ДИМИТАР ПАНДЕВmanu.edu.mk/.../Makedonska-hrestomatija_Dimitar-Pandev.pdf · 2020. 7. 3. · Dimitar Pandev : 10 ` i /> bratJa (sp.> bratri/ Zogr. Jov 2, 12)

МАКЕДОНСКА АКАДЕМИЈА НА НАУКИТЕ И УМЕТНОСТИТЕИСТРАЖУВАЧКИ ЦЕНТАР ЗА АРЕАЛНА ЛИНГВИСТИКА

„БОЖИДАР ВИДОЕСКИ“

ДИМИТАР ПАНДЕВ

МАКЕДОНСКА ХРЕСТОМАТИЈА

МАК

ЕДО

НСКА

ХРЕ

СТО

МАТ

ИЈА

MACEDONIAN ACADEMY OF SCIENCES AND ARTS RESEARCH CENTER FOR AREAL LINGUISTICS

“BOŽIDAR VIDOESKI”

DIMITAR PANDEV

MACEDONIAN CHRESTOMATHY

SKOPJE 2020

МАКЕДОНСКА АКАДЕМИЈА НА НАУКИТЕ И УМЕТНОСТИТЕ ИСТРАЖУВАЧКИ ЦЕНТАР ЗА АРЕАЛНА ЛИНГВИСТИКА

„БОЖИДАР ВИДОЕСКИ“

ДИМИТАР ПАНДЕВ


СКОПЈЕ 2020

Уредник: акад. Катица Ќулавкова Рецензент: доп. член Марјан Марковиќ Лектура: Лилјана Пандева Компјутерска обработка на второто издание: Давор Јанкулоски Печат: „Винсент графика“ – Скопје Тираж: 300 примероци

Книгата е вторo издание на: Македонска хрестоматија / Димитар Пандев – Скопје: Филолошки факултет „Б. Конески“, 2011.

CIP - Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“, Скопје 811.163.3(091) 811:003.072 801.73 ПАНДЕВ, Димитар Македонска хрестоматија / Димитар Пандев. - Скопје : Македонска академија на науките и уметностите, 2020. - 323 стр. ; 25 см На напор. насл. стр.: Macedonian chrestomathy / Dimitar Pandev. - Библиографија: стр. 323 ISBN 978-608-203-301-3 1. Ств. насл. на напор. насл. стр. а) Македонски јазик - Историја б) Македонски книжевни текстови - Палеографска анализа в) Македонски книжевни текстови - Лингвистичка анализа COBISS.MK-ID 51400965

SODRЖINA

Predgovor ...................................................................................................... 5 Makedonski tekstovi vrz staroslovenska jazi;na osnova ....................... 9 Makedonski tekstovi vrz crkovnoslovenska jazi;na osnova .................. 43 Makedonski tekstovi vrz narodnojazi;na osnova .................................... 173 Makedonski tekstovi vrz standardnojazi;na osnova ............................... 305 Literatura .................................................................................................... 323

5

PREDGOVOR

Hrestomatiite se ubavina za o;ite! Tie ja sodr\at vo sebe ubavinata na ;itaweto kako najsovr[ena ve[tina na pogledot, pred s`, kako izostreno filolo[ka, i od toj kontekst – besprekorno lingvis-ti;ka i osoznaeno semioti;ka ve[tina.

Hrestomatiite se riznici na narodniot duh! Vo niv trajno se so;uvani pismenite bele\ewa na streme\ot za me]usebno kulturno izdignuvawe i za op[testveno povrzuvawe na narodot preku tekstovi [to gi nadminuvaat osnovnite dimenzii na ;ovekovoto su[testvuvawe vo stvarnosta> prostorot i vremeto.

@Makedonska hrestomatija# ima cel da go pretstavi na edno isto mesto (niz prostorot na edna vkori;ena kniga) i pri edno isto neop-hodno vreme (niz edno prelistuvawe na stranicite, niz eden prelet na pogledot vrz podvle;eno naglasenite mesta i, sekako, niz edno pro;i-tuvawe, vo eden zdiv, na kontekstite) bogatstvoto na makedonskiot jazik kako najvozvi[eno kulturno dostoinstvo na makedonskiot narod.

So drugi zborovi, da im ponudi na sega[nite i na idnite vqubenici vo makedonskiot jazik nagledna pretstava za istorijata na makedon-skiot jazik preku izvadoci od tekstovi vo koi se projavile promenite vo jazikot, i toa od najrano zasvedo;enite promeni vo strukturata na makedonskite zborovi, koi se javuvaat kako prepoznatliv makedonski rezultat na redica glasovni (i perspektivno na vremenskata oska, na redica morfolo[ki) promeni, svojstveni za slovenskite jazici (po;-nuvaj'i od asimilacijata i kontrakcijata na vokalite i od gubeweto na erovite vo slaba i nivnata vokalizacija vo silna pozicija do ofor-muvaweto na zasebna makedonska fleksija) i od najrano zasvedo;enite promeni vo strukturata na makedonskite re;enici, kako prepoznatliv makedonski rezultat na redica morfosintaksi;ki i semanti;ko-sin-taksi;ki promeni (po;nuvaj'i od udvojuvaweto na predmetot, preku preminot od sintetizam vo analitizam – proces svojstven za site indo-evropski jazici, no osobeno karakteristi;en tokmu za makedonskiot jazik – do paralelizmot vo konjugacijata).

Istorijata na makedonskiot jazik, kako nau;na disciplina, vsu[nost, e cvrsta i neodminliva poddr[ka na makedonistikata. Taa se sozdavala, prvenstveno, vrz osnova na ispisite, zapisite i obras-

Dimitar Pandev

6

cite [to gi izvlekuvale slavistite i lingvistite od starite makedon-ski rakopisi i gi opredeluvale prvo kako makedonizmi, vo soglasnost so strogo utvrdenite metodologii na paleografijata i na sporedbeno-istoriskiot pravec, a potoa i kako su[testveni osobenosti na make-donskiot jazik, vo soglasnost so precizno postignatata lingvisti;ka metodologija vo op[tata (strukturno-funkcionalna) lingvistika.

Ovaa kniga gi povrzuva vo edna celina i nau;nite otkritija vo oblasta na slovenskata filologija, od vremeto na Jozef Dobrovski i Aleksandar Vostokov, i sinteti;koto pretstavuvawe na istorijata na makedonskiot jazik, kako oddelna bazi;na granka na makedonistikata, na Bla\e Koneski, i najnovite potvrduvawa na osobenostite na make-donskiot jazik vo sovremenite makedonisti;ki prou;uvawa.

@Makedonska hrestomatija# nema cel da soop[ti ni[to novo, taa samo gi naglasuva izdvoenite primeri od paleografskata i od lingvisti;kata (pred s`, strukturalno-funkcionalnata) analiza na starite tekstovi, pritoa prepovtoruvaj'i ja istra\uva;kata vozbuda na filolozite i lingvistite na protegot od izminatite dva veka sloven-ska filologija i eden vek op[ta lingvistika, vsu[nost, na vooodu[e-venicite od dragoceniot jazi;en materijal vtkaen vo makedonskite tekstovi, po;nuvaj'i od prodol\itelnata vozbuda na Aleksandar Vos-tokov, eden od osnova;ite na sporedbenoistoriskiot pravec, koga vo tovari knigi donesuvani od Makedonija zabele\uval edno isto do-

toga[ nesretnato y (bele\eno i kako z so ;ekan;e> Z) [to bezdrugo ne mo\el ni da go izgovori, preku iznenadata na Seli[;ev od nepre-kinato vrzaniot tekst na Pej;inovi;, bezdrugo naj;itaniot, najslu-[aniot i najprepi[uvaniot makedonski pisatel na preminot od racionalizam vo romantizam, koga mislata e s` u[te ;ista, a duhot peka po sopstvena istorija, do cvrstata verba vo makedonskoto jazi;no opstojuvawe na Antoan Meje, na Andre Mazon i Andre Vajan, pri dopirot so makedonskoto narodnoto tvore[tvo i nacionalnata lite-ratura [to izrasnuva od negovite zakrila i do preciznata stalo\enost na Samuel Borisevi; Bern[tajn, koj vo idiolektot na Misirkov pre-poznaval visoko standardiziran jazik, izdignat na rang na literaturen jazik.

Cel na @Makedonska hrestomatija# e da ja prepovtoruva i vozbu-data na makedonskite istra\uva;i na starite makedonski rakopisi, vozbudata na Bla\e Koneski od dopirot so novootkrienite rakopisi vo Makedonija, na istite mesta na koi kako fortuna pominal nepovtor-liviot zanesenik po Makedonija, Viktor Ivanovi; Grigorovi;, zna;i, to;no eden vek pred makedonskite filolo[ki ekspedicii, predvodeni od Bla\e Koneski, Krum To[ev i Haralampie Polenakovi', da zapo;-

Makedonska hrestomatija

7

nat so sistematsko prou;uvawe na makedonskite tereni. Ovaa kniga gi povrzuva nivnite prou;uvawa vo ista celina so zalo\bite na nivnite u;enici, Radmila Ugrinova-Skalovska, Bo\idar Vidoeski, Aleksandar Spasov i Gane Todorovski, da ja prodol\at makedonskata filolo[ko-istra\uva;ka vrvica, kako i so naporite na slednite generacii make-donski filolozi da go nadopolnat mozaikot zapo;nati prou;uvawa i da go osve\at so sovremenite kulturolo[ki pristapi vo filologijata.

Ovaa kniga go vklu;uva i soznanieto na sovremenite lingvisti od sredinata na XX vek, Horas Lant, Rexinald de Brej i mnogu drugi, za besprekornoto funkcionirawe na makedonskiot jazik vo sovremenata makedonska literatura i vo site oblasti na javnata komunikacija. Vpro;em, sovremenite makedonski pisateli od vtorata polovina na XX vek bezrezervno go prifatija makedonskiot literaturen jazik kako edinstven svoj jazi;en izraz i dlaboko prodrea vo site pori na jazi;niot sistem, oblagoroduvaj'i go i zbogatuvaj'i go preku novi literaturni formi i sodr\ini. Istovremeno so raste\ot na makedon-skata literatura, sovremeniot makedonski literaturen jazik e postojan predizvik za lingvisti;ki prou;uvawa, kako i za filolo[ki istra\u-vawa na redica doma[ni i stranski makedonisti, koi so neskriena \ar go prou;uvaat jazikot na sovremenite makedonski pisateli. Vpro;em, toj interes e vgraden i vo gramatikite na makedonskiot literaturen jazik na Bla\e Koneski, na Krume Kepeski, na Horast Lant, na Rina Usikova, na Zuzana Topoliwska i na redica drugi avtori na makedon-ski gramatiki.

Spored preporakite za pi[uvawe na starite dobri pisari, koi pove'e se rakovodele po sluhot otkolku po predlo[kata, vo ovaa kniga na mnogu mesta nema to;ka nad J, isto kako [to pri nejzinoto sosta-vuvawe me vodela mislata na prepi[uva;ot na Bitolskiot triod za zavr[uvaweto na knigata, no i soznanieto deka sekoja edna kniga se nadovrzuva na prethodnite i otvora prostor za novi. Vsu[nost, vo ovaa kniga nedostigaat, pred s`, filolo[ki komentari na tekstovite, me]u drugoto, i vo soglasnost so sovremenite sfa'awa na tekstot vo kultu-rologijata, tekstovite me]usebno da se tolkuvaat preku nivnoto traewe niz prostorot i vremeto, se razbira, ne bez poddr[ka na tekstolo-gijata.

I, se razbira, ne bez ;itatelite!

Dimitar Pandev

8

PREDGOVOR KON VTOROTO IZDANIE

Celta na sekoja edna kniga e – da bide preobjavena za slednite generacii. I toa se slu;uva sega i ovde, vo ova vreme i vo ovoj prostor, vo izdanie na MANU, i so @Makedonska hrestomatija#, so jazi;no naj-presti\nite stranici od makedonskite tekstovi sostaveni vrz staro-slovenska, crkovnoslovenska, narodnojazi;na i standardnojazi;na osnova, imeno vrz podloga soodvetna za tekstovi so visoki umetni;ki vrednosti vo koi duhovno, no i sistemno, na vremenskata oska, se ocrtuvaat razvojnite osobenosti na makedonskiot jazik.


9

MAKEDONSKI TEKSTOVI

VRZ STAROSLOVENSKA JAZI:NA OSNOVA

ASEMANOVO EVANGELIE Osnovni paleografski i tekstolo[ki podatoci>

vreme na pi[uvawe> kraj na X ili po;etok na XI vek mesto na pi[uvawe> zapadna Makedonija materijal> pergament obem> 158 listovi, 22-23 h 16,5 h 17,5 sm pismo> obla glagolica vo dve koloni sodr\ina> izborno evangelie (aprakos) so tekst mo[ne blizok do

kirilometodievskiot prevod na evangelieto i sinaksar vo koj se navedeni imiwata na slovenskite prvou;iteli, sveti Kiril i Metodij, kako i imeto na sveti Kliment.

Osnovni bibliofilski podatoci>

vreme i mesto na pronao]awe> 1736 godina vo Erusalim pronao]a;> Jozef Asemani, glaven bibliotekar na Vatikanskata

biblioteka vo Rim mesto na ;uvawe> Vatikanska biblioteka vo Rim, Cod. Vat. Slav. 3.

glag. izdanija> J. Vajs & J. Kurz, Evangeliarum Assemani. Codex Vatica-

nus. Pragae t. I: Prolegomena, tabulae (fototipsko izdanie), 1929; II: Transcriptio litteris cyrillicis, Praha 1955; V. Ivanova-Mavrodinova, A. D\urova, Asemanievoœo evan™elie, Sofiя 1981.

Pravopisni i fonetski osobenosti> dvoerov pravopis, ispu[tawe na erovite, obi;no vo zborovi na krajot na redot> vs/k, no i vo drugi slu;ai< pravopisno me[awe na erovite< zamena na Q so o i na q so e vo silna pozicija (vokalizacija)> na;3tokq, denq, pri[elecq, temqnic5, no i vo sostavi od imenki od ma[ki rod i pokazna zamenka vo postpozicija> mJros< upotrebuva ;etiri znaci za nosov-ki (izrazuvawe na mekosta na prethodniot konsonant so prejoti-rana nosovka> vQlo\6)< nedopi[ana glagolska bukva za nosovkata od zaden red> sQbodet s3< nerazlikuvawe na glasovnata vrednost na

Dimitar Pandev

10

` i /> bratJa (sp.> bratri/ Zogr. Jov 2,12)< upotreba na y> mnoyi, polVya_< otsustvo na jotacija (na po;etokot na zborot ili na slogot)< asimilacija (po gubeweto na intervokalnoto j) na samoglaskite vo neposreden dopir vo polza na prviot vokal> ino;3daago (sp.> ino;3daego, kouplqnaego Zogr), kako i nivna kontrakcija> drougago< preglas na a zad parni meki soglaski< asimilacija i kontrakcija vo formite na imperfekt (sto/[e, sp.> sto/a[e Zogr Joan 7,37)< preglas na ou zad neparni meki soglaski< vmetnato d vo grupata zr< konsonantski promeni na dopirot me]u prefiksot (predlogot) i zborovite [to se svrzuvaat po niv> be\nego, Icr)kve< kontrast na vokalite vo tu]i zborovi (na granicata na morfemite> arhiereomq, no i nivna kontrakcija> farJsemQ (Jovan 7,45).

Morfolo[ki osobenosti> nalo\uvawe na nastavkata -ovi za dativ ed-nina od imenkite so osnova na kratko u (tip> sXnQ) kaj imenkite od o-osnova [to ozna;uvaat lice (tip> isousQ), kako i kaj imenkite od jo-osnova> gl)asta is)vi, gl)a andreovi 26^< nastavka -a vo akuzativ ednina kaj imenkata od i-osnovata gospodq< nastavka -i kaj imenkite so osnova na u (-Qv-) vo lokativ ednina (spored modelot na imenkite so osnova na ja (palatalna osnova)> vQ crk+vJ, sp.> vQ crQkQve Zogr. Jovan 2,14)< nastavka -ou vo dativ ednina kaj imen-kite so osnova na es (spored modelot na imenkite so osnova na o)> slovou, sp.> J v/r5 4[3 kQn{igamQ: J slovesi e\e re;e i+s Zogr. Jovan

2,22)< za;etoci na ;lenuvani formi kaj imenkite od ma[ki rod kako rezultat od vokalizacijata na erovite vo pozicija na krajot na imenkata i pred pokaznata zamenka> rabotQ< gubewe na nastav-kata -tQ vo treto lice ednina sega[no vreme vo oddelni primeri< upotreba na arhai;nite formi od asigmatskiot aorist> azq prJdQ vQ im3 oc)a moego 10 (Jovan 5,43)< postari formi od prviot aktiven particip na preteritot< ispu[tawe na partikulata \e (sp.> vQ posl/dqni \e dqnq Zogr, Joan 7,37.

Leksi;ki osobenosti> streme\ za preveduvawe na tu]i zborovi na ramni[te na iskaz, pa duri i na sopstveni imiwa> tQi nare;e[J s3 kJfa. e\e sQkazaets3 petrQ.

list 1^-2 (Joan 1,1-17) 1. iskonJ b/ slovo (i) slovo b/ ou b0a: i b(Q b/ slovo: 2. se b/ Iskoni ou b9a: 3. vqs/ t/mQ bQi[3: i be\nego ni;eso\e ne bQistQ: e_\e bQistQ> 4. vQ tomQ \JvotQ b/: i \JvotQ b/ sv/tQ ;l=kmQ: i svvQ tqm/ svQtJtQ s3. i tqma ego / ne êb3t: bX  ;l0kQ posQlanQ ñ b(a: Im3 e_mou IêçnQ: 7. sq prJde vQ sqv/d/telstvo da sQv/d/telqstvoue_tQ o_ sv/t/ da vs(i) v/r5 (i)m5tQ e_mou.


11

8. ne b/ t(Q) sv.(nQ da sqv/d/telqstvouetQ o sv/t/: 9. b/ sv/t istJnQn(Q :/ J\e prosv/[ta(et)Q vQs/kogo ;8ka id5[taago vQ ..rQ: 10. vQ mJr/ b/ i mJrQ t/mQ bX  : i vesq mJrQ ego ne 11. prJ4tQ: 12. elJko\e ihQ prJ4tQJ. dastQ imQ êblastq: ;3domQ b\9Jem bQJtJ. v/rou^]iimQ vQ im3 ègo: 13. J\e ne ñ krQve ni ñ pohoti plQtqskQJ4: nJ ñ pohoti m5\qskQi: nQ ñ b9a rodJ[3 s3: 14. i slovo plQtq bQistQ. i vQselJ s3 vVnQi: i vJd/homQ slav5 ego: slav5 /ko ino;3daago ñ oc9a: isplQnq blagod/ti i istinQ(Q)J: 15. IoanQ sQv/d.telqstvouetq o n(em)Q i v.(z)qva gl93. sq b/ (e)go\e r/hQ gr4dQJ po m.n/ pr/dQ mQno6 bQJ  : /ko prQv/i mene b/. 16. i ñ isplQneni/ ègo mQJ vsi pri$somQ blagod/tq: vQz blagod/tq: 17. /ko moseêmQ zakonQ danQ bQJstQ. blagod/tq i IstJna: ish_omQ bQJstq':- list 4 (Joan 1,35-43) vq on „o 35. sto/ç[e Iêçn: I otQ ou;enikQ ègo dqva: 36. ouzqr/ \e is9a hod3]a: i gl9a. se çgnecq b0\JJ. 37. i ouslQi[asta I êba oë;enika g0l]a: i po is9/ idoste. 38. I obra]q s3 Is8Q. i vJd/vQ / po seb/ Id5]a. g0la ima. 39. ;qto ho]eta. ona \e r/ste emou ravVvJ. è\e g0let s# sQkazaèmo oë;Jtel2. kqde \ive[J>: 40. g0la ima prJd/ta vJdJta. prJdoste \e i vJd/sta. kqde \Jv/a[e. i bQiste ou nego denet. godina \e b/ /ko dev3ta/. 41. b/ \e andrea_ bratrQ sJmona petra. EdJnQ otQ obo2 slQi[avQ[22 ñ ioana. i po nemQ [edQ[22. 42. obr/te sQ pr/\de brata svoego sJmona i g9la emou obr/tomQ mesJ6. e\e

estQ sqkazaemQi h9q. 43. i privede i kq isv9J. vQzr/vQ \e na nq is9q i re;e tQi esJ simonQ ioninQ. tQi nare;e[J s3 kJfa. e\e sQkazaet s3 petrQ' list 5^-6 (Jovan 2,12-22) vQ å 12. vQnJde Is)Q vq kapernaou_mQ: samQ i m)tJ ego I bratJa e_go I ou;enJcJ e_go: I tou ou_ nego mVnogX dqnJ pr/bX[3. 13. i blJzq b/ pasha i2_deiska_: I vQnide IsQp vQp iersm․Q: 14. I o_br/te vQ cr)kvJ proda6_]3: volX i o_vc3 I gol5bJ: I p/n3\qnJkX s/d3]3: 15. I sQtvorJ /ko bJ;q ñ vrQvJI: I vs_3 Izgqna Icr)kve: o_vc3 \e I volX I proda^]JImQ rasXpa sqrebro I dQskX Isprovrq\e: 16. I proda^]iImQ gol5bJ re;e: vqzqm/te se ñ s5dou. I ne tvorite domou oc)a moe_go domou kouplqnaa_go: 17. I pom3n5[3 ou_;enJci e_go /ko pJsano estQ: \alostQ domou tvoego sqn/stQ m3: I o_tQv/]a[3 I2_deI i r/[3 e_mou: koe_ z_namenJe_ a_vl/e_[J namQ /ko sJ tvorJ[J: 19. I o_tv/]a Is)Q I re;e ImQ: razorJte cr)kvq sJ^ I trqmJ denqmJ sqzJ\d5 ^: 20. r/[3 \e I@deI: ;etXrmJ des4tX I [esti^ lsQzqda s3 c0rkX sJ. to tX lJ trqmJ denqmJ sqzJ\de[i 6: o_nQ \e / gl)aa_[e o_ cr)kvJ t/la svoe_go: 22. egda \e vQsk)rqse ñ mrQtvXIhQ: pom3n5[3 \e ou_;enicJ e_go: /ko \e se gl)aa_[e: I v/r5 $[3 kqnJgam: i slovou: e_\e g)la i)s'

Dimitar Pandev

12

list 7-7^ (Jovan 20,19-31) 19. s5]J poz_d/ vQ tq dqnq vQ e_dJnQ s5botQ : I dvQremQ zatvorenomQ: Ide\e b/a_h5 ou_;enJcJ ego sqbqranJ za strahQ I2deIskQ: pride is)Q I sta po sr/d/ ou_;enJkq svoIhQ: I gl)a ImQ mJrQ vamQ: 20. I se rekq pokaza imQ r5c/ I noy/ I rebra svo/: vQzdradova[3 \e s3 ou;enici vJd/vQ[e g)a: 21. re;e \e ImQ pakQi mJrQ vamQ: /ko \e posQla m3 oc)q: I a_zq sql6 vQi: 22. I se rekQ doun5 i gl)a ImQ priIm/te d)hQ s)tq. 23. I Imq\e ñpoustite gr/hX ñpoust3tQ s3 ImQ' I ImQ\e drQ\Jte drQ\3tQ s3 ImQ: Homa \e e_dJnQ ñ o_bo2_ na des3te narJcae_mQi blJznecq ne b/ tou sq nJmJ e_gda prJde i)s: 25. gl)a[3 e_mou drouyJi ou;enicJ: vJd/homQ g_a: onQ \e re;e a_]e ne vJ\d5 na r5kou e_go: /zvX gvozdJInX$ : I vQlo\6 prQsta moe_go vQ /zv5 gvozdJin56: I vQlo\6 r5k5 mo6 vQ rebra e_go: ne Im5 v/rX: 26. I po o_smJ denq pakX b/a_h5 ou_;enici e_go I Homa sq nJmJ: prJde \e is)Q dv_remQ zatvorenomQ: I sta po sr/d/ IhQ: I gl)a Im pakX mJrQ vamQ: 27. po tom \e gl)a Hom/: prJnesJ prQstQ tvoI s/mo I vi\dQ r5c/ moI: I prJnesI r5k5 tvo6: i vQlo\i vQ rebra mo/: I ne b5dJ nenev/renQ: nQ v/renQ: 28. wtQv/]avQ \e Homa re;_e e_mou: g)q moI b)Q moI: 29. g)la e_mou Is)Q: /ko vJd/vQ m3 v/rova. bla\enJ ne vJd/vQ[Ji I v/rovav[JI. 30. mVnoga \e znamenJ/ sQtv_orJ Is)Q pr/dq ou;enJkX svoimi: /\e ne s5tQ pJsana vQ kqnigahQ sJhQ: 31. sJ \e pJsana bQi[3: da v/r5 Ime: /ko Is)Q e_stQ h)Q s)nQ b\)JJ: I da v/rou6]e: \Jvot v/;nQnX imate vQ Im3 e_go'::-

list 13 (Jovan 6,35-39) re;e g)Q kq v/rovavQ[Jm kq nemou i2deomQ. 35. a_z e_smQ hl/bQ \ivotQnXI. gr4dX kq mQn/ ne ImatQ vQzqa_lk_atJ s3. I v/rou4_I vQ m3 ne imatQ vQ\d3datJ s3 nikolJ\e. 36. nQ r/hQ vamQ /ko vJd/ste m3 i ne v/rouete. 37. vse e_\e dastQ mJ oc)Q: kq mn/ prJdetQ: i gr3do]aago kQ mn/ ne i\den5 vonQ: 38. /ko sQnidQ sQ nb)se: da ne tvor6 vol3 moe$: nQ vol6 posQlavQ[aa_go m3. 39. se \e estQ vol/ poslavQ[aa_go m3 oc)a: da vQse e\e das mi ne pogoubl6 ñ nego: nQ vQskr/[5 i vQ posl/dqnJi denq'::- list 31-32 (Jovan 7,37-52) 37. vQ posl/dQniI denQ velikX prazdqnikQ. sto/[e i+sQ. I zqvaa[e gl+3. a]e k?to \3\detQ. da prJdetQ ko mn/ I pietQ.38. v/rou$I vQ m3. /ko\e kqnigX r/[3. r/kX otQ ;r/va ego potek5tQ vodX \ivX. 39. se \e re;e o ds+/ e\e hot/ah5 pri4ti I. v/rou^]JI vQ nq. ne oubo b/ d+hQ st+Qi danQ. /ko (/) i+sQ ne oub/ proslavlenQ: 40. mnoyi \e ñ narodQ slX[av[e slovesa sJ. gl+aah5 sq estQ vQ Istin5 psrk+Q: 41. drouyJI \e gl+aah5 sq estQ h+Q. ovJ \e gl+aah5. Eda otQ galJle$ h+Q prJdetQ: ne kqnigX li r/[3. /ko ñ s/mene d+d vJtleomqska


13

grada: prJdetQ h+Q. 43. raspQr/ \e bQistQ vQ narod/ ego radJ. eterJI \e otQ nih hot/ah5 $tJ I. nq nJkto\e vQzlo\J na nq r5kou. 45. prJd5 \e slougX kq arhiereomq: I farJsemQ. I r/[3 ImQ ti: po ;qto ne pr/ste ego: otQv/]a[3 slougX: nikolJ\e tako estQ g+lQ ;+kQ. /ko sq ;l+kQ. 47. otQv/]a[3 imQ farJseI: Eda I vX pr/lq[tenJ bQiste: 48. Eda kto ñ kqn3yq v/rova vq nq: lJ ñ fariseI: 49. nQ narodosq J\e ne v/stQ zakona prokl3tJ s5tQ. 50. gl+a nJkodJmQ kQ nJmQ pri[edX kQ nemou no]J6: edJnQ sX ñ nJhQ: 51. Eda zakonQ na[q s5dJtQ ;k+ou: a]e ne slX[itQ otQ nego pr/\de: I razoum/etQ ;qto tvorJtQ 52. WtQv/[ta[3 I r/[3 emou: eda I tX ñ galJle$ esJ: IspXtaI i vi\dQ: /ko otQ galJle$ prEro ne prJhodJtQ. list 44-45 (Matej 18,23-35) re;e gq( pritQ;5 sj6. 23. oupodobi s3 cr8stvo nb8snoe. ;lk8ou cr82. J\e vQshot/ sQt3yati s3 o slovesi. sQ rabX svoimJ. 24. na;enQ[2 \e emou sQt3yati s3 o_ slovesi. priv/s3 e_mou dlQ\qnikQ edinQ. dlQ\enQ tQmo6_ talantQ. 25. ne Im5]ou \e e_mou ;eso vQ(z)dati. povel/ g8q ego da prodad3tQ i. i \en5 ego i ;3da. i vQse elJko im/a[e. i otQdatJ i. 26. padQ \e oubo rabotQ klan/a[e s3 gl83. g8i potrQpi na mQn/ i vQse tJ vQzdamQ. 27. milosrQdovavQ \e g0q raba togo poustJ i i dlQgQ otQpousti emou. 28. i[edQ \e rabot: obr/te edJnogo ñ klevr/tQ svoihQ. J\e b/ dlQ\enQ emou sQtomQ p/n3yq. i emQ i

davl/a[e g9l3. da\dQ mi imQ\e mi esJ dlQ\enQ. 29. padQ \e klevr/totQ mol/a[e i gl83. potrQpi na mn/ i vqse ti vqzdam. 30. onQ \e ne hot/a[e. nQ vedQ i vQsadJ i vQ temQnic5. donqde\e vQdastQ emou dlQgQ vesq. 31. vid/vQ[e \e klevr/ti bQivQ[aa. sQ\ali[3 si y/lo. i pri[edQ[e sQkaza[3 gd9nou svoemou vQs/ bXvQ[aa. 32. togda prJzvavQ I g9nQ ego. gl7a emou rabe l5kavXi. vesQ dlQgQ tvoI otQpoustihQ teb/. pone ne\e oumoli m3. 33. ne podobaa[e lJ i teb/. poüv8ati klevr/ta tvoego. /ko i a_zQ t3 poüvah> 34. i progn/vavQ s3 g7q ego pr/dastQi m5;JtelemQ. donqde\e vQdastQ dlQgQ vesq. 35. tako I oc9Q moi nb9snQi sQtvorJtQ vamQ. a]e ne otQpou]aete ko\qdo bratou svoemou. otQ srd9cq va[ihQ. pr/gr/[eni/ ihQ'- list 63-63^ (Luka 17,12-19) vQp o_n„op 12. vQshod3]2 Is(ou vQ vesq eter5: sqr/te I: des4tq proka\enQ m5\q: J\e stavQ[e Iz(dale;e: 13. I tJ vQzn/s3 glasq gl)]e. Is)e nastavQnJ;e pomilouI nQi: 14. I vJd/vQ 4_ re;e ImQ: [edq[e poka\ite s3 IereomQ: I bQ  i Id5]emQ Im: I;isti[3 s3: 15. e_dJnQ \e otQ nihQ vJd/vQ: /_ko Ic/l/: vQzvratJ s3: gla_somQ velie_mQ slav3 b)a: 16. I padQ nicq na kol/nou e_go:

Dimitar Pandev

14

hval5 e_mou vQzdastq: I tQ b/ samar/ninQ. 17. w_tQv/]avQ \e IsQ re;e: ne des3tQ lJ I;istJ[3 s3: da dev3tq 18. kako ne o_br/t5 s3 vQzvra[tq[e s3 dati slavX bo)u: tQkqmo inoplemenqnikosq: 19. I re;e emou: vqstani Idi: v/ra tvo/ sps)e t3' list 73^ (Matej 6,9-13) 9. sJce \e molJte s3. w;9e na[Q J\e esJ na n8bsJ. da st8JtQ s3 im3 tvoe. 10. da prJdetQ cr8stvo tvoe. da b5det vol/ tvo/. /ko na n7bsJ i na zemJ. 11. hl/bq na[q nas5]qnX da\dQ namQ dqnes. 12. i ostavi nam dlQgX na[3. /ko i mQi ostavl/emQ dlQ\qnikomQ na[imQ. 13. i ne vqvedJ nasQ vQ iskou[enie. nQpirbavJpnQipCpl5kavaago.p/koptvoepestqpcr0stvo.pIpsJlapIpsl„apvpv/kQipami…' list 84^-85 (Matej 24,42-51) 42. bqdJte ou_bo: /_ko ne v/ste: vQ k56 godJn5: g)q va[Q prJdetQ: 43. se \e v/dite: /ko a_[te bi v/d/lQ gd)nQ hrama vQ k56_ stra\6 tatq prJdetQ: bqd/lQ oubo bJ I ne bJ o_stavilQ podQrQiti hraminQi svoe4_. 44. sego radJ i vQi b5d/te gotovi : /ko vQ nq\e ne mQnite ;asq: s)nQ ;l);q pridetQ: 45. kt_o ou_bo e_stQ v/rQnQij rabQ i m5drX: e_go\e postavitQ gn)Q nadQ domomQ svoImQ: da dastQ ImQ vQ vr/m3 pi]5: 46. bla\enQ rabqt: e_go\e pri[edq g_q svoI: o_br3[tetQ tako tvor3[ta: 47. a_mi‣p gl)6p vamQMp /kop nadQp vQs/mQp

Im/nJe_mQ postavJtQ J' 48. a_[te li re;et zqlQi rabot: vQp src†ip svoe_mQMpmoudJtQ gn)Q moI pritJ: 49. I na;qnet bJtJ klevr/tQi svo4_: /sti \e i pJtJ sQ pi/nicamJ: 50. pridetQ \e gn)Q raba togo: vQ de… vQ nq\e ne ;/e_tQ: I vQ ;asQ vQ nq\e ne v/stQ: 51. i prote[etQi polQma. I ;3stq e_go sQ LpokrJtQi polo\Jt: tou b5detQ pla;q i skrQ\qtq z5bomQ' list 104^-105 (Luka 23,32-49) vQpo…p32. v/s3 sQ Is8mq Ina dva zqlod/ç. oëbJtQ. 33. I ègda prJd5 na m/sto narJcaèmoè kranièvo. tou rasp4s4 I. I êba zqlod/ç. ovogo ou_bo ê desn5^. ç drougago ê [2^ rasp3s3. 34. Is8q \e gl8aç[e W;8e. êtQpousti ImQ. ne v/d3tQ bo s3 ;qto tvor4tQ. razd/l/6_[te \e rJzQi ègo. metaçh5 \r/bJ$. 35. i sto/çh5 l2dJè zqr4[te. podr/\aah5 \e I kqn4yJ gl8[te sq nJmJ. inX èstQ spl  Q da sp8setQ I. ç[te tQ èstQ h8Q s8nQ b\8I IzbranX. 36. r5gaçh5 \e s3 èmou I voIni prist5pa^]e. i ocetQ prJdava6]e. èmou. 37. I gl]e. ç]e tQi èsi c8rq I@deIskq. sp8si s3 samQ. 38. b/ \e napJsanJe napJsano nadq nJmQ. kqnJgamJ èlJnqskami I roumqskami i èvreIskami. sq èstq c7rq I@deIskq. 39. edJnQ \e Wt êb/[enou@ zqlod/@. houl/ç[e I. ç]e tQi èsi h8Q. sp7sJ s3 samQ I nX. 40. wtQv/[tavq \e drougXi. pr/]aa_[e èmou g7l3. ni lJ tQi boI[i s3 b8a. /ko vQ


15

tomq\de ês5\denJI èsi. 41. I v/ oëbo vQ pravqd5. dostoIna/ bo. /\e d/lahov/. vQsprièüev/. ç sq ni;eso\e zqla sqtvorq. 42. I g8laç[e isv)J. pom3ni m3 g)I ègda pride[i vQ cr8stviè sJ. 43. I re;e emou is)Q. aminQ gl86 teb/. dqnesq sQ mno5 b5de]i vQ raI. 44. b/ \e godina /ko [estaç. I tQma bX   vop vqseip rem․i.pdop godJnDpdev$tD$.p45. slQncou mrQkq[ou. i katape-tazma cr8kovQnaç razdra s3 na dvoe. C gorQi do nizou. 46. i vQzgla[q is(Q glasomQ velJemQ re;e. w;)e. vq r5c/ tvoi pr/da6 d9hQ moi. 47. i se rekq izdq[e. vJd/vQ \e sqtqnikq bQivQ[ee. proslavJ b8a g)l3. vQ istin5 ;l8kq sq pravqdenQ b/. 48. i vQsJ pri[edQ[ei na pozorosq. vid3[te bQjva6]aa. bi6]e prQsJ svo4. vQzvra[taah5 s3. 49. sto/ah5 \e vqsJ znaemi emou. izdale;e. i \enQi vQ[edQ[34 sq nimQ ñ galJle4. i zqr4[t3 sJhQ I vapst…apo_c)apn £ape_vtLhapa_rhv)vapcr)igr†aPpI vap ou_sqpeni/ vr†na…ap oc)ap n£ago: meHodia_: a_rh)vap vDwnq4_p moravQiMp brap vr†gopkLrila filosofa ' list 151, Sinaksar m«c)api․2pi9\9 st0ago panteleimona m;0ka i st0ago st0l/ oc0a na£g klimenta epsk0pa veli;skago'

ZOGRAFSKO EVANGELIE Osnovni paleografski i tekstolo[ki podatoci>

vreme na pi[uvawe> vtora polovina na X ili po;etok na XI vek mesto na pi[uvawe> ju\nite krai[ta na Makedonija materijal> pergament obem> 303 lista, 18,3 h 26 sm pismo> obla glagolica sodr\ina> ;etvoroevangelie i sinaksar.

Osnovni bibliofilski podatoci> vreme i mesto na pronao]awe> 1845 godina (poznato vo naukata od

1860)< Zografski manastir na Sveta Gora pronao]a;> Viktor Ivanovi; Grigorovi; mesto na ;uvawe> Ruska nacionalna biblioteka, Sankt Peterburg,

inventaren broj> Glag 1 izdanija> V. Jagić, Quattuor evangeliorum codex glagoliticus, olim

Zographensis, nunc Petropolitanus, Berolini, 1879.

Dimitar Pandev

16

Pravopisni i fonetski osobenosti> dvoerov pravopis (Q, q) so re;isi dosledno zapazena upotreba na erovite vo slaba pozicija i so pravilna upotreba na erovite> zQlo, tQgda, dqnq, dqni, ;qto, i[qdQ[e (retki primeri na ispu[tawe na erovite vo slaba pozicija> sQkon;a nasprema sQkonq;a, vsi, sp. isto> psano, vs/ko)< pravilna, razlikuva;ka, upotreba na q vo instrumental ednina> v/tromq i na Q vo dativ mno\ina> narodomQ, so retki otstapki> t/mq< retki primeri na dvojstvo pri upotrebata na erovite> nQ i nq< vokalizacija na erovite vo silna pozicija (Q > o, q > e)> ko\do, podobenQ< upotreba na ;etiri jusovi znaci (3, 5, 4, 6)< arhai;ni (kanonski) fonetski osobenosti> po;etno a bez prejotacija> abqe< nerazlikuvawe na glagolskata vrednost na ` i / (upotreba na / na po;etokot na zborot, na krajot na zborot i vo pozicija zad vokal)> /kX, drouga/, oubo/[3< preglas na ou zad mekite soglaski, ispu[tawe na epentetsko l, kontrakcija na vokalite X i i vo zamenskata promena kaj pridavkite> ;+skX, kako i vo formite od tipot> ro\denXhQ (genitiv mno\ina od zamenskata promena na pa-sivniot particip na preteritot)< ispu[tawe na intervokalno j vo primeri od tipot> Jm5[touemou, kouplqnaego< slevawe na geminatite (t.e. na isti ili istorodni glasovi) vo eden glas< novi konsonantski grupi (dobieni po gubeweto na erovite vo slaba pozicija) kako rezultat na imitirawe na tu]i grupi> psano,

kako i distribucija na konsonanti vo novi konsonantski nizi> gadarinsk5.

Morfolo[ki i morfosintaksi;ki osobenosti> nastavka -i vo lokativ ednina, nastavka -qe vo nominativ mno\ina, kako i nastavka -ii vo genitiv mno\ina kaj imenkite so konsonantska en-osnova (spored modelot na imenkite so i-osnova), nasetuvawe na pojava na ;lenuvani imenski formi> rodosq< forma za treto lice ednina sega[no vreme bez nastavka -t< primeri na glagolski imenki so nastavkata -nqe (osven karakteristi;nite obrazuvawa na -nie)< pretpo;itawe na predlogot otQ i negovo povtoruvawe< posesiven dativ.

Leksi;ki i zboroobrazuva;ki osobenosti> leksi;ki podnovuvawa.

list 12-13 (Matej 7,15-23) 15. vQneml?/te otQ lQ\iJhQ prorokQ: J\e prihod3tQ kQ vamQ vQ ode\dahQ ovq;ahQ: vQn5trq6dou \e s5tQ vlqci: hX[tqnici: 16. otQ plodQ JhQ poznaete 4: Eda obqeml?6tQ otQ trQni/ grozdX: li otQ r/pq/ smokQvi: 17. tako vs/ko dr/vo dobro plodX dobrX tvoritQ: a zQlo dr/vo plodX zQlX


17

tvoritQ: 18. ne mo\etQ dr/vo dobro ploda zQla tvoriti: ni dr/vo zQlo dobra ploda tvoriti: 19. vs/ko dr/vo e\e ne sQtvoritQ ploda dobra: pos/ka6tQ: i vQ o{gn{q vQmeta6tQ: 20. t/mq \e oubo otQ plodQ JhQ poznaete 4: 21. ne vs/kQ gl+3i mn/ g+i g_i: vqnidetQ vQ cr+stvo nb+skoe: nQ tvor3i vol?6 o+ca moego: J\q estQ na nb+shQ: 22. mnoyi rek5tQ mn/ vQ tQ dnq g+i g+i: ne vQ tvoe li Jm3 proro;qstvovahomQ. J tvoimq imenemq b/sX JzgQnahomQ. J tvoimq Jmenemq silX mnogQ stvorihomQ: 23. J togda Jspov/mq imQ: /ko nikoli\e znahQ vasQ: otid/te o{tQ mene d/la6[tiJ bezakonie: za;: 24. vs/kQ oubo J\e slX[itQ slovesa mo/ si: J sQtvoritQ /: oupodobl{6 i m5\2 m5drou: i\q sQzQda hramin5 svo6 na kamene. 25. J sQnid5 dQ\di J prid5 r/kX: J vQz/a[3 v/tri: J napad5 na hramin5 t5: J ne pade s3: osnovana bo b/ na kameni. 26. J vs/kQ slX[3i slovesa mo/ si: J ne tvor3 JhQ: oupodobitQ s3 m5\2 bou2: J\q sQzQda hramin5 svo6 na p/sQc/: 27. J sQnide dQ\dq J prid5 r/kX: J vQzv/a[3 v/tri: J opqr/[3 s3 hramin/ toi: J pade s3: J b/ razdrou[enie e4 velie y/lo: 28. J bXstQ egda sQkon;a i+s: vs/ slovesa si: divl/{ah5 s3 narodi o ou;eniJ ego. 29. b/ bo ou;3 /ko vlastq JmX: J ne /ko kQni\qnici JhQ: J farisei> list 16 (Matej 8,23-34) 23. J vQl/zQ[ou emou vQ korabl?q. po n?emq Jdo[3 ou;enici ego. 24. J se tr5sQ veli bXstQ vQ mori. /ko pokrXvati s3 korabl?2 vlqnami. a tQ sQpaa[e. 25. J pri[edQ[e ou;enici ego. vQzboudi[3 i gl+6[te. g+I sp+i nX pogXbnemQ. 26. J g+la JmQ. ;qto stra[ivi este malov/ri. tQgda vQstavQ zapr/ti v/tromQ J mor?2. J bXstQ ti[ina veli/. 27. ;+ci \e ;2di[3 s3 gl+6[te. kQto sq estQ /ko v/tri. J more poslou[a6tQ ego: k+on. za+;. 28. J pri[qdQ[2mou na onQ polQ. vQ stran5 |er?|esin?sk5. sQr/toste i dQva b/sQna. otQ grebi[tq JhQ. Jshod3[ta l2ta y/lo. /ko ne mo\aa[e nik?to\e. min5ti p5temq t/mq. 29. J se vQzQpiste gl+^[ta. ;qto estq nama i teb/ i+se. sn+e b+\Ji. pri[elQ li esi s/mo. pr/\de vr/mene m5;itQ nasQ. 30. b/ \e dale;e otQ n?e2. stado svin?iJ mnogo pasomo. 31. b/si \e mol?/ah5 i g+l?6[te. a[te Jzgoni[i nX. poveli namQ Jti vQ stado svinoe. 32. i re;e JmQ. Jd/te. oni \e [qdQ[e vQnid5 vQ svini4. J abie oustrQmi s3 stado vse po br/gou vQ more. J oumr/[3. J outopi[3 vQ vodahQ. 33. J pas5[tei b/\a[3. J [qdQ[e vQ gradQ vQzv/sti[3 vs/. i o b/sQnou2. 34. J se vsq gradQ Jzide protiv5 Js+vi. J vid/vQ[e i moli[3. da bi pr/[qlQ otQ pr/d/lQ JhQ. list 22-23 (Matej 11,1-19) 1. J bXstQ egda sQkonq;a i+s: zapov/da4 ob/ma na des3te ou;enikoma svoJma: pr/Jd/te otQ t5d/ ou;itQ: i propov/datQ vQ grad/hQ JhQ. 2. Jo{a{nQ \e slX[avQ vQ 5zili[ti d/la h+va posQlavQ ou;enikX svoJmi 3. re;e kQ n{emou:

Dimitar Pandev

18

tX li esi gr3d3i: Jli Jnogo ;aemQ: 4. J otQv/[tavQ i+s re;e JmQ. [edQ[e vQzv/stite Jo{anovi: 5. sl/piJ prozira6tQ: J hromi hod3tQ: proka\eniJ o;i[ta6tQ s3: J glousiJ slX[3tQ: J mrQtviJ vQsta6tQ: 6. J bla\enQstQ J\e ne sQblaznitQ s3 o mn/: 7. t/mQ \e Jshod3[temQ: na;3tQ i+s gl+ati narodomQ o Joann/: ;eso vid/tQ Jzidete vQ poustXn{6: trqsti li v/tromq kol/bl{emX: 8. nQ ;qso Jzidoste vid/tQ: ;+ka li vQ m3kQkX rizX oblq;ena: se i\e m3k+ka nos3tQ: vQ domohQ c+rihQ s5tQ: 9. nq ;qso Jzidoste vid/tQ: proroka li: eJ: gl+6 vamQ: J li[e proroka: 10. sq bo estQ o n{emq\e estQ psano. se azQ posQl{6 a|+lQ moi pr/dQ licemq tvoimq: J ougotovaetQ p5tq tvoi pr/dQ tobo6: 11. amin: gl+6 vamQ: ne vQsta vQ ro\denXhQ \enami: bol{iJ Joana krstitel{/: mqn{i \e vQ c+rs/ nb+sc/mq bol{iJ ego estq: 12. wtQ dqniJ \e Joa{na kr{stitel{/ do sel/: cr+so neb+skoe n5ditQ s3. J n5\dqnici vQshXta6tQ e: 13. vsi bo proroci J zakonQ: do Joa{na pror/[3: 14 J a[te ho[tete pri6ti: tQ estQ Jli/ hot3i priti: 15. Jm/4i ou[i slX[ati: da slX[itQ: 16. komou\e oupodobl{6 rodosq. podobenQ estQ d/ti[temQ: s/d3[temQ na trQ\i[tihQ: J\e vQzgla[a6tQ drougomQ svoJmQ: 17. J gl+6tQ: svirahomQ vamQ. J ne pl3saste. plakahomQ vamQ: J ne rXdaste: 18. pride bo Joa{nQ: ni pi4 ni /dX J gl{6t b/sQ imatQ: 19. pride s+nQ ;+skX /dX J pi4: J gl{5tQ se ;+kQ /dqca J pivqcaB mQzdoJmqcemQ drougQB J gr/[qnikomQ: J opravdi s3: pr/m5drostq otQ d/lQ ;3dQ svoJhQ. list 65 (Matej 26,20-28)

20. ve;erou \e bXvQ[2: vQzle\e sQ ob/ma na des3te: ou;enikoma: 21. J /d5[temQ JmQ re;e: aminq gl+6 vamQ. /ko edinQ otQ vasQ pr/dastQ m3: 22. J skrQb3[te z/lo na;3[3 gl+ati ko\do JhQ. eda azQ esmq g+i.23. wnQ \e otQv/[tavQ re;e: omo;iJ sQ mno6 vQ solilo r5k5: tQ m3 pr/dastQ: 24.s+nQ \e ;s+kX JdetQ /ko\e estQ psano o n{emq: gore \e ;+kou tomou: Jmq\e s+nQ ;+skX pr/danQ b5detQ: dobr/e emou bi bXlo: a[te s3 bi ne rodilQ ;+kQ tQ: 25. wtQv/[tavQ \e J2da pr/davX ego re;e: eda azQ esmQ ravVvi: g+la emou tX re;e: 26./d5[temQ \e JmQ: priJmQ i+s: hl/bQ J bl+gvivQ: pr/lomi J: J da/[e ou;enikomQ svoJmQ J re;e: prim/te /dite: se estQ t/lo moe:27. J primQ ;a[5: J hval5 vQzdavQ dastQ JmQ g+l3: piJte otQ n{e4 vsi: 28. se estQ krQvq mo/: novaego zav/ta: prolivaema/ za mnogX: vQ otQpou[tenie gr/homQ: list 77 (Marko 1,1-8) ev++a|lie otQ marQka 1. za;3lo eva|li/: J+sh+va sn+a b\+i/: 2. /ko\e estQ psano vQ proroc/hQ. se azQ posQl{76 a|+lQ moJ: pr/dq licemq moJmq: J\e ougotovitQ p5tq tvoJ: pr/dQ tobo6. glasQ vQpi6[tago vQ poustXn{i: ougotovaJte p5tq g+nq: pravX


19

tvorite stqz3 ego: 4. bXstQ JoanQ krQst3 vQ poustxn{i. J propov/da4 krq[tenie pokaani2 vQ otQpou[tenie gr/homQ. 5. J isho\daa[e k n{emou vs/ J2d/Jska/ strana. J ilm+l/ne. J krq[tah5 s3 vsi vQ Jordanqsc/J r/c/ otQ n{ego. Jspov/da6[te gr/hX svo4. 6. b/ \e JoanQ wblq;enQ vlasX velqb5\di. J po/sQ ousQm/nQ o ;r/sl/hQ ego. J /dq. akridi J medQ diviJ. 7. J propov/daa[e gl93. gr3detQ kr/pl{ei mene. vQ sl/dQ mene. emou\e n/smQ dostoJnQ poklon{q s3 razdr/[iti remene sapogou ego. 8. azQ oubo krqstihQ vX vodo5. a tQ krQstit vX dh9mq stx9mq. list 82 (76), 83 (77) (Marko 3,1-8) 1. J vQnide pakX vQ sQnQmi[te. J b/ tou ;+kQ souh5 r5k5 JmX. 2. J naziraah5 J. a[te vQ s5bot5 Jc/litQ J. da na nq{ vQzgl+6tQ. 3. J g+la ;+kou Jm5[touemou souh5 r5k5. stani po sr/d/. 4. J g+li JmQ. dostoJ li vQ s5botX dobro tvoriti li zQlo tvoriti. d+[5 sp+sti li pogoubiti. oni \e mlq;aah5. 5. vQzQr/vQ na n{3 sQ gn/vomq. skrQb3 o okameneniJ srQdqca JhQ. g+la ;+kou prostqri r5k5 tvo6. J prostqr/. J outvrQdi s3 r5ka ego c/la /kX drouga/. 6. i abqe i[qdQ[e faris/i. sQ Jrodi/nX sQv/tQ sQtvar/ah5 na n{q. kako J b5 pogoubili. 7. J+s \e otide sQ ou;enikX svoimi kQ mor{2. J mnogQ narodQ otQ galile4. po n{emq Jdo[3. J otQ J2de4. 8. J otQ el+ma. J otQ Jdoum/4. i sQ onogo polou Jordana. J s5[teJ otQ tour/ J sidona. mnogo mQno\qstvo. slX[avQ[e eliko sQtvar/a[e prido[3 kQ n{emou.

list 87-88 (Marko 5,1-14) 1. J prid5 na wnq polq mor{/: vQ stran5 gadarinsk5. 2. J izl/zQ[2 \e emou Js korabl{/ sQr/te i C grobq ;l+kq: dh+mQ ne;istomQ. 3. J\e \ili[te Jm/a[e vQ grob/hQ: J ni \el/znomq 5\emq nikto\e ne mo\aa[e ego sv3zati. 4. zane emou mnogo kratX: p5tX J 5\i \el/znX: sQv3zanou s5]2 pr/trqzaah5 s3 otQ n{ego 5\a \el/znaa i p5ta sQkrou[aah5 s3. i nikto\e ego ne mo\/[e oum5;iti. 5. i vXn5 dqnq J no[tq vQ grob/hq: J vq gorahq b/: vQpi3 i tlQkx s3 kameniemq. 6. ouzr/vQ \e Js+a iz dale;e. te;e i pokloni s3 emou. 7. i vQzQpivQ glasomq velqemq gl+a. ;qto mqn/ J teb/ Js+e sn+e b+a vX[n{/ego: zaklina6 t3 b+mq ne m5;i mene. 8. gl+aa[e bo emou Jzidi d[+e ne;istX otQ ;+ka. 9. J vQpra[aa[e i. kako ti estq Jm3. le|eonQ mqn/ Jm3 estQ. /ko mnozi bo esmQ. 10. J mol{/a[e J mnogo: da ne posQl{etq JhQ krom/ stranX. 11. b/ \e tou stado svino pasomo velqe: pri gor/. 12. J moli[3 J vsi b/si gl{6[+te: posQl{i nX vq svinq4: da vq n{3 vqnidemQB 13. J abqe povel/ Jmq i+sB J i[qdQ[e dousi ne;istiJ: vQnido[3 vQ svini4. J oustrQmi s3 stado po br/gou vQ mor{eB b/ \e Jhq `ko dqv/ tQs3]i: J outap/ah5 vQ mor{iB 14. J pas5]ei svini4 b/\a[3: J vQzv/sti[3 vQ grad/: J na sel/hQB i prid5 vid/tQ bxv[aago.

Dimitar Pandev

20

list 110 (Marko 13,32-37) 32. a o dqni tomq J o ;as/. nikQto\e ne v/stQ: ni a|+li J\e s5tQ na nb+sehQ: ni sn+Q: tQkQmo o+cq edinQ: 33. bl{2d/te s3. bqdite J molite: ne v/ste bo kQgda vr/m3 b5detQ. 34. /ko \e ;l+kQ ohod3: ostavi domQ svoJ: J davQ rabomQ svojmQ vlastq: J komou\qdo d/lo svoe: J vratqnikou povel/ da bqditQ. 35. bqdite oubo: ne v/ste bo kQgda g8q domou pridetQ: ve;erQ li: li polouno[ti: li vQ kourogla[enqe: li outro: 36. da ne pri[qdQ vQneza/p5 obr3[tetQ vX sQp3[t3: 37. a e\e vamQ g8l6: vqs/mQ g 8l{6 bqdite: list 136-137 (Luka 2,1-24) 1. bXstq \e vQ dqni tX. Jzide povel/nie otQ k{esara avQgousta napisati vqs5 vQselen56. 2. se napVsanie bX   vlad5]2 sVLrie6 k{urinq2. 3. J id/ah5 vsi ko\do napVsati s3 vQ svoJ gradQ. 4. vqzide \e J osifQ otQ galile4. grada nazaretqska. vQ J2de6 vQ gradQ da9vQ. J\e naricaetQ s3 vitVqleemQ. zane b/a[e otQ domou J ot9;stvi/ da9va. 5. napsati s3 sQ marie6. obr5;en56 emou \eno6. s5]56 neprazdQno6. bXstQ \e egda bXste tou. JsplQni[3 s3 dqnqe roditi eJ. J rodi sn9Q svoJ prQv/nqcq J povitQ J. J polo\i J vQ /slehQ. zan{e ne b/ Jma m/sta obit/lqna. J b/ah5 pastXri vQ toJ\de stra\in/ bqde]e. J str/g5]e stra\5 no]qn56. o stad/ svoemq. 9. J se ag9lQ gn9q sta vq nihQ. J slava gn9/ osi/ 4. J oubo/[3 s3 strahomq velqemq. 10. J re;e jmQ ag9lQ. ne

boJte s3. se bo blagov/stvou6 vamq radostq velq6. /\e b5detQ vVs/mQ l2dqmQ. 11. /ko rodi s3 vamQ dqnqsq sp9Q. J\e estq h9Q g7q. vQ grad/ da7v/. 12. J se vamQ znamenqe. obr3]ete mladqnqcq povitQ. le\3]q vQ /slehQ. 13. J vQnezaap5 bXstQ sQ ag9lomq mno\qstvo voJ nb9skXhQ. hval3]ihQ ba9. J gl96]ihQ. 14. slava vQ vX[qnijhQ bo9u. i na zemi mirQ. vQ ;c7/hQ blagovolenie. 15. J bXstQ /ko otid5 otQ nihQ ag9li na nb9o. J ;9ci. pastXri. r/[3 drougQ kQ drougou. pr/Jd/mQ oubo do vitl{/ema J vidimQ gl9Q sq bXvQ[ji. J\e g9q sQkaza namQ. 16. J prid5 podvigQ[e s3. J obr/t5 mari5 \e J osifa. J mladqnqcq le\3]q vQ /slehQ. 17. vid/vQ[e \e sQkaza[3 o gl7/. gl7an/mq JmQ.18. J vsi slX[av[eJ divi[3 s3. otQ gl9anXhQ otQ pastXrq kQ nimQ. 19. mari/ \e sQbl2daa[e vqs3 gl9X sq6. sQlaga6]o vQ srQdqci svoemq.20. J vQzvrati[3 s3 pastXri hval3]e J slav3]e b9a. o vs/hQ /\e slX[a[3 J vid/[3. /ko\e gl9ano bXstQ kQ n{imQ. 21. J egda JsplQni s3 osmq dqniJ: da J obr/\5tQ: nar/[3 Jm3 emou I+s nare;enoe a|+lomQ: pr/\de da\e ne za;3tQ s3 vQ ;r/v/: 22. J egda pribli\i[3 s3 dqnqe o;i[tenq/ e2: po zakonou mws/ovou: vqzn/s3J vQ Jl+mQ: postaviti pr/dQ g+mq. 23. /ko\e estq pVsano vQ zakon/ gn+i: /ko vs/kQ mladqnqcq: m5\qska polou: razvrQza4 lo\esna : st+o g+vi nare;etQ s3. 24. J dati \rQtv5 po re;enoumou: vQ zakon/ g+ni dQva kagrQli;i[ta: dQva pqt/nqca gol5bina>


21

list 208-209 (Luka 21,1-12) 1. vQzQr/vQ \e vid/ vQm/ta6]3: vq |azofilaki6 darX svo4 bogatX3: 2. vid/vQ \e eter5 vQdovic5 oubog5: vqm/ta6]5 tou dQv/ lepVt/> 3 J re;e vQ Jstin5 gl+6 vamQ. /ko vQdovica si ouboga/: bol?e vQs/hq vQvrQ\e: 4 vqsi bo siJ otQ JzbXtQka vQvrQgo[3 darX b+vi: a si otq li[enq/ svoego> v’se Jm/nqe svoe vqvrq\e: 5. J eteromQ gl+6]emQ o crQkQvi: /ko kamenqemq dobromq: J sQs5dX oukra[ena estq: re;e: 6. si /\e vidite: prid5tq dqnqe: vq n{3\e ne ostanetq kamenq na kamenJ sqde: J\e ne razoritQ s3> 7. vQprosi[3 \e J g+l6]e: ou;itel{2> kogda oubo si b5d5tq: i ;qto estQ znamenqe: egqda hot3tq si bXti> 8. onQ \e re;e: bl{2d/te s3 da ne pr/lq[teni b5dete: mnozi bo prid5tQ: vQ im3 moe gl+6]e> azQ esmq: J vr/m3 pribli\i s3: ne Jd/te vq sl/dq Jhq> 9. egda \e ouslX[ite brani J nestroenq/: ne ouboJte s3: podobaetQ bo simQ pr/\de bXti: nQ ne togda abqe konq;ina: 10. togda gla8[e imq: vqstanetQ bo 4zXkq na 4zXka: i cr+so: na cr+so: 11. tr5si \e velici po m/sta: J gladi J vQ mori b5d5tQ strahovanq/: J znamenq/ sQ nb8se b5d5tq: 12. pr/\de \e sihq vVs/hQ: vQzlo\3tq na vX r5kX svo4: J i\den5tQ pr/da6]e na sQnQmi[ta: i vQ tqmqnic3: vedomX kq c+remQ J vladXkamQ: Jmene moego radi: list 229 (Joan 2,1-11)

1. J vQ treti dqnq brakQ bX   vQ kana galilxsc/J> J b/ mt+i Js+va tou: 2. zQvanQ \e bX   i+s: J ou;enici ego na brakQ: 3. J nedostavQ[2 vinou: gl9a mt+i Js+va kQ n{emou. vina ne Jm5tQ. 4. gl7a eJ is7. ;qto estq mn/ J teb/ \eno. ne 2 pride godina mo/. 5. gl7a mt7i ego slougamQ. e\e a]e gl7etQ vamQ sQtvorite. 6. b/ \e tou vodonosQ kam/nQ [estQ po o;i]eni2 J2deJskou le\3]q vQm/st3]q po dQv/ma li po tremQ m/ramQ. 7. gl8a imQ i+s. naplQnite vodX: J naplQni[3 do vrQha: 8. J g+la i+mQ. po;rQp/te nXn/ J prines/te arhitriklinQtovi. oni \e prineso[3. 9. /ko \e vQkousi arhitriklinQ vina bXvQ[ago otQ vodX. J ne v/d/a[e otQ k5dou estQ. a slougX v/d/ah5 po;rQpQ[eJ vod5. priglasi \eniha arhitriklinQ. 10. J gl9a emou. vs/kQ ;k9Q pr/\de dobroe vino daetQ. J egda oupq6tQ s3 ta;ae: tX \e sQbl{2de dobroe vino do sel/. 11. se sQtvori na;3tQkQ znameniemQ is9 vQ kana galileJ. J /vi slav5 svo6. J v/rova[3 vQ nq ou;enici ego. 12. po semq sQnide vQ kaperQnaoumQ. samQ J mati ego. J bratri/ ego. J ou;enici ego. J tou ne mnogX dqni pr/bXstQ. 13. J blJzq b/ pasha J2d/Jska. J vqzide is9 vQ Jl8mQ. 14. J obr/te vQ crQkQve proda6]a4 ovqc3 J volX J gol5bi. J p/n3\qnikX s/d3]3. 15. J sQtvorq /ko bi;q otQ vrqviJ: vqs3 JzQgna icrQkQve. Ovqc3 J volX. J trQ\qnikomQ rasXpa p/n3z3. J dQskX oprovrQ\e. 16. J proda6]imQ gol5bi re;e. vQzQm/te si otQ s5dou. ne tvorite domou oc8a moego. domou kouplqnaego. 17. pom/n5[3 \e ou;enici ego

Dimitar Pandev

22

/ko napisano estQ. \alostq domou tvoego sQn/stQ m3. 18. wtQv/]a[3 \e J2deJ i r/[3 emou koe /vl/e[i /ko si tvori[i. 19. wtQv/]a Js9 J re;e JmQ. razorite crQkovq si6. J trqmi dqnX vqzdvJgn5 6. 20. r/[3 \e J2d/i. ;etQrqmi des3tX J [esti6 l/tQ sQzQdana bXstQ cr7kX si. J tX li trqmi dqnX vqzdvJgne[i 6. 21 onQ \e gl7aa[e o crQkQvi t/la svoego. 22. egda oubo vQsta otQ mrQtvXhQ. pom3n5[3 ou;enici ego. /ko\e gl9aa[e. J v/r5 4[3 kQnigamQ J slovesi e\e re;e is9. 23. egda b/ vQ iil+m/hQ. vQ pasha vQ prazdqnikQ. mnozi v/rova[3 vQ Jm3 ego. vid3]e znamenq/ ego. /\e tvor/a[e. 24 samQ \e i+s. ne vQdaa[e sebe vQ v/r5 JhQ. imq\e samQ v/d/a[e vqse. 25 J /ko ne tr/bova[e. da kQto sQv/d/tel?qstvouetQ o ;+c/. samQ bo v/d/a[e ;qto b/ vQ ;+c/. list 248 (Joan 7,37-52) 37. vQ posl/dqni \e dqnq velikX: prazdqnikQ: sto/a[e i+sQ. J zqva[e gl+3. a]e kQto \3\detQ: da prJdetQ: kQ mqn/ J pietQ: 38. J v/rou4i vQ m3: /ko\e kQn{igX r/[3: r/kX otQ ;r/va ego Jstek5tQ vodX \ivX. 39. se \e re;e o d+s/ J\e hot/ah5 priemati: v/rou6]eJ vQ nq. ne 2 bo b/ d+hQ st+Qi danQ: /ko i+sQ ne 2 b/ proslavlenQ: 40. mnozi \e otQ naroda slX[avQ[e slovesa sJ. gl+aah5 sq estQ vQ Jstin5 prorokQ: 41. drouzi \e gl+ah5 sq estQ h+Q. ovJ \e gl+ah5. Eda otQ galJle4 h+Q prJdetQ: ne kQnigX li r/[3. /ko otQ s/mene da+va vJtqleomqskago gradqca: Jde\e b/ da+dQ prJdetQ h+Q. 43. raspqr/ \e bX   vQ narod/ ego radJ. eterJi \e otQ n{ihQ hot/ah5 4tJ J. nQ nJkQto\e ne vQzlo\J na n{q r5kou. 45. prJd5 \e slougX kq arhiereomq: J farJseomQ. J r/[3 JmQ ti: po ;qto ne priv/ste ego: 46. otQv/]a[3 slougX: nikolJ\e tako estQ: g+lQ ;+kQ. /ko sq ;l+kQ. otQv/[ta[3 JmQ farJs/J 49. nQ narodosq J\e ne v/stQ zakona prokl3ti s5tQ. 50. gl+a nJkodJmQ kQ n{JmQ pri[edX kQ n{emou no]J6: edJnQ sX ñ n{JhQ: 51. Eda zakonQ na[q s5dJtQ ;k+ou: a]e ne slX[itQ otQ n{ego pr/\de: J razoum/6tQ ;qto tvorJtQ 52. otQv/[ta[3 J r/[3 emou: eda tX otQ galJle4 esJ: JspXtai i vi\dQ: /ko otQ galJle4 prorokQ ne prJdetQ. list 256 (Joan 9,21-30) 24. vQzglasi[3 \e vQtorice6 ;+ka. J\e b/ sl/pQ. J r/[3 emou. da\dq slav5 bL. mX v/mQ /ko ;k+Q sq gr/[qnQ estQ. 25 otQv/[ta \e onQ J re;e. a[te gr/[qnikQ estQ ne v/mq. edino v/mq. /ko sl/pQ b/hQ. nXn/ \e vi\d5. 26. r/[3 \e emou pakX. ;qto sQtvori teb/. kako otvrQze tvoJ o;i. 27. otQv/[ta JmQ. r/hQ vamQ 2\e. J ne slX[aste. ;qto pakX ho[tete slX[ati. eda J vX ou;enici ego ho[tete bXti. 28. oni \e oukori[3 i r/[3. tX ou;enikQ esi togo. mX mos/ovi esmQ ou;enici. 29. mX v/mX /ko mos/ovi gla bQ. sego \e ne v/mQ otQ k5dou estQ. 30. otQv/[ta ;+kQ J re;e imQ o semq oubo divQno estQ. /ko vX ne v/ste otQ k5dou estQ. J otvrqze o;i moJ.


23

MARIINSKO EVANGELIE

Osnovni paleografski i tekstolo[ki podatoci> vreme na pi[uvawe> X-XI vek mesto na pi[uvawe> zapadna Makedonija materijal> pergament obem> 172 + 2 lista, 21,4 h 17,6 sm pismo> obla glagolica sodr\ina> ;etvoroevangelie i sinaksar

Osnovni bibliofilski podatoci> vreme i mesto na pronao]awe> 1845 g. Zografski manastir na

Sveta Gora pronao]a;> Viktor Ivanovi; Grigorovi; mesto na ;uvawe> Ruska dr\avna biblioteka, Moskva, Grig. 6. M.

1689< Nacionalna biblioteka vo Viena izdanija> V. Jagi;, Pamяœnikъ ™la™oli;esko¬ ›ismenosœi. Mari-

inskoe evan™elie. Spb 1883 Pravopisni i fonetski osobenosti> dvoerov pravopis< vokalizacija

na erovite> zolQ, denq, no i na granicata na zborovite> ;l9v/kotQ< me[awe na Q i q< upotrebuva ;etiri znaci za nosovki< me[awe na 5 i ou< preglas na 5 zad mekite konsonanti> m5\6< ispu[tawe na epentetskoto l< edna;ewe po zvu;nost> bes ploda< asimilacija

(razoum/vaatQ) i kontrakcija na vokalite< uprostuvawe na konsonatski grupi.

Morfolo[ki i morfosintaksi;ki osobenosti> zamena na dvoina so mno\ina kaj formite na li;nite zamenki< asigmatski aorist< ispu[tawe na -t vo treto lice ednina sega[no vreme> postavi, b5de< posesiven dativ.

Leksi;ki i zboroobrazuva;ki osobenosti> postara leksika> 4dro sp.> J skoro [qdQ[i Zogr, Matej 28,7)

list 19-20 (Matej 7,15-29) 15. vQneml/te otQ lQ\ihQ prorokQ. J\e prihod3tQ kQ vamQ vQ ode\dahQ ovq;ahQ. vqn5trq \e s5tQ vlQci hX[tqnici. 16. otQ plodQ ihQ poznaite 4. eda obeml6tQ otQ trQni/ groznX. li otQ r/pi/ smokQvi. 17. tako vqs/ko dr/vo dobro. plodX dobrX tvoritQ. zQlo dr/vo plodX zQlX tvoritQ. 18. ne mo\etQ dr/vo dobro plodQ zolQ tvoriti. ni dr/vo zQlo plodQ dobrQ tvoriti. 19. vqs/ko dr/vo e\e ne tvoritQ ploda dobra pos/ka6tQ i vQ ognQ vqm/ta6tQ. 20. t/mq \e oubo otQ plodQ ihQ poznaete 4

Dimitar Pandev

24

nQ tvor3i vol6 ot7ca moego i\e estQ na n9bhQ. 22. mQnoyi bo rek5tQ mqn/ vq tQ denq. g7i g7i. ne vQ tvoe li im3 pr;9stvovahomQ. i tvoimq imenemq silX mQnogX sQtvorihomQ. 23. i togda ispov/mq imQ. /ko nikoli\e znahQ vasQ. otid/te otQ mene d/la6{]ei bezakonie


25

nQ vr/menQno estQ. bQJvQ[i \e pe;ali i goneni2 slovese radi. abqe sQbla\n/at s3. 22. a s/anoe vQ trQnii. sq estQ slQJ[3i slovo. J pe;alq sv/ta sego. J lqstq bgatqstva podavl/etQ e. J bes ploda bQJvaetQ. 23. a s/anoe na dobr/ zemi. sq estQ slQJ[3i slovo i razoum/va6 e. J prinositQ plodQ /ko podobaatQ. i tvoritQ ovo .r7. ovo .m7. ovo |7.

list 33 (Matej 24,42-51) 42. bqdJte oubo /ko ne v/ste vQ k56 godJn5 g9q va[Q prJ[de]detQ: 43. se \e v/dite: /ko a]e bi v/d/lQ g9nQ hrama. vQ k56 stra\5 tatq pridetQ. bqd/lQ oubo bJ. i ne bJ ostavilQ podQrXti hrama svoego. 44. sego radJ i vX b5d/te gotovi. /ko vq nq\e ne mQnite ;asQ. sn ;9skX pridetQ' 45. kto oubo estQ v/rQnX rabQ i m5drX. ego\e postavi g9Q nadQ domomQ svoimQ. da dastQ imQ vQ vr/m3 pi]5. 46. bla\enQ rabQ tQ. ego\e pri[edQ g9q svoi obr3[tetQ tako tvor3[ta. 47. aminq gl96 vamQ. /ko nadQ vQs/mQ im/nJemQ postavJtX i. 48.a[te li re;etQ zqlX rabQ vQ srQd9ci svoemq. kqsnitQ moi gn9Q priti. 49. J na;qnet biti klevr/tX svo4. /sti \e i piti sQ pi/nicamJ. 50. pridetQ gn9Q raba togo : vQ denq vq nq\e ne ;aetQ. J vQ ;asQ vQ nq\e ne v/stQ. 51. J prote[etQ J polQma. J ;3stq ego sQ LpokrJtX polo\JtQ. tou b5detQ pla;q i sk(r)q\etq z5bomQ' list (42 Matej 28,1-7)

1. vQ ve;erQ \e sobotQnX. svita6{]i vQ prQv56{ sobot5 pride mari/ magdalXn{i J drouga/ mari/ vid/tQ groba. 2. J se tr5sQ bXstQ velii. an|l9 bopgn†qpsQwedQpspn9bse.pipprist5pq Cvali kamenq C dvqrei groba. J s/d/a[e na nemq. 3. b/ bo zrakQ ego `ko i mlQnii. J od/anie ego b/lo `ko sn/gq. 4. otQ straha \e ego sQtr3s3 s3 str/g5]ei. J bX[3 `ko mrQtvi. 5. otQv/[tavQ \e ang9|lQ re;e \enama. ne boita vX s3 v/mQ bo /ko is7a prop3taago i]eta. 6. n/stq sqde vQsta bo /ko\e re;e. prid/ta vidita m/sto ide\e le\a h7Q. 7. J 4dro [qdQ[i rqc/ta U;enikomq ego. vQsta otQ mrqtvxihQ. J se var/atQ vX vq galilei. tou i ouzqrite se r/hq vama. list 136 (Joan 2,1-11) 1. J vQ tretii denq brakQ bXstQ vQ kana galileisc/i. J b/ mati is9va tou. 2. zQvanQ \e bXstQ i is9Q. J ou;enici ego na brakQ. 3. J nedostavQ[2 vinou. gl9a mati isv9a kQ nemou. vina ne im5tQ. 4. gl9a ei is9Q. ;to estq mqn/ i teb/ \eno. ne ou pride godina mo/. 5. gl9a mati ego slougamQ. e\e a[te gl9etQ vamQ sQtvorite. 6. b/ \e tou vodonosQ kam/nQ [estQ le\3[tQ. po o;i[teni2 i2deiskou. vQm/st3[tq po dqv/ma li tremQ m/ramQ. 7. gl7a imQ

Dimitar Pandev

26

is7Q. naplQnite vodonosX vodX. J naplQni[3 4 do vrQha. 8. i gl7a imQ. po;rQp/te nXn/ i prines/te arVhitriklinovi. J prin/s3. 9. /ko \e vQkousi arhitriklinQ vina bXvQ[aago otQ vodX. J ne v/d/a[e otQ k5dou estQ. a slougX v/d/h5 po;rQpQ[ei vod5. priglasi \eniha arhitriklinQ. 10. J gl7a emou. vqs/kQ ;l9vkQ pr/\de dobroe vino polagaatQ. J egda oupi5tQ s3 togda ta;/e. tX \e sQbl2de dobroe vino do sel/. 11. sQtvori na;3tokQ znameniemQ is(Q. vQ kana galileisc/i. J /vi slav5 svo6{. J v/rova[3 vo nq ou;enici ego 5. b/ \e tou edinQ ;+lvkQ |9. J osmq l/tQ imX vq ned5y/ svoemq> 6. sego vid/vQ is9 le\3]a. J razoum/vQ. /ko mQnoga l/ta 6\e im/a[e. gl9a emou ho[te[i li c/lQ bXti> 7 otQv/]a emou ned5\QnX. ei g9i ;l9ka \e ne imamq. da egda vQzm5titQ s3 voda. vQvrQ\etQ m3 vq k5p/lq. egda \e priho\d5 azQ. JnQ pr/\de mene vQlazitQ. 8. gl9a emou is9> vQstani vQzQmi odrQ tvoi. J idi vQ

domQ svoi. 9. J abqe c/lQ bXstQ ;l9kq. J vqz3tQ odrQ svoi. i ho\daa[e b/ \e sobota vQ tQ dqnq. 10. gl9ah5 \e i2dei isc/l/vQ[2oumou. sobota estq i ne dostoitQ teb/ vqz3ti odra tvoego> 11. onQ \e otQv/[ta imq. J\e m3 sQtvori c/la tQ mQn/ re;e. vqzqmi odrQ tvoi i hodi. 12. vQprosi[3 \e i kQto estq ;k9Q rekX teb/. vqzqmi odrq tvoi i hodi. 13. isc/l/vX \e ne v/d/a[e kto estQ. Js9 bo oukloni s3 narodou s5[t2 na m/st/. 14. po tomq \e obr/te i is9. vq cr9kve. i re;e emou. se c/lQ bXst k tomou ne sQgr/[ai. da ne gore ;to b5detQ 15. Jde \e ;l9vkq: i pov/(d/) i2deomQ. /ko is9 estQ i\e i sQtvori c/la' list 151 (Joan 9,1-16) 1. mimoidX is9 vid/ ;l9ka sl/pa. otQ ro\dQstva. 2. i vQprosi[3 i ou;enici ego gl94]e. ou;itel2 kQto sQgr/[i. sq li ili roditel/ ego. da sl/pQ rodi s3. 3. otQv/[ta is. ni sQ sQgr/[i ni roditel/ ego nQ da av3tQ s3 d/la b\9i/ na nemQ9. 4. mqn/ podobaatQ d/lati d/la posQlavQ[aago m3. donqde\e denq estQ pridetQ no[tQ. egda nikto\e ne mo\etQ d/lati. 5. egda vQ mir/ esmQ sv/tQ esmQ mirou. 6. si rekQ plin5 na zeml{6 J sQtvori brenie otQ plinoveni/. J pomaza emou o;i brQnqemq.7. J re;e emou idi oumXi


27

s3 vQ koup/li silouamqsc/. e\e sQkazaatQ s3 posQlanQ. Jde \e i oumX s3 i pride vid3. 8. s5s/di \e i i\e i b/ah5 vid/li pr/\de /ko sl/pQ b/. gl9aah5. ne sq li estQ s/d3i i pros3. 9. ovi gl9aah5 /ko sq estQ. onQ \e gl9aa[e /ko azQ esmQ.10. gl9aah5 \e emou. kako ti s3 otvr/ste o;i.11. otQ-v/[ta onQ i re;e. ;l9vkQ naricaemX is9. brqnqe sQtvori i pomaza o;i moi i re;e mi idi vQ k5p/lq silouml6 i oumXi s3. [edQ \e i oumXvQ s3 pro-zqr/hQ. r/[3 \e emou kQde tQ estQ, gl9a ne v/mQ. 13. v/s3 i kQ faris/emQ. i\e b/ inogda sl/pQ. 14. b/ \e sobota egda sQtvori brqnqe is9. i otvrQze emou o;i. 15. pakX \e vQpra[aah5 i faris/i kako prozqr/. onQ \e re;e imQ. brQnqe polo\i mqn/ na o;i2. i oumXhQ s3 i vi\d5. 16. gl9ah5 \e otQ faris/i edini. n/stQ sq otQ ba9 ;l9kQ. /ko sobotX ne hranitQ. ovi gl9aah5 kako mo\etQ ;l9kQ gr/[enQ. sica znameni/ tvoriti. J raspqr/ b/ vq nihQ. list 64 (Marko 11,11-23) 11. vqnide vQ er+smQ i+sQ i vQ cr+kvQB J sQgl3da vqseB pozd/ 2\e s5]ou ;asouB Jzide vQ vitani6B sQ ob/ma na des3teB 12. J vQ outrqnii i[edQ[emQ imQ otQ vitani4 vQzalkaB 13. J vid/vQ smokovQnic5 iz dale;eB Jm5[t5 listvqeB pride a[te oubo obr3[tetQ na nei ;QtoB J pri[edQ kQ nei ni;eso\e ne obr/te na nei tQkmo listvieB ne b/ bo vr/m3 smokQvamQB 14. J otQv/[tavQ i+sQ re;e eiB kQ tomou otQ tebe vQ v/kQ nikto\e ploda ne sQn/stQB slX[aah5 \e ou;enici egoB 15. J prid5 vQ i+lmQ i vQ[edQ is9Q vQ

crkvQB na;3tQ izgoniti proda6[t34 J koupou6[t34 v cr+kve J dQskX trQ\QnikQB J s/dali[ta proda6[tihQ gol5bi isprovrQ\eB 16. J ne dad/a[e nikomou\e mimonesti sQs5dQ skvoz/ cr+kvQB 17. J ou;aa[e gl93 imQB n/stQ li pisanoB /ko hramQ moi hramQ molitv/B nare;etQ s3 vqs/mQ 4zk+mQB vX \e sQtvoriste i vrQtQpQ razboinikomQ' 18. j slX[a[3 kQni\Qnici i arhierei. i iskaah5 kako i b5 pogoubiliB bo/h5 bo s3 egoB /ko vesq narodQ divl/h5 s3 oou;enii egoB 19. J /ko pozd/ bXstQ isho\daa[e vonQ iz gradaB 20. J mimohod3[te 2tro vid/[3 smokovqnic5 ousQhQ[5 is koreni/B 21. J vQspom/n5vQ petrQ gl9a emou ravqviB vi\dQ smokovQnica 6\e prokl3tQ ousQ[eB 22. J otQv/[tavQ is9Q gl9a emouB Jm/ite v/r5 b9\i6. 23. aminq gl96B vamQB /ko i\e re;etQ gor/ seiB dvigni s3 i vQvrQyi s3 vQ more J ne ous5mqnitQ s3 vQ sr9dci svoemqB n5 v/r5 imetQB /ko e\e gl9tQ bXvaatQB b5detQ emou e\e a[te re;etQ' list 69 (Marko 13,14-23) 14. Egda \e mrQzostq ouzQrite zapoust/ni/. re;en56 danilomQ pr9kmQ. sto4[t5 ide\e ne podobaatQ. ;QtX da razoum/atQ. tQgda i\e b5d5tQ vQ i2dei da b/ga6tQ na gorX. 15. J i\e na krov/ da ne sQlazitQ vQ domQ. ni

Dimitar Pandev

28

da vQnidetQ vqz3tQ ;eso otQ domou svoego. 16. i sXi na sel/ da ne vQzvratitQ s3 vQsp3tq vqz3tQ rizQ svoihQ '17. gore \e neprazdQnXmQ i do4[tJmQ vQ tX dQni. 18. molite \e s3 da ne b5de b/stvo va[e zim/. 19. b5d5tq bo dQne ti skrQbqni. /ko ne bXstQ takova otQ na;3la zQdani2. e\e sQzQda b+Q. do nXn/ i ne b5detQ. 20. J a[te ne bi g=Q pr/kratilQ dqnii ne bi bXla sQpasena vqs/ka plQtq. nQ JzQbranXhQ radi 4\e izbQra pr/kratitQ dqni' 21. J tQgda a[te re;etQ kQto vamQ se sqde h0q se ovQde. ne im/te v/rX. 22. vQstan5tQ bo lQ\ihrQsti. i lQ\iproroci. J dad3tQ znameni/ i ;2desa. da pr/lqst3tQ a]e vQzmo\Qno izQbranX4. 23. vX \e bl2d/te s3 se pr/\de r/hQ vamQ vqs/ XI vek mesto na pi[uvawe> Makedonija materijal> pergament obem> 8 lista i tri ostatoci od pergament pismo> obla glagolica sodr\ina> delovi od Parenezisot na Efrem Sirin i del od ob-

redna ispovedna molitva.


29

Osnovni bibliofilski podatoci> vreme i mesto na pronao]awe> 1845 g., Rilski manastir, (dopolni-

telno> 1880, 1936) pronao]a;i> V. Ivanovi; Grigorovi;, K. Iri;ek i J. Ivanov mesto na ;uvawe> Biblioteka na Ruskata akademija na naukite,

Sankt Peterburg, inventaren broj 24.4.25, Biblioteka na Rilskiot manastir br. 3/6

izdanija> G.A. Ilьinski, Makedonski¬ ™la™oli;eski lisœok. Oœ-rыvok ™la™oli;esko™o œeksœa Efrema Sirina, XI v., Spb., 1909< I. Go[ev, Rilski ™la™oli;eski lisœove, Sofiя 1956

Pravopisni i fonetski osobenosti> vokalizacija na erovite, neraz-likuvawe na glasovnata vrednost na ` i /> /ko, mo/< vokalno l bez erov znak> mlvami< preglas na ou zad meki konsonanti> podvigQ-[2mou< asimilacija na vokalite na granicata na morfemite< edna;ewe po zvu;nost.

Morfolo[ki i morfosintaksi;ki osobenosti> glagolski imenki so nastavkata q1> pokaanq/.

...bnJi krasqnx izbranJi: da s5tQ ti sadove: bes pr/stani napa/i sadQi svo3 bratre. slQzami molN sN: da napa/emi vq..drast5tQ. plodQi tvorN po vVs3 dVni: i ne b5di mi podra\atelq slabou i gr/[nVnou: gl(]2 vVsegda i ne tvorN-]2 nikogda \e: ounX{lQ pr/dqlo\enqemq. slabQ vole6. ne imX pokaanq/ ni

ml9vX \e ;istX ne sQv/dX \e sebe vVsegda ...r/[Vna: i bo5 s3 s5da b5d5-]aago: i Cv/ta ne imX o gr/s/hQ moe3 slabosti: mol% vX. n0n/;2 bra / mo/. eliko \e vasQ estQ bo3]q sN b0a: i tvorN]Q vVsegda emou ougodqnaa. pomolite sN emou za mN okaanaago: da pridetQ na mN st0a/ ego blagod / va[imi mlvami: i sp0etQ mi d[05 vQ godin5 on5. stra[Vn56 i velik56: egda \e pride g0Q. Cdati hotN komou\do po d/lomQ ego: slava edinomou b0ou st0ou besQmrQtqnou: blagou i stra[Vnou pr;0tou mld0ou podvigQ[2mou 3zk0Q moi blagod/tq6 vqzglasiti gl0X s5dqnX3: i pokaanVq/ i l2bqve paEi sQzQdati d[9i prosv/]enqe i sr0c2 i oumQ polqynQ da vVs/ka d[0a po6]i si i nasladivV[i sN izvedeV sN vq \iznq v/;qn56: b0ou \e na£mou sl„a n0n/>- slovo n0z bl •gopefr‥e /ko vqzvra]ate sN vqspNtq e\e e..tQ na 3z0;qna/ d/la /ko ne podobaetQ igrati /ko\e i pravila st9hQ oc9q gl6 i /ko\e hodNi sQ idoloslou\itelemq imatQ ;Nstq. /ko\e i b\0sqnQJ apolV gl e. v/ste li bra / l2bimaa kako vqzvra]aete sN vqspNtq. i paEi pe;ete sN tvoriti 3z;qska/ vVs/. pekQi sN plQtqskQJmJ i gloumNi sN. ne h0a li sQvlQklQ sN estQ. /ko ne ;a3 slova vQzdati vq dqnq s5dqnQJ. /ko\e gle g9q b\9sqnQJmi svoimi oustQi /ko i o prazdqn/ slovesi. slovo vqzdadNtQ ;c9i vq dqnq onQ. da a]e o slovesehQ s5tQ sJceva/ neoslabqna. to o d/l/hQ oubo w kako si b5d5tQ. i a]e ho]e[i /ko na sr/d5 izvesti i vs/ spov/dati. ne dovolno mi b5detV

Dimitar Pandev

30

vr/m3. da vs/ sQpov/d/. bezakonVna/ d/la i ve]i /ko\e slQi[imQ bra/ bla\enaago dda vq psaltir...... ......douimsN J v.zveselimVsN vq nq vq st956p ne†el^ vqskr/[enq2 bo estQ prazdqnikQ i \iznq st0aa. vq n6\e sN daetQ. blagovolenq Jmq b9Ie t/lo. t/m\e n9n/ braCvrQgQ[e d/la tqmVnaa. obl/c/te sN vq or5\qe sv/ta. I / Cn6dq vVs/hQ zQlQJhQ CvrQy/mVsN. i edinako mol6 sQvl/c/mV sN vetqhaago ;k9a. i sQ d/lQ ego obl/k5]e sN vQ novaago adama. e\e estQ vQ h9a. i vq poganqskQi3 kQzni 2\e ne hodite. ni pa Ei vqpr/;aite sN da e\e dobr/ zabQiv&[e paEi zQl/ pominaet... i obra].. 6]e sN vqspNt pEa ta\de priem... e d/la bezbo\nqnQJhQ stranQ ]2di i tr/bovanq/ i slovesa. e\e sramQ estQ i CkrQiti i na sr/d5 izvesti. w* velezQloba nepri/znina w* velenenavistq dobrou i nenavistq ;0;a C ne;istaago d9ha kako ti i kQJmq\do h5do\qstvomq... apina...... i h9ou zov5]2 prk0Qi J ..postolQi...Qi... \e i za mnoga malo ;Ndi prihoditQ. a di/volQ zovet g5slqmi i plNsqci p /mi nepri/zninami. to\e mVnoyi sQbira6tV sN na to. ;kb9cQ \e bQ prizQivaetQ i gl.e. prid/te kQ mn/ vVsi. to n/ kto sN podvi\N. a nenavidNi ;k9a dq/volQ a]e nare;etVsN sQborQ kakQ to mVnoyi sQber5tVsN. a egda pov/stQ sN postQ ili bqd/nqe to vVsi ou\a... SINAJSKI PSALTIR

Osnovni paleografski i tekstolo[ki podatoci>

vreme na pi[uvawe> XI vek mesto na pi[uvawe> Makedonija materijal> pergament obem> 117 lista, 15 h 11,5 sm pismo> obla glagolica, obi;no nad redovite za pi[uvawe< pi[u-

van e od najmalku tri prepi[uva;i, pri [to prviot izvr-[il povr[ni popravki vrz celiot tekst

sodr\ina> psaltir. Osnovni bibliofilski podatoci>

vreme i mesto na pronao]awe> 1850 g. vo manastirot Sveta Kate-rina na Sinaj

pronao]a;> arhimandrit Porfirij Uspenski mesto na ;uvawe> Sinaj, manastir @Sv. Katerina#, br 38 izdanija> S. Sever²nov, Sina¬ska² ›salœir, ™la™oli;eski¬

›am²œnik XI veka, Leningrad 1922. Pravopisni i fonetski osobenosti>

dvoerov pravopis< vokalizacija na erovite vo silna pozicija, upotrebuva ;etiri znaci za nosovki< bele\ewe na mekosta na


31

prethodniot konsonant so prejotiran vokal< nerazlikuvawe na / i a zad r< preglas na ou zad meki soglaski< bele\ewe na vokalnoto r bez erov znak> sQmrtJ< ispu[tawe na epentetskoto l> zemQ4< kontrakcija na dva isti vokali dobieni po pat na asimilacija> ae > aa > a> pravedqnago, vmetnati t i d vo grupite sr i zr> stramomq, jzdrX< konsonantski promeni na dopirot me]u morfemite> i;ez5, i[trava< primeri na haplografija vo grafi;kata niza> JzbavJlQ (< J JzbavJlQ) \esmQ = \e esmQ, tQJs,(rQgoi = tX JstrQgoi (< JstrQgQi JzbavJtoJ (< JzbavJtQ J), s+petoJ (< s+petQ J), 6\esJ (< 6\e esJ), isQ[e (< i isQ[e), pam4tvo/ (< pam4t tvo/).

Morfolo[ki i morfosintaksi;ki osobenosti> primeri za promena na imenkata gospodq spored modelot na imenkite so osnova na -u i spored imenkite so osnova na -jo> g82< promena na imenkata nebo (konsonantska promena) spored i-osnovata< glagolski imenki so nastavkata q1> bezakonnqe, oupQvanqe.

Leksi;ki i zboroobrazuva;ki osobenosti> leksi;ka sinonimija vo tekstot> postXd4tQ s4 J sram4tQ< moravizmi< imenki so sufiks -nikQ (soodvetnici na participni formi vo drugi rakopisi> izbavl3i.

list 6 (psalm 7,1-18) 1. psalmQ dadovQ. J\e p/tQ g+vJ o slovesehQ sousiJn/hQ> sn+a iemenJina> 2. gJ9 b\9e moJ na t4 oupqvahQ sp9J m4: wtQ vqs/hQ gon4]JJhQ m4 jzbavi m4: 3. eda kogQda pohQJtitQ /ko levQ> d[95 mo5: nJ ]2 izbavl/6]2mou ni

sQp9asa6]2mou> 4. gJ9 b\0e moJ /]e stvorihQ se> a]e estQ nepravqda vq r5kou moe2: 5. a[te vqzdahQ vQzda6]JJmQ mi zQlo>. otQpad/mQ oubo otQ vragQ moJhQ

tQ]Q> 6. da po\enetQ oubo vragQ d8[5 mo6: j vostignetQp jp voveretQp nap rem․ip

\ivotQ moJ> j slav5 mo6 vq prQstq vqselitQ> 7. vqskrQsnJ g9I gn/vomQ tvoJmQ> vqznesJ s4 vq konqcJhQ vragQ tvoJhQ> j

vQstanJ g8J moi povel/nqemQ jmQ\e zapov/d/> 8. i sQnemQ l2deJ obJdetQ t4 i o tomq na vXsot5 obratJ s4> 9. gq7 s5dqtQ l2demQ> s5dJ mi g8J> po pravqd/ moeJ> j po nezqlob/ moeJ na m4> 10. da sQkon;aetQ s4 zqloba gr/[qnXhQ ispra[J pravedqnago> jspXta4

sr8dca J 5trob5 b\8e pravedqno> 11. pomo]q mo/ otQ b8a> sp8a6]ago pravX4 sr8dcemQ> 12. bQ7 s5ditelQ pravqdenQ i kr/pokQ J trQp/lJvQ> j ne gn/va navod4 na

vqs/kQ denQ> 13. /]e ne obratJte s4 or5\Qe svoe oc/stJtQ> l5kQ svoJ otQvl/;e i ougotova

J>

Dimitar Pandev

32

14. i vQ nemQ ougotova sQs5dX sQmrQtQnQj4> 15. str/lX svo4 gor5]JmQ sQd/la> se bol/ nepravqd5> za;4tQ bol/znQ J

rodJ bezakonnqe> 16. rovQ jzdrX i iskopa J> j vQpade s4 vq /m5 6\e stvori> 17. obratitQ s4 bol/znQ ego na glav5 emou> i na vrQhQ emou nepravqda ego

sQnJdetQ> 18. ispov/mQ s4 g+vJ po pravQd/ ego> i po6 menJ g82 vX[qnoumou list 24-25 (psalm 22,2-32) 2. b\+e b\+e moJ vonQmJ mJ vQsk56 ostavJ m4> dale;e otQ sp+n/ moego> slovesa

gr/hQpadaneJ moihQ> 3. bQ7 moJ vQzov5 vQ denQ J ne ouslX[J[J>. i no[tQ6 J ne vQ bezoumqe mqn/> 4. tX \e vQ s+vt/emQ \JlJ[tJ hvala JizdraJleva> 5. na t4 oupQva[4 otQcJ na[JD oupQva[4 JzbavJlQ 4 esJ> 6. kQ teb/ vozQva[4 i s+plJ s4 s5tQD na t4 oupQva[4 J ne postXd/[4

s4> 7. azQ \esmQ ;rQvQ J ne ;+lkQD pono[enqe ;+lkomqD J ounJ;Q\enQe l2demQ>

8. vQsJ vJd3[teJ m4 poroga[4 mJ s4D i gl+a[4 oustX svoJmJ pokXva[4 glavamJ>

9. oupQva na g+/ da JzbavJtoJ> i s+petoJ /[te ho[tetQ emou> 10. /ko tQJs

12. ne otQst5pJ otQ mene /ko skrQbQ blJzQD /ko n/stQ pomaga4J> 13. wbJd5 m4 telQcJ mnoZJD 2nQcJ tou;QnJ odrQ\a[4 m4 14. wtvr/s4 na m4 ousta svo/ /ko levQ vQshX[ta4 J rika4> 15. /ko voda izlJhQ s4 i razJd5 s4 kostJ mo4D bXstQ srQdQce moe /ko

voskQ ta4 po sr/d/ ;r/va moego> 16. isQ[e /ko sk5delQ kr/postQ mo/D i 4zXkQ moJ prJlQpe grQtanJ moJmQD

i vQ prQstq sQmrtJ sQvede m4>. 17. /ko obJd5 m4 pQsJ mnoZJ D i sQnemQ zQlobJvXihQ os/de m4 : 18. prJgvozdJ[4 noZ/ moJ i r5c/ moJD i;Js4 vQs4 vQs4 kostJ mo4> 19. tJ \e smotrV[4 J pr/zQr/[4 m4>: razd/lJ[4 seb/ rJz5 mo6 D i o rJz5

mo6 meta[4 \r/bQ4> 20. tX \e g+J ne oudalJ pomo[tJ tvoe4 otQ meneD na zast5plenQe moe

prizQrJ> 21. izbavJ otQ or5\Q/ d+]5 mo5 izdr5kX pQsQ4 Jno;4d56 mo6> 22. sp)J m4 otQ oustQ lQvovQD J otQ rogQ Jnoro\Q sQm/renQe moe D 23. pov/mQ Jm4 tvoe bratrJi moeJD posr/d/ cr)kQvJ vQspo6 t4> 24. bo4wt‡Jps4 g)/ vQshvalJte J vqse s/m4 i/kovle proslavJte::


33

25. da ouboJtQ \e s4 otQ nego vQse s/m4 iJ0lvo:- /ko ne ounJ;Q\e nJ negotova molJtva nJ[tago>: nJ otQvratJlQ esJ tQ lJca svoego otQ mene>: J egda vozQvahQ kQ nemou ouslX[a[e m4

26. wtQ tebe pohvala mo/ vQ cr9qkvJ velJc/ Jspov/mq tJ s4 27. wb/tX mo4 vQzdamQ pr/dQ bo4[tJimJ s3 ego> /d4tQ nJ[tJ i

nasXt4tQ s4>: i vQshval4tQ g7/ vQzJsk5[te ego>>> 28. \Jva b5d5tQ srQdQca vq v/kQ v/kou> pom/n5tQ s4 J obrat4tQ s4 kQ

g2 vqsJ konQcJ zeml4> i poklon4tQ s4 pr/dQ nJmQ vQs/ otQ;Qstva 4zQ;Qna>

29. /ko g9nq estQ c/rQsto J tQ obladatQ 4zXkX> 30. /s4 J poklonJ[4 s4 vQsJ tou;QnJ zemQ4. pr/dQ nJmQ prJpad5tQ vQsJ

sQhod4stei vQ zeml5> i d[8a mo/ tomou \JvetQ> 31. i s/m4 moe porabotaetQ emou> vQzv/stJtQ g82 rodQ gr4dXJ>: 32. J vQzv/st4tQ pravQd5 ego>: l2demQ rod4[tJJmQ s4 4\4 stvorJ g)q> list 70 (psalm 56) 1. vQ koncq JstQli d8ad8vQ t/loplqsanqe egda b/\a otQ lica saoulova vQ

vrQtopQF 2. pomilouJ m4 b\+e pomilouJ m4: /ko na t4 oupqva d+[a mo/> i na s/nQ

krJlou tvoe2 nad/6 s4 doJ\e pr/Jdetq bezakonenqe>F 3. vqzov5 kQ bo+u vX[qn2mou>: bo+u blagod/avq[2mou mn/>:F 4. posQla s n+bJ i s+pe m4> dastQ pono[enqe popira6[Jim¤ m4> - posQla b+Q

milostQ svo6 i r/snot5 svo5> j izbavilQ estQ d[+6 mo6: otQ sr/dX skoumenQ posQpahQ sQm5]enQ>- sn+vJ ;+l;J jhQ or5\q/ i str/lX> i 4zXkQ JhQ me;Q ostrQ>

6. vQznesi s4 n+bsa b\+e> j po vqseJ zemlJ slava tvo/>FF 7. s/tq ougova[4 nogama moJma: i sQl4[4 d+[5 mo6> > : iskopa[4 pr/dQ

licemQ moJmQ /m5< i vqpad5 s4 vq n6>FF 8. gotovo srd_ce moe b+\e>: gotovo srd(ce moe> po6 i vqspo6 slav/ moeJ>FF 9. vQstani slavo mo/: vQstanJ pqsalQtXrQ i g5slJ>F 10. vQstan5 rano j ispov/mQ s4 t+b/ vQ l2dehQ g+J: vQspo6 teb/ vq

4zXc/hQ>FF 11. /ko vQzvelJ;i s4 do nb+sQ mJlostQ tvo/>F 12. vQznesJ s4 nb+sa b+\e> i po vqseJ zemli slava tvo/>F list 86 (psalm 71,1-24) slava s/8na da8vQ pQs8lmQ sXnomQ jonavlQ J pl/nenXmQ pr/\de 1. na t4 g8J oupQvahQ da postX\d5 s4 vQ v/kXF} 2. pravQdo6 tvoe6 jzbavi m4F prJklonJ kQ mqn/ ouho tvoe j sp8J m4F}

Dimitar Pandev

34

3. b5dJ mn/ vQ b8a za[tJtitel/F j vq m/sto tvrQdo sQpasti m4F /ko outvrQ\denJe moe j prJb/\J[te moe esJ tXF}

4. b\8e moJ JzbavJ m3 jzdr5kX gr/[qnagoF} jzdr5kX zakonopr/st5pqnago j obJd4[tagoF

5. /ko tX esJ trQp/nJe moe g8J -} g8q oupQvanJe moe otQ 2nostJ moe4F} 6. na t4 outvrQdJhQ s4 otQ 5trobX j ;r/va materJ moe4F} tX esJ moJ

pokrQvJtelqF} w teb/ p/nJe moe vXn5-} 7. /ko ;2dou bXhQ mnogXmQ-} j tX pomo[tqnJkQ moJ kr/pokQF} 8. da JsplQn4tQ s4 ousta mo/ pohvalXF} /ko da vQspo6 slav5 tvo6 vqsq

denq velql/pot5 tvo6F 9. ne otQvrQZJ mene vQ vr/m4 starostiF} egda JznemagaetQ kr/postq mo/

ne ostavJ mene- 10. /ko r/[4 vraZJ moJ \qn/F} j str/g5[teJ d8[5 mo6 sQv/[ta[4

vQkoup/F} 11. gl6[te b8Q ostavJlQ J estQF} po\en/te Jm/te JF} /ko n/stQ jzbavqnJka

emouF} 12. b\7e moJ ne oudalJ s4 otQ meneF} b\7e moJ vQ pomo[tq mo6 vonQmJF} 13. da postXd3tQ s4 J[tezn5tQF} okleveta6[teJ d8[5 mo6F} ode\d5tQ

\e s4 stoudomq J stramomq jsk5[teJ zQla mqn/F} 14. azQ \e vXn5 oupQva6 na t4F} j prJlo\5 na vqs5 pohval5 tvo6 F} 15. ousta m/ vQzv/st4tQ pravQd5 tvo6F} vqsq dqnq sp8nJe tvoeF} 16. /ko ne poznahQ kQnJ\qnJkaF} vQnJd5 vQ sJl/ g8nJF}g8J pom/n5 pravQd5

edJnogo teF} 17. bQ7 moi JmQ\e naou;J m4 - otQ 2nostJ moe4 J do nXn/ vQzv/[t5 ;2desa

tvo/F} 18. j do starostJ materqstvaF} b\9e moJ ne ostavJ meneF} donqde\e vQzv/[t5

mX[qc5 tvo6 rodou semou gr4d5[t2mouF} 19. sJlo6 tvoe6 j pravQd5 tvo6 F} b8Q vX[qnJJhQ /\e sQtvorJ velJ;qstvJ/F}

b\8e kQto podobenQ teb/F} 20. elJko avJlQ esJ m/n/ skrQbJ mQnogX zQlXF j obra[tq \JvJlQ m4 esJF} j

otQ bezdqnq rem․i drevle vQzvede m4 21. oumQno\JlQ esJ na mn/ velJ;estvo tvoeF} j obra[tq out/[JlQ m4 esJF} j

otQ bezdenQ zeml4 pakX vQzvede m4F} 22. jbo azQ jspov/mq s4 teb/ vQ l2dehQ g7jF} vQ s5d/hQ pQsalomqskXhQ

r/snot5 tvo6 b8\e vQspo6 vQ gl5slehQ sv4tQ jilvQF} 23. vQzdradouete s4 oustqn/ moJ egda vQspo6 teb/-} J d[8a mo/ 6\esJ

izbavJlQF} 24. pakX \e J 3zXkQ moJ vqsq dqnq poou;JtQ s4 pravqd/ tvoeJF} egda

postXd4tQ s4 J sram4tQ s4 Jsk5[teJ zqla mqn/


35

list 130 (psalm 101,1-14) 1. molitva nJ]ago egda ounQJetQ pr/dQ g0mQ prol/etQ molJtv5 svo6 2. gJ( ouslQJ[J molJtv5 mo6> i vQplq moJ kQ teb/ da prJdetQ> 3. ne otQvrati lica tvoego: otQ mne: vQ nQ\e denQ t5\5 prJklonJ ko mn/

ouho tvoe: vQ nQ\e denQ prJzov5 t4. 4dro ouslQJ[J m4>F 4. ide i;ez5 /ko dQJmQ dqnJ moJ>: i kostJ mo4 /ko sou[ilo sosQh5 s4>FF 5. pobqenQ bQJhQ /ko s/no isQ[e srd0ce moe: /ko zabQJhQ sQn/sti hl/bQ

moi>F 6. wtQ glasa vQzdQJhanq/ moego> prilqpe kostq mo/ plQti moeJ>F 7. oupodobihQ s4 ne4sQJtJ poustQJn/J: bQJhQ /ko no]QnQJ vranQ na

nQJri]J>F 8. zabqd/hQ J bQJhQ /ko pqtJca sob4]i/ s4 na zQd/>FF 9. vqsQ denQ pono[aah5 mi vrayi moJ:: i hval4]JJ s4 mno6: klQn/ah5 s4> 10. ide popelQ /ko hl/bQ /sQ> i pJtqe moe sQ pla;emQ rastvar/ahQ>FF 11. wtQ lJca gn/va tvoego i /rostJ tvoe4: /ko vQznesQ nJzQvrQ\e m4>F 12. dQnqe moJ /ko s/nQ ouklonJ[4 s4>: i azQ /ko s/no isohQ>F 13. tQJ \e g0J vQ v/kQ pr/bQJvae[J: i pam4tvo/ vq rodQ J rodQ>F 14. tQJ vqskresQ pomiloue[J siona: /ko vr/m4 pomilovatJ: /ko pride

vr/m4>F 170/171 (psalm 126,1-5)

r99k9\9 p/snq stepenna 1. a[te ne g9q sQzi\detQ domou: 2. vQsoue troudi[4 s4 zi\d5[tej>F a[te ne g9q str/\etQ grada> vqsoue

bqd/ str/g5J>F vqsoue vamQ estQ 2trQnevati> vQstan/te po s/d/nij> /d5[tJi hl/bQ bol/znJi> egda dastQ vQzl2blenQjimQ svojmQ sonQ>F

3. se dosto/nie gn9e sn9ve> mQzda ploda ;r/vqnago>F 4. /ko str/lQJ vQ r5c/ silqnaago> tako sn0ve ot4tQjhQ>F 5. bla\enQ j\e jsplQnitQ pohotq svo6 otQ nihQ>F ne postQjd4tQ s$ egda

gl06tQ vragomQ svojmQ vQ vrat/hQ>F list 174 (psalm 134,) slavaps/†nopal/loui/PF 1. hvalite im4 g+ne> hvalite rabi g7/>F 2. sto5]ej vQ hram/ g+ni> vQ dvor/ domou b+a na[ego>F 3. hvalite g+a `ko blagQ g+Q> pojte imeni ego /ko dobro>F 4. /ko j/kova jzbQra seb/ g+q> jil7/ vQ dosto/nie seb/> 5. /ko azQ poznahQ /ko velei g+q> j b+Q na[q nado vqs/mi b+gX>

Dimitar Pandev

36

6. vqs/ eliko vqshot/ stvori g+q> na nebese j na zemlJ

7. vQznos4 oblakX otQ posl/dqnijhQ zeml4> mQlni4 vQ do\dQ stvori> jzvod4 v/trQj wtQ sQkrovi[tq svojhQ,

8. j\e porazi prQv/nqc4 eg{ipqtQskX> wtQ ;l8ka do skota, 9. posQla znameni/ j ;2desa posr/d/ tebe egu}pte< na faosa j na vqs4 rabX

ego> 10. j\e poraz 4zk+Qj mnogX> i jzbj c+r4 kr/pQkQj> SINAJSKI EUHOLOGIUM Osnovni paleografski i tekstolo[ki podatoci>

vreme na pi[uvawe> XI vek mesto na pi[uvawe> Makedonija materijal> pergament obem> 106 + 3 lista, 14,8 h 10,9 sm pismo> poluobla, poluaglesta glagolica sodr\ina> molitvi, delovi od slu\ba i bibliski vmetnuvawa,

isto taka sodr\i i dva originalni teksta povrzani so sv. Kliment Ohridski i kni\evnata dejnost na sv. Kiril i Metodij vo Moravija

Osnovni bibliofilski podatoci> vreme i mesto na pronao]awe> manastir @Sv. Katerina# na Sinaj

vo 1800 godina mesto na ;uvawe> Sinaj, manastir @Sv. Katerina#, Sankt

Peterburg, RNB, Glag. 3, Sankt Peterburg AN 24,4/15 izdanija> Rajko Nahtigal, Euchologium Sinaiticum, Ljubljana

1941-42. Pravopisni i fonetski osobenosti> vokalizacija na erovite vo silna

pozicija, kako i vo sandhi izgovor na predlog i polnozna;en zbor [to po;nuvaat na ista soglaska, pa i vo tu]i zborovi> pavelQ< prisustvo na tretata nosovka (grafi;ki transkribirana so 6 zad meki soglaski), kako i redovna pojava na vokalot ü (grafi;ki markiran so 2 zad meki soglaski)< po;etno a bez prejotacija< nerazlikuvawe na glasovnata vrednost na ` i /> im/ni/ > imanie< kontrakcii na vokalite vo neposreden dopir so skratuvawe na novite dol\ini> istinQnoumou< kontrast na vokalite na granicata na morfemite vo tu]i zborovi< projava na ;lenuvani formi na imenkite od ma[ki rod, upotreba na grupata -sc- vo pridavski obrazuvawa – karakteristi;en beleg na kirilometodievskiot


37

prevod, prifaten kako norma vo Klimentovata [kola< asimila-cija i kontrakcija na soglaskite vo pozicija na granicata na morfemite.

Morfolo[ki i morfosintaksi;ki osobenosti> dativ ednina od imenkata gospodq spored o-osnovata< nastavka -ovi kaj imenki [to ozna;uvaat lice od jo-osnova vo dativ ednina< pretpo;itawe na dativni formi vo genitivni sostavi< nastavka -scii vo pridavski obrazuvawa< imperativ za vtoro lice ednina so nastavka -i> poda\di< glagolski imenki na -nq1 i na -tq1< zasilena upotreba na predlogot otQ< prisustvo na partikulata i vo pozicija pred li;nata zamenka azQ.

Leksi;ki i zboroobrazuva;ki osobenosti> narodna leksika< naspo-redna upotreba na op[toslovenski, kako i na tu]i i op[toslo-venski zborovi za ozna;uvawe isti poimi (leksi;ka sinonimija)> wsana (evrejski) – bl…avenQ< pretpo;itawe na prevedeni termini> v{s/sQ\agaemaa, prilo[ki obrazuvawa na -o> bezl/tQno.

list 13b mo․peg{da hot3]e vinogradQ saditiB/. tX esi he7 vinogradQ istinQnXi. J o8cq tvoi d/latelq estQ. tX svo4 ap8lX lozie nareklQ esi. tX i8l/ otQ e|2p?ta pr/nese i izgQna 4zXkX i nasadi 4. tako\de i nXn/. prizqri na vinogradQ sQ. J nasadi i. J oukoreni i. J ougl5bi üs8tq tvo6 na nq. ogradi i ostrogomq. vQhodX i ishodX ego: Jzbavi otQ sn/ga: J otQ mraza: J otQ grada nosima boure6. v ©. /ko milostivQJ ;8kl2becq b8Q esi. J teb/B/. list 14a m․o na grozdQmi vina na imanieB/. b\8e sp8e na[Q. Jzvolei nare]i s3. vinogradomq. edino;3daago sn8a tvoego. J b8a g8a na[ego isha. J plodQ besQmrQtenQ. darovavQ namQ jmQ. tX plodosq vinQnDpblgvi.pm․otvami s8tX4 br8c3. J vVs/hQ st+XhQ tvoihQ. ougo\dq[iihQ teb/ otQ v/ka. v ©. blagod/ti5 i ]edrotami. edino;3daago sn8a B/. list 14a> m․opna;3tq2 vinou kQJs/lou B/. gJ7 is8he na[Q. pr/lo\ei vod5 vQ vino. vQ kanagalil/iskQJhQ brac/hQ. J slav5 svo6 avlq ou;enikomQ svoimQ. tQJ i nQJn/ pos/ti. otQ st8aago \ili]a svoego. J bl8gvi vino se. J sQtvori e vo v{s/ko blagorastvorenie. pi6]iimQ. da bez vqs/ko4 nepri/zninQJ d/t/li. pi6]e e. slavimQ t3. datel/ v{semou dobrou prino[enq2. o8ca i sn8a i sB/.

Dimitar Pandev

38

list 15b/16a m․opnapcv/tD.pnapvrQbqniciB/. gJ_ b\+e v{sedrQ\itel2. sQkazavX kovq;egomq obrazQ cr+kvqnX. J pri pravedqn/mq noi. pri[estvie st+aago tvoego dh+a. vqzv/]q emou gol5bemq. s5;ecq maslinQnX. prinos3]2. sq obrazQ otroci evr/iscii. sQkonq;a[3. sQ v/tvqmi maslinQnami. sQr/tQ[e t3 vqpi/h5 gl+6]e. wsana vQ vQ[QniihQ. bl…avenQ gr3dX vQ im3 gn+e. wsana vQ vX[QnihQ. sQ glasomq tvoi rabi vqpiemQ. wsana pri[edX. i pakX gr3dX. s5ditQ vQ pravQd5. sQ oc+emq i st+Xmq d_homq nXn/ i pri B/. list 16b m․opn†apagnqcemqpnapvash5B/. prizqri gJ+ is+he: na si bra[Qna tvo/: J na agnecq sq: J st+i i: /ko\e s+titi Jzvoli agnecq: J\e privede avelQ vo v{s/sQ\agaemaa: da /ko\e onQ sQpodobi s3: tvoei blagod/ti nasladiti s3: tako i mQ sego sv+]3na: bl+gvena: tobo6 nasladihomQ s3: vqpi6]2: /ko tvoe estQ c+rstvo: sila i sla B/. list 17b m․o po ob/d/ teb/ istinQnoumou ;lov/kol2bqcou b8ou. mX gr/Q[Qnii J nedostoinii rabi tvoi nasX]q[e s3 bogatXhQ blagQ tvoihQ: hval5 teb/ prinosimQ: J molimQ ti s3 vl+ko. sQ zemQnXmi blagX: J nb+sQnXmQ tvoimQ daromQ pri;3stqnikX nX avi,p m․otvami' s+tX3 b+rc3 J v{s/hQ s+tXhQ tvoihQ. /ko podobaetQ ti v{s/ slava o+ca i s+na i st+aago dh+a: nXn/ B/. list 22a m․opnadQp/dQ[iimq skvrQnQna m3sa. vl8ko, g8J b8\e na[Q, \ivX na vQJsokXhQ. J na sQm/renna prizira4. po;iva4i vQ sv3tXhQ, hvala i8leva, prikloni, gospodJ, ouho tvoe J poslou[ai nasQ mol3]iihQ s3 teb/. J poda\di rabou tvoemou. otQdanie semou oskvrQnq-[2mou s3. J vQkou[Q[2 m3sQ ne;istXhQ. JhQ\e vQkou[enie otQreklQ esi. vq zakon/ s8t/mq svoemq: sihQ vQkou[Q[2 nevole6 otQpousti gr/hQ. J sQpodobi i neos5\den?no pri4ti stra[QnXhQ tvoihQ J besQmrQtQnXhQ tainQ. ;estQnaago t/la i krQve hrista tvoego. /ko da izbavlenQ b5detQ otQ sel/ v?sego ne;ista. vQkou[eni/ i d//ni/. nasX]a4 s3 bo\iihQ tvoihQ tainQ J nasla\da4 s3 s8tX3 tvoe4 trapezX J hranimQ vQ s8t/i tvoei crQkQvi, hval3 i slav3 im3 tvoe vX[Qnee: /ko tvoe estQ c8rqstvo, sila i slava o8ca i s8na J s8taagB/.


39

list 59a m․o st…aa trofona.pWpvs‥e gad/ zQl/. goub3]iimq. vina i nivX. J vrQtXB/. vQ im3 o+ca i s+na. i st+aago d+ha. pomol3]2 mi s3. g+vi J b+ou. sQl/zQ otQ n+bse a+|lQ sedmq. da otQ\en5tQ vVse zQlo. i vVs6 zQlob5. J g+a gadovQ. J vVse e\e obiditQ vina. J nivX. J vrQtogradX. za;qn5 nXn/ gl+ati. imena ga-domQ. pr5gQ. slan5. ;rQvenX pr5gQ. kataarosQ. filosQ. JlosQ. vilitisQ. karQkinosQ. vrQhosQ. wtQhod3 otQhod3. otQ s/meni grozdovQ. J osou[a e5. J velikX vrQhQ. v Vs/kX gadX. wtid/te otQ lozi/. wtQ nivQ. wtQ vrQtogradQ. ti otidi vQ gorX poustX4. vq dr/vo e\e ne tvoritQ s/meni. tamo vX estQ dalQ g+q. denQn56 pi]6. pakX zaklina6 vasQ. vQ Jm3 g+a na[ego is+ha. /ko a|li g+dqscii. mihailQ gavqrilQ. ourilQ. rafailQ. pakX zaklina6 vX vVs/kQ gadQ. wtid/te otQ lozi/. wtQ nivX. wtQ vrQto-gradQ. a]e ne poslou[aete mVne b/dQnaago. ;l+;skX4 pqtic3 iz/d3tQ vasQ. wtid/te vQ poustX4 gorX. vq dr/va neplodQnaa. i dadite slav5 b+ou. sQ o+cemq i s+tmq d+homq. nXn/ i prisno i vq v/B/. l. 66b-68a ;i… na ispov/da6]imq s3: ' prQvoe sice bXvaetQ: poou;enie: gle./Emou ier/i pr†/ c+rkvq6 siceB ;3do. nXn/ obnoviti s3 ho]e[i. ;estQnXmq pokaaniemq. J vqziskati prQvaago ote;+stva. J sn+ovqstv/ ego prim/siti s3. ego\e ost5pilQ b/ pr/st5pleniemq. nQ slX[i ;3do. kako ti \3\detQ pokaani/ na[ego b+Q. J pr+komq vqpietQ kQ namQ g+l3. po sihQ vVs/hQ obratite s3. kQ mn/. da azQ Jc/l6 vX. t/mq\e J\e bes pokaani/ oumqretQ. to av/ to estQ. /ko n/stQ krestq/nQ. pone\e ne v/rouetQ vqskr/[enq2. ni vQ st+56 troic6. da nadQ takovXmq ne podobaetQ s3 ier/ovi obr/tati. ni prino[eni/ za nq vQ cr+kvq priimati. a]e li estQ \ivQ. ti gl+etQ. /ko n/smq dobr/ naou;enQ zakonou b+\q2. ni razoum/lQ istinQnX4 v/rX krestq/nQskX. to sice naou;iti i gl+6]e. slX[i ;3do J razoum/i dobr/. b+Q edinQ estQ sQtvorei vVs6 tvarq. ne im/4 ni otQk5dou\e na;3tVka. nQ samQ sX na;3lo vVsemou. im/4 vV seb/ slovo sQbezna;3lqno. vQ obli;qi svoemq. sQ prisnos5]qnoumou. bezvr/menQ-no. beskone;qno. bezl/tQno. sQpr/stolqno. oc+2 i dh+ou pr/st+omou. e\e s3 pr/s+taa troica re;etQ. o+cq i s+nQ J s+tX dhQ. tri sQstavi sQli;qno vQ edinomq b+\qstv/. slovo \e to b+\ie. b+Q sX otQ b+a. na[ego radi s+peni/. plqti5 oblo\ivQ svoe b\stvo. vq d/v/ pr/st+/i. s+tXmq d+homq. bes/meni za;3tQ s3. J bXstQ sougobq b+Q vQkoup/ i ;+kQ. j\e vole6 strastehQ na[ihQ pri;3sti s3. rasp3tiJ sQmrQtq podQemQ vole6. vqskrQse tretqei denq. J vQ[edQ na nb+sa. s/de o desn56 o+ca. J pakX imatQ priti sQ n+bse. s5diti hot3 \ivXmQ J mrQtvXmQ. J vQzdaati komou\do protivo d/lomQ ego. da

Dimitar Pandev

40

togo radi. stra[QnX tQ s5dQ slX[3]e. hot3]ei bXti. J m5kX tX stra[QnX4. v/rouemQ pisanq2. J krQ]aemQ s3 vQ st+56 troic6. vQ im3 o+ca i s+na J s+taago d+ha. otQmXvaemQ \e pakX gr/hX otQ seb/. 4\e po krQ]enqi sQtvorq[e. pokaaniemq. Jspov/da6]e s3 b+ou. sQv/d5]2mou 4 po imena. J pomX[leni/ vVs/ zna6]2. tX povel/ vq seb/ m/sto. cr+kvQnXmQ sv©3nikomQ. podQimati t3gotX na[3. /ko\e re;e a+plQ ti bo bqd3tQ o d+[ahQ va[ihQ. /ko slovo hot3]e vQzdati za vX. t/mq \e hot3i Jspov/dati s3. sice dlQ\enQ estQ g+lati. prQvoe b+a postavl/6 poslouha. sQd/aniemQ moimQ. J teb/ o+;e. J teb/ o+;e ispov/da6 s3. ne mog5 bo ic/leni/ oulou;iti. /zv/ gni6]ii vQ s+rci moemq. nepr/stanQno. a]e ne podastQ mi c+rkX pakX obnovleni/. gl+etQ \e sv+]enX kQ nemou. ;3do ne oustXdi s3 lica ;+l;a. ti potai ;Vto s5]ee vq teb/. vVs/ bo obna\ena s5tQ pr/dQ o;ima b+\iima. nikQto\e bo ta4 vr/dQ svoi. a ne pokaza4 ego vra;2. ti Jc/l/etQ. nQ prile\Qno i]3 c/litel/. edQva polou;itQ oslab5 vr/dou svoemou. sice \e da g+letQ. hot3i Jspov/dati s3. Jspov/da6 s3 prQvoe b+ou vVsedrQ\itel2. J teb/ o+;e. vs/hQ be]islQnXhQ moihQ gr/hQ. 4\e sQv/dX. J ne razoum/4 sQgr/[ihQ. vole6 li ne vole6. sQp3. li bqd3. liho5 /di6. J pi/nQstvomq. vragomq zQl/ pr/lq]aemQ. prisno vQpada6 vQ bl5dX. J pr/l2bod/ani/. vQ razbo4. vQ d/togoubleni/. vQ tatQbX. vQ pi/nQstvo. vQ klevetX. vQ sQvadX. vQ pl3sani/. vQ igri zQlX. vQ svarX. vQ pr/st5pokl3ti/. vQ ;arod/ani/. vQ vra\eni/. vQ s5mqn/ni/ sQr3]3. vQ pohotqnaa vqzqr/ni/. na stou\de lice. vQ pris3gX nepravdQnX. vQ

vQshX]eni/ tou\dego im/ni/. vVsego togo. otQrica6 s3. JhQ\e ne pomqn6. J /\e sQv/dX. i ihQ\e ne sQv/dX. /\e sQtvorihQ vole6. li ne vole6. pohoti6 odrQ\imQ. vq gn/v/ li vQ oudrQ\anqi. ne mog5 bo taiti. JhQ\e prisno zqritQ. ne mog5 outaiti. /\e otQkrXti JmatQ. sQv/stqnaa mo/ i ne sQv/stqnaa. nikQto\e bo oukradQ ;qto gospoda svoego. J ta4 milostXn6 priimetQ. nQ a]e ispov/da4 s3. milQtouetQ s3 svoemou gospodinou. da pokrX6tQ s3 emou d/la ego. J milostq oulou;itQ. t/mq\e i azQ milQ s3 d/6 b+ou. pripada4 ti o+;e. da podasi mi zapov/dq. protivo zQlomQ moimQ. nekQli vqznikn5 iz gl5binX bezakonei moihQ. J pakX obnavl/6 s3. ne b5di \e vq t3\Qko ;3do. hot3]iimQ pokaati s3. a]e kotoraago cr8kX otQl5;aetQ vQ malo vr/m3. vqn/ sto/ti. takQ bo oustavQ estQ. otQ b8a pr/danQ ei. J otQ st8QhQ a8plQ. i otQ vr†/bnDhQpo8cq.pda podobqno o;i]q[e s3. dostoini b5demQ. pri;3stiti s3. t/l/ i krQvi g8nJ. tako bo s8tX pavelQ ou;itQp nDp gl8q.p a]ep kVtop vriem․etQp t/lop b\8ie. J krQvq nedostoenQ sX. to gr/hQ seb/pvriem․etQ.pneprasmatr/4ipt/la g8n/. a i samQ g8q re;e. ne dadite st8aago moego pQsomQ. t/mq\e ne porabo]aimQ s3. ;r/vQnXmQ pohotemQ. nQ d8[evQnQ4 podvigX. J plodX sQt3\imQ. J vole6 protivimQ s3. t/lesQ-nXmQ laskrQdemQ. nikX\e bo vr/dQ t/lesQnX. ne c/l/etQ prisno vQ pi/nQstv/ s5]2. J vQ ob/danqi. nQ a]e kVto tvrQdo vQzQdrQ\itQ s3 etQ


41

vVsego. to vQ skor/ priimetQ oslab5. /ko\e bo i gr/hQ vQkou[eniemQ. /ko sladokQ estQ. nQ posl/dq gorQ;/e zlQ;i obr/taetQ s3. tako i pokaanQnX postQ. vQ mal/ avl/etQ s3 priskrQbenQ. nQ vq v/kX radostqnX4 plodX podaetQ. gl8etQ bo ap8lQ. mnoz/mi skrQbqmi. podobaetQ namQ vqniti vQ c8rstvo nb+skoe. tako bo re;e i g+q na[Q is+hQ. n5\dqno estQ cr+stvo b\+ie. J n5\dqnici vQshX]a6tQ e. J pakX re;e podvizaite s3 vqniti. t/snXmi vratX. vQvod3]iimi vQ \ivotQ. malo \e estQ t/hQ J\e i obr/ta6tQ. t/snXhQ \e t/hQ vratQ. J skrQbQnaago p5ti. se s5tQ d/la. alQkanie \3danie. zemel/ganie. klan/nie. malosQpanie. sQm/renie. pokorenie. pr/trQp/nie obidX. ni]el2bie. stranqnol2bie. sr8de;qnoe rXdanie. pla;q o;esQnX. bes pla;a bo nevQzmo\Qno estQ pokaati s3. pa;e \e vVsego istovo estQ pokaanie. e\e edino6 otQst5pivQ[e otQ gr/hQ. kQ tomou ne vQzvra-]ati s3. kQ nimQ. J\e pakX na to\de vQzvratitQ s3. to podobenQ estQ pQsou. na svo4 blqvotinX vQzvra]q[2 s3. li svinqi /\e izmXvQ[i s3. pakX vQ kal/ kal/etQ s3. mX \e ;3da dobraa d/la sQt3\3]e. porevQnouimQ. drevlqn2mou bl5dQnoumou s8nou. J\e pokaaniemq otvrQze dvqri c8rstva. drevlqn2mou razboinikou. drevlqnii bl5dqnici. drevlq-n2mou mXtar2. J\e edino6 otQst5plq zQla. po tomq ne vQzvrati s3 na to\de. t/mq\e i tX ;3do. b5di vQ dobro bra[Qno /deni/ m/sto. souho/decq. vQ vinopiti/ m/sto vodopiica. vQ sm/ha m/sto slQzoto;q-nikQ. vq veli;i/ m/sto. sm/r/4 s3. vQ m3kQkol/gani/ m/sto. \estokol/-ganQnikQ. vQ sQvadqnika m/sto. mirotvorecq. vQ svarQnika m/sto.

krotol2becq. vQ hX]qnika m/sto. razdavqnikQ im/ni/ svoego. vQ obidqlivQstva m/sto. ni]el2becq. vQ tatQbX m/sto stranVnopriimecq. vQ bl5dol2bi/ m/sto. ;istol2becq. vQ skvrQnVnol2bi/ J vQ vlQhvol2bi/ m/sto b8gol2becq. J a]e s3 tako pokae[i. b5de[i ;3do sv/tou i dqni.t/mi bo p5tqmi bestouda vqnide[i vQ porod5. re;e bo g8q. b5d/te prisno gotovi. /ko ne v/ste dqni J ;asa. vq nq\e pridetQ konq;ina. t/mq\e ;3da ne sQt5\imQ si. hot3]ii pokaati s3. pone\e ne v/mQ dokol/ \ivi b5demQ. da a]e nX desitQ denq sQmrQtqnX vQ gr/s/hQ. to vQsk56 s3 i rodili b5demQ. nQ potQ]imQ s3 vQ skror/ otQtr3sti. br/m3 gr/hovQ na[ihQ. da na vqskr/[enqi sv/tQli sQr3]emQ i. vQshX]aemi. na oblac/hQ po aerou. egVda pridetQ sQ neb8si. vQ slav/ o8ca svoego. s5diti hot3 \ivXmQ i mrQtvXmQ. i vQzdati komou\Qdo protivo d/lomQ ego. /ko tomou podobaetQ vVs/ slava. ;estq i poklan/nie. koupQno sQ o8cemq. i st8Xmq d8homq. nXn/ iB/.

Dimitar Pandev

42


43

MAKEDONSKI TEKSTOVI

VRZ CRKOVNOSLOVENSKA JAZI:NA OSNOVA

DOBROMIROVO EVANGELIE Osnovni paleografski i tekstolo[ki podatoci>

vreme na pi[uvawe> po;etok na XII vek mesto na pi[uvawe> ju\na Makedonija materijal> pergament obem> 217 lista, 20-21 h 14-15,5 sm pismo> kirilsko sodr\ina> ;etvoroevangelie mesto na pronao]awe> manastir Sveta Katerina na Sinaj mesto na ;uvawe> Publi;na biblioteka, Sankt Peterburg (Ros-

siйskaя nacionalьnaя Biblioteka, Q/n I 55) (183 l), Biblio-

teka na manastirot @Sv. Katerina# na Sinaj MS 43/O (23 l.), MS 7/N (9 l.), Nacionalna biblioteka vo Pariz (Paris, Bibliot`que National, Slav. 65 (2l.)

izdanija> M. Altbauer, Dobromirovo evangelie, kirilski spo-menik od 12 vek, t. I, Skopje 1973 (fototipno izdanie)< B. Vel;eva, Dobromirovo evan™elie, Sofiя 1975 (transkribi-rano izdanie)< Dobromirovo evangelie, tom 2, priredile> Radmila Ugrinova-Skalovska, Vangelija Despodova, Insti-tut za staroslovenska kultura – Prilep, Knigoizdatelstvo Matica Makedonska Skopje-Prilep 1992

studii> Koneski B., @{to dava Dobromirovoto evangelie za isto-rijata na makedonskiot jazik#, Godi[en zbornik na Filo-lo[kiot fakultet vo Skopje, 1976, 13-22.

Pravopisni i fonetski osobenosti> se nadovrzuva so glagolskata kni\evna tradicija i ja pretstavuva najranata upotreba na kiri-licata vo makedonskite kni\evni rakopisi< ednoerov pravopis so upotreba na maliot er (vrska so staroslovenskata epigrafika)< vokalizacija na erovite vo silna pozicija> vonq, tokmo, gladokq, ko mn/, denq, vesq, debrq, agnecq, silenq< ispu[tawe na erot pri vokal-

Dimitar Pandev

44

nite r i l> slnqce< ispu[tawe na erot vo slaba pozicija i dobi-vawe novi konsonantski grupi< upotreba na sekundaren er vo stari konsonantski grupi< razvoj na sekundarniot er vo a (vo zaemki)< primeri na ;uvawe na staro 2 vo soglasnost so glagol-skata tradicija< redovna upotreba na / na po;etokot i na krajot na zborot vo soglasnost so glagolskata tradicija, kako i upotreba na jat zad neparnite meki konsonanti (;, \, ],) – preglas na a vo „ (grafiski> /)< mnogu primeri za me[awe na 3 i 5 (5 se upotre-buva namesto 3 vo formite za treto lice sega[no vreme mno\ina, kaj glagolite od ;etvrta konjugacija< slx[5tq i vo aorist treto lice mno\ina> vqz3[5, primeri za me[awe t.e. za me]usebna zamena na / so 3 (zapo;nata denazalizacija)> gr3d- > gr/d-, kako i za neorganski nazalizam< retki primeri [to uka\uvaat na zamena na 5 so a< me[awe na X i i< projavi na me[awe na nosovkite (zad [ se javuva 5 )< ;uvawe na staroto y (grafiski Z) dobieno so treta palatizacija< gubewe na epentetsko l< edna;ewe po zvu;nost< obezvu;uvawe na zvu;nite soglaski na krajot na zborot< najstara pismena fiksacija na prelogot odq < otQ< uprostuvawe na konsonatski grupi dobieni po gubeweto na erovite vo slaba pozicija, vmetnato d vo konsonantskata grupa zr< asimilacija i kontrakcija na soglaskite vo sostav od pridavka i imenka (zc > sc > c) – odraz na narodniot izgovor< metatezi na konsonantite

vo primeri od tipot> todqga kako podloga za nivno uprostu

Documents

ДИМИТАР ПАНДЕВmanu.edu.mk/.../Makedonska-hrestomatija_Dimitar-Pandev.pdf · 2020. 7. 3. · Dimitar Pandev : 10 ` i /> bratJa (sp.> bratri/ Zogr. Jov 2, 12)