Nurses role in cancer care across lifespan ในผูป้่วยผูใ

Nurses role in cancer care across lifespan ในผปวยผใหญ-ผสงอาย

โดยนางอบล จวงพานช

ผปฏบตการพยาบาลขนสง สาขาการพยาบาลอายรศาสตร ศลยศาสตร (อพย.), พยาบาลเชยวชาญจาก งานบรการพยาบาล โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

วนท 11 พฤศจกายน 2558

2

บทน า • มะเรงสวนใหญจะเปน

– โรคเรอรงและมปญหาซบซอน

– มภาวะของโรคลกลาม (advance)

– มการกลบเปนซ าภายหลงการรกษาสนสด (recurrence)

– เขาสระยะประคบประคอง (palliative)

อตราการตาย ตอประชากร (100,000 คน)

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

26192360

2090

2625

23012114 2208

2506

2894

3205

2592

-

จ านวนผปวยมารบยาเคมบ าบด ทหอผปวยเคมบ าบด

จ านวน ผปวยมะเรงทไดรบยาเคมบ าบดตอป

รอยละ ผปวยมะเรงทไดรบยาเคมบ าบดตอป

84.1 85 85.74

79.12

10.29 7 5.63 7.39 5.61

8 8.63 13.49

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

ตค.52-กย.53 ตค.53-กย.54 ตค.54-กย.55 ตค.55-กค.56

การใหบรการตาม care map

ไดยาและตาม

Flow

ไดยาแตไมตรง

Flow

ไมไดยา

ตดตามการมาตามนดเพอรบยาเคมบ าบด (รอยละ)

0 10 20 30 40 50 60 70 80

ตค56-กย57

ตค57-เมย58

78.24

76.63

21.76

23.37

ไมมา มา

ตวชวดการดแลผปวยมะเรงทไดรบยาเคมบ าบด

1 พฒนาระบบบรการ ใหครบวงโคจร

2 พฒนาระบบบรการ และบคลากรเปน ศนยกลางสขภาพเอเชย

4 พฒนาระบบบรหาร จดการและโครงสราง

3 พฒนานวตกรรม และวจยเปนรปธรรม

ผลลพธดานผปวย •การตดเชอ การพลดตกหกลม แผลกดทบ •ความคลาดเคลอนทางยา การใหเลอด •ความพงพอใจตอบรการโดยรวม •ความพงพอใจของผใชบรการตอการบรรเทาปวด •ผลลพธการดแลเฉพาะ

mucositis, Extravasation,Hypersenstivity, NV ผลลพธดานพยาบาล •ระดบความพงพอใจของพยาบาล •สมรรถนะพยาบาล

ผลลพธดานองคกร •นวตกรรม งานวจย •บทความตพมพ •จ านวนพยาบาลช านาญการ ช านาญการพเศษ

ยทธศาสตรงานบรการพยาบาล

กลยทธ • Nurse competency • Empowerment • Bedside nursing care • KM • R2R • RU • CNPG

การรกษามะเรง

Radiotherapy

Medical Oncology Surgery

วตถประสงคในการรกษา

• curative

• control

• palliative

วธการใหยาเคมบ าบด • ใหกน

• ฉดทางหลอดเลอดด า

• ฉดเขากลามเนอ

• ฉดยาเขาไปในชองปอดหรอชองทองหรอในกระเพาะปสสาวะ

• ฉดยาเขาชองไขสนหลง

วธการใหยาเคมบ าบด • การรกษาหลก

• การรกษาเสรม – Adjuvant Therapy ใหเคมบ าบดหลงการรกษาดวยวธการรกษาเฉพาะทแลว เชน ผาตด รงส

– Neo Adjuvant Therapy ใหเคมบ าบดเปนอนดบแรกกอนการรกษาดวยวธอน ๆ ในผปวยมะเรงทเปนเฉพาะท

www.themegallery.com

ขนตอนการใหบรการ ผปวยมะเรงทมารบยาเคมบ าบด

รพ ศรนครนทร มหาวทยาลยขอนแกน


การรบผปวยใหม

• ใชระบบนดลวงหนา 2-4 สปดาห

• เพอรบยาเคมบ าบดครงตอไป

• ระยะเวลาทไดรบยาเคมบ าบดตาม Protocol


Day0

• เจาะ Lab ท OPD

• ประเมนสภาพผ ปวยและ Safety factor

Day0 • ตรวจสอบเอกสาร • พยาบาลดผล Lab • ถาLab มปญหา Notify แพทย • แพทยมาตรวจเยยม ดผล Lab • ถาLab ปกต สงยาเคมบ าบด • ถาผดปกต แกไขกอน

การใหขอมลเกยวกบกฎระเบยบทควรทราบ

• ผชวยพยาบาลแนะน าผ ปวย รบใหมทมารบยาเคมบ าบดครงแรก

• แนะน าหอผ ปวย

• มคมอแจก

• ลงบนทกในสมดประจ าตว

www.themegallery.com 19

การใหขอมล

www.themegallery.com 20

คมอการดแลตนเอง

การพยาบาลผปวยมะเรงทไดรบยาเคมบ าบด • ดแลผปวยมะเรงทไดรบเคมบ าบด

• ดแลผปวยมะเรงทไดรบเคมบ าบดรวมกบรงสรกษา

• ดแลภาวะฉกเฉน

• ดแลภาวะโรคลกลาม

• ดแลผปวยทมารบการตรวจพเศษ

• ดแลภาวะโรคประจ าตวรวมดวย

21

22

การพยาบาลผปวยทไดรบเคมบ าบด

1

2

3

การพยาบาลกอนใหเคมบ าบด

การพยาบาลระหวางใหเคมบ าบด

การพยาบาลหลงใหเคมบ าบด


23

24


Pre-CMT ประเมนผปวย Safety factor

ใหขอมลและ วางแผนจ าหนาย

ดานจตใจ

การเตรยมความพรอมดานรางกาย

• การชงน าหนก วดสวนสง

• การตรวจ และประเมนสภาพรางกายทวไป (nutritional status / emotional / symptoms)

• การซกประวตการเจบปวย • โรคประจ าตว/ประวตการใชยาทอาจมผลกบการใหยาเคมบ าบด • ผล pathology/cytology และ staging

25


• การประเมน performance status

ใชประเมนสมรรถภาพการดแลตวเองในการท ากจวตรประจ าวน (คะแนนไมควรเกน 2)

เกณฑทนยมใช ไดแก

1. Eastern Co-operation Oncology Group (ECOG)

และ Karnofsky index of performance status (KPS)

ในผใหญ

26

เกณฑการประเมน PS (KPS vs ECOG) (Ma et al., 2010)

ECOG สมรรถภาพทท าได KPS (%) สมรรถภาพทท าได

0

สามารถท ากจกรรมตางๆ ได

เหมอนกอนเจบปวยโดยไมม

ขอจ ากด

100

ปกต ไมมอาการ/อาการแสดง

ของ การเจบปวย

1

ไมสามารถท ากจกรรมทออก

แรงมาก แตท ากจวตรประจ าวน

และกจกรรมเบาๆได เชน งาน

บาน

80-90

ท ากจกรรมตางๆไดตามปกต /

ตองใชความพยายามเพมขน

เลกนอย มอาการของโรค

เลกนอย

2

ดแลตนเองท ากจวตรประจ าวน

ได แตไมสามารถท างานได

ตองการ พกอยบนเตยงนอย

กวา 50 % ของเวลาทตน 60 – 70

ชวยเหลอตวเองไดเปนสวน

ใหญ ตองการความชวยเหลอ

บางสวน แตไมสามารถท างาน

หรอ ท ากจกรรม

ตามปกตได

27

เกณฑการประเมน PS (KPS vs ECOG) (Ma et al., 2010)

ECOG สมรรถภาพทท าได KPS (%) สมรรถภาพทท าได

3

ชวยเหลอตวเองไดในขดจ ากด

ตองการพกอยบนเตยงมากกวา

50 % ของเวลาทตน 40 – 50

ตองการความชวยเหลอใน

การท ากจกรรมเปนสวนใหญ/

ต อ ง ก า ร ก า ร ด แ ล ท า ง

การแพทยเปนพเศษ

4

ไมสามารถชวยเหลอตวเองได

เลย อยบนเตยงตลอด 10-30

ไมสามารถชวยเหลอตวเองได

ต อ ง ร บ ไ ว ร ก ษ า ใ น

โรงพยาบาล

5 dead 0 dead

28


• การประเมนผลขางเคยงของยาเคมบ าบด

ซกประวตอาการขางเคยง

อาการขางเคยงทมความสมพนธกบ cumulative dose

เชน doxorubicin cumulative dose ไมควรเกน 450

mg/m2 ,bleomycin ไมเกน 400 unit)

เครองมอประเมน S/E ทใชคอ WHO toxicity criteria

29


• ประเมนการท าหนาทของอวยวะส าคญตางๆ (safety factors) 1) ระบบเลอด โดดผล CBC ซงผปวยควรม

Hb >10 gm/dl

platelet > 100,000

ANC >1,500 (คาปกต > 2,000 cell/mm3 )

ANC = WBC x (รอยละของ neutrophil + band) 100

30

ความส าคญของ Neutrophil

• เปนเมดเลอดขาวทมมากทสด ประมาณ 2,000-7,000 cell/mm3 (60-70 % ของ WBC ทงหมด)

• เปนสวนประกอบทส าคญของระบบ host defense mechanism

• มบทบาทในการปองกนการตดเชอแบคทเรย เชอรา

• ความรนแรงของการตดเชอแปรผนตาม severity & duration ของ neutropenia (= Nadir phase)

31


2) สมรรถภาพของไต ประกอบดวย BUN, Cr และ GFR (ผปวยควรม GFR ≥ 50) ใชดความสามารถในการขบถายยาของไต โดยเฉพาะยาเคมบ าบดท

ขบถายออกทางไตเปนหลก เชน cisplatinum สมการทใช ค านวณ GFR คอ Cockcroft-Gault และ modification of diet

in renal disease (MDRD) ในทางปฏบตนยมใช Cockcroft-Gault เนองจากสมการงายกวา ดงน CrCl (ml/min) = (140-อาย) x weight (kg) / 72 x Cr

* ผหญงจะคณดวย 0.85 (เนองจากมมวลกลามเนอนอยกวาผชาย)

32

การค านวณขนาดยา carboplatin

• ค านวณโดยใช AUC (area under the curve) หมายถง

area under the drug concentration x time curve

• คา AUC ทใชมคาอยประมาณ 5–7 mg/ml/min

carboplatin dose (mg) = target AUC x (GFR + 25)

33


3) สมรรถภาพของตบ โดยด LFT เนองจากทส าคญ คอ

คาเอนไซมตบ (SGOT / SGPT) ตองนอยกวา 5 เทาของ

คาปกต

การวด excretory function คอ bilirubin level ผปวยตองม

คา bilirubin < 3 mg/dl

ยาเคมบ าบดหลายชนดจะถกเปลยนแปลงทตบ

(metabolite) กอนขบออกนอกรางกาย

34


35

สรป

• การประเมนสภาพผปวยเกยวกบ –ประวตการเจบปวย และการรกษาทผานมา เชน การผาตด การไดรบรงสรกษา

–ประวตการไดรบการเคมบ าบดครงกอน

– การตอบสนองตอเคมบ าบด

–ภาวะแทรกซอนจากยาเคมบ าบด

– สภาพรางกายทวไป และปญหาทางดานจตใจ

36

• ตดตามผลTumor marker

– ทสมพนธกบโรคนนๆ – เพอใชพจารณากอนและหลงการรกษาดวยใหยาเคมบ าบดวาอยในระดบใด

– เพอตดตามการกลบเปนซ าของมะเรง – เปนสารทพบในเลอด ปสสาวะ เนอเยอตางๆ

37


ตดตามผล Tumor marker

• alfa- fetoprotein (AFP) ในผปวยมะเรงตบ • carcinoembrionic antigen (CEA) ในผปวยมะเรงล าไสใหญ มะเรงตบ

ออน มะเรงปอด มะเรงเตานมและมะเรงกระเพาะอาหาร • prostatic specific antigen (PSA) ในผปวยมะเรงตอมลกหมาก • CA125 ในผปวยมะเรงตบออนและรงไข • CA 19-9 ในผปวยมะเรงตบออน มะเรงล าไสใหญ มะเรงปากมดลกและมะเรงรงไข • human chorionic gonadotropin (β-HCG) ในผปวยมะเรงเนอรก • CA15-3 ในผปวยมะเรงเตานมและใชตดตามการรกษาผปวยมะเรงเตานมระยะ

แพรกระจาย

38


Tumor marker โรคมะเรง Tumor marker คาปกต

CA liver AFP 0-10 CA Colon, Pancreas, Lung, Breast, Stomach

CEA 0-2.5

CA Prostate PSA 0-4 CA Ovary, Pancreas CA125 0-35 CA Ovary, Pancreas Colon, Cervix

CA 19-9 0-37

มะเรงเนอรก β-HCG 0-14 CA Breast CA15-3 0-30

39

ตดตามผล Pathology และอนๆ

• การตรวจโดยเจาะไขกระดก (bone marrow aspiration)

ในผปวยมะเรงเมดเลอดขาว มะเรงตอมน าเหลอง • การตรวจ pap smear เพอหาความผดปกตของเซลลเยอบมดลกและชองคลอด • การตรวจเซลลมะเรงจากเสมหะ (sputum cytology) ในมะเรงปอด • การตรวจดเลอดออกในอจจาระ เพอตรวจหามะเรงล าไสใหญและมะเรงทวารหนก • การตรวจทางรงสวทยา เชน chest x-ray ในมะเรงปอด • การกลนแบเรยมเพอถายภาพกระเพาะอาหารในมะเรงกระเพาะอาหาร • การตรวจ ultrasound เพอตรวจความผดปกตของอวยวะภายในรางกาย และการ

ถายภาพรงสคอมพวเตอร (computerized tomography: CT)

40



• ใหขอมลเตรยมความพรอมผปวยและญาต – เหตผลของการใหเคมบ าบด – ผลดของการใหเคมบ าบด – ภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนจากการใหเคมบ าบด – การปฏบตตวเพอลดภาวะแทรกซอนจากเคมบ าบด – แผนและขนตอนในการใหเคมบ าบด

41

การพยาบาลกอนใหเคมบ าบด • แนะน าใหผปวยคมก าเนด

– ระหวางทรกษาดวยเคมบ าบด และ – ภายหลงการรกษาประมาณ 2 ป

• การตงครรภอาจท าใหทารกผดปกตได • ถาตองการมบตรใหปรกษาแพทยกอนเรมการรกษา

42


• ดแลดานจตใจ • ประเมนความเครยด ความกลว ความวตกกงวลทมารบยา

เคมบ าบดเปนครงแรก • ใหค าแนะน า และใหขอมลผปวยไดรบรถงสงทจะตอง

ประสบลวงหนา (preparatory information)

• แนะน าผปวยทเคยประสบปญหาและสามารถปรบตวไดดใหรจก

• ชวยใหค าแนะน าในการปรบตวเพอลดความวตกกงวล 43


• ดแลดานจตใจ – ชวยเหลอผปวยอยางใกลชด เหนอกเหนใจ – รบฟงความคบของใจของผปวยดวยความเตมใจ – แนะน าวธการลดความเครยด ความวตกกงวล – การผอนคลาย การท าสมาธ – อนญาตใหน าสงยดเหนยวทางจตใจ เชน รปพระพทธรป สงเคารพนบถอ พวงมาลย แขวนไวหวเตยง

44


• ดแลดานจตใจ – การออกก าลงกายดวยการเดน

– การอานหนงสอ

– การทองอนเตอรเนต

– การเยบปกถกรอย

– การเขากลมเพอนชวยเพอน

– การสวดมนตกอนนอน

45


46


บรหารยาเคมบ าบด

• การรบค าสงการรบยาเคมบ าบด – ตองปฏบตตามแนวทางปฏบต – ตรวจสอบการคดลอกค าสงการรกษาของแพทยซ า (recheck)

47

www.themegallery.com Company Name

ตรวจสอบค าสงและใบสงยาเคมบ าบด



• การสงใบสงเตรยมยาเคมบ าบด – ตรวจสอบใบสงเตรยมยากบแผนค าสงของแพทยใหมความถกตองและ

ตรงกนทงชนด ขนาดหรอปรมาณยา ชนดของสารละลายทใชผสมกบยาเคมบ าบด

– ตดฉลาก (sticker) ทมชอและเลขทโรงพยาบาลของผปวย ระบชอหอผปวย วนทใหยาใหครบถวน และตองมการตรวจสอบซ าโดยพยาบาลคนทสอง พรอมลงชอก ากบทกครง

49



• การรบยาเคมบ าบดทผสมเสรจแลวจากเภสชกร – เมอเจาหนาทน ายาทผสมแลวจากหองผสมยาเคมบ าบดมาถงหอผปวย – พยาบาลจะตองเปนผรบและท าการตรวจสอบยาจากฉลากทตดขวด – ด ชอ นามสกลผปวย เลขทโรงพยาบาล ชนดของยา ปรมาณยา ชนด

สารละลายทผสมกบแบบบนทกการใหยา – ตรวจสอบพรอมกบพยาบาลคนทสองใหถกตองกอนน าไปใหผปวย

50



• เฝาระวงความเสยงในการใหยากบผปวย – ตองมการตรวจสอบอยางถกตองทกขนตอน โดยตรวจสอบชอ

นามสกล เลขทโรงพยาบาลของผปวยใหตรงกบฉลากทตดขวดยาเคมบ าบด

– ตรวจสอบชอและนามสกลกบตวผปวยทจะใหทกครง – ยดหลก 6 right ในการใชยาคอ ถกตองกบคน (right person)

ถกชนดยา (right drug) ถกขนาดยา (right dose) ถกทาง (right route) ถกเวลา (right time) และบนทกการใหยาถกตอง (right document)

• 51


บรหารยาเคมบ าบด • เฝาระวงความเสยงจาการปนเปอนยาเคมบ าบด เพอใหเกดความ

ปลอดภยตอผปฏบตงานและสงแวดลอม ขณะใหยาเคมบ าบด – สวมใสเสอกาวด อปกรณปองกนเพอความปลอดภย – ใชผาปดจมกและสวมถงมอ 2 ชน – เกบและทงขยะทสมผสยาเคมบ าบดอยางถกตอง – ดแลและใหค าแนะน าในการเกบขยะ – ดแลการตวงและเทปสสาวะของผปวยใหถกวธ

52

53


CMT Side effect ดานจตใจ

ความเสยง

การพยาบาลเพอใหผปวยไดรบยาเคมบ าบด อยางถกตอง ปลอดภย

• การตรวจสอบการบรหารยาเคมบ าบด ตรวจสอบ informed consent ใหครบถวน re-check lab ทส าคญกอนสงผสมยา ถาผดปกตปรกษาแพทย ตรวจสอบค าสงใหยาเคมบ าบด กบ แผนการรกษา ใน OPD

card, สมดบนทกประจ าตวผปวย re-check dose, diluent, duration

54

การพยาบาลเพอใหผปวยไดรบยาเคมบ าบด อยางถกตอง ปลอดภย

• การพยาบาลเพอใหผปวยไดรบยาเคมบ าบดอยางถกตอง ปลอดภย ใชหลก 6R อยางเครงครด Double check ทกขนตอน ให pre-treatment therapy ตามแผนการรกษา เรยงล าดบ sequence การบรหารยา อยางถกตอง การประเมน V/S, patient’s condition และเฝาระวงภาวะ ภมไวเกนจากยาเคมบ าบด

55

การใหยาเคมบ าบดทาง peripheral line

• ใชหลก Aseptic technique • check IV line • หลกเลยงการใชหลอดเลอดทมการใชมากอนภายใน 24 ชม. หรอ มการอกเสบหรอรอยช า • ยาทเปน vesicant ไมควรใหบรเวณหลงมอ ขอพบ หรอขอตอ • หลกเลยงการใหยา ทแขนขางทไดรบการผาตด • หลกเลยงการใหยาทแขนในผปวย SVC syndrome

56

การใหยาเคมบ าบดทาง peripheral line

• ปรบหยดยาใหไดปรมาณตามเวลาทก าหนด

• ระมดระวงไมใหเกด Air embolism

• ถามกอนเลอดเกดขนไมควรดนเขาไป ตองดดออก

• เปลยนชดใหสารน าทางหลอดเลอดด าทกวนและเปลยนต าแหนงทแทงเขมทก 72-96 ชม. หรอเมอมอาการบวมแดง

57

Peripheral IV infusion

NSS Chemo drug

Primary line Secondary line

58

การพยาบาลระหวางใหเคมบ าบด • มความวตกกงวลเกยวกบโรคทเปน การรกษาและการอยโรงพยาบาล

– การสรางสมพนธภาพกบผปวยและญาต – ประเมนความรเกยวกบโรคและการรกษาทผปวยไดรบ

– เปดโอกาสใหซกถามขอของใจหรอแสดงความคดเหน – ใหความรและขอมลทถกตองกบผปวยและญาต – ใหผปวยและญาตมสวนรวมในทมการรกษา โดยปรกษาถงแผนการ

รกษาและการพยาบาลทผปวยควรไดรบ

– แนะน าใหผปวยน างานอดเรกทสนใจมาท า – สอนเทคนคการผอนคลาย หรอการท าสมาธเพอลดความเครยด

59

• ดแลความสขสบายจากการไดรบเคมบ าบดเปนเวลานาน

– ดแลสงแวดลอมใหสะอาด สงบเงยบ จดทานอนทสบาย – ดแลทนอนอยาใหเปยกแฉะ เสอผาหลวมสบาย – จดของใชทจ าเปนไวใกลตวเพอสะดวกในการหยบ

– จดหาออดไวใกลตว เพอผปวยมนใจวาจะไดรบการสนองตอบตอความตองการตลอดเวลา

60


การพยาบาลระหวางใหเคมบ าบด • ดแลผปวยในขณะทไดรบยาเคมบ าบด ซงอาจเกดอาการขางเคยง

กบผปวยไดหลายกรณ เชน – การแพยา – การรวซมของยา – การเกดอบตเหตหลงไดรบยาแกแพกอนใหยาเคมบ าบด (pre-

medications)

– ความไมสมดลของสารน าในรางกาย – อาการคลนไสอาเจยน

– ปองกนชองปากอกเสบ

61

การพยาบาลระหวางใหเคมบ าบด • ปองกนภาวะแพยา (hypersensitivity reaction)

เชน paclitaxel, carboplatin และ etoposide

– สงเกตอาการใบหนาแดง หายใจล าบาก มการหดเกรงของหลอดลม มลมพษ และความดนโลหตต า

– มกเกดอาการภายใน 10 นาท หลงใหยา พบอาการไดตงแตอาการคนเลกนอยไปจนถงอาการชอก

– ควรซกประวตแพยาทกครง – ใหความรเกยวกบอาการแพยา – จดเตรยมอปกรณพรอมใชในกรณเกดภาวะฉกเฉน – รวมทงการเตรยมยาแกแพไวใหพรอม

62

hypersensitivity reaction

การพยาบาลระหวางใหเคมบ าบด • การรวซมของยาออกนอกหลอดเลอด ยากลมvesicant เชน

ยา actinomycin D, doxorubicin,

mitomycin C และ vincristine เปนตน – หลอดเลอดด าทใชควรมขนาดใหญ ตรงเรยบออน ไมแขงกระดาง

บรเวณทเหมาะสม ไดแก แขนดานหนา – ใหเคมบ าบดจ าพวก vesicant กอนเคมบ าบดอนๆ เสมอ – ตรวจดบรเวณหลอดเลอดทใหยาทกครงชวโมง – สงเกตอาการปวดหรอบวมบรเวณทใหยา – เตรยมยาทจ าเปนตองใชเมอเกดมการรวซม – ประคบรอนหรอเยน ตามชนดของยาเคมบ าบด

64

www.themegallery.com Company Name

Extravasations

Extravasation of chemotherapy

การพยาบาลระหวางใหเคมบ าบด • การปองกนการเกดอบตเหตทอาจเกดขนจากการไดยา pre-

medications

– ยาแกแพ ยาแกอาการคลนไสอาเจยน ยาคลายกงวล และยา steroid

ท าใหงวงนอน – สารน าทางหลอดเลอดด า – ยาขบปสสาวะกอนใหยาเคมบ าบด ท าใหผปวยตองปสสาวะบอย

• เสยงตอการพลดตกหกลม • ใหขอมลผปวยระมดระวงการเกดอบตเหต • ดแลเพอปองกนพลดตกหกลม

67

การพยาบาลระหวางใหเคมบ าบด • ดแลเพอปองกนความไมสมดลของสารน าในรางกาย โดยเฉพาะผปวยทไดรบยา cisplatin และ ifosfamide – ตดตามผลการตรวจทางหองปฏบตการ เชน BUN,

creatinine กอนใหยา

– ใหสารน าทางหลอดเลอดด ากอนใหเคมบ าบดตามแผนรกษา

– ใหยาปองกนภาวะแทรกซอนของระบบทางเดนปสสาวะ

– ตดตามและประเมนน าเขา-ออกจากรางกายของผปวยทกเวร

68

• ดแลเพอบรรเทาอาการคลนไสอาเจยน กลมทไดยา cisplatin, carboplatin – ประเมนประสบการณคลนไสอาเจยนชนด anticipatory nausea

vomiting

– ประเมนการรบรของผปวยตอการเกดอาการขางเคยงของยาเคมบ าบด

– ใหยา pre-medications กอนใหยาเคมบ าบดทกครง

– ประเมนภาวะคลนไสอาเจยนระหวางและหลงการไดรบยาเคมบ าบด

– แนะน าการใชเทคนคปองกนการคลนไสอาเจยน เชน เทคนคการผอนคลาย และการเบยงเบนความสนใจ กดจด

69


การพยาบาลระหวางใหเคมบ าบด • ปองกนชองปากอกเสบ

– ใชแปรงทมขนแปรงออนนม โดยการแปรงฟนท ามม 45 องศา – การแปรงฟนอยางถกวธ กบเหงอกและฟน โดยเรมทโคนฟนกอน – ควรใชยาสฟนผสมฟลออไรด – บวนปากดวยน าเปลาหรอน าเกลอหลงแปรงฟน หลงอาหารและกอน

นอน – ไมควรใชน ายาบวนปากทมแอลกอฮอลผสม

– ถามฟนปลอม ควรถอดท าความสะอาดทกครง หลงรบประทานอาหาร

– ทารมฝปากดวยวาสลน

70


• ปองกนชองปากอกเสบ (ตอ) – ควรรบประทานอาหารประเภท ปลา นม ไข ทออนนม ไมเผด – ดมน ามากกวา 2 ลตรตอวน

– ตรวจดชองปาก วนละ 1 ครง – กอนใหยาเคมบ าบด 5 นาท ใหอมน าแขงโดยเคลอนกอนน าแขงไปมาทวทงปาก ไมใหน าแขงอยกบท และใหอมน าแขงตอเนองตอไปอกเปนเวลา 30 นาท และทก 2 ชวโมง ครงละ 5 นาท จนกระทงถงเวลากอนนอน

71

การพยาบาลหลงไดรบยาเคมบ าบด

72

73


CMT Side effect ดานจตใจ

Continuing care

การพยาบาลหลงไดรบยาเคมบ าบด • ผปวยบางคนตองไปรกษาตวทโรงพยาบาลตอจากอาการ

– คลนไสอาเจยนรนแรง เกดความไมสมดลของเกลอแรในรางกาย

– ซดโลหตจาง เกลดเลอดต า และเมดเลอดขาวต า (pancytopenia)

– เกดอาการออนลา (fatigue)

– เยอบชองปากอกเสบ (mucositis)

– อาการปวดตามตวเหมอนจะเปนไข (flu-like syndrome)

– ผมรวง สผวเปลยน ผปวยเกดการเปลยนแปลงภาพลกษณ

74

• อาการคลนไสอาเจยน – ซกประวตเกยวกบการมอาการคลนไสอาเจยนและการจดการเกยวกบการคลนไส

อาเจยนของผปวย – ดแลใหผปวยไดรบการแกคลนไสอาเจยนตามแผนการรกษา – ดแลใหสารน าทางหลอดเลอดด าอยางเหมาะสม – จดสงแวดลอมใหสะอาด – สงเสรมตอการรบประทานอาหาร โดยจดหาอาหารทชอบ

– ดแลประคบประคองดานจตใจ ใหก าลงใจ แนะน าเทคนคการผอนคลาย – วธการแกคลนไสอาเจยน เชน การหาผลไมรสเปรยวไวอม ดมน าขง น าสมคน หรอ

น ากระเจยบ – สอนการกดจดเพอลดคลนไส

75


• เยอบชองปากอกเสบ ยาเคมบ าบดบางชนด เชน methotrexate, 5-fluorouracil, actinomycin D และ doxorubicin จะท าใหผปวยเกดเยอบชองปากอกเสบ – รกษาความสะอาดของชองปาก เชน การแปรงฟนดวยแปรงส

ฟนทมขนออนนม

– ดมน าอยางเพยงพออยางนอยวนละ 2,000 มลลลตร

– รบประทานอาหารออน เชน ขาวตม โจก

– รบประทานอาหารทมโปรตน เชน นม น าเตาห และหลกเลยงอาหารทมรสจด

76



• ภาวะเมดเลอดขาวต าจะเสยงตอการตดเชอในรางกาย – เจาะเลอดและตดตามผลการตรวจนบเมดเลอดขาว – เฝาระวงการตดเชอของผปวย โดยบนทกสญญาณชพทก 4 ชวโมง – ประเมนภาวะไข ไอ เจบคอ มปสสาวะแสบขด – กรณมเมดเลอดขาวต าแยกผปวยออกจากผปวยอน – จดหาผาปดปากและจมกให

– ดแลใหไดรบยาปฏชวนะและยากระตนเมดเลอดขาวตามแผนการรกษา – ใหค าแนะน าผปวยในการดแลรกษาความสะอาดของรางกาย – หลกเลยงการตดเชอ

77

• เกลดเลอดต า ท าใหเสยงตอการเกดอาการเลอดออกงาย – ตดตามผลการตรวจ CBC

– หลกเลยงการฉดยาเขากลามเนอหรอท าหตถกรรมทอาจท าใหเกดการระคายเคองหรอเลอดออก

– สงเกตอาการและอาการแสดงของเกลดเลอดต า เชน มจดเลอดออก มเลอดออกเวลาปสสาวะหรออจจาระ

– ใหความรผปวยระมดระวงการท ากจกรรมทอาจกอใหเลอดออกงาย

78


ภาวะซด จากการไดรบยาเคมบ าบด – ประเมนไดจากการตรวจฮโมโกลบนและฮมาโตรคต – ดแลอาการออนเพลย เหนอยงาย มอาการหนามด เวยนศรษะ – ตดตามคาความเขมขนของเมดเลอดแดง – ดแลการพกผอน การไดรบออกซเจนใหกบรางกาย – ดแลการใหเลอดและสารประกอบของเลอดตามแผนการกษา – สอนผปวยสงเกตอาการผดปกตทอาจเกดขน เชน ออนเพลย เวยน

ศรษะ เปนลมงาย เหนอยงาย เปนตน – แนะน าอาหารเพมโปรตน และอาหารทใหพลงงานสง

79


• การดแลปญหาผมรวง จะท าใหผปวยวตกกงวลและเปลยนแปลงภาพลกษณ

– ใหขอมลเกยวกบผลของยาเคมบ าบดทท าใหผมรวงเพอเตรยมความพรอมของผปวย

– ใหค าแนะน าในการดแลเสนผมโดยการตดผมใหสน – ใชหวซหางๆ หวผมเบาๆ สระผมดวยแชมพเดก – หลกเลยงการยอม ดดผม โกรกผม – หลกเลยงการถกแสงแดด สวมหมวกหรอใชผาโพกผม หรอเตรยม

วกผมไวกอนทผมจะรวง – ใหก าลงใจเพอพรอมรบการเปลยนแปลงทเกดขน

80


• อาการชาปลายมอปลายเทา พบไดในผปวยทไดรบยาเคมบ าบด เชน ยา paclitaxel, cisplatin, vincristin และ gemcitabine ผลของยาอาจท าใหผปวยสญเสยความรสกสมผส – ประเมนปญหาเกยวกบการสวมรองเทาเลอนหลด การหกลม อาการ

เดนงมงาม การสญเสยความรสกในการหยบจบของชนเลกๆ – เนนย าใหผปวยระมดระวงการใชของมคม – การนวดเทาในตอนเชากอนทจะลงน าหนก – ถามอาการมากขนตองแจงใหแพทย พยาบาลทราบ

81


• อาการมอเทาเปอย หรอ hand-foot syndrome

(HFS)

– พบไดในผปวยทไดรบยา 5-flurouracil, docetaxel และ caelyx ,Xeloda

– อาการแสดงทพบ คอ ฝามอฝาเทาบวมแดง และเกดการหลดลอกของผวหนง อาจพบผนบรเวณรกแร หวหนาว ขาหนบ ใตราวนมและบรเวณทถกกดทบ

82


• การดแลอาการมอเทาเปอย ถาอาการมากขนผวหนงจะแตกและ ตดเชอ – ประเมนอาการบวม แดง รอน ผน การแตกของผวหนง อาการเจบหรอ

ปวดบรเวณฝามอและเทา – ประคบความเยนและใหยาบรรเทาปวด – แนะน าใหผปวยรกษาความชมชนของมอและเทา – ใหหมอนหนนใตเขา เพอหลกเลยงการเสยดสของเทากบทนอน – หลกเลยงการอาบน าอน การประคบความรอน การถกแสงแดดนานๆ

และการใสรองเทาคบ

83


• ทองรวง มกเกดในผปวยทไดรบยา 5-flurouracil และ Irinotecan จะท าใหเกดอาการออนเพลย สญเสยน าและเกลอแรได – ชวยดแลใหผปวยไดรบประทานอาหารออน ยอยงาย – ดมน าเกลอแรทดแทน – สงอจจาระตรวจตามแผนการรกษา – ใหการดแลบรรเทาอาการตามแผนการรกษา

84


• ภาวะแทรกซอนตอไต จากการไดรบยา cisplatin, carboplatin,

mitomycin C และ methotrexate อาจจะท าใหเกดผลแทรกซอนตอไตได • ตดตามคา BUN และ creatinine กอนการใหยา • การดแลตองประเมนความสมดลของปรมาณสารน าทออกจากรางกายขณะไดรบยา

เคมบ าบด • ดแลผปวยใหไดรบน าดมอยางเพยงพอประมาณ 2,000-3,000 มลลลตร • ดแลการไดรบยาขบปสสาวะขณะใหยาเคมบ าบดตามแผนการรกษา • แนะน าผปวยสงเกตอาการผดปกต ไดแก ปสสาวะมเลอดปน ปสสาวะแสบขด • แจงใหพยาบาลทราบเพอรายงานแพทยใหการรกษาตอไป

85


• ภาวะแทรกซอนตอตบ จากการไดรบยาเคมบ าบด เชน methotrexate และ doxorubicin

• ตดตามผลการตรวจการท างานของตบ

– ตวเหลอง ตาเหลอง ปสสาวะมสเหลองเขม – ปวดใตบรเวณชายโครงดานขวาตบโต – มภาวะทองโต ออนเพลย เบออาหาร คลนไส

• ถามอาการผดปกตใหรายงานแพทยทราบ เพอใหรกษาทเหมาะสม

86


• ภาวะแทรกซอนจากปอด เนองจากยา bleomycin หรอ gemcitabine เกดภาวะเยอหมปอดอกเสบได

• ประเมนอาการ:ไอแหง เหนอยงาย และหายใจล าบาก • ตดตามผลการตรวจ Chest X-Ray

• แนะน าใหผปวยสงเกตอาการผดปกต เชนไอแหง หายใจล าบาก เหนอยงาย

• รายงานแพทยเมอพบอาการผดปกต

87


• ภาวะแทรกซอนตอห ยา cisplatin จะท าใหผปวยเกดอาการหออและการไดยนเสยงลดลงได – รายงานแพทย ถามอาการอาจงดใหยา หรอเปลยนชนดของยาเคมบ าบด – ดแลผปวยไดรบน าดมและสารน าอยางเพยงพอ – อธบายใหผปวยทราบถงภาวะแทรกซอนทอาจเกดขน

– ดแลผปวยเพอตรวจห เมอพบความผดปกต

88


• ภาวะแทรกซอนของระบบประสาท มอาการชาตามปลายประสาทสวนปลาย กลามเนอออนแรง ปวดกลามเนอ สญเสย deep

tendon reflex ปวดขากรรไกร เหนภาพซอน ปวดทองและทองผก – อธบายใหผปวยทราบถงอาการขางเคยงทอาจเกดขน และ – สงเกตอาการผดปกต – รบประทานอาหารทมกาก เชน ผกและผลไม – ดแลใหรบประทานยาระบายตามแผนการรกษา

89


• ภาวะแทรกซอนตอตา มโอกาสเกดเลอดออกทเยอบตาขาว และทจอรบภาพ เหนภาพซอนและภาพไมชด – อธบายใหผปวยทราบถงอาการขางเคยงทอาจเกดขน

–สงเกตอาการผดปกตทตา – แนะน าใหผปวยตรวจตาตนเองทกวน – ถาพบอาการผดปกตใหมาพบแพทยทนท

90


• มโอกาสเกดภาวะซมเศรา – ประเมนภาวะซมเศรา – สรางสมพนธภาพกบผปวยและญาต – เปดโอกาสใหผปวยซกถามขอของใจ ระบายความในใจ ใหก าลงใจ

– ใหค าแนะน าและรายงานแพทย เมอผปวยมภาวะซมเศรา – วางแผนในการดแลรกษารวมกบญาตเพอใหผปวยไดรบการดแลทปลอดภยและตอเนอง

91


• ภาวะแทรกซอนของระบบสบพนธ ยาเคมบ าบดอาจท าใหผปวยเกดปญหาชองคลอดแหง ขาดน าหลอลน และความตองการทางเพศลด – ใหค าแนะน าผปวยและคสมรสทราบถงภาวะแทรกซอนทอาจเกดขน

– ใชน ายาหลอลนชองคลอด เชน k-y jelly เพอปองกนการบาดเจบตอชองคลอดขณะมเพศสมพนธ

92


• การใหยาเคมบ าบด • รวมกบการฉายรงสทกวนราชการ

93

การดแลการใหเคมบ าบดรวมกบรงสรกษา CCRT

• ดแลผปวยทใหยาเคมบ าบดรวมกบรงสรกษา • โดยใหขอมลเกยวกบการฉายรงสการปฏบตตวทถกตองและ

เหมาะสม • ดแลปองกนไมใหเกดภาวะแทรกซอนจากการฉายรงส • ประเมนภาวะแทรกซอนเชน ทองรวง มแผลบรเวณทไดรบการ

ฉายรงส • ดแลภาวะโลหตจาง เกลดเลอดต า และเมดเลอดขาวต า • ดแลเมอมอาการออนเพลย เบออาหาร และอาการปวด

94



ผปวยจะตองนอนอยโรงพยาบาลนานเพอไดรบการฉายรงสทกวน

• ดแลดานจตใจ การท าสมาธ สวดมนตกอนนอน

• ดแลจดกจกรรมเพอการผอนคลาย เชน – จดกลมเพอนชวยเพอน

– เยบปกถกรอย – ดทว การออกก าลงกาย – รบประทานอาหารรวมกน

95

การดแลผปวยทมภาวะฉกเฉน

Emergency

96


Deep vein thrombosis (DVT)

• การหลดของลมเลอดไปอดทหลอดเลอดด าของปอด (pulmonary embolism) ซงอาจเปนอนตรายถงแกชวต

• อาการส าคญทพบคอ บวมทเทา บางรายเหนเสนเลอดโปงพอง ปวดกลามเนอและเปนตะครว

• จะปวดมากขนถากระดกเทาและกดบรเวณนอง • บางรายจะมาดวยอาการเหนอยหอบ เนองจากมลมเลอดไปอดท

ปอด

97


• การดแลผปวย Deep vein thrombosis (DVT)

– ใหขอมลการเกดอาการลมเลอดอดตน – การปฏบตตวทเหมาะสม เชน ไมนงไขวหาง หรออยในทาเดมนานๆ – การใหยาละลายลมเลอดทถกตองตามแผน – จดทานอน ประเมนอาการปวด บวม – ใหการชวยเหลอในการปฏบตกจวตรประจ าวน – ประเมนผลขางเคยงจากการใชยาละลายลมเลอด ไดแก การมเลอดออก

ผดปกตตามรางกาย หรอมจดจ าเลอดตามตว – ตดตามผลการตรวจทางหองปฏบตการ

98

การดแลผปวยDeep vein thrombosis (DVT)

• ใหขอมลเพอใหผปวยสามารถดแลตนเองทบานได คอ • ใหสงเกตภาวะขาดเลอดไปเลยงอวยวะสวนปลาย เชน มปวดและ

บวมทปลายเทา สผวและอณหภมปลายเทาเปลยนแปลง กาวเดนล าบาก หายใจและชพจรเรว

• สงเกตภาวะเลอดออก เชน เลอดออกทางเดนปสสาวะและอจจาระ ประจ าเดอนมากผดปกต มจดจ าเลอดบรเวณผวหนง

• ผปวยสามารถปองกนอาการผดปกต เชน ไมควรออกก าลงกาย ระวงของแหลมทมแทง ระวงการพลดตกหกลม ไมควรกนผกใบเขยวมากเกนไป เพราะอาจมผลท าใหเลอดแขงตวไดงาย ไมควรซอยากนเอง

99


• การดแลเมอมการกระจายของมะเรงไปยงสมอง – ประเมนอาการทางสมอง (neurological signs)

– อาการปวดศรษะ อาการชกเกรง – ตดตามการเปลยนแปลงของสญญาณชพ – ดแลใหไดรบยากลมสเตยรอยดตามแผนการรกษา – ดแลใหไดรบการฉายรงสตามแผนการรกษา – ดแลผปวยใหปลอดภยจากภาวะแทรกซอนจากการฉายรงส – ดแลปองกนการเกดอบตเหต การเกดแผลกดทบ

– ดแลความสขสบายทวไปกรณทผปวยไมสามารถใหการชวยเหลอตนเองได

100

ดแลผปวยทมภาวะฉกเฉน

• ภาวะแคลเซยมในเลอดสง เกดจากกลไกของมะเรงทกระตนใหมการหลงสารทออกฤทธคลายฮอรโมนพาราธยรอยด – จะท าใหเกดการดดซมกลบของแคลเซยมในรางกายสกระแสเลอด – กระตนใหมการสลายกระดก – ท าใหผปวยมอาการออนเพลย เบออาหารคลนไสอาเจยน – มแผลในกระเพาะอาหาร มอาการปวดกระดกและกลามเนอ – การท างานของไตผดปกต ท าใหปสสาวะบอย – อตราการเตนของหวใจชาลง หวใจเตนผดจงหวะ (arrhythmia)

– เกดอาการทางระบบประสาท ซมลงและอาจชกหมดสตได

101


• การดแลผปวยทมภาวะแคลเซยมในเลอดสง – จะตองเฝาระวงความผดปกตของการเตนของหวใจ – ประเมนสญญาณชพ – การเปลยนแปลงระดบความรสกตว – ประเมนอาการคลนไสอาเจยน เบออาหาร – อาการปวดทอง – ดแลผปวยใหไดรบสารน าอยางเพยงพอ – ดแลบรรเทาอาการปวด

102


• ภาวะซบพเรยเวนาคาวาซนโดรม (SVC)

– เปนกลมอาการทเกดจากหลอดเลอดด าขนาดใหญในทรวงอกถกกดจากกอนมะเรงหรอตอมน าเหลอง

– ท าใหเลอดด าไหลเวยนกลบเขาสหวใจไดไมสะดวก – ความดนในสมองเพมขน หรอหลอดลม (trachea) อาจถกกดดวย

– ผปวยจะมใบหนาและแขนบวม หายใจล าบาก

103


• ภาวะซบพเรยเวนาคาวาซนโดรม – ประเมนอาการและเฝาระมดระวงการเปลยนแปลงของสญญาณชพ – ประเมนอาการทางสมอง ประเมนการหายใจ – ดแลใหไดรบออกซเจน – ดแลการไดรบสารน าทางหลอดเลอดด าอยางระมดระวง – งดเจาะเลอดหรอการใหสารน าทางหลอดเลอดด าในแขนขางทบวม – จดทานอนศรษะสง – ใหค าแนะน าในการปฏบตตวและการสงเกตอาการผดปกต – ดแลการไดรบยาตามแผนการรกษา – ประเมนผลขางเคยงจากการไดรบยา

104



Airway obstruction

• มะเรงในหลอดลม ขนาดใหญ

• ท าใหอดกนทางเดนหายใจ

• หายใจหอบเหนอย นอนราบไมได เสยงหายใจดง

• ใชกลามเนอชวยหายใจมากขน

• เสยงแหบ

• ไอเปนเลอด


Airway obstruction

• สงเกตอาการ upper airway

obstruction

• ดแล tracheostomy

• ดแลการรบประทานอาหารออน ระวงส าลก

ภาวะโรคลกลาม Metastasis

107

ภาวะโรคลกลาม

spinal cord compression

• เกดจากมะเรงแพรกระจายจากกระแสเลอดมาท vertebral

bodies กระจายไปท epidural space

• แพรกระจายบรเวณ thoracic spine รอยละ 70

• พบไดภายใน 6 เดอน

• ปวดตรงกลางหลง การรบความรสกเสย เชน ชา คนหรอปวดแสบปวดรอน กลามเนอออนแรง การขบถายปสสาวะและอจจาระผดปกต

• ดแลใหยากลม corticosteroid เชน dexamethasone

ภาวะโรคลกลาม spinal cord compression

การพยาบาล • ดแลอาการปวด • ปองกนแผลกดทบ

• ดแลระบบขบถาย ฯลฯ • ดแลดานจตใจ ใหก าลงใจ เสรมพลงอ านาจ

ภาวะโรคลกลาม • ภาวะทองมาน

– ผปวยจะมอาการทองโตขน

–บางรายจะมการบวมของขาทง 2 ขาง

–มอาการแนนอดอดทอง

–นอนราบไมได หายใจล าบาก

–นอนพกไมได

110


• การดแลผปวยทมภาวะทองมาน – ใหขอมลถงกลไกการเกดภาวะทองมาน – ชวยลดอาการอดอด แนนทอง หายใจล าบากดวยการจดทานอนศรษะสง – หรอการใหออกซเจนตามแผนการรกษา – จดทานอนใหปลายเทาสงเพอลดการบวมของขา – ปองกนการเกดแผลกดทบบรเวณผวหนง – ดแลการรบประทานอาหารทเพมโปรตน – ตดตามอาการเปลยนแปลงอยางใกลชด – ดแลอาการหลงไดรบการเจาะเอาน าในชองทองออก (paracentesis)

– ตดตามผลอเลคโตรไลท – บนทกปรมาณสารน าทเขาออกทางรางกาย – ประเมนอาการผปวยอยางตอเนอง

111


• อาการหายใจล าบาก – เกดจากการกระจายของมะเรงไปทปอด – มน าในเยอหมปอด (pleural effusion)

– มอาการไอ หายใจตน หายใจไมเตมอม – เจบบรเวณชายโครง นอนราบไมได – ถามอาการมากขนจะกระวนกระวายและเหงอออก ไมสขสบาย วตกกงวลกบอาการทเกดขน

112

ภาวะโรคลกลาม • อาการหายใจล าบาก

– ใหขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงทมผลท าใหเกดการหายใจล าบาก – จดใหนอนในทาศรษะสง – ประเมนการหายใจ อาการหอบเหนอย เจบบรเวณชายโครง – ประเมนภาวะไข ตดตามคาออกซเจนในกระแสเลอด (O2saturated)

– ดแลใหไดรบยาบรรเทาปวดตามแผนการรกษา – แนะน าเทคนคการหายใจทมประสทธภาพ – ดแลภาวะแทรกซอนจากการเจาะเอาน าในชองปอดออก (thoracentesis)

– ดแลปองกนภาวะแทรกซอนขณะคาสายเพอระบายน าในชองปอดออกมา (intercostal drainange หรอ ICD)

– ชวยดแลประคบประคองจตรใจทงของผปวยและญาต

113

• ล าไสอดตน – เกดจากการทกอนมมะเรงโตขนไปกดเบยดล าไส – มการกระจายของมะเรงไปสล าไส – ผปวยจะมอาการทองอด แนนตง – ไมถายอจจาระ ไมผายลม – ปวดทอง – อาเจยนเปนน าสขาวขน หรอสน าด

114


• การดแลผปวยทมภาวะล าไสอดตน – ใหขอมลเกยวกบการเกดภาวะล าไสอดตน – ประเมนอาการและอาการแสดงของอาการอดอดแนนทอง ลกษณะของอาเจยน – ดแลการงดอาหารและน า – ดแลการใสสายยางเขาไปในกระเพาะอาหารเพอดดน ายอยและลมออก – ดแลใหสขสบายโดยการจดทานอน การไดรบยาบรรเทาปวด – ตดตามการตรวจพเศษตามแผนการรกษา เชน การตรวจทางทวารหนก

(proctscopy) และการเอกซเรยล าไสใหญดวยการสวนแบเรยม (barium

enema) เปนตน – เตรยมผาตดตามแผนการรกษา เชน การท าความสะอาดผวหนงบรเวณผาตด สวน

อจจาระ ใหขอมลผปวยเกยวกบการผาตด การปฏบตตวภายหลงการผาตด เพอชวยลดความวตกกงวลและความกลว เปนตน

115



• อาการเจบปวด เปนทมกเกดควบคกบผปวยมะเรง – จากสาเหตของโรคและจากการรกษา – ความรนแรงของอาการปวดมตงแตระดบเลกนอยถงระดบรนแรง

– มผลตอการท ากจวตรประจ าวน การเดน การท างาน การนอนหลบ

– มความวตกกงวล – กลวตออาการของโรค – ไมกลาทจะเผชญกบเหตการณตางๆ

116


อาการเจบปวด

• ใหขอมลผปวยและญาตเกยวกบการเกดอาการเจบปวด • ประเมนความรนแรง ต าแหนง ลกษณะของอาการเจบปวด

รวมถง • ปจจยสงเสรมทสมพนธกบอาการเจบปวด • ดแลการบรรเทาอาการเจบปวด • ชวยลดความวตกกงวลดวยวธการใชยา

117


อาการเจบปวด • เสรมดวยการน าเทคนคตางๆ เชน การผอนคลายกลามเนอ การใชสมาธ และการ

นวดเพอชวยลดอาการเจบปวด ดนตรบ าบด เปนตน • ประสานงานเกยวกบคลนกระงบปวดเพอใหผปวยไดรบยาบรรเทาความ

เจบปวดทเหมาะสม • ดแลผปวยใหไดรบยาบรรเทาความเจบปวดอยางถกตองแผนการรกษา • ใหขอมลการใหยาบรรเทาความเจบปวดทถกตองกบผปวยและญาต • ประเมนอาการเจบปวดภายหลงใหการชวยเหลอในการบรรเทาความเจบปวด • ผลขางเคยงจากการใชยาบรรเทาการเจบปวด โดยเฉพาะการไดรบยาทม

สวนผสมของมอรฟน เชน อาการงวงซม ทองผก และหายใจชาลง เปนตน

118


การดแลการรกษาแบบประคบประคอง หรออยในระยะสดทาย

• เพอประคบประคองไมใหมการลกลามของโรค • ชวยใหผปวยมชวตทไมทกขทรมาน • ผลการรกษากไมตอบสนองตอยาเคมบ าบด หรออาจเกดผลขางเคยงเปน

อยางมากกบผปวย • มการปรบเปลยนแผนการรกษาเปนระยะๆ • ท าใหผปวยเกดความรสกทอแท กงวลตอผลการรกษา

119

ภาวะโรคลกลาม การดแลการรกษาแบบประคบประคอง หรออยในระยะสดทาย

• ใหขอมลเพอการยอมรบ • เตรยมความพรอมใหสามารถเผชญกบสถานการณตางๆ ได • ดแลบรรเทาอาการไมสขสบาย จดทานอน ดแลความสะอาดรางกาย • ใหสารน าและอาหารตามความเหมาะสม • ชวยพลกตวบอยๆ เพอปองกนการเกดแผลกดทบ • การสรางความไววางใจ ใหก าลงใจ • เปดโอกาสใหผปวยพดระบายสงทกงวล • ชวยเหลอครอบครวในการเผชญกบอาการในวาระสดทาย • พดคยใหก าลงใจ สอสารดวยการสมผสทออนโยน • เปดโอกาสใหผปวยและญาตไดประกอบกจกรรมตามความเชอทางศาสนา • ดแลใหผปวยจากไปอยางสงบ

120

การดแลผปวยทมารบการตรวจพเศษ

121

ดแลผปวยทมารบการตรวจพเศษ

• ตดตามความกาวหนาของโรคและผลการรกษาของผปวยจากการตรวจพเศษ เชน การท าอลตราซาวด การตรวจเอกซเรยคอมพวเตอร การเอกซเรยส าไสดวยการสวนแบเรยม – แจงวนนดเพอตรวจพเศษ – ใหขอมลกอนการตรวจ ขอดขอเสยของการตรวจ – การเตรยมรางกายของผปวยใหพรอมกอนการตรวจ เชน การงดอาหาร

และน า การสวนอจจาระ การดแลใหไดรบดมน าทผสมตวน าสารทบแสง

• การใหสารละลายทางเลอดด า หรอการเปดเสนเลอดด าและคาขอตอสามทางกอนการสงตรวจ เปนตน

122

ดแลผปวยทมารบการตรวจพเศษ

• ใหขอมล เกยวกบผลลพธของการตรวจทอาจเปนไปไดทงทางบวกและทางลบ

• เฝาระวงอาการผดปกตทอาจเกดขนภายหลงการตรวจ เชน อาการแพสารทบแสง ผนคนตามตว และการหายใจผดปกต เปนตน

• บนทกและตดตามสญญาณชพ ภายหลงการตรวจ • เตรยมความพรอมดานจตใจของผปวยกอนการรบฟงผลการตรวจ • ดแลประคบประคองดานจตใจเมอผลการตรวจไมเปนไปตามท

คาดหมาย

123

ดแลผปวยทมภาวะโรคประจ าตวรวม

124


125

• เบาหวาน

• ความดนโลหตสง • โรคหวใจ

• HIV


• เบาหวาน

– ดแลใหผปวยรบประทานยาเบาหวานตามแผน

– เฝาระวงภาวะน าตาลในเลอดต าในผปวยโรคเบาหวาน – เจาะเลอดเพอดระดบน าตาลเปนระยะ – สงเกตอาการผดปกต เชน หนามด ใจสน มเหงอออก เปนตน

126


• ผปวยโรคหวใจ – ดแลผปวยใหไดรบแผนการรกษา – ประเมนอาการเจบอก ใจสน – ประเมนการเตนของชพจรทผดปกต

• ผปวยโรคความดนโลหตสง – ประเมนอาการปวดศรษะ ตาพรามว – วดความดนโลหตทก 4 ชวโมง – ใหค าแนะน าผปวยเกยวกบชนดของอาหารทควรรบประทาน – การสงเกตอาการผดปกต และการปฏบตตวทเหมาะสมกบโรค

• รายงานแพทยทราบเมอพบอาการผดปกต

127

การตดตามผลลพธ การพยาบาลผปวยมะเรงทไดรบยาเคมบ าบด

128

CMT

Loss follow up

Side effect ของยา

NV 60%

Mucositis 35-45%

Hypersenstivity

Extravasation

others

Anxiety

Body image disturbance

others

รางกาย

อนๆ จตใจ จตวญญาณ

การหาประเดนปญหาของผปวย

CMT

อบรม/ตดตามผล

Side effect ของยา

NV 60%

Mucositis 35-45%

Hypersenstivity

Extravasation

others

CNPG

RU/R2R

สงเคราะห

งานวจย

ลงสปฏบต KM

กระบวนการพฒนาระบบโดยใชหลกฐานเชงประจกษ

CNPG

FNP

Preparatory information

พฒนาแนวปฏบต(CNPG)

Spiritual

Music therapy

Mucositis

Peripheral neuropathy

ปองกนการตดเชอ

อตราการตดเชอ

มาตรฐานการดแลผปวยทเสยงตอการตดเชอ CNPG_ Febrile neutropenia

จดใหมหองแยก ลอคผปวย B11-B16 กลมโรคเลอด จดสงแวดลอมสะอาด

ผลลพธดานผปวย

0.29

0

0.33

0.24

0.14



CNPG prevent fall

แบบประเมน Fall

ตดตาม KPI _ Fall

อตราการเกดอบตการณผปวยพลดตกหกลม

0.29

0.45

0.42

0.16

0.55

Fall

ระดบ fall ระดบ C-E<0.4 ตอ 1000 วนนอน

oncology unit had the third highest hospital fall

rate (3.83 falls per 1,000 patient days)

CNPG Extravasations

แบบประเมน

ตดตาม KPI

อตราการเกด Extravasations

0.09 0.09

0.08

0.16 0.14

Extravasations

Extravasations

เปาหมาย <0.4 ตอ 1000 วนนอน

CNPG Hypersensitivity

แบบประเมนยาเคมฯ

ตดตาม KPI

อตราการเกด Hypersensitivity

0.59 0.71

0.5

1.3

0.68

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

1.2

1.4

Hypersensitivity

CNPG_ Nausea vomiting: Acupressure

NV 60 -70 %

• ไดรบรางวลชมเชย KKU Show &share 2011 •รางวล R2R ภมภาค ครงท 1_ 2011

สามารถปองกนอาการ คลนไส อาเจยน รอยละ 83

P6(Nei-Guan or Pericardium 6)

CNPG_ Nausea vomiting: Acupressure wrist band

NV 60 -70 %

P< 0.05

อตราการเกดคลนไส อาเจยน 0.18 (ตค55- กย56)

CNPG_ Nausea vomiting

NV 60 -70 %

P< 0.05

อตราการเกดคลนไส อาเจยน 0.18 (ตค55- กย56)

ความรนแรงของอาการคลนไสอาเจยน

CNPG_ Sour Fruits for Nausea vomiting

NV 60 -70 %

อตราการเกดคลนไส อาเจยน 0.20 (พฤศจกายน 56- เมษายน 57)

CNPG_ orange jelly for prevent Nausea vomiting

NV 60 -70 %

N=15 คน

Day คะแนนคนไส อาเจยน จ านวนคลนไสอาเจยน คาเฉลย SD ครง

day1 0 0 0 day2 0.33 1.29 2 day3 0.2 0.78 1 day4 0.2 0.78 0

week2 0 0 0 week4 0 0 0

0.121667 0.56

อตราการเกดคลนไส อาเจยน 0.20 (พฤศจกายน 56- เมษายน 57)

CNPG Acupressure

CNPG Acupressure wrist band

CNPG_ginger

อตราการเกด Nausea Vomiting

2.5

3.34

3.95

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

ตค.55-กย.56 ตค.56-กย.57 ตค.57-พค.58

อตราการเกดNausea

Vomiting

CNPG_ Mucositis

อตราการเกด 2.59 (ตค 52-กย 53=28คน)

อมน าแขง กอนใหยาเคมบ าบด 30 นาท ทก 2 ชวโมง นานครงละ 5นาท CNPG&R2R

เปาหมาย <0.04 ตอ 1000 วนนอน

จดการและประเมนผลลพธ • ก าหนดตวชวดผลลพธทางการพยาบาล

• ตดตามผลลพธทางการพยาบาล

• วเคราะหผลลพธและพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลเพอใหผลลพธดขน

• จดท าฐานขอมลผปวย เพอวเคราะหผลลพธ

• ตดตามและเปรยบเทยบผลการปฏบตอยางตอเนอง

CNPG_ Preparatory information&Discharge Planning in Cancer receiving Chemotherapy

CNPG_ Music for relief cancer pain 2552

Cancer pain 34.56%

P< 0.05

ตวแปร

Mean Difference

(MD) Std. Error

Sig

95% Confidence Interval for Difference

Lower Bound

Upper Bound

ความปวด -0.83* 0.26 0.002 -1.34 -0.32

ความวตกกงวล -0.75* 0.34

0.032 -1.43 -0.07

อตราความพงพอใจตอการไดรบการบรรเทาอาการปวด

ประสานงานกบทมการดแล

• เปนสมาชกทมสหสาขาวชาชพ

• ประสานความรวมมอกบพยาบาล ในทมการดแลผปวยทงภายในและภายนอกหอผปวย

• ประสานความรวมมอกบครอบครวของผปวย พยาบาลชมชน และสถานพยาบาลใกลบาน ซงเปนแหลงประโยชนในชมชน

CoP : CMT ป 2558

CoP meeting: Face to face

ประยกตใชความร

learning

น าความรปอนกลบใหม

การใหบรการผปวยทใหยาเคมบ าบด

http://www.nurse.kku.ac.th/

Knowledge management

http://www.ncmc.kku.ac.th/

http://kmmed.kku.ac.th/

Documents

Nurses role in cancer care across lifespan ในผูป้่วยผูใ