Embed Size (px)
Citation preview
1
Óêðà¿íñüêà ìîâà²ìåííèê1-4 êëàñè
Ïàòëàíü Ò. Ì.
ÒÅÐÍÎϲËÜÍÀÂ×ÀËÜÍÀ ÊÍÈÃÀ � ÁÎÃÄÀÍ
� Äèäàêòè÷í³ ³ãðè
� Äèêòàíòè
� Òâîð÷³ çàâäàííÿ
� Òåñòîâ³ çàâäàííÿ
� Êàðòêè êîíòðîëþ
� Ðåáóñè
2
ÁÁÊ 81.2ÿ72Ï20
Ðåöåíçåíòè:êàíäèäàò ïåäàãîã³÷íèõ íàóê, äîöåíò
Ç.Ì. Îíèøê³ââ÷èòåëü ïî÷àòêîâèõ êëàñ³â âèùî¿ êàòåãîð³¿, â÷èòåëü-ìåòîäèñò
Í.Î. Áóäíà
Îõîðîíÿºòüñÿ çàêîíîì ïðî àâòîðñüêå ïðàâî.Æîäíà ÷àñòèíà äàíîãî âèäàííÿ íå ìîæå áóòè âèêîðèñòàíà ÷è â³äòâîðåíà
â áóäü-ÿêîìó âèãëÿä³ áåç äîçâîëó àâòîðà ÷è âèäàâíèöòâà
Ïàòëàíü Ò.Ì.Ï20 Óêðà¿íñüêà ìîâà. ²ìåííèê. 1-4 êëàñè: Íàâ÷àëüíèé ïîñ³áíèê. �
Òåðíîï³ëü: Íàâ÷àëüíà êíèãà � Áîãäàí, 2003. � 88 ñ.
ISBN 966-692-192-8
Ó ïîñ³áíèêó ïîäàíî äèäàêòè÷í³ ³ãðè, ö³êàâ³ âïðàâè, òâîð÷³ çàâäàííÿ,íàâ÷àëüí³ ³ êîíòðîëüí³ äèêòàíòè, òåêñòè äëÿ ñïèñóâàííÿ, êàðòêè êîíòðî-ëþ, òåñòîâ³ çàâäàííÿ òà ðåáóñè ç óêðà¿íñüêî¿ ìîâè (1�4 êëàñè). Ïðîïîíî-âàí³ âïðàâè äîïîìîæóòü â÷èòåëåâ³ ï³ä³áðàòè ìàòåð³àë äî óðîê³â ç òåì諲ìåííèê».
Äëÿ â÷èòåë³â ïî÷àòêîâèõ êëàñ³â, ñòóäåíò³â, áàòüê³â.
ÁÁÊ 81.2ÿ72
ISBN 966-692-192-8
© Ïàòëàíü Ò.Ì., 2003© Íàâ÷àëüíà êíèãà � Áîãäàí, ìàêåò, õóäîæíº îôîðìëåííÿ, 2003
7
1 ÊËÀÑ
ÄÈÄÀÊÒÈ×Ͳ ²ÃÐÈ
1. Ç áóêâ ñêëàäè ñëîâà, à ïîò³ì çì³íè îäíó áóêâó òàê, ùîá âèéøëî íîâå ñëîâî.Íà ÿêå ïèòàííÿ â³äïîâ³äàþòü ö³ ñëîâà?
è, ñ, ë � î, ì, ñ � ê, à, ì �ì, ë, î � ê, á, ó � ë, ³, ã, ä �ñ, ë, à, ê � ñ, î, ³, ï, ê � î, ñ, ê, à �ñ, ³, ì, î, ò � é, ÷, ê, à, à � à, ë, ñ, è �î, ê, à, ç � à, ê, â, à �
2. Ç áóêâ ñêëàäè ñëîâà, ïîò³ì äîäàé îäíó áóêâó òàê, ùîá âèéøëî íîâåñëîâî.
ä, ë, ³ � ê, à, ì � à, ð, ê �ê, î, à � ò, ³, ê �
3. Äîáåðè ³ çàïèøè íîâ³ ñëîâà, ùî â³äð³çíÿþòüñÿ â³ä äàíèõ ïåðøîþ áóêâîþ.ð³ê � ðàê � ÷àéêà �æóê � ñèëà � ïèòè �ñèí � õàòà � äóá �
êàøà �
4. Çà áóêâàìè òà ñëîâàìè, ùî â³äð³çíÿþòüñÿ â³ä ïîòð³áíîãî ëèøå îäíèìçâóêîì � áóêâîþ, â³äãàäàé çàäóìàíå ñëîâî.
ì, î, ñ � ëîì, ñàì, � ...³, ò, ê � ï³ò, êóò � ...ê, à, á � ëàê, áóê � ...ê, ó, ñ � ëóê, ñàê � ...ì, î, ò � ëîì, òàì � ...ð, è, ì � ñèð, ìóð � ...ñ, ë, à, î � ìàëî, ñîëî � ...ñ, ä, à � ëàä, ñóä � ...ê, ñ, î, à � ðîñà, êàñà � ...ð, æ, è � ñèð, æàð � ...
5. Ñêëàäè íîâ³ ñëîâà ³ç áóêâ, ÿêèìè çàïèñóºòüñÿ ðÿä ñë³â, áåðó÷è ¿õ ó ïî-ðÿäêó: ç ïåðøîãî ñëîâà � ïåðøà áóêâà, ç äðóãîãî � äðóãà, ç òðåòüîãî �òðåòÿ ³ ò. ä.
Çèìà, â³ç, ê³ð, ìàðêà, äðîâà;çàìîê, ðîò, êàøà, ìàøèíà, ãàçåòà;âîäà, äóá, ãîëóá, ïîëèí, ïåðåöü, öèáóëÿ;
8
äàõ, òèøà, ðàê, êð³ò, ê³øêà, æàñìèí, âåðñòàò;ä³ä, ëèñ, ìîâà, êîçà, â³êîíöå;ä³òè, ëÿäà, êèò, ìîðå, êàíàë;ì³ñò, ë³ñ, êîñà, æàðò, ðåáðî;ð³ê, ñåëî, ðàäà, âóëèê, íàñîñ, ñòîëèê, ô³ðàíêà;ëàê, äèì, ñ³ì, íàñîñ, á³äîí;³êðà, ñí³ã, âõ³ä, êðàé.
6. Ñëîâà-ñõîäèíêè. Äîáåðè ³ çàïèøè ïî ï�ÿòü ñë³â-ïðåäìåò³â òàê, ùîá ó ïåð-øîìó áóâ îäèí ñêëàä, ó äðóãîìó � äâà; ó òðåòüîìó � òðè, â ÷åòâåðòîìó �÷îòèðè, â ï�ÿòîìó � ï�ÿòü.
Íàïðèêëàä: ñàäñàäîêäåðåâîìîðîçèâîìàòåìàòèêà
7. Øàðàäè. Ñêëàäè ñëîâà ³ç ñêëàä³â ³íøèõ ñë³â. Íà ÿê³ ïèòàííÿ â³äïîâ³-äàþòü ö³ ñëîâà?
à) Ç ïåðøèõ ñêëàä³â ñë³â:äèòèíà, âîäà; äèíÿ, òèñÿ÷à, íàñèï;ãà¿, çåëåí³, òàá³ð; ìàìà, ëèìîí, íàðîä;áàò³ã, ðàíîê, áàíêà; äîëèíà, ðîãè, ãàðàæ;ìàÿê, øèðîêèé, íàì³ð; áåãîí³ÿ, ðåâåíü, çàë³çî;ñîê³ë, ðîñà, êàì³íü.á) Ç ïåðøèõ ñêëàä³â ïåðøîãî ñëîâà ³ äðóãèõ ñêëàä³â äðóãîãî ñëîâà:áóäèíîê, ìîðÿê; ³ðèñ, ñèí³é; ïåêàð, æóðíàë; ãîðà, íàðîä; ëàâà, ðàíîê;
äçâ³íî÷îê, â³íîê; õâèëèíà, á³ëÿ; ÿêà, âåñåí.â) Ç ïåðøèõ ñêëàä³â ïåðøèõ äâîõ ñë³â ³ äðóãèõ ñêëàä³â òðåòüîãî ñëîâà:÷åðãà, ãîâîðèòè, íîâèé; îã³ðîê, ë³÷èòè, ãðàâåöü; ÿìà, ëèïà, ñïèíà; êàâà,
÷åðåäà, áàíÿ.ã) Ç ïåðøèõ ñêëàä³â ïåðøîãî ñëîâà, äðóãèõ � äðóãîãî, òðåò³õ � òðåòüîãî:âóõî, êàëèíà, ñï³äíèöÿ; ñîê³ë, òîðî÷êè, âèäåëêà.´) Ç ïåðøèõ ñêëàä³â äâîõ ñë³â ³ ÷åòâåðòîãî ñêëàäó òðåòüîãî ñëîâà:óðà, ÷èòàòè, âèçâîëèòåëü.ä) Ç äðóãèõ ñêëàä³â äâîõ ñë³â ³ òðåòüîãî ñêëàäó òðåòüîãî ñëîâà:ðóêà, êàëåíäàð, ãîñïîäàð.å) Ç äðóãèõ ñêëàä³â òðüîõ ñë³â:óêîë, ðàäãîñï, êîíèê.
9
8. Ç áóêâ îäíîãî ñëîâà ñêëàäè ³ çàïèøè ³íø³ ñëîâà, ùî â³äïîâ³äàþòü íàïèòàííÿ õòî?, ùî?.
Áðàòåðñòâî, æàéâîðîíîê, ëàñò³âêà, ëèñòîíîøà, ìîëîòîê, ðèáàëêà, ñîëîâåéêî,ñîëîìèíà, òîâàðèø, òðàêòîðèñò.
9. Ëàíöþæîê. Íàçâàíå ñëîâî ïðîäîâæ ³íøèìè ñëîâàìè, êîæíå ç ÿêèõïî÷èíàºòüñÿ äâîìà çâóêàìè, ùî º îñòàíí³ìè â ïîïåðåäíüîìó ñëîâ³.
Íàïðèêëàä: àðì³ÿ � ÿëèíà � Íàòàøà � øàïêà � êàðåòà.
10. ³íî÷îê ³ç ñë³â. Äî íàçâàíîãî ñëîâà äîäàé ³íø³ ñëîâà, êîæíå ç ÿêèõïî÷èíàºòüñÿ ç îñòàííüîãî çâóêà ïîïåðåäíüîãî ñëîâà.
Íàïðèêëàä: ìàëèíà � àáðèêîñ � ñèð � ðóêà.
11. Õòî â áóäèíî÷êó æèâå? Çàïèøè òâàðèí, ó íàçâàõ ÿêèõ ì³ñòèòüñÿ äàíàë³òåðà.
12. ßê³ ñëîâà ìîæíà ïðî÷èòàòè? Ùî íàçèâàþòü ö³ ñëîâà?
13. ßê³ òâàðèíè çàõîâàëèñÿ? ßêå ïèòàííÿ ïîñòàâèìî äî öèõ ñë³â?
14. Õòî íàçâå á³ëüøå ñë³â?à) îâî÷³; â) äåðåâà;á) ôðóêòè; ã) äîìàøí³ òâàðèíè ³ ò. ä.
15. Ïðî÷èòàé äåôîðìîâàí³ ñëîâà, çíàéäè �çàéâå� ñëîâî.Çðàçîê: èãðò � òèãð åëâ � ëåâ
îëíñ � ñëîí åðåèâêè÷ � ÷åðåâèêè�çàéâå� � ÷åðåâèêè
åëíê îáîòè÷óäá åðåâè÷èêåðåàçá èíàøàìèìàç åêèø÷
Ê Ñ Ç Æ Ë Ð
Ê Ê
² ØÀ
Ì Ø
Ê ÀÈ
² Å
 ÏÍÜ
Ñ Î
Á À
Ê
À
ÊÎ
Ë
Å
ÑÎ
44
4. Ïðî÷èòàé, çíàéäè ³ìåííèêè, âêàæè ÷àñ.Ó ë³ñ³
Îé ó ë³ñ³, îé ó ë³ñ³ìîõ çàêðèâ ïîëÿíè ëèñ³.Ñêð³çü ÿëèíè ³ äóáè,à ï³ä êóùèêîì ãðèáè.
Íà ãàëÿâèí³ ñèíèö³ë³ñîâ³ êëþþòü ñóíèö³.² çàâçÿòèé äÿòåë � ñòóê! �ãîñòðèòü äçüîáèêà îá ñóê.
Òóò æèâóòü õîðîø³ çâ³ð³ �¿æà÷êè, çàé÷àòà ñ³ð³.Êîæåí ç íèõ ïðèá³ãòè ðàäïðÿìî â êàçêó äëÿ ìàëÿò.
(Â. Êèðèëåíêî)
5. Âêàæè ð³ä ³ìåííèê³â.àéñòðà âåðáëþä âåëîñèïåäá³áë³îòåêà ñåëî æèòòÿäåìîíñòðàö³ÿ àïåòèò
6. Çàïèøè ó ìíîæèí³.êîðèäîð òåàòð êîìáàéíêîëåêòèâ ÷åðåøíÿ âåëîñèïåäõâèëèíà àïåëüñèí
7. Ñêëàäè ðå÷åííÿ ç ïîäàíèõ ñë³â. ϳäêðåñëè ãðàìàòè÷íó îñíîâó.Íà, ãðóäåíü, ïðèéøîâ, áëèñêó÷èé, çåìëþ.
8. Ó ïîäàíèõ ðå÷åííÿõ ï³äêðåñëè àíòîí³ìè.Ïðàöÿ ïðèíîñèòü äîñòàòîê, à ë³íü � çëèäí³.² íàéêðàùà çåìëÿ áåç ðîá³òíèêà äè÷à⳺.Ñòåæêè ëåäàð³â áóð�ÿíàìè ïîðîñëè.
ÊÎÍÒÐÎËÜͲ ÄÈÊÒÀÍÒÈ
Ó çèìîâîìó ë³ñ³Äð³ìຠçèìîâèé ë³ñ. Õîëîä ñêóâàâ ³ çàïîðîøèâ ¿õ ñí³ãîì. Çàñòèãëè á³ë³
áåðåçè ³ ìîãóòí³ äóáè. Ïîâèñëè äî çåìë³ òîíåíüê³ ã³ëî÷êè. Âîíè ñòàëè ñõîæ³íà ìåòàëåâ³ äðîòè. Ìîâ÷êè äð³ìàþòü çåëåí³ ñîñíè.
Äîâêîëà � òèøà. Ò³ëüêè ³íîä³ ïðîëóíຠäð³áíå ñòóêîò³ííÿ äÿòëà àáîìåëîä³éíî ïðîäçâåíèòü ãîëîñîê ëÿêëèâî¿ ñèíè÷êè. (47 ñë.)
45
***Õ³áà òè íå ïîì³òèëà, ÿê³ êðàñèâ³ ìåòåëèêè � ÷åðâîí³, æîâò³, á³ë³? Âîíè �
í³áè ñïðàâæí³ êâ³òè ³ êîëèñü áóëè êâ³òàìè.Îäíîãî ðàçó ñòðèáíóëè âîíè ç³ ñòåáëèíêè âèñîêî â ïîâ³òðÿ. Çàëîïîò³ëè
ïåëþñòêàìè ³ ïîëåò³ëè. À îñê³ëüêè âîíè ïîâîäèëèñü äîáðå, òî ¿ì äîçâîëèëèë³òàòè ³ âäåíü. Òåïåð ¿ì óæå íå òðåáà áóëî ïîâåðòàòèñÿ äîäîìó ³ ñìèðíî ñèä³òèíà ñòåáëèíö³. ̄ õí³ ïåëþñòêè ïåðåòâîðèëèñÿ ó ñïðàâæí³ êðèëà. (61 ñë.)
(Ãàíñ Êð³ñò³àí Àíäåðñåí)
Äáàéëèâ³ ãîñïîäàð³Çèìà ... ×èñòèé ñí³ã âèáëèñêóº íà ñîíö³. Ñòîÿòü çàñí³æåí³ äåðåâà ³ êóù³.
Çåìëÿ òåæ âêðèòà ïóõíàñòîþ ñí³ãîâîþ êîâäðîþ. Íà ñí³ãó áàãàòî ñë³ä³â çâ³ð³â³ ïòàõ³â.
Íåñîëîäêî æèâåòüñÿ ë³ñîâèì ìåøêàíöÿì óçèìêó. Àëå ¿õ íå çàáóâàþòüøêîëÿð³. ijòè ÷àñòî ïðèíîñÿòü äî ãîä³âíèö³ êîðì.
Ñìà÷íèé ñí³äàíîê ó çâ³ð³â. Ëîñ³ ³ êîçóë³ ¿äÿòü ñ³íî, à çàéö³ ëàñóþòüêàïóñòîþ ³ ìîðêâîþ.
Äáàéëèâèìè ãîñïîäàðÿìè ðîñòóòü ìàëÿòà! (59 ñë.)
×åðâîíà êàëèíàÑïîêîíâ³êó ëþáèëè óêðà¿íö³ êàëèíó. Ñàäèëè ¿¿ êîëî õàòè â ñàäêó. Ó êàëèíè
ãàðíèé á³ëèé öâ³ò, ïàõó÷èé, ðÿñíèé. À ùå á³ëüøå ìèëóþòü îêî ÷åðâîí³ ÿãîäè.Êîëè òè ïðîñòóäèøñÿ, ïîïèé ÷àþ êàëèíîâîãî. ² îäóæàºø, çäîðîâèé
áóäåø.Ïðî ÷åðâîíó êàëèíó ëþäè áàãàòî ï³ñåíü ñêëàëè. Ó òèõ ï³ñíÿõ ³ç ÷åðâîíîþ
êàëèíîþ ïîð³âíþþòü íå ò³ëüêè ä³â÷èíó, àëå é íàøó ð³äíó Óêðà¿íó. (57 ñë.)
Ñàðíàijòè ïîâåðòàëèñÿ ç ë³ñó ³ íàòðàïèëè íà ìàëåíüêó ñàðíó. Á³ëÿ íå¿ ëåæàëà
ìåðòâà ìàòè. Âîíè ïðèíåñëè çâ³ðÿòêî äî øêîëè ³ ñïðîáóâàëè íàãîäóâàòè.Ñïî÷àòêó ñàðíà áîÿëàñÿ. Òà ñêîðî ïî÷àëà æàä³áíî ñìàêóâàòè ìîëîêî.
Äðóãèé ð³ê æèâå ñàðíà â øêîë³. Âîíà âèðîñëà ³ çì³öí³ëà. Íà ãîëîâ³ ç�ÿâèëèñÿìàëåíüê³ ð³æêè. Ñàðíà ëþáèòü ãóëÿòè íà øê³ëüíîìó ïîäâ³ð�¿. À äðóæèòü³ç ñîáàêîþ Áàðñîì ³ ê³øêîþ Ìóðêîþ. (55 ñë.)
ÂåðáàÇåëåíîêîñà êðàñóíÿ âåðáà ... Çäàºòüñÿ, çâè÷àéíå ñîá³ äåðåâî. Àëå ñê³ëüêè
ç íèì ïîâ�ÿçàíî ö³êàâèõ ³ñòîð³é! Âåðáà ñòàëà ñâîºð³äíèì ñèìâîëîìóêðà¿íñüêîãî íàðîäó. ¯¿ îñï³âóþòü â ï³ñíÿõ, ëåãåíäàõ. Âåëèêèé Êîáçàð íàçàñëàíí³ âèñàäèâ ñàìå âåðáîâó ã³ëî÷êó. ³í äîãëÿäàâ ¿¿, îáåð³ãàâ â³äïåêó÷îãî ïðîì³ííÿ ñîíöÿ. Âîíà íàãàäóâàëà éîìó ð³äíó Óêðà¿íó.  çíàêâåëèêî¿ ïîâàãè äî Òàðàñà Øåâ÷åíêà êàçàõñüêèé íàðîä îáåð³ãຠâåðáó ³ äîñüîãîäí³. (60 ñë.)
46
ÊÎÍÒÐÎËÜͲ ÇÀÂÄÀÍÍß
1. Âèïèøè ç äèêòàíòó 3 ³ìåííèêè. Âèçíà÷ ¿õ ð³ä.
2. Äî çàãàëüíèõ íàçâ ï³äáåðè âëàñí³.à) г÷êà�; ãîðà�; ñîáàêà�; ä³â÷èíêà�.á) Îçåðî�; ì³ñòî�; ïèñüìåííèê�; ó÷åíü� .
3. Çàïèøè ³ìåííèêè ó ìíîæèí³.à) Âåäì³äü, âóëèöÿ, øîôåð, ïîðòôåëü.á) Äèêòàíò, äèâàí, îëåíü, ó÷èòåëü.
4. Âêàæè â äóæêàõ ð³ä ³ìåííèê³â.à) Âåðåñåíü, ́ àíîê, ìåòðî, íåä³ëÿ, ÷èòàííÿ.á) ¥óäçèê, ñåðåäà, ÿñåí, òåëÿ, äèêòàíò, äèòèíà.
5. Äî ³ìåííèê³â äîáåðè àíòîí³ìè.
6. Ç äàíèõ ñë³â ñêëàäè ðå÷åííÿ. ϳäêðåñëè ãðàìàòè÷íó îñíîâó.à) Ïîÿñíåííÿ, Íàòàëêà, ñëóõàëà, â÷èòåëÿ, óâàæíî.á) Ìèëóâàëèñÿ, ð³÷êîþ, òóðèñòè, ã³ðñüêîþ.
7. Äîáåðè ³ìåííèêè çà ãðóïàìè.à) Ïîñóä:á) òâàðèíè:â) ôðóêòè:ã) ìàøèíè:
78
7. Âèïèøè ³ìåííèêè, ïîñòàâ ó ïî÷àòêîâó ôîðìó.Õòî â ðîáîò³, òîé â òóðáîò³.Ãóñè ëåòÿòü � çèìó íà õâîñò³ íåñóòü.
8. Äî ³ìåííèê³â äîáåðè ñèíîí³ìè.Øëÿõ, ó÷åíü, õàòà, äðóã.
9. ßê³ çàê³í÷åííÿ ìàþòü äàí³ ³ìåííèêè ó ôîðì³ îðóäíîãî â³äì³íêà îäíèíè?Ïòèöÿ, âèøíÿ, ìèøà, òèøà.à) -åþ; á) -îþ; â) -åþ.
10. Ïîñòàâ â îðóäíîìó â³äì³íêó îäíèíè.Ïîäâ³ð�ÿ, âóëèöÿ, òîïîëÿ, ðàä³ñòü, í³÷, ñ³ëü.
11. Ïîñòàâ â äàâàëüíîìó ³ ì³ñöåâîìó â³äì³íêàõ îäíèíè.Ïåðåìîãà, ï³äëîãà, êàçêà, ñòîð³íêà, ñòð³õà, çàâ³ðþõà.
12. Ïîºäíàé ³ìåííèêè ç ïðèéìåííèêàìè äî, á³ëÿ, â³ä, íàâêîëî, äëÿ.Âêàæè â³äì³íîê.
ßáëóíÿ, âåðáà, êðèíèöÿ, øêîëà, êëóìáà.
13. ϳäáåðè äî ñõåìè ³ìåííèêè.
à) ; á) ; â) .
˳ñîâèé, ïðîë³ñîê, ñòîëèê, çåìëÿ, ï³÷.
ÊÎÍÒÐÎËÜͲ ÄÈÊÒÀÍÒÈ
Ùåäðèé äÿòåëϳäëåò³â äî ìîëîäîãî êëåíà äÿòåë. Íå ãîäèòüñÿ ïîëîõàòè ïòàõà, çàéíÿòîãî
ñâî¿ìè ïòàøèíèìè êëîïîòàìè. ² ÿ ñòîþ, ÷åêàþ, ïîêè â³í ïåðåëåòèòü íà ³íøåäåðåâî. À äÿòåë íå ïîñï³øຠ� ïðîäîâæóº ïðîäîâáóâàòè êîðó ³ ëàñóºêëåíîâèì ñîêîì. Áà÷ ÿêèé! Çíàº, ùî êëåíîâèé ñ³ê íå ã³ðøèé â³ä áåðåçîâîãî.Íàðåøò³ ïîëåò³â. Òà ò³º¿ æ ìèò³ äå íå â³çüìèñü � äâà ãîðîáö³. Âîâòóçÿòüñÿ á³ëÿêëåíà, ïî ÷åðç³ ï�þòü ñ³ê, çàäîâîëåíî öâ³ð³íüêàþòü � äÿêóþòü äÿòëîâ³, ùîïðèãîñòèâ.
Íàñòàëà é ìîÿ ÷åðãà. ³äêëàâ ÿ ãàëóçêó, âñòðîìèâ ¿¿ â äÿòëîâó ä³ðî÷êó.ѳê ïî ãàëóçö³ êðàï, êðàï, êðàï... Áåðó íà ÿçèê � ñîëîäêèé! (85 ñë³â).
(Å. Øìîðãóí)Ìîëèòâà
Ëþäè ìîëèëèñÿ ùå â ñèâó äàâíèíó. Îáîæíþâàëè ñîíöå, çåìëþ, íåáî,âîãîíü ³ âîäó. Íàâ³òü òâàðèí, ïòàõ³â ³ ðîñëèíè. Ó âñ³õ íàðîä³â ñâ³òó çáåðåãëèñÿïåðåæèòêè öèõ â³ðóâàíü ³ óâ³éøëè â ñó÷àñí³ ðåë³ã³¿. Êîæåí íàðîä ðîçìîâëÿºç Áîãîì ñâîºþ ð³äíîþ ìîâîþ. Ç íèì ðàäèëèñÿ ÿê ç áàòüêîì, éîãî ïðîñèëè
79
çä³éñíåííÿ ñâî¿õ ìð³é ³ óäà÷³, ëîã³÷íî äîâîäÿ÷è, ÷îìó ñàìå ïðàãíå öüîãî ëþäèíà.Ðîçìîâîþ ç Áîãîì áóëà ìîëèòâà. Êîëè òðàïëÿëîñü òàêå, ùî çàâîéîâàíîìóíàðîäîâ³ íàâ�ÿçóâàëè ìîëèòâó ÷óæîþ ìîâîþ, ëþäè îáîâ�ÿçêîâî ñòâîðþâàëèìîëèòâè íà ñâî¿é ð³äí³é, çðîçóì³ë³é ìîâ³ (82 ñëîâà).
(Ò. Ñèñ-Áèñòðèöüêà)
ÏðîãóëÿíêàÇèìîâîãî ðàíêó ìè ç³áðàëèñÿ íà øê³ëüíîìó ïîäâ³ð�¿. Ñüîãîäí³ ó íàñ ëèæíà
ïðîãóëÿíêà. Áàäüîðèì êðîêîì ç ëèæàìè íà ïëå÷àõ ³äåì çà ñåëî. Ç íàìèâ÷èòåëü Ïåòðî Âàñèëüîâè÷.
ßñêðàâå ñîíÿ÷íå ïðîì³ííÿ îñâ³òëþº îêîëèöþ. Äåðåâà ñòîÿòü ó ïóõíàñòîìóá³ëîìó âáðàíí³. ßê õîðîøå íà ñâ³æîìó ïîâ³òð³! Ìè ï³äõîäèìî äî êðóòîãîáåðåãà Äí³ïðà. Ç âåñåëèì ãóêîì ñïóñêàºìîñÿ âíèç. ²äåìî â ë³ñ íà ëèæàõ ï�ÿòüê³ëîìåòð³â. ³äïî÷èâàºìî ³ ïîâåðòàºìîñü äî øêîëè (66 ñë³â).
***Ñüîãîäí³ âèäàâñÿ ìîðîçíèé äåíü. Á³ëèé ñí³ã ñë³ïèòü î÷³. Ìåðåæèâîì âèñèòü
íà äåðåâàõ ³í³é. Âàæêî â òàê³ äí³ çèìîþ ïòàøêàì äîáóâàòè ¿æó. Îñü ãîðîáö³çíàéøëè ñêîðèíêó õë³áà ³ á�þòüñÿ çà íå¿. À âîðîíà ïðèëåò³ëà ³ õâàòü ñêîðèíêóñâî¿ì äîâãèì äçüîáîì. Âåðòëÿâ³ ñèíè÷êè ïèëüíî îãëÿäàþòü êîæíó ã³ëî÷êó.Âåñü êîðîòêèé çèìîâèé äåíü ïòàõè ïðîâîäÿòü ó ïîøóêàõ ¿æ³.
ijòè äîïîìàãàþòü ïòàøêàì. Âîíè ðîáëÿòü ãîä³âíèö³ ³ ðîçâ³øóþòü ¿õ íàäåðåâàõ. Ùîäíÿ íàñèïàþòü ó íèõ íàñ³ííÿ, çåðíî, êðèõòè õë³áà (73 ñëîâà).
Áèòâà íà Êàëö³Áèòâà íà Êàëö³ â³äêðèëà êî÷³âíèêàì äîðîãó íà Ðóñü. Òàòàðè é ìîíãîëè
ïîâåðíóëè ó ñâî¿ ñòåïè, ùîá ïîò³ì çíîâó ïðèéòè íà íàø³ çåìë³. Àëå Ðóñü ùåíå âñòèãëà çàë³êóâàòè ðàí, ÿêèõ âîíà çàçíàëà â áèòâ³ íà Êàëö³. Òà é íå áóëîçãîäè ì³æ êíÿçÿìè. Íå âèñòóïèëè âîíè âñ³ ðàçîì ïðîòè âîðîãà, à áîðîëèñÿïîîäèíö³. Íåçë³÷åíí³ ïîë÷èùà õàíà Áàòèÿ âèõîðîì ïîì÷àëè ïî ðóñüêèõçåìëÿõ. г÷êàìè ëèëàñÿ êðîâ, ïàëàëè ì³ñòà ³ ñåëà. ͳõòî íå ì³ã óñòîÿòè ïðîòèâîðîãà. 1240 ðîêó ï³ñëÿ îáëîãè êî÷³âíèê³â óïàâ ãîðäèé Êè¿â (82 ñëîâà).
ÊÎÍÒÐÎËÜͲ ÇÀÂÄÀÍÍß
1. Âèïèøè ç äèêòàíòó òðè ³ìåííèêè. Âèçíà÷ ¿õ ð³ä, ÷èñëî, â³äì³íîê.
2. Çàïèøè ³ìåííèêè ó äàâàëüíîìó ³ ì³ñöåâîìó â³äì³íêàõ.à) ëóã á) ïîð³ã â) áåðåã ã) ïèð³ã áàðë³ã ð³ê á³ê îêî ÿáëóêî ãîðîõ êîæóõ êîìàõà âóõî íîãà êíèãà äîÿðêà
80
3. Ïîñòàâ ó â³äïîâ³äí³é ôîðì³ ñëîâîñïîëó÷åííÿ.ïðàöþâàòè ç (ëþáîâ) äèâèòèñÿ ç (ðàä³ñòü)ëåò³òè íàä (êðó÷à) äóìàòè íàä (çàäà÷à)ïðî÷èòàòè áàãàòî (êíèãà) ïðîéòè áàãàòî (ñòåæêà)çà ñèí³ìè (ìîðå) çà äàëåêèìè (ãîðà)
4. Ïîñòàâ â îðóäíîìó â³äì³íêó.à) ñòàëü á) äîïîâ³äü â) çåëåíü ã) ñ³ëü í³÷ ð³÷ ïîì³÷ ï³÷ ïîäîðîæ òóø ëþáîâ êðîâ ÷åñòü ñîâ³ñòü ìîëîä³ñòü îáëàñòü
5. Ïðîâ³äì³íÿé âêàçàí³ â÷èòåëåì ³ìåííèêè.à) â îäíèí³ á) ó ìíîæèí³
6. Çàïèøè ðå÷åííÿ, ñòàâëÿ÷è ³ìåííèêè â ìíîæèí³.à) ijâ÷èíêà ïëåòå â³íîê.á) Íà âèãîí³ ïàñåòüñÿ êîðîâà.â) Áäæ³ëêà çîëîòèñòà â êâ³òêàõ ë³òàº.ã) Îñ³íí³é õîëîä çàâäàâ òðèâîãè ïòàøêàì.
7. Çàïèøè ³ìåííèêè â ðîäîâîìó â³äì³íêó ìíîæèíè.à) çîøèò á) äåðåâî â) îë³âåöü çàºöü òîííà ¿æàê çâ³ð ìåòð ãðàì ê³ëîãðàì ë³òð âîâê
81
Íàâ÷àëüíå âèäàííÿ
ÏÀÒËÀÍÜ Òåòÿíà Ìèêîëà¿âíà
ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊÀ ÌÎÂÀ. ²ÌÅÍÍÈÊ
1-4 ÊËÀÑÈ
Ãîëîâíèé ðåäàêòîð Á.ª. ÁóäíèéÐåäàêòîð Ë.Ô. Ëåâ÷óê
Õóäîæíèê Â.À. ÁàñàëèãàÒåõí³÷íèé ðåäàêòîð ².Î. Êîçóá
ϳäïèñàíî äî äðóêó 30.06.2003. Ôîðìàò 60×84/16. Ïàï³ð äðóêàðñüêèé.Ãàðí³òóðà Òàéìñ. Óìîâí. äðóê. àðê. 5,12. Óìîâí. ôàðáî-â³äá. 5,12.
Âèäàâíèöòâî «Íàâ÷àëüíà êíèãà � Áîãäàí»Ñâ³äîöòâî ïðî âíåñåííÿ äî Äåðæàâíîãî ðåºñòðó âèäàâö³â
ÄÊ ¹370 â³ä 21.03.2001 ð.
46008, ì.Òåðíîï³ëü, âóë. Òàíöîðîâà, 14. À/ñ 529.òåë./ôàêñ (0352) 43-00-46; 25-18-09; 25-37-53
Å-mail: [email protected]
