở đâu và làm gián

đoạn quá trình cải tạo tƣ tƣởng.

136

Khi ông hứa với Amie, ông Hƣng đã giữ cho cửa tiệm vẫn mở cửa nhƣ là một ngọn hải

đăng, một ngôi sao sáng để dẫn dắt những ngƣời đàn ông về nhà. Ông đếm từng tháng

thiếu vắng họ, những tháng mà ông ngày càng làm ít phở hơn, đánh dấu mỗi mùa trăng

bằng một nhát dao lên tƣờng, mỗi vết cắt sau lại sâu hơn vết trƣớc một ít.

Các tƣ thƣơng trong thành phố đã bắt đầu đóng cửa xung quanh ông. Thực phẩm vào

thành phố ngày càng quá ít. Hàng triệu hecta đất nông nghiệp đã đƣợc san phẳng để loại

bỏ những ngƣời nông dân còn bƣớng bỉnh bám trụ. Đảng vẫn không hiểu là không một ai

sống sót qua sự hủy hoại của cải cách điền địa có thể tha thứ cho sự tàn bạo của họ sao?

Họ đã tàn sát những gia đính, hàng trăm ngàn con ngƣời, bao gồm cả ông. Những cánh

đồng mới đƣợc thu thập đang thất bát. Ai đã mong muốn một điều nhƣ thế? Hơn cả triệu

ngƣời đã đào tị vào miền Nam.

Một ngày cuối năm 1956, ông Hƣng đã bƣớc ra khỏi cửa hàng của ông. Những con

đƣờng tràn ngập lời xin lỗi cá nhân của Hồ Chì Minh. Đảng giờ đây sẽ bắt đầu Chiến Dịch

Sửa Lỗi: những ai đã bị trừng phạt một cách sai trái nhƣ là địa chủ sẽ đƣợc phân loại là

tầng lớp ―trung nông‖. Nhƣng đã quá trễ rồi, ông Hƣng muốn hét lên nhƣ thế. Giống nhƣ bố

mẹ ông, hầu hết những con ngƣời đó đều đã chết hay bỏ trốn. Quầy hàng thịt ƣa thìch của

ông Hƣng cũng đã mất, tất cả thịt bò. Ngƣời bán gia vị cũng đã đi, nào là muối là tiêu, là

quế, là cây hồi. Ngƣời bán gạo đã bỏ đi, ngƣời làm bún phở, nƣớc mắm và gánh đậu hũ

rong. Tất cả những con chó trên đƣờng cũng đã chạy đi đâu mất.

Và ở cái nơi mà tất cả đều đã đi mất này? Là những cửa hàng của chính phủ, những kệ

hàng bi thảm của họ cho thấy việc nông nghiệp sản xuất ít ỏi bởi những ngƣời lao động

trong các trại sẽ sớm giết chết hơn nửa triệu ngƣời.

Ông Hƣng đã mua những gì ông có thể với thẻ khẩu phần của ông, nhƣng ông mất đến

nửa ngày để xếp hàng đợi đến lƣợt. Mƣời giờ chờ đợi mua thịt gà chỉ để đƣợc bảo rằng đã

hết gà rồi. Không có lựa chọn nào trong việc cố gắng đến cửa hiệu ở quận khác. Đây là

quận mà ông đã đăng ký. Không còn thịt gà, chỉ còn xƣơng. Đây: thay vào đó thí có cây

cải.

Ông nấu hành tây, xƣơng gà và những chiếc lá chanh mà ông lặt từ một cái cây ven hồ

cho đến lúc nó trụi lá. Ông thƣờng nấu mấy lát khoai môn trong nƣớc và ăn 5 đến 10 miếng

nhƣ vậy, thật khó để có thể gọi đó là canh.

Rồi thì, một buổi sáng 23 tháng sau lần cuối cùng ông Hƣng gặp Đạo và các bạn cậu, ông

Phan Khôi, ngƣời cách mạng lão làng đã biên tập tờ Nhân Văn, xuất hiện trƣớc cửa vào

quán ông Hƣng. Phan Khôi, ngƣời luôn luôn áp đặt lên ông Hƣng, giờ đây trông già nua và

137

vô hại nhƣ một cây óc chó đã một trăm mƣời năm tuổi. Đôi mắt ông hõm sâu vào hộp sọ.

Ông ta chẳng còn răng để mà nhai, cũng nhƣ mất luôn lƣỡi để có thể nói chuyện.

―Ông sẽ dùng một ìt nƣớc phở chứ?‖ ông Hƣng nói, gắng khuyến khích ông ta lấy một tô,

nhƣng Phan Khôi lắc đầu và xua tô phở đi. Cứ nhƣ thể ông chỉ đơn giản là muốn đƣợc

nhìn thấy, tất cả chỉ thế, và khi ông ta biến mất vào buổi sáng ấy cũng đột ngột nhƣ lúc xuất

hiện, để lại ông Hƣng tự hỏi phải chăng ông đã đƣợc viếng thăm bởi một bóng ma.

Nhƣng hai ngày sau thí bóng ma đó quay trở lại, và rất ít, cuối cùng cũng có những lời ít

ỏi nhất.

―Đó là cái thế giới sau khi kết thúc,‖ ông Phan Khôi, khó khăn nói, giọng nói chỉ còn là tiếng thì

thào ọc ạch trong bóng tối phòng sau quán ăn ông Hƣng.

―Tất cả chúng ta giờ chỉ là những bóng ma, anh Hƣng. Không còn nữa những nét đẹp. Có lẽ

Đạo là ngƣời may mắn hơn cả ở đoạn kết.‖

Ông Hƣng sụp đổ xuống tấm nệm của ông trong tuyệt vọng. Việc giữ quán mở cửa là tiến hành

một cuộc nguyện cầu, để giữ cho hi vọng vẫn tồn tại. Ông đã cố tính ngây thơ không biết.

Nhƣng Đạo đã đi rồi, ông Phan Khôi đã xác nhận chuyện đó. Thế giới sẽ không bao giờ trở lại

nhƣ cũ nữa.

Điều đó hầu nhƣ không quan trọng khi những ngƣời Đảng viên đến trƣng dụng cửa hàng của

ông Hƣng cho họ sử dụng vào năm 1959. Những khách hàng còn lại của ông Hƣng chẳng còn

gí để trả cho ông ngoại trừ những câu chuyện đau khổ của họ. Ông cũng chẳng còn gí để bán

cho họ ngoài nƣớc mƣa và nƣớc sông.

Ông Hƣng chạy vào phòng sau nhặt tất cả tạp chì Nhân Văn, Giai phẩm mùa Xuân và mùa

Thu, và tất cả những bài thơ viết tay ông đã tìch lũy trong những năm qua, nhanh chóng nhồi

chúng vào một cái bao bố. Những ngƣời Đảng viên theo sau ông, đẩy ông khỏi căn phòng sau

ra con hẻm rồi tuyên bố sở hữu tòa nhà, nói rằng ông sẽ bị xem nhƣ là giai cấp tƣ sản nếu

không đơn giản là bƣớc đi cho thật xa.

Và thế là ông đi bộ xa khỏi đó, nhƣng không đơn giản. Ông đi đến bờ của cái ao đầy bùn đó.

Ông đã bắt đƣợc một con vịt, cho những ngƣời hàng xóm ăn, gặp một cô gái, chia sẻ thi ca của

Đạo. Rồi ông gửi một vài dòng cho vợ và con trai Đạo ở làng bên dòng Sông Củ.

Cô Amie và bé Bình thân mến,

Tôi không biết nói gì hơn là xin lỗi. Tôi đã cầu nguyện là Đạo được gửi đến trại giáo dục

cải tạo như ông giáo Phan Khôi của cậu ấy. Tôi đã cảm thấy rằng bất cứ điều gì có thể buộc

Đạo phải chịu đựng, cậu cũng sẽ trở lại Hà Nội vào một ngày nào đó. Nhưng ông Phan Khôi đã

138

nói Đạo thậm chí còn chẳng được đi xa hơn như là đến một trại nào đó. Trường hợp cậu ấy bọn

họ không chọn cách giáo dục lại.

Tôi sẽ lấy làm vinh hạnh rằng Đạo thích tổ tiên của tôi và tôi sẽ giữ một nén nhang

tưởng nhớ cậu ấy mãi mãi, ít nhất là cuộc đời còn lại của tôi bởi tôi chẳng có con cháu để tiếp

tục truyền thống sau khi tôi qua đời. Bác hi vọng vùng thôn quê sẽ dạy cháu nhiều thứ, Bình.

Bác sẽ chào đón cháu khi cháu đến thăm, vào ngày cháu quay trở lại Hà Nội.

Hưng.

Maggie bắt một chiếc xe khách sạn đến quận Đống Đa với lời nhấn mạnh của nhân viên

trực khách sạn. ―Đó không phải là một nơi tốt đâu ạ,‖ cậu ta nói. ―Đặc biệt là vào buổi tối‖

Rikia đã nói những điều giống thế sau khi gọi cho chồng cô. ―Anh ấy đã nói với tay tài xế

của anh ấy, nhƣng anh ấy chỉ sẵn sàng để tôi đƣa những thông tin này cho cô ví tôi đã nói

với anh ấy là cô đang lập một quỹ từ thiện cho ngƣời nghèo.‖

―Ít nhất cũng hãy cầm lấy nó,‖ cô nói khi Maggie chuẩn bị rời nhà bếp, đƣa cô một chiếc

bánh trứng chanh tráng đƣờng bỏ đi ví vết cháy nhỏ ở ría. ―Nó sẽ khiến tôi cảm thấy đỡ

hơn là một kẻ nói dối.‖

Maggie không cần phải lo lắng về việc yêu cầu ngƣời tài xế để cô ra ngoài trƣớc khi đến

khu ổ chuột. Ông ta đến một chỗ dừng, chiếc đèn trƣớc chiếu sáng một ổ gà và con đƣờng

bẩn thỉu đầy sỏi đá. ―Cô sẽ phải đi bộ từ đoạn này,‖ ông ta nói. ―Tôi sẽ không để mất một

cái ống xả trên con đƣờng này đâu.‖

Tay tài xế mở đèn pha lên và chiếu sáng 50 mét đầu của con đƣờng, nhƣng ngay khi

Maggie đi qua một cái gờ, cô rơi ngay vào bóng tối. Cô nhìn chằm chằm vào khoảng tối

phìa trƣớc, cô nhận ra rằng đấy chẳng phải là một ý kiến hay. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu ông

già không thích việc cô đến tận nhà thế này? Chuyện gì nếu bức hình chẳng có ý nghĩa gí

với ông ấy?

Một giờ trƣớc cô còn ở trong văn phòng của mình nhập tên và miêu tả của những tác

phẩm nghệ thuật vào cơ sở dữ liệu. Cô đã cống hiến hết mính để biên mục và bảo quản bộ

sƣu tập của khách sạn, còn những bức vẽ của cha cô thí đang ở trong một tình trạng tồi tệ.

Một bức mà cô đã đƣa đến ăn sáng cùng cô sáng nay đang nằm trên mặt bàn của cô. Cô

miết những ngón tay xuống những nếp gấp gần nhƣ mờ nhạt của nó. Cúi xuống và hít vào

mùi ẩm mốc. Cô có thể cầm nó với tất cả giác quan của mính, nhƣng ý nghĩa cụ thể của

bức vẽ vẫn luôn lảng tránh cô.

Câu chuyện của cha cô có thể là một trong hàng triệu, nhƣng đó vẫn là ngƣời quan trọng

nhất với cô. Cô chạm tay vào túi để chắc chắn tờ giấy vẫn còn đó và mang nó đi trong bóng

139

tối, cô bám vào giữa con đƣờng, lắng nghe các sinh vật hai bên bờ. Không khí rộn ràng với

tiếng dế đêm và gay gắt mùi dầu hỏa đang cháy. Cô căng hai vai, ghí một chai rƣợu vang

dƣới cánh tay và giữ đôi mắt cố định vào những ngọn lửa cháy xa xa. Cô cố gắng giữ

không nắm quá chặt hộp bánh cô đang cầm trên tay còn lại.

Maggie đến đủ gần với khu ổ chuột để nghe vài giọng nói khi một thứ gí đó bay ra từ

bóng tối và đập vào đùi cô.

―Ôi chúa ơi!‖ cô thảng thốt, nhảy ngƣợc trở lại.

―Money,‖ (tiền - ngƣời dịch), cậu bé nói bằng tiếng Anh, tay duỗi ra xin.

―Cháu làm tôi sợ chết đƣợc.‖ (nguyên gốc: You scared the crap out of me. - sợ muốn vãi

cả ra - ngƣời dịch) ―Money, Mister. Pencil.‖ (Tiền, Thƣa ông. Bút chí. - ngƣời dịch)

―Ai dạy cháu ăn xin thế?‖ cô khiển trách bằng tiếng Việt, khiến cậu bé bỏ chạy đi.

―Có ngƣời lạ đến! Một cô gái lạ!‖ cô nghe cậu bé la lớn.

Quá nhiều cho một lối vào không phô trƣơng. Cô thấy lờ mờ những ngƣời đang tiến vào cuối

con đƣờng. Trƣớc khi Maggie có cơ hội để giải thích thì một ngƣời phụ nữ đang nhấn những

chiếc gối lụa lên làn da của cô. ―You buy,‖ (cô mua đi - ngƣời dịch) bà ta nói bằng tiếng Anh.

―Very good price.‖ (giá rất rẻ - ngƣời dịch)

Một cậu bé mới lớn vẫy vẫy một quạt bƣu thiếp trƣớc mắt cô. Một ngƣời khác cố mời kéo cô

mua một chai Coke vừa gõ gõ ngón tay cậu ta lên tấm kính.

―Tôi chỉ đến để thăm một ngƣời,‖ Maggie nói. ―Lady,‖ (chị ơi - ngƣời dịch) cậu bé chạy đến cô

đầu tiên nói, ―có gì trong hộp thế?‖

―Đó là một chiếc bánh.‖ Cô mở nắp hộp và mọi ngƣời nghiêng đầu vào nhìn.

―Ồ,‖ cậu bé nói, xoáy ngón tay vào lớp vỏ.

―Văn!‖ một ngƣời phụ nữ hét, đánh vào cổ tay cậu bé. ―Cô đang đến thăm ai thế?‖ một ngƣời

đàn ông mặt rỗ hỏi.

―Ông già Hƣng,‖ cô đáp. ―Anh có thể nói cho tôi biết tôi có thể tìm ông ấy ở đâu không?‖

―Ông ấy sống cạnh bà Lan chƣa chồng,‖ ngƣời phụ nữ vừa nãy đánh vào cổ tay Văn nói. ―em

sẽ dẫn đƣờng cho chị,‖ cậu bé nói.

―Đây,‖ Maggie nói, đƣa hộp bánh cho nhóm ngƣời. ―Vui lòng, các bạn có thể chia sẻ nó. Rất

ngon đấy.‖

―Ông Hƣng trƣớc,‖ ngƣời đàn ông mặt rỗ kéo Văn ra xa chiếc hộp nói.

140

Văn nói liếng thoắng ở xa khi Maggie đi theo cậu, cậu bé diễn lại vài thời điểm mấu chốt trong

một trò chơi đá bóng đã bị mất cho cô xem trong khi họ đan qua đan lại giữa những túp lều,

xuyên qua những dây phơi đồ, đi qua những ngƣời chen chúc nhau quanh những đám lửa nhỏ.

Cậu bé đá một quả bóng tƣởng tƣợng vào không trung, nhảy lên để đội đầu, bồi thêm một cú

đá karate đƣợc tình toán đẹp, rồi nối tiếp vào cốt truyện của một tập phim Bruce Lee (Lý Tiểu

Long) cậu nói là đã đƣợc xem khi đƣợc chiếu trên mật một tòa nhà năm ngoái vào dịp Tết.

Cậu bé ngừng trƣớc một hàng các túp lều nhìn ra một cái ao và luồn vào một cánh cửa trong

số đó: ―Có cô gái nƣớc ngoài tím ông Hƣng này!‖

Maggie cau mày. Ông Hƣng thò đầu ra qua cánh cửa. Đầu tóc ông ép sát vào đầu và ông mặc

một chiếc áo lót màu xám tả tơi.

―Cháu đang la hét gí đó, Văn? Ông đâu có điếc.‖

―Một cô gái tới đây gặp ông này.‖

―Cháu rất xin lỗi đã làm phiền bác, bácHƣng.‖

―Cô Maggie à?‖ ông già nheo mắt và vỗ nhẹ lên ngực nhƣ tím kiếm cặp kình. ―Có chuyện

gí sao cháu?‖

―Cháu chỉ muốn nói chuyện với bác, nếu đƣợc ạ. Sáng nay cháu chƣa có cơ hội.‖

―Vào đây đã.‖ Ông vẫy gọi cô vào lều. ―Cháu đi đi, Văn.‖

―Nhƣng ông Hƣng-‖ ―Ừ?‖

―Có một cái bánh,‖ cậu bé thì thầm.

Maggie đƣa ông già chiếc hộp và mở nắp cho ông.

―Từ dịch vụ phòng của cháu?‖ ông hỏi.

―Từ khách sạn,‖ cô đảm bảo với ông. ―Ngƣời bếp trƣởng rất tuyệt ạ.‖

Ông già nhín chăm chú vào chiếc hộp và hìt vào. ―Bác ngửi thấy mùi chanh, nhƣng cái gí

ở trên cùng thế?‖

―Đó là trứng tráng đƣờng ạ,‖ Maggie đáp. ―Ngƣời ta đánh lòng trắng trứng với đƣờng cho

đến khi chúng thắng lại và nƣớng toàn bộ ở nhiệt độ thấp.‖

―Huh,‖ ông già ƣ hử. ―Bác chƣa bao giờ thấy thứ gí nhƣ thế.‖

―Cháu sẽ lấy cho ông một cây dao, ông Hƣng,‖ cậu bé trông đợi nói, vừa nhảy ra vừa hét

lên, ―Má! má! Lấy một cây dao!‖

141

Maggie theo ông già vào lều ông. Những đồ dùng của ông đƣợc chồng lên nhau gọn

gàng trên các thùng gỗ, nhƣng không gian vẫn hẹp và chật chội, không có chỗ để ngồi thật

sự ngoại trừ trên tấm thảm của ông.

Văn thò đầu vào cửa lều ông Hƣng một phút sau đó. Cậu bé cầm một con dao thô kệch

với một cạnh có răng cƣa trông nhƣ nó có thể lột da một con thú. Ông Hƣng cầm lấy nó từ

cậu bé và cắt nửa chiếc bánh.

―Có đủ nhiều để chia đây, Văn,‖ ông Hƣng nói, khi cậu bé nhận lấy mọt nửa chiếc bánh

với hai tay cảm ơn và hét lên vui mừng rồi biến vào đêm tối.

―Cháu cũng mang cho bác một ìt rƣợu ạ,‖ Maggie nói, trong lúc đƣa ông già Hƣng chai

rƣợu cô kẹp giữ dƣới cánh tay.

―Cháu thật rất hào phóng,‖ ông nói, lật chai rƣợu quanh hai tay ông. ―Đây là một loại rƣợu

nho phải không?‖

―Đúng thế ạ.‖ Cô gật đầu. ―Của Pháp.‖

―Đạo sẽ thìch nó đây,‖ ông nói, nâng chai rƣợu lên trƣớc một ngọn nến trên bàn thờ. ―Bố

của Bình. Ông nội của Tƣ. Cậu ấy là một ngƣời đàn ông có thị hiếu Châu Âu.‖

Ông Hƣng đặt chai rƣợu và một lát bánh nằm cùng một quả cam, một trái chuối và vài hột

gạo đã ở sẵn đó trƣớc khung hình. Maggie không biết điều gì khiến cho một đôi giày bóng

rổ trắng tinh cũng nằm ở đó.

Ông Hƣng ngắm nghĩa bức ảnh vài lần, gƣơng mặt của một ngƣời đàn ông. Đôi môi ông

mấp máy khi ông đọc lời cầu nguyện, và Maggie cảm thấy nhƣ thể cô đang làm gián đoạn

một khoảnh khác riêng tƣ. Cô không chắc là ông già còn nhớ cô đang ở đây.

―Bác Hƣng?‖ cô lịch sự lên tiếng.

Ông Hƣng nhín Maggie vài giây nhƣ thể đang cố gắng xác định cô.

―Họ đã cắt họng của Đạo,‖ ông nói. ―Cái ngày mà họ đến để bắt giữ cậu ấy.‖

Maggie không biết phải nói gí. ―Cháu rất lấy làm tiếc,‖ cuối cùng cô thốt lên.

―Cháu biết đấy,‖ ông nói, quay đi khỏi bàn thờ, trở lại phìa cô, ―câu chuyện bố cháu trốn

thoát khỏi trại dấy lên một câu hỏi có thể nào có ngƣời đàn ông nào bác có thể biết cũng đã

tìm cách trốn thoát.‖

Maggie nhận điều này nhƣ gợi ý của cô. Cô rút ra bức vẽ của bố mình từ tui áo khoác.

―Cháu muốn cho bác xem cái này,‖ cô nói một cách lo lắng, trong khi đặt nó xuống tấm nệm

của ông Hƣng. Cô lo rằng ông sẽ nghĩ nó xấu xí. Rằng ông sẽ bỏ qua nó nhƣ là không

đáng kể hay khó hiểu.

142

―Bố cháu đã vẽ vài bức nhƣ thế này cho cháu khi cháu còn là một đứa bé,‖ cô nói. Ông

Hƣng nhín chằm chằm vào bức tranh rồi cầm nó lên, Giữ nó dƣới ánh sáng yếu ớt. Ông

với tay lấy cặp kính. Chúng có gọng dày và thiếu đi sự sang trọng của cặp kình trƣớc.

Chúng cũng chẳng có vẻ tốt hơn cho mắt ông. Ông cầm chúng nhƣ là một chiếc kính lúp

hơn là đeo chúng.

―Nó hơi mờ,‖ Maggie nói. ―Đã bị nhòe ạ.‖

―Những con mèo,‖ ông Hƣng nhận xét. ―Trong một trận chiến. ‗Chúng ta từng là ngƣời

Xiêm,‖ ông đọc đoạn văn trong bong bóng hội thoại nổi lên trên nửa trang giấy.

―Cháu chƣa bao giờ hoàn toàn hiểu nó.‖

―‗Miền Bắc và miền Nam. Đất nƣớc đã bị chia Hai bởi vĩ tuyến ‗54.‖ Ông Hƣng chậm

chậm đƣa ngón tay lên.

―‗Lớp vỏ của một trái cây, đã bị tƣớc bỏ, một trái cây đã bị gọt vỏ,‘‖ ông nói.

Miệng ông mở ra. Cặp đồng tử của ông nhìn vô thần lên trần mái tôn gợn sóng, ngón tay

vẫn để sẵn trong không khì. Ông nhín nhƣ một ngƣời đàn ông đang ngắm những ngôi sao

rơi xuống trái đất. Bị mê hoặc, ông Hƣng bắt đầu thì thầm với chính mình, hầu nhƣ không

nghe thấy gì. Ông lắc lƣ qua lại nhƣ một đứa trẻ.

Maggie có thể nghe vài thứ về ngƣời đàn ông vô gia cƣ. Dòng chữ, ―Trái cây của bạn là

một bữa tiệc cho lũ giòi.‖

Ông Hƣng ho và đƣa ngón tay lên ngực ông. Ông tiếp tục ho, rồi nói lắp bắp.

Maggie tiến đến chạm vào lƣng ông già. ―Bác đã đi chụp X quang chƣa ạ, bác Hƣng?‖

Ông già nhắm mắt và nghiêng đầu dựa lên tƣờng lều của ông. Môi dƣới run run và nƣớc

mắt trào ra từ khóe đôi mắt. ―Không phải thế,‖ ông thầm thí. ―Bác cứ nghĩ nó đã qua. Bác

không nghĩ bác có thể nhớ lại bất cứ điều gí ngoài dòng đầu tiên.‖

Mùi nƣớc hoa của Maggie vẫn còn lƣu lại, hay đó là chiếc bánh mà thực ra ông đã ngửi

thấy? Ông Hƣng không chắc. Các giác quan của ông bị lẫn lộn bởi cảm xúc của ông. Thứ

gí đó trong ông đã rã rời lỏng lẻo. Có lẽ đó là điều làm cho nƣớc mắt trào ra; có quá ít trải

nghiệm với hiện tƣợng đó, ông thật sự không biết.

Ông hƣng chỉ nhỏ lệ một lần trƣớc đó trong cuộc đời làm ngƣời đã trƣởng thành của ông -

lúc Bình quay trở lại, đã 25 tuổi sau khi mẹ cậu đƣa cậu bé đi xa.

Một ngày không có gì nổi bật trong nhiều năm sau chiến tranh, một ngƣời đàn ông trông

giống nhƣ Đạo đến khu ổ chuột trên một chiếc xe đạp. ―Bác hƣng,‖ ngƣời đàn ông ấy nói.

143

Ông Hƣng kéo Bính - giờ đây đã là một ngƣời đàn ông trƣởng thành - vào lều của ông và

chỉ cho cậu thấy cái bàn thờ tổ tiên ông đã làm trong niềm vinh hạnh của Đạo.

―Bác xin lỗi là bức vẽ không thật sự giống lắm,‖ ông nói, nhƣng Bính đã nhắm hai mắt lại.

Ông Hƣng cũng cùng chàng trai cầu nguyện. Khi ông Hƣng mở mắt vài phút sau đó, nƣớc

đang rỉ từ cằm ông thấm lên mặt trƣớc chiếc áo sơ mi. Đã mất một lúc để ông hiểu những

giọt nƣớc từ đâu ra.

Trong suốt chừng ấy năm họ tái hợp, ông Hƣng đã không bao giờ có thể đọc lại bất kì bài

thơ ca nào của Đạo. Ngƣời cuối cùng nghe những bài thơ đó là Lan, cô gái đã ngồi bên

ông dƣới ánh trăng nhạt cả mấy thập kỉ trƣớc, lặp lại theo ông những vần thơ khiến cô vui

thích nhất.

Những tiệc hoa dƣỡng nuôi muôn sắc bƣớm.

Những thiên thần cách mạng cánh mong manh

Đôi môi em tựa đây hoa Đào thắm

Giữa Xuân thí đang hé nở hồng tƣơi.

(Nguyên văn: A feast of flowers breeds butterflies of a thousand hues.

The angels of revolution float on gossamer wings.

Her lips were like cherry blossom, new and pink in spring. - ngƣời dịch)

Đôi môi Lan nhƣ hoa Đào hé nở. Ông đã bạo gan đặt ngón tay lên giữa bờ môi dƣới đầy

đặn của cô khi cô đọc vần thơ đó, đọc nó nhƣ thể chình cô đã viết nên. Cô ngừng lại, nín

thở, rồi chạm đầu lƣỡi tinh tế của cô lên đầu ngón tay khô ráp của ông, khiến ông trở nên

mềm nhũn. Cô ngậm môi lại quanh đầu ngón tay ông và mút, nhƣ hút toàn bộ chất lỏng

trong ngƣời ông qua một ống hút.

Ông hƣng có thể nhận thấy vị mặn của lời lẽ của Đạo trong miệng ông khi ông thức dậy.

Ông khát một thứ gí đó ngọt ngào. Ông kéo hộp giấy nằm trên thùng chứa áo quần về phía

mình rồi dính mấy ngón tay lên chỗ bánh trứng tráng đƣờng chanh của Maggie.

Chương 14. Một Việt Nam thật sự

Nhìn thấy ông già cƣời với Maggie khi ông thấy lại cô sáng nay, nhìn thấy hàm răng giả

mới lấp lánh của ông, càng khẳng định việc đánh giá tìch cực của Tƣ dành cho cô.

Bố của Tƣ cũng đã cƣời với cô khi cô bƣớc ra từ căn hộ của mình. Ông thậm chí còn cố

gắng nói vài từ tiếng Anh. ―Good morning, Miss Maggie,‖ (chào buổi sáng, cô Maggie -

144

ngƣời dịch) ông nói khi cô trèo lên yên sau chiếc Honda Dream II, và ba ngƣời bọn họ cùng

nhau đi ăn sáng.

Tƣ cảm thấy một chút bối rối; bố cậu phát âm những nguyên âm cứ nhƣ một ngƣời điếc.

―Bố đã đọc những cụm từ tiếng Anh trong cuốn sách con đƣa chƣa?‖ cậu hét vào tai bố

cậu khi họ lao vào dòng xe cộ.

Ông Bính cƣời bảo ông chỉ cần làm thể dục đầu óc chút ít; một bài tập thể dục tốt cho bộ

não với một thử thách mới một lần trong một khoảng thời gian ngắn.

Bố cậu nghĩ tiếng Anh là ngôn ngữ chỉ dành cho giới trẻ. Ngoại ngữ của ông là tiếng Nga.

―Bác đã tự hỏi là, Maggie, ở Mỹ có phở chứ?‖ ông Hƣng hỏi qua vai Tƣ buổi sáng hôm

đó. ―Ngƣời Việt Kiều có tìm cách gìn giữ các công thức nấu ăn không?‖

Maggie rõ ràng là hứng thú với câu hỏi đó. Đôi mày cô thoáng nhìu lại khi cô trả lời, ―Mỗi

thành phố lớn đều có một Sài Gòn nhỏ, và thậm chí trong những thị trấn nhỏ ta cũng

thƣờng tím đƣợc 2 nhà hàng ngƣời Việt, thƣờng nằm trên một dãy.‖

Tƣ đã gặp rất nhiều ngƣời Mỹ quen thuộc với hƣơng vị của phở, nhƣng miêu tả của cô vẽ

nên một bức tranh ẩm thực mới của Mỹ trong trí óc cậu. Cậu nghĩ rằng giữa nhiều cây số

chẳng có sự gián đoạn nào của những chuỗi nhà hàng Hamburger hay gà rán Kentucky

(KFC - ngƣời dịch). Nó cuối cùng cũng đã đến Sài Gòn vào năm ngoái, kẻ đầu tiên và duy

nhất trong chuỗi thức ăn nhanh của Mỹ đƣợc chấp nhận ở Việt Nam, và trong khi Tƣ còn

chƣa bao giờ biết đến mùi vị món gà rán Kentucky, thì cả đống ngƣời đang ăn phở trên

những con đƣờng ở New York. Và thậm chí có thể trong những thị trấn nhỏ hơn nhƣ Little

Rock, Arkansas, quê hƣơng của Bill Clinton. Có lẽ trong khi ngƣời Việt Nam đang Mỹ hóa,

thí ngƣời Mỹ cũng đang Việt Nam hóa hơn!

―Bác rất vui khi nghe cũng có phở ở Mỹ, dù cho đó là Phở Sài Gòn,‖ ông già Hƣng nói.

―Bởi sự phong phú của phở, nƣớc Mỹ sẽ là một nơi rất nghèo nàn nếu thiếu nó.‖

Bố của Tƣ một lần nữa thể hiện mính là ngƣời lịch sự, ông trải chiếc áo gió xuống đất cho

Maggie ngồi. Oh, Cám ơn chú. Chú chắc chứ ạ? Chú thật tử tế. Nhƣng còn chú thí sao? -

quá sáo ngữ và cũng quá nhiều lời cảm ơn, chỉ nhƣ một ngƣời Mỹ điển hình.

Hơi nƣớc bốc lên từ tô của họ, tan vào trong không khì. ―Thế, công việc của anh thế nào?‖

Maggie hỏi Tƣ. ―Không quá nhiều cuộc gặp gỡ cùng sự bôi bác nghệ thuật hay những nghệ

sĩ chứ, tôi mong là thế.‖

―Không còn nghệ thuật và những nghệ sĩ,‖ cậu nói. ―Chỉ có những ngƣời Mỹ và nỗi ám ảnh

chiến tranh của họ.‖

145

―Đó là một vết hằn sâu trong tâm lý ngƣời Mỹ,‖ Maggie nói.

Nếu ngƣời Việt Nam đã bị rất ám ảnh, nếu họ không thể bƣớc qua cuộc chiến và chấp

nhận bản thân họ bị ám ảnh hay chỉ nằm xuống nhƣ những con chó, thì hôm nay họ sẽ ở

đâu? Ở miền Nam ngƣời ta sẽ đang nói tiếng Khmer; ở miền Bắc họ sẽ nói tiếng Quan

Thoại. Ngƣời Việt Nam lúc đó sẽ là một dân tộc thiểu số bị đá nhƣ một quả bóng bởi những

đôi ủng lớn ở Bắc Kinh.

―Đôi khi tôi nghĩ đó là tất cả về bọn họ, cuối cùng vẫn chẳng phải thật sự là Việt Nam,‖ Tƣ

thấy mính đang nói một cách táo bạo. ―Ngay cả trong số những ngƣời nói rằng họ đang ở

đây để học hỏi về đất nƣớc này, ‗Tôi‘ dƣờng nhƣ vẫn là từ ƣa thìch của họ.‖

―Nhƣng đó mà gọi là tất cả về bọn họ ƣ? Đó là kinh doanh du lịch.‖

Có phải Tƣ đã quá ngây thơ khi nghĩ rằng công việc của cậu là làm vài thứ giới thiệu mọi

ngƣời đến với Việt Nam? Nhƣng rồi, đến khi nghĩ về nó, làm sao họ có thể thấy bất cứ điều

gí vƣợt khỏi những khuôn mẫu khi ngành công nghiệp du lịch phục vụ họ những chuyến

tham quan chiến tranh, tham quan phim ảnh, và những chuyến tham quan sự lãng mạn của

Đông Nam Á, với một khách sạn nhƣ Metropole đƣa họ đi quanh thị trấn trong một chiếc

‘53 Citroën, có lẽ mang họ đến với một phòng tranh nơi họ có thể mua một món quà lƣu

niệm nhƣ là một bức tranh thiếu nữ mặc áo dài đạp xe đạp dọc theo một con sông lƣời

biếng giá 3000 dollar?

Tƣ cảm thấy hoàn toàn bất ổn. ―Cô có nghĩ là họ muốn thấy một đất nƣớc Việt Nam thực

sự không?‖ cậu hỏi.

―Nhƣng thực tế Việt Nam là gí, anh Tƣ? Đây là một đất nƣớc xóa bỏ chính lịch sử của nó.

Bất cứ điều gì chống lại Đảng. Ông nội của anh. Bố của tôi. Cả triệu con ngƣời. Và nếu

nhân dân không bị kiểm duyêt? Họ đang bận rộn che dấu mọi cách. Cố gắng một cách

tuyệt vọng để giữ thể diện.‖

Bố của Tƣ trông không đƣợc thoải mái lắm, ông đặt tô của mình xuống. Vài ngƣời phía

khác cũng làm thế. Tƣ hối tiếc là đã nói về những tự do. Cô ấy giận dữ và cô ấy không nên

nói về bất cứ gì về chuyện đó giữa nơi công cộng thế này, điều đó chứng minh quan điểm

của cô, cậu giả sử vậy, nhƣng vẫn không thể làm cô bớt lúng túng chút nào.

Nhiều tòa nhà trông nhƣ trôi dọc theo con đƣờng cao tốc kể từ lúc Tƣ chạy ra sân bay.

Những đoạn đƣờng thi công. Những chung cƣ đang mọc lên từ ruộng lúa. Những tòa nhà

nổi lên từ đầm lầy, một trƣờng đại học cô đơn, những trung tâm mua sắm, những nhà máy

mới.

146

Tại sao không có họa sĩ đƣơng đại nào vẽ chúng chứ? Tƣ tự hỏi. Việt Nam vẫn không

đứng yên, không di chuyển với tốc độ của một con trâu đang kéo cày. Những ngƣời nƣớc

ngoài dƣờng nhƣ nghĩ rằng sự lạc hậu là lãng mạn, Tƣ cho rằng thế, không gì có thể lãng

mạn hơn ƣớc tính rằng hai mƣơi triệu dollar nƣớc ngoài sẽ đƣợc đầu tƣ trong nƣớc chỉ

trong năm nay. Những số liệu đó có thể làm bạn muốn ngất đi đƣợc.

Tƣ bị phân tâm bởi những suy nghĩ đó lúc lái xe quay lại thành phố, cậu lơ là gia đính

ngƣời Pháp đang ngồi phìa sau hơn là cậu cần phải thế. Dẫu sao họ cũng đã trả rất nhiều

tiền cho dịch vụ cao cấp, để Tƣ cung cấp thông tin cho họ và có một buổi trò chuyện sinh

động khi cậu đƣa họ quay lại Metropole trong chiếc xe siêu sang Mercedes với những chiếc

ghế đƣợc bọc da, những đai an toàn và chiếc máy chơi nhạc nhiều ổ đĩa CD nhƣ một phần

của gói dịch vụ. Thật không may là chỉ phần lớn những tài xế nhiều kinh nghiệm ở đại lý

đƣợc phép lái chiếc xe này - một gã Tƣ gọi là Karl Marc bởi gã học tiếng Đức ở Đức và

quay trở về với một bộ râu, nó không chỉ là không thể mọc, mà còn là một thứ rất bẩn nữa,

theo ý kiến của cậu - Phƣơng chắc chắn sẽ khó chịu với nó.

Tƣ dừng lại trƣớc nhà bạn cậu vào buổi chiều, cậu hi vọng có thể chia sẻ vài suy nghĩ

trong mính, nhƣng mẹ Phƣơng bảo cậu đã đến thƣ viện. Tƣ cảm thấy điều này thật khó mà

tin đƣợc, cậu đi thẳng đến quầy bar họ đã bắt đầu thƣờng lui tới thời học Cao Đẳng Du

Lịch, họ có những giờ vui vẻ uống bia hơi sau giờ lên lớp trƣớc khi trở về nhà ăn tối, hay

phụ thuộc vào việc họ đã uống bao nhiêu, họ có thể không về ăn tối mà thay vào đó lại đi

hát Karaoke. Nhƣng ở đấy cũng chẳng thấy bóng dáng Phƣơng. Tƣ gọi một cốc bia và một

lần nữa gợi cậu nhớ lại giờ phút hạnh phúc đƣợc thƣ giãn đó mà chẳng có ngƣời bạn thân

nhất của cậu.

May mắn là Phƣơng đi bộ đến đúng lúc để ngăn Tƣ khỏi trƣợt dài vào nỗi lo sợ. Cậu ta

thật sự đã đến thƣ viện. Phƣơng đang mang theo một bộ sƣu tập những bài hát truyền

thống, nghĩa là những bài hát đã đƣợc Bộ Văn Hóa Thông Tin phê duyệt.

―Cậu đang làm gí với chúng thế?‖ Tƣ hỏi, lật lật những trang giấy. Không có gí hơn là

những bản nhạc ca ngợi về năng suất lao động, Đảng, công nhân, Stalin, Hồ Chí Minh,

cuộc cách mạng.

―Nghiên cứu,‖ Phƣơng đáp.

―Nó là gí với cậu?‖

―Cậu bực với tớ vì những lý do này à?‖

―Tớ làm thế nào đƣợc?‖ Phƣơng nói, nốc nửa cốc bia vào họng cậu. Cậu ợ hơi và đặt

mạnh chiếc cốc xuống. ―Tớ hầu nhƣ còn chẳng thấy cậu nữa.‖

147

―Hey. Cậu mới là ngƣời nằm trên giƣờng cả tuần đấy nhé.‖

Cánh mũi Phƣơng phập phồng. Cậu cầm chiếc cốc rỗng của cậu lên và vẫy ngƣời bồi bàn.

―Cậu mới là ngƣời đang thèm khát cô gái Việt Kiều đó,‖ cậu nói ngoác cả miệng.

―Cậu đang nói về chuyện gì vậy hả?‖

Phƣơng trợn tròn đôi mắt cậu, đặt sự chú ý trở lại cuốn sách của mình.

Okay, đúng, có thể Tƣ đã hính dung cảnh Maggie khỏa thân một lần (Okay, thí hơn một

lần), nhƣng có ngƣời đàn ông nào mà không tƣởng tƣợng một ngƣời phụ nữ khỏa thân cơ

chứ? Chắc chắn Phƣơng cũng đã làm y nhƣ thế khi cậu ấy nhìn toàn thân cô Maggie từ

trên xuống dƣới trong sảnh khách sạn hôm Tƣ giới thiệu họ. Tại sao Phƣơng phải hạ thấp

chuyện đó chứ?

―Cô ấy là bạn của tớ, Phƣơng,‖ Tƣ nói, quai hàm gồng cứng giận dữ.

Cậu biết điều đó nghe thật lạ: bạn bè. Đó không phải là một từ thƣờng đƣợc dùng giữa đàn

ông và phụ nữ, nhƣng Tƣ không biết phải nói về mối quan hệ mới này nhƣ thế nào. Cậu

không quan tâm Phƣơng nghĩ gí. Cậu sẽ chứng minh cậu xứng đáng với tình bạn của

Maggie. Và nếu xảy ra chuyện cô ấy hoàn toàn yêu cậu trong quá trính đó và nói, Anh là

ngƣời hùng của đời em? Tốt thôi, đó sẽ chẳng phải là lỗi của cậu, phải không? Cậu có thể

quay sang Phƣơng và nói, Tớ sợ là cậu đã nhầm rồi. Không phải là tớ say mê cô Maggie.

Cô Maggie mới chình là ngƣời khao khát tớ.

Tƣ đặt mạnh vài đồng lên bàn và dậm chân ra khỏi quán bar.

Đôi chân biết cậu đi đâu trƣớc khi bộ não cậu làm điều đó. Tƣ bƣớc thẳng đến rìa phía Tây

của khu phố cổ. Nếu bất kỳ ai biết về bố Maggie, đó sẽ là ông Võ. Tất cả những nghệ sĩ

xƣa đều uống cafe ở quán của ông - ông Võ là cà phê, ông Hƣng là phở - nhƣng không

giống với ông Hƣng, ông Võ đã tím cách để giữ lại quán của ông, vẫn mở cửa trong suốt

nhiều thập kỉ, ngay cả suốt những năm tháng mà khẩu phần ăn hằng tuần của ông còn ít

hơn số hạt để làm một tách cafe ngày nay, thậm chí suốt những năm khi các cửa hàng

chính phủ không bán cafe khiến ông phải dùng đi dùng lại bả cafe cũ.

Tƣ đã không đến quán cafe từ khi cậu còn là một đứa bé, nhƣng cậu tìm ra nó một cách

chình xác nhƣ cậu nhớ. Ông Võ có rất ít khách vào giờ này, chỉ hai ngƣời đàn ông đang

ngồi ở bàn trên cùng nhƣ là bàn chơi cờ tƣớng, thứ cờ Trung Hoa, họ phí phèo điếu thuốc

nằm một góc trong miệng, nheo mắt qua làn khói khi tính toán những nƣớc đi tiếp theo.

Tƣ ngƣỡng mộ những bức tranh Bùi Xuân Phái mà cậu nhớ - bức tranh vẽ cảnh ba con

đƣờng đang treo trên phần nứt của bức tƣờng phía Nam. Những bức tranh của ông Phái

148

vẽ đƣờng phố Hà Nội trông rất khác với những con đƣờng ngày nay. Chúng đều vắng và

xám, không có những quầy hàng thực phẩm hay xe cộ, hay chợ búa, hay những cửa hiệu

lấp lánh đồ, hay những cửa sổ treo đèn lồng đỏ với vải đủ màu sắc.

―‖Nó thật sự trông nhƣ thế này ạ?‖ Tƣ nhớ đã hỏi bố cậu khi họ ngắm những bức tranh đó

lần đầu.

―Đó là Hà Nội mà bố biết,‖ ông đã nói thế. Hà Nội của bố Tƣ biết trông nhƣ đã chết.

Ngƣời ta nói rằng Bùi Xuân Phái rất nghèo đến nỗi ông đã phải nhổ lớp bọc vàng ra khỏi

răng của mính để trả tiền thuê. Bây giờ thì những tác phẩm của ông đƣợc rao bán cho

ngƣời nƣớc ngoài cả hàng nghín dollar. Tƣ tự hỏi ông Võ có bất kỳ ý kiến nào về bao nhiêu

là tác phầm treo trên mấy bức tƣờng của ông sẽ đƣợc bán cho một trong những phòng

trƣng bày mới, lạ mắt hay không. Nhƣng ông Võ sẽ không bao giờ bán những bức họa ấy,

ông ta sẽ không bao giờ làm giàu trên lƣng những ngƣời bạn đã chết trong nghèo khó.

Ông Võ vội bƣớc ra từ nhà bếp. ―Tôi xin lỗi,‖ ông nói, ―nhƣng hôm nay tôi không bán nữa,

con trai à.‖

Tƣ nhắc cho ông nhớ lại cậu là ai - cháu của ông Đạo, con của Bình.

―À, đúng rồi, dĩ nhiên,‖ ông Võ nói. ―Tôi không nghĩ tôi đã gặp lại cháu từ lúc cháu còn là

một đứa bé. Bố cháu khỏe không? Tôi nghe nói ông ấy đang làm một thợ mộc rất tốt. Còn

cháu những ngày này thế nào rồi?‖

Tƣ lôi một danh thiếp từ túi sau ra và đƣa nó cho ông Võ.

―Rất ấn tƣợng,‖ ông Võ nói khi ông đọc nó.

Ông Võ dẫn Tƣ đi theo chiều kim đồng hồ quanh phòng, gọi lại tên của những ngƣời họa

sĩ, nhiều tác phẩm của họ không đƣợc ký tên. Những cái tên đƣợc biết đến với cậu nhƣ

quốc ngữ, những chữ cái trong bảng alphabet, nhƣng không có cái nào trong số đó là tên

của bố Maggie, Lý Văn Hai.

―Ông vẫn còn chiếc rƣơng lớn đó ở phía sau chứ ạ?‖ Tƣ hỏi.

―Tôi chẳng bao giờ là đủ không gian để trƣng bày tất cả nghệ thuật,‖ ông Võ nói.

―Ông có thể cho cháu xem đƣợc không ạ?‖

―Đến đây,‖ ông Võ nói, dẫn cậu đến khu sinh hoạt phía sau - một tấm thảm trên sàn và

chiếc rƣơng gỗ, bàn thờ tổ tiên của ông tọa lạc trên đó.

Ông Võ di chuyển bức di ảnh, trái cây và bát hƣơng sang một bên để ông có thể mở

chiếc rƣơng. Tƣ quỳ bên cạnh ông già, ông đang nhấc ra những tờ báo đƣợc đóng dấu với

những cái mộc gỗ, những bức tranh sơn dầu trên những tấm nền nứt nẻ, những bức tranh

149

tinh tế trên vải nhuộm, những bức vẽ than chì trên giấy nâu, những bức vẽ bằng mực và

bút chì phác thảo trên giấy thô, bìa cac-tông bị xé ra, và những mảnh vỏ cây đã bị tƣớc ra.

Phải có cả trăm bức vẽ ở đây, Tƣ nghĩ, khi cậu quét mắt tìm tên và ngày tháng. Chân

dung, cảnh đƣờng phố, phác họa chim chóc động vật, những bức vẽ các cô gái rất trần

truồng và tĩnh vật, những chiếc bát rỗng. Khoảng một nửa tác phẩm không ký tên, nhƣng

ông Võ vẫn nhớ hầu hết tên những họa sĩ. Tƣ ƣớc gì trí nhớ ông Hƣng tốt đƣợc một nửa

nhƣ thế.

Phìa dƣới cùng của tập ảnh là một loạt 4 bức vẽ cầu kì những con hổ. Bức cuối cùng bốn bức

đó là một phác thảo đặc biệt đẫm máu hai con hổ đang vờn nhau trong một hang động. Tƣ nhặt

nó lên để xem kỹ hơn. Ánh sáng yếu ớt qua khung cửa cho thấy có thứ gí đó đƣợc viết trên

một mặt khác. Cậu lật mảnh giấy lên và trái tim bắt đầu đập thình thịch. Đó là một dòng đề tặng

trên mặt sau: Tặng Tân Võ từ Lý Văn Hai.

―Hah!‖ Tƣ kêu lên, vỗ bức tranh vào tay cậu. ―Cháu đã biết mà! Đây chình xác là những gì cháu

đã tím kiếm. Cháu biết ngƣời phụ nữ đó làm việc ở Metropole, ông Võ, cô ấy là con gái ông ta.‖

―Tôi e rằng là tôi không nhớ ông ấy,‖ ông Võ nói, dụi dụi mắt với khớp mu bàn tay. ―Nhiều bụi

quá,‖ ông lẩm bẩm.

―Nhƣng ông Võ này,‖ Tƣ nói, lắc lắc mảnh giấy, ―ông Lý Văn Hai đề tặng bức tranh này cho

ông.‖

Ông Võ nhún vai và với lấy bức phác thảo. Ông nhìn một cách vô hồn. ―Tôi đã mở quán khoảng

67 năm rồi Tƣ à. Tôi đã thấy rất nhiều ngƣời đến và đi qua cánh cửa của tôi.‖

Ông ra dấu về đống tác phẩm trên nền nhà. ―Đã đến lúc tôi đóng cửa quán rồi.‖

Ngay khi Maggie bật tắt vòi hoa sen, cô nghe tiếng gõ cửa căn hộ của mình. Bà Viên chắc lại

thổi bay một cái cầu chì nữa rồi. Cô bƣớc khỏi vũng bọt xà phòng quanh chân và quấn một

chiếc khăn quanh đầu tóc. Cô kéo chiếc áo choàng lên, đá đôi giày bị bỏ ngoài sảnh vào phòng

ngủ.

―Nhƣng đó không phải là bà hàng xóm của cô. Là Tƣ. ―Mọi thứ ổn chứ?‖ cô hỏi. ―Ông Hƣng có

chuyện gì hả anh Tƣ?‖

―Đó là về bố của cô,‖ Tƣ nói, đôi mắt đen láy nhƣ nhín xuyên khuôn mặt cô.

―Bố tôi?‖ Maggie chăm chú nhín cậu lẫn lộn. ―Cô có thời gian chứ?‖

―Tất nhiên rồi. Đến đây nào.‖ cô ra dấu, đƣa cậu vào sảnh. Maggie ngồi xuống ở chiếc bàn nhà

bếp và ôm tay quanh eo, giữ vững mình bởi bất kể gí Tƣ nói.

150

Tƣ dựa lên chiếc ghế của cậu, đặt đôi tay giữa hai đầu gối và nói, ―Tôi đã tím thấy vài bức vẽ

của bố cô ở Cafe Võ.‖

Maggie cảm thấy nhƣ thể cô vừa bị đấm một phát vào bụng. ―Nhƣng tôi đã đến đó vài

tháng trƣớc,‖ cô lắp bắp. ―Tôi đã cẩn thận nhìn tất cả tác phẩm - không phải mỗi bức đã

đƣợc ký, nhƣng tôi cũng đã hỏi ông có bất kỳ tác phẩm nào của Lý Văn Hai không. Ông ấy

bảo hẳn đó là một trong những khách của ông Hƣng. Đó là cách tôi đã tím thấy ông Hƣng

ở nơi đầu tiên.‖

―Những bức phác thảo đã đƣợc cất trong rƣơng của ông Võ ở phòng trong,‖ Tƣ nói. ―Cha

cô thậm chì đề tặng một trong số đó cho ông Võ, nhƣng ông ấy bảo rằng không nhớ gì về

bố cô.‖

―Không chút gí sao?‖ cô nói. Làm sao mà đối diện với những bằng chứng cụ thể thì cha

cô vẫn còn vô hính nhƣ thế đƣợc chứ?

―Những bức tranh đó vẽ những con hổ,‖ Tƣ nói, ―lớn, rất mạnh mẽ. Ở bức cuối cùng, hai

con hổ đang cắn xé nhau - một kiểu rối rắm với nhau nhƣ một câu đố.‖

Maggie đứng dậy và vội vã ra khỏi phòng để đi lấy những bức vẽ của bố cô. Cô quay lại

nhà bếp và mở chúng ra trên bàn trƣớc mặt Tƣ, vuốt ve tay cô trên chúng.

―Ông ấy luôn luôn vẽ động vật,‖ cô nói. ―Trông chúng có chút gí giống thế này không?‖

Tƣ ngắm nghía những bức phác thảo một lúc. ―Nhƣng những bức tranh này trông nhƣ

đƣợc vẽ bởi trẻ con ấy.‖

―Bố tôi đã vẽ chúng sau khi họ hủy hoại đôi tay của ông,‖ Maggie nói.

Tƣ chỉ nhìn thấy những hình vẽ thô thiển, dày đậm, những đƣờng thẳng vụng về. Cô thì

nhìn thấy sức sống và sinh động, hài hƣớc và nỗ lực anh hùng. Họ không thể chạm vào

sâu thẳm trong ông, Maggie tự nhắc mình - những từ cuối cùng cô đã nghe mẹ cô nói. Họ

đã đập nát đôi tay ông, nhƣng không thể đập vỡ tinh thần của ông đƣợc. Nó không thể thể

mãi cho đến sau này.

―Điều gí đã xảy đến với bố trong trại ạ?‖ Maggie đã hỏi mẹ cô khi bà nằm trên giƣờng

bệnh viện sau cơn đột quỵ đầu tiên của bà.

―Họ đã ép ông đào hầm vệ sinh, Maggie, con có thể tƣởng tƣợng đƣợc không? Sự sỉ

nhục của nó. Hàng trăm ngƣời bọn họ. An ủi duy nhất của ông là khoảng thời gian ông trải

qua một mính dƣới lòng đất. Ông thích sự yên tĩnh và ông sẽ khắc vài bức tranh động vật

lên những bức tƣờng bùn đất dƣới đó, những bức tranh không một ai thấy - những hình

ảnh sẽ nhanh chóng bị ngập tràn bởi chất thải con ngƣời.‖

151

―Sau một năm, một tên lính gác mới đƣợc giao trông coi những ngƣời đàn ông đào hầm vệ sinh

ấy. Một gã đáng sợ, rất cứng nhắc, hắn mang một thanh sắt dùng để đánh lên tay ông. Một

ngày hắn nhảy vào một cái hố với bố con và giữ một ngọn đuốc soi lên các bức tƣờng.

―‗Ông vẽ chúng đấy hả?‘ tên bộ đội gác hỏi. Bố con còn có thể nói gi đây?‖

―‗Nhƣng chúng tuyệt lắm,‘ tên gác nói, ‗công việc trƣớc đây của ông là gí?‘ bố con nhún vai.‖

―Rồi con biết ông ta làm gì không, Maggie? gã lính gác mà mọi ngƣời e sợ đó? Hắn ta bắt đầu

lén đƣa hàng đống giấy cho bố con. Cả tá mẫu nhỏ. Và những cây bút chì. Bố con đã giấu

những mảnh giấy đó dƣới chỗ của mình và giữ những cây bút chí dƣới tấm ván sàn trong túp

lều gỗ nhỏ mà ông ở cùng những ngƣời đào hầm khác.

―Một ngày nọ ông trở lại lều thí đột nhiên bị phục bắt. Hai gã lính gác chuyên nghiệp đánh ông

xuống sàn và lột quần áo ông. Họ đã tím thấy một cây bút chì và hai bức tranh, họ bắt ông nói

ông lấy bút chì với giấy ở đâu. Nhƣng ông sẽ không bao giờ phản bội ngƣời tên bộ đội gác kia.

Hai tên lính gác cấp cao kia kéo lê bố con, vẫn còn đang trần truồng, đến khu trại nơi những

ngƣời lính gác trông coi công việc đào hố vệ sinh đang sống. Họ vứt bố con dƣới chân những

ngƣời đàn ông đó. Họ đặt một viên gạch lên nền và một viên vào tay gã lính gác đó. Rồii họ ra

lệnh gã lính phải đập vỡ từng ngón tay một của bố con.

―‗Nhƣng ông ta là ngƣời đào hầm tốt nhất của tôi,‘‖ tay lình gác bảo.

―‗và cũng tốt nhƣ là một họa sĩ cậu nói ông ta làm.‘‖

Vậy là gã lính gác nọ đã gài bố và báo cáo ông? ―Nhƣng tại sao hắn ta làm điều đó?‖ Maggie

hỏi mẹ cô.

―Mẹ không biết. Họ gọi mẹ vào dọn dẹp mớ lộn xộn sau đó. Mẹ là một y tá, chỉ vừa 20; mẹ

không biết gì về sắp đặt xƣơng. Đôi tay bố con đã hoàn toàn vỡ nát. Nhƣ thể chúng đƣợc làm

bằng thủy tinh. Điều tốt nhất mẹ có thể làm là băng bó chúng. Ông ấy chẳng hề phàn nàn; thậm

chì ông còn cám ơn mẹ. Mẹ yêu bố con nhiều hơn mẹ biết rằng đó có thể là tính yêu.‖

Tƣ nhín lên Maggie. ―Tôi xin lỗi,‖ cậu nói, ―Tôi không có ý-‖

―Đƣợc rồi,‖ cô nói, ―ổn mà.‖

Chương 15. Một Người Bạn Đích Thực

Khi ông Hƣng chất đồ lên xe đẩy sáng nay, ông thấy mính đang liếc qua vai nhìn lại phía sau.

Lều của Lan chìm trong bóng tối. Ông quay lại lều ông, mở chiếc hộp giấy và cắt những gì còn

lại từ chiếc bánh chanh tráng trứng của Maggie ra làm đôi. Đó là một mẩu nhỏ, bây giờ hơi xíu,

nhƣng vẫn còn màu vàng tƣơi đáng yêu phủ lên trên cùng với một đám mây bềnh bồng vui vẻ.

152

Ông bọc mẫu bánh vào trong lá chuối, đóng xuyên nó bằng một cành lá cắt thành chiếc tăm.

Ông vòng một phần của sợi dây dƣới sống lá và buộc thành nút.

Ông đi đến lều của Lan, ở đó ông treo bọc đồ lên một cái gạc trồi ra từ cửa trƣớc, xa khỏi tầm

với của lũ chuột. Ông nhớ đến việc ông đã dùng nó nhƣ thế nào trong suốt thời chiến tranh,

nhƣng trở lại lúc đó không phải là những chiếc bánh nƣớng thơm ngon từ Metropole, mà là

rong và đùi ếch. Đậu xanh, nhộng, và vỏ cây màu nâu để uống trà.

Ông Hƣng trở lại chiếc xe đang đợi ông, nhấn đôi chân vững chắc, giang bờ vai rộng ra, và

nắm lấy tay kéo. Ông hít sâu vào và giữ lại, rồi rùng mình thở ra với một tiếng ột khi ông đẩy

đống đồ nghiêng nhẹ. Thật là một nỗ lực; ông nhận ra mính đang ngày càng già hơn. Nếu ông

không tiếp tục di chuyển, những tinh thần của sự im lặng sẽ sớm chiếm lấy ông.

Khi ông chỉnh chiếc xe thẳng lại trên con đƣờng bẩn thỉu, ông có thể cảm thấy khoảnh khắc

ngay trƣớc khi mặt trời mọc trong không khì. Ông đã bị trễ, nhƣng không phải do ông ngủ quá

giấc. Ông đã đứng trƣớc thềm nhà Lan bao lâu nhỉ? Có lẽ là lâu hơn ông tƣởng.

Khi ông Hƣng quay về nhà sau nghĩa vụ buổi ăn sáng vài giờ sau đó, ông thấy chiếc lá chuối

đã đƣợc rửa sạch và trải phẳng cho khô nằm trên thềm lều ông. Ông liếc nhìn sang bên trái. Bà

ấy đang ngồi trên một chiếc ghế đẩu, đang phân loại qua một giỏ gạo. Nhặt ra những hạt sạn

nhỏ và côn trùng chết khô. Bà mang một chiếc khăn buộc đầu trông nhƣ một phụ nữ từ thôn

quê, lau trán bằng mu bàn tay. Bà đang tập trung vào công việc của mình. Không nhìn lên.

Khi bà của cô chết vài năm sau chiến tranh, ông Hƣng đã theo sau đám rƣớc nhỏ buồn bã đến

đền để bày tỏ lòng tôn kính của mình. Lan quay lại trong chiếc áo choàng tang đen, tuyệt vời

của cô và nhìn trực tiếp vào ông. Ông quay đầu và lén nhìn chỗ khác. Đó là lần cuối cùng đôi

mắt họ gặp nhau.

Ông ƣớc gì ông có thể chia sẻ những gì trong tim ông vào phút giây ấy. Ông nhớ tới vài bài thơ

của Đạo, ông sẽ đọc cho cô. Ông nhớ đến vài bài thơ của Đạo bởi vì một cô gái đã gợi tôi nhớ

em.

Maggie theo sau Tƣ bƣớc lên đƣờng, những chiếc xe máy đang chạy nhƣ tiếng mèo rừ rừ

thích thú giữa họ, chúng điều chỉnh khoảng cách bằng những sợi râu vô hình. Lúc này là giờ

ăn tối và mọi ngƣời để mặc những cánh cửa gỗ nhà họ mở ra đƣờng; những ống đèn huỳnh

quang phát ánh sáng soi rõ mọi thứ, để lộ ra những viên gạch có lớp men nứt nẻ và những

chiếc TV đang phát ầm ĩ. Những chiếc xe máy đƣợc dựng nơi phòng trƣớc và những ngƣời

phụ nữ cắm cúi trên vỉa hè đang nấu cơm bằng bếp than, chiên thịt bò với hành, đổ nƣớc rửa

chén bát ra giữa đƣờng.

153

Ở Cafe Võ hai ngƣời đàn ông đang vỗ xuống quân cờ với một tiếng cách lớn lên bàn chơi

bằng gỗ và gảy tàn thuốc qua vai họ, trong khi ông Võ quét một cây chổi trên những viên

gạch dầu nứt nẻ và một chiếc quạt trần rung lắc với mỗi lần quay khó nhọc. Một mặt khác nơi

này trống rỗng.

―Tƣ,‖ ông Võ nói khi ông ngƣớc lên khỏi sàn nhín. ―Tôi không thấy cháu nhiều năm, và rồi thì

tôi thấy cháu hai lần trong một tuần? Nghe này, bây giờ tôi đang đóng cửa.‖

―Cô gái này,‖ Tƣ nói, ra dấu về phìa Maggie, ―cháu nghĩ ông đã gặp. Đây là cô Maggie Lý,

con gái ông Lý Văn Hai.‖

―Là ai?‖

―Ngƣời nghệ sĩ đã vẽ những bức vẽ mấy con hổ mà ông cất ở sau đấy ạ.‖

―Nghe này, Tƣ, tôi đã nói cháu lần trƣớc rồi - cháu không thể mong tôi nhớ về một ngƣời nào

đã từng uống một tách cafe ở quán tôi đƣợc.‖

―Cháu muốn đƣợc cho cô ấy xem ạ.‖

―Không phải hôm nay, Tƣ à.‖

―Chỉ nhanh thôi mà.‖

―Bây giờ không tiện.‖

―Nhƣng-‖

―Vợ tôi, Tƣ à, làm ơn đi, bà ấy không đƣợc khỏe,‖ ông Võ nói, đôi tay ông giờ đây đan vào

nhau. ―Bà ấy đã có một cuộc phẫu thuật. Bà ấy đang nằm nghỉ ở phìa sau.‖

―Đƣợc rồi, anh Tƣ,‖ cô Maggie nói. đặt tay cô lên cổ tay cậu. ―Chúng ta sẽ quay trở lại lúc

khác. Xin lỗi đã làm phiền ông, ông Võ. Cháu mong là vợ ông sẽ sớm cảm thấy khỏe hơn.‖

Maggie kéo tay áo Tƣ đi, dẫn cậu quay lại vỉa hè.

―Những chuyện này cần thời gian, anh Tƣ à,‖ cô nói. ―Tin tôi đi. Sau năm vừa qua, tôi biết

thế.‖

―Nhƣng chúng ta đã ở rất gần,‖ Tƣ nói, nghiêng vai cậu dựa lên tòa nhà.

―Chúng ta vẫn gần nó,‖ Maggie nói.

―Tôi không biết,‖ Tƣ nói. ―Vài thứ dƣờng nhƣ không đúng lắm.‖

―Có thể sự thật là tôi là một ngƣời nƣớc ngoài.‖ Tƣ đã thật sự tự hỏi điều tƣơng tự thế. ―Nghe

này, anh có muốn kiếm gí đó ăn không?‖ cô hỏi.

Tƣ rạng rõ. ―Cô đã ăn chả cá lần nào chƣa?‖ Maggie lắc đầu.

154

Tƣ chỉ vào một con hẻm bên trái họ, đƣa họ đi sâu vào khu phố cổ. Khi họ đến đƣờng Chả Cá,

họ leo lên một cầu thang hẹp dẫn vào một căn phòng chật chội trên tầng hai của một tòa nhà

cũ. Họ lách qua hàng ngƣời đang chen chúc cạnh nhau trên băng ghế gỗ và ngồi đối diện nhau

ở cuối chiếc bàn dài đông đúc. Ngay khi họ ngồi xuống, cô bồi bàn nghiêng trên vai Tƣ, đốt một

bếp lò và đặt một chiếc chảo đầy dầu lên đó. Tƣ gọi bia cho cả hai ngƣời họ và ngƣời phụ nữ

nhanh chóng bỏ hai chai lên bàn qua đầu Tƣ trƣớc khi đặt xuống mấy chiếc đĩa nhựa những

quết cá và đủ loại rau.

Dầu bắt đầu sôi lên và Tƣ thả những viên cá vào trong chảo. Cậu quẳng nó trong đám cây Thí

Là và quậy với đôi đũa của cậu cho đến khi rắn lại, rồi gắp miếng cá ra bỏ lên ―chiếc giƣờng‖

bún và phủ bằng đậu phộng với rau ngò.

―Cô nếm thử đi,‖ Tƣ nói, đƣa nó cho cô.

Miếng cá mềm và đẫm vị dầu, vị đất mộc mạc của nghệ và rồi tan ra một cách toàn hảo trong

miệng.

―Đƣợc không?‖

―Tuyệt,‖ Maggie nói, gạt một giọt dầu ở bờ môi dƣới của cô. ―You know what, Tƣ? You‘re my

first proper Vietnamese friend,‖ (Cậu biết gí không Tƣ? Cậu là ngƣời bạn Việt Nam đìch thực

đầu tiên của tôi đấy - ngƣời dịch) cô nói bằng tiếng Anh, nhƣ thể nó là ngôn ngữ duy nhất thích

hợp cho những từ ngữ nhƣ thế.

―Tôi không thìch hợp thế đâu,‖ cậu ngƣợng ngùng đáp.

Chương 16. Những Bức Tường

Ông Hƣng không có mảnh đất nào, nhƣng bằng cách khai phá mỗi ít mỗi năm, ông đƣợc

xem nhƣ có một vạt đất hình chữ nhật nhỏ trƣớc cửa lều mình. Ông trồng đậu ve, ớt và

hành trong hàng rào mắt cáo để tránh bị phá bởi động vật ăn đêm.

Năm nay ông đã may mắn có đƣợc một sự bổ sung xa hoa cho khu vƣờn của ông, một

điều ông đã không dám trƣng ra vài năm trƣớc đó. Một bông hoa, một giống Lan với cánh

hoa nhƣ những chiếc lƣỡi hồng nhạt. Ông đã đi ngang qua nó trong khi đẩy xe đi làm vào

một buổi sáng. Ông sửng lại trong một giấc mơ buổi sáng sớm còn Bình thì lên một chiếc

xuồng nhỏ, ông đạp mái chèo với bàn chân chai sạn của mính trong khi Bính kéo lƣới lên

sau khi nó đã mắc đầy những cá. Ông vẫn có thể thấy sàn chiếc xuồng nhỏ lung linh nhƣ

thủy ngân lỏng khi ông nhấc chiếc xe đẩy vƣợt qua cái gờ bẩn của sân một khu nhà, đi

đƣờng tắt qua nhà máy sản xuất bugi của Liên Xô cũ sẽ bị phá hủy.

155

Ông bƣớc theo con đƣờng xuyên qua đám xà bần, ngừng một lúc trƣớc một gò đất mà

chiếc xe ủi đã bỏ quên. Nhƣng ông nhận ra hình dạng cố ý của cái gò đất, một vòng tròn

hoàn hảo đang bao bọc lấy một bông hoa, không giống hoa hồng lắm. Nó là nguyên nhân

khiến ông hét lớn lên.

Ông quỳ xuống và giải thoát cho bông hoa khỏi cái chết sắp đến. Rồi trồng lại nàng ta

ngay trong ngày, phong cho nàng làm nữ hoàng của đất nƣớc rau củ bé nhỏ.

Với ông biểu tƣợng này không mất đâu đƣợc. Lan đã từng là một nữ hoàng.

Ông Hƣng ngạc nhiên là cô vẫn chƣa đám cƣới. Ngạc nhiên là cô chƣa bao giờ đi tím

một nơi nào khác hay điều gì khác tốt hơn. Vẻ đẹp của cô không phai nhòa trong từng đó

thập kỷ, và cho dù ông đã tránh nhín chằm chằm vào đó, thí đôi khi ông vẫn đã làm vậy,

cảm thấy ánh nắng trên lƣng nhƣ mặt trời ấm áp.

Ông Hƣng đi xuống hồ xế trƣa đó, cố ý tránh liếc nhìn qua vai mình. Ông hỏi Thuy Doc có

thể mƣợn chiếc xuồng của ông ta khoảng một giờ đƣợc không. Ông cảm thấy ông đã trở

nên khỏe hơn những ngày từ lúc Maggie đến thăm; nhớ lại vài dòng thơ, ông cảm thấy nhƣ

tƣơi trẻ lại. Ông đang có tâm trạng nấu vài thứ đặc biệt cho buổi chiều nay, và ông nghĩ

đến sự ấm áp thơm ngon của một nồi canh nấm với lƣơn. Ông để đôi dép lại trên bờ và

đẩy chiếc thuyền gỗ xuống nƣớc, cuối cùng nhấc chân khỏi bùn để lên thuyền. Đáy thuyền

là một màu xanh mƣợt mà, đôi mái chèo bóng bẩy bởi nhiều năm thấm mồ hôi và chuyển

động lặp đi lặp lại. Ông chèo đến chính giữa ao, cách đều khu nhà ổ chuột và nhà máy sản

xuất lốp xe. Nƣớc đục một màu gỗ, bầu trời trên cao nặng nề. Chúng ta không quá phiêu

lƣu nhƣ những loài động vật khác, ông Hƣng nghĩ, sống ở dải hẹp này giữa đất và nƣớc,

đất và trời.

Ông chèo về rìa phía Tây của cái ao, thả một chiếc lƣới qua đám lau sậy. Ông nhìn về

phía nhà: lều của ông và cô ấy, chỉ một mét giữa họ. Ông từng một lần mong nhập căn lều

của họ với nhau, bắc cây cầu qua một thƣớc đó với hỗn hợp gỗ, tre, tôn thiếc. Đó là sau khi

Lan đƣa ngón tay ông vào miệng cô. Một bức tƣờng giữa họ đã bị sụp đổ. Ông đã cảm

thấy thôi thúc muốn xé bỏ phần còn lại giữa họ xuống.

―Nếu chúng ta dỡ bỏ bức tƣờng này, chúng ta sẽ có một căn phòng khác hoàn toàn,‖ ông

nói, dẫn cô vào căn lều nhỏ hẹp của mình.

Cô nhìn quanh một cách ngƣỡng mộ, làm quen với nội thất của nó. Nơi ông đã ngủ, nơi

ông bỏ vài bộ quần áo, đồ dùng nấu ăn của ông và chỗ cất giấu những tờ tạp chí quý giá

của ông.

156

Cô đứng rất gần, ông có thể ngửi thấy mùi tỏi dại trong hơi thở của cô. Khiến miệng ông

đầy nƣớc bọt, nhƣ thể đang mong đợi một bữa ăn tuyệt vời.

―Cháu chắc rằng bà cháu sẽ rất thìch nó,‖ cô nói. ―Nhƣng, chú Hƣng, nếu chúng ta sống

cùng nhau thì chúng ta ngủ ở đâu?‖

Ông hắng giọng và nói một cách lo lắng, ―Ừm, cái đó còn phụ thuộc vào.‖

―Nó phụt thuộc vào điều gí?‖

―Vào chuyện tôi giống một ngƣời chú của em hay giống một ngƣời chồng hơn.‖

―Một ngƣời chồng,‖ cô trả lời, nhƣng ông không thể diễn giải đƣợc giọng điệu của cô.

Điều này đã khiến cô sốc hay hấp dẫn cô, hay đó chỉ là tuyên bố đơn giản của thực tế?

Có phải ông đã phá hủy tất cả mọi thứ với một lời hay cứ mặc nó tự do?

Tƣ đã đợi một tuần bởi sự khăng khăng của Maggie, nhƣng cậu chẳng thể đứng đợi lâu

hơn đƣợc nữa. Cậu đi đến Cafe Võ một mình sau giờ làm việc vào một buổi tối, máy ảnh

nhét trong túi sau. Bây giờ là 7 giờ tối và cậu đứng ở cửa ra vào, một cảm giác bất an dợn

từ dạ dày lên cổ cậu. Những bộ bàn ghế đƣợc xếp chồng lên nhau giữa căn phòng. Tất cả

những bức vẽ đều đã đƣợc lấy xuống; những bức tƣờng vằn vện màu khói thuốc. Những

sọc sơn trắng luộm thuộm mới đƣợc sơn chạy từ trần đến sàn của bức tƣờng phía Nam,

nơi ông Võ đang giám sát một đứa trẻ cầm cán chổi có đầu gắn con lăn sơn. Tƣ cầu trời

không có gí khác hơn chỉ là một sự đổi mới.

―Ông Võ,‖ Tƣ gọi, ―cháu thấy ông đang thay đổi.‖

―Tôi phải chuẩn bị cho vài thứ sắp đến,‖ ông đáp một cách buồn rầu.

―Chuyện gì thế ạ, ông Võ?‖

―Đã đến lúc tôi sang lại quán và đƣa vợ tôi trở lại ngôi làng của chúng tôi, nơi bà ấy có thể

trải qua những ngày cuối cùng trong an bính.‖

―Cháu lấy làm tiếc khi nghe vợ ông không khá hơn,‖ Tƣ nói, mặc dù cậu không quá tiếc là

cậu còn hạn chế việc hỏi về nghệ thuật. ―Ông sẽ mang tất cả đi cùng ạ?‖

―Tôi đang bán chúng,‖ ông Võ nói nhƣ thực tế phải thế. ―Mọi thứ sao ạ? Kể cả những thứ

phìa sau?‖

―Mọi thứ. Cuộc sống là một vòng quay - nhƣ là chúng ta đƣợc sinh ra trần trụi rồi chúng ta

sẽ chết đi.‖

157

Căn phòng đột nhiên trở nên nóng đến thiêu đốt với Tƣ, ngột ngạt cả không khí và hóa

chất.

―Nhƣng ông đang bán cho ai ạ?‖

―Một trong những ngƣời ra giá,‖ ông Võ nói với một giọng bực bội.

―Họ đã theo đuổi tôi trong nhiều năm. Tôi sẽ sớm phải lo chi phí cho một đám tang. Tôi

cũng còn nợ tiền phẫu thuật của vợ tôi. Mọi chi phí ngày nay thật đắt đỏ. Đổi Mới chẳng

làm cho mọi ngƣời giàu lên, cậu biết đấy. Nó chỉ làm một số chúng ta nghèo hơn.‖

Tƣ rời đi không một lời nào khác - đôi tay nắm chặt, móng tay bấm vào hai lòng bàn tay.

Cậu đấm vào một khung cửa khi cậu đi qua nó, rồi dẫm chân bƣớc đi trên những con

đƣờng vô định, trái tim và trí óc cậu tranh đấu đầy kìch động. Cậu nghiền ngẫm những số

nguyên âm, và cuối cùng, gần cả giờ sau đó, cậu dần bính tĩnh lại. Cậu kiếm nơi trú mƣa

trong một ô cửa đổ nát trên đƣờng Tạ Hiến và nhín thăm dò một quán bar nhỏ bên kia

đƣờng. Cậu lao qua giữa làn xe cộ và lách mình qua cánh cửa quán bar. Căn phòng

nhuộm ánh sáng đỏ từ chiếc đèn lồng giấy, ngôn ngữ xuất hiện trong này là tiếng Anh kiểu

ngƣời Việt và âm nhạc là loại rock mà những ông già da trắng thích. Một nơi thế này khiến

Tƣ cảm thấy nhƣ là hƣớng dẫn viên cho chính thành phố của cậu.

Cậu gọi một cốc bia từ một cô tiếp viên dễ thƣơng, cô bảo rằng những nơi thế này không

có bia hơi, chỉ có những chai bia Đức và đặt nó xuống. Tƣ nhấp từng ngụm bia đắt tiền và

tự hỏi ông Võ có thể bán bộ sƣu tập của ông cho ai. Cậu nhất định phải tìm ra - cậu không

quan tâm bao lâu hay phải làm phiền những ai để tìm ra chúng. Ông Võ có thể cần tiền,

nhƣng ông ấy không nhận ra rằng ông chỉ khiến lịch sử của họ mất đi? Sẽ thế nào nếu cuối

cùng tất cả nằm trong những bàn tay ngoại quốc, Việt Nam mất mãi mãi ƣ?

Tƣ rút cây viết và cuốn sổ từ túi trong chiếc áo khoác và lật qua danh sách vài từ mới

tiếng Anh cho đến khi có một trang trống. Cậu vẽ một đƣờng xuống giữa trang giấy, chia

làm hai cột. Cột tay trái cậu bắt đầu viết tên những nghệ sĩ cậu có thể nhớ, cột bên phải

miêu tả những tác phẩm nghệ thuật cậu có thể nhớ là đã treo trên mấy bức tƣờng của Cafe

Võ.

Tƣ tập trung nhớ lại trong đầu, bắt đầu với ba bức tranh của Bùi Xuân Phái. Cậu di

chuyển những gì cậu nhớ đã thấy trong rƣơng ông Võ, những tác phẩm ấn tƣợng nhất đến

trong tâm trí - không chỉ riêng những con hổ của Lý Văn Hai, mà còn lễ cầu siêu Bác Hồ

của Nguyễn Diệp, nơi một gƣơng mặt làm bằng gạch bị phá hủy bởi một chiếc búa tạ. Cậu

nhớ một bức vẽ một phi hành gia ngƣời Nga hạ cánh trên cánh đồng lúa, vài chân dung

158

của những ngƣời đàn ông với khuôn mặt sắt đá có đôi mắt đang chảy máu, và một số cô

gái khỏa thân.

Cậu gõ gõ cây bút lên thái dƣơng, khen thƣởng kĩ năng ghi nhớ của mình. Một nền giáo

dục Cộng Sản cũng có những lợi ích của nó.

Mẹ của Tƣ mở cửa cho Maggie. Bà Anh là ngƣời nhẹ nhàng và nữ tình nhƣng rất mạnh

mẽ, với những tĩnh mạch dễ nhận thấy trên cánh tay bà. Một vệt màu xám chạy dọc từ thái

dƣơng theo chiều dài mái tóc, nhƣng trái ngƣợc với sự trƣởng thành, bà trông không quá

già so với Tƣ. Maggie theo bà Anh băng qua một khoảnh sân phủ xanh thơm ngát để vào

một nhà bếp tân thời ở phía xa. Những đồ dùng lấp lánh dƣới ánh đèn huỳnh quang và một

tấm thảm dệt phủ lên một phần của nền vải sơn, minh chứng cho một cuộc chơi domino

trên đó.

Chiếc Honda Dream II đang chống đứng trong một góc căn phòng, một thành viên trung

thành của gia đính.

Tƣ đang đứng cạnh bàn kiểm tra những đốt ngón tay của cậu. Cậu có vẻ rất khó chịu trên

điện thoại. ―Tôi đã quay lại Cafe Võ,‖ cậu nói. ―Vợ ông Võ đang hấp hối và ông ấy đã quyết

định sang lại quán để họ có thể trở về làng của họ.‖

―Thế còn những tác phẩm thì sao? Ông ấy có mang theo cùng không?‖

―Ông ấy đã bán toàn bộ cho một ngƣời thu mua.‖

Maggie nhắm mắt trong một giây. Cô chớp mắt, những tấm màn mỏng manh để có thể

che giấu sự thất vọng trong cô. Cô đặt lòng bàn tay lên bàn để trấn tĩnh bản thân.

―Ông ấy có nói tên ngƣời thu mua không?‖

―Ông ấy rất mơ hồ về tất cả mọi chuyện,‖ Tƣ nói. ―Nhƣng Maggie, tôi có ý này. Tôi nghĩ

bố tôi có thể vẽ vài nét giống một trong những bức vẽ của bố cô nếu tôi có thể miêu tả nó

cho ông ấy.‖ Tƣ đặt hai tay lên đôi vai bố cậu, một sự biểu hiện tuyệt vọng nhẹ nhàng của

cậu.

Ông Bính cƣời một cách yếu ớt, khiêm nhƣờng. ―Chú thƣờng dính với những vật thể,‖

ông nói. ―Những thứ không biểu hiện hoặc chuyển động. Nhƣng chú sẽ rất vui đƣợc cố

gắng.‖

Maggie nuốt một cục nghẹn trong cổ họng và ngồi xuống trên một chiếc ghế gỗ cứng lấy

qua chiếc bàn từ ông Bình. Ông xin lỗi vì thực tế là ông chỉ họa lại trên giấy. Ông nắm lấy

cây bút chì, sẵn sàng diễn giải những lời của con trai mính, nhƣng Tƣ bắt đầu một cách

khó khăn.

159

―Chúng sống trên núi, phải không?‖ bố cậu nhắc.

―Không phải ở tận đỉnh, mà trong một vùng nhiều cây cối ạ.‖

―Chúng ở trong một cái hang tối,‖ Tƣ nói. ―Có thể đó là một cái hang trên một ngọn núi,

nhƣng ta không thể thấy núi. Nó gần hơn.‖

―Cái hang hính dạng thế nào?‖ ông Bính hỏi.

―Hính của một con mắt ạ,‖ Tƣ đáp. ―Những con hổ đó chỉ vừa mới lớn.‖

Bình vẽ vài nét đậm với cây bút chì của ông. ―Chúng lớn bao nhiêu?‖ ông Bính hỏi.

―Con không biết,‖ Tƣ nhún vai nói. ―Kìch thƣớc của hổ. Chúng mạnh mẽ: cào xé lẫn nhau,

cơ bắp cuồn cuộn, máu chảy từ cổ của một con bên phải.‖

Sự tập trung trên gƣơng mặt ông Bình tạo một cảm giác thân thuộc với Maggie. Cái cách

đôi mắt ông nhìn tập trung vào trang giấy, cây bút chí quay ngang khi ông đánh giá tỉ lệ. Cha

cô đã từng làm y nhƣ thế khi ông quỳ trên sàn phòng họ ở Sài Gòn và phân tán cô khỏi

những thực tế của một cuộc chiến tranh, đôi cánh tay cô quấn quanh cổ ông khi ông mang

một con trâu vào cuộc sống.

―Nào giờ con nghĩ nó muốn ăn tối là gí nào?‖ cô nhớ cha cô đã hỏi khi ông chống trên

những ngón chân.

―Chó ạ,‖ cô đã nói thế qua vai ông.

―Nhƣng trâu không thìch thịt, Maggie à. Con quả là một cô gái thành thị, phải không nào.‖

―Thế có nghĩa là gí ạ?‖

―Là sinh trƣởng ở thành phố. Bố nên dạy con về thôn quê. Cho con thấy những thứ chúng

ta ăn có từ đâu. Khi cuộc chiếc đã qua, chúng ta sẽ về nông thôn và ở trong một nông trại

vài ngày. Con có thích thế không?‖

Lời hứa hẹn đó đã khiến Maggie cầu nguyện cho cuộc chiến kết thúc.

―Huh,‖ cuối cùng ông Bình lên tiếng, bỏ cây bút chì xuống và giữ tờ giấy vẽ dọc theo cánh

tay.

Maggie vòng quanh bàn bƣớc về phía ông.

―Chú thật sự không hiểu làm cách nào một ngƣời có thể bắt giữ cảm xúc của những thứ

này,‖ ông Bính nói.

―Chú nghĩ nó có ý nghĩa gí ạ?‖ Maggie hỏi.

―Nếu chú biết, chú đã có thể làm việc này tốt hơn nhiều cho cháu.‖

Tƣ kiểm tra tờ giấy và liệt kê tất cả những thứ cậu đã quên truyền đạt cho bố cậu.

160

Ông Bình xé tờ giấy trên cùng của tập giấy vẽ khỏi bảng vẽ của ông, sẵn sàng bắt đầu lại.

Lần này, Tƣ miêu tả nhiều hơn. Cậu khua tay minh họa mức độ của tầm vóc con hổ, mặt

cậu chỉ ra chiều rộng cái mồm ngoác rộng của một con hổ. Cậu miêu tả những măng đá và

chiếc bóng. Kết quả lần thứ hai cố gắng của ông Bình có nhiều chi tiết tốt hơn.

―Cháu tự hỏi thế nào nếu chúng thoát khỏi hang động này,‖ Maggie nói khi họ ngắm bức vẽ

đặt trên mặt bàn.

―Tôi sẽ phục hồi toàn bộ bức vẽ cho cô,‖ Tƣ nói.

Maggie nhìn cậu và tự hỏi điều này là gì nếu có cảm giác nhƣ cô có một ngƣời anh em. Cô

với đến Tƣ; cậu nao núng. Cô với tới một lần nữa, cô cầm và siết chặt bàn tay của cậu.

Món canh lƣơn nấu nấm của ông Hƣng có một sự hòa quyện hợp lý và độ nóng vừa phải.

Ông đợi cho đến khi bà Lan đi khuất vào phòng vệ sinh trong bóng tối trƣớc khi múc vào

một chiếc tô có nắp đậy bằng gỗ. Ông để chiếc tô trên ghế ỡ ngƣỡng cửa, đảm bảo rằng

nó đƣợc chiếu sáng bởi ánh đèn dầu của bà.

Ông ngồi xuống trong bóng tối trên ngƣỡng cửa lều ông và đợi đến lúc bà trở lại. Ông nghe

tiếng trƣợt của vải cứng khi cô nhấc chiếc tô lên, tiếng thở ra của cô khi ngồi xuống, tiếng

lắc cắc của nắp gỗ đƣợc trƣợt sang một bên, tiếng trầm đục của muỗng va vào tô, cô nuốt

xuống, tiếng thở hài lòng, những ngôn từ lặng câm - đúng thế không? Ông có thật sự nghe

đƣợc chúng không? - Cảm ơn anh, anh Hƣng.

Chương 17. Một Bộ Từ Vựng Cảm Xúc

Tƣ đang đứng ở cửa văn phòng của Maggie mà mong rằng hai gấu quần của cậu không quá

bẩn, cậu nghĩ cậu đã làm văng lên đó một ít thuốc bôi da sau khi cạo râu.

―Tôi có thể giúp gì cậu không?‖ một vài gã mặc đồng phục đã hỏi thế khi cậu đi qua sảnh.

―Tôi có một cuộc hẹn với cô Maggie,‖ Tƣ trả lời trong tƣ thế phòng vệ. ―Cô ấy đang đợi tôi.‖

Điều đó không hoàn toàn đúng, nhƣng cậu cảm thấy hợp lý khi nói về một việc cấp bách nhƣ

tìm kiếm những bức tranh bị mất của bố cô.

―Tƣ,‖ Maggie nói, ngạc nhiên khi nhìn thấy cậu. ―Hôm nay cậu có khách ở khách sạn à?‖

―Tôi chỉ đến để hỏi cô có may mắn xác định đƣợc ngƣời thu mua không thôi.‖

―Vẫn chƣa anh Tƣ à. Mới chỉ một ngày. Tôi đã liên hệ với một vị giáo sƣ ở Đại Học Mỹ Thuật

Hà Nội, một ngƣời có chuyên môn trong những tác phẩm của Bùi Xuân Phái. Tôi nghĩ ông ấy

161

có thể giúp thu hẹp việc tìm kiếm - có cả trăm tay thu gom rải rác khắp Đông Nam Á này

hứng thú với bộ sƣu tập đó.‖

―Nhƣng Maggie này, đây là vài thứ cần kíp. Tôi nghĩ chúng ta cần phải hành động ngay mới

đƣợc. Làm hết sức. Bộ sƣu tập đó đầy những bảo vật của quốc gia.‖ Cậu với tay lên túi áo

khoác và rút ra cuốn sổ tay của cậu. Cậu chỉ vào mƣời một cái tên đƣợc liệt ra, bao gồm của

bố Maggie và Bùi Xuân Phái, và những miêu tả sơ bộ cậu đã viết cho hơn hai chục tác phẩm

nghệ thuật. ―Đây là số tôi có thể nhớ đầu tiên trong đầu,‖ cậu nói.

―Anh Tƣ,‖ Maggie nói, đôi mắt lấp lánh khi cô kéo chiếc máy tính xách tay về phìa mính. ―Thật

là tuyệt. Tôi có thể sao chép một bản không? Tôi muốn đƣa nó cho Giáo Sƣ Devereux ở

trƣờng Đại Học. Tôi nghĩ nó có thể giúp ìch.‖

Tƣ ngại ngùng, cậu đột nhiên cảm thấy tính tự tôn dân tộc. Đây có phải là công việc cần bàn

tay ngƣời nƣớc ngoài không? ―Ông giáo sƣ ấy,‖ cậu nói, ―ông ấy không phải ngƣời Việt Nam

à?‖

―Việt Kiều,‖ Maggie đáp.

―Giống cô,‖ Tƣ nói, cảm thấy hụt hẫng.

―Không hẳn là thế,‖ cô nói. ―Ông ấy nghe rất giống Pháp.‖ Tƣ đứng yên ngắm một bức tranh

dựng trên tay ghế. Một ngƣời đàn ông nhín ra cửa sổ, gƣơng mặt phản chiếu mờ nhạt trên

tấm kính, ngoài kia là một vùng biển xám.

―Anh thìch nó không?‖ Maggie hỏi.

―Tôi không biết,‖ Tƣ nhún vai đáp.

―Ừm, nó khiến anh cảm thấy thế nào?‖

Sự bối rối hiện rõ trên khuôn mặt cậu. ―Phản ứng theo bản năng của anh là gí?‖ cô hỏi.

―Trong lòng anh nói gí?‖

Lòng Tƣ thật sự chẳng nói gì trừ lúc nó đói hoặc hứng thú với một cô gái. Bản năng của cậu

thỉnh thoảng khuyến khìch, nhƣng phần lớn cậu bỏ qua chúng. ―Kiểu nhƣ cô độc?‖ cậu đánh

bạo.

―Thật thú vị,‖ cô nói với một nụ cƣời mờ nhạt mà Tƣ chẳng biết phải giải thích thế nào.

―Tôi nói đúng chứ?‖ cậu ngập ngừng hỏi.

―Đó không phải là một câu hỏi đúng hay sai, anh Tƣ. Cái đó chủ quan.‖

Chủ quan là một việc nguy hiểm: Đảng hiển nhiên không khuyến khích một ai có ý kiến độc

lập. Nhƣng cậu không đặt tay vào ngọn lửa chủ quan đó ƣ? Có phải cậu thấy sự cô đơn mà

cô lại thấy niềm hi vọng?

162

―Ý kiến chủ quan của cô là gí?‖ cậu hỏi.

―Nó giống nhƣ một thứ gí đó hoặc một ai đó mà ông ta đã đánh mất ở biển, cũng có thể ông

ta ƣớc rằng ông ta có thể ở một phía khác nơi mà ông ta có thể tƣởng tƣợng một cuộc sống

tốt đẹp hơn cho chình mính. Trong bất kỳ trƣờng hợp nào, một thứ gí đó hấp dẫn nằm ở

ngoài kia, trong cái không gian thoáng đãng kia hơn là thế giới bao quanh ông ta. Anh cảm

thấy sự xa lánh của ông ấy, và đúng vậy, đó là nỗi cô đơn,‖ cô nói.

Hah! Tƣ nghĩ, thế là tôi cả chủ quan lẫn nói đúng.

―Tôi biết cảm giác đó,‖ cô nói. ―Chúng ta có lẽ đều thế. Đó là sức mạnh của nghệ thuật. Anh

nghĩ thế không?‖

Ôi zồi ôi, cậu nghĩ, thật là một câu hỏi khó. Cậu hắng giọng trƣớc khi trả lời. ―Thỉnh thoảng

bên hồ Hoàn Kiếm cô có thể có suy nghĩ về, cô biết đấy, cuộc sống, cảm thấy thật bé nhỏ, tại

sao chúng ta lại ở nơi này trên địa cầu. Chẳng có gì là quan trọng nếu toàn bộ xe cộ đang

bóp còi inh ỏi sau lƣng cô.‖

―Đó là sự cô đơn, hay sự tồn tại?‖ cô hỏi.

Cậu lựa chọn sự cô đơn, không biết từ nào khác. ―Đó là sự cô đơn bởi ví đó là những suy

ngẫm cô chẳng thể chia sẻ cùng ai.‖

―Nhƣng anh có thể chia sẻ chúng với tôi.‖

Ông Hƣng gật đầu khi đang ngồi trên thảm cỏ bên ngoài lều mình, lắng nghe Lan tán thƣởng

món canh của ông vào đêm thứ ba liên tiếp, tiếng nuốt khẽ khàng của cô, tiếng thở ra thỏa

mãn của cô. Ông đã trôi vào giấc mơ lênh đênh trên sóng nƣớc. Ông đang nằm ngửa, thái

dƣơng trên bầu trời cao, những con chuồn chuồn đậu trên bụng ông.

―Cô gái ngoại quốc của ông Hƣng này!‖ Văn hét lên, kéo ông Hƣng ra khỏi giấc mơ êm đềm

của mình.

―Lịch thiệp nào, Văn!‖

―Cháu xin lỗi lại làm phiền bác nữa ạ,‖ hính bóng một ngƣời nói trong bóng tối.

Ông biết đó là giọng cô nhƣng khuôn mặt cô khuất trong tối. ―Vào đây, con gái, để bác có thể

thấy cháu nào,‖ ông nói. ―Nếu có ai làm phiền bác thì chỉ có thể là ngƣời ở đây thôi. Thằng bé

ngốc nghếch cứ nghĩ là bác bị điếc kía.‖

Văn ngó lơ, nó chằm chặp vào chiếc hộp trên tay Maggie.

―À, một chiếc bánh chanh trứng tráng đƣờng,‖ ông Hƣng nói, gục gặc với chính mình.

163

―Không phải hôm nay ạ,‖ cô nói, quỳ xuống cạnh ông và lật ngƣợc chiếc nắp.

Ông già nhặt lên một khối tròn giữa ngón trỏ và ngón cái. ―Nó trông rất giống một cái nấm.‖ Ông

xoay xoay cái núm và ngửi nó. ―Hoặc một con vật thải nó ra. Đi đi nào, Văn,‖ ông Hƣng nói, đặt

cái núm vào đôi tay cậu bé và bốc lên một cái khác trong hộp.

―Nó gọi là nấm cục ạ,‖ Maggie nói. ―Bác thử đi.‖

Ông Hƣng mở miệng ra và đặt vật đó vào giữa hai hàm răng giả của ông, nó chìm vào trong

vòm miệng nóng chảy.

―Vị nhƣ không phải nấm mà cũng chẳng phải phân,‖ ông bảo, bốc cái nấm cục ra khỏi miệng để

kiểm tra bên trong nó. ―Thật là lạ lùng.‖

―Bác đã ăn chocolate lần nào chƣa?‖

―Ah,‖ ông nói. ―Thí ra là nó. Bác chƣa đƣợc ăn từ những ngày còn ngƣời Pháp.‖

Maggie mở ví rút ra một tờ giấy. Cô mở nó ra và đặt trên hộp bánh. ―Cháu muốn xin phép hỏi

chuyện ạ,‖ cô nói.

Ông Hƣng mút cục chocolate bị mắc kẹt trong chân răng và cầm mảnh giấy mỏng manh lên.

Ông quờ tay lên ngực rồi nói, ―mở cái kính của bác giùm nào? Chúng nằm trong cửa trên cái

bàn nhỏ bên tay phải cháu ấy.‖

―Ông Bính đã vẽ nó cho cháu ạ,‖ Maggie nói, cô đƣa cho ông Hƣng cặp kính của ông. ―Dựa

trên lời miêu tả một tác phẩm của bố cháu.‖

Ông Hƣng đƣa tờ giấy lên ngang tầm mắt, giữ cặp kình nhƣ thể kiểm tra một viên kim cƣơng

qua kình lúp. ―Huh. Ông ấy làm tốt lắm,‖ ông Hƣng nói.

―Cháu biết. Ông ấy bảo ông không phải là một họa sĩ. Bức vẽ có ý nghĩa nào với bác không ạ?‖

―Một cặp hổ Đông Dƣơng đang vồ nhau trong một hang động,‖ ông Hƣng nói. ―Có phải bản

chất của hổ là cắn xé chính anh em nó? Bác không biết. Có lẽ chúng quá đói, có lẽ là phản bội.

Bác táo bạo cho rằng nó là một phép ẩn dụ. Có lẽ chúng ta, những ngƣời Việt Nam, là những

con hổ, và trong cuộc chiến đó chúng ta đã chiến đấu với chình mính khi đã thoát khỏi kẻ thù

thực dân.‖

Ông Hƣng thả tờ giấy lên ngực. Ông gỡ cặp kính ra và dụi mắt.

―Bố cháu rõ ràng là đã vẽ một tác phẩm rất tinh tế,‖ ông nói. ―Bác rất lấy làm thích thú

đƣợc quen biết một ngƣời đàn ông nhƣ vậy. Bác chắc là cháu cũng thế.‖

Ông Hƣng ƣớc gì ông có thể đƣa cho Maggie điều gí hơn thế. Ông có cảm giác rằng đó

không phải là một lời giải thích nghệ thuật mà cô thật sự theo đuổi, mà là một lời diễn giải

nghệ sĩ hơn, con ngƣời.

164

Ông vẫn còn còn cúi mình khi cô lang thang vào bóng tối để về chiếc taxi đang đợi cô.

Ông nhín theo ánh đèn nhấp nháy bên kia bờ ao. ―Nếu chỉ có tôi nhớ ông ấy,‖ ông nói lớn.

―Một ngƣời vẽ tranh minh họa,‖ một giọng nói quái gỡ từ trong bóng tối.

Ông không chắc ông có nghe đúng không. Gần cả thập kỉ ông đã tập quen với việc không

nghe giọng nói của cô, ngăn chặn sự hiện diện của nó. ―Ngƣời vẽ tranh minh họa,‖ ông nói,

khai phá cụm từ đó từ thinh không, chiếm hữu lấy nó.

Ông Hƣng ngủ thiếp đi trong khi lẩm nhẩm những từ đó, thức dậy để rồi tự hỏi Lý Văn Hai

liệu có thể nào là một trong những ngƣời đã phổ biến những tờ Giai Phẩm mùa Xuân với

tranh biếm họa in đậm và những hình vẽ ẩn dụ, những bức tranh Lan đã từng ngƣỡng mộ,

chạm vào chúng bằng những đầu ngón tay của cô, vô tình tựa lƣng vào ngực ông Hƣng

nhƣ cô đã làm thế, còn ông Hƣng không phải cũng vô tính ngửi mái tóc cô.

Nhƣng làm cách nào ông có thể chứng minh đƣợc có phải ngƣời vẽ tranh minh họa chính

là Lý Văn Hai mà không có những tờ tạp chì đó?

Khi ông đẩy chiếc xe về nhà sáng hôm ấy, ông nghĩ về một bài thơ đã đƣợc in trong tập

báo mùa Xuân. ―Khi ta thấy mính trên ngƣỡng cửa căn nhà mới của ta,‖ Đạo đã viết trong

ngắn ngủi nhƣng lại đỏ mặt sợ là nó theo sau cuộc cách mạng 54. Ông nhớ một hình minh

họa một ngôi nhà, cửa mở toang, một lò sƣởi đón chào trong căn phòng. Ông Hƣng lặp lại

những lời đó với chình mính, tăng tốc độ, hi vọng một lời nói chạy qua cánh cửa, bỏ qua

ngƣỡng cửa, và tìm thấy phần còn lại của bài thơ đang đợi bên trong.

―Khi ta thấy mính trên ngƣỡng cửa căn nhà mới của ta,‖ ông nói lớn, thả tay khỏi chiếc xe,

ngừng đột ngột giữa đƣờng. Chết tiệt. Vẫn chẳng có gì cả. Những chiếc xe máy bóp còi và

lách quanh ông. Ông dựa lên xe hàng, để khuỷu tay lên đó, nhắm và dụi hai mắt. Có lẽ bất

ngờ bởi chỉ nhớ giới hạn bài thơ cụ thể đó để có thể chia sẻ cùng Maggie. Ông đã hi vọng

rằng mình có thể nhớ lại nhiều hơn.

Ông về đến nhà và dựng xe hàng sau lều, ông đƣa những chiếc nồi của mình xuống bờ

sông. Ông xếp chồng chúng ở đó, mặc kệ chúng một chốc trong lúc ông trở vào lều. Ông

vơ qua đống giấy ông nhặt nhạnh để nhóm lửa, một số chúng cao gần cả mét, ông tìm tờ

Giai phẩm mùa Xuân. Ông đang vơ đống thứ hai thí đập lòng bàn tay lên trán. Ông đang

làm gì thế này? Tờ tạp chì đã mất lâu rồi. Mỗi một tờ báo đã bị hủy vào lúc một đội phó của

Đảng lật tung căn lều của ông vào mùa Xuân năm 1964.

165

Hơi thở ông chậm lại khi ông bắt gặp một chiếc xe máy Minsk đậu trƣớc lều ông buổi sáng

hôm đó. Họ đã quẳng vài đồ dùng ra cửa trƣớc. Áo quần ông bay ngang qua ngƣỡng cửa,

ống đựng trà lăn xuống con dốc; những cọng rơm trong nệm bay đầy không trung.

Ông dựng chiếc xe đầy của ông và cả gan tiến đến gần lều mính. ―Thƣa ông, ông đang tím

kiếm gì thế ạ?‖ ông hỏi qua cửa ngõ.

―Ông là Hƣng?‖ một tên cán bộ hét lớn. ―Không, thƣa ông.‖

―Ừm, tên Hƣng này đang chứa chấp những văn hóa phản cách mạng. Ông có thể nhắn hắn

ta khi ông gặp rằng Đảng đã đƣợc thông báo về các móc nối phản bội của hắn. Nếu hắn

đang chứa chấp chứng cứ, chúng tôi sẽ tìm thấy nó.‖

Nhƣng mấy ngƣời đã tới trễ rồi, ông có thể nói họ thế. Mấy ngƣời sẽ chẳng tìm thấy gì liên

quan đến ngƣời đàn ông đó đâu. Những tờ báo đó đã mất. Thực ra, ngƣời đàn ông các

ngƣời bám đuổi - ngƣời giữ gín thơ ca và tin vào nét đẹp của nhân văn - ông Hƣng đó đã đi

mất rồi.

Ông đã mang những chiếc nồi xuống ao rồi chà rửa trong làn nƣớc đục đó. Ông làm một

cách nấn ná, không quay lui lại cho đến khi nghe tiếng quay của động cơ xe máy. Ông bắt

gặp một ánh nhìn thoáng qua trong cánh cửa lều Lan. Cô ấy đang nấp, dõi theo mọi việc.

Ông không thể chấp nhận đƣợc đó là cô.

Một trong những tay cán bộ đã quẳng một mảnh giẻ cháy qua cửa vào lều ông khi hắn ta

phóng đi trên chiếc xe máy của mình. Ngọn lửa cuồn cuộn qua cánh cửa; những đồ đạc

bên trong đang ngập trong lửa. Ông Hƣng nhanh chóng nhấn cái nồi lớn nhất của mình vào

ao để lấy đầy nƣớc, ông lúng túng chạy lên bờ dốc lầy lội, nƣớc chao ra hai bên, rồi ông

đổ tất cả qua cửa trƣớc căn lều. Ông đã làm liên tục nhƣ vậy cho đến khi ngọn lửa bị

khống chế. Mọi thứ trong căn lều ông đều đã thành than, vẫn giữ nguyên một hình dáng

nhƣ vậy.

Ông Hƣng thả mình lên tấm nệm rơm. Ông vuốt những ngón tay trên vài sợi tóc. Rồi nằm

xuống và lắng nghe tiếng kêu của một con trâu ngoan cố đâu đó không xa. Ông nghe tiếng

xao động của một con vịt đang rảy nƣớc khỏi lƣng nó, tiếng đớp đánh tách của một con cá

đớp nhện trên mặt ao, tiếng vù vù đập cánh của một con chuồn chuồn. Một con chim đậu

trên mái lều, ông nghe rõ tiếng tích tắc tích tắc của móng vuốt cào trên mặt tôn.

Ông vuốt ve nốt ruồi mềm trên má của mính để tìm kiếm sự thoải mái nhƣ lúc còn nhỏ.

Nó có màu nhựa đƣờng, bề mặt nhƣ rêu. Một vết bớt, đơn giản là một cái bớt, nhƣ chú

Chiến đã khẳng định với ông rất lâu về trƣớc, chẳng có một lời nguyền nào cả.

166

Ông Hƣng đã hi vọng có thể trao cho Bính và Tƣ một bài thơ của Đạo trong tiệc mừng

Tết Trung Thu sắp đến, thí thay vào đó ông sẽ chuẩn bị một bữa trƣa đặc biệt cho cả gia

đính. Nấu ăn là một điều gí đó mà không phải ai cũng có thể lấy cắp nó ra khỏi ông - không

phải là nghèo đói cũng chẳng phải Đảng, chiến tranh không, một cô gái không, tuổi tác

cũng không. Từ lúc Tƣ chẳng có dấu hiệu nào là sẽ làm đám cƣới, đó có lẽ là cơ hội cuối

cùng ông Hƣng từng có để chuẩn bị một bữa tiệc cho ông và cả gia đính Tƣ. Ông cũng sẽ

mời cả Maggie đáng mến.

Ông sẽ quay nguyên con lợn trên một cái xiên. Ông chỉ mới làm thế một lần trƣớc đây,

nhiều năm về trƣớc, cho một bữa tiệc cƣới trong khu ổ chuột, họ sơn sửa lại cây xiên lấy ra

từ một cái trục và đào một cái hố hình chữ nhật để đốt lửa mà ba ngƣời thanh niên phải đốt

suốt 12 giờ. Ông đã chẳng hỏi con lợn đƣợc lấy ở đâu. Làm sao ông có thể trách những

ngƣời đã bị đói quá lâu, nhất là trong một dịp lễ nhƣ thế này?

Ông Hƣng sẽ tự đứng ra trả tiền cho con lợn đó. Ông sẽ nói với bà Anh, có lẽ đi một

chuyến về thôn quê vào ngày thứ bảy để giảm chi phí; ông sẽ trả giá nhƣ là một chuyên gia

mà ông vốn thế. Ông sẽ đào một cái hố chữ nhật khác, trải than không đều nhau để ngọn

lửa nóng hơn ở phần vai và nguội hơn ở lƣng và thắt lƣng. Ông chắc chắn sẽ bọc hai lỗ tai

và pín lợn để nó không bị cháy thành than mà rụng mất - một sai sót do ông trong lần

trƣớc.

Chương 18. Ngôi Sao Sáng

Hôm nay ông già đã trang trì căn lều một cách đặc biệt. Tƣ nghĩ những tua đỏ phất phơ

từ mái lều có một chút hơi thái quá; dù sao thí đây cũng chẳng phài là một cái đám cƣới.

Ông Hƣng chào đón họ một cách nhiệt tình với những cái bắt bằng cả hai tay. Ông đã mặc

quần áo tƣơm tất cho dịp này, chiếc quần dài Metropole của ông, chiếc quần khiến ông

trông nhƣ một nhạc công trumpet trong ban nhạc quân đội, phía trên là một chiếc áo khoác

cũ của ông Bính, tay áo đƣợc xắn lên, một chiếc khăn tay lụa đỏ đƣợc nhét ở túi áo ngực.

Ông Hƣng mang ra một bính rƣợu trắng khi họ đến. Phƣơng là ngƣời đầy tiên và cũng là

ngƣời cuối cùng đổ đầy ly của cậu. Họ ngồi dựa trên những tấm cói và gối đệm đầy rơm

ông già đã đặt sẵn giữa khoảnh sân trƣớc lều, và nhai trầu khi ông nài nỉ, một thực tế mà

mẹ Tƣ thƣờng không chấp nhận nhƣng cũng sẵn sàng bỏ qua trong dịp này.

167

Tƣ ngoạm khó khăn một chiếc lá quấn quanh miếng trầu. Cậu đang kéo ra khỏi lƣỡi

những sợi đỏ có vị đắng và khi cậu đã hụt hơi thí cuối cùng Maggie cũng đã đến, cô xin lỗi

ví đi trễ.

Cô là Maggie nhƣng không còn là Maggie nhƣ mọi ngày. Cô mặc một chiếc áo dài màu

xanh chàm với những hình khảm vàng ôm hoàn hảo đôi gò bồng đảo rồi lƣớt qua vòng eo

thon, xuống hông. Mái tóc cô xõa dài, làn da lấp lánh và Tƣ thí ƣớc gì cậu có thể vùi mặt

vào cổ cô và đƣa tay vuốt ve dọc theo tấm thân ngọc ngà của cô.

―Tên của cô có ý nghĩa gí?‖ cậu hỏi ngay khi lấy lại hơi thở.

―Tên tôi?‖ cô hỏi, lắc đầu và quỳ xuống cạnh cậu. ―Tôi không biết. Tôi đã đƣợc đặt tên

theo một ngƣời phụ nữ Scotland mà bố tôi đã ở nhờ lúc học trong một trƣờng ở Mỹ. Nó là

tên rút gọn từ Margaret.‖

―Cô nên có một cái tên Việt Nam,‖ Tƣ nói. ―Cho hợp với chiếc áo dài của cô.‖

Tƣ có thể ngửi thấy mùi hƣơng ngọt ngào của hoa oải hƣơng tỏa ra từ làn da của cô. Thể

hiện sự tôn trọng với cô, cậu âm thầm mắng mỏ thằng nhỏ của mình, cậu xếp bàn tay mình

đè lên nó. Cậu quay đầu sang trái để chiêm ngƣỡng con lợn, một con lợn quay nguyên con

mà ông Hƣng đang xử lý chỉ vài thƣớc không xa họ. Đó là một điều xa hoa và rất tốn kém

mà ông già đã làm: xiên toàn bộ con vật trên một cái xiên rồi quay và nƣớng nó hằng giờ

liền cho đến khi đạt đến màu vàng tƣơm hoàn hảo đó.

Những hàng xóm của ông Hƣng đã bắt đầu xếp hàng với tô trên tay họ. Ông già có một

sức mạnh đặc biệt - ông là trái tim của nơi này, là trái tim của Vẻ đẹp của phòng trào Nhân

Văn - ông mang mọi ngƣời đến với nhau, cho họ ăn.

Cả 30 ngƣời đều đi ra hạnh phúc với những tô cơm và thịt heo của họ, cuối cùng thì cả

nhà cũng bắt đầu ăn. Tƣ chẳng thể đợi để thƣởng thức con heo nữa, nhƣng lần đầu tiên

bố cậu, không phải là một ngƣời thƣờng làm diễn văn, đứng dậy và nói cảm ơn đến ông

Hƣng, cho tất cả những gí ông đã cho họ trong vai trò nhƣ là một trƣởng gia đính, ví sự

quan tâm chăm sóc của ông vởi cả 3 thế hệ gia đính họ.

―Cháu không biết về câu chuyện này, Maggie,‖ bố Tƣ nói, ―có lẽ cháu cũng chƣa từng

nghe về nó nữa, Phƣơng, nhƣng hãy để tôi nói về cái ngày hạnh phúc mà ông Hƣng và tôi

gặp lại nhau.‖

Tƣ tự hỏi tại sao bố cậu lại nói nhƣ thế. Nó nghe có vẻ nhƣ những lời phát biểu để tƣởng

niệm về ngƣời chết.

168

―Khi cuộc chiến kết thúc, tôi quay lại Hà Nội sau nhiều năm ở quê để tìm một công việc,‖

bố cậu bắt đầu, ―Tôi đã làm một anh thợ làm đèn cầy cho đến khi ngƣời Nga làm một nhà

máy sản xuất bóng bàn trả lƣơng tốt hơn. Và rồi ở đó tôi đã gặp Anh,‖ ông nói, liếc qua

nhìn mẹ của Tƣ. ―Chúng tôi may mắn là đã tím thấy nhau, nhƣng thời đó rất khó khăn.

Nhiều tháng không có gạo, không có thịt. Một nỗi buồn thật sự của chúng tôi, dù vậy, một

đứa con muộn mằn cũng đã đến. Chúng tôi đã tím hỏi đủ loại thảo mộc lẫn thầy bói mà

chúng tôi chỉ có thể trả bằng tem phiếu, khiến chúng tôi thậm chí phải ăn ìt hơn nữa, mà

vẫn không có con.‖

―Tôi bắt đầu tự hỏi có lẽ nào vì những tổ tiên mình cảm thấy bị bỏ rơi không. Tôi vẫn chƣa

làm một bàn thờ cho bố tôi, ông Đạo, mọi ngƣời biết đấy: mẹ tôi và tôi đã trải qua năm năm

đầu tiên cầu mong ông trở lại, và nhiều năm tiếp theo để bảo vệ ông khỏi những ngƣời

thân của mẹ tôi, họ đổ lỗi bố vì những bất hạnh của chúng tôi.‖

―Ông Hƣng là ngƣời đã gửi lời đến chúng tôi ở làng. Lúc ấy tôi vừa chìn mƣời tuổi gí đó,

đang chơi ở ngoài sân, khi một ngƣời đàn ông đi xe máy đến nhà, và chẳng có nguyên do

gí, đã ấn một quả dừa vào hai tay tôi. Nó rất nhẹ nên tôi chắc chắn là nó rỗng. Mẹ tôi bắt

lấy nó, sau đó đập vỡ bằng một cái vồ, và trong những mảnh vỏ vỡ nát có một tờ giấy

đƣợc gấp lại. Đó là một lá thƣ từ ông Hƣng với tin buồn về cái chết của bố tôi và một lời

hứa thờ phụng ông trong phần đời còn lại.‖

―Tôi biết tôi phải tím ông Hƣng. Cuối cùng tôi cũng đã tím thấy cuộc đời tôi ở đây, nơi ông

đã giữ những nén nhang cho bố tôi không tàn lạnh. Tôi hoàn toàn không biết làm cách nào

để diễn tả tâm trạng của mính, nhƣng nó giống nhƣ đi đến một nơi mà mọi con sông cuối

cùng đều đều đổ về biển vậy.‖

―Và mọi ngƣời nghĩ chuyện gí đã xảy ra?‖ ông Bính nói, nhón chân lên. ―Số mệnh cuối

cùng cũng đã mỉm cƣời với chúng tôi, đó là tại sao chúng tôi gọi là Tƣ, ngôi sao sáng của

chúng tôi. Ngƣời báo trƣớc sự xuất hiện của Đổi Mới.‖

Bố Tƣ quay sang ông già và cảm ơn ông ví đã ở đây để chúc mừng mỗi thời kỳ cuộc đời

của Tƣ. Từ lúc cậu sinh ra cho đến mỗi dịp Tết, lễ tốt nghiệp, cho đến lễ đình hôn mà ông

nói ông chắc chắn sẽ không kéo dài cho con trai mình thêm nữa, rồi đến đám cƣới và làm

bố tiếp theo đó, sự ra đời của thế hệ thứ tƣ sẽ đƣợc chúc phúc bởi trƣởng dòng họ là ông

Hƣng.

Tƣ đỏ mặt ngẩng đầu lên. ―Bác sợ là bác sẽ chẳng ở đây để thấy cái ngày hạnh phúc đó,‖

ông Hƣng nói. Chẳng chịu áp lực gì cả, Tƣ nghĩ, nhín qua chỗ Phƣơng cầu viện - Phƣơng

169

đã 29 và vẫn chƣa cƣới vợ. Nhƣng chẳng trông mong đƣợc gí hơn ở Phƣơng: cậu đã say

và trở nên vô dụng, cậu đang nằm phía cậu, dựa lên khuỷu tay, đầu rụt xuống.

Tƣ chỉ cầu xin họ thay đổi chủ đề, và may mắn là ông Hƣng nói, ―Thôi chúng ta ăn nào.‖

Họ bắt đầu bằng món canh nhạt với đuôi lợn và ngó sen giòn, sau đó là bắp cải thái nhỏ

và xúc xích nhồi đƣợc lấy ra từ mồm con lợn quay, rồi đến thịt của nó, tan giòn ngay trong

miệng họ, tất cả các phần của thịt lợn đều béo, lớp da mặn mà giòn rụm, cân bằng giữa

gạo trắng và rau muống xào tỏi, và cuối cùng là một món salad giòn với tai lợn thái nhỏ và

măng. Môi lần Tƣ nếm những món ăn ông già Hƣng nấu cậu đều cảm thấy nhƣ miệng

mình học thêm đƣợc vài điều mới mẻ.

Không may là ngay sau đó trời đổ mƣa, buộc họ phải cầm tất cả bát lên và theo ông già

vào khu chật hẹp của ông. Thật ấm cúng và gần gũi bên trong lều ông Hƣng với tiếng mƣa

rơi tì tách trên mái tôn bằng thiếc. Tƣ và bố cậu ngồi sát rìa tấm nệm, nơi mà gã say

Phƣơng bây giờ đang nằm, và Maggie thì quỳ trên tấm thảm mây trên sàn bên cạnh mẹ

của Tƣ, ông già bên cạnh cô, đang pha những tách trà.

―Cô có muốn chào ông nội tôi không?‖ Tƣ hỏi Maggie.

Ông Hƣng ra dấu. ―Đây, phìa này, con gái.‖

Tƣ thoáng cảm thấy ghen tị, nhƣ thể ông già đang tranh giành sự chú ý của Maggie với

cậu. Cậu để ý thấy một tô đầy thịt và cơm đang ở trên bếp dầu hỏa đã tắt ngúm của ông

Hƣng. ―Ông để bát của ông Đạo ở đây ạ,‖ Tƣ hỏi, với tay lấy.

―Không,‖ ông Hƣng nói, xua tay khi ông lê về phía bàn thờ, ―Ông đã để phần cho Đạo rồi.‖

―Thế cho ai ạ?‖

―Nó hả? Chẳng ai cả.‖

Ông Hƣng đƣa tay lên giữa không trung khi ông đến bàn thờ. Ông hắng giọng khiến cả

phòng im lặng. ―Khi em thấy mính trên ngƣỡng thềm nhà mới, đừng sợ hãi, bởi sẽ thấy anh

đây ở phìa kia đang đợi, đốt ngọn lửa sẵn sàng để cho em,‖ ông đọc bằng một giọng chuẩn

mực mềm mại.

Bà Anh chạm tay ông Bình, một cử chỉ tình cảm giữa bố mẹ cậu mà Tƣ chƣa bao giờ nhận

thấy trƣớc đó. Ông già Hƣng đang đọc thơ. Đó có phải là thơ của ông nội Đạo? Nhƣng từ

đâu mà ông tím thấy những lời thơ đó? Tƣ định xin ông già đọc tiếp, nhƣng thời điểm đó

dƣờng nhƣ đã trôi qua, với ký ức của ông. Ông Hƣng quay khỏi bàn thờ, ngọn lửa trong

ông đã tắt ngúm.

170

Ông Hƣng chẳng còn sức đâu để cởi áo quần, đã khô kiệt bởi nỗ lực của bài thơ đó.

Những lời thơ đến trƣớc những bƣớc chân hay ngƣợc lại? Sự sắp xếp mà bạn có đƣợc

chúng để đọc có phải là những thứ bạn sẽ mất đầu tiên? Giờ đây ông Hƣng ngủ nhƣ một

đứa trẻ, lạ lẫm với thế giới. Ông chẳng thể nhớ tên và những hình dạng của những hình

bóng xuất hiện trong giấc mơ của ông. Ông là một phiến đá trơn nhẵn mà lịch sử sẽ viết

câu chuyện của nó lên đó. Nhƣng ông sẽ thức dậy trƣớc cái kết của câu chuyện, ông cam

đoan là thế. Ông sẽ chống lại những điều dối trá nằm trên đó. Ông sẽ điền vào những

khoảng trống còn lại.

Chương 19. Cô Gái Nhà Bên

Bầu trời một màu âm u xám xịt, Maggie ngồi sau Tƣ và bố cậu trên chiếc Honda Dream II,

trông cô nhƣ một cô gái Việt với chiếc áo khoác lạc hậu và khẩu trang che kín mặt. Cô

trông ngày càng giống ngƣời Việt hơn mỗi lần Tƣ gặp mặt. Giờ đây cô cũng ăn mí một

cách ồn ào theo cái kiểu khiến hƣơng vị chúng ngon nhất, cô cũng không cần nhiều đến sự

trợ giúp của cậu bằng cách ôm lấy hông cậu khi ngồi sau lƣng trên xe máy nữa - cô đã

phát triển sức chịu đựng xe máy của mình.

Lúc đến bờ sông sáng nay, họ thấy vài khách hàng quen thuộc khác của ông Hƣng

nhƣng chẳng có vết tích nào của ông già cả. Ông ấy hẳn là đã bị buộc phải di chuyển đến

địa điểm mới rồi. Thông thƣờng họ sẽ có thông tin truyền miệng trong khu phố cổ về việc

đó. Khi những ngƣời khác thấy ông Bính đang dừng lại thì họ biết không phải chỉ riêng

mình họ. Họ chỉ còn cách đơn giản là nhún vai quay lại xe máy rồi đi kiếm một nơi nào đó

thay thế để bắt đầu một ngày.

Nhƣng Tƣ và bố cậu đều lo lắng về sự vắng mặt của ông Hƣng. Có phải buổi tiệc ngày

hôm đó là quá nhiều với ông ấy? Có thể nào ông ấy không đƣợc khỏe? Buổi chiều ấy, sau

khi ăn tối ở nhà, họ đã trèo lên xe máy đi đến khu ổ chuột. Con đƣờng lầy lội dẫn xuống hồ

hành hạ phìa sau Tƣ, buộc cậu phải đứng lại ở đoạn cuối cùng nhƣ thể cậu đang cƣỡi một

con ngựa.

Ông Bình dựng xe cạnh lều ông Hƣng, căn lều đã bị khóa với một dây xích và ổ khóa.

Ngƣời phụ nữ nhà bên cạnh, đang ngồi trên thềm nhà bà, đan một chiếc giỏ từ cỏ lau dƣới

ánh sáng của một ngọn lửa lập lòe, bà bảo rằng bà đã không thấy ông già vài ngày nay.

171

Xe hàng của ông Hƣng và lò than không còn đây, nên hẳn là ông ấy phải bắt đầu với ý

định đi bán buổi sáng. Bà có thấy ông ấy sáng đó không? Có điều gì bất thƣờng không?

Ông ấy trông có khỏe không? Có thể nào ông ấy bị cảm cúm không?

Bà không thấy ông sáng đó. Ông ra đi vài giờ trƣớc khi Bà thức dậy. ―Ông ấy đã để lại

một tô cơm và thịt heo trên bậc cấp của lều tôi sau bữa tiệc của mấy anh, nhƣng ông ấy đã

không nói chuyện với tôi hơn 40 năm nay rồi.‖

Đó là tuổi đời sự im lặng giữa những ngƣời hàng xóm, gần gấp đôi tuổi đời của Tƣ, và

đúng, Tƣ nghĩ, bà ấy không bao giờ qua đây vào dịp Tết, ngay cả dịp Trung Thu bà cũng

không có trong số 30 ngƣời xếp hàng cầm tô, dù cho là ngƣời hàng xóm gần nhất của ông.

―Tại sao ông ấy không nói chuyện với cô?‖ bố Tƣ hỏi, không giấu vẻ ngạc nhiên trong lời

nói của ông. Ông Hƣng không phải là một ngƣời đàn ông có những kẻ thù.

Ngƣời phụ nữ nhìn xuống đất nhƣ thể xấu hổ phải trả lời. Bà mở đôi mắt ngƣợng ngùng

và nhìn chằm chằm ông Bình.

―Ahh,‖ bố Tƣ kêu lên. Tƣ nhín họ khó hiểu. Ông bình gật đầu với ngƣời phụ nữ luống tuổi

và quay đi.

―Chuyện gì thế ạ?‖ Tƣ hỏi bố cậu khi họ bắt đầu bƣớc về phìa sông. ―Tại sao ông ấy

không nói chuyện với bà ấy?‖

―Con không thấy sự hối hận trong mắt bà ấy sao? Nỗi đau? Bố đoán là rất lâu trƣớc đây

bà ấy đã khiến trái tim ông Hƣng tan vỡ.‖

Tƣ cảm thấy hơi vô lý: cậu chƣa bao giờ nghĩ rằng ông già có một cuộc sống tình yêu,

phải là một cái gí đấy của cuộc tình bi kịch mang ông ra khỏi ánh sáng tình yêu với ngƣời

phụ nữ đó và bằng mọi cách đẩy ông vào bóng tối của việc câm lặng với bà ấy. Tƣ nghĩ về

điều ấy khi cậu và bố đẩy chiếc xe dọc theo tuyến đƣờng mà ông già có thể đi vào phố cổ

nhất với kìch thƣớc và sự khó khăn của chiếc xe hàng của ông. 3 cây số từ cây cầu nơi

ông bán bữa sáng gần đây nhất. Họ nhìn kỹ vào các con hẻm tối và gọi tên ông Hƣng,

nhƣng ngoài một gã say và một con chó ghẻ ra, chẳng ai đáp lại tiếng kêu của họ.

Tƣ và bố cậu ngồi xuống khi họ đến bờ sông và ngắm mặt trăng đang lẩn khuất. ―Chúng

ta may mắn là đã có nhau,‖ ông Bính nói. ―Bố đã chẳng bao giờ có thể giúp bố của bố.‖ Giá

trị của một ngƣời đàn ông chủ yếu là giá trị của anh ta trong vai trò của một đứa con, và đó

là thứ gí đó Tƣ nhận ra rằng bố cậu đã bị nó từ chối.

Ông Bình bắt đầu nói chuyện, nhớ lại thời niên thiếu của ông, nói với Tƣ ông cảm nhận

thế nào về một ngƣời lạ lớn lên trong một gia đính toàn những phụ nữ ở làng mẹ ông. Chỉ

172

khi đƣợc làm quen lại với ông Hƣng những năm sau đó thí cảm giác ấy mới dịu đi. Ông đã

đến và xem mính nhƣ một phần của một dòng họ, ông Hƣng là chiếc cầu nối giữa cuộc

sống bé nhỏ của ông với một câu chuyện dài hơn và lớn hơn nhiều. ―Và đó là lỗi của con,

phải không?‖ ông vỗ vào đùi con trai mính mà nói. ―Con cứng đầu không chịu chấp nhận

mẹ trên quả đất này cho đến khi bố tìm ra cây cầu bắc lại với quá khứ ấy.‖

Tƣ nghĩ đến Maggie, cô cũng phải đối mặt với những khó khăn tƣơng tƣ. Có phải cô cảm

thấy là một kẻ xa lạ trên thế giới thiếu vắng lịch sử gia đính này? Không gắn bó? Không

một cầu nối? Gia đính là tất cả ở Việt Nam.

Ông Bình chống về phìa trƣớc và dùng cổ tay áo của mính để phủi bụi khỏi mũi giày

mính. ―Con biết đấy, có những lần sau khi hiểu về cái chết của bố bố, mẹ của bố trở nên rất

giận dữ với ông ấy,‖ ông nói. ―Bà muốn quay lại và nguyền rủa ông. Ông Đạo có thể rất

ƣơng ngạnh và kiêu ngạo. Bà đã đổ lỗi cho ông con ví đã kìch động cơn thịnh nộ của

Đảng, khiến bà mất đi một ngƣời chồng, và với bố, là một ngƣời bố.‖

Đó là lần đầu tiên Tƣ nghe một ai đó bảo rằng ông nội cậu là một điều gí đó tệ hơn là một anh

hùng.

―Chúng ta luôn luôn có một cái nhìn rất lãng mạn về những gí chúng ta đã mất, đặc biệt là một

ngƣời tử ví đạo. ―Chúng ta quên đi rằng một tử sĩ cũng chỉ là một ngƣời đàn ông, một ngƣời

đàn ông dám vì những nguyên tắc của mính, nhƣng dù ngƣời đàn ông nào đi nữa - cũng là một

con ngƣời bất toàn.‖

Một thứ gí đó nhẹ nhõm khi Tƣ nghe vậy. Không thể nghĩ về giá trị bản thân khi mà chỉ có duy

nhất những bậc anh hùng để mà đo lƣờng chính mình.

Đêm tiếp theo, sau một buổi sáng khác không ăn sáng, họ nỗ lực thêm gấp nhiều lần nữa.

Maggie mang một tấm bản đồ. Nó giúp dễ dàng hơn để loại bỏ những con hẻm quá chật hẹp

cho chiếc xe đẩy của ông già Hƣng. Họ cũng có thể loại bỏ những con đƣờng đông đúc, trừ khi

ông Hƣng có một mong muốn bộc phát khác là tìm Maggie ở Metropole. Nếu không thì có 6, 7

tuyến đƣờng khả dĩ ông Hƣng có thể đi giữa khu ổ chuột và cây cầu. Ông Bính đã lần theo

chúng trên bản đồ với một trong những cây bút chì mềm vẽ nháp màu xanh của ông.

Họ rời khỏi khu ổ chuột sau 9 giờ tối, Maggie lái chiếc Honda Dream II với bố Tƣ, Tƣ, Phƣơng

và cô em gái nhỏ của Phƣơng trên chiếc xe của Phƣơng sát sau đó. Họ tắt động cơ ngay trên

con dốc trƣớc khu ổ chuột, đạp chân chống xuống và nghiêng những chiếc xe vào đám bụi.

Một cậu bé đột nhiên xuất hiện từ trong bóng tối. ―Thƣa bác, bác mua chiếc xe này bao nhiêu

ạ?‖ cậu bé hỏi bố Tƣ về chiếc Honda Dream II.

―Hey, cô biết cháu,‖ Maggie nói.

173

―Cô có mang bánh đến phải không ạ?‖ cậu bé hỏi lại cô.

―Không phải lần này,‖ cô nói. ―Nghe này, cháu có thấy ông già Hƣng không?‖

―Không ạ,‖ cậu bé đáp.

Maggie làm gì mà mang mấy chiếc bánh đến khu ổ chuột này chứ? Tƣ thắc mắc.

―Cháu có thể trông chừng mấy chiếc xe này cho bác không?‖ bố cậu hỏi.

―Năm ngàn đồng ạ,‖ cậu bé nói. ―Năm trăm thôi,‖ bố Tƣ trả lời.

Cậu bé nhét hai tay vào túi và đá vào đám bụi.

―Rồi cô sẽ mang vài chiếc bánh cho cháu lần sau nhé,‖ Maggie nói.

―Yes, sir,‖ cậu bé nói bằng tiếng Anh, bị lay chuyển bởi lời hứa ngọt ngào đó.

Tƣ cảm thấy kích thích bởi những mối đe dọa mơ hồ của buổi đêm yên tĩnh, sự căng

thẳng tăng lên bởi việc chấp nhận đi qua những tuyến đƣờng gồm những con đƣờng nguy

hiểm nhất và với sự hiện diện của Maggie bên cạnh cậu. Họ gọi tên ông già mỗi vài bƣớc

chân, nhìn vào những cổng ngõ và quan sát kỹ những con hẻm, họ thấy vài ngƣời vô gia

cƣ đắp những tấm bìa carton dọc lối đi. Một con chó rùn ngƣời về phía họ và gầm gừ đe

dọa, buộc Maggie phải thối lui, và trong một con đƣờng thì một ngƣời đàn bà la hét từ trên

nhà: ―Trễ lắm rồi, lão say. Vào nhà đi chứ!‖

Trên một con đƣờng khác lại có vài điều xấu hổ đang xảy ra, mặc dù may mắn là không

đủ sáng để họ có thể thấy gí hơn là hính dáng một ngƣời đàn bà ngồi chồm hổm.

Maggie bấu vào cánh tay Tƣ mà nói, ―tôi đã không biết là Hà Nội có thể rất đáng thất vọng

thế này.‖

―Hãy tƣởng tƣợng Sài Gòn,‖ Tƣ đáp - nhƣng ôi, sự kìm chặt của bàn tay cô, cái mùi

hƣơng dịu ngọt của làn da cô qua làn hơi mằn mặn của con tôm càng mà họ đã ăn tối. Cậu

ƣớc sao cậu có thể chạm và áp vào cổ cô, một nơi cƣ ngụ linh thiêng của tinh thần. Cậu sẽ

lần tay lên chạm vào mái tóc cô, mái tóc cậu tƣởng tƣợng nhƣ dải lụa, nhƣ lông vũ của của

một con bồ câu.

―Tôi tự hỏi có phải nó là cảm giác gí đó nhƣ có một ngƣời anh em,‖ cô nói, và ngọn sóng

lãng mạn bất chợt trong cậu trầm xuống.

Thật tốt là sau nửa đêm vào lúc họ cuối cùng cũng đến cây cầu. Lúc này họ đã bị bám

theo bởi ba gã thanh niên say rƣợu bƣớc ra khỏi một quán bar ẩn trong con hẻm cách đó

nửa cây số, chúng bắt chƣớc họ từ lúc đó. ―Hƣng! Ôi, ông Hƣng ơi! Ông ở đâu, ông già

Hƣng?‖ chúng chế nhạo một cách say xỉn.

174

Ánh trăng đang soi sáng xuyên qua những đám mây. Họ có thể nghe thấy Phƣơng đang

hát dƣới chân cầu. Họ lắng nghe cậu làm đầy không gian với một giọng nam cao hết sức

tuyệt vời đến nỗi những gã say rƣợu cũng lặng im. Đó không phải rap mà là một bản

ballad, đang hé mở từng cánh từng cánh cho đến khi cả bông hoa nở tung vào đoạn cao

trào mà Phƣơng hát lớn một điệp khúc những từ dồn dập. Cậu dừng ở một nốt đơn quá

hoàn mỹ đến nỗi nó có thể khiến những chiếc xe tải trên cầu chết máy. Cậu ngân nốt nhạc

đó trong khoảng một phút hơi, lúc đó những gã say nhiệt tình lại tiếp tục la hét.

Phƣơng ngừng hát và trồi lên từ dƣới cầu. ―Mấy thằng quái nào thế?‖ cậu hét lên.

―Bọn tớ chả thoát đƣợc chúng!‖ Tƣ hét lại. Một trong mấy gã say ợ lên rồi sụp xuống mặt

đất. Hai tên còn lại đổ lên nhau cƣời bên cạnh gã.

―Phƣơng này,‖ Maggie nói, ―hay lắm đấy.‖ Phƣơng khịt mũi. ―Tôi cứ nghĩ là cô không thìch

giọng hát của tôi. Cô đã bảo nó giống nhƣ một bệnh dịch.‖

―Cái gí cơ?‖

―Hôm đó trong xe. Cô đã nói bản rap của tôi là ‗‗infectious‘ (nghĩa đen: truyền nhiễm - ngƣời

dịch).‖ ―Nhƣng nó hiểu theo nghĩa tốt,‖ cô nói. ―Giống nhƣ một thứ gí đó kiểm soát cậu, sở

hữu cậu. Thành thực mà nói thì tôi có thể nghe cậu hát cả giờ cũng đƣợc.‖

―Huh,‖ Phƣơng hừ giọng chế giễu Tƣ. ―Bài hát đó là gí?‖ Maggie hỏi. ―Một bài hát tôi đang

thử giọng.‖

―Thử giọng gí cơ?‖ Tƣ hỏi.

―Cho Việt Nam Idol.‖

Sao Tƣ lại không biết chuyện đó chứ? Cậu đã không nhận ra khoảng cách giữa cậu và

Phƣơng đã lớn hơn trong những tuần gần đây. ―Thế còn HaNoi Poison thí sao?‖

―Đã chết vào thời điểm này. Tớ đã làm cho nó qua đƣợc những vòng xét duyệt. Nhƣng rồi

sau đó? Một khi tất cả mọi ngƣời lắng nghe? Hanoi Poison sẽ quay lại,‖ cậu nói với một

giọng cƣời độc ác.

Tất cả bọn họ đều quay đầu về phía tiếng bƣớc chân. Bố của Tƣ đang chạy lại họ. Ông

dừng lại, thở hồng hộc, gập ngƣời và xõa hai đầu gối ra.

―Phìa bố đã tím thấy ông ấy,‖ ông nói, nhấn nắm tay vào thắt lƣng khi ông đứng thẳng lên.

―Ông ấy không ở xa, nhƣng ông bị thƣơng rồi. Ông ấy chẳng thể đi đƣợc. Anh đang ở với

ông ấy. Mấy gã kia là ai thế?‖ ông hỏi về mấy tên say đang nằm một đống lên nhau. ―Ôi, ai

mà quan tâm chứ. Họ có giúp đƣợc gí không?‖

175

Cẳng chân ông Hƣng đang giật nhƣ thể quả tim của ông đã quyết định rời về đó; cổ họng

nhƣ thể ông vừa uống một xô đầy cát. Ông mở mắt và nhấp nháy nhìn ánh sáng lờ mờ

ngoài cửa sổ. Có vẻ nhƣ ông đang nằm trên băng ghế sau taxi, đầu ông trong lòng ông

Bính nhƣ thể ông là một đứa trẻ, mặc dù ông chẳng nhớ là bất kí đứa trẻ nào.

Chuyện quái quỷ gí đang xảy ra thế này? ông tự hỏi. Làm ơn nói là tôi không bị một vụ tai

nạn nào khác nữa chứ. Ông nhớ ông đang đi đến Metropole với những tin mới cho Maggie

vài ngày trƣớc, cơn mƣa quá lớn khiến ông phải bỏ chiếc xe hàng cạnh chợ Hàng Da, trả

vài đồng kha khá cho ngƣời bán chim để trông chừng nó. Sau đó ông nhớ đƣợc rất ít: một

cơn sóng nƣớc lớn cuốn qua vai ông, âm thanh của những chiếc ô-tô trƣợt bánh, bị ngăn

lại bởi một thanh chắn, bay qua màn sƣơng, một cơn đau đớn vô cùng trong ngƣời ông từ

dƣới thắt lƣng khi ông nằm quặp ngƣời trong một mƣơng bùn, một bàn chân của ông bị

quặp ngƣợc ra hƣớng khác, dạt vào rồi ông tỉnh lại.

Bính đang nói điều gí đó sắp sửa đến bệnh viện, gây nên một cơn hoảng loạn trong lồng

ngực ông Hƣng. ―Không, không,‖ ông hét lên, ―đừng đến bệnh viện. Ở đó toàn những

ngƣời chết.‖

―Ông ấy đang nói gí thế?‖ Tƣ hỏi.

―Có lẽ ông ấy bị va vào đầu. Dƣờng nhƣ ông ấy bị lẫn lộn về những năm tháng ấy.‖

Lẫn lộn về những năm tháng ấy, ông Hƣng nghĩ, nhƣng năm mà ngƣời Mỹ ném bom

xuống bệnh viện Bạch Mai là một năm lộn xộn. Ông chỉ muốn quay về nhà, về căn lều của

ông. ―Bính,‖ ông gọi. ―Cháu đang đƣa bác về nhà phải không?‖

―Không ạ.‖

―Không đến bệnh viện nhé,‖ ông Hƣng lặp lại.

―Bác sẽ đến nhà tụi cháu. Rồi tụi cháu đƣa đến một bác sĩ.‖

―Nhƣng còn hoa của bác,‖ ông Hƣng nói.

―Đừng lo lắng về bông hoa của bác,‖ ông Bính nói. ―Cháu sẽ đến và kiểm tra tất cả cây cỏ

của bác vào ngày mai.‖

―Lan,‖ ông Hƣng nói. ―Ý bác là hoa Lan.‖

―Vâng, cháu biết,‖ ông nghe Bính bảo đảm với ông khi ông nhắm mắt lại.

Chương 20. Cây Cầu Vồng Hạ Thế

176

Thân thể ông già đã rã rời, nhƣng giọng nói vẫn còn rất mạnh mẽ hơn là Tƣ tƣởng. Ông ấy

hét lên vài thứ từ giƣờng của Tƣ, ông đã nằm nghỉ ở đó gần cả tuần nay, cẳng chân gắn với

một cái nẹp ông Bính đã làm trong xƣởng gỗ của mình.

Ông Hƣng bị xe hơi đụng, nhƣng ông không nhớ đƣợc chiếc xe đó trông thế nào; hôm ấy

cơn mƣa rất lớn, sƣơng lại dày. Tƣ chỉ ƣớc là ông có thể nói họ vài điều về chiếc xe bởi cậu

có thể tìm chiếc xe đó và bắt tài xế phải bồi thƣờng.

Trong lúc mơ hồ, những câu chuyện của ông già thƣờng đƣợc hé lộ, và Tƣ tự hỏi liệu cậu có

thể khiến ông nói về ngƣời phụ nữ sống ở lều bên cạnh ông không.

Phòng ngủ của Tƣ có mùi mốc lá chè, thuốc mỡ, và mùi ông già. Tƣ cảm thấy có lỗi mỗi khi

ông già đến đây, xấu hổ bởi suy nghĩ ông già đang nằm trên một tấm đệm đã hấp thu hàng

ngàn tƣởng tƣợng của Tƣ, một phần lớn trong số đó gần đây có liên quan đến Maggie. Cậu

bào chữa tội lỗi của mình bằng suy nghĩ rằng những hành động về đêm nhƣ thế là để thực

hành cho đời sống vợ chồng. Cậu cần phải phát triển sức mạnh lâu dài và chỉ có thể làm thế

bằng cách tập luyện các cơ bắp. Cho đến giờ thì cậu chẳng thể giữ đƣợc hơn hai phút rƣỡi,

và chỉ khi cậu cố tình gợi lên một ngƣời nào đó xấu xí.

Ông già rên rỉ, kìch động trong giấc ngủ, khi Tƣ đặt một xô nƣớc xà phòng lên sàn nhà và

ngồi xuống rìa tấm nệm của cậu. Tƣ lật tấm chăn ra và mở dây đai nẹp của ông Hƣng. Trông

thật là tệ: một vết bầm tím chạy suốt từ chân ông qua đầu gối, bàn chân sƣng tấy lên và mắt

cá hơi bị vẹo đi.

Tƣ vắt nƣớc khỏi miếng bọt biển. ―Tụi cháu đã nói chuyện với ngƣời phụ nữ sống bên cạnh

lều ông hôm đó,‖ cậu đánh bạo nói trong khi rửa xà phòng giữa những ngón chân của ông

già.

Ông Hƣng thở dài. ―Thỉnh thoảng bà ấy lại hát một mình. Khi bà ấy cúi xuống chùi rửa những

cái nồi của bà bên ao, ông có thể nghe bà ấy. Bà ấy sẽ quay vòng và cƣời một lúc, một nụ

cƣời chỉ dành cho ông. Nó thật sự là điều đẹp nhất một ngƣời đàn ông có thể thấy đƣợc.‖

―Bà ấy nói ông đã không nói chuyện với bà ấy một thời gian.‖

Ông già nhấc đầu lên và nhín Tƣ qua đôi mắt trắng đục của ông. ―Đạo à?‖

―Vâng, anh Hƣng?‖ Tƣ đáp.

―Bà ấy từng rất đẹp, nhƣng không giống nhƣ Amie của cậu,‖ ông nói, nằm lại xuống gối.

―Bà ấy đẹp chỉ ở vẻ bề ngoài và tôi đã bị đánh lừa để tin rằng nó là một cái gí đó sâu sắc

hơn.‖

177

―Cô ấy không thể tự đọc, nhƣng tôi đã đọc cho cô ấy, tôi đọc mọi thứ cậu đã viết và cô ấy

uống những lời thơ của cậu, cô ấy từng nói rằng có thể một ngày nào đó tôi sẽ lại có một

nhà hàng, và cậu sẽ lại ở đó, bao quanh bởi những chàng trai rất ngƣỡng mộ cậu, và cô ấy

sẽ làm việc cho tôi và tất cả sẽ đƣợc nhƣ nó đã từng thế, thậm chí còn tốt hơn bởi vì cậu

sẽ đƣợc tự do viết lách, còn cô gái ấy sẽ luôn ở bên cạnh tôi. Rồi thì cô ấy đã làm tiêu tan

giấc mơ tuyệt vời nhất ấy.‖

―Đó là lỗi của tôi,‖ ông Hƣng nói tiếp. ―Tôi đã làm hỏng cậu.‖ Làm thế nào mà ông Hƣng,

một ngƣời đóng vai trò nhƣ là trƣởng lão gia đính họ, ngƣời bảo vệ đền thờ tổ tiên, lại có

thể làm hỏng Đạo? Tƣ đã thấy ông chẳng làm gì ngoài việc bảo vệ và gìn giữ những ký ức

về ông nội cậu.

―Anh chẳng làm gì sai trái với em cả, anh Hƣng,‖ Tƣ nói.

―Đạo hả?‖ lần này ông Hƣng hỏi một cách ngờ ngợ, những đám mây trong đầu ông đang

tản đi.

Ông Hƣng đã trở về nhà buổi sáng định mệnh đó sau khi đi bán rong phở tảo của ông.

Chỉ vài ngày trƣớc đó, ông đã dám đề nghị Lan là họ có thể nhập lều họ lại cùng nhau, rồi

ông đã ám ảnh và cảm thấy tổn thƣơng bởi ông bất lực chẳng thể hiểu đƣợc phản ứng của

cô. Ông tự hỏi có thể nào cô đã yên lặng cân nhắc hay thảo luận điều đó cùng bà của cô.

Ông sẽ đơn giản là phải chờ đợi sự chờ đợi khổ sở cho đến khi cô nói ra ý nghĩ của cô,

mặc dầu ông không thể cƣỡng lại việc tiến hành một số việc nhất định để sắp xếp lại bên

trong căn lều mình trong khấp khởi.

Đó là một ngày đẹp trời, không một gợn mây hay chiếc máy bay nào trên bầu trời, ông

cảm thấy nao nức muốn trở về nhà với một cái bay (cái bay dùng để trát xi-măng, vữa -

ngƣời dịch) mới, cảm ơn một thực khách của ông là một ngƣời thợ rèn. Ông dựng chiếc xe

và đi xuống hồ với cái nồi đầu tiên của ông. Khi ông ngồi xổm trên bờ bùn rửa chiếc nồi thứ

hai, một cái gí đó đập vào mắt ông - một ánh lửa lóe lên, một màu sắc, nhƣ thể một chiếc

cầu vồng vừa rơi xuống mặt đất.

Ông quay đầu lại nhín Lan, cô đang đứng ngay không xa nơi ông ngồi, đầu cô nhuộm

những nắng, cô đứng đó trông nhƣ thể đầu cô cũng là một mặt trời. Ông đƣa tay lên che

để có thể nhìn thấy toàn bộ thân hính xinh đẹp của cô. Ông vô cùng kinh ngạc khi thấy cô

mặc một chiếc áo dài sang trọng, nhƣ chiếc áo dài mà ông đã luôn tƣởng tƣợng cô nên

mặc. Cô đƣợc bao bọc trong lớp lụa màu xanh da trời thêu bằng chỉ vàng, ôm vừa vặn một

cách hoàn hảo với bầu ngực nhỏ, chiếc eo thon, đƣờng cong nhẹ nơi hông cô.

―Chú luôn nói rằng cháu xứng đáng đƣợc mặc nó,‖ cô nói.

178

Ông nghẹn lời, mê mẩn, cƣời rạng rỡ với một niềm hạnh phúc không giống bất cứ điều gì ông

đã từng trải qua trƣớc đó. Ông cảm thấy điều đó bùng cháy trong mỗi phần cơ thể mình.

Nhƣng khi cô bƣớc sang một bên, đầu tóc cô không còn nhuộm nắng nữa, khuôn mặt cô hiện

rõ ra. Nụ cƣời của ông méo dần. Có phải cô đã nộp mình cho một ngƣời đàn ông? Cô đã bị dụ

dỗ vào con đƣờng mại dâm?

―Ai đã mua nó cho cháu thế?‖ ông ngập ngừng hỏi.

―Cháu tự mua nó ạ,‖ cô đáp.

―Nhƣng mà cháu đã lấy tiền đâu ra?‖

Ông trông thấy vẻ ngập ngừng hiện lên trên mặt cô. Cô chớp chớp hàng lông mi, rồi nhanh

chóng liếc nhín đi, đủ xa cho một lỗ thủng khủng khiếp mở ra trong lòng ông. Ông quay lại và

nhìn chằm chằm qua cánh cửa lều ông.

―Chú Hƣng,‖ cô gọi, ―với lấy cánh tay ông, nhƣng ông lắc hất bàn tay cô ra, rồi đi một cách khập

khiễng về lều mình.

Ông đứng trên ngƣỡng cửa mà nhín vào căn phòng. Ông nhín kỹ trần nhà rồi những bức

tƣờng. Ông khuỵu xuống gối và lục lọi qua những đống ít quần áo và đồ dùng ông có đƣợc, rồi

nhấc cả góc tấm nệm lên. Ông bò dƣới tấm nệm, mặc kệ nó trên lƣng.

Những tờ báo của ông đã mất. Những tờ tạp chí, mọi ấn phẩm của tạp chí, mỗi bài thơ của

Đạo đã từng viết cho ông hay ông tự sao chép lấy.

Ông Hƣng quăng mính xuống tấm nệm. Cô ấy đã lấy đi thơ ca của những chàng trai đó, lấy đi

tất cả những gì còn lại của họ và bán chúng cho một ngƣời lạ? Và rồi mặc quần áo lụa là?

―Cô đã bán chúng cho ai hả?‖ ông hét lên qua cánh cửa lều ông.

―Một ngƣời đàn ông bán củi ạ,‖ Lan đáp, cô thụt lùi một bƣớc, rồi bắt đầu bật khóc.

Đôi mắt ông đảo ngƣợc sang trái sang phải khi ông định chạy đi tím ngƣời đàn ông để thu hồi

lại những tờ báo đó trƣớc khi họ đốt chúng, nhƣng sự thật thì cô ta mới chính là ngọn lửa. Cô

ta sẽ thắp lên bất cứ gì cô ta cần để giữ cho ánh lửa của cô ta tiếp tục cháy. Cô ta đã từng

dùng ông theo cùng một cách đó.

―Bƣớc ra,‖ đó là tất cả những gí ông đã nói. ―Bƣớc ra.‖

Một tuần sau đó, ông tím thấy 4 cái gối trên bậc cấp lều ông - bốn cái tròn trĩnh, những chiếc

gối lụa xanh da trời đƣợc nhồi vải bông dày. Nhƣng ông Hƣng chẳng thể nào tha thứ cho cô

đƣợc. Ông cũng chẳng thể tha thứ cho chính mình. Ông thậm chì cũng chẳng giữ những chiếc

gối đó, bỏ mặc chúng cho trời đất trên ngƣỡng cửa nhà, tẩy trắng bởi trời nắng, ƣớt đẫm với

con mƣa, và cho đến khi chúng bị mục ra, cũng nhƣ con tim ông.

179

Làm thế nào mà ông bắt đầu nói về ngƣời phụ nữ kế bên? Bây giờ ông Bính cũng ở đây

với cậu, tựa ngƣời vào tƣờng, nói với ngƣời đàn ông nhƣ một cậu con trai của ông ấy về

khoảnh khắc ông cảm thấy sự tốt đẹp cuối cùng của nhân loại trƣợt đi mất. Với sự mất mát

những tờ báo đó ông cũng từ bỏ hi vọng, trải qua những năm tháng trong lặng lẽ, tự hỏi

liệu còn bất cứ điều gì trên thế giới này quan trọng nữa. Chỉ đến khi sự xuất hiện của Bình

ở khu ổ chuột sau chừng ấy năm ông mới khôi phục lại cảm giác với bất cứ điều gì ông

làm.

―Bác là một gã đần, Bình ạ,‖ ông Hƣng nói. ―Bác đã mất tất cả mọi thứ bởi một trái tim

ngu ngốc. Có phải bác đang chết không? Tại sao bác thậm chí còn hối tiếc những thứ

khác?‖

―Suỵt, bác Hƣng, chƣa phải lúc đó đâu ạ,‖ ông Bính nói, đƣa cho ông một bát cà muối,

thứ duy nhất ông Hƣng có cảm giác ngon miệng từ sau tai nạn của ông.

Ông Hƣng đƣa đôi đũa lên miệng mình.

Ông già Hƣng đang hé lộ những bí mật. Ông đang dạy Tƣ chình xác cách làm phở của

ông nhƣ thế nào. Trời đã về khuya, và ông còn đang hò hét hƣớng dẫn từ giƣờng của Tƣ,

những lời nói trôi xuống bậc thang để đến nhà bếp.

―Ông có thể ngửi thấy mùi đƣờng thắng!‖ ông già hét lên. ―Hành cũng đã đƣợc rồi đấy.‖

Tƣ nhấc loạt hành và gừng đã nhuộm vàng đầu tiên khỏi bếp. Cậu đang bắt đầu thấy đây

chẳng đơn giản là một bài tập nấu ăn, mà còn là sự kiên nhẫn. Đối với một nƣớc phở cao

cấp thật sự ta cần phải hầm thịt bò và xƣơng kỹ lƣỡng trong vài giờ, vớt lớp váng xám xịt

khỏi mặt nƣớc trƣớc khi thêm những lát hành và gừng đã xém vàng, cà rốt và củ cải, quế,

đinh hƣơng và hồi sao, rồi trở lại luộc mềm trong vài giờ nữa trƣớc khi lọc nƣớc dùng và

nêm vào một vẩy nƣớc mắm đậm đà. Nhƣng tại sao ông già lại yêu cầu bố mẹ Tƣ ra khỏi

nhà bếp? Phải chăng ông Hƣng quyết định bỏ qua một thế hệ và truyền nó hợp lệ một cách

trực tiếp cho cậu.

Ông Hƣng đánh thức Tƣ cho buổi chuẩn bị tƣơm tất cuối cùng trƣớc bính minh, ông đập

cây gậy chống lên nền nhà tầng trên. Tƣ lồm cồm dậy một cách khó nhọc trên chiếc bàn

cậu đã ngủ, không khí vẫn còn đẫm sƣơng nhƣ một sớm mùa Xuân sau cơn mƣa nặng

hạt. Cậu nhấc nồi nƣớc dùng khỏi bếp đã đƣợc ninh suốt đêm qua, gạn từng tô qua một

cái sàn. Cậu hớt bỏ lớp váng mỡ khỏi bề mặt khi đã nguội lại, và khi không còn thấy vết

tích bóng bẩy nào nữa, cậu thêm muối và nƣớc mắm, rồi kiểm tra mùi vị. Cậu thái hành

180

ngò, cắt mỏng thịt dọc theo thớ, và thả một nắm đầy phở tƣơi vào một cái sàn, sẵn sàng để

nhúng vào nƣớc sôi.

―Cuối cùng, chuẩn bị một tách sâm và nói vài lời cầu nguyện,‖ ông già chỉ dẫn từ trên cao.

―Nếu cháu có bất cứ nghi ngại nào, hãy nói bố Bình nếm nƣớc dùng. Ông ấy sẽ nói cháu

biết nó thật sự thế nào.‖

Bố của Tƣ nhín chằm chằm vào nồi và hít ngửi. Ông xem xét mặt nƣớc trƣớc khi nhúng

chiếc muỗng của ông xuống. Ông quan sát nƣớc dùng trong muỗng từ nhiều góc, kiểm tra

độ trong và màu sắc, để chắc rằng không có váng mỡ nào hiện ra khi nó nguội lại, rồi cuối

cùng đút vào miệng. Ông thƣởng thức nó, rồi mở miệng hìt vào để xem hƣơng vị đọng lại

đƣợc bao lâu.

―Tốt,‖ ông tán thƣởng.

Ý ông là đƣợc, tạm ngon, hay thật sự ngon? Chừng nào thì là ngon chứ?

Trong bất cứ trƣờng hợp nào thí cũng chẳng có thời gian để mà chinh sửa. Họ nghe tiếng

bƣớc chân của những khách hàng đầu tiên trong sân.

Tin đã đƣợc truyền đi khắp phố cổ: mặt trời chỉ vừa nhấc mình khỏi mặt biển mà một

hàng ngƣời đã bắt đầu hình thành từ ngoài vào con hẻm, những gƣơng mặt quen thuộc

của những ngƣời đang cầm tô, muỗng và đũa họ mang theo từ nhà.

―Hả,‖ họ nói khi thấy Tƣ trong nhà bếp, cố gắng để giấu đi vẻ thất vọng. ―Ngƣời tập sự.‖

―Tính huống tạm thời,‖ cậu đảm bảo với họ khi họ cậu bỏ phở vào tô họ và múc nƣớc

dùng. Cậu đặt xuống những lát thịt bò rồi thêm một nhúm hành ngò thái nhỏ, cố gắng làm

cử chỉ đó với một cao trào nhƣ ông già Hƣng, mặc dù ở vài cố gắng lần đầu của cậu nhiều

nhúm hành rơi lên sàn hơn là tô.

Thật là nóng và ẩm trong căn phòng đó, cả đám ngƣời lúc này đang ngồi trên nền và

chiếm tất cả những chiếc ghế có thể đƣợc - kể cả yên xe chiếc Honda Dream II - húp

nƣớc, ợ hơi và tán gẫu với một ngƣời khác trong căn bếp gia đính Tƣ. Có nhiều tiếng kẽo

kẹt ở trên đầu, nhƣ là một nửa đám ngƣời đã mang tô của họ lên lầu để bày tỏ lòng kính

trọng ông già Hƣng, và vẫn còn một lƣợng lớn thực khách xếp hàng ở ngoài sân. Không ai

góp ý món phở, nhƣng họ húp sạch tô trƣớc khi rửa chúng. Tƣ chỉ có thể giải thìch điều đó

nhƣ là một lời ngợi khen.

Maggie vừa đến, Phƣơng và bố cậu ấy cũng thế. Tƣ biết Phƣơng, ìt nhất là, sẽ cho cậu

một câu trả lời chân thực về nƣớc dùng.

―Nó ngon,‖ Phƣơng nói, rõ ràng là ngạc nhiên.

181

―Ngon nhƣ thế nào?‖

―Ngon nhƣ là cái nơi tớ thìch ăn lại sáng ngày mai.‖

―Thật là tốt,‖ Tƣ mỉm cƣời nhẹ nhõm nói.

Maggie trèo lên cầu thang với tô phở nóng hổi đƣợc giữ cân bằng một cách cẩn thận giữa

ngón cái và ngón giữa. Cô đợi trên đầu cầu thang và ngửi chiếc tô trong khi nhóm khách

cuối cùng của ông Hƣng đi ra khỏi phòng Tƣ.

Ông Bình ngồi với ông già, tô của họ rỗng và đặt một bên giƣờng. Ông Hƣng chống

ngƣời thẳng dậy với sự xuất hiện của Maggie, ông Bình làm chiếc gối phồng lên và đặt lại

sau lƣng ông già.

―Bác khỏe chƣa ạ?‖ cô hỏi, đặt tô của mình xuống trên nóc kệ sách.

Ông Hƣng hất lui chiếc chăn để lộ ra cẳng chân ông. Nó bị sƣng và tìm nhƣ một quả cà

tìm. Maggie kéo chăn lại đắp lên chân ông và kéo thẳng nó lên ngực ông. Chiếc áo sơ mi

của ông bị bung nút và ông ốm đến nỗi lớp da mỏng giữa xƣơng sƣờn ông phập phồng

theo nhịp tim đập.

―Cháu có một đôi tay đáng yêu lắm,‖ ông già nói, nhín một cách thê lƣơng một chập.

Nhƣng rồi ông đột nhiên rạng bừng lên, nắm chặt một tay cô mà lắc nó. Ông liên tục vỗ nhẹ

lên túi áo sơ mi của mình với bàn tay kia, những chiếc chăn, cặp đùi ông.

―Đây là bộ áo quần bác đang mặc khi cháu tìm thấy bác phải không?‖ ông hỏi Bình.

―Không ạ,‖ Bính đáp, ―chúng đã đƣợc giặt rồi.‖

―Cháu mang cái áo sơ mi lại cho bác đƣợc không?‖

Ông Bính đứng dậy và mở ngăn tủ của Tƣ lôi chiếc áo sơ mi của ông Hƣng ra.

―Kiểm tra trong túi ấy,‖ ông Hƣng nói.

Ông Bình kéo ra một tấm danh thiếp đã sờn đóng dấu của khách sạn Metropole, cùng

một mảnh giấy đƣợc gấp làm tƣ. Ông mở ra để tìm bức chân dung đã mờ của Đạo, đã

đƣợc gỡ bỏ cả khung và cái đế trên bàn thờ của nó.

―Lật nó lại,‖ ông Hƣng nói. ―Cộng tác viên, tháng 3 năm 1956,‖ ông Bính đọc từ một mảnh

giấy xé góc. ―Đây là Đạo, điểm danh nhƣ một trong những nhà thơ, Phan Khôi hiệu đình,

và vâng, nhìn ở đây: Lý Văn Hai. Họa sĩ minh họa.‖

―Ôi chúa ơi,‖ Maggie nói, đứng lên để nhìn qua vai ông Bình. Cô lấy tay che miệng mình

lại. Cô ho. Đôi mắt cô ngấn đầy nƣớc. Đúng là ông ấy: Lý Văn Hai, ngƣời họa sĩ, bố của

cô. Vẫn còn sống. Trong nhóm của một vòng tròn những ngƣời đàn ông tài hoa, dũng cảm

và biết rung cảm.

182

Ông Hƣng chống ngƣời thẳng dậy. ―Đó là lý do bác đã đến gặp cháu, Maggie. Gấp gáp đi

trong cơn mƣa hôm đó nhƣ một ngƣời đàn ông đã có sở hữu.‖

Ông Bình lật tờ giấy lại vài nhìn một lần nữa vào bức chân dung đã nhòe của bố ông.

―Đó chỉ là tờ giấy bác đã nhờ ngƣời phụ nữ ấy vẽ, Bính à. Đó là trang giấy cuối cùng từ tờ

Giai Phẩm mùa Xuân. Cháu sẽ vẽ một bức chân dung mới của Đạo, một bức đẹp hơn

nhiều. Dù cho cháu có tuyên bố ngƣợc lại, thì, Bình à, cháu vẫn là một nghệ sĩ.‖

―Và cháu, con gái,‖ ông Hƣng nói, vỗ vỗ tay Maggie, ―cháu là con gái của Lý Văn Hai, một

họa sĩ minh họa của tờ Giai Phẩm mùa Xuân.‖

Chương 21. Dịch Vụ Cộng Đồng

Ông Hƣng ngoạm lại hàm răng giả sau bữa ăn buổi sáng tiếp theo và dựa ngửa ra những

chiếc gối trên giƣờng Tƣ. Ông đã hài lòng với việc trao cho Maggie một ngƣời hùng, nhƣng

lại bắt đầu cảm thấy hụt hẫng. Có thứ gí đó thất bại trong căn phòng này với những poster,

những cuốn sách và những món đồ chơi. Đây là căn phòng của một cậu bé. Ông Hƣng

không thể tuongr tƣợng là một cậu bé thì thế nào, một cậu bé của năm 2007. Mọi thứ trong

căn phòng này nhƣ ngoài hành tinh với ông - kể cả những chữ tiếng Việt trên tờ poster có

một con mèo con bám vào nhành cây cũng dƣờng nhƣ đƣợc viết bằng tiếng nƣớc ngoài.

Nó có nghĩa là gí: ―Hang in there, baby?‖ Đừng bỏ cuộc? Có phải Tƣ thực sự cần loại thần

chú này?

Khi ông Hƣng ở độ tuổi của Tƣ, ông chạy bàn trong một nhà hàng, sống một mình, không

có thời gian cũng nhƣ cơ hội cho giải trí, quan hệ bạn bè, hay bạn gái. Thỉnh thoảng, ông

có thể bắt gặp một cô gái qua khung cửa sổ quán ăn của ông, một cô gái đi theo cacis cách

mà tà áo dài của cô sẽ quấn hông của cô khi cô quay sang nói chuyện với một ngƣời bạn,

hay một cô gái với một chiếc nút không đóng ở cổ hé lộ ra một thoáng mời mọc của chiếc

xƣơng cổ, nhƣng đó giống nhƣ một hình ảnh bí ẩn hơn là bất cứ điều gì thực tế.

Thay vào đó ông Hƣng đặt hết giác quan của mình vào việc nấu canh, nhƣ chú Chiến đã

dạy ông rằng, chọc vào miếng thịt bò để xác định độ tƣơi của nó, ngửi hồi sao để chắc chắn

là nó thơm, nếm nƣớc phở mỗi buổi sáng trƣớc khi có ai khác làm điều đó.

Ông Hƣng đã là một ngƣời đàn ông của các món canh; ông vẫn thế. Đây không phải là

những ngày thoải mái hay minh mẫn nhất, nhƣng một cẳng chân gãy chẳng thể ngừng ông

lại đƣợc. Tại sao sẽ thế? Chẳng thứ gì từng thế cả.

183

―Hang in there, baby,‖ ông nói, chào chú mèo con đang kêu ở trên tƣờng ngay khi Tƣ bƣớc

vào phòng. Cậu ngồi xuống trên cạnh tấm nệm và rút một cuốn sổ ghi chép từ ba lô của

mính. ―Có thứ này cháu muốn cho ông xem,‖ cậu lật đến một tờ giấy nói.

Ông Hƣng nheo mắt và nhìn vào trang giấy với con mắt phải của ông. Đó là một danh sách

những cái tên, một số lớn quen thuộc - những nghệ sĩ mà ông cũng quen biết hay nổi danh

trong những ngày khi ông vẫn còn cửa tiệm.

―Ai viết nó thế?‖

―Họ là những khách hàng của ông Võ,‖ Tƣ nói. ―Cháu muốn thêm tên những nghệ sĩ mà ông

nhớ ạ.‖

Nhƣng ông Hƣng không muốn có bất kì sự liên quan nào với ông Võ, kẻ phản bội. Nhiều

năm trƣớc, chỉ một thời gian ngắn sau khi ông bắt đầu cuộc sống mới của mình là một

ngƣời bán phở rong, ông Hƣng đã đi xuống đƣờng Nguyễn Hữu Huân khi ông ngửi thấy

mùi thơm thoang thoảng riêng biệt của cafe. Ông phản ứng một cách bản năng, nhƣ thể

nhận ra một đứa con ngoài giá thú trên đƣờng phố. Ông vội vã đi về phìa đó, bỏ mặc chiếc

xe hàng, ông đẩy nó qua một ngƣời đàn ông nhàn rỗi đang đứng ở cửa cafe Võ.

―Võ ơi,‖ ông Hƣng gọi, vẫy tay với ngƣời chủ đang đứng đằng sau căn phòng vắng vẻ.

―Hƣng? anh Hƣng!‖

Họ túm lấy vai nhau, chào đón nhau nhƣ những ngƣời anh em đã thất lạc từ lâu, nhƣng

đột nhiên lúng túng, họ tách ra. Họ chƣa từng thực sự nói chuyện với nhau trƣớc đó, chỉ

biết tiếng nhau qua những ngƣời khách chung. Trên thực tế thì họ là đối thủ, và chỉ trong

những hoàn cảnh tuyệt vọng, xa lạ này, họ đã làm nên một cái ôm trìu mến bất thƣờng.

―Họ không đóng cửa quán cậu sao?‖ ông Hƣng hỏi.

Ông Võ nhún vai.

―Nhƣng làm thế nào mà họ lại chấp nhận cho cậu vẫn mở quán chứ?‖

―Tôi cho họ những thông tin mà họ đang tím kiếm hết này đến lần khác,‖ ông nói.

Ông Hƣng không thể tin nổi vào những gí ông đang nghe. ―Võ,‖ ông Hƣng nói, ―cậu hiểu

mà, phải không? Họ đang sử dụng cậu nhƣ một kẻ đƣa tin.‖

―Tôi làm nghĩa vụ cách mạng của mình, chỉ thế thôi,‖ ông Võ nói, đƣa ra một bài giảng về

đề tài này.

Ông Hƣng quay đi trong sự ghê tởm. Ông bƣớc lại chiếc xe hàng và tiếp tục đẩy nó đi, dù

nó đã nhẹ hơn đáng kể. Lò than và những chiếc nồi của ông đã bị lấy cắp trong khoảnh

khắc nản chí chóng vánh bên trong quán cafe.

184

Đẩy lại Tƣ cuôn sổ ghi chép, ông Hƣng chỉ nói với cậu bé: ―Cháu hãy tự hỏi là làm cách

nào mà ông Võ đã có thể giữ lại cửa hàng của ông ấy, làm sao mà nơi ấy không bị cƣớp

khỏi ông ta, làm cách nào ông ta vẫn mở cửa hàng trong suốt những năm tháng khốn nạn

đó.‖

―Giờ này ông ấy đã bán quán rồi ạ. Vợ ông ấy đang hấp hối. Ông ấy đã quyết định quay

về làng họ.‖

Ông ta đang nói dối, ông Hƣng nghĩ. Ông hoàn toàn chắc chắn rằng ông Võ chƣa bao giờ

có vợ.

Ôm đồm hai công việc để lại cho Tƣ cảm giác chịu đựng và mệt mỏi nhƣ nhau. Chỉ thời

gian mới nói đƣợc khi nào thì cậu sẽ gục ngã hay tƣơng thìch với lịch trình và khối lƣợng

việc mới. Cậu nhận thấy vài sự hài lòng đìch thực trong lúc phục vụ một nhóm ngƣời biết

ơn, lấp đầy căn nhà và dạ dày của mọi ngƣời bằng hƣơng vị thơm ngon và ấm cúng và

khiến họ ngày càng hài lòng hơn, cậu tự thán phục mình, cậu đã có kinh nghiệm phục vụ

những ngƣời nƣớc ngoài gần đây ở nơi làm việc.

Sau một tuần cậu đang vận hành nhƣ cái máy đã đƣợc bôi trơn tốt, và có lẽ Phở thật sự

chỉ tạm ngon lúc ban đầu, vì giờ đây mọi ngƣời đang nói những lời khen ngợi kiểu nhƣ: Ah,

sự thỏa mãn này. Ah, ông già đã dạy cậu rồi.

Vào đầu tuần tiếp theo, họ đã có những vị khách không mời. Rải rác trong nhà bếp, mọi

ngƣời đang húp nƣớc sì sụp khi họ nghe thấy tiếng gõ lên khung cửa mở. Thực khách của

Tƣ thả muỗng của họ vào tô và nâng cao cổ áo sơ mi lên để che mặt lại. Cái muôi của Tƣ

rớt khỏi tay cậu. Miệng há hốc.

―Anh có giấy phép kinh doanh không?‖ một ngƣời cán bộ hỏi không cần rào đón.

Tƣ phải thú nhận là không. ―Chúng tôi chỉ đang giúp đỡ một ngƣời bạn trong thời gian

ngắn.‖

―Giúp đỡ anh ta kinh doanh.‖

―Đây giống nhƣ là một dịch vụ công cộng vậy,‖ Tƣ nói.

―Vậy thí trƣờng hợp này là thay đổi ngƣời cầm tiền.‖ Tay cán bộ lắc chiếc lon thiếc trên

bàn, rồi nhƣ lời gợi ý ở trên, ông ta bỏ túi số tiền mà họ đã gom lại để mua một chiếc xe

hàng mới cho ông già.

―Đó là một hộp quyên góp, đồng chì à,‖ Tƣ nói. ―Cho ngƣời bạn của chúng tôi bởi ông ấy bị

tai nạn. Trả tiền khám bác sĩ.‖

―Thế ai là bạn mấy ngƣời?‖

185

―Ông già Hƣng,‖ Tƣ đáp, rồi nguyền rủa chình mính ví đã nói ra tên ông già.

―Ồ dĩ nhiên,‖ tay cán bộ nói. ―Chúng ta nên biết.‖

―Thƣa ông, hãy thử nó đi ạ,‖ Tƣ nói, bƣớc tới với một cái tô, nhớ lại cái cách cha cậu đã dụ

dỗ ngƣời quản đốc trong đám đông ở khách sạn đang xây dựng ở Hồ Tây. ―Nó sẽ...‖

Tay cán bộ bạt chiếc tô ra khỏi tay Tƣ, hất những phở và nƣớc dùng về phía một vài thực

khách của cậu, họ đã né nhanh, nhƣng không may mắn là vẫn bị dính. Ông già nghe thấy

tiếng đổ vỡ và bị đánh - ông đập mạnh ở phía trên với cây gậy của mính. ―Có vấn đề gì

thế?‖ ông hét lên từ tầng hai.

Tay cán bộ bƣớc lên cầu thang trƣớc khi Tƣ có cơ hội trả lời. Khách bắt đầu rời đi, nhƣng

trƣớc đó họ tự nguyện trả thêm một lần nữa cho tô phở sáng nay, họ nhét những đồng xu

và tiền ẩm ƣớt vào đôi tay Tƣ.

Ông Hƣng nhín chằm chằm vào tấm vé màu vàng trên đôi tay ông. Ba triệu đồng vì kinh

doanh không có giấy phép? Ông Hƣng chỉ muốn vo tờ giấy vàng lại thành một quả bóng

mà nuốt nó. Để thỏa thích thải nó ra ở đầu kia. Có điều gì thật sự thay đổi kể từ thời Đảng

mạnh dạn tuyên bố những tự do lớn lao hơn? Ít nhất ông không phải đi tù ngay bây giờ vì

gọi tên cán bộ là một cái máy chứ chẳng phải ngƣời - một kẻ mù lòa trƣớc vẻ đẹp của nhân

loại, chạm vào chỉ thấy lạnh lẽo. Không lâu trƣớc đây công an sẽ truy nã bạn nếu anh em

của bạn phạm tội. Họ sẽ truy bắt bạn vì mang sai giày hay nhận một bức thƣ từ hải ngoại.

Họ sẽ truy bắt bạn vì nghi ngờ tâm lý phản cách mạng nếu nghe nói bạn đã phàn nàn rằng

gạo mà bạn đã xếp hàng cả ngày để mua là đầy những mọt.

Ông Hƣng xé tấm vé vàng làm hai theo chiều dọc rồi nhét hai dải mực đó vào miệng mình.

Tƣ đang lo lắng về khoản tiền phạt, nhƣng cũng cân nhắc về câu hỏi ông Hƣng đã đặt ra về

ông Võ vào ngày hôm đó. Một giả thuyết hính thành trong đầu cậu. Có phải ông Võ thật sự là

một tên chó săn (informant - ngƣời cấp tin - ngƣời dịch)? Ông ấy đã thỏa thuận với Đảng

rằng ông ta có thể giữ cửa hàng: phản bội khách hàng của mình, báo cáo những hoạt động

của họ cho Đảng?

Tƣ thử nói giả thuyết đó của cậu cho Maggie.

―Tất cả điều đó cũng chẳng ngạc nhiên lắm, đúng không?‖ cô nói. ―Mọi ngƣời luôn luôn bảo

vệ lợi ích của họ. Đó là bản chất của con ngƣời.‖

Tƣ nhận thấy điều đó thật đáng lo ngại. Nếu chúng ta bị tuân theo bản chất con ngƣời thì sẽ

rơi vào tính trạng vô chính phủ mất. Tất cả mọi thứ trong một đời sống Cộng Sản cũng nói

nhƣ thế.

186

―Quan tâm chình mính không phải lúc nào cũng xấu,‖ Maggie nói. ―Đó có thể là một động lực

lớn. Và nó có thể đƣợc dùng để cải thiện cuộc sống của những ngƣời khác - nó là sự thật

trong trƣờng hợp tốt nhất của chủ nghĩa tƣ bản. Nó có thể đƣa cả một đất nƣớc ra khỏi vũng

bùn.‖

―Maggie này,‖ Tƣ cắt ngang bài giảng nói., ―Ông Võ đã nhớ đến bố cô - tôi chắc chắn ông ấy

đã thế. Ông ấy sợ phải thừa nhận điều đó bởi vì có thể chính ông ấy là ngƣời đã tố cáo Lý

Văn Hai với Đảng.‖

―Nhƣng tại sao lại là bố tôi? Có vô số nghệ sĩ đã uống cafe ở quán ông ấy.‖

―Bố cô đã đƣợc tuyển bởi nhóm của ông Hƣng để giúp họ làm tờ tạp chì đó, để vẽ tranh minh

họa. Ông ấy đã ra khỏi quỹ đạo của ông Võ.‖

Tƣ nhín Maggie, hi vọng cô ấy hiểu.

―Anh không nghĩ đó là một sự trùng hợp ngẫu nhiên khi ông ta đã bán toàn bộ bộ sƣu tập

ngay sau chuyến thăm của chúng ta đấy chứ,‖ cô nói, dán chặt mắt vào sàn nhà.

Tƣ lắc đầu, ―Tôi chƣa nghĩ đến.‖

Chương 22. Nốt Nhạc Lửng Lơ

Ông Hƣng có thể xác định một thực đơn bằng đầu mũi của ông. Ông có thể ngửi thấy mùi

củ hành đƣợc băm nhỏ, gừng đƣợc gọt, đƣờng đang từ từ thắng lại trên ngọn lửa. Ở dƣới

nhà Tƣ đang kho cá theo sự chỉ bảo của ông. Ông Hƣng có thể nghe thấy tiếng kêu thất

vọng của chàng trai trẻ khi cậu đổ nƣớc mắm vào chảo và đƣờng quẹo lại từng khối.

―Bật lửa lên cao sẽ ổn thôi!‖ ông Hƣng hét xuống cầu thang. ―Rồi dùng một cái cây đánh

trứng, đừng dùng muỗng!‖

Ông phải kiềm chế không đƣa thêm lời khuyên, nhƣng ông rất ngứa ngáy muốn biết: Có

phải Tƣ đã mua một con cá tƣơi không? Cậu có chọc nó và chắc chắn rằng thịt cá căng trở

lại? Cậu có ngửi mùi da nó, bảo đảm là đôi mắt cá vẫn còn trong và lồi ra, mang cá vẫn còn

đỏ tƣơi và ẩm ƣớt không? Con cá có lớp mỡ dƣới da không?

Bà Anh về nhà từ tiệm thịt - ông Hƣng có thể nghe thấy tiếng đập của hai cân thịt mông

loại một lên tấm thớt gỗ. Ông không cần lo lắng về Tƣ trong nhà bếp nữa, bà Anh là một

đầu bếp có hạng; thời gian này ông đã đƣợc thƣởng thức bữa tối của bà ấy trong nhiều

ngày. Nếu ông ở nhà, ông sẽ ăn tối chỉ với cơm, cơm với một rƣới nƣớc mắm, đó là tất cả

gì một ông già cần, nhƣng những bữa ăn tối của bà Anh dƣờng nhƣ để liền xƣơng chân

187

ông lại với nhau theo cái cách mà một bát cơm mỗi tối chẳng thể làm đƣợc thế một cách

nhanh chóng.

Có lẽ tốc độ lành lặn của ông cũng có điều gí đó để làm với mọi ngƣời. Ông không muốn

đặt gánh nặng lên bất kì ai. Kể từ sau cái chết của chú Chiến hơn 60 năm về trƣớc, ông

Hƣng đã sống cô đơn và chỉ một lần tƣởng tƣợng rằng nó từng khácđi.

Đột nhiên ông Hƣng sợ rằng Lan có thể sẽ lo lắng vì sự vắng mặt của ông, nhƣng không

- chẳng phải Tƣ đã đề cập đến việc đó và Bính đã nói chuyện với bà ấy sao? Bà hẳn phải

biết nơi ở của ông, việc ông ở đây không phải là vĩnh viễn, ông sẽ sớm quay về nhà. Họ có

thể là những hàng xóm câm lặng cả mấy thập kỉ, nhƣng ông vẫn không thìch suy nghĩ răng

bà ấy cảm thấy bị bỏ rơi.

Mùi dầu mè xộc lên cầu thang, và ôi, thật là lâu lắc để ông đƣợc quay lại nấu ăn. Ông lo

rằng ông sẽ mất sở trƣờng của mình và phải làm những bài luyện tập cơ bắp hơn là nấu

nƣớng cho cái chân gãy của ông. Ông có thể xoay cổ tay và cổ, gập đầu gối chân kia, thậm

chí cố gắng tập Thái Cực Quyền từ vị trí chông chênh của mình.

―Ông đừng có cố gắng quá,‖ ông nghe Tƣ nói khi cậu bƣớc vào phòng. Cậu đang mang

một bát trắng nhỏ trên hai tay.

―Nói cháu biết liệu cháu đã nêm nếm mùi vị đúng chƣa,‖ cậu bé nói, quỳ bên cạnh tấm

nệm và đƣa ông Hƣng một cái muỗng để thử món canh tôm của cậu.

Ông Hƣng không cần nếm nó; mũi ông đã nói mọi thứ ông cần biết. ―Thêm một ìt nƣớc

chanh thì sẽ hoàn hảo.‖

Tƣ ngửi món canh. ―Đƣợc ạ, bếp trƣởng Hƣng.‖

―Hah!‖ ông Hƣng cƣời. ―Ông chẳng là gí hơn một đầu bếp làng quê đơn giản.‖

―Từ một làng quê không đơn giản ạ.‖ Ông Hƣng hếch đầu lên để nhìn mặt Tƣ rõ hơn. Đó

không còn là khuôn mặt của một cậu bé nữa.

―Cháu nghe này,‖ ông Hƣng nói một cách bí ẩn, ―nếu cháu thật sự muốn nƣớc dùng ngon

hơn hãy thêm một ít thức khô, khô cá cơm.‖

―Nhƣng thế thì chẳng Việt Nam tì nào,‖ Tƣ nói, miệng há hốc.

―Không đơn giản nhƣ vậy, là chúng ta.‖

Phƣơng đến nhà họ với một chiếc quần jean bó không kiểu cách. Cậu đang cố sử dụng

quần áo; cậu sẽ mặc trên chiếc quần jean bó một cái áo thun trắng, áo khoác đen và một

cái cà vạt thanh mảnh cho buổi thử giọng Vietnam Idol vào tuần tới. ―Cậu nghĩ thế nào?‖

188

cậu ta hỏi Tƣ, chỉ vào tấm hình một gã với đầu tóc xù xì theo phong cách Hàn Quốc trên

một trang tạp chí.

Với cái đầu tóc đó và một cặp kính viền chữ nhật, cậu sẽ là thành viên trông bảnh nhất của một

nhóm nhạc nam đậm chất Châu Á. Các cô gái sẽ vẫy tay ra hiệu rằng: I♥Phƣơng, và ban kiểm

duyệt chính phủ sẽ nghĩ Phƣơng là một mẫu vai thích hợp cho giới trẻ ngày nay và mọi ngƣời

sẽ sốc ở đoạn cuối quan trọng khi HaNoi Poison xuất hiện ở chỗ cậu và bắt đầu đọc rap về

quyền tự do phát biểu và tôn trọng nhân quyền.

Phƣơng sẽ tiến hành buổi thử giọng của cậu cho gia đính chiều tối nay. Cậu đã quyết định

đứng lên trên bàn họ nhƣ thể nó là một sân khấu. Họ đã dọn dẹp sạch tô bát và lau sạch những

vòng nƣớc mắm trên mặt gỗ. Tƣ vui mừng nhìn mọi ngƣời dựa lƣng vào ghế của họ, hài lòng

sau một bữa ăn tối ngon miệng.

Phƣơng yêu cầu Tƣ nhấn play chiếc đầu CD cậu ta đã mang theo - cậu mới mua gần đây và

đúng hàng chình hãng Sony, không phải là hàng nhái Trung Quốc - rồi tiếng nhạc đi kèm bắt

đầu. Đó là một ca khúc hợp tấu violin và âm thanh thì thầm ma quái. Giống nhƣ đang ở trong

một đền thờ tổ tiên. Giọng kim của Phƣơng nổi lên giữa những tiếng nói và rồi - bùm - rơi

xuống một quãng 8 để bắt đầu một giai điệu đẹp, một tone nhạc phong phú.

Cậu hát một bản dân ca và biến thể nó thành một bản ballad hiện đại đầy cảm xúc thậm chí còn

hay hơn cả bản Titanic của Céline Dion (bản My heart will go on - ngƣời dịch). Khi đến điệp

khúc, ông già ở trên lầu bắt đầu đập mạnh cây gậy của ông lên nền, tiếng lanh canh mạnh mẽ,

quá nhiều, thực sự thí ông đang ngắt quãng sự tập trung của họ.

Maggie nhảy ra khỏi nơi cô đang ngồi, gấp gáp chạy lên cầu thang, cô là ngƣời đầu tiên trong

bọn họ nhận ra rằng ông già Hƣng thật ra đang lò mò đi xuống cầu thang.

Phƣơng ngừng hát. Một note nhạc treo lơ lửng trong không trung. Tƣ ấn nút dừng chiếc đầu

phát CD và mọi ngƣời đổ dồn về phía cầu thang, mỗi ngƣời bọn họ đều khiển trách ông già:

―Vẫn còn quá sớm để ông có thể đi lại đƣợc.‖

―Dừng ở đó đi.‖ ―Ông điên rồi hả trời?‖

―Ông chỉ sẽ làm vết thƣơng nặng thêm thôi.‖

Nhƣng ông già đã quyết tâm, bƣớc xuống một bƣớc nữa và dựa lên cây gậy của ông. Rồi ông

hát! Hát bằng một giọng to khủng khiếp nhƣ một gã say rƣợu đang hát karaoke.

Bố của Tƣ đang giật mạnh tay áo ông già: ―Bác Hƣng, bác Hƣng, ngồi xuống đã nào,‖ nhƣng

ông già tiếp tục rống lên những ca từ, mất tất cả sự điều chỉnh (all tune - sự điều chỉnh cao độ,

nhịp điệu bản nhạc - ngƣời dịch). Rồi ông mất điều khiển cơ thể mình, ông ôm lấy ngực, thở

189

hổn hển, chống lên cây gậy nhƣ thể ông sắp ngã xuống. Bố của Tƣ vòng hai cánh tay quanh

ông và họ cùng sụp xuống sàn.

Tƣ và Phƣơng quỳ cạnh họ. ―Đừng di chuyển ông ấy,‖ ông Bính nói khò khè phìa dƣới ngƣời

ông Hƣng. ―Gọi xe cấp cứu đi. Bố nghĩ ông ấy bị một cơn đau tim rồi.‖

Chương 23. Những Giọng Nói Chết Chóc

Ông Hƣng lội làn nƣớc bùn sâu đến tận bắp chân. Ông đã đi hàng cây số từ nhà ông để

kéo một tấm lƣới lớn qua một miệng hố khổng lồ mà chỉ 3 tuần trƣớc đó có khoảng 30.000

ngƣời sống chen chúc nhau trong một dãy những mái nhà truyền thống, và sự kì bí của

phố Khâm Thiên vẫn rất sống động.

Ông đã từng nghe về con đƣờng đó khi ông còn là một cậu bé làm việc ở nhà hàng của

chú Chiến, những quán bar trên đó và những quán rƣợu đầy tiếng nhạc, gái đẹp và rƣợu.

Vào một ngày, ông Hƣng đã nghĩ, một ngày nào đó khi mính có tiền thí. Nhƣng đến lúc ông

đã có tiền, ông lại chẳng có thời gian mà giải trí, và vào lúc mà ông có khả năng để có một

đêm giải trì, thí Đảng đã dẹp hết quán bar cũng nhƣ quán rƣợu, nghiêm cấm cờ bạc và tệ

nạn mại dâm, đó là tệ nạn xã hội của nƣớc ngoài.

Ông Hƣng là một ngƣời trong sáng. Ông chẳng muốn gì nhiều, thực tế ông cũng chẳng

bao giờ tƣởng tƣợng gí hơn là ngồi ở một trong những quán bar đó, trả vài đồng, lắng nghe

một cô gái đẹp hát một bản nhạc tặng riêng cho ông.

Và giờ thì cuối cùng ông cũng đi qua con đƣờng đó? Nó nằm ở dƣới nƣớc. Đó là vào

mùa Đông năm 1973, ngƣời Mỹ đã xóa sạch cả khu phố. Đại đa số dân cƣ đã đƣợc sơ tán

về nông thôn khi quân Mỹ hủy diệt nhà ga xe lửa một tuần trƣớc đó, nhƣng những ngƣời

nghèo, những ngƣời đau ốm và những kẻ cứng đầu vẫn còn ở lại. Một số họ giờ đây đang

câu cá cạnh ông Hƣng trên hố bùn, cái hố nhanh chóng đƣợc lấp đầy nhờ những cơn mƣa

lớn. Họ tận dụng lại những mảnh kim loại: những lon thiếc và mảnh bom đó họ sẽ có thể

dùng nhƣ là một cái máng tàu để nấu ăn; khoang nhiên liệu máy bay sẽ đƣợc dùng nhƣ

một cái bồn hảo hạng để giặt áo quần. Họ nhấc lên những mảnh áo quần rách rƣới khỏi bể

nƣớc, vải dù (dù bay của lính nhảy dù - ngƣời dịch) và vải bố rách lủng lẳng nhƣ những

cọng rong trên tay họ. Nhƣng ông Hƣng nhanh chóng nhận ra, nơi nào có những mảnh vải

rách thí cũng dễ có một thi thể ở đó. Hay một phần của cơ thể. Ông đã ré lên khi một cái

đầu quái gở đập vào đùi ông, cặp mắt lăn lỏng lẻo trong hốc mắt. Ông hét lên buồn ói rồi

nhắm chặt đôi mắt lại.

190

Ông nghe những giọng nói quanh ông. Những giọng nói chết chóc. Một ngƣời đàn ông

đang la hét phìa dƣới ông. Nhƣng có lẽ những ngƣời chết - những con ngƣời vô tội - đang

nói với ông từ trên cao, từ thiên đàng. Ông mở một mắt nhín thăm dò. Một ai đó đang rửa

đôi chân ông. Ông đang nằm trên một chiếc giƣờng trong một căn phòng đầy những chiếc

giƣờng giống hệt nhau, lớp sơn màu xanh rêu bong tróc khỏi tƣờng. Một giọng phụ nữ nói,

―Ảo giác. Thuốc giảm đau sẽ sinh ra ảo giác.‖

Ông nhận ra giọng nói ấy, giọng của Anh. Giƣờng của ông đang đƣợc bao quanh bởi:

Anh và Bính, Tƣ, Maggie, và Phƣơng.

―Ông đã bất tỉnh, ông Hƣng ạ, ông còn nhớ gí không? Ông đã đi xuống cầu thang.‖

Ông Bính trông nhƣ vẫn còn giữ nét ngây thơ hồi nhỏ và vẫn chƣa có nếp nhăn, giống

nhƣ ông đã hỏi khi ông ta còn là một cậu bé với những câu hỏi trong đôi mắt. ―Chúng cháu

đã rất lo lắng,‖ ông nói. ―Chúng cháu nghĩ bác đã bị một cơn đau tim.‖

Ông Hƣng vuốt tay lên ngực ông. Ông vẫn còn nguyên vẹn. Chƣa bị mất đầu hay là một cái

đầu quái gở.

―Là chân của bác, không phải đau tim đâu ạ,‖ bà Anh nói. ―Bác bị bất tỉnh ví cơn đau. Họ đã cố

định ba cây đinh và hai đĩa kim loại.‖

Vậy là ông đã có một cuộc phẫu thuật. Ông nhấc chăn ra và nhín cả cẳng chân đƣợc bọc trong

thạch cao.

―Lẽ ra chúng cháu phải mang bác đến bệnh viện trƣớc tiên,‖ ông Bính nói. ―Chẳng thể nào để

nó tự lành đƣợc.‖

Rõ ràng ông Bính đang tự trách bản thân.

―Bác mới là ngƣời cứng đầu,‖ ông Hƣng nói.

Nhƣng ông Hƣng cũng là một ngƣời đàn ông sợ cái nơi này. Ngƣời Mỹ đã phá hủy bệnh viện

với bom đạn của họ, và cho dù nó đã đƣợc xây dƣng lại thí ông Hƣng vẫn sợ sự hiện diện của

những bóng ma. Linh hồn của những ngƣời chết không thể yên nghỉ. ―Bính, làm ơn, hãy nói với

bác là mọi ngƣời - những bệnh nhân, bác sĩ, y tá -‖

―Mọi ngƣời ở đây vẫn còn sống ạ,‖ ông Bính nói. ―Cháu đảm bảo với bác ạ.‖

Khu cách li có mùi nhƣ gà luộc, chất khử trùng và hơi khai của nƣớc tiểu ngƣời già. Một ngƣời

hộ lí mặc đồ màu xanh nhạt vỗ nhẹ vào vai ông Hƣng với một cốc nhựa những thuốc, cả một

đống những thuốc, Maggie ghi chú. Ông Hƣng lúng túng chạm vào, chiếc chân băng bột treo

trên cao bởi một cái máy kì cục trông kinh dị, ông thả những viên thuốc vào mồm và làm sạch

chúng với những gí đọng lại bằng một ìt nƣớc trà nhạt.

191

―Ông nên nói vợ cạo râu cho ông khi bà ấy đến,‖ ngƣời hộ lí nói.

―Vợ của tôi hả?‖ ông Hƣng nói một cách thô lỗ.

―Ngƣời phụ nữ luống tuổi đó. Hay nói cháu gái của ông cũng đƣợc,‖ ông ta chỉ vào Maggie nói.

Ông Hƣng nhín xuống và búng chiếc chăn xám.

―Đƣợc ạ,‖ Maggie nói. ―Bác có muốn cháu cạo râu cho báckhông ạ?‖

Ông Hƣng vuốt cằm của mình.

―Để tôi lấy cho cô một chiếc dao cạo,‖ ngƣời hộ lí nói. Maggie tạo bọt xà phòng trong đôi tay cô

lên một chiếc bát và trát bọt lên mặt ông già. Ông đƣa cằm ra nhƣ một con rùa tò mò. Cô đƣa

dao cạo lên làn da nhăn nheo của ông hơi e ngại, cô chƣa bao giờ cạo râu cho một ngƣời đàn

ông nào trƣớc đó.

Ông bặm môi lại cho cô khi cô lƣớt con dao qua râu ông. Ông quay đầu sang trái, rồi sang phải,

để cô có thể cạo dƣới cổ ông.

―Cháu có máy ảnh không, Maggie?‖ ông Hƣng hỏi khi cô đã làm xong, ông vuốt râu lên chiếc

hàm nhẵn bóng của mình trong khi ngắm nghía hình ảnh phản chiếu trên lƣng một cái muỗng.

―Bác muốn cháu chụp một bức ảnh ạ?‖

Cô rút điện thoại ra khỏi vì trong khi ông đang làm một khuôn mặt cau mày. ―Cƣời một tí ạ?‖ cô

đề nghị.

―Không,‖ ông lắc đầu trả lời. Đây chình xác là cái cách bác muốn đƣợc lƣu giữ lại.

Tƣ bƣớc vào khu cách li và tiến đến giƣờng ông. ―Ông trông khỏe lắm ạ,‖ cậu nói. ―Ông cảm

thấy sao rồi?‖

―Bị nằm yên một chỗ,‖ ông Hƣng nói.

―Cháu có mang cho ông một tách cà phê từ ngoài vào đây ạ,‖ Tƣ nói, đƣa ông một tách cà phê

giấy và lột mác ra.

Mùi thơm cafe đƣa ông Hƣng quay lại ngày nào ở cafe Võ. Sự quyến rũ phải đƣợc nguyên thủy

của nó; mùi cà phên cũng không nên tồn tại nữa.

―Thỉnh thoảng anh phải cho họ điều gí đó, anh Hƣng à‖, ông Võ đã thuyết giảng thế. ―Anh

chẳng chịu học điều đó, phải không. Họ đã lấy đi mọi thứ của anh là bởi ví anh đã không chịu

hợp tác.‖

―Tôi không phải là một tên chó săn,‖ ông Hƣng nói một cách trống rỗng.

―Nếu anh chỉ đơn giản đi theo và đƣa cho Đảng ai đó, bất kì ai, họ sẽ phải khen thƣởng anh.

Anh sẽ có thể bảo vệ những ngƣời còn lại.‖

192

―Cậu đã đƣa họ những ai rồi hả?‖ ông Hƣng nghiến răng hỏi.

―Trong bất kí trƣờng hợp nào thì, một ngƣời đã rời bỏ tôi,‖ ông Võ nói. ―Tôi thậm chí còn chẳng

nhớ tên hắn ta. Họ đã theo dõi hắn từ trƣớc bởi nền giáo dục từ Mỹ của hắn; họ sẽ lên án hắn

bằng mọi cách.‖

Ông Hƣng thấy mí mắt mình ngày càng nặng nề, rũ xuống nhƣ những chiếc lá sau cơn mƣa

lớn. Ông cố gắng chiến đấu chống lại cơn buồn ngủ lúc này đang xâm chiếm lấy ông, cố gắng

hét thật to át cả tiếng gầm rú: Có phải tôi ngốc nên chẳng chơi trò chơi đó? Tôi có nên hi sinh

một ngƣời để giữ những ngƣời còn lại không?

Ngƣời duy nhất mà ông Hƣng tƣởng tƣợng có thể hi sinh là chính ông.

Chương 24. Tảng Đá Trong Tim

Tƣ đang nằm trong bóng tối của căn phòng ngủ mà cậu đã đƣợc quay lại khi chuông di

động vang lên trong túi quần jean, nó nằm trong một đống nhàu nát dƣới chân giƣờng. Ai

mà gọi cậu vào lúc nửa đêm thế này cơ chứ? Ôi không, một suy nghĩ sợ hãi ập đến, ông

Hƣng đã chết. Tƣ quẳng hai chân xuống sàn và vớ lấn chiếc quần jean.

―Maggie,‖ cậu thở ra nhẹ nhõm. ―Maggie hả,‖ cậu nói lại.

―Tôi xin lỗi, tôi có đánh thức anh không?‖ cô nói, giọng lì nhì, xa xăm.

Tƣ bật đèn lên.

―Giáo sƣ Devereux đã tím ra bộ sƣu tập của ông Võ,‖ cô nói.

―Maggie! Ở đâu?‖

―Ở Hồng Kông,‖ cô nói một cách nhẹ nhàng. ―Nhƣng, Maggie à, vấn đề là gí?‖

―Chúng đƣợc bán cho một nhóm doanh nhân Việt-Mỹ,‖ cô nói, nấc lên khóc.

―Có thể họ sẽ đồng ý để lại bức tranh của bố cô,‖ Tƣ nói.

―Tôi đã nói chuyện với đại lý, họ bảo những ngƣời mua có ý định giữ lại toàn bộ bộ sƣu tập.

Giữ nó nguyên vẹn.‖

―Đƣợc rồi, nếu họ tin ở tính toàn vẹn, thì họ sẽ tin ở cô,‖ cậu nói.

―Anh thật tốt bụng, Tƣ.‖

―Cô phải nói chuyện với họ.‖

―Tôi đã đặt một cuộc gọi hội nghị với họ đầu tiên vào buổi sáng. Trong vài giờ nữa, thực ra

- là buổi chiều tối ở đây.‖

―Tôi sẽ đến và đợi cùng cô.‖

193

―Anh chắc chứ?‖

Tƣ đã sẵn sàng mặc quần jean vào. Bất cứ điều gì vì cô, Maggie à. Bất kể là gí đi nữa.

Những liều thuốc bác sĩ đang điều trị gây cho ông Hƣng những giấc mơ đáng ngại. Một lần

là những Đảng viên đe dọa đánh gãy nốt chân kia của ông nếu ông không tiết lộ nơi ở của

Đạo. Họ đang phá nát phòng sau quán phở của ông, tìm kiếm những bằng chứng về hoạt

động phản cách mạng. Họ sẽ tìm thấy chúng sớm thôi - tất cả sáu ấn bản của tờ Nhân Văn

đƣợc giấu dƣới nệm của ông, cùng với Giai phẩm mùa Xuân và mùa Thu, rồi cả đống thơ

đƣợc chình tay Đạo viết.

Một lần khác ông đang ở trên những con đƣờng trong cuộc chiến tranh với ngƣời Mỹ.

Ông đang đi bắt ve và sâu. Ông đi qua một cảnh tƣợng khiến ông tê cóng cả ngƣời, một

cánh tay phụ nữ nằm trong rãnh nƣớc. Ngón đeo nhẫn đã bị cắt đứt, nhƣng những vòng

xuyến quanh cổ tay vẫn còn, và ông Hƣng nhận ra rằng chỉ có một cách để lấy những vòng

bạc đó là phải cắt rời bàn tay khỏi cánh tay. Ông nhặt cánh tay lên và lắc nó, chỉ để chắc

chắn, những chiếc vòng kêu lanh canh ở cổ tay, quá chặt để có thể dễ trƣợt ra. Nhƣng cô

ấy sẽ yêu thìch chúng, ông nghĩ thế, khi ông đặt cánh tay xuống và nhìn xunh quanh tìm

một mảnh kim loại, tốt nhất là một cái gí đó có răng cƣa.

Những giấc mơ kiểu đó không bao giờ có hồi kết, nhƣng trong trƣờng hợp này, Lan đột

ngột đứng trƣớc mặt ông, Lan đã già, nhƣng vẫn xinh đẹp. Bà cứng cáp, làn da mƣợt mà,

những viên ngọc lấp lánh trong khóe miệng xinh tƣơi.

Những con bƣớm lột xác từ chiếc kén bên trong bụng ông. Có thể nào? Có thể nào bà

đang ở đây, nơi bệnh viện này? Ông Bình xuất hiện để đƣợc chạm vào cánh tay bà. Đôi tay

bà đặt trên thành kim loại ở cuối giƣờng.

―Bính,‖ ông Hƣng thều thào, đôi cánh bƣớm mềm mại mắc trong cổ họng. ―Bác đã gọi tên

bà ấy cả ngày ạ,‖ ông nói.

Thật thế sao? Bính đã đƣa bà ấy đến cạnh giƣờng ông à? Hay ông đã lầm lẫn với ký ức

mơ hồi từ vài năm trƣớc? Ông có thể hình dung ra bà ấy, già nhƣ bây giờ, đứng trong lều

của ông ở cuối tấm nệm độn rơm, đang cầm một tô canh gà và cơm. Ông bị ốm, ông đã bị

gãy vài cái răng, lúc này bà đang quỳ cạnh giƣờng ông, ấn một tấm khăn ƣớt lạnh lên trán

ông, thì thầm điều gí đó với ông, cũng có thể là một bài thơ, bà đặt một viên thuốc màu

trắng lên chiếc lƣỡi nhớp nháp của ông.

Rồi bà ấy đi. Nhƣng lúc này, bà ấy lại đang ở đây.

194

Trong lúc này ông Hƣng chẳng thể nhớ tại sao họ đã không trò chuyện suốt từng ấy năm,

tại sao ông lảng tránh cái nhìn của bà, tại sao ông mang nặng một tảng đá trong trái tim

ông.

―Tôi đã mơ, Lan à,‖ ông nói, giải thoát những cánh bƣớm khỏi miệng ông. ―Tôi đã mơ

rằng tôi sẽ tặng cho em vài chiếc lắc bằng bạc.‖

Bà lắc cánh tay ông và vài chiếc vòng rơi từ khuỷu tay đến cánh tay bà. Một âm thanh

quen thuộc. Một âm thanh trong lành và mạch lạc nhƣ nƣớc suối, điều gí đó ông đã không

đƣợc nghe từ thuở niên thiếu.

——

Henry Thanh và những đồng sự của ông có dự định làm từ thiện. Họ tin rằng bộ sƣu tập

nên đƣợc quay về với Hà Nội, đó là ngôi nhà hợp lẽ cho nó, là nơi mà họ muốn cất giữ và

trƣng bày nhƣ là một bộ sƣu tập vĩnh viễn. Có thể là ở bảo tàng chẳng hạn. Họ thấm chí

còn đề nghị tuyển dụng Maggie để thăm dò những địa điểm hợp lý, nhƣng khi nó là một tác

phẩm của bố Maggie, họ lại kiên quyết.

―Điều gì sẽ xảy ra khi một ai đó tự nhận là cháu chắt của Bùi Xuân Phái lần lƣợt xuất

hiện?‖ Henry Thanh hỏi Maggie qua điện thoại.

―Đƣợc rồi, tôi không thể chứng minh với anh đó là bố tôi, nhƣng nếu tôi đang tím kiếm để

tận dụng một điều gí đó thí tôi đã nói với anh rằng Bùi Xuân Phái là ngƣời ông tuyệt vời của

tôi rồi.‖

―Thôi đƣợc rồi,‖ Henry nói. ―Nhƣng nếu chúng tôi cho phép một trƣờng hợp ngoại lệ, thì

đó sẽ là một tiền lệ. Giá trị của bộ sƣu tập là tổng hợp các phần của nó. Mỗi một và tất cả

các tác phẩm.‖

Maggie ngắt điện thoại và quay sang Tƣ đang mong đợi. Cô lắc đầu.

―Đừng bỏ cuộc Maggie à,‖ cậu nói. ―Đến đây nào. Chúng ta cần cầu nguyện.‖

―Cầu nguyện ƣ?‖ Maggie không nghĩ mính là một ngƣời hƣớng thần. Mẹ cô đã từng đƣa

cô đến đền một lần vào một năm lúc cô còn bé, mặc dù có vẻ nhƣ cô đã mất đi niềm tin vào

bản thân mình.

―Ở bàn thờ bố của cô.‖

Tƣ tạo nên một cái nhìn do dự trên gƣơng mặt Maggie, bởi cậu chạm vào tay cô và nắm

chặt nó. ―Maggie này, cô không làm bàn thờ cho bố cô phải không? Nhƣng ai đang lắng

nghe ông ấy ở thế giới bên kia? Ai đang chăm lo cho ông ấy?‖

195

Mẹ Maggie cũng đã không lập một bàn thờ trong niềm tự hào về Lý Văn Hai, có lẽ ngoại

trừ chiếc hộp đựng giày mà bà đã cất giấu sau lƣng tủ áo quần của bà. Nhƣng đó không

phải là công việc của một ngƣời vợ. Bàn thờ là trách nhiệm của con cháu; là cô.

Cô thậm chí còn chẳng biết bắt đầu từ đâu. ―Dọn dẹp một không gian nào đó,‖ Tƣ nói.

Cô nhìn qua bàn viết, một món đồ cổ bằng gỗ đào với đồ đồng trang trí phù hợp, chiếc

bàn có cùng với căn hộ. Nó đƣợc dùng nhƣ một nơi để cả đống biên lai, tiền lẻ, chìa khóa,

vài lá thƣ từ ngân hàng ở Minneapolis và IRS gửi đến cho cô.

Cô quét tất cả chúng sang một bên.

―Cô có những bức tranh mà bố cô đã vẽ cho cô,‖ Tƣ nói. ―Và một bức bố tôi vẽ. Và mảnh

giấy có tên ông ấy trong những ngƣời đóng góp. Cô có nhang trầm không? Cả hoa quả

nữa?‖

Maggie trải những bức vẽ của bố cô ra trên bàn và mở chúng ra. Cô đặt hai thanh chocolate và

một quả cam cạnh chúng. Cô thắp lên một cây nhang màu đỏ, khói cuộn lên che lấp cả hai.

Maggie có thể nhận thấy hơi ấm từ vai Tƣ đang truyền sang cô khi họ đứng chắp tay cầu

nguyện cạnh nhau.

Ông Hƣng mơ thấy ngƣời nghệ sĩ vừa quay trở lại từ Mỹ. ―Ngồi xuống đi nào,‖ ông Hƣng giúi

một tô phở vào tay ngƣời đàn ông nói. Ông nhín ngƣời đàn ông sí sụp ăn phở và húp nƣớc,

biểu hiện của ông ta đang trở lại nhƣ con ngƣời. Ông ợ, chùi mép lên tay áo và nói, ―Tôi sẽ

không quên lòng tốt của ông,‖ rồi nhét vài tờ tiền vào tay ông Hƣng.

Ông Hƣng nhín chằm chằm vào những tờ ngoại tệ, nó vô giá trị đối với ông.

―Tôi xin lỗi,‖ ngƣời nghệ sĩ nói. ―Hãy để tôi trả cho ông nhƣ cái cách tôi làm ở Cafe Võ.‖

Ông Hƣng bảo rằng không cần thiết phải thế, nhƣng ngƣời đàn ông đã rút một cuốn sổ tay

trong túi xách ra và nhanh chóng phác họa một cái gí đó với cây bút chí. Đó là một bức tranh

Chủ tịch Mao với cái dạ dày đầy cá. Một trong những con cá đó có gƣơng mặt của ông Hồ Chí

Minh. Ngƣời nghệ sĩ xé trang giấy khỏi cuốn sổ và đƣa nó cho ông Hƣng.

―Ông ấy là ai thế?‖ Đạo hỏi khi ông Hƣng ngắm nghĩa bức vẽ trên tay trái và những tờ ngoại tệ

bên tay phải của ông.

―Một họa sĩ trở về từ Mỹ.‖

―Đó chắc hẳn là Lý Văn Hai,‖ Đạo nói. ―Mọi ngƣời từng ghét cậu ấy vì cậu ấy đã nhận đƣợc

học bổng và bỏ đi. Họ đã từng ghét cậu vì họ ƣớc ao có thể đƣợc nhƣ cậu ấy. Anh nghĩ sẽ

bao lâu trƣớc khi cậu ấy bị trừng phạt vì nền giáo dục Mỹ?‖

196

Đạo lấy bức tranh khỏi tay ông Hƣng để nhín rõ hơn. ―Wow. Cậu ta chẳng sợ gì cả,‖ Đạo nói.

―Em tự hỏi liệu chúng ta có thể thuyết phục cậu ấy gia nhập cùng chúng ta không nhỉ. Cậu ấy

sẽ vẽ minh họa trên tờ tạp chì.‖

Đạo nhìn vào tờ tiền ông Hƣng đang nắm chặt trong tay. ―anh Hƣng này,‖ cậu nói, ―cậu ấy đã

trả anh bằng dollar Mỹ. Đó là một món tài sản nhỏ. Tốt hơn anh nên giấu nó đi.‖

Ông Hƣng vỗ nhẹ lên túi áo. ―Anh đang kiếm gì thế?‖

Ông quay đầu lại. Đó là Lan, bà đã già nhƣng vẫn là Lan xinh đẹp, đang ngồi cạnh giƣờng

ông.

―Tờ dollar đó,‖ ông nói. ―Tôi phải nhớ nói cho cô gái đó.‖

―Cô gái nào cơ, anh Hƣng?‖ bà hỏi, chạm vào tay ông.

―Cô gái Việt Kiều,‖ ông nói, nhƣng ngay khi nó thoát ra miệng ông, ông cảm thấy ngờ vực sự

tồn tại của bà. Bà hẳn phải là một ngƣời khác trong những sinh vật tƣởng tƣợng đang xuất hiện

trong giấc mơ của ông. Những ngƣời quen biết trở nên xa lạ, những gƣơng mặt nhòa nhạt vào

những đám mây, những giọng nói quái gở. Những giấc mơ của ông đầy những ảo tƣởng nhƣ

thế.

―Đừng bận tậm,‖ ông nói.

―Anh nói con gái của Lý Văn Hai?‖

―Em biết cô bé?‖ ông Hƣng khò khè nói.

―Lều chúng ta chỉ cách nhau có một thƣớc thôi mà anh Hƣng. Thỉnh thoảng em còn có thể nghe

thấy anh ngáy trên giƣờng. Cái đêm cô ấy mang những viên chocolate đến - rồi sau khi cô ấy

đi, anh đã hỏi lớn với chính mình bố cô ấy có thể là ai, thế là em đã nói với anh. Họa sĩ vẽ tranh

minh họa.‖

Ông Hƣng vẫn còn sốc khi bà Lan rút ra một lọ thủy tinh nhỏ bằng một sợi dây phìa dƣới áo

khoác của bà và giữ nó trƣớc mặt ông, xoắn vòng để ông có thể chiêm ngƣỡng nó dƣới mọi

góc độ. Đó là một tập hợp những tinh thể bột ngọt quý giá, đắt tiền và đáng yêu nhất trong tất

cả các loại gia vị, không thể tìm kiếm đƣợc trong hàng thập kỉ sau độc lập. Bà tự hào nói với

ông rằng bà đã thu thập chúng từng hạt từng hạt một trong suốt nhiều năm nhƣ một khoản

thanh toán cho những chiếc gối thêu. Bà đã giữ chiếc lọ giữa ngực bà, gần với trái tim bà.

Chúng đã không còn kể từ những ngày thực dân, ông Hƣng đã có thể dùng thứ bột ma thuật

này để làm thức ăn của một ngƣời bùng nổ đầy màu sắc và hƣơng vị. ―Cả một tài sản trong

đó,‖ ông nói.

Bà đặt chiếc lọ xuống ngực ông. ―Nhƣng chắc chắn là nó không dành cho em.‖

197

―Em đã thu thập chúng cho anh,‖ bà Lan nói. ―Dẫu sao thí ngày nay nó cũng không quá đắt

nữa. Bây giờ anh có thể tìm nó ở khắp nơi.‖

―Nhƣng mà...‖

―Và anh là một đầu bếp.‖

―Đã là một đầu bếp. Vẫn sẽ thế. Nếu anh ra khỏi đây,‖ ông nói, gõ lên cục bó bột.

―Không lâu đâu, anh Hƣng.‖

―Nói anh biết, mọi ngƣời ở khu ổ chuột thế nào? Anh lo cho họ khi anh chẳng thể ở đó nấu

nƣớng.‖

―Thời này đã tốt hơn rồi, anh Hƣng à. Không còn ai sẽ phải đói nữa.‖

―Thế là họ chẳng còn cần anh nữa rồi.‖

―Điều đó không có nghĩa là tất cả bọn họ không thắc mắc khi lần tới họ thƣởng thức bữa ăn của

anh. Em nghe họ hồi tƣởng về những món yêu thích của họ. Chả cuốn của anh, vịt quay của

anh, rồi salad tai heo.‖

―Còn Phúc Li thí sao?‖ ông Hƣng hỏi về ngƣời đàn ông cụt chân sống ở phía khác với họ. ―Mẹ

ông ấy nói với em rằng bà đã dạy ông ấy may bảng tên áo nên ông ấy có thể đƣợc làm việc

trong một nhà máy.‖

―Anh không biết đâu, anh Hƣng. Bà ấy không nói với em. Không ai trong số họ làm thế.‖

―Nhƣng tại sao?‖

―Tại ví anh, anh Hƣng à,‖ bà nói nhƣ thể ông là ngƣời khờ dại. ―Ví họ trung thành với anh.‖

Đúng là vậy, bà ấy không có khách khứa, hiển nhiên cũng chẳng có bạn bè; bà đã sống mà

chẳng có ai nói chuyện hay sự đồng hành nào trong suốt nhiều năm. Nhƣng cuộc sống đó là

thế nào nếu ta chẳng thể nói với một ai khác. Hôm này trời âm u phải không? Có phải cơn sấm

đó khiến bạn thức đêm qua? Ngƣời họ hàng của bạn khỏe không, vết tấy ở kẽ ngón chân bạn

thế nào, chuyến đi hái nấm, trò chơi cờ? Làm sao mà bà ấy phải chịu sự đau khổ trong cách

biệt, phải vấn hỏi toàn bộ sự tồn tại của mình.

Một cảm giác choáng ngợp bao trùm lấy ông. ―Em không biết chữ,‖ ông nói, ―em đã không biết

giá trị của những tờ báo đó.‖ Ông run run cắn chặt môi dƣới của mình.

―Nhƣng lẽ ra em phải hiểu, anh Hƣng à. Em có thể thấy những bài thơ đó có ý nghĩa với anh

đến thế nào. Em đã rất non nớt. Em thật là ngu ngốc. Em thành thực nghĩ rằng em có thể bảo

vệ anh.‖

―Bảo vệ anh? Bằng cách nào?‖

198

―Em sợ rằng họ sẽ đến và tìm những tờ báo đó.‖

―Họ đã đến,‖ ông Hƣng nói, miệng ông cứng đờ. ―Họ đã đốt lều anh.‖

―Em đã hoảng sợ, anh Hƣng ạ. Em không muốn mất anh.‖ Bà Lan cúi đầu, cằm ép vào ngực.

Họ đã đến quá muốn và chẳng tìm thấy gì. Họ đã không bắt ông vì bất kì tội gì. Họ không lôi

ông đi hay giết ông. Chẳng móc mắt, cắt lƣỡi hay chặt tay ông. Họ đã để mặc ông sống bên bờ

ao bùn lầy, sống trong lặng lẽ bên cạnh một cô gái xinh đẹp tên Lan. Một cô gái đã cố để bảo

vệ ông, nhƣng cũng đồng thời đánh mất ông.

Chương 25. Gốc Gác

Đó là một buổi sáng sớm ấp ủ một bầu trời ảm đạm, tạo cho Tƣ một tâm trạng tuyệt vọng ngay

cả nếu họ không phải đối mặt với viễn cảnh phải ăn sáng mỗi ngày với một tô phở dở ẹc trong

tƣơng lai vô định. Phở ở cuối đƣờng Mã Mây có vẻ đặc biệt lạt lẽo lúc này khi Tƣ đã có kinh

nghiệm nấu nƣớng. Cậu nghĩ rằng sự thất bại bởi việc khó hạn chế mỡ từ thịt thì ít mà sự lƣời

biếng không vớt váng mỡ nổi lên bề mặt nƣớc dùng của đầu bếp trƣớc khi nấu lại thì nhiều.

―Nếu đây chỉ là vấn đề của ông ta, nó đã chẳng tệ thế này,‖ bố cậu nói, đƣa muỗng ăn không

mấy nhiệt tính. ―Bác Hƣng sẽ chẳng bao giờ lƣời biếng.‖

―Không bao giờ,‖ Tƣ và Maggie cùng đồng thanh.

―Nếu ông Hƣng lại có cửa tiệm của ông ấy lại, chắc chắn nó sẽ sạch sẽ hơn đây,‖ ông nói tiếp.

―Con có ngửi thấy mùi nhà vệ sinh không?‖ Ông bóp mũi mính lại.

―Tƣởng tƣợng đi nào,‖ ông Bính nói, vẽ ra một biểu ngữ tƣởng tƣợng của một dấu hiệu tƣơi

sáng, cực kì may mắn trong không khí, những chữ Phở mà ông Hƣng đang treo trên một tòa

nhà trên con phố ở khu phố cổ, một cửa hiệu với cửa sổ bằng kính sạch sẽ và một cánh cửa

luôn luôn mở để đón chào thực khách vào ngồi trên những chiếc ghế gỗ riêng lẻ bên trong chứ

chẳng phải là những chiếc ghế nhựa con trên vỉa hè đầy dầu mỡ.

Tƣ thấy một quầy hàng bằng thép không gỉ sáng bóng. Có lẽ một bếp gas cao cấp sẽ tiết giảm

bớt củi. Vải lót sàn mới toanh, dễ dàng dọn sạch. Một chiếc tủ lạnh để giữ rau thịt luôn đƣợc

tƣơi. Chiếc kệ gồm những chồng tô sứ mới sáng bóng và những chiếc thố lớn.

―Có cả một tủ đầy đĩa không dùng ở khách sạn,‖ Maggie nói.

Bố của Tƣ thêm tiếp vào một bồn nƣớc nóng lạnh. Một toilet trong nhà và có lẽ cả một phòng

sau cho ông già ở.

199

―Thật là khùng quá,‖ Tƣ nói, đặt dấu chấm hết cho buổi tƣởng tƣợng. Họ chẳng bao giờ hi vọng

có nổi tiền để làm điều đó. Ngay cả nếu Tƣ và bố cậu là những ngƣời cá độ đá gà thí cũng

chẳng có chiến thắng nào đủ để có một số tiền nhƣ thế.

―Nếu chúng ta lập một nhóm hụi thí sao?‖ bố cậu nói.

―Bố nghiêm túc đấy chứ,‖ Tƣ nói và đẩy chiếc tô của cậu vào giữa bàn, bỏ cuộc không ăn nữa.

―Ừm, ông ấy không thể làm việc nhƣ trƣớc đƣợc nữa. Và ông ấy cũng chẳng bao giờ chịu nghi

việc. Chúng ta phải tìm một cách để giúp ông dễ làm hơn.‖

―Chú nói hụi nghĩa là sao ạ?‖ Maggie hỏi.

―Nhƣ là một liên minh thế,‖ ông Bính nói.

―Đó là một quỹ mà cô có thể vay mƣợn khi cô cần gấp một lƣợng tiền lớn,‖ Tƣ giải thìch. ―Vì dụ

nhƣ đám cƣới hoặc đám tang hay xây nhà. Thông thƣờng thì hụi là giữa những thân, mỗi

ngƣời đóng góp một khoản nhất định - cô giữ cho nó nhỏ và đóng lại để những ngƣời còn lại

trung thực và có nhiều lƣợt.‖

―Chúng ta có thể mời những khách quen của ông Hƣng cùng tham gia,‖ ông Bính nói.

Maggie hỏi mỗi ngƣời cần đóng bao nhiêu, có lẽ cô tính toán khoản tiết kiệm của cô, nhƣng

điều này dấy lên một câu hỏi lớn là bao nhiêu sẽ đủ để chi phí cho một quán ăn và vận hành

đến lúc nào thí có đủ lợi nhuận duy trì chính nó.

Tƣ giật ra cuốn sổ ghi chép trong túi áo khoác của cậu. Cậu là một ngƣời đàn ông cho công

việc này. Giá thuê nhà đã tăng mạnh trong vài năm qua, nhƣng cậu nghĩ vẫn có thể thuê một

tầng trệt hay một căn nhà trong khu phố cổ tƣơng đƣơng với khoảng 800 dollar Mỹ một tháng.

Và rồi, dĩ nhiên là còn thuế và phí kinh doanh, thiết bị và nhiên liệu, rồi khoản hối lộ phải trả cho

công an. Cuối cùng là bàn ghế, đồ nấu bếp và nguyên liệu.

Tƣ ƣớc tính chi phí các loại với sự giúp đỡ của bố cậu, chuyển từ Đồng sang Dollar, rồi làm

tròn con số. ―12.000 dollar,‖ cậu nói, gạch dƣới những số không làm tròn. ―300 dollar mỗi ngƣời

nếu xấp xỉ 40 khách quen của ông ấy tham gia.‖

Bố của Tƣ lắc đầu. ―Thế là quá nhiều ngƣời. Bố e là ông ấy sẽ chết trƣớc khi đến lƣợt mất. Và

bất kể thế nào thì số tiền yêu cầu mỗi ngƣời đóng góp đó là quá nhiều.‖

―Thế vẫn ìt hơn ngƣời ta tiêu một đêm ở Metropole ạ,‖ Maggie nói.

―Ở đó họ trả bao nhiêu cho một tô phở?‖ bố của Tƣ hỏi.

―Khoảng 7 dollar ạ.‖

Ông Bính ho nhƣ bị một con mèo đang bắn ra những quả cầu lông. Họ không bao giờ phải trả

hơn 70 xu cho một tô phở. ―Họ đã nhập khẩu thịt bò từ Pháp à?‖ ông nói. ―Ôi zồi ôi.‖

200

——

Ông Hƣng đã đợi cả buổi sáng để kiếm một ai đó từ nhà bếp. Ông đã mất kiến nhẫn và

kìch động vào lúc cuối cùng cũng có một chàng trai trẻ, thật ra chỉ là một cậu bé, đến khu

cách li nói chuyện với ông. Cậu bé lởn vởn ở cuối giƣờng, trông nhƣ một chú cún từng bị

đá một phát. Ông Hƣng cố gắng nặn ra một lời khen: ―Phở có mùi thơm thật ấm áp,‖ ông

nói, ―nhƣng cháu đã nếm nƣớc phở chƣa? vị đã thật sự đủ ngọt chƣa?‖

―Cháu không nếm nó, ông à,‖ cậu thiếu niên đáp.

Cậu bé có hàm răng thật là khủng khiếp. Ông Hƣng dựa lui gối của ông. ―Nhƣng làm cách

nào cháu biết nó đã vừa miệng chƣa, đã dùng đƣợc chƣa, nếu cháu không nếm thử?‖

―Ví chúng ta đang ở bệnh viện ông à. Chúng cháu phải phục vụ quá nhiều ngƣời, chẳng

lấy đâu ra đủ thời gian để mà nêm nếm.‖

Ông Hƣng có thể cảm thấy sự bối rối trong giọng nói của cậu bé; rõ ràng cậu ta biết sự

xấu hổ trong đó. ―Nhƣng thậm chí một nhà máy cũng phải kiểm tra và điều chỉnh cơ mà,‖

ông nói. ―Chỉ cần một chi tiết nhỏ nhất bị lệch, toàn bộ hệ thống sẽ bị tổn hại, phải thế

không nào?‖

―Vâng thƣa ông,‖ cậu bé nói.

―Mẹ cháu có dạy cháu cách làm không?‖ ông Hƣng hỏi với tất cả sự nhã nhặn mà ông có

đƣợc.

―Bà ấy đã chết khi cháu còn rất nhỏ ạ.‖

Ông Hƣng xót xa cho cậu bé, cũng nhƣ ông từng xót xa cho Bính. ―Ông sẽ chỉ cho cháu,‖

ông nói, ngoắc cậu bé về phía ông, chạm vào cẳng tay cậu bé, hỏi tên cậu. ―Khi ông khỏe

hơn, khi cái chân chết tiệt này lành lại, ông sẽ dạy cháu. Bây giờ, cháu hầm xƣơng gí trong

nồi thế?‖

―Những loại rẻ nhất ạ. Xƣơng cổ.‖

―Nhƣng, không, không phải, không phải,‖ ông Hƣng chán nản. ―Vấn đề nằm ở tủy. Cháu

muốn xƣơng khớp, xƣơng chân, xƣơng đuôi, thí cháu sẽ có những loại xƣơng rẻ tiền đó

nếu cháu có một mối quan hệ tốt với ngƣời bán thịt.

―Ngoài ra, phần lớn thời gian trong năm - mƣa ìt hay nhiều, bò có đủ cỏ ăn không, hành

và gừng đƣợc trồng trên đất cát thế nào? Sẽ ra sao nếu hồi sao đã cũ và bị mất hƣơng vị?

Làm sao cháu có thể bù đắp đƣợc? Có rất nhiều cách.‖

―Cháu rất muốn học hỏi ạ,‖ cậu thiếu niên nói, lúc này nhìn cậu giống một chú cún con

hơn là một chú cún từng bị đánh đập.

201

Cậu nói cậu sẽ đến đền cầu nguyện cho ông Hƣng phục hồi đầy đủ một cách nhanh chóng.

Ông Hƣng không thể yêu cầu cậu bé nỗ lực hơn đƣợc. Cậu sẽ sẵn sàng lấy đi tất cả sự

giúp đỡ cậu có thể nhận đƣợc.

Bố mẹ Tƣ đang ở trong sân, mẹ cậu đang cho đàn gà con mới nở ăn, mặt đất phủ đầy

thóc, bố cậu ngồi trƣớc bếp than đổ nƣớc ép từ me chua vào nồi canh chua cá. Ông nấu

món canh cá vào những ngày mà mẹ Tƣ nói rằng bà đã ngán việc nấu nƣớng hay ăn thịt

rồi. Ngày thƣờng bà luôn tay làm xúc xích. Ông Bình thích nấu món canh chua cá nóng hổi

của ông ở ngoài này trên đống lửa hơn; ông đã mua chiếc bếp lò trong nhà bếp năm năm

trƣớc, nhƣng sau khi dùng nó một lần, ông phàn nàn rằng ông không thích bếp điện. Ông

bảo rằng nó làm biến đổi hƣơng vị món ăn.

Tƣ ngồi xổm xuống cạnh bố mình và chuyền cho ông một dãy những chiếc bát trắng nhỏ.

Ông Bình lần lƣợt cho dứa đã cắt nhỏ, những lát măng, ớt đỏ xắt lát, đƣờng, nƣớc mắm,

những lát cà chua và những cục mỡ cá trắng vào nồi canh đang sôi sùng sục. Họ chìm

trong hƣơng thơm của nồi canh: vị chua nhƣ đang kìch thìch trên lƣỡi của Tƣ.

―Bố vẫn đang nghĩ cách kiếm tiền cho ông Hƣng,‖ ông Bính nói, khi ông vớt mặt nƣớc nồi

canh với một cái muỗng có rãnh, cổ tay ông vẽ nên một hình số tám đẹp mắt.

―Con cũng thế,‖ Tƣ gõ tay lên thái dƣơng nói. ―Bánh xe đang lăn nhƣng chƣa đi đến đâu

cả.‖

―GIờ con nói cho bố biết những mức giá tác phẩm của Bùi Xuân Phái đi. Nếu chúng ta

bán bức tranh ông Phái vẽ cho mấy ngƣời mà Maggie đang thƣơng lƣợng ở California thì

sao?‖

Tƣ ngạc nhiên là bố cậu thậm chì còn nghĩ đến một việc nhƣ thế. Họ đã canh giữ và bảo

vệ bức vẽ sau rất nhiều năm. ―Con sẽ hỏi Maggie xem nó có thể đáng giá bao nhiêu,‖ cậu

ngập ngừng nói.

―Bố giao việc này cho con đấy.‖

Buổi sáng hôm sau, Tƣ lấy bức tranh cô gái khỏa thân của Bùi Xuân Phái khỏi chiếc

rƣơng trong phòng ngủ bố mẹ cậu và cuộn nàng lại một cách cẩn thận, cậu bọc nàng trong

giấy báo, rồi kiểm tra chắc chắn là mỗi inch nhỏ của nàng đều đã đƣợc bao phủ. Cậu giữ

nàng cao trên đầu mình, không muốn nàng bị va quệt trên những con đƣờng đông đúc;

trƣớc đây nàng chƣa đƣợc đi dạo phố bao giờ. Cậu nghĩ thành phố nhộn nhịp này sẽ trông

thật lạ lùng biết bao nếu Bùi Xuân Phái còn sống cho đến ngày nay.

202

Khi Tƣ mở bức tranh ra cho Maggie xem, cô thở thở gấp kinh ngạc và bụm miệng lại.

Cuối cùng khi cô đã hạ đôi tay xuống, cô có khuôn mặt nhƣ ngƣời ta vừa ăn một thứ gí đó

thơm ngon tuyệt đỉnh.

Cô mang găng tay nhựa vào, chụp chúng lên đến cổ tay cô nhƣ một chuyên gia pháp y

trên CSI (Crime Scene Investigation - phim truyền hình dài tập của Mỹ về điều tra tội phạm

- ngƣời dịch). Cô vuốt thẳng xuống những cạnh cong cong của bức tranh, nhấc chiếc kính

lúp lên ngắm nghía từng bề mặt nhỏ của nó tím gí đó, cảm giác nhƣ cả giờ đồng hồ.

Cô dùng những lời nhƣ ―nguồn gốc‖ và ―phả hệ‖. Maggie nói về sự thuần khiết về dòng

truyền thừa của bức vẽ, chỉ có một chủ sở hữu trong từng đó năm, và sự thật là nó đƣợc

truyền từ chình ông Phái đến ông nội Đạo của Tƣ, từ ngƣời nghệ sĩ này trực tiếp đến

ngƣời nghệ sĩ khác. Cô ca ngợi tình trạng của nó là nguyên thủy và thuần khiết. Thuần túy.

Cô khen ngợi tất cả bọn họ, ông Đạo, ông Bính và Tƣ, ví sự gìn giữ và trân trọng bức

tranh.

―Bố anh thật sự định bán nó à?‖ cô hỏi.

―Nếu nó có thể giúp chúng tôi có tiền cho cửa hàng của ông Hƣng thí, vâng, bố tôi sẵn

sàng bán nó.‖

Đôi mắt Maggie lấp lánh khi cô lột đôi găng tay ra và xoa hai bàn tay vào nhau. ―Tôi nghĩ

nó có thể bán đƣợc hơn 10.000 dollar đấy,‖ cô nói.

―Chúng ta có thể đòi hỏi 12 không?‖

―Chúng ta có thể cố,‖ cô nói rồi nhấc điện thoại lên.

Cách giải quyết công việc này rất trực tiếp, không phải biện bạch hay nghi thức, có vẻ

nhƣ một chút liều lĩnh với Tƣ, nhƣng nó hẳn nhiên đƣa mọi việc đi cùng nhau. Cậu có thể

tƣởng tƣợng điều gì xảy ra khi những cuộc thƣơng lƣợng trở nên khó khăn, mặc dầu -

không có phép màu nào bảo vệ cậu, nhƣng đức Phật hay tổ tiên sẽ làm mọi thứ đƣợc đúng

đắn. Đây rõ ràng là một nhƣợc điểm của chủ nghĩa Tƣ Bản.

Maggie xin lỗi ông Thanh ví đã gọi quá muộn nhƣng cô nói rằng cô có một đề nghị mà cô

chắc hẳn rằng ông sẽ thấy thú vị. Cô đang có một bổ sung tự nhiên và thích hợp cho bộ

sƣu tập của ông Võ - một tác phẩm đƣợc bảo quản hoàn hảo nhất có thể, thực ra đƣợc

xem nhƣ là một gia bảo tổ tiên.

Maggie đặt tay lên che ống nói và ra dấu với Tƣ. ―Tôi muốn anh miêu tả tác phẩm cho

ông ấy,‖ cô thí thầm. ―Bằng cảm nhận con tim.‖

Bằng con tim. Cảm xúc nằm ở đâu. Những cảm xúc chủ quan. Nuốt chửng.

203

―Đợi một phút, Henry. Tôi sẽ chuyển máy cho một ngƣời khác. Cậu ấy là ngƣời miêu tả

nó thích hợp nhất.‖ Cô chuyển điện thoại sang Tƣ, vỗ vỗ lên ngực cô và nói thầm lần nữa:

―Cảm nhận từ đáy tim anh.‖

―Chào ông,‖ Tƣ hắng giọng nói. ―Ông Thanh phải không ạ? Vâng, ừm, đó là một bức vẽ

trong gia đính tôi khoảng 50 năm qua. Ông đã nghe về chuyện Nhân Văn rồi chứ ạ? Không

à? Vậy để tôi nói cho ông,‖ cậu bắt đầu nói, bắt đầu một lịch sử khái quát.

―Tƣ,‖ Maggie thí thầm, lại vỗ lên ngực cô. ―Con tim.‖

―Ừm, ông Thanh? Những gì tôi có thể nói là đó là một bức tranh rất cá nhân. Rất riêng tƣ.

Giống nhƣ Bùi Xuân Phái hẳn đã yêu cô gái đó. Cô ấy đã khoe chiếc lƣng trần về phía ông

từ đôi tay cho đến khuôn mặt cô. Có thể họ đã thân mật với nhau. Có lẽ cô ta đang khóc.‖

Tƣ nhín sang Maggie. Cô giữ đầu ngón tay trỏ trên môi và gật đầu, đôi mắt cô ƣơn ƣớt.

Ông Thanh hỏi họ muốn thế nào.

―12.000 dollar và những tác phẩm của Lý Văn Hai,‖ Tƣ nói.

Cậu không dám nhìn qua Maggie lần nữa. Cậu ngắt máy. Maggie bƣớc đến và vòng tay

lên đôi vai cậu. Cô kéo cậu lại gần, rất gần đến nỗi cậu có thể cảm thấy ngực cô nổi lên và

xƣơng hông rõ nét. Chƣa bao giờ đƣợc ôm trong đời mình, bản năng của Tƣ biến cậu

thành một tấm ván cứng đờ. Ông Thanh đã nói ông ấy sẽ hội ý với các cộng sự của ông

và gọi lại họ sau đó trong ngày.

Việc chờ đợi khiến cô cảm thấy đói cồn cào. Maggie gọi phòng dịch vụ món yêu thích của

cô - một chiếc bánh hamburger và khoai tây chiên. Ăn một chiếc hamburger trong trung tâm

Hà Nội nghe có vẻ mâu thuẫn, nhƣng đó là kiểu mâu thuẫn Maggie sống mỗi ngày. Cô là

sự mâu thuẫn đó.

Điện thoại vang lên khi cô đang nuốt miếng đầu tiên. Maggie lau đôi môi trên một chiếc

khăn ăn và nhấc máy.

Là giáo sƣ Devereux - Simon - từ trƣờng nghệ thuật. Anh muốn cô cập nhật tình hình cho

anh ấy. Anh hào phóng nói, ―Nếu có chuyện gì tôi có thể làm.‖ Và cô đã hoàn toàn quên

làm thế - cô lấy tên của những ngƣời thu mua ở Hồng Kông từ anh ấy và bỏ đi.

―Tôi thật sự xin lỗi,‖ cô nói. ―Tôi vừa bắt gặp trong cuộc săn đuổi này. Tôi hi vọng nó sẽ có

vài giải pháp trong hôm nay.‖

―Nếu cô thật sự muốn xin lỗi thí cô nên để tôi mời cô ra ngoài uống gí đó,‖ Simon nói.

Maggie sửng sốt bật cƣời. Anh ta đang tán tỉnh. Muốn cô ra ngoài. Cô đặt lòng bàn tay

mát mẻ lên gò má nóng bỏng của mình.

204

―Cô biết quán Bobby Chinn‘s không?‖ anh hỏi. ―Cái nhà hàng ở cuối hồ đấy.‖

―Sao cô không gặp tôi ở quán bar đó lúc 9 giờ tối nay nhỉ. Chúng ta sẽ ăn mừng cho giải

pháp của cô.‖

Maggie lại bật cƣời, cảm thấy ngớ ngẩn. Và rồi cô thấy ngạc nhiên với chính mình khi nói

đồng ý. ―Nhƣng làm sao tôi biết đó là anh?‖

―Tôi sẽ biết đó là cô, tôi tin chắc thế.‖

Maggie trợn tròn hai mắt lên. Đàn ông Pháp đều nhƣ thế cả à?

―Thật ra tôi có một ít lợi thế không công bằng,‖ anh thừa nhận. ―Tôi tím thấy hình cô trên

trang web của Walker Center (trung tâm ngƣời đi bộ - ngƣời dịch).‖

Cô làm ngay một cuộc tìm kiếm ngay khi vừa ngắt máy, tìm kiếm anh trên Internet. Simon

Devereux đã lấy bằng tiến sĩ ở khoa nghệ thuật sử trƣờng Sorbonne. Anh ta đã viết luận văn về

những ảnh hƣởng của Pháp trong tác phẩm của Bùi Xuân Phái. Hình ảnh của anh ta, mặc dầu,

có vài thứ ngạc nhiên. Anh ta không phải Việt Kiều mà là con lai: họ của anh ta chứng tỏ bố anh

là ngƣời Pháp. Cô đẩy khay thức ăn trên bàn ra.

Mỗi lần ông thức dậy bà đều ở cạnh giƣờng ông, Lan đã già nhƣng vẫn đẹp, đang bận rộn với

vài đồ thêu. Bà đặt sang một bên ngay khi mí mắt ông rung rung mở ra.

―Anh đã quên hết những bài thơ đó,‖ ông nói.

―Em chắc chắn là anh chỉ giữ nó ở một nơi an toàn,‖ bà nói, vỗ nhẹ lên tay ông Hƣng. ―Bài thơ

đầu tiên trong tờ Giai phẩm mùa Xuân là gì. Anh biết nó, bằng cả con tim.‖

―Ngay cả thế, anh vẫn sợ.‖

Bà dựa lên giƣờng ông. ―Những cánh anh đào lạc hƣơng sắc (The cherry blossom has lost its

scent),‖ bà nói bằng một giọng êm mƣợt nhƣ khi bà còn con gái. ―Những cây Bắc bộ mùa đã

quên (The trees of the North have forgotten the season).‖

―Em nhớ nó à?‖

―Em đã nghe rất rõ,‖ bà nói. ―Cánh chim nằm nghỉ nơi này là một chú bồ câu đƣa tin bị bắt giữa

chừng không.‖

―Ôi Lan,‖ ông Hƣng kêu lên, thốt nhiên cảm thấy rất lạ lùng, rúng động trong lòng nhƣ thể ruột

gan ông trở nên lỏng lẻo.

205

―Chú chim đã quên thông điệp mà nó đƣợc gửi đến ngƣời nhận. Xấu hổ, chú bắt đầu lặp lại

những lời phát thanh mỗi buổi sáng... (The bird has forgotten the message he‘s been sent to

deliver. Ashamed, he begins to repeat the words of the morning‘s broadcast …)‖

―Ôi Lan. Làm cách nào mà anh đã để mất em chứ.‖

―Anh Hƣng à, em vẫn luôn ở đây.‖

Maggie lao qua nhà Tƣ chiều tối nay, cô vừa nghe cuộc gọi lại từ những ngƣời mua ở

California. Cô cảm thấy phấn khích: thắng lợi cùng nhẹ nhõm, thực sự tự hào là Tƣ đã rất có

sức thuyết phục, hồi hộp và choáng váng với suy nghĩ về cuộc gặp Simon Devereux sau đó,

xấu hổ là những cảm giác cuối cùng đƣợc trộn lẫn vào nhau. Đó là một buổi uống nƣớc, chỉ là

uống với một ngƣời đàn ông cô chƣa từng gặp. Hôm nay là thành quả của cả một năm dài tím

kiếm tác phẩm của bố cô. Thời điểm khám phá ra ông thật kì lạ.

Cô xin lỗi ông Bình vì sự đƣờng đột, nhƣng ông im lặng với một nụ cƣời, những chiếc răng bọc

bạc của ông lấp lánh trong ánh sáng. ―Chúng tôi luôn vui khi thấy cháu,‖ ông nói, đƣa cô băng

ngang qua sân bằng tay.

Tóc ông Bính đang óng ánh ƣớt dƣới ánh sáng đèn huỳnh quang của nhà bếp. Maggie chú ý

đến một vệt đen trên cổ ông Bình, vệt đen tƣơng tự trên hai lòng bàn tay bà Anh, và cô nghĩ

đến việc một ngƣời đàn ông với một con mắt thủy tinh vẫn còn quan tâm đến bề ngoài của ông

nên đi nhuộm tóc.

Tƣ bƣớc vào nhà bếp sau đó với một chiếc khăn tắm quấn quanh hông, ngực cậu cứng cáp và

sáng bóng nhƣ một quả táo đƣợc đánh bóng.

―Hết nƣớc rồi ạ,‖ cậu nói trƣớc khi kịp nhận ra là Maggie có ở đây. Cậu vô thức gập chéo hai

tay trƣớc ngực mình.

―Có tin tốt đây,‖ Maggie nói. ―Thành công rồi. Anh đã khiến nó thành công rồi, Tƣ. Tôi không thể

chờ đợi để nói nổi nữa. Họ sẽ trả chúng ta 10.000 dollar cho Bùi Xuân Phái - thực ra là 9.998

dollar, họ mặc cả con số may mắn đó - và cả những bức vẽ của bố tôi.‖

―Whoa-hoa!‖ ông Bính hét lên vui sƣớng, nhảy cẫng lên và lấy chai rƣợu whiskey nằm nổi bật

trên một chiếc kệ.

―Nó chƣa đƣợc mở bao giờ,‖ ông tuyên bố một cách tự hào. Đó là một món quà từ những

ngƣời đồng sự của ông khi ông rời nhà máy nhiều năm trƣớc.

Bà Anh lấy ra bốn chiếc ly, rồi ông Bính rót đầy chúng. Maggie rùng mình với mùi rƣợu whiskey

nguyên chất.

―Chúng ta hãy nâng ly chúc mừng sức khỏe cho ông già nào,‖ ông Bính nâng ly lên nói.

206

Maggie nâng ly cô lên và chúc mừng cho chình cô. ―Mừng cho sự trở lại của những thứ đã lạc

mất.‖

Chương 26. Sứ Mệnh Của Một Ông Già

Ông Hƣng ngƣỡng mộ cái giò bó bột trắng xóa của mính, nhƣng đồng thời cũng nguyền

rủa nó. Ông sẽ bị kẹt trong cái giƣờng này vài tuần hơn.

―Bác đang mong đƣợc nấu nƣớng lại phải không ạ,‖ ông nghe Bính nói khi ông và Tƣ

đến gần.

―Ngay cả trong mơ bác cũng thấy mính đang nấu phở.‖

Ông Bình ngồi lên thành giƣờng. ―Sẽ thật tuyệt vời nếu bác có thể mở tiệm phở lại lần

nữa,‖ ông nói. ―Giống nhƣ ngày xƣa ấy.‖

Tại sao Bình lại nói thế? Có ý gì?

―Nếu giờ ông có lại tiệm phở đó thì sao ạ?‖ Tƣ hùa cùng bố mình hỏi.

―Thí hôm nay sẽ rất đặc biệt,‖ ông Hƣng cũng thìch thú nói. ―Bởi một điều là chúng ta sẽ

có nƣớc máy.‖

―Và một cái tủ lạnh nữa, thậm chí là cả tủ đông,‖ ông Bính nói. ―Bác sẽ giữ thực phẩm

đƣợc tƣơi lâu hơn.‖

―Những quầy thép không gỉ tốt,‖ Tƣ thêm vào, ―thật dễ để lau chùi.‖

―Nếu bác đặt nhà bép ở phía sau và có một cánh cửa hậu, bác có thể nhận hàng đƣợc,‖

ông Bính nói. ―Anh có thể giao thịt tƣơi vào mỗi buổi sáng.‖

Ông Bính và Tƣ tiếp tục xây dựng tiệm ăn tƣởng tƣợng đó, bàn luận về diện tích và các

giá trị tƣơng quan của nhiều địa điểm khác nhau. Tƣ cho rằng ta đặt vừa 20 bàn bốn ghế ở

tầng trệt cho căn nhà hộp trung bình trong khu phố cổ của ông.

Và rồi họ nói đến thực tế - tất cả chi phí - thế là ông Hƣng ngắt họ ở đó. ―Thôi đƣợc rồi.

Đừng khuấy động trái tim của một lão già nữa nào.‖

Nhƣng họ đang cƣời toe toét nhƣ trẻ nít trong ngày Tết, những ngày mà chính phủ vẫn

còn cho đốt pháo. Có chuyện gì với họ vậy nhỉ?

Ông Bình chống tay lên đầu gối rồi chồm dậy; ông làm một bài diễn văn, có vẻ nhƣ là thế.

Nhƣng những gì ông sẽ nói lại hơn cả việc khuấy động trái tim của một lão già; nó sẽ tan

vỡ mất. ―Chúng cháu có tiền cho cửa hàng của bác.‖

Nhƣng ở đâu mà có một khoản tiền bất thƣờng nhƣ vậy chứ?

207

―Vấn đề không phải là ở đâu ra ạ,‖ ông Bính nói. ―Vấn đề là nó nhƣ một món quà. Vấn đề

là bác nhận nó nhƣ một món quà, ví đó là sứ mệnh, và một ngƣời thí không đƣợc trốn

tránh sứ mệnh của mính. Cái gí đúng của bác, cái gì bị lấy khỏi bác lâu nay, thì bây giờ

đƣợc quay trở lại.‖

Ông Hƣng cảm thấy cả ngƣời nhẹ bẫng đi trong thoáng chốc. Một trong số những ngƣời

đàn ông đã dạy ông biết nhiều hơn về thế giới này hơn là một gã nông dân đơn giản từng

mong đƣợc hiểu biết.

―Có lẽ đã quá muộn rồi,‖ ông nói.

Ông Hƣng nằm lại vào gối của mình và nhắm nghiền mắt khoảng một phút. Ông nghĩ về

bà Lan. Có lẽ những điều đó quay về lại, nhƣng không phải dƣới dạng mà họ đã để lại cho

ông. Lan giờ là một ngƣời phụ nữ già, một ngƣời phụ nữ già cho một ông già. Những năm

nghèo đói đã bào mòn bà. Ông Hƣng cho rằng bà phải đẹp hơn thế, ông ƣớc giá nhƣ bà có

thể sống trong một thế giới trẻ trung và phù phiếm, nhƣ Việt Nam ngày nay. Nhƣ những

đứa trẻ hƣ hỏng với điện thoại của chúng, những tiện ích và áo quần mới, muốn có những

chiếc mô-tô lớn hơn, nhanh hơn và ƣớc mơ của chúng là sẽ vào Sài Gòn rồi trở nên nổi

tiếng. Chúng sẽ tốt hơn với điều đó chăng? Thỉnh thoảng sự gian khổ phá vỡ tính khiêm

tốn và đức hạnh, nơi nó có thể không tự nhiên mà sinh ra.

Ông Hƣng tạ ơn trời là ông biết những đứa trẻ ngoan, những đứa trẻ biết cách cƣ xử và

có những giá trị đạo đức truyền thống, Tƣ chẳng hạn.

Ông Hƣng vỗ lớp da mỏng manh giữa ngực ông, cảm thấy lọ bột ngột ông đang đeo

quanh cổ. Ngày nay nó hầu nhƣ chẳng còn quá đắt nữa, nhƣng để nấu nƣớng mà không

cần nó trong một thời gian dài đã trở thành một niềm tự hào của ông. Giờ thì mọi thứ đều

có thể; nó khiến ta dễ trở nên lƣời biếng.

Tƣởng tƣợng xem nếu ông có cửa hàng riêng một lần nữa. Mặc dù ông không bị ràng

buộc phải tôn kính sự thừa kế, ông vẫn muốn tái lập lại tiệm ăn của chú Chiến. Không cần

những quầy hàng bằng thép không gỉ và sàn đổ bê tông mà Tƣ và Bính đang nói đến.

Không cần phải che nhà bếp lại phìa sau nhƣ vài nhà hàng kiểu Tây. Ông sẽ ra ngoài đó

nấu nƣớng ngay trƣớc cánh cửa sổ mở, tán gẫu với những ai đi ngang qua, mời họ vào ăn.

Ông sẽ tìm một nơi với nền gạch cũ mà họ có thể quét dọn và đánh bóng. Ông sẽ đóng

những tấm mành tre lên tƣờng, một tấm dựa mềm mại để dựa vào, một tấm nệm để hấp

thu âm thanh, và ông muốn có vài chiếc quạt trần mà ngƣời Pháp từng dùng trong những

nơi của họ.

208

Ông sẽ tránh xa xu hƣớng sử dụng bàn ghế nhựa mà ƣu tiên cho những bộ bàn ghế cũ

nặng nề bằng gỗ tếch mà nói với mọi ngƣời rằng họ đƣợc chào đón ở đây bao lâu tùy

thích.

Một ngƣời ở độ tuổi ông có thể làm việc một cách thận trọng hơn, bởi sau cùng, họ biết

rằng làm cách nào mà Việt Nam có thể làm một cuộc thay đổi ngoạn mục qua một đêm và

đột nhiên một nửa dân số bị chết, trong các trai lao động, nhà tù, hầm trú bom hay chạy

trốn hoàn toàn bởi đất nƣớc bị gắn vào ách thống trị của vài tên bạo chúa bản địa hoặc chủ

thuộc địa. Ông Hƣng hi vọng những mầm mống của sự hủy diệt của Việt Nam không nằm

trong cơn sốt chủ nghĩa Tƣ Bản đã đƣợc tiêm nhiễm vào đất nƣớc này, một cơn sốt cũng

đã bắt đầu lây nhiễm lên ông, nhƣng kể cả nếu xảy ra trƣờng hợp đó, thí ông cũng đã sống

đủ lâu và đủ vất vả để biết rằng Việt Nam sẽ phục hồi. Luôn luôn là thế.

Ông mở đôi mắt ra. Hai ngƣơi đàn ông - gia đính của ông - đang mong đợi. ―Hãy để một

ông già có thời gian để nghĩ về tất cả chuyện đó,‖ ông nói.

Ông mơ thấy Lan lội giữa những đóa sen, chỉ để tỉnh táo mà tìm thấy bà đang ngồi cạnh

giƣờng. Bà đang xem các đƣờng may ống quần dài của ông. ―Em sẽ khâu nó lại khi chân

anh khỏe hơn,‖ bà nói.

―Nó có trễ quá không?‖ ông hỏi.

―Quá trễ?‖

Đó là một câu hỏi hay. Ông đã già, nhƣng không quá già để dự tính vận hành một công

việc. Ông đã đƣợc làm một công việc suốt nhiều năm, đúng không? Chắc chắn đặt cố định

một nơi sẽ dễ dàng giải quyết hơn. Câu hỏi của ông có nhiều điều để làm hơn là với một

nỗi sợ thất bại hơn bất cứ gì khác. Ông mong muốn có thể tạo lại một bầu không khì nhƣ ở

quán Phở Chiến & Hƣng, nhƣng làm sao ông có thể hi vọng làm đƣợc điều đó mà chẳng

còn nhớ gì? Quá nhiều thứ đã cuốn đi theo thời gian.

―Hãy nói cho anh biết mọi thứ em nhớ, Lan. Làm ơn giúp anh,‖ ông nói, cảm thấy dấy lên

nỗi hoang mang. ―Kể cho anh những cái tên.‖

―Vâng,‖ bà nói một cách bính tĩnh. ―Hơi khó để biết phải bắt đầu từ đâu. Có quá nhiều thứ.

Về Chiến Đốt và Huy Phƣớc. Những bài thơ của họ luôn luôn nghe rất giống em. Và ngƣời

đàn ông Trung Hoa với chiếc mũi vẹo đó đã viết những câu chuyện về cuộc sống làng quê.

Và Xuân Quốc Quý, ngƣời câm đã đƣa anh em của ông ấy đi cùng để nói lớn những lời

của ông.‖

Hồi ức của bà thật phi thƣờng; Lan đã muốn đƣợc làm quen với tất cả những con ngƣời

đó qua những miêu tả của ông Hƣng về họ, những chi tiết lý tính và những đoạn thơ văn cụ

209

thể mà ông Hƣng rõ ràng là không thể tuôn trào ra ký ức nếu không có nỗ lực rõ rệt nào từ

miệng bà.

―Và dĩ nhiên, thầy giáo của anh Đạo, ông Phan Khôi,‖ cô nói tiếp. ―Ông ấy luôn rất nghiêm

trang, phải thế không ạ? Ông ấy có thể đƣợc xem là ngƣời tiên phong của nền thi ca hiện

đại, nhƣng vào thời của Nhân Văn ông chỉ đƣợc chú ý bởi tiểu luận và những báo cáo

mang tính trí tuệ. Em chỉ là một ngƣời phụ nữ đơn giản, nhƣng em rất thìch thơ của anh

Đạo. Anh ấy có một con tim đam mê, anh ấy là ngƣời nhƣ thế.‖

Nhƣ thể nhiều thế kỉ đã sụp đổ, và họ lại một lần nữa ngồi cùng nhau trên tấm chiếu cói

cƣới ánh trăng mờ, làn da cô sáng mịn nhƣ ngọc trai, mái tóc dài xõa xuống quanh đôi vai,

chỉ có cô là ngƣời kể những câu chuyện và ông là ngƣời đang lắng nghe, lần đầu tiên của

họ.

―Anh nhớ em, Lan à,‖ ông nói lần nữa. ―Em ở ngay đây, anh Hƣng.‖

Cậu thiếu niên từ nhà bếp đi đến giƣờng mang theo theo một tô cháo và hai chiếc muỗng.

―Cháu thìch công việc thế nào, Đông?‖ ông Hƣng hỏi. ―Làm việc cho ông trong một nhà

bếp.‖

―Cháu rất thích ạ, thƣa ông.‖ Có hai chuyện ông phải hỏi chàng trai trẻ, những chuyện đó

ông phải hỏi Bính và Tƣ nữa. Đầu tiên, họ phải không bao giờ đi thăm lại lăng Hồ Chí Minh.

Điều đó rất rất xui xẻo cho buôn bán. Và thứ nhì, tất cả bọn họ phải đi viếng đền và cầu

mong những hƣơng hồn phù hộ họ. Những ngƣời Cộng sản đã làm một việc rất tốt là ngăn

cấm tôn giáo để thế hệ trẻ ngày nay chẳng còn biết đến cầu nguyện nữa. Đức phật không

giúp đỡ tiền bạc. Hỏi xin ý kiến đức Phật bằng con tim. Xin những hƣơng hồn tổ tiên phù

hộ buôn bán. Đó là trách nhiệm của chủ nghĩa Tƣ Bản.

Bà Lan đút một muỗng đầy cháo cho ông Hƣng. Ông mở miệng ra và nhắm mắt lại.

Tƣ và bố cậu đã ăn tô phở dở tệ trong quán ăn trên đƣờng Mã Mây khoảng vài buổi sáng

xếp hàng, thậm chì còn đi xa hơn bằng cách khen ông già khó tình đã mở quán này. Tƣ đã

giảng cho bố cậu một bài về nói dối vô hại và làm thế nào nó tác động nhƣ một chất bôi

trơn xã hội mà không gây hại., và ông có vẻ nhƣ làm bài thực hành nƣớc ngoài này rất tự

nhiên. ―Nƣớc phở của ông có mùi rất thơm đấy,‖ bố Tƣ nói, ông húp nƣớc xì xụp.

―Tôi có biết ông không nhỉ,‖ ngƣời chủ tiệm nói, ―hay ông có anh em sinh đôi gí ở nhà không?‖

Ngày tiếp theo, ông Bình lại hỏi: ―Ai chỉ ông công thức nấu này thế?‖

―Sao ông lại quan tâm chuyện đó?‖ ông chủ tiệm hỏi lại.

210

―Này, ông đang làm gí ở đây mỗi ngày thế?‖ ông chủ tiệm hỏi họ vào ngày cuối tuần.

―Đây là một nơi công cộng mà, phải không ạ?‖ Tƣ đáp.

―Những ngƣời nhƣ ông làm tôi chỉ muốn bỏ quách công việc.‖

―Thật ra,‖ ông Bính chớp lấy cơ hội nói, ―chúng tôi chỉ tự hỏi không biết ông thuê chỗ này mất

bao nhiêu tiền.‖

―Thuê hả?‖ ông lặp lại. ―tôi là chủ cái căn nhà chết dẫm này.‖

Bố của Tƣ bắt đầu gạ chuyện một cách cẩn thận, ông gãi cằm hỏi ―ông không có ý tƣởng cho

thuê nhƣ xung quanh đây sao?‖ Ông hạ giọng xuống và nói nhỏ: ―Tôi cƣợc là ông có thể kiếm

số tiền gấp 50 lần bán phở nếu ông cho thuê không gian này đấy.‖

―Một gã cũng từng nói thế với tôi rồi,‖ ông chủ tiệm nói, ―nhƣng gã ta muốn mở một hộp đêm.

Tôi thì không muốn một hộp đêm chỗ này, hay kiểu nhƣ ổ thuốc phiện. Vợ tôi, con cái và những

đứa cháu đều sống ở trên lầu.‖

―Thế nếu cho một ngƣời bán phở khác thí sao?‖ bố của Tƣ hỏi. ―Tiếp tục giữ nó làm một nhà

hàng.‖

Ông chủ tiệm chống cằm lên cán chổi của mính. ―Ông có ý nói ai vậy?‖

―Ông già Hƣng,‖ bố của Tƣ nói.

―Tôi đã nghĩ rằng ông ta chính xác là một ngƣời bán phở dạo trên đƣờng chứ.‖

―Gần đây vận may đã mỉm cƣời với ông ấy.‖

―Ồ vậy à?‖ ông chủ nói, và thế là Tƣ biết bố cậu đã nắm đƣợc lão già gàn này bằng những quả

bong bóng tâng bốc đó.

Chương 27. Thế Giới Bên Kia

Lần đầu tiên trong đời, bố của Tƣ bảo cậu lái xe máy. Tƣ đẩy chiếc xe ra khỏi con hẻm rồi

bố cậu trèo lên phìa sau nói, ―buổi tối tầm nhìn của bố không đƣợc tốt lắm.‖ Một cảm giác

đột nhiên muốn dành sự quan tâm lo lắng cho gia đính tràn vào trong Tƣ, cậu chợt nhận ra

nghĩa vụ của đứa con trai trƣởng duy nhất của gia đính.

Họ đi xem tính hính ông Hƣng ở bệnh viện. Bà Lan đã ở bên ông, nhƣ bà còn định ở đó

nhiều hơn nữa, bà vực dậy tinh thần ông bằng sự hiện diện của mính. Tƣ mang đến cho

ông Hƣng một cuốn sổ tay và cây bút nhƣ ông nói, và ngày nối ngày ông lại viết những ghi

chép, ghi lại từng dòng thơ bà đọc cho nghe. Khi Tƣ và bố cậu bƣớc đến giƣờng thì họ im

bặt, giữ bí mật với nhau.

211

Chiều tối đó Tƣ kể lại câu chuyện về lão chủ quán trên đƣờng Mã Mây, ông Hƣng mỉm

cƣời lắng nghe một cách hài lòng. Cuối cùng vào lúc ông Hƣng sắp đƣợc ra viện thí cũng

là lúc họ hoàn thành vai diễn của mình.

―Ông muốn xem cái quán ngay khi ông có thể,‖ ông nói. ―Ông với phụ bếp của ông.‖

Tƣ sửng sốt. Chẳng phải ông Hƣng đã dạy cậu công thức nấu phở sao? Chẳng phải ông đã

chỉ bảo cậu nhƣ một ngƣời đệ tử ƣ?

―Ông không thìch phở của cháu làm sao ạ?‖ cậu hỏi.

―Cháu đã làm một tô phở ngon,‖ ông Hƣng nói, ―nhƣng nghề nghiệp chọn ngƣời Tƣ à.‖

―Và cháu không đúng là mẫu ngƣời đó?‖ Tƣ hỏi, lúc này cậu cảm thấy thật sự bị xúc phạm.

―Cuộc sống của cháu phải gắn liền với nó,‖ ông Hƣng nói. ―Chỉ có một ngƣời rất nghèo cần

một cuộc sống tốt hơn mới gắn bó cuộc đời họ với kiểu công việc này. Còn cháu, cháu có

những lựa chọn khác, Tƣ.‖

―Cháu muốn xem chân ông không?‖ rồi ông hỏi, tháo bỏ lớp vỏ bọc và nhìn cái cẳng chân

vàng vọt gầy nhƣ que diêm của mình một cách tự hào. Ông đung đƣa nó lên, chạm vào

cánh tay ông Bính. ―Cháu mang giày vào cho bác đƣợc không, Bình? Chúng nằm dƣới

giƣờng đó. Thời trang mới nhất, hử, Tƣ?‖

―Bác chắc là bác đi bộ đƣợc chứ ạ?‖ ông Bính hỏi. ―Bác đã tập luyện hằng ngày rồi.‖

―Nó khác với việc thực sự bƣớc đi ạ.‖

―Bính nói đúng đấy, anh Hƣng à,‖ bà Lan đặt tay lên ngực ông Hƣng nói. ―Hãy để thêm một

hai ngày nữa đi.‖

Ông Hƣng trợn tròn mắt thở dài rồi nằm sụp xuống lại. Rõ ràng ông đã không chú ý đến

những chuyện này, tất cả đều làm ầm lên, đƣợc bảo phải làm gí, nhƣng từ nụ cƣời nở trên

mặt ông khi ông nằm vùi lại vào gối mính, Tƣ nghĩ ông thật sự thấy thoải mái.

Bà Lan vỗ nhẹ lên bàn tay khô nẻ mỏng nhƣ tờ giấy của ông Hƣng. ―Giấc mơ tồi tệ,‖ bà chạm

vào gò má ông, nhẹ nhàng nói. Bà vuốt ve nốt ruồi của ông bằng đầu ngón tay. ―Anh có bao giờ

nghĩ rằng nếu không có nốt ruồi này cuộc đời của anh có thể đã rất khác đi? Vì dụ nhƣ, anh có

thể chẳng ở nơi này.‖

―Nhƣng thế thì anh sẽ không đƣợc ở đây cùng em,‖ ông Hƣng nói. ―Có lẽ đó là lý do tại sao anh

sinh ra với nốt ruồi này.‖

Maggie tựa lên thành cửa ra vào của khu cách ly, cô đang ôm trên ngực một gói giấy nâu. Cô

không muốn ngắt quãng họ: ông Hƣng đang chăm chú ngắm nghìa ngƣời phụ nữ già ngồi cạnh

ông. Bà đang mặc một bộ áo quần màu đen đã bạc thếch từ thời Cộng Sản và mang đôi dép

212

đen giống nhƣ ông Hƣng luôn luôn mang, hay đã từng mang. Mái tóc xám mảnh của bà đƣợc

búi lại. Họ trông nhƣ anh em gái nếu bỏ qua cái cách mà bà nhìn ông.

Nó nhƣ là một mối tình già, của một điều gí đó cảm thông và sâu nặng trong nhiều thập kỉ. Một

thứ gí đó mà cô ƣớc gì bố mẹ cô đã có thể cùng chia sẻ.

Ngƣời phụ nữ hôn lên trán ông Hƣng, rồi ngồi trở lại ghế của mính. ―Ôi, anh Hƣng,‖ bà nói,

ngay lập tức cúi mình tới trƣớc để chùi một giọt nƣớc mắt bám vào hàng lông mi dƣới của ông.

―Ông già ngốc. Em biết anh đã gần bốn mƣơi lăm năm nay rồi; Em không xem đó là một tội lỗi

nếu mình chẳng thể cƣới nhau đâu. Anh có nghĩ đến việc mính có đủ phòng sau không? Không

phải là chúng ta cần nhiều, nhƣng có thể mình chỉ có phòng cho một chiếc bàn thờ.‖

Họ đang bàn tình một tƣơng lai cùng nhau, cũng nhiều nhƣ của một tƣơng lai họ đã bỏ lại.

Maggie hỏi cậu thiếu niên sắp trở thành đệ tử của ông Hƣng có thể chuyển gói quà khi ngƣời

khách của ông rời đi không.

―Nhƣng bà ấy chẳng bao giờ rời đi, cô Maggie à. Ông ấy không bao giờ ở một mình ạ.‖ Cô sẽ

giữ bức tranh lồng khung của bố cô đến lúc thích hợp vậy. Cô đã có những bức khác ở căn hộ

của mính, chúng đã đƣợc giao riêng cho cô hai ngày trƣớc bởi ngƣời thu mua ở Hồng Kông,

ngay sau đó bị mở ra bởi Simon. Sẽ có một dịp khác thích hợp hơn để đƣa cho ông già bức

tranh này - vào lễ khai trƣơng quán ăn mới của ông chẳng hạn. Quá khứ sẽ đƣợc vén màn và

đƣợc trao một nơi để treo lên trong hiện tại.

Chương 28. Phở Nhân Văn

Những cái nồi mới, và chiếc bếp lò cũng thế, ông Hƣng đang đổ mồ hôi lên đó khi ông chào

mọi ngƣời trên đƣờng Mã Mây qua ô cửa sổ. Dù khập khiễng, ông vẫn có thể đứng đây hàng

giờ trong đôi giày mới; chúng khiến ông cảm thấy nhƣ thể ông đi trên cung trăng. Thực tế thì

ngƣời đệ tử cần mẫn của ông cũng đã chạy lui chạy tới cho ông rất nhiều. Đông đi chợ mỗi

buổi sáng, nhận nguyên liệu đƣợc giao, mang những tô phở nóng hổi đến bàn, dọn sạch quán,

lau chùi và sắp xếp mọi thứ cho ngăn nắp.

Ông Hƣng tự tán thƣởng sự xếp đặt của mình mỗi buổi sáng. Ông đắm mình trong màu trắng

tinh tƣơm của những bức tƣờng vừa đƣợc quét vôi. Ngắm chiếc tủ lạnh loại tốt đang đặt ở kia.

Ông thích vẻ sáng bóng mới mẻ của nó và sẽ không bao giờ gỡ mác nhà sản xuất ra. Và hình

nhƣ Bính vẫn chƣa xong một việc tuyệt vời là phục hồi lại những cánh cửa chớp bằng gỗ cũ và

khung bảo vệ xung quanh cánh cửa thì phải? Ông Bình thậm chí còn làm một tủ chén ở phòng

sau cho ông và bà Lan theo nhƣ miêu tả của ông Hƣng, đó là chiếc tủ ở trong phòng của khách

sạn Metropole mà ông đã rất thích khi thấy nó. Ông Bính cũng làm một cái tráp đủ lớn để giữ

213

hai bộ bàn thờ: Đạo và bà của bà Lan bây giờ đƣợc làm quen với nhau. Chẳng có khiếu nại

nào xảy ra.

Ông Hƣng đặc biệt tự hào về bảng hiệu. PHỞ NHÂN VĂN đƣợc vẽ bên ngoài tòa nhà bởi một

họa sĩ trong khu vực đó, chúng đƣợc trả công bằng một trăm tô phở. Ngƣời họa sĩ ấy lúc này

ngồi cùng với bạn bè và những giáo sƣ ở trƣờng Đại học nghệ thuật Hà Nội nơi một chiếc bàn

dành riêng cho họ vĩnh viễn. Một bức tranh lồng khung vẽ hai con hổ Đông Dƣơng đang cắn xé

nhau đƣợc treo trên bức tƣờng trên đầu họ - một tác phẩm đầy cảm hứng của Lý Văn Hai, cựu

sinh viên trƣờng, bố của Maggie - một lời nhắc nhở tỉnh táo về sự tàn bạo đã xảy ra giữa

những ngƣời anh em trong thời gian trƣớc đó.

Chiếc bàn đã đặt chỗ thứ hai là cho gia đính. Sáng nay, ông Bính, đã khám phá ra một tài năng

đặc biệt với những khuôn mặt, ông đang phác thảo chân dung Maggie. Tƣ thí đang giúp đỡ thu

dọn tô rỗng, nhƣ cậu vẫn làm mỗi buổi sáng. Gần đây cậu đã nghỉ việc để chỉ cho ông Hƣng

những khái niệm chủ nghĩa Tƣ Bản nhƣ là cải thiện thu nhập và lợi nhuận ròng trên mỗi tô phở.

Với Phƣơng, cậu đoạt đƣợc giải á quân VietNam Idol với một sự cách biệt không rõ ràng.

Phƣơng đang mang tai nghe và nhịp nhịp một cây bút chì lên tô phở. Maggie đang đọc mảnh

giấy ghi chú từ vị giáo sƣ trẻ quyến rũ có tên tiếng Pháp ngồi ở bàn kế bên. Bà Lan, ngƣời đối

ngẫu thân cận của ông Hƣng trong nhà hàng và mọi thứ, nghĩ rằng bà là ngƣời trung gian kín

đáo, bà thả tờ ghi chú vào hai tay Maggie. Có thể bà nghĩ rằng không ai trong gia đính mới này

của bà chú ý đến, nhƣng ông Hƣng thấy mí mắt Maggie rung lên khi cô nhìn qua chỗ chàng

giáo sƣ và mìm một nụ cƣời của ngƣời phụ nữ vừa mới yêu.

Có những lúc ông Hƣng tự hỏi liệu điều này là ở thế giới bên kia hay cuộc sống thực tại. Nhƣng

rồi ông lại tự hỏi bản thân, Thế thì có vấn đề gì chứ?

Ghi chú của tác giả

NHỮNG GÌ TÔI ĐỀ CẬP ĐẾN Ở ĐÂY, trong tác phẩm Nét Đẹp Của Phong Trào Nhân Văn - là

một lối diễn giải tự do cho các mục đìch hƣ cấu - thƣờng đƣợc biết đến hơn với tên gọi là Vụ

án Nhân Văn - Giai Phẩm, sau khi hai ấn phẩm Nhân Văn (Humanism) và Giai Phẩm (Fine

Works) đƣợc xuất bản.

Chƣơng lịch sử gây tranh cãi ở Việt Nam này đã đƣợc phơi bày lần đầu tiên với phƣơng Tây

thông qua bài viết của Hoàn Văn Chì trong vụ Nhân Văn và Trăm Hoa Đua Nở ở miền Bắc,

xuất bản năm 1959 bởi Hội Nghị Tự Do Văn Hóa ở Sài Gòn.

214

Đạo hoàn toàn là một nhân vật hƣ cấu. Nhóm ngƣời liên quan trong việc xuất bản tác phẩm,

thật ra là đƣợc dẫn dắt bởi một nhà thơ cách mạng vĩ đại tên Phan Khôi, ngƣời chỉ xuất hiện

nhƣ một nhân vật phụ trong tác phẩm. Tôi đã quy kết bản chất vài dòng thơ của Phan Khôi cho

Đạo, đáng chú ý đến là: ―Chúng tôi hoàn toàn tin tƣởng ở chủ nghĩa cộng sản, những lý tƣởng

tuyệt vời nhất của nhân loại, lý tƣởng mới mẻ nhất, tƣơi sáng nhất trong suốt lịch sử,‖ và,

―Nhƣng nếu một phong cách duy nhất áp đặt lên tất văn nghệ sĩ thí cái ngày mà tất cả các loài

hoa đều chỉ là hoa Cúc cũng sẽ chẳng còn bao xa,‖ (page 132). Những tội ác của Đảng đƣợc

liệt kê nằm ở trang 137 đã đƣợc khớp nối bởi Phan Khôi trong một bài xã luận của ông.

Sự hiểu biết của Neil L. Jamieson về Việt Nam (Đại Học Báo Chí California, 1993) cung cấp

một trƣơng mục thấu đáo về văn học và chủ nghĩa Cộng Sản ở Việt Nam cho những ai quan

tâm muốn đọc nhiều hơn về chủ đề này.

Rất ít tiểu thuyết Việt Nam đƣợc chuyển dịch sang tiếng Anh. Một ngoại lệ là tác phẩm của nhà

văn ngƣời Bắc, bà Dƣơng Thu Hƣơng. Những tiểu thuyết của bà, vào thập niên 1990, nhà văn

Việt Nam đầu tiên đƣợc xuất bản ở Mỹ. Những tiểu thuyết đó, vẫn tiếp tục bị cấm ở VIệt Nam,

cho ta thấy một cái nhìn sâu sắc hiếm hoi vào tình trạng ở Việt Nam, đặc biệt là Hà Nội, vào

những năm 1980.

Lời cảm ơn

VỚI TÌNH YÊU VÀ SỰ BIẾT ƠN đến HeaTher Conway, Hà Quang Phƣơng, Trần Thị Lan,

Drew Harris và Sherifah Mazwari ví đã sẻ chia những trải nghiệm ở Hà Nội.

Với lòng biết ơn đến Maya Mavjee, Nita Pronovost, Jane Fleming, Martha Kanya-Forstner,

Anne McDermid và Marth Magor đã hƣớng dẫn biên tập và quan tâm trong suốt quá trình viết

cuốn sách này, và Hội Đồng nghệ thuật Canada đã giúp đỡ.

Lời cảm ơn đến Kris Risk ví đã khuyến khìch tôi thay đổi các định hƣớng và Chris Kelly vì tình

bạn không bao giờ cạn và không gian hiếm hoi để viết lách. Cảm ơn những nhân viên của

HaNoi 3 Seasons, Kim‘s Café và Mimi‘s on Gerrard Street East ví món Phở và đến Anh của Hà

Nội Giấu Kín (Anh of Hidden Hanoi - nguyên văn - ngƣời dịch) ví đã chia sẻ những công thức

nấu nƣớng và những câu chuyện.

Và đến ông Edward Fennessy (1921 - 2009) đã luôn là ngƣời ông thân thƣơng của cháu.

Copyright © 2010 Camilla Gibb

215

All rights reserved. The use of any part of this publication, reproduced, transmitted in any

form or by any means electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, or

stored in a retrieval system without the prior written consent of the publisher— or in the

case of photocopying or other reprographic copying, license from the Canadian Copyright

Licensing agency—is an infringement of the copyright law.

Doubleday Canada and colophon are registered trademarks Library and Archives

Canada Cataloguing in Publication Gibb, Camilla,1968-

The beauty of humanity movement / Camilla Gibb.

eISBN: 978-0-307-37446-2

I. Title.

PS8563.I2437B42 2010 C813′.54 C2010-902487-7

This book is a work of fiction. Names, characters, places and incidents are products of the

author‘s imagination or are used fictitiously. Any resemblance to actual events or locales or

persons, living or dead, is entirely coincidental.

Published in Canada by Doubleday Canada,

a division of Random House of Canada Limited

Visit Random House of Canada Limited‘s website:

www.randomhouse.ca

v3.0