شرکت شبکه رشد فناوری

دوره آموزشی ارزیابی و استفاده از سطوح آمادگی فناوری

ارائه دهنده:

مهندس داود سعادتی

ایران جمهوری اسالمیچهارمین نمایشگاه فن بازار

عناوین دوره:

تعریف فناوری

چرخه عمر فناوری

انواع فناوری

توسعه فناوری

ریسک فناوری

سطوح آمادگی فناوری

دسته بندی فناوری از نظر زمانی

هزینه کرد بر مبنای فناوری

اهم مواردی که در هر سطح باید به آنها پاسخ داد

ارزش سطوح فناوری

تعریف فناوری:

ن تعاریف آمنظر خاصی آن را مورد بررسی قرار داده اند. برخی از یک از شده است که هربرای فناوری تعاریف فراوانی ارائه

از: عبارتند

(2002 ،جتمامی روشها و تجهیزات مورد استفاده برای رسیدن به اهداف صنعتی یا تجاری )فرهگ هریتی -1

ه در جهت خلق و ساخت کاالها و ارائه ، محصوالت، فرآیندها، ابزار، روشها و سیستم هایی است کفناوری تمام دانش -2

( Khalil, 2000خدمات به کار گرفته می شوند )

کاربرد دانش )علمی، مهندسی و یا تحربی( برای دستیابی به یک نتیجه عملی مثالً استفاده از دانش به دست آمده از -3

مپیوترها و ....مطالعات بر روی الکترونها به منظور ایجاد مصنوعاتی نظیر نیمه هادی ها، کا

کاربرد عملی دانش به منظور خلق یک توانمندی و قابلیت برای انجام چیزی کامال ًجدید و یا به روش کامالً جدید )طرح -4

(2001-1991فناوری ناسا

ت، آمیزه ای از دانش، ابزار و فن، که از تالش های علمی و عملی به دست می آید و در توسعه، تولید و کاربرد محصوال -5

( Abetti, 1919) فرایندها، سیستم و خدمات مورد استفاده قرار می گیرد

کاربرد عملی دانش و تجربه )مهارت( در پاسخ به نیازهای اجتماعی، -6

در یک محصول

در یک فرایند تولیدی

در یک فعالیت پشتیبانی

نی و سازماندهی ترکیب نظام مند از سخت افزار، دانش فنی و اطالعات، مهارت های انسا -7

فناوری= دانش + مهارت + تجهیزات -1

علم و مهندسی را در محصوالت یا فرایند بکار می گیرد. بنابر این، دانش چگونگی کاربرد علم و مهندسی به "فناوری" -9

طراحی و ساخت، دانش چگونگی "فناوری فرایند"دانش چگونگی انجام فرایند بر این مواد "فناوری مواد"منظور انتخاب مواد

فناوری "لفه ها و قطعات سامانه در قالب یک سامانه عملیاتی ؤو دانش چگونگی تلفیق فیزیکی م "فناوری طراحی و ساخت"

(.Roussel, 1991نامیده می شود ) "سامانه

از تعاریف فوق چند نکته قابل تأمل است:

ی در دنیای واقعی به یایجاد چیزی که نیازی را برآورده سازد. این توانا : فناوری از جنس توانایی و قابلیت است. توانایی1نکته

یعنی این توانایی وجود دارد "هستیم xماصاحب فناوری "صورت یک شی ء ظاهر می شود. بنابر این وقتی گفته می شود:

یا دیگران ایجاد کنیم. را برای رفع نیاز از نیازهای خود"x"که از دانش و مهارت ها استفاده کرده و چیزی به نام

: فناوری برای پاسخگویی به یک نیار توسعه می یابد؛ این نیاز ممکن است یک محصول یا یک فرایند باشد. این بدان 2نکته

معنا است که برای توسعه یک فناوری، ابتدا الزم است مطالعات و ویژگی های مورد انتظار مشخص گردند.

پذیر باشد. در غیر این صورت نمی توان آن را فناوی نامید. : این توانایی باید تکرار3نکته

: توسعه یک فناوری با هر قیمتی امکان پذیر نیست مگر مالحضات خاصی در میان باشد و یا جایگزینی برای آن وجود 4نکته

نداشته باشد.

ه سازد.: فناوری باید در زمانی که به آن نیاز است، در دسترس باشد و نیاز را برآورد5نکته

: باید قابلیت پشتیبانی از فناوری وجود داشته باشد.6نکته

: باید قابلیت انتقال فناوری به دیگران وجود داشته باشد.7نکته

چرخه عمر فناوری:

چرخه عمر فناوری سیر تحول یک فناوری، از زمان ایده آن تا زمان مرگش را نشان می دهد. در واقع، همان طور که زندگی

موجودات زنده از مراحل اصلی تولد، رشد، بلوغ و مرگ می گذرد، هر فناوری نیز این فراز و نشیب را تجربه می کند. این

مراحل را چرخه عمر فناوری می نامند. متخصصان مختلف دامنه عمر فناوری را به مراحل مختلفی تقسیم بندی می کنند.

)دوره پروردگی ) مفهوم

تنها یک مفهوم است به طوری که مجموعه ای از ایده ها و نوآوری ها پی در پی رخ می دهند تا سرانجام در این دوره فناوری

یکی کامیاب شده و بر دیگران فائق می آید و فرصت حضور در بازار را پیدا می کند. البته در این مرحله، هنوز ماهیت و گستره

لیه است که در آن آزمایش های تجربی صورت می گیرد. دوره بازار مشخص نشده است. مشخصه این دوره، رشد اندک او

پروردگی فناوری یک مفهوم است که تنها در محیط آزمایشگاه می توان آن را مشاهده کرد.

)دوره معرفی ) جنینی

دلیل به آن در این مرحله محصول فناوری وارد بازار شده است، منتهی بهره گیری از آن رشد بسیار کندی دارد، به همین

دوره جنینی نیز می گویند. فناوری در این مرحله بسیار متغیر و نامشخص است که به تبع آن تنوع در محصول باال است. هر

شناخته اند و فناوری نیز مصرف اچند فناوری در این دوره دارای مشتری است، ولی هنوز مصرف کنندگان آن را به طور کامل ن

نکرده است؛ به همین دلیل، در این مرحله شرکت های بزرگ انگیزه و رغبت برای سرمایه گذاری در کنندگان خود را پیدا

فناوری را ندارند. بنابر این، ظرفیت تولید پایین است و به تولید انبوه نمی رسد. درا ین مرحله ریسک سرمایه گذاری بسیار باال

ی در این مرحله محسوب می شوند.است. پژوهشگران و مهندسین، اصلی ترین بازیگران فناور

دوره رشد

در این مرحله، روند استفاده و بهره برداری از فناوری سرعت می یابد. با معرفی بیشتر و تثبیت نسبی موقعیت محصول در بازار

وه در این و آشنا شدن مصرف کنندگان با آن، رقابت برای افزایش تولید و کاهش قیمت باال می گیرد. بدین ترتیب، تولید انب

مرحله آغاز می شود. این تالش ها که در جهت کاهش قیمت ها و تولید انبوه محصوالت صورت می پذیرد، منجر به تحوالت

بنیادی در برآیندهای تولید می شود.

تحقق مرحله رشد یعنی تولید در مقیاس انبوه، مستلزم وجود منابع قابل مالحظه مالی تحقیقاتی، توسعه ای، مهندسی،

دیریتی و بازاریابی است. در این مرحله است که شرکتهای بزرگ وارد میدان می شوند. از این رو شرکتهای کوچک و مبتکر یا م

در یکدیگر ادغام می شوند یا اینکه توسط شرکت های بزرگتر خریداری و یا از گردونه رقابت حذف می شوند. مشخصه این

ن محصوالت، قطعات و حتی فرایندها است. شرکت های پیشرو در این عرصه، دوره از نقطه نظر فناورانه، استاندارد شد

استانداردهای سختی را تدوین می نمایند که دستیابی رقبا به آن ها دشوار یا غیر ممکن است. در دوره رشد عالوه بر

ثر قرار می گیرند.ؤپژوهشگران و مهندسین، تکنسین ها نیز در زمره نیروی انسانی م

اشباع( دوره بلوغ(

از آنجایی که فناوری در قالب محصول، خدمات یا فرآیند جلوه می نماید، رشد آن تا حد خاصی ادامه می یابد و باالخره بازار

اشباع می شود. در این زمان گفته می شود فناوری وارد مرحله بلوغ خود شده است. در طی این مرحله تغییرات عمده ای در

ی به شدت کاهش می یابد و عمدتاً به بهینه سازی محصول محدود می شود. در این دوره به فناوری رخ نمی دهد، نوآور

دلیل بلوغ صنعت و فناوری، بازار به بیشترین حد گسترش می یابد و رقابت در کاهش قیمت تشدید می شود، که به تبع آن

می گردد. تحقیق و توسعه در این مرحله رنگ به فرآیندی به شدت اتوماتیک، سیستماتیک و غیر قابل انعطاف تبدیل فناوری

می بازد و سرمایه گذاری صرفاً به دالیل اقتصادی انجام می گیرد. مهندسین، تکنسین ها و کارگران ماهر بازیگران اصلی این

دوره هستند.

)دوره افول )آغاز منسوخ شدن

ممکن است از چند ماه تا چند دهه به طول بیانجامد. اما در طول دوره اشباع با توجه به ماهیت فناوری بسیار متغیر بوده و

چرخه عمر زمانی فرا می رسد که فناوری به سراشیبی زندگی خود می رسد. از زمانی که فناوری های جایگزین پا به عرصه

کاهش شدید ظهور می گذارند، مرحله افول و منسوخ شدن فناوری قدیمی تر شروع می شود. از دست رفتن بازار فروش و

قیمتها در این مرحله، شرکتهای پیشرو در فناوری را مجبور می کند تا فناوری را به کشورهای کمتر توسعه یافته که هزینه

های تولید در آنجا کمتر است انتقال دهند. زیرا کاهش قیمت محصول در این مرحله تا حدی است که تولید آن دیگر

دوره احتمال عدم پشتیبانی از فناوری خواهد بود. اقتصادی نیست. یکی از ریسک های این

در این مرحله، هنوز برخی از کشورها بنابر دالیل خاص و عمدتاً اجتماعی از فناوری استفاده می نمایند. تکنسین ها وکارگران

ماهر اصلی ترین نقش آفرینان این دوره هستند.

)زمان مرگ )منسوخ شدن

طور کلی منسوخ می شود و به طور کلی فراموش می گردد. زیرا فناوری های جایگزین بالغ زمانی فرا می رسد که فناوری به

و اقتصادی شده اند. در این زمان پشتیبانی از فناوری قدیمی تر تقریباً غیر ممکن خواهد بود.

ع فناوری اانو

،صنعت و ... مورد استفاده قرار فناوری جدید: فناوری ایی که برای اولین بار قرار است توسط یک کشور، سازمان

گیرد. هرچند، ممکن است این فناوری در کشورها یا سازمان های دیگر برای مدت های طوالنی بکار گرفته شده باشد.

:)فناوری ایی که قبالً بشر به آن دست نیافته است و برای اولین بار ایده آن مطرح فناوری نو و بدیع )دست اول

شده است.

فناوری ایی که موجود و بالغ است. این فناوری ممکن است در دسترس ما باشد و یا در دسترس موجود:فناوری

نباشد.

:فناوریی است که در مراحل اولیه رشد خود قرار دارد و هنوز کاربردی نشده است، اما در فناوری در حال ظهور

چند سال آینده این مهم رخ خواهد داد.

توسعه فناوری

الیتی است مرتبط با ایجاد و استفاده از فناوری جدید که برای رفع نیاز ضروری است. این فعالیت نیازمند سرمایه فع

گذاری مخاطره آمیز در قلمرو ناشناخته ها است.

فرایند ایجاد و نمایش یک فناوری جدید یا یک فناوری ثابت نشده، بکارگیری یک فناوری موجود در کاربرد جدید یا

های موجود و اثبات شده برای دستیابی به یک هدف خاص و معین ت با کاربردهای فعلی، یا ترکیب فناوریمتفاو

می باشد.

یک فعالیت هدایت شده و سرمایه گذاری شده تدریجی به منظور فراهم نمودن یک توانمندی جدید در پاسخ به یک

کسب و کار که خروجی این پروژه، یک فناوری بالغ خواهد بود که در فرصت فناورانه یا یک نیاز عملیاتی یا یک نیاز

تأمین سامانه ها و تجهیزات مورد نیاز بکار گرفته می شود.

.هدف از اجرای این فاز کاهش ریسک فناوری و تعیین فناوری های مناسب برای استفاده در سامانه می باشد

ریسک های ساخت نیز شناسایی و ارزیابی می گردد. همچنین در این فاز طراحی مقدماتی کامل می شود و

این فاز یک فرایند پیوسته کشف و توسعه فناوری است که در آن یک همکاری نزدیک بین کاربر و توسعه دهنده سامانه

وجود دارد و بین مطالب کاربر و فناوری ها ارزیابی های مکرری صورت می گیرد. در فاز توسعه فناوری ممکن است

حالت های مختلفی وجود داشته باشد:

)فناوری )یا فناوری ها( نو و بدیع است و برای اولین بار در دنیا باید توسعه یابد )عدم قطعیت بسیار باال

فناوری جدید است و در دنیا وجود دارد، اما توانایی دسترسی به آن بسیار پایین است یا تحریم است و دسترسی به

باشد، یا سطح دانش و فنی آنقدر کافی نیست که بتوان در داخل از طریق تحقیق و توسعه به آن امکان پذیر نمی

آسانی به آن دست یافت.

.فناوری در دنیا وجود دارد اما دسترسی به آن راحت نیست ولی امکان پذیر است

ن است با گزینه های فناوری در دنیا جدید نیست و دسترسی به آن آسان و امکان پذیر است. از طرف دیگر، ممک

فناورانه متعددی روبرو بوده و الزم باشد فناوری های مناسب را از میان آن ها انتخاب نمود. حتی اگر فناوری ها در

دسترس نیز باشند، تلفیق اثر بخش آن ها به گونه ا ی که انتظارات و مطالبات کاربر و مشتری برآورده گردد، امر مهمی

یز و دست کم گرفت.است که نباید آن را ناچ

.الزم است برای فناوری مناسب معیارهایی را تعریف کرد تا در انتخاب فناوری های مناسب مورد استفاده قرار گیرد

پایان این فاز وقتی است که فناوری های مناسب کسب شده باشند و در تست های محیطی و شبه میدانی خوب عمل

ی به اثبات برسد. نمایند و عملکردشان مطابق مطالبات مشتر

ریسک فناوری )خطر پذیری(

ریسک را به عنوان اندازه ناتوانی بالقوه در دستیابی به اهداف کل برنامه در محدوده هزینه ای، زمانی و فنی مشخص

لفه است: ؤتعریف کرده است. در این تعریف، ریسک دارای دو م

خاصالف( احتمال ناکامی در دستیابی به خروجی های

ب( پیامدها یا تأثیرات این ناکامی

ریسک به عنوان عدم قطعیت های آینده در دستیابی به اهداف کل برنامه در محدوده هزینه ای، زمانی و فنی مشخص

لفه دارد:ؤتعریف شده است که سه م

وان جلوی وقوع الف( علل ریشه ای آینده )که هنوز اتفاق نیفتاده است( که در صورت حذف یا اصالح آن ها می ت

پیامدهای بالقوه آن ها را گرفت.

در واقع باید گفت راهبرد اکتساب مدیریت ریسک را مخاطب خود قرار می دهد. مدیر دستیابی باید حوزه های ریسک را

شناسایی کرده و آن ها را در سرتاسر برنامه مدیریت نماید. راهبرد اکتساب نحوه کاهش ریسک در سطح سامانه را شرح

دهد. می

حوزه های ریسک عمدتاً عبارتند از تهدیدات و مطالبات مورد انتظار، فناوری، طراحی و مهندسی، ساخت و تولید،

پشتیبانی، هزینه و زمان.

ریسک ناشی از بالغ نشدن و یا عدم دسترسی به موقع به یک فناوری مورد نیاز ریسک فناوری:

بی سامانه به اهداف عملکردی اش، عدم توسعه سامانه در چارچوب ریسک ناشی از عدم دستیا ریسک تکنیکی )فنی(:

زمانی معین شده، یا افزایش هزینه برنامه.

همانطور که از مباحث باال مشاهده می شود، یکی از عوامل مهم در ایجاد ریسک، فناوری های مورد نیاز برنامه ای

ع بالغ نگردد و یا در دسترس قرار نگیرد، برنامه به مخاطره اکتساب است. به عبارت دیگر، وقتی فناوری مورد نیاز به موق

خواهد افتاد. فاصله بین وضعیت فعلی یک فناوری تا وضعیت مطلوب آن )امکان استفاده از آن در برنامه(، معیاری است

تواند نشان برای اندازه گیری ریسک اولیه ناشی از بکار گیری آن فناوری در برنامه اکتساب. اختالف این دو سطح می

دهنده مقدار ریسک فنی ناشی از این فناوری باشد. هرچه این فاصله بیشتر باشد، مقدار ریسک افزایش می یابد؛ و به

همین نسبت افزایش زمان و هزینه را به دنبال خواهد داشت.

تعریف سطوح فناوری

یکی از معیارهایی که جهت سنجش آمادگی و بلوغ فناوری ها مورد استفاده قرار گرفته است سطوح آمادگی فناوری

میالدی توسط سازمان ناسا مطرح شد. تعاریف اولیه 10است. این سطح برای اولین بار در دهه TRL )بلوغ( یا به اختصار

میالدی ارائه گردید.1919سال در "سادین و همکارانش"شامل هفت سطح بود که توسط

تعریف سطوح آمادگی فناوری توسط سادین و همکارانش:

اصول اولیه و پایه مشاهده و گزارش شده است. .1

کار بالقوه تأیید شده است. .2

مفهوم به صورت تحلیلی یا آزمایشگاهی و یا هر دو اثبات شده است. .3

یشگاه تأیید شده است. مؤلفه یا نمونه رومیزی )برد بورد( یا هر دو در آزما .4

مؤلفه یا نمونه رومیزی )برد بورد( یا هر دو در محیط شبیه سازی شده یا فضای واقعی تأیید شده است. .5

کفایت سامانه در محیط شبیه سازی شده تأیید شده است. .6

کفایت سامانه در فضا )محیط واقعی( تأیید شده است. .7

یش داد و هر کدام از سطوح را توصیف کرد از آن سال به بعد سازمان سطح افزا 9، این سطوح را تا "(1995منکینز )"

ناسا از این ابزار در ارزیابی سطح آمادگی و بلوغ فناوری ها در برنامه های توسعه فناوری خود استفاده نمود.

تعریف سطح آمادگی فناوری توسط منکینز:

ناوری است در این سطح تحقیقات علمی به این پایین ترین سطح بلوغ ف اصول پایه مشاهده و گزارش شده: .1

منظور انتقال به تحقیقات کاربردی و توسعه شروع می شود.

وقتی اصول فیزیکی پایه مشاهده شد، در سطح بلوغ بعدی، فرموله شدن مفهوم و یا کاربرد فناوری: .2

ذهنی و گمانی کاربردهای عملی این مشخصه ها را می توان شناسایی کرد. در این سطح، کاربردها هنوز

هستند و تجزیه و تحلیل مفصل در خصوص اثبات آنها صورت نگرفته است.

در این مرحله از فرآیند بلوغ تحقیق و اثبات مفهومی مشخصه های کلیدی به صورت نظری و تجربی: .3

ات توسعه فعال شروع می شود. این فعالیت باید شامل مطالعات تحلیلی و مطالعات آزمایشگاهی به منظور اثب

را اثبات 2نتایج مطالعات تحلیلی باشد. این مطالعات و آزمایشات باید کاربردها و مفاهیم فرموله شده در سطح

نماید.

لفه های اصلی فناوری مذکور باید یکپارچه گردند تا ؤم تأیید مؤلفه و یا برد بورد در محیط آزمایشگاه: .4

کرد مورد نظر را در محیط آزمایشگاه مهیا می سازند. نشان داده شود که اجزا با یکدیگر کار می کنند و عمل

اجزا به صورت موقتی و مجزا به صورت دستی روی میز آزمایشگاه به هم وصل شده اند.

مؤلفه های اصلی فناوری باید بر عناصر واقعی تکیه تأیید مؤلفه و یا برد بورد در محیط مرتبط با کاربرد: .5

لفه ها، زیر سامانه ها و سامانه در یک محیط شبیه سازی ؤشده به گونه ای که بتوان کل کاربردها را در سطح م

شده آزمون نمود.

ه ای از مدلی از سامانه یا نمونه اولی نمایش مدل سامانه یا زیرسامانه یا نمونه در محیط مرتبط با کاربرد: .6

آن در یک محیط مرتبط آزمون می شود. در صورتی که محیط مرتبط یک محیط فضایی باشد می بایست مدل

یا نمونه در فضا به نمایش گذاشته شود.

نمونه ای از سامانه واقعی باید در محیط واقعی به نمایش گذاشته نمایش نمونه سامانه در محیط عملیاتی: .7

به سامانه عملیاتی اصلی و یا در مقیاس همانند آن باشد و در محیط عملیاتی شود. این نمونه باید نزدیک

آزمون گردد.

غالباً این مرحله نمایانگر پایان توسعه بررسی کیفیت سامانه واقعی کامل شده از طریق آزمون و نمایش: .1

ارچه شده است. سامانه برای بیشتر عناصر فناوری است. در این حالت فناوری جدید با سامانه موجود یکپ

در این مرحله عیب و ایرادهای احتمالی بر طرف اثبات عملکرد سامانه واقعی در مأموریتهای عملیاتی: .9

می گردد.

دسته بندی فناوری از نظر زمانی

:سال کسب خواهد شد. 20الی 6فناوری که در یک بازه زمانی فناوری بلند مدت

( قرار دارد.TRL3-TRL1مادگی )عموماً این فناوری در سطوح پایین آ

:سال کسب خواهد شد. عموماً این فناوری در سطوح 6الی 3فناوری که در یک بازه فناوری میان مدت

( قرار دارد.TRL5-TRL3آمادگی )

:سال کسب خواهد شد. این فناوری به دلیل 3الی 1فناوری که در یک بازه زمانی فناوری کوتاه مدت

( قرار گرفته باشد.TRL5 –TRL1محدودیت زمانی حداقل می بایست در سطح آمادگی )

فناوری بر هزینه پروژهتأثیر سطح آمادگی

ارزیابی سطح فناوری

اهم مواردی که در هر سطح باید مد نظر داشت و به آن ها پاسخ داد عبارتند از:

(TRL1)1سطح آمادگی فناوری

آ یا اصول علمی مشخص شده اند؟

آیا مطالعات نظری این اصول را تأیید کرده اند؟

مشخص می باشند؟آیا حامیان و سرمایه گذاران توسعه فناوری

TRL9 TRL1 TRL7 TRL5 & TRL6 TRL3 & TRL4 سطح آمادگی

75/1 32/1 1 /.12 /.61 ضریب هزینه

صرفه جویی

افزایشیا

32 ./

صرفه جویی

11 ./

صرفه جویی

32/0

افزایش هزینه

75/0

افزایش هزینه

بسیار باال باال معمولی پایین بسیار پایین ریسک فناوری

نابالغ بودن

عملکرد و کارایی

فناوری ثابت شده

است و در صنعت

به طور گسترده

شود. استفاده می

عملکرد کارایی

فناوری در استفاده

های اولیه ثابت شده

است و آماده برای

بکارگیری گسترده

در صنعت است.

عملکرد فناوری در

پایلوت به اثبات

رسیده است و

آماده برای تولید

در حجم محدود

است.

آماده برای استفاده

در یک پایلوت

هنوز در آزمایشگاه

است.

(TRL2) 2سطح آمادگی فناوری

آیا مشتری و کاربر مشخص شده است؟

آیا مطالعات اولیه توسط مشتری و کاربر مشخص شده اند؟

آیا مطالعات، امکان کاربردی شدن فناوری را نشان داده اند؟

آیا اجزای اولیه فناوری مشخص شده اند؟

اصلی مورد نیازی را که فناوری باید ارائه دهد، نشان داده است؟آیا تحلیل های اولیه، کارکردهای

آیا مطالعات تحلیلی مفصل، اصول پایه را تأیید کرده اند؟

آیا تجربیات و آزمایشات مورد نیازی که بایستی انجام شوند مشخص شده اند؟

(TRL3) 3سطح آمادگی فناوری

ت؟آیا محیط به شکل یک محیط آکادمیکی تبدیل شده اس

آیا مطالعات تحلیلی، پیش بینی های مراحل قبل را تأیید کرده است؟

آیا قابلیت پیش بینی شده برای فناوری از طریق مدل سازی و شبیه سازی تأیید شده است؟

آیا کاربردی بودن فناوری از طریق تجربیات و آزمایشات آزمایشگاهی تأیید شده است؟

ی از طریق تجربیات و آزمایشات آزمایشگاهی تأیید شده است؟آیا قابلیت پیش بینی شده برای فناور

آیا روش ها و تکنیک های طراحی شناسایی/ ایجاد شده اند؟

آیا مطالعات مفهومی نشان داده اند که فناوری با دیگر اجزای سامانه، همانطور که انتظار می رفت، کار می کند؟

(TRL4) 4ی سطح آمادگی فناور

موقتی یا آزمایشگاهی فناوری ساخته یا تهیه شده اند؟آیا مؤلفه های

آیا مؤلفه های موقتی یا آزمایشگاهی در آزمایشگاه تست شده اند؟

آیا از مدلسازی و شبیه سازی برای شبیه سازی برخی از این مؤلفه ها و ارتباط بین مؤلفه ها استفاده شده است؟

است؟آیا نمونه آزمایشگاهی یا رومیزی ساخته شده

لفه ها در کنار هم کار می کنند؟ؤآیا آزمایشات آزمایشگاهی نشان داده اند که این م

آیا کارکردهای پایه فناوری در محیط آزمایشگاهی به نمایش گذاشته شده اند؟

آیا مطالعات تلفیق سازی فناوری با سامانه شروع شده است؟

آیا فرایندهای کلیدی ساخت شناسایی شده اند؟

فرایندهای کلیدی ساخت در آزمایشگاه ارزیابی شده اند؟آیا

آیا تلفیق اولیه بین فناوری و سامانه در محیط آزمایشگاه انجام شده است؟

ه شده است؟ئآیا طرحی برای برطرف کردن مشکالت ساخت و تولید ارا

(TRL5) 5سطح آمادگی فناوری

مشابه یا نمونه واقعی تبدیل شده است؟آیا فناوری از نمونه آزمایشگاهی به یک نمونه

آیا سخت افزار پیش تولید در دسترس می باشد؟

و اتصاالت فناوری با سامانه مشخص شده اند؟ اتآیا ارتباط

آیا محیط آزمایشگاهی به یک محیط تقریباً عملیاتی )شبه عملیاتی( تبدیل شده است؟

آیا نقشه های طراحی تفصیلی کامل شده است؟

(TRL6) 6دگی فناوری سطح آما

آیا سطح کیفیت و قابلیت اطمینان تدوین شده اند؟

آیا عملکرد فناوری در سامانه در یک محیط عملیاتی شبیه سازی شده ارزیابی شده است؟

آیا تست پذیرش کارخانه ای سامانه نمونه انجام شده است؟

آیا بیشتر سخت افزارهای پیش تولید در دسترس هستند؟

ی از لحاظ کارکردی با سامانه عملیاتی سازگار شده است؟آیا فناور

آیا تلفیق کامل فناوری و سامانه به نمایش گذاشته شده است؟

آیا گزارش فنی نهایی تهیه شده است؟

آیا مسایل و دغدغه های تولید شناسایی و مهم ترین آن ها بر طرف شده است؟

اند؟ آیا فرایند و ابزار ساخت و تولید به بلوغ رسیده

آیا امکان پذیری مهندسی به طور کامل به نمایش گذاشته شده است؟

(TRL7) 7سطح آمادگی فناوری

آیا مواد و فرایند ساخت به صورت ابتدایی به نمایش در آمده اند؟

آیا مواد، فرایندها و تکنیک های طراحی شناسایی شده اند؟

محیط تولید به نمایش گذاشته شده است؟ آیا فرایند شکل دهی و ابزار تست و کنترل کیفیت در

آیا تغییرات مورد نیاز در طراحی به طور قابل مالحظه ای کاهش یافته است؟

آیا محیط تست ها به محیط عملیاتی تبدیل شده است؟

ز % اطالعات مورد نیا60آیا اطالعات مربوط به تعمیر و نگهداری، قابلیت اطمینان و پشتیبانی پذیری به باالتر از

؟رسیده است

آیا پیش نویس نقشه های طراحی کامل شده است؟

یید شده اند؟أآیا مواد، فرایندها و تکنیک های طراحی به طور مناسب توسعه یافته و ت

اد شده است؟جآیا توانایی نمونه پیش تولید در حد محدود ای

آیا طرح تولید کامل شده است؟

محیط عملیاتی واقعی یا شبیه سازی شده به نمایش گذاشته شده است؟آیا پروتوتایپ تلفیق شده کامل در

آیا پروتوتایپ از تست های میدانی موفق بیرون آمده است؟

آیا شرایط برای تولید اولیه در حجم پایین آماده است؟

( TRL1) 1سطح آمادگی فناوری

گار هستند؟آیا مؤلفه ها از نظر شکل، اندازه و کار کرد با سیستم عملیاتی ساز

آیا شکل، اندازه و کارکرد سیستم روی پلت فرم واقعی به نمایش گذاشته شده است؟

آیا بیشتر مستندات آموزشی کامل شده اند؟

آیا فرایندهای ساخت در خط پایلوت، خط تولید با حجم پایین به نمایش گذاشته شده اند؟

شده اند؟آیا تمام کارکردهای سیستم در محیط عملیاتی نمایش داده

آیا تمام قطعات و مؤلفه ها در دست تولید بوده و در دسترس هستند؟

آیا کیفیت سیستم بر روی پلت فرم واقعی تست، ارزیابی و تأیید شده است؟

آیا اطالعات مربوط به تعمیر و نگهداری، قابلیت اطمینان و پشتیبانی پذیری کامل شده است؟

برآورده ساخته است؟ آیا سیستم مشخصه های مورد انتظار را

آیا همه چیز برای تولید انبوه آماده است؟

(TRL9) 9سطح آمادگی فناوری

آیا طراحی به حالت پایدار رسیده است و نیازی به تغییرات مجدد نیست؟

آیا سیستم بر روی پلت فورم نصب و مورد بهره برداری قرار گرفته شده است؟

پیاده سازی است؟آیا طرح آموزش کامل شده است و قابل

آیا سیستم در یک مأموریت عملیاتی واقعی با موفقیت عمل کرده است؟

آیا مستندسازی کامل شده است؟

ها را در بازار عرضه کرد الزم است که به صورت مناسبی تشریح و مستند گردند. ویژگی های برای اینکه بتوان فناوری

تشریح مناسب فناوری به شرح زیر است:

باید به صورت دانش فنی تشریح شود.فناوری .1

تشریح فناوری باید به گونه ای باشد که آن را به نحو مشخصی از سایر فناوری ها متمایز سازد. .2

فناوری باید از محصول قابل تمایز باشد. .3

فناوری باید از دارایی ها و منابع دارنده آن متمایز باشد. .4

معموالً مطرح کردن توانمندی های کالن مناسب نیست.فناوری باید به اندازه کافی خرد شود و .5

برای تجاری سازی فن آوری )دانش فنی( مؤلفه های زیر باید در نظر گرفته شود:

مؤلفه های فنی .1

مؤلفه های بازار .2

مؤلفه های راهبردی .3

مؤلفه های مالی و اقتصادی .4

مؤلفه های خطر پذیری .5

مؤلفه های اجتماعی .6

( اگر ارزش واحد را برابر یک دالر آمریکا بگیریم ارزش هر سطح به شرح DODبا توجه به استاندارد ) ری:ارزش سطوح فناو

ذیل می باشد.

= در حد سنت TRL4برای سطح فناوری کمتر از .1

$=TRL4 تا TRL6برای سطح فناوری کمتر از .2

$$$= TRK6تا TRL7برای سطح فناوری کمتر از .3

$$$$$$= TRL7تا TRL1برای سطح فناوری کمتر از .4

$$$$$$$$$$$$= TRL9برای سطح فناوری .5

از مقایسه سطوح می توان چنین نتیجه گیری کرد آنچه برای سرمایه گذاری مهم است آمادگی برای تولید و اخذ مجوزهای

الزم برای ارائه محصول به بازار می باشد.

منابع و مراجع:

.1311بهار ،هران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعیمدیریت بر مدیریت ناپذیر، ت ،جین .آر. کی -1

.1311 ،مدیریت فناوری، ترجمه سید کامران باقری، مرکز تکنولوژی نیرو )متن( ،طارق لیل.خ -2

3- Abetti, P. A. (9191), Technology: A key Strategic Resource, Management review, Vol. 89, No. 2, 38-19.

1- Bilbro, (2009),Technology Readiness and Roadmapping. NASA.

5- DODI 500002 (2001), Acquisition System Guidebook, Khalil, Tarek (2000), Management of Technology,

McGraw-Hill.