ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

ΕΤΟΣ 30ο | ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015 | ΤΕΥΧΟΣ 345

ὅσιος ΝΙΚΑΝΩΡ | 34R ,

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣἹερά Μητρόπολις Γρεβενῶν

51100 Γρεβενά

EKΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΜητροπολίτης Γρεβενῶν

κ. ΔΑΒΙΔ

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗτῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γρεβενῶν

ΕΚΤΥΠΩΣΗΓραφικές Τέχνες«ΜΕΛΙΣΣΑ»

570 21 ἈσπροβάλταΘεσσαλονίκη

Τηλ.: 23970 23313Fax: 23970 21754

Ὁ «ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΑΝΩΡ» διανέμεται καί ἀποστέλλεται ΔΩΡΕΑΝ.Γιά τήν ἀντιμετώπιση μέρους τῶν ἐξόδων

γίνονται δεκτές οἰκονομικές προσφορές στή διεύθυνση: Ἱ. Μητρόπολις Γρεβενῶν

(γιά τό περιοδικό) 51100 ΓΡΕΒΕΝΑ. Τηλ. 24620 22404, Fax 24620 28919.

Λόγος εἰς τόν Ἅγιον Βησσαρίωνα.......................................35Ἐπιστολή στούς μαθητές......................................38Οἱ Ἱεροί Ναοίτῆς πόλεως τῶν Γρεβενῶν.......................................42ΕΞΩΦΥΛΛΟ: Ἱερά Μονή Ὁσίου Νικάνωρος -Ζάβορδας

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ:Ἱερά Μονή Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου Βουνάσης

35 | ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015. R

«θαυμαστός ὁ Θεός ἐν τοῖς ἁγίοις Αὐτοῦ»

Αὐτό τό Δαβιτικό ἱερό λόγιο συνέχειτήν καρδιά καί τό νοῦ μου ἀπόψε,Σεβασμιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα,

ἀδελφοί συλλειτουργοί, λαέ τοῦ Θεοῦεὐλογημένε, καθώς ἀτενίζω ἀφ’ ἑνόςτόν Τίμιο καί Ζωοποιό Σταυρό τοῦ Κυ-ρίου μας Ἰησοῦ καί ἀφ’ ἑτέρου τόσεπτό εἰκόνισμα τοῦ ἐν ἁγίοις πατρόςἡμῶν Βησσαρίωνος, τοῦ ἈρχιεπισκόπουΛαρίσης τοῦ θαυματουργοῦ.

Θαυμάζει ὁ νοῦς καί ἐξίσταται στήνθέα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Δέν εἶναι ὁΘεός μας ἕνας ἀπόκοσμος δυνάστης.Δέν σώζει ἐκ τοῦ μακρόθεν. Δέν θαμ-πώνει τόν ἄνθρωπο μέ τήν ἐξουσία καίτήν δόξα Του. Δέν ἐπιβάλλει τήν πα-ρουσία Του.

Στήνει τόν θρόνο Του ψηλά, ἐπάνωστόν Σταυρό. Ἐνδύεται τήν δόξα τοῦαἵματος πού χύνεται «ὑπέρ τῆς τοῦκόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας». Συνάπτειεἰρήνη μέ τήν οἰκουμένη προσφέροντας

τόν ἑαυτό Του θύμα ἐξιλαστήριο γιάτούς πολέμους πού ξεσηκώνει ἡ ἁμαρ-τία. Χωρᾶ μέσα στήν σταυρική Τουἀγκάλη τά πρίν διεστῶτα, τούς αἰῶνεςκαί τούς ἀνθρώπους, τίς ἀποτυχίες καίτά δάκρυα, τούς πόθους καί τούς καη-μούς, τίς ἐλπίδες καί τά ὄνειρα τῆςἀνθρωπότητας. Γι’ αὐτό παραμένει ὁκατεξοχήν θαυμαστός Θεός! Γιγάντιοςστήν ἀγάπη Του καί σταυρικά ἀληθινόςστήν σχέση Του μέ κάθε ἄνθρωπο.

Μιά σχέση πού στό βάθος της εἶναικλήση: «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν,ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόνσταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθήτω μοι»(Μάρκ. η΄ 34). Νά σηκώσει δηλαδή ὁκαθένας τόν προσωπικό του σταυρόκαί νά ἀκολουθήσει τόν ΣταυρωμένοΚύριο. Ν’ ἀπαρνηθεῖ τήν βόλεψή τουστόν κόσμο ἐτοῦτο. Νά ἀρνηθεῖ ὅτι ἡἀλήθεια βρίσκεται στήν ἁμαρτία, στήνφθορά καί στόν θάνατο.

Κι ὅταν βρεθοῦν τέτοιοι γενναῖοιμέσα στήν ἱστορία, ἄνθρωποι σταυρα-ναστάσιμοι καί ὡραῖοι, τότε πράγματι

ΛΟΓΟΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΕΡΑ ΗΜΩΝ

Β Η Σ Σ Α Ρ Ι Ω Ν ΑΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΛΑΡΙΣΣΗΣ

ὑπό τοῦ Παν/του ἀρχιμανδρίτου ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΖΩΓΚΑΠρωτοσυγκέλλου Ι.Μ. Γρεβενῶν

Π ρ έ β ε ζ α 1 4 Σ ε π τ ε μ β ρ ί ο υ 2 0 1 5

wv

ὅσιος ΝΙΚΑΝΩΡ | 36R ,

φανερώ- νεται θαυμαστός ὁ Θεός! Γιάτήν ἀλήθεια πού περιέχει ἡ ζωή τους,γιά τούς ἀκάματους ἀγῶνες τους, τήνσταυρική ὑπομονή καί ἐπιμονή τους,γιά τήν ἀναστάσιμη ἐλπίδα , πού συνέχειτήν ζωή τους. Οἱ ἅγιοί μας εἶναι αὐτήκαθεαυτή ἡ νίκη τοῦ Σταυροῦ πάνωστήν πλάνη τῆς ἱστορίας. Ἡ νίκη τοῦἀνθρώπου καταπάνω στόν θάνατο. Ἡνίκη τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καταπάνωστό βασίλειο τοῦ διαβόλου καί τοῦ θα-νάτου.

Αὐτό ἀκριβῶς κομίζει καί ἐνσαρκώνειἀπόψε μέ τόν ἑόρτιο ἑσπερινό καίαὔριο μέ τήν Θεία Λειτουργία ἡ μνήμητοῦ Ἁγίου Βησσαρίωνος, τοῦ ἀρχιεπι-σκόπου Δομενίκου καί Ἐλασσόνος τόπρῶτον καί ἔπειτα Λαρίσσης. Τό σταυ-ρικό καί ἀταπείνωτο ἦθος. Τήν ζωήπού διά τοῦ Σταυροῦ προγεύεται τήνἈνάσταση. Τόν ἅγιο πού μεταμορφώ-νεται σέ ἀναστάσιμο πυρσό , γιά νάὁδηγήσει τόν λαό τοῦ Θεοῦ, ὡς ἄλλοςΜωϋσῆς, στήν ἐλευθερία τῶν τέκνωντοῦ Θεοῦ.

Μελετώντας προσεκτικά τήν ζωή τοῦἉγίου Βησσαρίωνος, ἡ ὁποία συμπυ-κνώθηκε σέ μόλις 50 ἔτη, ξανοίγεσαισέ μιά ἄλλη ἰλιγγιώδη πραγματικότητα.Σ’ ἕναν κόσμο πού ἀποπνέει «χάρηκαι σοφία», παρά τό νεαρόν τῆς ἡλικίαςτου. Ἐκ βρέφους ὁ Ἅγιος ἀγάπησε τάσκηνώματα τοῦ Θεοῦ, ὡς ἄλλος Δαβίδ.Ὑπενθυμίζω στήν ἀγάπη σας τήν ἀφιέ-ρωσή του στήν Ἐκκλησία, ὅταν δέκαἐτῶν τόν ἐμπιστεύθηκαν οἱ εὐλαβεῖςγονεῖς του, ὡς ἄλλοι Ἰωακείμ καί Ἄννατήν Παναγία, στόν σοφό καί ἅγιο ἀρχιε-ρέα τῆς Λαρίσσης Μᾶρκο, κοντά στόνὁποῖο ἔμαθε τήν νηπτική ζωή. Ἔμαθεδηλαδή τόν τρόπο νά πολεμᾶ τά πάθηκαί τίς πονηρές σκέψεις. Τήν διαρκήπροσευχή καί τήν καρδιακή ἀγάπη

πρός τόν Θεό. Τήν διαρκή προσήλωσήτου στό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Φυτεύτηκε ὁ νεαρός μοναχός Βησ-σαρίων στόν ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου καίκάρπισε «καρπόν ἑκατονταπλασίονα»κατά τό Εὐαγγέλιον. Ὅλη του ἡ ὕπαρξηφλέχθηκε ἀπό τήν θεία ἀγάπη καί γέν-νησε ὡραίους καρπούς, τήν ὑπακοήστήν Ἐκκλησία, τήν διαρκή προσευχήὡς ἔκφραση τῆς ἀγάπης Του πρός τόνΘεό, τήν ἀκοίμητη διακονία τῶν ἀνθρώ-πων, τό γενναῖον τοῦ ἤθους καί τό με-γαλόπρεπο τῶν τρόπων του. Φανερώ-θηκε θαυμαστός ὄντως ὁ Θεός στόνπνευματικό ἀγῶνα τοῦ νεαροῦ Βησσα-ρίωνος.

Καί ἐνῶ ἡ πατρίδα στενάζει κάτωἀπό τόν τουρκικό ζυγό, πολλοί ἐξισλα-μίζονται ἀπό φόβο γιά τήν ζωή τουςκαί δέν ὑπάρχει καμιά ἐλπίδα γιά τόδοῦλο γένος, παρά νά περάσει ὁ καθέ-νας ὅπως μπορεῖ πιό ἀνώδυνα καί εἰρη-νικά – κάτι παρόμοιο μέ τά σημερινάτεκταινόμενα- ὁ Βησσαρίων ἐκλέγεταιτό ἔτος 1517 ἀρχιεπίσκοπος Δομενίκουκαί Ἐλασσόνος σέ ἡλικία μόλις 27 ἐτῶν.Δέν ἐπιλέγει τήν ἀφάνεια, δέν ἐπιλέγειτήν ἀσφάλεια ἑνός μοναστηριοῦ, δένἀνθίσταται στήν βούληση τοῦ γέροντόςτου Μητροπολίτου Μάρκου. Ἀλλάὑπάρχει καί κάτι ὑψηλότερο αὐτῶν,ὅπως τό παραδίδει ὁ βιογράφος του,δέν βρέθηκε κανένας ἄλλος ἀξιότεροςτοῦ Βησσαρίωνος: «οὐδένα Βησσαρίω-νος ἐγνώκασι κρείττονα»!

Ὅλη ἡ πνευματική ἐργασία καί μόχ-θος τοῦ ἁγίου κατατέθηκε στήν Ἐκκλη-σία. Ὅ,τι εἶχε ἀποταμιεύσει καί ἀγωνι-στεῖ 17 χρόνια κοντά στόν γέροντά του,διατίθενται πλέον στόν λαό τοῦ Θεοῦ.Τό «οὐδένα Βησσαρίωνος ἐγνώκασικρείττονα», θά τόν συνοδεύει ὡς εὐχήκαί εὐθύνη.

37 | ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015. R

Ὡς κρείττονα θά τόν ζητήσουν ἀπότήν ἐπισκοπή Σταγῶν «εἰς τὸ ἐξάρχειναὐτῶν ἐπιτροπικῶς», γιά νά ἐπιμελεῖταιτά πράγματα τῆς ἐπισκοπῆς ὡς ἔξαρ-χος.

Καί ἐπειδή ὁ λαός γνωρίζει καί συ-ναισθάνεται, «ἐγνώκασι κρείττονα» τόνΒησσαρίωνα κλῆρος καί λαός γιά ποι-μένα καί πατέρα τους μετά τόν θάνατοτοῦ Μητροπολίτου Μάρκου. Ζητοῦνἀπό τόν πατριάρχη Ἱερεμία τόν Α΄ νάἀναγνωρίσει τόν υἱό διάδοχο τοῦ πατέ-ρα, τόν Βησσαρίωνα διάδοχο τοῦ Μάρ-κου. Καί ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία συναινεῖ:«Ἐπεί εὑρέθη εἰς ταύτην τὴν μητρό-πολιν ἌΞΙΟΣ καὶ ἉΡΜΟΔΙΟΣ ὁ πρώηνθεοφιλέστατος ἐπίσκοπος Ἐλασσῶνοςκύρ Βησσαρίων, ὅς καὶ τῶν ἐκεῖσε εὑρι-σκομένων ἁπάντων ἐξελέγη τε καὶ ἐστά-λη πρὸς ἡμᾶς διὰ γραμμάτων, τοῦτονγνήσιον μητροπολίτην Λαρίσσης, λόγῳμεταθέσεως ἡ μετριότης ἡμῶν ἀποκα-τέστησεν. Ὀφείλει τοίνυν ὁ ρηθείς ἱερώ-τατος Μητροπολίτης Λαρίσσης, ὑπέρ-τιμος καὶ ἔξαρχος δευτέρας Θετταλίαςκαί πάσης Ἑλλάδος, ἐν ἁγίῳ Πνεύματιἀγαπητός ἀδελφός τῆς ἡμῶν μετριό-τητος καὶ συλλειτουργός κύρ Βησσα-ρίων, ἐπελθών εἰς τὴν λαχοῦσαν αὐτῷΘεόθεν ἐκκλησίαν, ἐπιλαβέσθαι αὐτῆς».

Βρέθηκε ἄξιος καί ἁρμόδιος λοιπόνὁ ἱερός Βησσαρίων νά ἀναλάβει τάἡνία τῆς Μητροπόλεως Λαρίσης, ἔχον-τας ὀκτώ ἐπισκόπους ὑπό τό ὠμοφόριότου. Σέ ἡλικία μόλις 37 ἐτῶν ἀναλαμ-βάνει τήν εὐθύνη μιᾶς Μητρόπολης, ἡὁποία ἐκεῖνα τά χρόνια περιελάμβανεὁλόκληρη τήν Θεσσαλία, τό μισό τοῦνομοῦ Φθιώτιδας, τμῆμα τῆς Φωκίδας,τήν Εὐρυτανία καί τήν ἀνατολική πε-ριοχή τοῦ νομοῦ Ἄρτης.

Τό ἔργο τοῦ κρείττονος, τοῦ ἀξίουκαί ἁρμοδίου σᾶς εἶναι γνωστό, ἀδελφοί

μου. Τό μαρτυρεῖ ἡ ἁγιότητά του καίτά πολλά ἔργα του μέ πιό χαρακτηρι-στικό τά γεφύρια του. Τό μαρτυροῦνοἱ διαθῆκες του, ὅπου καταγράφει μέεἰλικρίνεια καί πάθος τούς ἱερούς πό-θους του γιά τήν Ἐκκλησία καί τούςἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς του. Αὐτά πρότοῦ θανάτου. Μετά θάνατον ὡς ὑετός,ὡς γόνιμη βροχή ἡ χάρις τῆς ἁγίαςκάρας Του ἔχει διασχίσει τήν πατρίδαμας, πότε γιά νά λύσει τήν ἀνομβρία,πότε γιά νά διώξει τήν λοιμική ἀσθένεια,τήν πανούκλα, πότε τέλος νά ἀποδιώξειτήν καταστροφική ἀκρίδα ἀπό τά χω-ράφια. Ἄξιος καί ἁρμόδιος καί κρείττωνστά μάτια τῶν ἀνθρώπων κάθε ἐποχῆς,ἀλλά καί στήν συνείδηση τῆς Ἐκκλη-σίας.

Θαυμαστός λοιπόν ὁ Θεός μέσα ἀπότήν ζωή τοῦ ἁγίου Βησσαρίωνος. Μ’ἕναν διαρκή σταυρικό ἀγῶνα γιά τόκαλό τῆς Ἐκκλησίας. Μέ πατρική στορ-γή πρό καί μετά θάνατον γιά κάθεπιστό πού τόν ἐπικαλεῖται. Μέ ἀνοιχτέςτίς παλάμες, ὅπως οἱ σταυρικές, γιάκάθε πεινασμένο, ταλαιπωρημένο καίξεχασμένο.

Ὁ κρείττων, πού ἔπλενε κρυφά πολ-λά βράδια τά ροῦχα τῶν ἀρρώστων.

Ὁ ἁρμόδιος πού ἀνάλωσε τόν ἑαυτότου στήν ἀρχιερατική διακονία, ὥστεἐξασθένησε τόσο πολύ καί συναισθάν-θηκε τό φυσικό του τέλος.

Καί τέλος, ἀγαπητοί μου, ὁ ἄξιος νάλάβει τήν τιμή καί τόν στέφανο τοῦἉγίου, γιά νά ἀντικρύζουν μέσα ἀπόΑὐτόν οἱ ἄνθρωποι τόν Θεό, οἱ αἰῶνεςτήν δύναμη τῆς Ἀγάπης Του, οἱ πονε-μένοι τόν σωτηριώδη Σταυρό καί οἱ πι-στοί τό λαμπρό φῶς τῆς Ἀναστάσεως!

Ἀμήν

ὅσιος ΝΙΚΑΝΩΡ | 38R ,

ΕΠΙΣΤΟΛΗπρός τό μαθητή Γ�Λυκείου

Ἐν Γρεβενοῖς τῇ 8ῃ Ἰουλίου 2015Ἀγαπητό μου παιδὶ,Τώρα, ποὺ τελείωσαν οἱ ἐξετάσεις καὶ χαίρεσαι τὴν ἀποφοίτησή σουἀπὸ τὸ Λύκειο, θέλω νὰ ἐπικοινωνήσω μαζί σου, γιά νὰ σοῦ εὐχηθῶκάθε ἐπιτυχία στὴ νέα καί καθοριστική γιά τό μέλλον σου περίοδο τῆςζωῆς σου, πού ἀνοίγεται πλέον μπροστά σου. Εἶσαι τώρα ἐνήλικας καὶ, ὅπως συνηθίζουμε νὰ λέμε, «ἀκαδημαϊκὸςπολίτης», ὑπεύθυνο ἄτομο, κλαδί στὸν κορμὸ τῆς ἀνθρώπινης κοινω-νίας. Ἀπὸ καιρὸ περίμενες αὐτὴν τὴ χρονικὴ στιγμή, ὥστε νὰ ἀποκτή-σεις τὴν ἀνεξαρτησία σου, τὴν αὐτοδυναμία σου, τὴν αὐτοτέλειά σου.Γι’ αὐτὸ καὶ θὰ ἤθελες – ἐὰν εἶναι οἰκονομικά ἐφικτὸ στὴ χρονικὴ συγ-κυρία ποὺ ζοῦμε – νὰ διανύσεις τό χρονικό διάστημα τῶν μελλοντικῶνσπουδῶν σου σὲ κάποια ἄλλη πόλη, γιὰ νὰ ἀπολαμβάνεις καί νά χαί-ρεσαι τὴν ἀνεξαρτησία σου. Ὅλοι περάσαμε ἀπό αὐτὸ τὸ στάδιο τῆςζωῆς μας. Πρῶτα ἀπ’ ὅλα θέλω νὰ σοῦ πῶ κάτι ἁπλὸ μέσα ἀπὸ τὴν καρδιάμου καὶ τὴν ἐμπειρία μου. Κάθε ἐπιτυχία ἐγκυμονεῖ καὶ μία ἀποτυχία,ὅπως καὶ κάθε ἀποτυχία κρύβει μέσα της καὶ μία ἐπιτυχία. Τὸ μυστικὸεἶναι ἡ διαχείριση τῆς κάθε κατάστασης, πῶς δηλαδὴ θὰ διαχειρισθεῖςκαὶ θὰ ἀξιοποιήσεις ἢ τὴν ἐπιτυχία ἢ τὴν ἀποτυχία. Στὴν περίπτωσητῆς ἐπιτυχίας δὲς το σὰν δῶρο τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπιβράβευση τῶν πολλῶνκόπων καὶ πόνων πού κατέβαλες ἀπὸ τὴ Β’ Λυκείου ἀκόμα. Στὴν πε-ρίπτωση τῆς ἀποτυχίας ἀπαντᾶ ἡ λαϊκὴ σοφία μὲ τὴν παροιμία «κάθεἐμπόδιο σὲ καλό». Μὴν ἀπογοητευθεῖς ἀπὸ ὁποιοδήποτε ἀποτέλεσματῆς ἀναμέτρησης καὶ ἀπό ὅ,τι αὐτό συνεπάγεται. Δὲν ξέρεις τί καλύ-τερο – ἀπὸ κάθε ἄποψη – ἔχει ἑτοιμάσει ὁ Θεὸς γιὰ σένα. Τὸ βασικὸεἶναι στὴν πρώτη περίπτωση νὰ χαρεῖς καὶ νὰ δοξάσεις τὸν Θεό, στὴδεύτερη μὲ αἰσιοδοξία, ἐλπίδα καὶ ἐμπιστοσύνη στήν Πρόνοιά Του νὰπροσπαθήσεις καί πάλι στὸ ἴδιο πεδίο ἤ σὲ διαφορετικὸ, «ὅπου μᾶςπαίρνει», ὅπως συνηθίζεις νὰ λὲς.

39 | ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015. R

Τώρα ποὺ ξεκινᾶς τὰ καλύτερα χρόνια τῆς ζωῆς σου,κοίτα νὰ δέχεσαι τήν καθημερινότητά σου, ὅπως ἔρχεται, κάθεφορά πού δὲν μπορεῖς νὰ ἐπέμβεις, γιὰ νὰ ἀλλάξεις κάτι, χωρὶς νὰγκρινιάζεις καὶ νὰ μιζεριάζεις. Νὰ ἀγωνίζεσαι νἆσαι ὁ ἑαυτός σου. Μὴνἀφήνεις νά σὲ ἐκμεταλλεύονται ἤ νά σέ ἐπηρεάζουν, ἀλλὰ νἆσαι ἕναςσωστὸς ἀγωνιστὴς ἐνάντια στὴν ἐπικρατοῦσα συνήθεια, στὴ μᾶζα,στὸ ἀπρόσωπο, στὴν ὑποβόσκουσα καταστροφή. Νὰ ἀντιταχθεῖς σέὅλα αὐτὰ, ὥστε τώρα στὴ νιότη σου νὰ χτίσεις τά θεμέλια γιά ἕναὄμορφο μέλλον, γιὰ τὸ ὁποῖο δικαιολογημένα καί μέ ταπεινοφροσύνηθά ὑπερηφανεύεσαι καί θά καμαρώνεις.Σοῦ μιλῶ ὄχι ὡς δεσπότης ἢ παπάς, γιὰ νὰ σοῦ κάνω κήρυγμα. Ἐπι-κοινωνῶ μαζί σου, γιατί θέλω σὰν πνευματικὸς πατέρας, φίλος καὶἀδελφὸς νὰ μοιρασθῶ μαζί σου κάποιες σκέψεις μου ποὺ σέ ἀφοροῦν.Δὲν θέλω νὰ νομίζεις ὅτι σοῦ τίς ἐπιβάλλω ἢ τίς ὑποβάλλω, ἁπλὰ τὶςμοιράζομαι μαζί σου, γιατί θέλω νὰ σᾶς νιώθω ὅλους φίλους μου,ἀδέλφια μου, παιδιά μου.Σοῦ ἀφιερώνω τὸ παρακάτω τραγούδι τοῦ Γιώργου Νταλάρα, γιατίμὲ ἐκφράζει ἀπό ὁποιοδήποτε ἄλλο:Τώρα ποὺ θὰ φύγειςπάρε μαζὶ σου γιὰ φυλαxτὸμυρτιὰ καὶ πικροδάφνηκαὶ τῆς Φραγκογιαννοῦς τὰ πάθη.Καὶ στρῶσε τὴ ζωή σουμ’ ἀγρύπνια καὶ μαράζι.Γιὰ τοῦ καιροῦ τ’ ἀγιάζικαὶ γιὰ τὴν ἀμοιβή σουνερὸ τοῦ Παραδείσου θά γινῶ.Τώρα ποὺ θὰ φύγειςπάρε μαζί σου καὶ τὸ Χριστὸ.

(Στίχοι Μάνος Ἐλευθερίου, Μουσικὴ Σταύρου Κουγιουμτζῆ)Τὰ περισσότερα λόγια τὰ λέμε μὲ τὴ σιωπὴ ἢ μὲ ἐλάχιστες λέξεις. Γι’αὐτὸ λοιπὸν τώρα, ποὺ θὰ φύγεις γιὰ ὁπουδήποτε, μὴν ξεχάσεις τὸνΧριστὸ καὶ τὰ Γρεβενά. Ἀξιοποίησε ὅλα ὅσα σοῦ ἔδωσε καί σοῦ δίνει ὁΧριστός. Μὴν ξεχνᾶς τὴ γειτονιά σου, τὸ σχολεῖο σου, τὸν ὄμορφοτόπο σου, τοὺς ἀνθρώπους του καὶ περισσότερο τὰ βλέμματα τῶν

ὅσιος ΝΙΚΑΝΩΡ | 40R ,

ἀνθρώπων του καὶ ἔχε τὴν ἀναφορὰ σου πάντοτε στὴνοἰκογένεια- διαγράφοντας ὁριστικά δυσάρεστες καταστάσεις,ἐάν ὑπῆρχαν – γιατί ἐκεῖ εἶδες τὸ φῶς τοῦ ἥλιου. Στὰ ξενύχτια καὶστὰ μαράζια σου, στῶν καιρῶν τ’ ἀγιάζια νὰ ξέρεις ὅτι ἡ φυσικὴ καὶπνευματικὴ οἰκογένεια, δηλ. οἱ γονεῖς καὶ τ’ ἀδέλφια σου, ὁ ἐπίσκοπόςσου, θὰ εἴμαστε τό «νερὸ τοῦ Παραδείσου», γιὰ νὰ σὲ ξεδιψᾶμε. Τά Γρε-βενά θά σὲ περιμένουν σὰν ἀπάνεμο λιμάνι μετὰ ἀπὸ κάθε τρικυμία,μεγάλη ἤ μικρή δοκιμασία στή ζωή σου. Συγχαίρω τὸν ἀγώνα σου – ἀσχέτως ἀποτελέσματος- καί σοῦ εὔχο-μαι καλὴ σταδιοδρομία στό μεγάλο καί δύσκολο στάδιο τῆς ζωῆς. Καὶτὸ βασικότερο, μὴν ξεχνᾶς τὰ Γρεβενά μας καὶ προπαντός τὸν Χριστὸ.Νὰ ξέρεις ὅτι σ’ ἀγαπάει «γι’ αὐτὸ ποὺ εἶσαι καὶ ὅπου καί ἄν εἶσαι».Νὰ μᾶς ἔχει ὁ Θεὸς καλὰ, πάντα νὰ ἀνταμώνουμε στὰ Γρεβενὰ, μέσαστὶς ἐκκλησίες μας, ἀλλά καὶ νὰ ξεφαντώνουμε στὰ πανηγύρια μαςκαί σὲ χοροὺς κυκλωτικοὺς! Εὔχομαι καί προσεύχομαι

γιά κάθε ἐπιτυχία στὴ ζωή σου!ὁ Πνευματικός σου πατέρας καί ἘπίσκοποςΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΔΑΒΙΔ

41 | ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015. R

Τά Γρεβενά, ὁ Γρεβενός τῶν χρόνωντῆς Ρωμανίας (Βυζαντίου) κατελήφθηἀπό τούς Τούρκους περί τό 1390. Ἡπαράδοση διατήρησε θολή τήν ἀνάμνησητῆς μετατροπῆς τοῦ κεντρικοῦ, συνεπῶςἐπισκοπικοῦ, ναοῦ πρός τιμήν τῆς ἁγίαςΠαρασκευῆς σέ τέμενος (τζαμί). Διατήρησεἀκόμη τήν ἀνάμνηση τῆς ἐκδίωξης τοῦ ἐπι-σκόπου και τῶν προκρίτων, οἱ ὁποῖοι ἐγκα-ταστάθηκαν στίς Αὐλές, οἰκισμό λίγο δυτι-κότερα ἀπό τή σημερινή πόλη, περί τόνμύλο τοῦ Μπούσιου. Ὁ Γρεβενός εἶχε καίἄλλους ναούς πρός τιμήν τῶν ἁγίων Ἀχιλ-λίου, στή θέση τοῦ σημερινοῦ ναοῦ, καίΔημητρίου, τή θέση τοῦ ὁποίου δεν κατά-φερα να ἐντοπίσω.

Ὥς καί τά μέσα τοῦ 19ου αἰώνα ἴσχυε ἡἀπαγόρευση ἀνεγέρσεως ναῶν. Παρά τήνἀπαγόρευση ὅμως κτίστηκαν κάποιοι ση-μαντικοί σέ μέγεθος ναοί, ἰδίως στά βλαχο-χώρια. Βέβαια ὅλοι οἱ οἰκισμοί διέθετανναό ἀλλά πολύ μικρῶν διαστάσεων καί,κατά κανόνα, ἡμιυπόγειο. Ἡ ὕπαρξη ναῶνμαρτυρεῖται ἀπό σωζόμενα λειτουργικά βι-βλία ἐκδόσεως κατά πολύ προγενέστερηςἀπό τή χρονολογία ἀνέγερσης τοῦ ὑπάρ-χοντος σήμερα ναοῦ. Ἀναφέρω ἐνδεικτικάτόν οἰκισμό τῆς Σαρακίνας, στόν ἱερό ναότῆς ὁποίας, πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Νικολάου,σώζεται Πεντηκοστάριον ἐκδόσεως Βενετίαςτοῦ ἔτους 1759. (Φωτ. 1) Περί τά τέλη τοῦ18ου αἰώνα οἰκίστηκε ἡ συνοικία «Τσακάλια»και οἱ οἰκιστές ἀνήγειραν πρόχειρο ναόπρός τιμήν τῆς ἁγίας Παρασκευῆς, σέ ἀνά-μνηση τοῦ παλαιοῦ, πού εἶχαν ἁρπάξει οἱ

κατακτητές καί βρισκόταν στή θέση, ὅπουἀργότερα ἀνηγέρθη τέμενος, τό ὁποῖο σω-ζόταν ὥς την ἐποχή τῆς ἀπελευθέρωσηςκαί εἰκονίζεται σέ φωτογραφίες τῆς ἐποχῆς.

Μέ τήν ἐγκατάσταση κατοίκων στό Βα-ρόσι, μετά τήν καταστροφή τῶν Αὐλῶν ἀπόἈλβανούς ἀτάκτους (1773), ὁ προϋπάρχωνἐκεῖ ναός πρός τιμήν τοῦ ἁγίου Γεωργίου,μετόχι τῆς μονῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεο-τόκου Σπηλαίου, ἔγινε μητροπολιτικός. Γύρωτου κτίστηκαν τό ἐπισκοπεῖο (1783) καίπερί τίς εἴκοσι οἰκίες ὥς τά τέλη τοῦ 18ουαἰώνα. Οἱ Λαλιῶτες, ἐξισλαμισμένοι Ἀλβανοίτῆς Πελοποννήσου, πού ἐγκαταστάθηκανστά Γρεβενά τό 1822 κατέλαβαν (1827) τούςναούς πρός τιμήν τῶν ἁγίων Δημητρίου καίἈχιλλίου καί τούς μετέτρεψαν σέ τζαμιά.Κάποιες εἰκόνες πού κατάφερε νά διασώσειὁ Θεόδωρος Ντούντας, παππούς τοῦ ἱερέαΓεωργίου Παπασερβερῆ, μεταφέρθηκαν στόνναό τοῦ ἁγίου Γεωργίου Βαροσίου. Ὁ ναόςτοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου διεσώθη ὥς τήν ἀπε-λευθέρωση. Στά κυρίως Γρεβενά οἱ πιστοίτῶν συνοικιῶν Μεράς, Ἁλώνια, Μπάρα καίΣουλιό δέν διέθεταν πλέον ναό, νά λειτουρ-γηθοῦν. Ἔπρεπε λοιπόν νά ἀνηφορίζουνπρός τό Βαρόσι, σέ ἀρκετά κοπιαστικό δρό-μο.

Ἐπειδή ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἦτανμικρός ἤ εἶχε καταστεῖ ἑτοιμόρροπος, ὁ μη-τροπολίτης Γεράσιμος (1831-1837) ἀποφά-σισε νά τόν ἐπεκτείνει. Ἀπό τήν ἔμμετρηκτιτορική ἐπιγραφή, τήν ὁποία διέσωσε ὁἘνισλείδης καί τήν ὁποία παραθέτουμε,ἀντλοῦμε σημαντικές πληροφορίες:

ΟΙ ΙΕΡΟΙ ΝΑΟΙΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

ὅσιος ΝΙΚΑΝΩΡ | 42R ,

«Ἔλθετε ἀδελφοί μέ προθυμίαν, σπεύσατε πάντες εἰςἘκκλησίαννά διδαχθῆτε νόμους, σοφίαν, καί τῆς Τριάδος πίστιν ἁγίαν.Ἐπικαλεῖσθε δέ καί τήν πρεσβείανΤριῶν ἁγίων καί παρρησίαν,τῶν τροπαιούχων καί τῶν μαρτύρωνκαι ἀθλοφόρων ἀεί λαμπτήρων, τοῦ Γεωργίου καί Δημητρίουκαί ἱεράρχου τοῦ Ἀχιλλείου,εἰς τούς ὁποίους ἀνεκαινίσθηναός ὁ θεῖος κι ἐκαλλωπίσθη.Διά φροντίδος κι ἐπιμελείας, πρό πάντων δέ καί προστασίαςτοῦ ἱεράρχου καί ὑπερτίμουἡμῶν δεσπότου κυρ-Γερασίμουκαί τῶν λοιπῶν τῶν προεστώτωνκαί τῶν προκρίτων καί τῶν ἀνθρώπων.

1837 Ἰουνίου 3Μάστρο-Νίκος Λιμποχωβίτης»

Ὁ Ἐνισλείδης διέσωσε καί δεύτερη κτι-τορική ἐπιγραφή: «1837 Σεπτεμβρίου 7.Αἰωνία ἡ μνήμη τῶν κτιτόρων, συνδρο-μητῶν,ἐπιτρόπων καί Κ. Δημητρίου, γραμ-ματικοῦ» Δέν ἔχουμε λοιπόν ἀνέγερση ναοῦἐκ βάθρων, ἀλλά ἀνακαίνιση, ἐνδεχομένωςκαί ἐπέκταση τοῦ προϋπάρχοντος. Ὁ νέοςὅμως ναός ἦταν ἀφιερωμένος στήν τιμήτριῶν ἁγίων. Προσετέθησαν οἱ ἅγιοι Δημή-τριος καί Ἀχίλλιος, σέ ἀνάμνηση τῆς ἁρπαγῆςτῶν ναῶν πρός τιμήν τῶν ἁγίων ἀπό τούςΛαλιῶτες καί τῆς μετατροπῆς τους σέ τζαμιά.Ὁ Ἐνισλείδης, πού εἶδε τόν ναό, γράφει:«Ὁ ναός εἶναι τρισυπόστατος. Δηλαδή ὁκύριος ναός εἶναι καθιερωμένος εἰς τόνἍγιον Γεώργιον, ἑκατέρωθεν δέ ὑπάρχουνπαρεκκλήσια τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καί τοῦἉγίου Ἀχιλλείου». Στήν ἀνακαίνιση τοῦναοῦ συνέβαλε μέ σημαντικά ποσά ἡ Μυ-γδάλω, σύζυγος τοῦ Μεχμέτ Ἄγου, τοπάρχη(ἀγιάνη) τῶν Γρεβενῶν. Ἴσως αὐτή νά ὑπο-νοεῖ ἡ λέξη «συνδρομητῶν» τῆς κτιτορικῆςἐπιγραφῆς. Ὁ ναός καταστράφηκε ἀπό πυρ-καγιά πού ξέσπασε μετά τή θεία Λειτουργία

ἀπό ἀμέλεια τοῦ νεωκόρου, ἑκατό χρόνιαμετά τήν ἀνακαίνισή του (1937), τήν ἡμέρατῆς γιορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου (23.4). Μέτήν καταστροφή χάθηκαν ὅλα τά παλιάλειτουργικά βιβλία τοῦ ναοῦ καί ἴσως καίτά λείψανα τοῦ μητροπολίτου Αἰμιλιανοῦ,τοῦ ἐθνομάρτυρος (Φωτ. 2) Ἀνοικοδομήθηκεκαί πάλι ὁ ναός καί ἐγκαινιάστηκε τήν 14ηἈπριλίου 1950 ἐπί μητροπολίτου Θεοκλήτου.

Ὁ Νικόλαος Σχινᾶς, ταγματάρχης τοῦΜηχανικοῦ τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ, πούπεριόδευσε στήν περιοχή κατά τό 1885, ση-μειώνει ὅτι τά Γρεβενά διέθεταν ἑπτά ναούς.Τόν ἴδιο ἀριθμό ἀναφέρουν καί οἱ Ἄγγλοιἀρχαιολόγοι, Wace και Thomoson, προφανῶςἀντιγράφοντας τόν Σχινᾶ, προσθέτονταςκαί τό ρουμανοβλαχικό παρεκκλήσι. Ὁἀριθμός αὐτός εἶναι ὑπερβολικός καί προ-φανῶς ἐσφαλμένος. Ὁ πρόξενος ἘλασσόνοςἈριστείδης Παπαδόπουλος, πού ἐπισκέφθηκετά Γρεβενά κατά τό 1887, στήν ἀναφοράπού συνέταξε κατά τήν ἐπιστροφή του ἀριθ-μεῖ ἕνα μόνο ναό ἑλληνικό, προφανῶς τοῦἁγίου Γεωργίου στό Βαρόσι, καί ἕνα ρου-μανοβλαχικό παρεκκλήσι. Τό παρεκκλῆσιἐκεῖνο βρισκόταν στή θέση τοῦ σημερινοῦἐπισκοπείου, στό ἀνώγειο διώροφης οἰκο-δομῆς. Εἶχε ἐγκαινιαστεῖ ἀπό καθολικό ἐπί-σκοπο τῆς Θεσσαλονίκης κατ’ ἐκεῖνο τόἔτος καί ἦταν ἀφιερωμένο στόν ἅγιο Ἰωάννητόν Βαπτιστή.

Ἡ ἔλλειψη δευτέρου ναοῦ στά Γρεβενάἦταν ἔντονη κατά τό δεύτερο ἥμισυ τοῦ19ου αἰώνα καί τίς ἀρρχές τοῦ 20οῦ. Ὁ Πα-πασερβερῆς ἀναφέρει ὅτι τό 1889 κατά τήνἑορτή τοῦ ἁγίου Κλήμεντος, το ὄνομα τοῦὁποίου ἔφερε ὁ τότε μητροπολίτης Γρεβενῶν,εἶχαν μονοκκλησιά, δηλαδή λειτουργία ἑνόςμόνο ναοῦ, τοῦ μητροπολιτικοῦ (Ἁγίου Γε-ωργίου Βαροσίου). Αὐτό μᾶς ἐπιτρέπει νάσυμπεράνουμε ὅτι καί στήν κυρίως πόλητῶν Γρεβενῶν ὑπῆρχε ἕνα παρεκκλήσι γιάτίς ἀνάγκες τῶν χριστιανῶν τῶν συνοικιῶναὐτῆς, πού δέν ἦταν εὔκολο νά ἀνηφορίζουνστό Βαρόσι. Κατά τήν ἔρευνά μας ἐντοπίσαμε

43 | ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015. R

τή θέση του. Τά πρῶτα μετά τήν ἀπελευθέρωσηἔτη ὑπῆρχε νάρθηκας στή βορεινή πλευρά τοῦναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου (Εὐαγγελιστρίας), ὁὁποῖος ἀργότερα κατεδαφίστηκε. Ἀσφαλῶςαὐτός ὑπῆρξε κτίσμα προγενέστερο τοῦ κυρίωςναοῦ, προορισμένο γιά ἄλλη χρήση, πιθανόνἐμπορική, καί μᾶλλον εἶχε παραχωρηθεῖ ἀπότούς ἰδιοκτῆτες του γιά τίς λατρευτικές ἀνάγκεςτῶν κατοίκων καί τή λειτουργία τοῦ παρθενα-γωγείου πρό τοῦ 1889. Τό 1898 δέν ὑπῆρχεἀκόμη γραπτό δωρητήριο καί ἡ ἐπαρχιακήΔημογεροντία ἀπηύθυνε ἔκκληση στούς δωρητέςΚώτα Λαδᾶ, Χριστούλα Λαδᾶ, Νικόλαο Ἠλίακαί Ἀθανάσιο Ἠλία γιά τή σύνταξή του προ-κειμένου νά ὑποβληθεῖ τό αἴτημα γιά τήνἔκδοση ἀδείας ἀνεγέρσεως τοῦ ναοῦ. Φαίνεταιὅμως πώς ὑπῆρχε κώλυμα γιά τήν ἔκδοσηαὐτῆς.

Ἤδη τό 1882 γίνονταν συζητήσεις γιά τήνἀνέγερση ναοῦ στά κυρίως Γρεβενά. Ὁ ΓεώργιοςΣπίρτος, μέλος τότε τῆς ἐπαρχιακῆς Δημογε-ροντίας, μέ διαθήκη του (20.2.1882) προσέφερε

μεταθανατίως ποσό γιά τήν ἀνέγερση ναοῦ σέοἰκόπεδο, πού εἶχε ἤδη ἀγοραστεῖ ἔναντι 5.000γροσίων (προφανῶς σέ ἄλλη θέση ἀπ΄ αὐτήντοῦ σημερινοῦ ναοῦ). Ὁ λόγος τῆς καθυστε-ρήσεως τῆς διαδικασίας γιά τήν ἔκδοση ἀδείαςὀφείλεται στόν φανατισμό τοῦ μουφτῆ τῶνΓρεβενῶν, ὁ ὁποῖος δέν συμφωνοῦσε νά κτιστεῖναός στήν κυρίως πόλη. Κατά τήν κίνηση τῶνπιστῶν πρός τό Βαρόσι γιά τόν ἐκκλησιασμόστρατιῶτες τῆς μονάδας πού καταυλιζότανστόν στρατώνα τοῦ Κισλᾶ κατέβαιναν στόδρόμο καί ἐνοχλοῦσαν τίς γυναῖκες μέ χυδαι-ότητες.

Μέ ἐπιστολή του (21.6.1889) πρός τό Πα-τριαρχεῖο ὁ μητροπολίτης Κλήμης ζητοῦσε τήνἐνέργεια αὐτοῦ γιά τήν ἔκδοση ἀδείας ἀνεγέρ-σεως ναοῦ πρός τιμήν τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου.Γνωστοποιοῦσε μάλιστα ὅτι εἶχε σχεδόν συγ-κεντρώσει τό ἀπαιτούμενο γιά τήν ἀνοικοδό-μηση ποσόν. Τό ποσόν γιά τήν ἔκδοση τῆςἀδείας (τακριρίου) ἀνῆλθε σέ 800 γρόσια. Ἡἄδεια τοῦ ὑπουργείου ἐκδόθηκε καί ἀπεστάλη

1. Σαρακίνα, Πεντηκοστάριον ἐκδόσεως Βενετίας, 1759.

2. Ἱερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου Βαροσίου 1937.

ὅσιος ΝΙΚΑΝΩΡ | 44R ,

(9.8.1889) στήν περιφερειακή διοίκηση Μο-ναστηρίου γιά τήν διενέργεια αὐτοψίας.Ὅμως γιά ἄγνωστο λόγο ἡ Μητρόπολη δένπροχώρησε στήν ἔναρξη ἐργασιῶν. Τό πι-θανότερο νά μήν εἶχε ἐγκριθεῖ τελικά ἡ ἀνέ-γερση. Τό θέμα ἔφερε πρός συζήτηση στήνἐπαρχιακή Δημογεροντία ὁ νεοεκλεγείς μη-τροπολίτης Ἀγαθάγγελος (30.12.1901). Ἡθέση, ἡ ὁποία εἶχε ἐπιλεγεῖ ἦταν μεταξύδύο γεφυρῶν. Ἐκτιμοῦμε ὅτι βρισκόταν στήσυνοικία Ἁλώνια. Ὁ μητροπολίτης ἀντιμε-τώπισε τήν ἀντίρρηση τοῦ ἐπάρχου, ὁ ὁποῖοςτοῦ ὑπέδειξε τήν ἀνεύρεση ἄλλου οἰκοπέδου.Τό θέμα φάνηκε νά περιπλέκεται, καθώςἀπαιτεῖτο νά ἀπέχει ὁ ναός 800 μέτρα ἀπότήν στρατιωτική πυριτιδαποθήκη, ἡ ὁποίαἦταν ἐγκατεστημένη στόν στρατώνα τοῦλόφου Κισλάς. Τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1902 φαι-νόταν νά ἔχουν ξεπεραστεῖ τά ἐμπόδια,ἀφοῦ τό θέμα ἀπασχόλησε καί τόν Νεσάτπασά, διοικητή τῆς μεραρχίας μέ ἕδρα τήΛειψίστα (Νεάπολη), καί ἀναμενόταν ἡἔγκριση ἀπό τόν ἔπαρχο. Γιά τή θέση ὅμωςτοῦ πρός ἀνέγερση ναοῦ δέν εἶχε ληφθεῖἀπόφαση. Πα’ ὅλα αὐτά μετά ἀπό ἕναμήνα εἶχαν μεταφερθεῖ τά τοῦβλα καί ἐπέ-κειτο ἡ μεταφορά τοῦ τσιμέντου καί τῆςἀσβέστου. Τό θέμα, μετά τήν θετική στάσητοῦ Νεσάτ, ἀπασχόλησε τό δημοτικό συμ-βούλιο τῶν Γρεβενῶν σέ δύο συνεδρίες στίςἀρχές τοῦ 1903. Κατά τήν πρώτη δύο μέλη,μουσουλμάνοι, τάχθηκαν κατά τῆς ἀνεγέρ-σεως ναοῦ. Κατά τή δεύτερη ἀποδέχθηκαντήν ἀνέγερση σέ οἰκόπεδο ἰδιοκτησίας μου-σουλμάνου, τό ὁποῖο ἡ ἑλληνική κοινότηταεἶχε ἀγοράσει. Τό αἴτημα ὅμως τῆς Δημογε-ροντίας ἐπεστράφη ἀπό τή νομαρχία Σερ-βίων, μέ τό αἰτιολογικό τῆς προσεγγίσεωςτοῦ οἰκοπέδου πρός τήν πυριτιδαποθήκηκαί πρός οἰκία μουσουλμάνου, ἡ ὁποίαὅμως τότε στέγαζε τό ρουμανικό σχολεῖοκαί διαχωριζόταν ἀπό τό ποτάμι. Ἡ ἐπαρ-χιακή Δημογεροντία κίνησε ἐκ νέου τη δια-δικασία γιά νά λάβει στό τέλος τοῦ 1903ἀρνητική ἀπάντηση ἀπό τόν ἔπαρχο μέ τό

πρόσχημα τῆς προσεγγίσεως τοῦ οἰκοπέδουπρός τήν πυριτιδαποθήκη, καθώς τήν διοί-κηση τῆς μεραρχίας εἶχε ἀναλάβει νέος δι-οικητής. Ὁ Ἀγαθάγγελος ἔστειλε ἐπιστολήπαραπόνων στόν ἔπαρχο, στήν ὁποία ἐπι-σήμαινε ὅτι οἱ χριστιανοί ταλαιπωροῦνταιἐπί τριάντα χρόνια χωρίς νά ἔχουν καταφέρεινά ἐξασφαλίσουν τήν πολυπόθητη ἄδεια.Τό θέμα παρεπέμφθη ἐκ νέου στό Πατριαρ-χεῖο τό θέρος τοῦ 2004, ἀλλά ἡ ἀπάντησητοῦ ὑπουργείου Δικαιοσύνης (29.11.1904)ὑπῆρξε ἀρνητική μέ τό πρόσχημα τῆς γειτ-νίασης πρός τήν πυριτιδαποθήκη. Κατά τόἔτος ἐκεῖνο συνέβη ὁ θάνατος τοῦ ἈνδρέαΜπουσίου, πατέρα τοῦ πολιτικοῦ Γεωργίου.Μέ τή διαθήκη του διέθετε 50 ὀθωμανικέςλίρες γιά τόν σκοπό τῆς ἀνέγερσης ναοῦ.Διέθετε ἀκόμη 25 λίρες γιά τήν ἀνέγερσηκωδωνοστασίου καί κοιμητηρίου στόν αὔλειοχῶρο τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στοΒαρόσι. Οἱ ἐργασίες ὁλοκληρώθηκαν ἐκεῖτό 1908.

Τόν Μάιο τοῦ 1905 ἡ μητρόπολη ἐπανῆλθεπρός τό δημοτικό Συμβούλιο μέ νέο αἴτημα.Ἤδη ὅμως ἡ ὀθωμανική αυτοκρατορία εἶχεἀναγνωρίσει τούς ρουμανίζοντες Βλάχουςὡς διαφορετική ἐθνότητα καί ὁ μητροπολίτηςἈγαθάγγελος, μετά ἀπό διαρκεῖς συκοφαν-τίες τῶν ρουμανιζόντων εἶχε πέσει στή δυ-σμένεια τῆς Πύλης, γιά νά ἀνακληθεῖ τελικάκατ’ ἀπαίτηση αὐτῆς στήν Κωνσταντινού-πολη περί τό τέλος ἐκείνου τοῦ ἔτους. Ἤδηεἶχε ἐνταθεῖ καί ἡ ἀντιπαράθεση Βουλγάρωνκαί Ἑλλήνων, ὁ γνωστός ἔνοπλος Μακεδο-νικός ἀγώνας. Μέ μεταθανάτια δωρεά(22.11.1907) ὁ Ἀνδρέας Γίτσιος προσέφερεγιά τόν σκοπό τῆς ἀνέγερσης ναοῦ 30 λίρες.Τελικά ἡ ἄδεια ἀνέγερσης τοῦ ναοῦ ἐλήφθημόλις τό 1908. Στίς 26.3.1908 συνεστήθηἐπιτροπή ἀνέγερσης καί στίς 16.6.1908 ἀνε-τέθη ἡ κατασκευή στόν ἀρχιμάστορα (κάλ-φα) Βράγγα ἀπό τό Τσηράκι (Ἅγιο Κοσμᾶ).Στόν λίθο τοῦ ὑπερθύρου τῆς πλευρικῆςεἰσόδου στό ἱερό βῆμα ἔχει λαξευθεῖ ἡ ἐπι-γραφή:

45 | ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015. R

ΕΝ ΕΤΕΙ 1908 ΜΗΝΙ ΙΟΥΝΙΩ 13 ΕΤΕΘΗΟ ΘΕΜΕΛΙΟΣ ΛΙΘΟΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΕΚΚΛΗ-ΣΙΑΣ Ο ΑΓΙΟΣ ΑΧΙΛΛΕΙΟΣ. (Φωτ. 3, 4)

Στίς 12.9.1910 ἀποφασιστηκε ἡ λήψη δα-νείου 200 λιρῶν ἀπό τήν τράπεζα τῆς Θεσ-σαλονίκης «Ἀνατολή» γιά τήν ἀποπεράτωσητοῦ ναοῦ. Ὁ ναός λειτουργοῦσε κατά τήνἄνοιξη τοῦ 1911, ὅπως συνάγεται ἀπό ἐπι-στολή τοῦ μητροπολίτου Αἰμιλιανοῦ, ἄν καίδέν εἶχε ἀκόμη ἐγκαινιαστεῖ. Μετά τήν ἀπε-λευθέρωση, ὅταν ἦταν πρόδηλο ὅτι σύντομαὁ ναός τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου, πού εἶχε μετα-τραπεῖ σέ τζαμί, θά ξαναγινόταν ναός, ἀπο-φασίσθηκε νά ἀφιερωθεῖ ὁ ναός στήν Παναγίατήν Εὐαγγελίστρια. Στήν ἀποπεράτωσή τουσυνέβαλε ὁ ἀπελευθερωτής ἑλληνικός στρατός.

Περί τό τέλος τοῦ 1909 ρουμανίζοντεςΒλάχοι, κάτοικοι τῶν Γρεβενῶν, ὑπέβαλαναἴτηση γιά ἔκδοση ἀδείας πρός ἀνέγερσηναοῦ. Τό σχέδιό τους δέν εὐοδώθηκε. ΤόνἸανουάριο τοῦ 1917 δόθηκε στούς ρουμανί-ζοντες ἀπό τά γαλλικά στρατεύματα κατοχῆςὁ ναός τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου (Εὐαγγελιστρίας).

Οἱ ρουμανίζοντες εἶχαν ταχθεῖ μέ τό μέροςτοῦ Βενιζέλου κατά τόν ἐθνικό διχασμό καίἀπολάμβαναν τήν εὔνοια τῶν Γάλλων.

Ὁ παλαιός ναός τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλίου πα-ρέμεινε τζαμί ὥς τό τέλος τοῦ 1916, ὁπότε ὁΓάλλος κατοχικός διοικητής τῶν Γρεβενῶντόν παρέδωσε στούς χριστιανούς, γιά νά χρη-σιμοποιηθεῖ ὡς κοιμητηριακός ναός. Ὁ περί-βολός του χρησιμοποιήθηκε ὡς κοιμητήριογιά 18 μῆνες περίπου. Ἀργότερα ἐπελέγη γιάτήν ταφή ἔκταση παραπλεύρως τοῦ δρόμουπρός τήν ὀρεινή περιοχή, κάτω ἀπό τό Βαρόσι.Τό κοιμητήριο ἐκεῖνο ἦταν σέ χρήση ὥς τότελευταῖο τέταρτο τοῦ 20οῦ αἰώνα. Ὁ ναόςδέν ἀποδόθηκε στήν Ἐκκλησία, μᾶλλον γιάπολιτικούς λόγους, παρά μόνον κατά τό 1927.Τότε οἱ κάτοικοι τῆς πόλεως γκρέμισαν τόνμιναρέ μέ μεγάλη πομπή ψάλλοντας ἐκκλη-σιαστικούς ὕμνους. Ὁ ναός αὐτός κατεδαφί-σθηκε καί ἀνοικοδομήθηκε νέος τό 1952 ἐπίμητροπολίτου Φιλίππου.

Ἀπόστολος Παπαδημητρίου

3. Ἅγιος Ἀχίλλιος κτιτορική ἐπιγραφή.

4. Ἱερός Ναός Ἁγίου Ἀχιλλίου.

ὅσιος ΝΙΚΑΝΩΡ | 46R ,

ΕΠΙΣΤΟΛΗΓρεβενά, 8 Σεπτεμβρίου 2015

Γενέσιον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου

Ἀγαπητέ μου Θ…. Μὲ πολλή χαρὰ ἔμαθα τὴν Τετάρτη 26 Αὐγούστου τὴν ἐπιτυχία σου στὴ σχολή

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Χίου τοῦ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ. Παίρνωτὴν εὐκαιρία ὡς πνευματικὸς πατέρας, νὰ στείλω τὶς εὐχές μου γι’ αὐτὴ τὴμεγάλη ἐπιτυχία τῆς ζωῆς σου. Οἱ κόποι ἐπιβραβεύτηκαν, ὁ ἀγώνας δικαιώθηκεκαὶ τὰ ὄνειρά σου ἄρχισαν νὰ γίνονται πραγματικότητα. Χαίρεσαι, φυσικὰ, γιὰ τὴνἐπιτυχία καὶ σύν-χαίρονται μαζί σου γονεῖς, ἀδέλφια, συγγενεῖς, καθηγητές καὶ οἱφίλοι σου. Φρόντισε ὅμως τὴ χαρά αὐτή νὰ τὴν ἀξιοποιήσεις σωστὰ καὶ νὰ τὴνκάνεις δημιουργία καὶ πρόοδο. Εἶναι μεγάλη ὑπόθεση ἡ διαχείριση τῆς ἐπιτυχίαςκαὶ τῆς χαρᾶς στὴ ζωή μας. Ἀξιοποίησε τὰ φοιτητικά σου χρόνια γιὰ ἐπένδυσηγνώσεων, ἀρχῶν, ἀξιῶν καὶ ἰδανικῶν καὶ ζῆσε τὰ φοιτητικά χρόνια μὲ χαρὰ,δημιουργία, ἀγώνα καὶ πρόοδο, ὥστε ὁ τερματισμός τῆς φοιτητικῆς θητείας νὰ μὴνεἶναι ἁπλὰ ἕνα πτυχίο, ἀλλὰ τὸ τέλος μιᾶς προπαρασκευαστικῆς πορείας γιὰ τὴνἀρχὴ μιᾶς καταξίωσης. Νὰ θυμᾶσαι ὅτι τὰ γράμματα δὲν κάνουν τοὺς ἀνθρώπους,ἀλλὰ ἡ σωστὴ ἀξιοποίηση τῶν γνώσεων εἶναι δεῖγμα ἀνθρωπιᾶς καὶ ἀναδεικνύειτὸν «ἄνθρωπο».

Πιστεύω ὅτι δὲν σὲ κουράζω μὲ παραπανίσια λόγια ἢ κηρύγματα ἤ συμβουλὲς,ἁπλὰ μοιράζομαι μαζί σου κάποιες σκέψεις μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἐπιτυχίας σου.

Νὰ ξέρεις ὅτι στὸ Ἐπισκοπεῖο Γρεβενῶν εἶσαι πάντοτε καλοδεχούμενος, γιὰ νὰγνωρισθοῦμε ἀπὸ κοντὰ καὶ νὰ μοιραστοῦμε σκέψεις, διαθέσεις, προτάσεις,ὁράματα γιὰ τοὺς νέους καὶ τὸν τόπο μας. Καλὴ εὐκολία στὰ πρῶτα βήματά σουστὴν πόλη ποὺ πέρασες, καλὴ παραμονὴ καὶ νὰ μὴν ξεχνᾶς ὅτι καὶ ἐκεῖ ποὺβρίσκεσαι, ὑπάρχει ἐνοριακὸς ναός, ὅπου μπορεῖς νὰ καταφεύγεις γιὰ τὶς πνευματικέςσου ἀνάγκες, καὶ ὅτι στὰ Γρεβενὰ σὲ περιμένουμε.

Καλὴ ἐπιτυχία στὴ φοιτητική σου ζωή.Ὁ Χριστὸς νὰ σ’ εὐλογεῖ καὶ ἡ Παναγιὰ νὰ σ’ ἔχει πάντοτε στὴν ἀγκαλιά της

Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΣΟΥ ΠΑΤΕΡΑΣ

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

Ο ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΔΑΒΙΔ

47 | ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015. R