Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
- -.
n4 HAJ2012
Ocena osiagniecia naukowego i dorobku naukowego doktora
nauk biologicznych Dariusza Jakubasa
Kandydat legitymuje sie tytulem doktora nauk biologicznych nadanym w 2003 przez Wydzial
Biologii, Geografii i Oceanologii Uniwersytetu Gdanskiego. Równiez postepowanie
habilitacyjne jest prowadzone przez te sama Rade Wydzialu Uniwersytetu Gdanskiego.
Ocena osiagniecia naukowego:
"Reakcje planktonozernych alczyków (Alle alle) na zmienne warunki oceanograficzne i
klimatyczne w Arktyce"
Na osiagniecie naukowe sklada sie 7 monotematycznych artykulów opublikowanych
w latach 2007-2012, które wszystkie ukazaly sie w angielskojezycznych czasopismach z tzw.
listy filadelfijskiej. Wszystkie prace to artykuly wspólautorskie z róznym wkladem habilitanta
w przygotowanie prac ocenionym na: 25% - dwie prace, 40% - jedna praca i 60% - cztery
prace. W czterech publikacjach, gdzie dr Jakubas jest pierwszym autorem a jego udzial jest
oceniony na 60%, byl on autorem koncepcji pracy, zebral wiekszosc materialu, przeprowadzil
wiekszosc analiz oraz napisal tekst manuskryptu. Wszystkie prace zostaly opublikowane w
wysoko impaktowanych czasopismach takich jak: Waterbirds, Marine Ecology Progress
Series, Polar Research, Progress in Oceanography i Polar Biology. Wedlug punktacji
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyzszego laczna ocena punktowa tych publikacji wynosi
197.
Wybór alczyka jako obiektu badan ma szczególne znaczenie ze wzgledu na jego role
spelniana w biocenozach Arktyki. Alczyk, bedac gatunkiem kolonijnym o duzej liczebnosci, a
przy tym plantonozerca zdobywajacym pokarm w morzu a gniazdujacym na ladzie, jest
uwazany za gatunek kluczowy dla funkcjonowania ekosystemów ladowych Arktyki, gdyz
przenosi materie organiczna z morza na lad. Z tego wzgledu zmiany populacyjne u alczyka
moga miec powazne konsekwencje dla funkcjonowania calego ekosystemu Arktyki.
Glównym celem zwartego tematycznie cyklu prac bylo zbadanie reakcji alczyków na
zmienne warunki oceanograficzne i klimatyczne w Arktyce. Prace terenowe prowadzone byly
w dwóch najwiekszych skupiskach legowych alczyka na Spitsbergenie charakteryzujacych sie
odmiennymi warunkami oceanograficznymi i klimatycznymi. Badania byly skoncentrowane
na róznicach w ekologii zerowania i rozrodu pomiedzy sezonami i miejscami legów. W cyklu
prac habilitacyjnych wyrózniaja sie te aspekty, które wykrywaja nowe zjawiska i podaja nowe
ich interpretacje. W trzech pracach dotyczacych ekologii zerowania wykazano po raz
pierwszy, ze wystepuja róznice w skladzie diety pisklat alczyka miedzy sezonami "cieplymi"
i "zimnymi" oraz wykryto sposoby kompensacji gorszych warunków troficznych w sezonie
"cieplym" przez czestsze karmienia oraz stosowanie bimodalnych lotów zerowiskowych.
W pracy dotyczacej fenologii legów alczyka na podstawie wieloletniej seni danych
stwierdzono, ze w odpowiedzi na wzrost wiosennych temperatur powietrza i szybszego
topnienia lodów, ptaki te wykazuja tendencje do wczesniejszego gniazdowania.
Trzy prace ukazuja róznice w ekologii rozrodu i zerowania alczyka w dwóch
koloniach o odmiennych warunkach oceanograficznych i troficznych. Po raz pierwszy
wykazano w nich wplyw warunków srodowiskowych i pokarmowych na kondycje i poziom
stresu u tego gatunku oraz wysoka plastycznosc adaptacji do suboptymalnych warunków
srodowiskowych. Nowe informacje przynosi równiez praca ukazujaca reakcje alczyków na
warunki klimatyczne na poziomie subkolonii umiejscowionych w terenie o róznej
mikrorzezbie i mikroklimacie.
Wszystkie prace habilitanta zawieraja liczne elementy nowatorskie wnoszace nie tylko
istotny wklad do poznania biologii i ekologii alczyka, ale majace tez o wiele donioslejsze
znaczenie ogólnobiologiczne. Alczyk zdaje sie byc dobrym bioindykatorem zmian
zachodzacych w ekosystemach Arktyki pod wplywem postepujacych zmian
oceanograficznych i klimatycznych.
Wszystkie prace charakteryzuja sie obszernoscia zgromadzonych matenalów, które
zostaly prawidlowo i wnikliwie opracowane z uzyciem róznorodnych metod statystycznych.
Od strony formalnej prace te nie budza moich zastrzezen.
Podsumowujac moja ocene osiagniecia naukowego habilitanta pragne podkreslic, ze
stanowi ono interesujace i wielowatkowe studium stanowiace znaczny wklad autora w rozwój
wiedzy z dziedziny ornitologii. Dowodzi umiejetnosci zaplanowania i realizacji
dlugoterminowych badan oraz analitycznego podejscia do uzyskanych wyników, a tym
samym wskazuje na dojrzalosc naukowa habilitanta i jego przygotowanie do samodzielnej
pracy naukowej.
Ocena pozostalego dorobku naukowego
Na dorobek naukowy habilitanta, poza pracami stanowiacymi cykl publikacji
habilitacyjnych, sklada sie 35 publikacji oryginalnych oraz 28 komunikatów konferencyjnych.
Z tego zdecydowana wiekszosc prac (29) zostala opublikowanych po uzyskaniu stopnia
doktorskiego. Imponujacy jest tez ewidentny wzrost liczby publikowanych prac w ostatnich
latach: 2009 - 4, 2010 - 6, 2011 - 8 publikacji. Dobrze swiadczy to o rozwoju naukowym
habilitanta, jego pracowitosci, efektywnosci, a takze umiejetnosci stawiania pytan i
rozwiazywania problemów badawczych, a wiec o dojrzalosci jako badacza, który jest pelen
badawczej pasji i ciagle ma pomysly na nowe badania i pisanie prac. Dorobek ten nalezy
uznac za obfity i bardzo dobry jakosciowo. Oryginalne prace nieobjete osiagnieciem
naukowym zostaly ogloszone na ogól po angielsku w czasopismach o czesto wysokim Impact
Factor, takich jak: Animal Behaviour, Ethology, Ecology and Evolution, Waterbirds, Journal
of Ornithology, European Journal of Wildlife Research, Ornis Fennica, Annales Zoologici
Fennici, Bird Study, Polish Polar Research, Polar Biology, Arctic, Marine Ecology Progress,
Polish Journal of Ecology. Posrednio o wysokim poziomie merytorycznym prac swiadczy
równiez bardzo wysoka ocena bibliometryczna calego dorobku publikacyjnego wynoszaca
794 punkty wedlug punktacji Ministerstwa Nauki i Szkolnic:twaWyzszego, z tego az 597
punktów uzyskanych po doktoracie. Jest to dorobek calkowicie wystarczajacy do
przeprowadzenia przewodu habilitacyjnego. Czesc publikacji miala szeroki odbiór, o czym
swiadczy znaczaca liczba cytowan wedlug bazy Web of Science wynoszaca 93 (55 bez
autocytacji). Sumaryczna wartosc Impact Factor dla 30 publikacji wedlug bazy Journal
Citation Reports wynosi 34,9, w tym dla 7 pozycji skladajacych sie na cykl publikacji
habilitacyjnych IF wynosi 13,1. Indeks Hirscha wedlug bazy Web ofScience wynosi 6.
Pod wzgledem tematyki badawczej zainteresowania habilitanta sa bardzo wyraznie
sprecyzowane. Cecha wspólna zdecydowanej wiekszosci prac jest fakt przeprowadzenia
badan w naturalnych warunkach, co nadaje uzyskanym wynikom wazny walor poznawczy.
Wiekszosc prac dotyczy kilku glównych nurtów badawczych. W poczatkowym
okresie swojej kariery naukowej habilitant zajmowal sie biologia i ekologia czapli siwej i tej
tematyki dotyczyla rozprawa doktorska obroniona w roku 2003 oraz 7 publikacji ogloszonych
drukiem w latach 2004-2005 oraz w 2011. Wykazal w nich m.in. ze rózne parametry
rozrodcze czapli siwej, w tym przede wszystkim sukces rozrodczy, byly uzaleznione od
takich czynników jak polozenie kolonii (nadmorskie, sródladowe), dostepnosc terenów
zerowiskowych, sklad pokarmu itp. Prace te wnosza sporo nowej wiedzy na temat róznych
aspektów biologii i ekologii czapli siwej.
Glówny nurt badawczy habilitanta obejmuje szeroki wachlarz zagadnien zwiazanych z
biologia i ekologia ptaków arktycznych. Material badawczy zostal zebrany w ciagu 9
sezonów spedzonych w Arktyce podczas ekspedycji calego zespolu badawczego. Badania te
wielokrotnie zyskiwaly wsparcie fmansowe, zarówno instytucji krajowych w postaci grantów
Uniwersytetu Gdanskiego (4 granty, w dwóch habilitant byl kierownikiem) oraz KBN i
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyzszego (6 grantów, w jednym byl kierownikiem), jak i
we wspólpracy polsko-norweskiej. Efektem tych badan, prowadzonych takze we wspólpracy
z badaczami z Norwegii, USA i Francji, jest cykl publikacji poswieconych róznym aspektom
biologii i ekologii alczyka, m.in. róznicom miedzyplciowym w nakladach rodzicielskich,
ojcostwu legów i zachowaniom kopulacyjnym, drapieznictwu mewy bladej na alczyku,
zróznicowaniu biometrycznemu i oznaczaniu plci na podstawie pomiarów biometrycznych,
badaniach kondycji i parametrów hematologicznych itp. Rozlegly wachlarz tematyczny tych
prac swiadczy o szerokich horyzontach naukowych i imponujacej wiedzy wykraczajacej
daleko poza scisla specjalnosc.
Dodatkowa problematyka badawcza realizowana w ostatnich latach przez habilitanta
sa zagadnienia zwiazane z migracjami ptaków wróblowych .zwiazanych z trzcinowiskami,
takich jak trzcinniczek, rokitniczka i potrzos. W badaniach tych wykazano m.in. po raz
pierwszy zjawisko tzw. protogynii u mlodocianych trzcinniczków, czyli wczesniejszej
migracji samic niz samców, u rokitniczki zaproponowano funkcje dyskryminacyjna do
oznaczania plci u mlodych ptaków w oparciu o pomiary biometryczne, a w przypadku
potrzosa zbadano zróznicowanie parametrów hematologicznych.
Habilitant wykazuje duza aktywnosc w prezentowaniu swoich wyników badan.
Uczestniczyl w 9 konferencjach i seminariach miedzynarodowych i dwóch konferencjach
krajowych, wyglaszajac referaty i prezentujac postery.
Przy ocenie calosci dorobku naukowego nalezy podkreslic umiejetnosc podejmowania
przez habilitanta zespolowej pracy badawczej i autorskiej, co swiadczy o szerokosci
zainteresowan i zdolnosci do wspólpracy.
Jestem gleboko przekonany, ze dorobek naukowy dr Jakubasa zdecydowanie
przekracza wartosc progowa w ocenie kandydata do otrzymania stopnia naukowego doktora
habilitowanego i spelnia kryteria jakosci naukowej wyznaczone przez Ustawe o Stopniach i
Tytule Naukowym. Nie obawiam sie nawet uzyc okreslenia, ze jest to dorobek wyrózniajacy
sie, zarówno pod wzgledem ilosciowym,jak i merytorycznym.
Ocena dorobku dydaktycznego i innych form dzialalnosci
Habilitant jest bardzo aktywnym dydaktykiem na swojej macierzystej uczelni. W
ramach obowiazków dydaktycznych prowadzi zajecia dla studentów stacjonarnych i
niestacjonarnych na kierunkach biologi~ ochrona srodowiska i chemia. Sa to przede
wszystkim wyklady z zoologii i fauny kregowców Polski, a takze cwiczenia z ewolucji i
systematyki kregowców oraz cwiczenia z podstawowych zastosowan komputerów, zajecia
terenowe z ekologii oraz pracownie dyplomowe i specjalizacyjne. Habilitant udziela sie takze
jako prelegent wyglaszajac wyklady popularnonaukowe. Na swojej uczelni uzyskal
uprawnienia promotora prac magisterskich i byl dotychczas opiekunem 12 prac magisterskich
a aktualnie opiekuje sie 3 dalszymi pracami, co nalezy uznac za dorobek znaczacy.
Swoje kwalifikacje biologiczne wykorzystuje takze jako ekspert przygotowujacy m.in.
plany ochrony rezerwatów przyrody i uzytków ekologicznych. Jego kwalifikacje zostaly
równiez dostrzezone na forum miedzynarodowym i byl równiez ekspertem w
miedzynarodowym Zespole Ekspertów Zewnetrznych oceniajacym projekty skladane w
ramach Polsko-Norweskiego Funduszu Badan Naukowych.
Konkluzja
W swietle przedstawionych wyzej argumentów stwierdzam, ze caloksztah dorobku
naukowego, dydaktycznego i organizacyjnego, a takze osiagniecie naukowe dr. Dariusza
Jakubasa calkowicie spelniaja wymagania ustawowe do przeprowadzenia postepowania
habilitacyjnego. Osiagniecie naukowe wnosi znaczny wklad w rozwój wiedzy o ekologii
wybranego gatunku, a tym samym do wiedzy ogólnej z zakresu biologii ptaków. Osiagniecie
ma tez znacznie szerszy wymiar ogólnobiologiczny, gdyz moze posluzyc do diagnozowania
stanu srodowiska naturalnego w Arktyce w obliczu postepujacych zmian klimatycznych i tym
samym stwarza mozliwosc wykorzystania tej wiedzy do prognozowania reakcji zwierzat na te
zmiany. Dorobek naukowy kandydata uzasadnia nadanie mu stopnia doktora habilitowanego
nauk biologicznych w zakresie biologii.
Wroclaw 10.05.2012Q.tL~h S~~
Prof. dr hab. Tadeusz Stawarczyk