Embed Size (px)
Citation preview
/Малын тоо, бүтэц/
АЙМГИЙН ЭДИЙН ЗАСАГ, НИЙГМИЙН БАЙДАЛ
(2012 ОНЫ ЭХНИЙ 03 САРЫН БАЙДЛААР) I. ТӨСӨВ: Төсвийн орлого
Улсын төвлөрсөн төсвийн шилжүүлэг дэмжлэгийг оруулан тооцсоноор 2012 оны эхний 3 сард аймгийн төсөвт 2284.0 сая төгрөгийн орлого орохоос 2458.3 сая төгрөгийн орлого орж төлөвлөгөөг 7.6 хувиар буюу 174.3 сая төгрөгөөр давуулан биелүүлэв.
Улсын төсвийн шилжүүлэг дэмжлэгийг оруулахгүйгээр аймаг өөрөө 686.3 сая төгрөгийн орлого бүрдүүлэхээс 860.6 сая төгрөгийн орлогыг оруулж төлөвлөгөөг 174.3 сая төгрөгөөр буюу 25.4 хувиар давуулан биелүүллээ. Төсвийн орлогын бүрдүүлэлтийг сумдаар үзвэл ББ-Улаан, ЗБУлаан, Тарагт, Нарийнтээл, Уянга, Хайрхандулаан, Хархорин сумдаас бусад сумд 104.2-222.0 хувиар биелүүлжээ.
Аймгийн төсвийн орлогын 65.0 хувийг тусламжийн орлогоор, 26.5 хувийг орлогын албан татвараар, 1.4 хувийг өмчийн татвараар, 2.4 хувийг тусгай зориулалтын орлогоор, 3.2 хувийг бусад албан татвараар, 1.0 хувийг татварын бус орлогоор, 0.5 хувийг хөрөнгийн орлогоор бүрдүүлж байна.
Улсын төвлөрсөн төсөвт аж ахуйн нэгжийн орлогын татвараар 83.1 сая төгрөг, нэмэгдсэн өртгийн албан татвараар 257.3 сая төгрөг, онцгой татвараар 34.9 сая төгрөг, агаарын бохирдлын төлбөрөөр 6.8 сая төгрөг, бүгд 382.1 сая төгрөгийг шилжүүлжээ.
Төсвийн зарлага
Орон нутгийн төсвийн болон улсын төсвийн байгууллагуудын дүнгээр 13581.9 сая төгрөгийг урсгал зардалд зарцуулсан нь өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 51.5 хувиар буюу 4614.2 сая төгрөгөөр илүү байна.
Улсын болон орон нутгийн нийт төсвийн зардлын 16.6 хувийг нийтийн ерөнхий үйлчилгээнд, 4.1 хувийг нийгмийн хэв журам аюулгүй байдалд, 54.8 хувийг боловсролын салбарт 20.2 хувийг эрүүл мэндийн салбарт, 0.6 хувийг нийгмийн хангамж, халамжийн салбарт, 0.4 хувийг хөдөө аж ахуйн салбарт, 3.3 хувийг эдийн засгийн бусад салбарт зарцууллаа.
Өглөг,авлага
Эхний 03 сарын байдлаар орон нутгийн төсвийн байгууллагууд 11.6 сая төгрөгийн өртэй байгаа нь өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 5.0 дахин, улсын төсвийн байгууллагууд 614.4 сая төгрөгийн өртэй байгаа нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 80.9 хувиар өссөн байна.Улсын төсвийн байгууллагуудын өглөгийн 381.5 сая төгрөг нь боловсролын салбарын, 173.7 сая төгрөг нь эрүүл мэндийн салбарын 56.7 сая төгрөг нь нийгмийн хэв журам сахиулах салбарын, 2.5 сая төгрөг нь тээврийн салбарын өр байна. Өглөгийн 28.7 хувийг түлш халаалтын зардал, 5.5 хувийг тээврийн зардал, 33.5 хувийг цалин, 3.5 хувийг нийгмийн даатгалын шимтгэлийн зардал, 12.2 хувийг эмийн зардал, 5.2 хувийг хоолны зардал, 0.5 хувийг гэрэл цахилгааны зардал, 10.9 хувийг бусад зардал тус тус эзэлж байгаа нь өмнөх оны мөн үеийнхээс түлш халаалтын зардал 19.8 пунктээр, хоолны зардал 0.4 пунктээр, НДШ-ийн зардал 2.7 пунктээр, цалингийн зардал 20.4 пунктээр өсч, тээврийн зардал 6.3 пунктээр, эмийн зардал 23.2 пунктээр, гэрэл цахилгааны зардал 1.1 пунктээр, бусад зардал 7.7 пунктээр буурсан байна.Тухайн сард шинээр үүссэн өглөг 427.6 сая төгрөг буюу нийт өглөгийн 68.3 хувийг эзэлж байна.Нийт өглөгийн 103.4 сая төгрөг буюу 16.5 хувь нь тухайн сард төлөгдсөн байна. II. АРИЛЖААНЫ БАНК. Манай аймагт 2012 онд арилжааны 6 банкны салбар аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдэд үйлчилгээ үзүүлж байна Арилжааны банкны салбаруудаас аж ахуйн нэгж байгууллага, иргэдэд олгосон нийт зээлийн өрийн үлдэгдэл эхний 3 сард 68851.0 сая төгрөг болж, 56.0 хувь нь ХААН банк, 19.8 хувь нь Хадгаламж банк, 22.0 хувь нь Хас банк, 2.0 хувь нь Төрийн банк, 0.2 хувь нь Капитал банк-д ногдож байна. Зээлийн өрийн үлдэгдлийн 19,7 хувийг 2012 оны эхний 3 сард олгосон зээл эзэлж байна. Хугацаа хэтэрсэн зээл нийт зээлд 0.4 хувийг эзэлж байгаа нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 0.1 пунктээр өссөн байна. Байгууллага, иргэдийн хугацаатай ба хугацаагүй хадгаламж 30946.7 сая төгрөг болж өмнөх оны мөн үеийнээс 8681.6 сая төгрөг буюу 39.0 хувиар өссөн байна. Аж ахуйн нэгж байгууллага, иргэдээс 10281.9 сая төгрөгийн эргэн төлөлт хийгдсэн байна.
III. НИЙГМИЙН ДААТГАЛ, НИЙГМИЙН ХАЛАМЖ: Нийгмийн даатгал Нийгмийн даатгалын сангийн орлого 5774.9 сая төгрөг, зарлага 4772.0 сая төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс орлого 1858.9 сая төгрөг буюу 47.5 хувиар, зарлага 94.6 сая төгрөг буюу 2.0 хувиар тус тус өссөн байна.Нийгмийн даатгалын сайн дурын орлого 156.2 сая төгрөг болж өмнөх оны мөн үеийнхээс 106.3 сая төгрөг буюу 3.1 дахин, эрүүл мэндийн сангийн орлого 105.9 сая төгрөг буюу 30.3 хувиар өсчээ. Нийгмийн даатгалын сангаас олгосон тэтгэврийн хэмжээ 4119.0 сая төгрөг болсны 81.4 хувийг өндөр настны, 12.0 хувийг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн, 6.6 хувийг тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр эзэлж байгаа нь өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад өндөр настны тэтгэвэр 0.1 пунктээр, тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр 0.3 пунктээр өсч, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тэтгэвэр 0.4 пунктээр буурсан байна. Аймгийн хэмжээнд 12297 хүнд тэтгэвэр олгосны дотор өндөр насны тэтгэврийг 9375 хүнд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тэтгэврийг 1944 хүнд, тэжээгчээ алдсаны тэтгэврийг 978 хүнд тус тус олгожээ. Эхний 3 сард 528 хүнд 161.3 сая. төгрөгийн тэтгэмж олгосон нь өмнөх оны мөн үеийнхээс тэтгэмж авагчдын тоо 146 хүнээр буюу 38.2 хувиар, олгосон тэтгэмжийн хэмжээ 35.6 сая төгрөг буюу 28.3 хувиар өссөн байна. Эмнэлэгийн санхүүжилтэд 479.4 сая төгрөг олгосон нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 88.7 сая төгрөг буюу 22.7 хувиар өсч, ажилгүйдлийн тэтгэмж 3.7 сая төгрөг буюу 23.4 хувиар буурчээ. Нийгмийн халамж:
Эхний 3 сард нийгмийн халамжийн сангаас 22059 хүнд 2138.8 сая төгрөгийн тэтгэвэр, тэтгэмж олгосон бөгөөд өмнөх оны мөн үеийнхээс тэтгэвэр, тэтгэмж авагчдын тоо 2520 хүнээр буюу 12.9 хувиар, олгосон тэтгэвэр, тэтгэмжийн хэмжээ 513.1 сая.төгрөг буюу 31.6 хувиар өссөн байна.Нийгмийн халамжийн тэтгэвэр тэтгэмж авагчдын 19.2 хувь нь жирэмсэн болон нярай, хөхүүл хүүхэдтэй эхчүүд, 11.0 хувь нь халамжийн тэтгэвэр авагчид, 4.3 хувь нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг асарч буй иргэд, 5.4 хувь нь ахмад настанг асарч буй иргэд, 39.7 хувь нь алдарт эхийн одонтой эхчүүд байна.Нийгмийн халамжийн сангаас 2138.8 сая.төгрөгийн тэтгэвэр тэтгэмж олгосны 340.5 сая.төгрөг буюу 15.9 хувийг халамжийн тэтгэвэрт, 231.3 сая төгрөг буюу 10.8 хувийг жирэмсэн болон нярай, хөхүүл хүүхэдтэй эхчүүдэд, 1232.4 сая төгрөг буюу 57.6 хувийг алдарт эхийн одонтой эхчүүдэд, 90.7 сая төгрөг буюу 4.2 хувийг ахмад настанг асарч буй иргэдэд, 68.8 сая төгрөг буюу 3.2 хувийг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг асарч буй иргэдэд тус тус олгожээ. Хүний хөгжил сангаас 109229 / давхардсан тоогоор/ хүнд 7446.8 сая төгрөгийг олгожээ. IV. ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ: Хөдөө аж ахуй
Аймгийн хэмжээгээр 2012 оны эхэнд төллөх насны нийт 968.9 мянган эх мал тоологдсон. 2012 оны эхний 3 сарын байдлаар 305.1 мянган мал буюу оны эхэн тоологдсон нийт эх малын 31.5 хувь нь төллөсөн байна. Ингэний 21.7 хувь, гүүний 1.9, үнээний 4.8 хувь, эм хонины 35.0 хувь, эм ямааны 33.0 хувь нь төллөжээ.
Мал төллөлтийн хувь, 2012 оны эхний 3
сарын байдлаар
Гарсан төл 99.8 хувь буюу 305.5 мянган төл бойжиж байна. Өмнөх оны мөн үед төл бойжилтын хувь 95.9 хувь байсан байна.
Төл бойжилтын хувь, 2012 оны эхний 3 сарын байдлаар
Аймгийн хэмжээгээр 2012 оны эхний 3 сарын байдлаар 125 адуу, 232 үхэр, 841 хонь, 1276 ямаа буюу оны эхэнд тоологдсон нийт малын 0.1 хувьтай тэнцэх 2474 том мал зүй бусаар хорогдоод байна.
Зүй бусаар хорогдсон том мал, 2012 оны эхний 3 сарын
байдлаар
Нийт хорогдсон малын 5.1 хувийг адуу, 9.4 хувийг үхэр, 34.0 хувийг хонь,
51.6 хувийг ямаа эзэлж байна.
Зүй бусаар хорогдсон том малын бүтэц, төрлөөр
2012 оны эхний 3 сарын байдлаар Баян-өндөр суманд 43 толгой мал
буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.02 хувь, Бат-Өлзий суманд 166 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.15 хувь, Баруунбаян-улаан суманд 63 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.05 хувь, Есөнзүйл суманд 18 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.02 хувь, Зүүнбаян-Улаан суманд 48 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.06 хувь, Богд суманд 37 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.02 хувь, Нарийн тээл суманд 687 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.45 хувь, Тарагт суманд 413 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.5 хувь, Төгрөг суманд 2 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.003 хувь, Уянга суманд 431 толгой мал буюу 0.27 хувь, Хайрхандулаан суманд 66 толгой мал буюу оны эхэндтоологдсон малын 0.05 хувь, Хужирт суманд 120 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.1 хувь, Хархорин суманд 309 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.19 хувь, Арвайхээр суманд 71 толгой мал буюу оны эхэнд тоологдсон малын 0.09 хувь тус тус хорогдсон байна. Бүрд, Баянгол, Гучин –Ус, Өлзийт, Сант сумдуудад том малын хорогдол гараагүй байна.
Зүй бусаар хорогдсон малын тоо, сумаар
Аймгийн хэмжээнд 2012 оны эхний 3 сард өвчнөөр 34 том мал хорогдсон
байна. Эдгээр нь Есөнзүйл суманд 3 адуу, 10 хонь,5 ямаа, Арвайхээр суманд 1 адуу, 1 үхэр, 8 хонь, 6 ямаа хорогдоод байна.
Хээлтэгчийн хорогдол эхний 3 сарын байдлаар 514 толгой байгаа ба оны эхний хээлтэгчийн 0.05 хувь нь хорогдоод байна. Баян-Өндөр суманд 15, Бат-Өлзий суманд 96, Баруунбаян-улаан суманд 21, Богд суманд 16, Нарийнтээл суманд 61, Тарагт суманд 217, Уянга суманд 23, Хайрхандулаан суманд 7, Хужирт суманд 18, Хархорин суманд 20, Арвайхээр суманд 20 толгой эх мал тус тус хорогдсон байна. Аймгийн хэмжээгээр 125 гүү, 232 үнээ, 841 эм хонь, 1276 эм зүй бусаар хорогдоод байна.
V. АЖ ҮЙЛДВЭР
Үйлдвэрийн газрууд оны үнээр эхний 3 сард 2441.1 сая төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж 2324.9 сая төгрөгийн борлуулалтын орлоготой ажилласан нь өнгөрсөн оны мөн үеэс бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 64.9 хувиар, борлуулалтын орлого 67.8 хувиар өссөн байна.
Энэхүү өсөлтөд нүүрс олборлолт, цэвэр ус, талх, нарийн боов, хэрчсэн гурил, гутал, оёдол зэрэг үндсэн нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 34.0 хувиас 7.0 дахин нэмэгдсэн нь голлон нөлөөлжээ. Мод, модон эдлэл, хэвлэх, нүдний шил зэрэг бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 18.2-34.4 хувиар буурсан байна. Үйлдвэрлэл явуулсан цэг салбарыг мэдээнд нэмж хамруулсан нь аж үйлдвэрийн салбарын нийт бүтээгдэхүүний өсөлтөд зохих хэмжээгээр нөлөөллөө. Хүнсний зарим гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл
VI. ХОЛБОО, ТЭЭВЭР, ХУДАЛДАА: Тээвэр
Авто замын тээврээр 2012 оны эхний 3 сард давхардсан тоогоор 33.1 мянган зорчигч зорчиж, 3.9 мян. тн ачаа тээвэрлэсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс зорчигчдын тоо 5.0 мян. хүн буюу 17.8 хувь, тээсэн ачаа 0.7 мян.тн буюу 21.9 хувиар өсчээ.
Зорчигч эргэлт, тээсэн ачаа
Тээсэн ачаа, зорчигчдын тоо өссөнөөр авто замын тээврийн салбарын орлого 2012 оны эхний 3 сард 162.6 сая төгрөгт хүрч, өмнөх оны мөн үеийнхээс 17.5 сая төгрөг буюу 12.1 хувиар өсчээ. Холбоо Холбооны тарифын орлого өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад 22.9 хувиар өсч 75.2 сая төгрөг болсоны дотор хүн амаас орсон орлого 7.0 хувиар өсч 12.8 сая төгрөгт хүрсэн байна. Телефон цэгийн тоо 1056 байгаа нь урьд оны мөн үеийхээс 65-аар буурсан байна. VII. ХЭРЭГЛЭЭНИЙ БАРАА ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ҮНЭ:
Сар бүрийн 15-21 ний байдлаар хүн амын өргөн хэрэглээний 12 бүлгийн 213 нэрийн барааны үнийн өөрчлөлтийг судалж түүний үндсэн дээр инфляцыг тооцдог.
2012 оны 3 дугаар сард бараа үйлчилгээний үнэ тариф өмнөх сарыхаас 1.0 хувиар, өнгөрсөн оны мөн үеийхээс 12.5 хувиар, 2011 оны 12 дугаар сарынхаас 4.5 хувиар, 2010 оны 12-р сарынхаас 13.5 хувиар тус тус өссөн байна.
Өнгөрсөн 2 дүгээр сартай зэрэгцүүлэхэд хэрэглээний сагсанд авсан 213 нэрийн бараа үйлчилгээний үнэ тарифын 23.0 хувийх нь үнэ өсч, 5.1 хувийх нь үнэ буурч, 71.9 хувийх нь үнэ тогтвортой байлаа.
Энэ сард өмнөх сарынхаас бензин шатахууны үнэ 3.1-7.6 хувиар, элсэн чихрийн үнэ 5.6 хувиар буурч харин бүх төрлийн мах,өндөг,зөөлөн чихэр,алим, мандарин, дээлийн даавуу, эрээн даавуу, зэргийн үнэ 3.3-56.9 хувиар тус тус нэмэгдсэн байна.
Харин өмнөх оны мөн үетэй зэрэгцүүлэхэд 51.6 хувийх нь буюу 101 нэрийн бараа үйлчилгээний үнэ тариф өсч 5.6 хувийх нь буюу 12 нэрийн барааны үнэ буурч 42.8 хувийх нь үнэ тогтвортой байна. Өнгөрсөн оны мөн үеийхээс өөхөн тос,байцаа, сүү зэргийн үнэ 11.2-37.5 хувиар буурсан боловч бүх төрлийн малын мах, ааруул,алим, мандарин, сонгино, цай, элсэн чихэр, хатуу чихэр, тамхи,дээлийн даавуу, торго, дотуур, гадуур хувцас, гутал, гэр ахуйн хэрэгсэл, эм тариа, модон эдлэл, оо, сургалтын төлбөр зэргүүд 0.8-2.2 дахин нэмэгдсэн байна. VIII. НИЙТ БАРАА ГҮЙЛГЭЭ: Аймгийн хэмжээнд 2012 оны эхний 3 сард 9826.5 сая төгрөгийн бараа гүйлгээ хийсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 923.9 сая төгрөг буюу 10.4 хувиар өссөн байна.Худалдаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгж иргэдийн тоо өмнөх оны мөн үеийнхээс 11 цэгээр буюу 0.9 хувиар өсчээ.
Бараа гүйлгээний орлого өмнөх оны мөн үеийнхээс 10.4 хувиар өсөхөд барааны дэлгүүрийнх 38.1 хувиар, хүнсний дэлгүүрийнх 32.2 хувиар, барилгын материалынх 57.4 хувиар, цайны газрынх 23.1 хувиар, түцнийх 2.3 хувиар, авто засварын газрынх 17.1 хувиар, эм борлуулалтынх 8.4 хувиар өссөн нь нөлөөлжээ. Бараа гүйлгээний орлогын 3.7 хувийг барааны дэлгүүр 18.7 хувийг хүнсний дэлгүүр, 3.0 хувийг авто сэлбэгийн дэлгүүр, 0.5 хувийг барилгын материалын дэлгүүр, 2.3 хувийг ресторан бар, 1.2 хувийг цайны газар, 0.2 хувийг түц 3.0 хувийг контейнер, 2.2 хувийг авто засварын газар, 62.7 хувийг шатахуун борлуулалт, 2.4 хувийг эм борлуулалтын орлого эзэлж байна. IX.АЖИЛГҮЙЧҮҮД: Аймгийн ХХҮХ-т бүртгэлтэй ажил идэвхтэй хайж байгаа ажилгүй иргэдийн тоо 2075 болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 891 хүнээр буюу 33.0 хувиар буурчээ.Бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тоо өмнөх оны мөн үеийнхээс Баян-Өндөр суманд 19 хүнээр, Бүрд суманд 29 хүнээр,ББУлаан суманд 6 хүнээр, Баянгол суманд 50 хүнээр, Гучин ус суманд 9 хүнээр, Өлзийт суманд 3 хүнээр, Нарийнтээл суманд 19 хүнээр, Есөнзүйл суманд 3 хүнээр, Тарагт суманд 25 хүнээр, Уянга суманд 131 хүнээр,Хархорин суманд 158 хүнээр,Хужирт суманд 61 хүнээр, Арвайхээр суманд 444 хүнээр тус тус буурсан нь ажилгүй нийт иргэдийн тооны бууралтад голлон нөлөөлжээ.Эхний 3 сард ажилгүй 137 иргэн шинээр бүртгүүлж, бүртгэлтэй ажилгүй байсан 48 иргэн ажилд зуучлагдан орж, 135 иргэн ажил идэвхтэй хайхгүй байгаа шалтгаанаар бүртгэлээс хасагдсан байна. ХХҮХ-т эхний 3 сард шинээр бүртгүүлсэн ажилгүй иргэд өмнөх оны мөн үеийнхээс 557 хүнээр буюу 5.0 дахин буурчээ. Шинээр бүртгүүлсэн ажилгүй иргэдийн дотроос бусад шалтгаанаар ажилгүй болсон иргэдийн тоо өмнөх оны мөн үеийнхээс 4.8 дахин, сургууль төгссөн ажилгүй иргэд 57.2 хувиар буурчээ. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 890 буюу 42.9 хувь нь эмэгтэйчүүд байгаа нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 7.4 пунктээр буурсан байна. Аймгийн хэмжээнд бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 1102 буюу 53.1 хувь нь 16-34 насны залуучууд байна. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн 16.8 хувь нь дээд, 4.7 хувь нь тусгай дунд, 4.9 хувь нь мэргэжлийн анхан шатны, 33.5 хувь нь бүрэн дунд, 35.1 хувь нь бүрэн бус дунд, 4.2 хувь нь бага, 0.7 хувь нь боловсролгүй хүмүүс байна. Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийг боловсролын түвшингээр нь өмнөх оны мөн үеийнхтэй харьцуулахад дээд боловсролтой иргэдийн тоо 4.6 пунктээр, бүрэн дунд боловсролтой иргэдийн тоо 1,5 пунктээр өсч, тусгай дунд боловсролтой иргэдийн тоо 1.1 пунктээр, мэргэжлийн анхан шатных 0.9 пунктээр, бүрэн бус дунд 2.1 пунктээр, бага боловсролтой иргэдийн тоо 2.0 пунктээр боловсролгүй иргэдийн тоо 0.1 пунктээр тус тус буурсан байна.Ажилд зуучлагдан орсон иргэдийн тоо 3 сард 48 болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 7.7 хувиар буурсан байна. Ажилд зуучлагдан орсон нийт иргэдийн 12.5 хувь нь төрийн төсөвт байгууллагад, 31.2 хувь нь нөхөрлөл компанид, 56.3 хувь нь бусад байгууллагад оржээ.
Шинээр бүртгүүлсэн ажилгүйчүүд болон ажилд зуучлагдан орсон хүний тоо
X.ЭРҮҮЛ МЭНД: Аймгийн хэмжээнд эхний 3 сард 637 эх амаржиж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 63 эхээр буюу 10.9 хувь, төрсөн хүүхдийн тоо ( амьд төрөлтөөр) 640 болж, 66 хүүхэд буюу 11.5 хувиар өссөн байна. Нэг хүртэлх насандаа 16 хүүхэд эндэж өмнөх оны мөн үеийнхээс 1 хүүхдээр буюу 6.7 хувиар өсчээ.
Халдварт өвчнөөр эхний 3 сард 323 хүн өвчилж өмнөх оны мөн үеийнхээс 31 хүнээр буюу 8.8 хувиар буурсаны дотор тэмбүүгээр өвчлөгчдийн тоо 8 хүн буюу 28.6 хувиар, салхин цэцгээр өвчлөгчдийн тоо 47 хүнээр буюу 73.4 хувиар, заг хүйтнээр өвчлөгчдийн тоо 12з хүнээр буюу 63.2 хувиар, вируст гепатитаар өвчлөгчдийн тоо 28 хүнээр буюу 13.5 хувиар буурсан нь нөлөөлсөн байна. Сүрьеэгээр өвчлөгчдийн тоо 3 хүнээр буюу 17.6 хувиар, трихоминиазаар өвчлөгчдийн тоо 4 хүнээр буюу 25.0 хувиар өсч, гахайн хавдраар өвчлөгчдийн тоо 56 болж бүртгэгдсэн байна. Халдварт өвчин өмнөх оны мөн үеийнхээс Бат-Өлзий суманд 7 хүнээр буюу 2.4 дахин, Баянгол суманд 6 хүнээр буюу 85.7 хувиар,Богд суманд 23 хүн буюу 2.8 дахин, Тарагт суманд 15 хүн буюу 3.5 дахин, Хайрхандулаан суманд 13 хүн буюу 4.2 дахин, Хужирт суманд 11 хүн буюу 2.8 дахин өсчээ. Харин Гучин ус суманд 6 хүнээр буюу 50.0 хувиар, ЗБУлаан суманд 3 хүнээр буюу 60.0 хувиар, Сант суманд 4 хүнээр буюу 66.7 хувиар, Төгрөг суманд 11 хүнээр буюу 73.3 хувиар, Арвайхээр суманд 77 хүнээр буюу 45.6 хувиар буурчээ.Уянга суманд гахайн хавдраар 50 хүн өвчилж шинээр бүртгэгдсэн байна. ХI.ГЭМТ ХЭРЭГ: Аймгийн хэмжээнд эхний 3 сарын байдлаар 170 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 59 гэмт хэргээр буюу 53.1 хувиар өссөн байна.Үүнд өмнөх оны мөн үеийнхээс хөдөлгөөний аюулгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг 87.5 хувиар, иргэний эрүүл мэндийн эсрэг гэмт хэрэг 96.8 хувиар нэмэгдсэн нь нөлөөлсөн байна. Бүртгэгдсэн гэмт хэргийн 62.4 хувь нь сумдад, 37.6 хувь нь аймгийн төвд бүртгэгджээ.
Хүүхэд оролцсон гэмт хэрэг өмнөх оны мөн үеийнхээс 9 гэмт хэргээр буюу 69.2 хувиар буурчээ. Хулгайлах гэмт хэргийн 41.4 хувийг иргэдийн орон байрны хулгай, 46.5 хувийг малын хулгай, 12.4 хувийг авто тээврийн хэрэгслийн хулгай тус тус эзэлж байна. Бүртгэгдсэн гэмт хэрэг өмнөх оны мөн үеийнхээс Баян-Өндөр суманд 50.0 хувиар,Бат-Өлзий суманд 2.0 дахин, Тарагт суманд 2.0
дахин, Хайрхандулаан суманд 2.0 дахин,Уянга суманд 60.0 хувиар, Хужирт суманд 66.7 хувиар, Нарийнтээл суманд 50.0 хувиар, Сант суманд 6.0 дахин, Арвайхээр суманд 42.2 хувиар нэмэгдэж, Баянгол суманд 50.0 хувиар, Хархорин суманд 4.0 хувиар буурсан байна. Бүртгэгдсэн гэмт хэргийн 51.2 хувийг хөнгөн хэрэг, 44.1 хувийг хүндэвтэр хэрэг, 4.7 хувийг хүнд хэрэг тус тус эзэлж өмнөх оны мөн үеийнхээс хөнгөн хэрэг 18.8 пунктээр өсч, хүнд хэрэг 3.2 пунктээр, хүндэвтэр хэрэг 12.9 пунктээр буурсан байна. Гэмт хэрэгт холбогдсон 156 сэжигтэн, яллагдагчийн 103 хүн буюу 66.0 хувь нь 18-35 хүртэл насных, 44 хүн буюу 28.2 хувь нь 35-аас дээш насныхан байна. Гэмт хэрэгт холбогдсон сэжигтэн, яллагдагчдад ажилчин ,малчины эзлэх хувь 30.8 байна. Эхний 3 сард эрүүлжүүлэгдсэн хүний тоо 346 болж өмнөх оны мөн үеийнхээс 64 хүнээр буюу 15.6 хувиар буурчээ. Түр саатуулсан тээврийн хэрэгсэл 1254 болж өмнөх оны мөн үеийнхээс 487 тээврийн хэрэгслээр буюу 63.4 хувиар, авто машин жолоодох эрхээ хасуулсан жолооч 79 хүнээр буюу 2.1 дахин өссөн байна.
СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС
ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД MAIN INDICATORS
4/6/2012
Үзүүлэлтүүд /Indicators/ Хэмжих нэгж /Unit/ 2010 2011 2012 2012/
2011%
Төсвийн орлого /budjet revenue/ сая.төг mln.tog 664.0 1007.1 860.6 85.5
Төсвийн зарлага /Budjet expenditure/ сая.төг mln.tog 7380.3 8967.7 13581.9 151.5
Зээлийн өрийн үлдэгдэл /Remainder of loan debts/ сая.төг mln.tog 30790.2 40986.7 68851.0 168.0
Үүнээс: хугацаа хэтэрсэн /whom: outstanding debts/ сая.төг mln.tog 533.3 125.5 250.9 199.9
Хадгаламж /Deposits/ сая.төг mln.tog 18431.0 22265 30946.7 139.0
Төллөсөн хээлтэгч /Breeding stock/ мян.тол /thous.heads/ 228.3 184.5 305.0 165.3
Бойжсон төл /rearing of young animals/ мян.тол /thous.heads/ 152.6 177.1 305.5 172.5
Том малын зүй бус хорогдол /Losses of adult animals/ мян.тол /thous.heads/ 1181.1 12.7 2.4 18.9
Аж үйлдвэрийн НБ /Gross industrial outrut/ сая.төг mln.mog 1199.5 1480.1 2441.1 164.9
Борлуулсан бүтээгдэхүүн /Sold production/ сая.төг mln.tog 1135.3 1385.6 2324.9 167.8
Тээсэн ачаа /Carried freight/ мян.тн /thous.tn 2.9 3.2 3.9 121.9
Зорчигч зргзлт /Passenger turnover/ мян.хүн.км /thouspass.km/ 6622 6651.6 7856.7 118.1
Холбооны орлого /Revenue of communication/ сая.төг mln.tog 62.3 61.1 75.1 122.9
Телефон цэг /Number of telephones/ тоо/number/ 1620
1121 1056 94.2
Ажилгүйчүүд /Unemployment/ хүн/people/ 2524 2966 2075 70.0 Халдварт өвчнөөр өвчлөгчид /number of infectious disease cases/ хүн/people/ 145 354 323 91.2
1 хүртэл насандаа эндсэн хүүхэд /infant deaths at age of 1 years/ хүн/people/ 28 15 16 106.7 Бүртгэгдсэн хэрэг/Offences/ тоо/number/ 90 111 170 153.2 Хэрэгт холбогдогсод /Offenders/ хүн/people/ 86 91 156 171.4
1.ТӨСӨВ BUDJET
I.1 АЙМГИЙН ТӨСВИЙН ОРЛОГО,оны үнээр,мян.төг STATE BUDGET REVENUE OF AIMAG, at current prices, thous.tog
Төсвийн орлого гүйц 2012
Budjet revenue 2011 төл гүйц
Tатварын орлого 916018 658770.3 826095.5 Tax revenue
Орлогын албан татвар 550616.7 610860.1 651793.9 -Individuals
- Өмчийн татвар 26078.3 14201 33770.8 -Property tax - Бусад татвар 162739.3 30365.3 79909.4 -Other tax
Татварын бус орлого 74059.5 24338.3 24495.3 Non-tax revenue Хөрөнгийн орлого 16999.7 3250 10087.6 Capital revenue
Дүн 1007077 686358.6 860678.4 Total Орлогын эх үүсвэр
Улсын төсвөөс авсан санхүүгийн дэмжлэг
0 1597700.0 1597700.0 -Corporate tax
Аймагт орох татварын орлого 0 614235.9 727768.3 -Valie added tax
Суманд орох татварын орлого 0 72122.7 132910.1 - Excise tax
Дүн 0.0 2284058.6 2458378.4 Total
I.1 АЙМГИЙН ТӨСВИЙН ЗАРЛАГА,оны үнээр,мян.төг STATE BUDGET EXPENDITURE OF AIMAG, at current prices, thous.tog
Төсвийн зарлага гүйц 2012 Budjet
expenditure 2011 төл гүйц
-Цалин хөлс 5198651 7086562.9 6254488 -
Wages&salaries
-Нийгмийн даатгалын шимтгэл 537893.1 555992 497281.5
-Social security contribution
-Эрүүл мэндийн даатгал 0 109216.2 107776.8
-Health insurance
-Бараа үйлчилгээний бусад зардал 2835505 4398625.6 3632677.9
-Goods and services
expenses
Татаас ба шилжүүлэг 386153.8 2886673.9 2526275 -Subsidie &
transfers -Хөрөнгө оруулалт 9500 533068 563421 -Investment
НИЙТ ЗАРДАЛ 8967702 15570138.6 13581920.2 TOTAL
EXPENDITURE
06-Apr-12 СЭЗТСХ-ийн мэдээг үндэслэв.
1.2 ТӨСВИЙН ОРЛОГО, ЗАРЛАГА сумаар, оны үнээр, мян.төг BUDGET REVENUE, EXPENDITURE ,by soum , at current prices , thous.tog
Сум Орлого Revenue Зарлага Expenditure
2012 2012 төл гүйц % төл гүйц %
Баян-Өндөр 10680.0 22828.8 213.8 328189.6 298848.0
91.1
Бүрд 8924 14010.8 157.0 272083.9 265862.7
97.7
Бат-Өлзий 25930 47220.1 182.1 487066.9 456708.8
93.8
ББ-Улаан 11327 11177 98.7 272876.7 252611.2
92.6
Баянгол 12300.9 27305.7 222.0 330163.6 318255.2
96.4
Гучин-Ус 8181 9338.5 114.1 264622.8 253969.0
96.0
Есөнзүйл 13535 14109.1 104.2 311684.4 282024.7
90.5
Өлзийт 7714 10776 139.7 212957.3 197392.3
92.7
ЗБ-Улаан 12487 10961.4 87.8 268708.4 257076.9
95.7
Богд 10550 13229 125.4 408910.9 413624.8
101.2
Нарийнтээл 19777 16415.2 83.0 341049.1 320677.3
94.0
Сант 16635 18672.2 112.2 341058.9 355124.8
104.1
Тарагт 11941.8 9594.8 80.3 254009.0 236519.8
93.1
Төгрөг 7583.9 14884.1 196.3 323245.5 293571.2
90.8
Уянга 34046.5 20065 58.9 576296.7 544613.7
94.5
Хайрхандулаан 12853.8 12233.6 95.2 278838.6 253740.7
91.0
Хужирт 41083.1 48897.5 119.0 581107.9 558194.6
96.1
Хархорин 108076.3 107929.0 99.9 1235193.6 1153580.2
93.4
Арвайхээр 294562 381140.8 129.4 2319277.1 2199347.3
94.8
Сум дүн Soum total 668188.3 810788.6
121.3 9407340.9 8911743.2
94.7
Аимгийн шууд 18170.3 49889.8 274.6 6162797.7 4670177.0
75.8
Аймаг.дүн Aimag total 686358.6 860678.4
125.4 15570138.6 13581920.2
87.2
4825109.4 4555772 06-Apr-12
СЭЗТСХ-ийн мэдээг үндэслэв.
ӨГЛӨГИЙН МЭДЭЭ 4/6/2012
Нийт өглөг
Үүнээс:
Ажиллагсдад
олгох цалин
Нийгмийн
даатгалы
н шим
тгэл
Эрүүл
мэндийн
даатгалы
н хураам
ж
Гэрэл
цахилгаан
Түлш
халаалт
Тээвэр
Шуудан
холбоо
Хоол
Эм
Бусад
Эхний үлдэгдэл 301782.5 57705.6 6395 0 3482 81026.3 20688 762 32993 69784.7 28945.8 Тухайн сард төлөгдсөн өглөг 103440.8 20233 4593.1 0 2717.5 22297.1 11220 666.6 26305 3760.6 11648 Тухайн сард шинээр үүсэн өглөг 427680.2 172414 51415.7 567.2 2591.3 120846 25212.3 182.6 25779 10612 18060.1 Эцсийн үлдэгдэл 626022.0 209887 53217.6 567.2 3355.8 179575 34680.3 278 32467 76636.1 35358
өглөг
үүсэн
хугацаа 31-60 өдөр 474191.9 188968 33292.3 193.5 2469.4 140237 33175.1 235 29341 17280 29000.5
61-120 өдөр 151830.2 20919.3 19925.3 373.7 886.4 39337.4 1505.2 43 3126 59356.1 6357.6
121 өдрөөс дээш 0.0
БАНКНЫ КАССЫН ОРЛОГО, ЗАРЛАГА /мян.төг/ 4/6/2012
д/д Үзүүлэлтүүд Indicators ХААН банк Хадгаламж банк ХАС банк Төрийн банк Капитал банк
Голомт банк
1 Монгол банкнаас арилжааны банкуудад хийсэн зузаатгал 935000.0 2094000.0 425000.0 216100.0 240000.0
83600.0 2 Банкны кассын орлого 9689800.0 15880088.1 9166827.2 1841409.0 131895.2 1463255.0 3 Монгол банкинд гүйлгээнээс орсон татаас 8089040.0 0.0 1439520.0 0.0 35000.0 1292500.0 4 Банкны кассын зарлага 2809531.0 15726525.7 9119190.9 1828591.0 324489.6 279247.0 5 Зээлийн өрийн бүх үлдэгдэл 38565644.0 13634422.4 15130409 1375557.3 145010.3 0.0 6 Үүнээс: Хугацаа хэтэрсэн зээл 110991.0 1123.8 132115.7 6708.6 0.0 0.0 7 Байгууллага, иргэдийн хувийн хадгаламж 18839896.0 6471267.0 4759011.3 315192.4 53504.2 507867.0 8 Дүн 79039902.0 53807427.0 40172073.8 5583558.3 929899.3 3626469.0
Нийгмийн даатгалын сангуудын зарцуулалтын мэдээ мян.төг
Үзүүлэлтүүд Өссөн дүнгээр
1
Нийгмийн даатгалын сангуудын нийт орлого Төлөвлөгөө 5774751.7 Гүйцэтгэл 5905627.9 Хувь 102.3
Орл
ого
Үүнээс
Төсвийн дотац Төлөвлөгөө 3927000.0
Гүйцэтгэл 3927000.0 Хувь 100.0
НДШ-ийн орлого Төлөвлөгөө 1847751.7
Гүйцэтгэл 1978627.9 Хувь 107.1
Үүнээс
Нийгмийн даатгалын сайн дурын орлого
Төлөвлөгөө 116219.6 Гүйцэтгэл 156202.2 Хувь 134.4
Үүнээс
ЭМД-ын сангийн орлого
Төлөвлөгөө 400918.4 Гүйцэтгэл 455579.8 Хувь 113.6
Үүнээс
ЭМД-ын хураамж
Төлөвлөгөө 32962.3 Гүйцэтгэл 51368.8 Хувь 155.8
2
Зарл
ага
Тэтгэвэр Хүний тоо 12297
Олгосон нь 4119025.9
Үүнээс
Өндөр настны Хүний тоо 9375
Олгосон нь 3351535.6
ХБИргэдийн Хүний тоо 1944
Олгосон нь 494409.7
Тэжээгчээ алдсаны Хүний тоо 978
Олгосон нь 273080.6
Тэтгэмж Хүний тоо 528
Олгосон нь 161291.3
Эмнэлгийн санхүүжилт Олговол зохих нь 479398.1
Олгосон нь 479398.1
Ажилгүйдлийн тэтгэмжид олгосон
Хүний тоо 39
Олгосон нь 12305.9
3 НДШ-ийн авлага Бүгд 50857.7
үүнээс аж ахуйн нэгж 9756.3
төсвийн 41101.4 06-Apr-12
НДХ-ийн мэдээг үндэслэв.
НДС-уудын зарцуулалтын мэдээ /сумдаар/
НДШимтгэлийн орлого Зарлага
Тэтгэвэр Тэтгэмж Эмнэлгийн санхүүжилт
Ажилгүйдлийн тэтгэмж
Төлөвлөгөө
Гүйцэтгэл
Хувь
Хүний
тоо
Олгосон
Хүний
тоо
Олгосон
Олговол
зохих
Олгосон
Хүний
тоо
Олгосон
БаянӨндөр 34887.5 40334.5 115.6 549 174076.2 16 5159.3 3 571.1
Бүрд 30272.5 29868.3 98.7 353 112836.1 6 708.9
БатӨлзий 50165.2 60577.2 120.8 535 171444.2 27 8985.2 4 1153.9
ББ-Улаан 26802.9 25613.8 95.6 249 80402.9 8 2684.2
Баянгол 36686.1 34404.9 93.8 391 125300.2 15 4655.2 1 407.1
Гучин-Ус 28332.0 27701.1 97.8 198 61946.8 4 921.8 2 316.9
Есөнзүйл 34481.9 40236.4 116.7 404 129646.6 9 2508.1
Өлзийт 25929.2 27443.6 105.8 323 101938.2 5 2250.8 3 549.6
ЗБ-Улаан 27879.8 31236.2 112.0 422 126400.5 9 2118.0
Богд 41331.4 41525.3 100.5 389 125517.6 5 1700.3
Нарийнтээл 51902.9 50519.3 97.3 356 117324.9 12 4816.1
Сант 38777.2 39921.2 103.0 448 140596.8 8 1477.7
Тарагт 29451.5 32241.5 109.5 306 96582.1 4 1360.9 4 1663.1
Төгрөг 33479.9 32517.0 97.1 259 82596.4 12 3169.5
Уянга 75616.8 74798.0 98.9 723 222647.7 23 6712.7 1 1170.3
Х-дулаан 31595.2 36893.8 116.8 370 113111.6 10 3183.9 1 377.4
Хужирт 86217.6 98270.2 114.0 918 307539.0 38 11494.6 3 634.3
Хархорин 244637.0 246867.2 100.9 1788 633208.6 98 23920.3 4 997.0
Арвайхээр 919305.1 1007658.3 109.6 3316 1195909.4 219 73463.7 479398.1 479398.1 13 4465.1
Дүн 1847751.7 1978627.8 107.1 12297 4119025.8 528 161291.2 479398.1 479398.1 39 12305.8
НИЙГМИЙН ХАЛАМЖИЙН ТЭТГЭВЭР, ТЭТГЭМЖ, ХӨНГӨЛӨЛТИЙН МЭДЭЭ
Үзүүлэлт Хамрагдсан
хүн Дүн
зарлага 22059 2138845.3 Халамжийн тэтгэвэр 2432 340533.5 Нөхцөлт мөнгөн тэтгэмж 2295 169989.3 Ахмад настныг асарч буй иргэнд НМТ 1198 90756.9 ХБ-тэй иргэнийг асарч буй иргэнд НМТ 961 68773.5 Бүтэн өнчин хүүхэд үрчилж авсны тэтгэмж 109 8676.7 Бусад 27 1782.2 Төрөлжсөн асрамж үйлчилгээний зардал 0 0.0 Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээ
Нийгмийн халамжийн дэмжлэг туслалцаа шаардлагатай иргэнд үзүүлэх НМТ 1423.0 69295.0
3 хүртэл насны ихэр хүүхдэд жилд 1 удаа 33 3960.0
Байнгын асаргаа шаардлагатай иргэнд улиралд нэг удаа 1326 53135.0
3 ба түүнээс дээш тооны хүүхэдтэй өрх толгойлсон эх эцэгт олгосонӨрх толгойлсон 45 2700.0
18 нас хүрээгүй байхдаа бүтэн өнчин болсон иргэнд олгосон 10 5000.0
Гэнэтийн аюулын улмаас орон гэргүй болсон өрх 9 4500.0
Ахмад настанд нийгмийн хамгаалалын тухай хуулийн дагуу олгогдож байгаа 1 удаагийн хөнгөлөлт тусламж 2739 55208
ХБИргэний нийгмийн хамгааллын тухай хуулийн дагуу олгогдож байгаа хөнгөлөлт тусламж 111 12014.0
Хүн амын хөгжлийг дэмжих чиглэлийн улсын төсвийн санхүүжилтийн гүйцэтгэл 13059 1489885.5
Хүүхдийн мөнгөн тэтгэмж Шинээр төрсөн хүүхдийн мөнгөн тусламж Шинэ гэр бүлд олгосон мөнгөн тусламж Жирэмсэн болон нярай хөхүүл хүүхэдтэй эхчүүдийн мөнгөн тэтгэмж 4240 231325.9
Алдарт эхийн одонтой эхчүүдэд олгосон тусламж 8768 1232430.0 Алдар цолтой ахмадуудад үзүүлсэн хөнгөлөлт тусламж 51 26129.6 МУ-ын болон Хөдөлмөрийн баатар,ардын ба гавьяат цолтнуудад олгосон нэмэгдэл
Хүний хөгжлийн сан хишиг хувь 109229 7446810.3
Маягт хэвлүүлсэн зардал Эхийн алдар одонгийн шагнал 0 Банкны шимтгэл 1920.0 Бусад
Нийгмийн халамжийн хэлтсийн мэдээг үндэслэв.
АЖИЛГҮЙЧҮҮДИЙН МЭДЭЭ 4/6/2012
Сумд
Бүртгэлтэй
аж
илгүйчүүд Бүгдээс:Боловсролоор
Дээд
Тусгай
дунд
и йн
анхан
шатны
Бүрэн
дунд
Бүрэн
бус дунд
Бага
Боловсро
лгүй
Баян-Өндөр 85 16 5 10 12 36 6 0 Бүрд 33 4 0 4 5 12 8 0 Батөлзий 82 34 4 5 15 17 6 1 ББ-Улаан 43 2 0 8 21 9 3 0 Баянгол 51 8 0 4 4 31 4 0 Гучин-Ус 41 6 0 3 21 0 11 0 Есөнзүйл 48 10 1 10 23 4 0 0 Өлзийт 45 13 0 7 14 10 1 0 ЗБ-Улаан 75 11 1 4 5 54 0 0 Богд 146 20 5 4 47 61 8 1 Нарийнтээл 69 14 2 2 8 34 9 0 Сант 88 5 0 11 53 15 4 0 Тарагт 50 9 1 0 10 21 9 0 Төгрөг 114 24 2 9 43 33 3 0 Уянга 52 2 1 0 25 23 1 0 Хайрхандулаан 61 1 0 0 29 23 4 4 Хужирт 136 18 14 6 37 51 5 5 Хархорин 232 55 40 9 24 98 3 3 Арвайхээр 624 97 21 6 300 197 2 1 ДҮН 2075 349 97 102 696 729 87 15
АЖИЛГҮЙДЛИЙН МЭДЭЭ
Бүгд Үүнээс: Эмэгтэй
1. Өмнөх сарын эцэст байсан ажилгүйчүүд 2121 889 2. Тайлант сард нэмэгдсэн ажилгүйчүүд 137 58 Үүнээс : Орон тооны цомхтголоос Байгууллага татан буугдсанаас Өөр газраас шилжиж ирсэн Сургууль төгссөн 3 3 Цэргээс халагдсан Мэргэжлийн ажил олдохгүйгээс Цалин багатайгаас Бусад 134 55 3. Ажилгүйчүүдээс тайлант сард ажилд орсон 48 22 Үүнээс : Улсын үйлдвэрийн газар 0 Төрийн болон төсөвт байгууллага 6 4 Нөхөрлөл, компани 15 Хоршоо 0 Бусад 27 18
4. Тайлант сард ажилгүйчүүдийн бүртгэлээс хасагдсан 135 35
5. Тайлант сарын эцэст байгаа ажилгүйчүүд 2075 890 Үүнээс: Урьд нь ажил хийж байсан 1550 684 Анх удаа ажил эрж байгаа 525 206 6. Тайлант сарын эцэст байгаа ажилгүйчүүд насны бүлгээр 16-24 411 140 25-34 691 314 35-44 582 240 45-60 391 196 ХЭАлбаны мэдээг үндэслэв.
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ
AGRICULTURE
МАЛ ТӨЛЛӨЛТ, малын төрлөөр FEMALE BREEDING STOCK GIVING BIRTH, by type of livestock
Малын төрөл Type of livestock
Төллөсөн хээлтэгч, мян.тол
Number of breeding stock, thous.heads
Төллөлтийн хувь Percentage of births to
total breeding stock
2010 I-III
2011 I-III
2012 I-III
2010 I-III
2011 I-III
2012 I-III
Бүгд Total 228294 184551 305090 15.9 19.8 31.5
Ингэ Female camel 394 496 1224 8.3 10.0 21.7
Гүү Mare 98 65 792 0.2 0.2 1.9 Үнээ Cow 1111 343 1665 2.3 1.1 4.8 Эм хонь Ewe 144415 96003 153444 21.2 22.7 35.0 Эм ямаа Female goat 82276 87644 147965 12.7 20.0 33.0
МАЛ ТӨЛЛӨЛТ, сумаар FEMALE BREEDING STOCK GIVING BIRTH, by soums
Сумдууд by soums
Төллөсөн хээлтэгч, мян.тол Number of breeding stock,
thous.heads
Төллөлтийн хувь Percentage of births to
total breeding stock
2010 I-III 2011 I-III
2012 I-III
2010 I-III
2011 I-III
2012 I-III
Дүн/ Тоtal 228294 184551 305090 15.9 19.8 31.5
Баян-Өндөр 22621 4316 18239 22.7 5.6 21.4
Бүрд 25966 20117 19847 34.0 23.1 22.0
Бат-Өлзий 7278 1463 4150 12.6 4.3 10.0
ББ-Улаан 13278 9017 18076 22.9 19.0 39.8
Баянгол 0 22978 32375 0.0 44.8 61.5
Гучин-Ус 16362 12714 21367 27.9 33.4 54.4
Есөнзүйл 39409 4430 2962 66.5 10.1 6.6
Өлзийт 12260 2166 6909 19.7 5.4 16.5
ЗБ-Улаан 0 734 12334 0.0 2.7 40.6
Богд 5655 25847 35786 5.4 31.2 45.2
Нарийнтээл 20962 5372 19686 31.2 8.9 32.3
Сант 3954 14805 15779 4.4 40.4 43.1
Тарагт 841 7015 16875 1.2 24.0 49.2
Төгрөг 518 7665 11143 0.9 35.0 51.2
Уянга 1138 709 888 1.2 1.3 1.5
Хайрхандулаан 16476 15278 28747 22.1 28.4 51.9
Хужирт 11019 9143 13306 12.4 18.9 27.1
Хархорин 25557 16159 8919 27.2 23.2 13.2
Арвайхээр 5000 4623 17702 8.6 15.8 52.9
ТӨЛ БОЙЖИЛТ, малын төрлөөр SURVIVALS OF YOUNG ANIMALS, by type of livestock
Малын төрөл Type of livestock
Бойжуулсан төл, мян.тол Number of survivals,
thous.heads
Бойжилтын хувь Percentage of survivals
2010 I-III
2011 I-III
2012 I-III
2010 I-III
2011 I-III
2012 I-III
Бүгд Total 152492 177131 305512 66.3 95.9 99.8
Ботго Young camel 349 496 1213 88.6 100.0 99.1
Унага Foals 88 61 791 89.8 93.8 99.9 Тугал Calves 940 323 1665 84.6 94.2 100.0 Хурга Lambs 101522 92531 153642 69.8 96.3 99.9 Ишиг Kids 49593 83720 148201 59.8 95.4 99.8
ТӨЛ БОЙЖИЛТ, сумаар SURVIVALS OF YOUNG ANIMALS, by soums
Сумдууд by soums
Бойжуулсан төл, мян.тол Number of survivals, thous.heads
Бойжилтын хувь Percentage of survivals
2010 I-III 2011 I-III
2012 I-III
2010 I-III
2011 I-III
2012 I-III
Дүн/ Тоtal 152492 177127 305512 66.3 95.9 99.8
Баян-Өндөр 22706 4338 18239 94.1 99.8 100.0
Бүрд 22321 17861 19847 86.0 88.8 100.0
Бат-Өлзий 4440 1462 4150 61.0 99.9 100.0
ББ-Улаан 8614 8987 18204 64.9 99.2 100.0
Баянгол 0 22977 32373 100.0 100.0
Гучин-Ус 8921 12081 21360 54.5 95.0 100.0
Есөнзүйл 21389 4415 2962 54.0 99.7 100.0
Өлзийт 4517 2106 6909 36.8 97.2 100.0
ЗБ-Улаан 0 732 12595 97.6 100.0
Богд 4751 25827 35634 84.0 99.9 99.6
Нарийнтээл 16360 5364 19580 78.0 99.9 99.5
Сант 1741 14804 15779 44.0 100.0 100.0
Тарагт 656 6976 16870 78.0 99.4 100.0
Төгрөг 374 7663 11465 72.2 100.0 100.0
Уянга 1060 689 888 93.1 97.2 100.0
Хайрхандулаан 10855 14342 28692 65.9 93.9 99.8
Хужирт 6068 9026 13306 55.1 98.7 100.0
Хархорин 17019 12742 8810 66.6 78.9 98.8
Арвайхээр 700 4735 17849 14.0 99.3 99.8
ЗҮЙ БУС ХОРОГДСОН ТОМ МАЛЫН ТОО, малын төрлөөр
NATURAL LOSSES OF ADULT ANIMALS, by type of livestock
Малын төрөл
Type of livestock
Хорогдсон мал, мян.тол Оны эхний малд том малын хорогдлын эзлэх хувь
Number of losses of adult animals, thous.heads
Percentage of losses of adult animals to total livestock at the
beginning of year
2010 I-III
2011 I-III 2012 I-III 2010 I-III 2011 I-III 2012 I-
III
Бүгд Total 1181143 12715 2474 32.6 0.6 0.12 Тэмээ Camel 503 5 0 3.3 0.0 0.0 Адуу Horse 56307 447 125 30.7 0.4 0.1 Үхэр Cattle 57299 460 232 40.6 0.6 0.3 Хонь Sheep 535920 6077 841 31.7 0.7 0.1 Ямаа Goat 531114 5726 1276 33.4 0.6 0.1
ЗҮЙ БУС ХОРОГДСОН ТОМ МАЛЫН ТОО, сумаар
NATURAL LOSSES OF ADULT ANIMALS, by soums
Сумдууд by soums
Хорогдсон том мал, мян.тол Оны эхний малд том малын хорогдлын эзлэх хувь
Number of losses of adult animals, thous.heads
Percentage of losses of adult animals to total livestock at the beginning of
year
2010 I-III
2011 I-III
2012 I-III 2010 I-III 2011 I-III 2012 I-III
Дүн / Тоtal 1181143 12715 2474 32.6 0.6 0.1
Баян-Өндөр 64114 342 43 27.5 0.2 0.02
Бүрд 52474 3477 0 24.4 1.9 0.00
Бат-Өлзий 50314 0 166 32.7 0.0 0.15
ББ-Улаан 15375 179 63 10.3 0.2 0.05
Баянгол 152990 0 0 53.1 0.0 0.00
Гучин-Ус 40707 904 0 27.1 1.0 0.00
Есөнзүйл 44981 802 18 31.7 0.9 0.02
Өлзийт 50988 877 0 31.8 1.0 0.00
ЗБ-Улаан 90122 361 48 60.4 0.6 0.06
Богд 40752 67 37 14.5 0.0 0.02
Нарийнтээл 16181 516 687 9.3 0.4 0.45
Сант 128398 0 0 59.6 0.0 0.00
Тарагт 87723 736 413 54.2 1.3 0.50
Төгрөг 84298 16 2 56.8 0.0 0.00
Уянга 38837 698 431 17.2 0.6 0.27
Хайрхандулаан 41171 810 66 21.9 0.7 0.05
Хужирт 72598 350 120 33.2 0.3 0.10
Хархорин 58103 2375 309 24.4 1.5 0.19
Арвайхээр 51017 205 71 40.4 0.4 0.09
ӨВЧНӨӨР ХОРОГДСОН МАЛ, сумаар
LOSSES OF ANIMALS DUE TO THE DISEASES, by soums
Сумдууд by soums
Өвчнөөр хорогдсон мал, мян.тол Losses of
animals due to the diseases, thous.heads
Зүй бус хорогдолд өвчний хорогдлын эзлэх хувь
Percentage of losses due to diseases to total losses of animals
2010 I-III
2011 I-III
2012 I-III 2010 I-III 2011 I-III 2012 I-III
Дүн/ Тоtal 1589 87 34 0.1 0.7 1.4
Баян-Өндөр 0 0 0 0.0 0.0 Бүрд 0 0 0 0.0 0.0 Бат-Өлзий 0 0 0 0.0 ББ-Улаан 0 1 0 0.0 0.6 0.0 Баянгол 0 0 0 0.0 Гучин-Ус 0 0 0 0.0 0.0 Есөнзүйл 0 0 18 0.0 0.0 Өлзийт 0 77 0 0.0 8.8 ЗБ-Улаан 0 0 0 0.0 0.0 0.0 Богд 0 0 0 0.0 Нарийнтээл 0 9 0 0.0 0.0 Сант 264 0 0 0.2 Тарагт 0 0 0 0.0 0.0 0.0 Төгрөг 0 0 0 0.0 0.0 0.0 Уянга 0 0 0 0.0 0.0 Хайрхандулаан 0 0 0 0.0 Хужирт 680 0 0 0.9 0.0 Хархорин 365 0 0 0.6 0.0 0.0 Арвайхээр 280 0 16 0.5 0.0 22.5
ХЭЭЛТЭГЧИЙН ХОРОГдОЛ, сумаар LOSSES ANIMALS DUE TO THE FEMALE ANIMALS , by soums
Сумдууд by soums
Хорогдсон хээлтэч мал, тол Losses of female animals,
heads
Зүй бус хорогдолд хээлтэгчийн эзлэх хувь, Percentage of losses due to female
animals to total losses of animals
2010 I-III
2011 I-III
2012 I-III 2010 I-III 2011 I-III 2012 I-III
Дүн/ Тоtal 400002 2093 514 33.9 16.5 20.8
Баян-Өндөр 14640 25 15 22.8 7.3 34.9 Бүрд 18296 432 0 34.9 12.4 Бат-Өлзий 18245 0 96 36.3 57.8 ББ-Улаан 1849 9 21 12.0 5.0 33.3 Баянгол 51450 0 0 33.6 Гучин-Ус 12458 62 0 30.6 6.9 Есөнзүйл 30550 91 0 67.9 11.3 0.0 Өлзийт 27430 180 0 53.8 20.5 ЗБ-Улаан 40442 20 0 44.9 5.5 0.0 Богд 7039 28 16 17.3 41.8 43.2 Нарийнтээл 1849 41 61 11.4 7.9 8.9 Сант 50249 0 0 39.1 Тарагт 21331 201 217 24.3 27.3 52.5 Төгрөг 26737 0 0 31.7 0.0 0.0 Уянга 11127 218 23 28.7 31.2 5.3 Хайрхандулаан 12729 115 7 30.9 14.2 10.6 Хужирт 22675 88 18 31.2 25.1 15.0 Хархорин 16219 583 20 27.9 24.5 6.5 Арвайхээр 14687 0 20 28.8 0.0 28.2
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ЗАРИМ БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ДУНДАЖ ҮНЭ,
сараар
AVERAGE MARKET PRICE OF SOME AGRICULTURAL PRODUCTS, by months
Бүтээгдэхүүний нэр төрөл
name of product
Хэмжих нэгж,
Measurementunit
2011-III
/Урд оны мөн үед/
2011-XII /Жилийн эцэст/
2012-II /Өмнөх сард
2012-III /Тайлант сард/
1. Ноос, ноолуур, хөөвөр, хялгас
Wool, cashmere
Тэмээний ноос
Camel's wool
-эр ноос
Coarse wool кг
-эм ноос Fine wool кг Ямааны ноолуур
Greezy cashmere кг 60,000 46,000 47,000 62,000
Yхрийн хөөвөр
cattle wool кг - - -
Адууны дэл horse fuzz кг 2,500 - - -
Адууны сүүл horse tail кг 8,000 - - -
2. Арьс, шир Hide Тэмээний шир
camel hide ш 18,000 20,000 - 30,000
Адууны шир
Horse hide ш 25,000 38,000 40,000 35,000
Үхрийн шир
Cattle hide
-2 метрээс доош хэмжээтэй шир
Less than 2m ш 6,000 25,000
-2 метрээс дээш хэмжээтэй шир
More than 2m ш 14,000 25,000 30,000 30,000
Хонины нэхий
Sheep skin ш 7,500 20,000 11,000 8,000
Ямааны арьс Goat skin ш 20,000 22,000 23,000 -
3. Боодолтой өвс, 25 кг hay, 25 kg боодол - - - -
АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН НИЙТ БҮТЭЭГДЭХҮҮН, оны үнээр, мян. төг
2012.04.05
Аж үйлдвэрийн салбар 2011 2012 2012/2011 %
Нийт дүн 1480065.9 2441065.8 164.9
Уул уурхай, олборлох аж үйлдвэр 312184.3 418218.8 134.0
Нүүрс олборлолт 312184.3 418218.8 134.0
Боловсруулах аж үйлдвэр 775892.0 1191026.1 153.5
Хүнсний бүтээгдэхүүн 542118.1 916975.6 169.1
Оёдол 17635.0 52843.5 3.0 дахин
Гутал 5815.0 40707.5 7.0 дахин
Мод, модон эдлэл тавилга 183800.0 150266.0 81.8
Хэвлэх 7890.9 5173.5 65.6
Нүдний шил 6683.0 5240.0 78.4
Бусад 11950.0 19820.0 165.9 Цахилгаан ,дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэлт, усан хангамж 391989.6 831820.9 2.1 дахин
Цахилгаан, дулаан, 322028.0 753960.0 2.3 дахин
Ус ариутгал, усан хангамж 69961.6 77860.9 111.3
Тайлбар: Эрчим хүчний үйлдвэрийн мэдээ дүнд ороогүй болно.
ГОЛ НЭРИЙН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ҮЙЛДВЭРЛЭЛТ
Гол нэр төрлийн бүтээгдэхүүн Хэмжих нэгж 2011 2012
Дулаан мян г.кл 16.1 22.8 Цэвэр ус, сувагжуулалт мян.м3 66.0 70.7 Нүүрс мян.т 20.8 20.9 Гэрийн мод ком 660 259 Гутал хос 232 820 Гурил тн 8.7 2.8 Талх тн 81.3 132.7 Нарийн боов, бялуу тн 161.4 177.9 Цэвэр ус, ундаа, жүүс мян.л 120.9 396.0 Хэрчсэн гурил, бууз, банш тн 1.7 11.7 Архи мян.л 14.0 17.3 Сүү,тараг ,ааруул тн 18.7 25.3 Даршилсан ногоо тн - 0.7 Хиам тн - 2.1
АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН БОРЛУУЛСАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН, оны үнээр, мян.төг
2012.04.05
Аж үйлдвэрийн салбар 2011 2012 Дүнд эзлэх хувь
2011 2012
Нийт дүн 1385605.9 2324992.5 100.0 100.0 Уул уурхай, олборлох аж үйлдвэр 312184.3 418218.8 22.5 18.0
Нүүрс олборлолт 312184.3 418218.8 22.5 18.0
Боловсруулах аж үйлдвэр 681432.0 1074952.8 49.2 46.2
Хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн дүн 479658.1 814862.1 34.6 35.0
Үүнээс:сүү, сүүн бүтээгдэхүүн 20135.0 29960.8 1.5 1.3
Талх, нарийн боов 278573.1 381389.9 20.1 16.4
Ундаа, ус, архи 175240.0 379733.4 12.6 16.3
Хиам 0 9210.0 - 0.4
Хэрчсэн гурил 1360.0 13224.0 - 0.6
Гурил 4350.0 1344.0 - 0.1 Оёдол 17635.0 52543.5 1.3 2.3 Гутал 5815.0 38552.0 0.4 1.7
Мод, модон эдлэл тавилга 151800.0 140292.3 11.0 6.0
Хэвлэх 7890.9 3642.9 0.6 0.2
Нүдний шил 6683.0 5240.0 0.5 0.2
Бусад 11950.0 19820.0 0.9 0.9
Цахилгаан ,дулааны эрчим хүч үйлдвэрлэлт, усан хангамж 391989.6 831820.9 28.3 35.8
Цахилгаан, дулаан 322028.0 753960.0 23.2 32.4
Ус ариутгал, усан хангамж 69961.6 77860.9 5.0 3.3
ТЭЭВРИЙН САЛБАРЫН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД
2012.04.05
Тээврийн төрөл, үзүүлэлтүүд 2011 1-3 2012 1-3 2012/2011
%
Авто замын тээвэр
Тээсэн ачаа, мян. т 3.2 3.9 121.9
Ачаа эргэлт ,мян. т км 726.7 862.2 118.6 Зорчигчдын тоо, мян. хүн. км 28.1 33.1 117.8
Зорчигч эргэлт, мян. хүн км 6651.6 7856.7 118.1
Тээврийн орлого, мян.төг / оны үнээр / 273349.3 336601.9 123.1
ХОЛБООНЫ САЛБАРЫН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД
2012.04.05
Үзүүлэлтүүд 2011 2012 2012/2011 %
Тарифын орлого, мян. төг 61145.4 75157.9 122.9 Үүнээс: Хүн амаас орсон орлого 11933.0 12769.4 107.0
Ажиллагсад 40 34 85.0
Телефон цэгийн тоо 1121 1056 94.2
Худалдаа, нийтийн хоолны бараа гүйлгээ /мян. төгрөг/
Үзүүлэлт
2011 он 2012 он
цэгийн тоо бараа
гүйлгээний орлого
цэгийн тоо бараа
гүйлгээний орлого
Барааны дэлгүүр 188 265018.4 199 366215.0 Хүнсний дэлгүүр 425 1392419.0 416 1841255.3 Үүнээс: согтууруулах ундааны гүйлгээ 305 846631.1 293 984135.0 Авто сэлбэгийн дэлгүүр 91 293877.0 98 298240.0 Барилгын материалын дэлгүүр 13 33247.5 16 52350.0 Ресторан бар 45 221370.0 36 220200.0
Цайны газар 76 91485 74 112652.0
ТҮЦ 22 19050.7 15 19585.0
Контейнер 241 299550.0 275 294500.0
Авто засварын газар 20 184906.0 26 216577.0 Шатахууны борлуулалт 53 5881138.0 54 6165848.2 Эм борлуулалт 33 220542.5 36 239060.5
ДҮН 1,207
8,902,604.1
1,245
9,826,483.0
ХЭРЭГЛЭЭНИЙ БАРАА ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ҮНИЙН ИНДЕКС COMSUMER PRICE INDEX OF CERTAIN GOODS AND SERVICES
Үзүүлэлтүүд Indicators 2012.03/2010.12 2012.03/2011.03 2012.03/2011.12 2012.03/2012.02
Хүнсний бараа, ундаа ус
Food and non-alcoholic beverages
117.2 117.2 109.7 100.1
Согтууруулах ундаа тамхи
Alcoholic beverages tobacco
110.0 106.5 102.5 100.7
Гутал хувцас,бөс бараа
Clothing footwear and cloth 114.0 112.7 106.3 104.3
Орон сууц, ус цахилгаан түлш
Housing water electricity and fuels 108.9 108.3 91.3 100.0
Гэр ахуйн бараа Furnishings household equipment and tools 110.8 108.1 102.7 100.4
Эм тариа, эмнэлгийн үйлчилгээ
Health medical care and services 100.5 100.2 100.2 100.0
Тээвэр Transport 118.9 115.5 105.4 100.0
Холбооны хэрэгсэл,шуудангийн үйлчилгээ
Communication 100.0 100.0 100.0 100.0
Амралт чөлөөт цаг соёлын бараа үйлчилгээ
Recreation and culture 105.5 105.5 101.2 100.1
Боловсролын үйлчилгээ Education
112.1 112.1 100.0 100.0
Бусад бараа үйлчилгээ
Miscellaneous goods and services
104.5 104.5 102.9 101.2
ЕРӨНХИЙ ИНДЕКС Index 113.5 112.5 104.5 101.0
ЭРҮҮЛ МЭНД HEALTH
. ТӨРӨЛТ, ЭХ ХҮҮХДИЙН ЭНДЭГДЛИЙН ТОО
Хугацаа Periods
Амаржсан эх
Number of mothers delivered
Амьд төрсөн хүүхэд
Live births
Төрөхийн улмаас эндсэн эх
Maternal deaths
1хүртэл насандаа эндсэн хүүхэд Infant deaths under
age of 1 year
1-5 хүртэл насны эндсэн хүүхэд Infant deaths at age of 1-5 years
2010 692 692 0 28 2
2011 574 574 0 15 5 2012 637 640 0 16 2
. ТӨРӨЛТ, ЭХ ХҮҮХЭДИЙН ЭНДЭГДЛИЙН ТОО,сумдаар NUMBER OF BIRTHS,MATERNAL AND INFANT DEATHS,by soums
Сум
д
Амаржсан эх
Number of mothers delivered
Амьд төрсөн хүүхэд
Live births
Төрөхийн улмаас эндсэн эх
Maternal deaths
1хүртэл насандаа эндсэн хүүхэд Infant deaths under
age of 1 year
1-5 хүртэл насны эндсэн хүүхэд Infant deaths at age of 1-5 years
ББ-Улаан 4 4 1 Бат-Өлзий 16 16 Баянгол 6 6 Баян-Өндөр 1 1 Богд 13 13 2
Бүрд 10 10 Гучин-Ус 2 2 1 Есөнзүйл 8 8 ЗБ-Улаан 9 9 Нарийнтээл 7 7 Өлзийт 2 2 Сант 4 4 Тарагт 2 2 1 Төгрөг 1 1 Уянга 40 39 1 Хайрхандулаан 6 6 Хархорин 80 81
Хужирт 17 16 1 Арвайхээр 409 413 10 1
Дүн Total 637 640 0 16 2
ХАЛДВАРТ ӨВЧНӨӨР ӨВЧЛӨГЧДИЙН ТОО NUMBER OF INFECTIOUS DISEASE CASES
Хугацаа Periods
Халдварт өвчнөөр өвчлөгчид-бүгд
Infectious disease cases-total
үүнээс
Вируст
гепатит
V
iral h
epat
itis
Цусан
суулга
D
ysen
tery
Бр
уцеллёз
Br
ucel
losi
s Заг
Gon
orrh
oea
Tэмбүү
Syp
hilis
Трихом
иниаз
Tr
icho
mon
iasi
s Сүрьеэ
Tu
berc
ulos
is
Гахай хавдар
Салхин цэцэг
2010 145 34 11 1 29 23 16 12 0 13
2011 354 207 3 0 19 28 16 17 0 64 2012 323 179 0 0 7 20 20 20 56 17
ХАЛДВАРТ ӨВЧНӨӨР ӨВЧЛӨГЧИД, сумдаар INFECTIOUS DISEASE, by soums
Сумд
Халдварт өвчнөөр өвчлөгчид-бүгд
Infectious disease cases-total
үүнээс
Вируст
гепатит
V
iral
hepa
titis
Цусан
суулга
D
ysen
tery
Бр
уцеллёз
Br
ucel
losi
s
Заг
G
onor
rhoe
a
Tэмбүү
Syp
hilis
Трихом
иниаз
Tr
icho
mon
iasi
s
Сүрьеэ
Tub
ercu
losi
s
Салхин цэцэг
Гахайн
хавдар
2010 2011 2012
ББаян-Улаан 1 0 2 1 1 Бат-Өлзий 4 5 12 9 1 1 1 Баянгол 14 7 13 12 1
Баян-Өндөр 5 7 0 0 Богд 3 13 36 35 1 Бүрд 3 0 3 1 1 1 Гучин-Ус 1 12 6 3 1 2 Есөнзүйл 2 4 3 3 ЗБ-Улаан 5 5 2 0 1 1 Нарийнтээл 0 25 26 22 1 1 2 Өлзийт 2 5 0 0 Сант 3 6 2 1 1 Тарагт 6 6 21 17 2 1 1 Төгрөг 1 15 4 2 1 1 Уянга 7 60 61 5 2 2 1 1 50
Хайрхандулаан 10 4 17 13 1 1 2 Хархорин 4 5 6 1 5
Хужирт 3 6 17 8 9 Арвайхээр 71 169 92 46 4 11 8 6 7 6
Дүн Тotal 145 354 323 179 0 0 7 20 20 20 17 56
X.1 БҮРТГЭГДСЭН ХЭРГИЙН ТОО, төрлөөр NUMBER OF OFFENCES COMMITTED, by soums
4/6/2012
Хэргийн төрөл 2010 2011 2012 Type of offences
Бүртгэгдсэн хэрэг-Бүгд 90 111 170 Offences-Total
-Бусдын амийг хорлосон 3 2
-Man slaugher
-Хүчингийн хэрэг 3 3 -Rape
-Танхайн хэрэг 8 6 4 -Indecent assault
-Хулгай 19 37 58 -Theft -Хөдөлгөөний
аюулгүй байдлын эсрэг хэрэг 6 8 15
-Crimes against sagety of traffic movement
-Иргэний эрүүл мэндийн эсрэг хэрэг 33 31 61
-Offences against the health of individuals
-Бусад 13 19 24 Other
Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол Total amount of damage caused by offences
Гэмтэж бэртсэн хүн 32 42 62 Number of injured people
Нас барсан хүн 17 22 30 Number of died people
Нийт хохирол/сая.төг/ 84.7 70.5 111.5 Total amount of damage /mln.tog/
Нөхөн төлүүлсэн/сая.төг/ 50.3 20.1 56.5
Peimbursed /mln.tog/
X.3 БҮРТГЭСЭН ХЭРЭГТ ХОЛБОГДСОН СЭЖИГТЭН,ЯЛЛАГДАГЧДЫН ТОО
NUMBER OF OFFENDERS
Хэрэгт холбогдсон сэжигтэн,
яллагдагчид 2010 2011 2012 Number of offenders
Бүгд 86 91 156 Total
Хэрэг үйлдэхдээ: Crime committed by:
-Бүлэглэсэн 24 33 54 -Group of people -Согтуу байсан 40 35 64 -Drunk people
Эрүүлжүүлэгдсэн хүн 312 410 346 Number of restored
X.2. БҮРТГЭГДСЭН ХЭРГИЙН ТОО,сумдаар NUMBER OF OFFENCES COMMITTED,by soums
Сумд 2010 2011 2012 Soums Баян-Өндөр 3 2 3 Bayan-Under Бүрд 2 3 9 Burd
Баянгол 0 2 1 Bayangol
Бат-Өлзий 13 5 10 Bat-Ulzii
ББ-Улаан 2 1 BB-Ulaan
Гучин-Ус 5 1 2 Guchin-Us
Есөнзүйл 1 3 Esenzuil Өлзийт 3 1 Ulziit
ЗБ-Улаан 2 2 5 ZB-Ulaan Богд 2 Bogd
Нарийнтээл 2 4 6 Nariinteel Сант 2 1 6 Sant
Тарагт 4 4 8 Taragt
Төгрөг 3 1 Tugrug
Уянга 10 10 16 Uyanga Хайрхандулаан 3 2 4 Hairhandulaan
Хужирт 3 3 5 Hujirt
Хархорин 9 25 24 Harhorin Арвайхээр 24 45 64 Arvaiheer
Дүн 90 111 170 Total
ТАНИЛЦУУЛГА
/Малын тоо, бүтэц, 2011 оны эцсийн байдлаар/
НЭГ. МАЛТАЙ ӨРХ, МАЛЧДЫН ТОО, ТЭДНИЙ СОЁЛ АХУЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД
I.1. Малтай өрх, малчдын тоо. 2011 онд хувийн малтай 17211 өрх, үүний
дотор 14775 малчин өрх мал аж ахуйн үйлдвэрлэл эрхэлж байна. Хувийн
малтай өрх аймгийн хэмжээний өрхийн 52.3 хувийг эзэлж байна.
2011 онд мал аж ахуйн үйлдвэрлэлд 28457 малчид ажиллаж байна.
Малтай өрхийн нийт ам бүлийн тоо 60898, малчин өрхийн ам бүлийн тоо 52597
байна.
Малтай өрх болон малчин өрхийн ам бүлийн тоо дунджаар 3.5 байна.
Малчдын 46.2 хувь нь буюу 13156 эмэгтэй малчид байна.
Насны бүлгээр нь авч үзвэл 43.6 хувь нь 16-34 насны, 43.6 хувь нь 35-аас
тэтгэвэрт гарах насны, 12.8 хувь нь тэтгэврийн насны хүмүүс байна. /Зураг-1/
Хүснэгт 1.
Өрх, малчдын тоо, насны бүтэц мян.хүн
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2011/2010
хувь зөрүү
Малтай өрх 19 344 19 964 20 062 19 888 17 974 17 211 96 - 763Малчин өрх 16 643 16 575 17 015 16 855 15 536 14 775 95 - 761Малчдын тоо 35 041 33 587 33 985 32 847 30 771 28 457 93 -2 314Үүнээс:16-34 насны 17 087 16 143 16 467 15 344 13 878 12 412 89 -1 466
35-аас тэтгэвэрт гарах
насны
13 052 12 929 12 608 12 823 12 554
Тэтгэврийн насны 12 419 99 - 135
Нийт малчдаас эмэгтэй 4 902 4 515 4 910 4 680 4 339 3 626 84 - 713
Насны бүтэц % 15 669 15 900 15 968 15 092 14 133 13 156 93 - 977Үүнээс:16-34 насны 100 100 100 100 100 100 - 035-аас тэтгэвэрт гарах
насны
49 48 49 47 45 44 - - 2
Тэтгэврийн насны 37 39 37 39 41 44 - 3
Нэг малчин өрхөд ногдох малын тоо
14 13 14 14 14 13 - - 1
2011 онд малтай өрхийн тоо 2010 онтой харьцуулахад 763-аар, малчин
өрх 761-ээр, малчдын тоо 2314-өөр, эмэгтэй малчид 977-оор тус тус буурсан
байна.
Малчин өрхийн тоо сумдад Баян-Өндөр, Бүрд, Баруунбаян-Улаан,
Баянгол, Гучин -Ус, Есөнзүйл, Зүүнбаян-Улаан, Богд, Нарийнтээл, Сант, тарагт,
Төгрөг, Уянга, Хархорин сумдад өсч, Бат-Өлзий, Өлзийт, Хайрхандулаан,
Хужирт, Арвайхээр сумдад буурсан байна.
2011 онд 1 малчин өрхөд 164 толгой мал ногдож байгаа нь 2010 оныхоос
35 толгойгоор өссөн байна.
Зураг-1
I.2. Малчдын соёл, ахуйн үзүүлэлт. 2011 оны тооллогоор нийт малчин өрхийн
83.9 хувь нь цахилгааны эх үүсгүүртэй, 76.7 хувь нь телевизтэй, 23.8 хувь нь
автомашинтай, 53.5 хувь нь мотоцикльтой, 0.3 хувь нь трактортой, 63.7 хувь нь
малын хашаатай, 16.5 хувь нь худагтай байна.
Сүүлийн жилүүдэд хөдөө орон нутагт нарны зайн цахилгаан эх
үүсгүүрийн хэрэглээ нэмэгдэж байсан ч 2010 оны хувьд малчин өрхийн тоо
буурсантай холбогдон 2009 оныхоос цахилгаан эх үүсгүүртэй өрхийн тоо 393-р
буюу 3.2 хувиар, телевизтэй өрхийн тоо 939-р буюу 8.6 хувиар тус тус буурсан
бол 2011 онд эдгээр үзүүлэлтүүд эргээд өссөн байна. Харин автомашинтай
болон мотоцикльтой өрхийн тоо тасралтгүй өссөөр байна. Авто машинтай
өрхийн тоо 283-аар буюу 8.7 хувиар, мотоцикльтой өрхийн тоо 322-оор буюу 4.2
хувиар тус тус өссөн, трактортой өрхийн тоо 2011 онд урд оноос 8-аар буурсан
байна. Хүснэгт 2.
Малчдын соёл ахуйн үзүүлэлтүүд
Өрхийн тоо
Малчин өрхийн тоонд эзлэх
хувь
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Цахилгаантай 6 918 10 042 11 560 12 285 11 892 12 396 41.6 60.6 67.9 72.9 76.5
83.9
Телевизтэй 6 143 7 849 9 280 10 901 9 962 11 330 36.9 47.4 54.5 64.7 64.1
76.7
Автомашинтай 1 833 2 469 2 875 3 070 3 247 3 530 11.0 14.9 16.9 18.2 20.9
23.8
Мотоцикльтой 4 349 6 281 7 036 7 300 7 583 7 905 26.1 37.9 41.4 43.3 48.8
53.5
Трактортай 45 54 44 66 45 37 0.3 0.3 0.3 0.4 0.3
0.3
Зураг-2
ХОЁР. МАЛ АЖ АХУЙН ТОО, БҮТЭЦ
II.1. Малын тоо. 2011оны жилийн эцсийн мал тооллогын дүнгээр малын тоо
2425.6 мянга болж, 2010 оныхоос 415.1 мянгаар буюу 20.6 хувиар өсчээ. 2011
онд малын тоо нь 5 төрөл дээрээ өссөн дүнтэй гарсан байна.
Тооллогын дүнгээр тэмээний тоо 15873 толгой, адуу 141099 толгой, үхэр
90567 толгой, хонь 1051757 толгой, ямаа 1126356 толгойд хүрч, 2010 оныхоос
тэмээ 1166, адуу 27299, үхэр 14337, хонь 155131, ямаа 217159 толгойгоор тус
тус өссөн үзүүлэлт гарсан байна. (Хүснэгт 3.4)
2011 онд 820.4 мянган толгой төл бойжуулсан нь өмнөх оноос 522.3
мянгаар өсч, том малын зүй бус хорогдол зудтай жилийнхээс 1642.4 мянган
толгойгоор буурсан байна. 2011 онд 41409 сарлаг тоологдсон нь нийт үхэр
сүргийн 45.7 хувийг эзэлж байна. (Хавсралт 31) Сарлагийн тоо 2010 оныхоос
23.7 хувиар буюу 7923 толгойгоор өссөн байна. Хүснэгт 3.
Малын тоо, төрлөөрмян.толгой
2006 2007 2008 2009 2010 2011
2011/2010
хувь зөрүү
Бүгд 2 623.2 3 190.1 3 449.8 3 620.2 2 010.5 2 425.6 120.6 415.1Тэмээ 13 13.5 14.1 15.2 14.7 15.9 108.2 1.2
Адуу 151.3 174.9 173 183.4 113.8 141.1 124.0 27.3
Үхэр 111.1 133.5 134.8 141.1 76.2 90.5 118.8 14.3
Хонь 1 213.4 1 462.1 1 569.2 1 691.4 896.6 1 051.7 117.3 155.1
Ямаа 1 134.4 1 406.1 1 558.7 1 589.1 909.2 1 126.4 123.9 217.2
Манай оронд цас их орж, хүйтрэн өвөлжилт хүндэрч, гурван жил дараалан
зуд үүрэлсэн жилүүд хамгийн сүүлд 1999-2001онд мөн өнгөрсөн 2009-2010 онд
шилжих өвөл тохиолдов. Хүснэгт 4.
Зудны дараах жилийн малын тооны өсөлт, төрлөөр
Бүгд Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
1999-2001 оны зудны жилийн дараах жилд 2002 1 665.3 13.3 115.1 75.3 805.9 655.72003 1 918.8 13.9 123.8 83 881.7 816.4
2003/2002 % 115.2 104.5 107.6 110.2 109.4 124.5Нийт өсөлтөд 5 төрлийн эзлэх
хувь 100.0 0.2 3.4 3.0 29.9 63.4
2009-2010 оны зудны жилийн дараах жилд 2010 2 010.5 14.7 113.8 76.2 896.6 909.22011 2 425.6 15.9 141.1 90.6 1 051.7 1 126.3
2011/2010 % 120.6 108.2 123.9 118.9 117.3 123.9Нийт өсөлтөд 5 төрлийн эзлэх
хувь 100.0 0.3 6.6 3.5 37.4 52.3
Зүй бус хорогдсон том малын тоо 1999-2001 онд 1158.5 мянган толгойд
хүрч байсан бол 2009-2010 оны зудны жилд 1664.3 мянган толгой мал зүй бусаар
хорогдсон. Зудны дараах жилийн малын тооны өсөлтийг хүснэгт 4 –өөс харвал
2002-2003 онд 15.2 хувиар өсч байсан бол 2010-2011 онд 20.6 хувь өссөн үзүүлэлт
гарсан байна. Нийт өсөлтөд 5 төрлийн эзлэх хувийг авч үзвэл 2002 онд нийт
өсөлтийн 63.4 хувийг ямаан сүргийн өсөлт хангаж байсан бол 2011 онд 52.3 хувь
болж 11.1 пунктээр буурч, хонин сүргийн өсөлт 29.9 хувь байснаа 37.4 хувь болж 7.5
пунктээр өссөн нь эерэг үзүүлэлт юм.
Зураг-3
Мал тооллогын дүнгээр өмнөх зудтай жилтэй харьцуулахад 19 сумын
малын тоо таван төрөл дээрээ 0.4 -48.8 хувиар өссөн байна. Хүснэгт 5.
Малын тооны өсөлт, бууралтанд нөлөөлсөн үзүүлэлтүүд мян.толгой
2006 2007 2008 2009 2010 2011
2011/2010
хувь зөрүү
Бойжуулсан төл 815.4 983.7 949.2 1 145.7 298.1 820.5 275.2 522.4
Том малын зүй бусын
хорогдол 19.2 12.1 139.6 111.3 1 664.3
21.9
1.3
-1 642.4
Хээлтэгч малын тоо 1 047 1 251.8 1 397.7 1 434.2 933.3 968.9 103.8 35.6Хээл хаясан хээлтэгч 19.1 9.5 42.6 52.0 185.7 21.8 11.7 -163.9Сувайрсан хээлтэгч 38.7 29.6 64.6 55.7 149.1 77.1 51.7 -72
Хамгийн өндөр нь Тарагт сумын мал 48.8 хувь, хамгийн бага өсөлттэй нь
Нарийнтээл сум 0.4 хувийн өсөлттэй байна.
Хүснэгт 6.
2001 оноос хойшхи 10 жилийн малын тооны өсөлт, бууралт
Бүгд Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
Өссөн жилийн тоо 8 5 7 8 8 8
Буурсан жилийн тоо 2 5 3 2 2 2
2001 оноос өссөн хэмжээ, мян.тол 556.5 1.2 0.1 - 140.6 423.4
2001 оноос буурсан хэмжээ, мян.тол - - - -8.8 - -
2001 оноос хойшхи 10 жилийн 8 жилд нь малын тоо өсч, 2 жилд нь
буурчээ. Энэ хугацаанд малын тоо 556.5 мянгаар өсч, малын төрлөөр авч үзвэл
тэмээ 1.2, адуу 0.1, хонины тоо 140.6 мянгаар, ямааны тоо 423.4 мянгаар тус
тус өсч, үхэр 8.8 мянгаар буурсан байна.
2011 оны байдлаар нийт мал сүргийн 89.8 хувийг бог мал, 10.2 хувийг
бод мал эзэлж байна.
Нийт сүрэгт таван төрлийн малын эзлэх хувийн жинг авч үзвэл урд оноос
тэмээн сүрэг хэвээрээ, адуу, ямаан сүрэг өсч, үхэр, хонин сүргийн эзлэх жин
буурсан байна.
Хүснэгт 7.
Нийт сүрэгт таван төрлийн малын эзлэх хувь
2006 2007 2008 2009 2010 2011
Бүгд 100 100 100 100 100 100
Тэмээ 0.5 0.4 0.4 0.5 0.7 0.7
Адуу 5.8 5.5 5.1 5.1 5.7 5.8
Үхэр 4.2 4.2 3.9 3.9 3.8 3.7
Хонь 46.3 45.8 45.5 46.7 44.6 43.4
Ямаа 43.2 44.1 45.1 43.8 45.2 46.4
Бог малын дотор хонь 75 хувь, ямаа 25.0 хувь байсан уламжлалт
харьцаа сүүлийн жилүүдэд ихээхэн хэмжээгээр алдагдсаар байгаа буюу жил
ирэх тусам ямааны эзлэх хувь нэмэгдсээр байгаа энэ харьцаа 2009 онд бага
зэрэг буюу 1.4 хувиар буурсан үзүүлэлт гарсан ч 2010 оны зудтай жилд ч өссөн
үзүүлэлт гарсан байна. Нийт сүрэгт ямаан сүргийн эзлэх хувь 2008 оны эцэст
45.1 хувь байсан бол 2009 онд 43.8 хувь болж 1.3 пунктээр буурч, 2010 онд 45.2
хувь болж 1.4 пунктээр, 2011 онд 46.4 хувь болж 1.2 пунктээр өссөн байна.
Ямаан сүргийн тооны өсөлт, бууралтыг ямаанаас гарах түүхий эд болох
ноолуурын үнэтэй холбож харж болох талтай. (Хавсралт41.)
Сумдаар авч үзэхэд бог малынх нь 30.0-70.0 гаруй хүртлэх хувийг ямаан
сүрэг эзэлж байна. Энэ нь ерөнхийдөө мал сүргийн бүтцэд зохисгүй өөрчлөлт
гарч байгааг харуулж буй анхаарал татсан асуудал юм. Цаашид ямаан сүргийн
тоо толгойн өсөлт үргэлжилбэл байгаль орчин, бэлчээрийн хүрэлцээнд ямар
нөлөөтэйг тогтоож, сүргийн бүтцийн зохистой харьцааг тодорхойлж, энэ талаар
мэргэжлийн байгууллагаас асуудал боловсруулж хэрэгжүүлэх нь зүйтэй юм.
Зураг 4
2011 онд Өвөрхангай аймагт нийт мал болон тэмээ, ямаан сүргийн
тоогоор Богд сум, адуу, хониор Бүрд сум, үхрээр Уянга сум тус тус тэргүүлж
байна.
2011 оны эцэст тоологдсон малын дүнгээр Богд сум 218.5, Бүрд сум
203.2, Баян-Өндөр сум 198.7, Хархорин сум 163.3, Уянга сум 158.2 мянган
толгой малаар тус тус тэргүүлж байна. Нийт 19 сумын 106 багаас малаараа
тэргүүлж байгаа 5 багийг нэрлэвэл Баян-Өндөр сумын Бөмбий баг 59.0, Бүрд
сумын Ар жаргалант баг 57.3, Уянга сумын Бадрал баг 52.1, Нарийнтээл сумын
Өндөр хөмөг баг 51.7, Бүрд сумын Донгит баг 50.9 мянган толгой малаар тус
тус тэргүүлж байна. (Хавсралт 5.)
Зураг 5
II.2. Хувийн /амины/ малын тоо. 2011 онд хувийн малын тоо 2423.4
мянган толгой тоологдож, нийт малын 99.9 хувийг эзэлж байна. Тэмээний 99.8
хувь, адууны 99.9 хувь, үхрийн 99.9 хувь, хонины 99.8 хувь, ямааны 99.9 хувь нь
хувийн аж ахуйд байна. (Хавсралт 9.10)
Хувийн малын тоо 2010 оныхоос 415.0 мянгаар буюу 20.7 хувиар өссөн
байна. Хүснэгт 8.
Хувийн малтай өрх, малын тоо
Он
Малтай өрхийн тоо, мян.өрх Бүгд
Үүнээс: Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа
2000 23.4 2137 16.4 177.1 174.1 1 043.5 725.9 2001 21.8 1 854.2 14.7 140.5 99 900.3 699.7 2002 20.6 1 655.8 13.3 114.8 75.2 799 653.5 2003 20.1 1 910.8 13.9 123.6 82.9 876.5 813.9 2004 19.9 2 148.4 13.8 132.8 91.1 966.6 944.1 2005 19.7 2 294.3 13.1 136.4 99.6 1 054.8 990.4 2006 19.3 2 616.2 13 151 111 1 208.7 1 132.5 2007 20 3 182.7 13.5 174.7 133.3 1 457.1 1 404.1 2008 20.1 3 443.1 14.1 172.8 134.7 1 564.7 1 556.8 2009 19.9 3 610.9 15.1 183.3 140.9 1 684.5 1 587.1 2010 18 2 008.4 14.7 113.7 76.2 895 908.8 2011 17.2 2 423.4 15.8 141.1 90.5 1 050.1 1 125.8
2011 оны байдлаар хувийн аж ахуйн нийт малын 46.5 хувийг ямаа, 43.3
хувийг хонь, 5.8 хувийг адуу, 3.7 хувийг үхэр, 0.7 хувийг тэмээ эзэлж байна.
2011 оны эцэс дэх иргэдийн хувийн малын бүлэглэлтээс авч үзвэл 2010
оныхоос 100 хүртэл толгой малтай өрхийн тоо буурч, бусад бүлгийн малтай
өрхийн тоо өссөн дүн гарчээ.
2011 онд нийт малтай өрхөд 100 хүртэл толгой малтай өрхийн эзлэх
хувийн жин 51.6 хувь болж, 2010 оныхоос 10.9 пунктээр буурч, харин түүнээс
дээшхи бүлгийн малтай өрхийн эзлэх хувийн жин 48.4 хувь болж, өмнөх оноос
10.9 пунктээр өссөн байна. 2011 оны байдлаар малтай өрхийн 51.6 хувь нь 100
хүртэл толгой малтай, 26.6 хувь нь 101-200 толгой малтай байна, өөрөөр
хэлбэл малтай нийт өрхийн 78.2 хувь нь 200 хүртэл толгой малтай байна. Энэ
үзүүлэлт 2010 онд 83.8 хувь байлаа. Хүснэгт 9.
Малтай өрхийн малын бүлэглэлт
Малтай өрхийн тоо Өрхөд ногдох мал Малын тоо, мян.тол
2009 2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011 Бүгд 19 888 17 974 17 211 181.5 101 141 3 610.9 2 008.4 2 423.4 100 хүртэлх малтай 7 846 11 234 8 877 50 40 43.5 390 446.3 385.8 101-200 малтай 5 699 3 832 4 585 149 139 143 850.4 531.5 654.1 201-500 малтай 5 231 2 507 3 141 295 287 296 1 538.3 720.6 929.9 501-999 малтай 892 319 498 626 644 634 563.6 205.3 315.5 1000-1499 малтай 193 70 93 1 086 1 127 1 122 217.2 78.9 104.4 1500-2000 малтай 18 5 9 1 505 1 600 1 599 30.1 8.0 14.4 2001 дээш малтай 9 7 8 2 356 2 526 2 408 21.2 17.7 19.3
1000 ба түүнээс дээш малтай 93 өрх тоологдсон нь 2010 оныхоос 23
өрхөөр өссөн байна. 1000-аас дээш малтай өрхийн тоогоор Бүрд суманд 37
өрх, Баян-Өндөр суманд 11 өрх тоолуулж бусад сумдууд 10 дотор өрх
тоолуулсан байна. Зүүнбаян-Улаан, Тарагт, Төгрөг, Арвайхээр сумуудад 1000-с
дээш малтай өрх тоологдоогүй байна.
Аймгийн дунджаар хувийн малтай нэг өрхөд 141 толгой мал ногдож
байгаа нь 2010 оныхоос 29 толгой малаар өссөн байна. Малтай 1 өрхөд
дунджаар тэмээ 1, адуу 8, үхэр 5, хонь 61, ямаа 66 ноогдож байна.
Хүснэгт 10.
Малтай 1 өрхөд ногдох малын тоо, бүлэглэлтээр
2009 2010 2011
Бүгд Тэмээ Адуу Үхэр Хонь Ямаа ДҮН 182 112 141 1 8 5 61 66
10 хүртэл малтай 6 5 5 0 0 0 2 311-30 малтай 21 20 20 0 1 1 7 1131-50 малтай 41 40 40 0 2 2 15 2151-100 малтай 78 73 74 0 5 4 28 37101-200 малтай 149 138 142 0 9 6 58 69201-500 малтай 294 288 295 2 16 9 129 139501-999 малтай 632 643 634 5 32 18 321 2581000-1499 малтай 1 125 1 129 1 123 13 71 34 617 3881500-2000 малтай 1 672 1 605 1 599 2 91 35 1 132 3392001 дээш малтай 2 360 2 534 2 409 7 121 91 1 655 535
Малтай нэг өрхөд ногдох малын тоо (толгойгоор) аймгийн 19 сумын
хэмжээнд урд оноос өссөн үзүүлэлт гарсан ба 2011 оны хувьд Бүрд сум малтай
нэг өрхөд ноогдох малын тоогоор тэргүүлж байна. Бүрд сумын малтай нэг
өрхөд 283 толгой мал ноогдож байна. Малтай нэг өрхөд ноогдох амины малын
тоо 140.8 буюу мөн 141 байна. Энэ 2 үзүүлэлт нь тэнцүү байгаа нь ХАА-н бусад
салбарын малын тоо нийт малын тоонд маш бага хувь эзэлж байгааг харуулж
байгаа юм.
2011 онд малчин нэг өрхөд ногдох малын тоо мөн 164 болж өмнөх оноос
35 толгойгоор өссөн байна.
II.3. Хээлтэгч мал. 2011 оны эцэст 968.9 мянган толгой хээлтэгч мал
тоологдсон нь 2010 оныхоос 35.6 мянган толгойгоор өссөн дотор ингэ 0.7
мянгаар, гүү 6.1 мянга, үнээ 4.4 мянга, хонь 14.5 мянга, ямаа 9.9 мянган
толгойгоор тус тус өссөн байна. (Хавсралт 19.20.21) Хүснэгт 11.
Хээлтэгч малын тоо мян.тол
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2011/2010
хувь зөрүү Бүгд 1 047 1 251.8 1 397.7 1 434.2 933.3 968.9 103.8 35.6Тэмээ 3.8 4.0 4.4 4.7 4.9 5.6 114.3 0.7Адуу 40.4 47.7 48.4 51.3 35.9 42.0 117.0 6.1Үхэр 39.5 46.5 49.0 49.0 30.2 34.6 114.6 4.4Хонь 503 604.0 658.7 681.9 423.7 438.2 103.4 14.5Ямаа 460.2 549.6 637.2 647.3 438.6 448.5 102.3 9.9
Хээлтэгч мал нийт малын 39.9 хувийг эзэлж байгаа бөгөөд тэмээн
сүргийн 35.2 хувь, адуун сүргийн 29.8 хувь, үхэр сүргийн 38.2 хувь, хонин
сүргийн 41.7 хувь, ямаан сүргийн 39.8 хувийг тус тус эзэлж байна.
Зураг 6
Сумдаар авч үзвэл хээлтэгч малын тоо нь Баруунбяан-улаан, Богд
суманд 2.1-3.6 мянган толгойгоор буурч бусад сумдад 0.05-8.4 мянган
толгойгоор нэмэгджээ. (Хавсралт 20)
II.4. Төл бойжилт. 2011 онд гарсан төлийн 97.5 хувийг буюу 841.0 мянган
төл бойжуулав. Бойжсон төлийн тоо 2010 оныхоос 263.3 мянган толгойгоор
буюу 45.6 хувиар өссөн байна. Гарсан ботгоны 98.2 хувь, унаганы 97.6 хувь,
тугалны 97.9 хувь, хурганы 97.9 хувь, ишигний 97.2 хувийг бойжуулсан байна.
Бойжуулсан төл 2010 оныхоос таван төрөл дээр өссөн үзүүлэлт гарсан
байна. Хүснэгт 12.
Төл бойжилтмян.тол
Бүгд Үүнээс:
2009 2010 2011 Ботго Унага Тугал Хурга ИшигГарсан төл 1 260 577.7 841.0 3.0 31.0 24.9 380.5 401.6Бойжсон төл 1 145.7 298.1 820.4 2.9 30.3 24.4 372.4 390.4Бойжилтийн хувь 90.9 51.6 97.5 96.7 97.7 98.0 97.9 97.2
2011 онд төл бойжилт бүх сумдад тодорхой хувиар өссөн үзүүлэлт
гарлаа. (Хавсралт 22)
Зураг 7
Хүснэгт 13.
Бойжуулсан төл мян.тол
2006 2007 2008 2009 2010 2011Бүгд 815.4 983.7 949.2 1145.7 298.0 820.4Тэмээ 1.6 1.9 2.1 2.3 1.7 2.9Адуу 26.4 34.5 28.5 36.5 9.5 30.3Үхэр 29.4 35.2 31.8 37.5 12.8 24.4Хонь 405.9 477.6 472.7 570.7 164.8 372.4Ямаа 352.1 434.6 414.1 498.7 109.2 390.4
2011 онд аймгийн дунджаар 100 эхээс 88 төл бойжуулсан байна. 100
эхээс бойжуулсан төлийн тоо өмнах оноос 67 толгойгоор өссөн байна.
(Хавсралт 23) Зураг 8
Хүснэгт 14.
100 эхээс бойжуулсан төл мян.тол
2006 2007 2008 2009 2010 2011Бүгд 88 94 75.8 82.0 21.3 87.9Тэмээ 43.6 49.1 51.4 52.3 39.0 59.8Адуу 71.6 85.3 59.8 75.5 19.6 84.5Үхэр 80.6 89.1 68.5 76.5 26.1 80.7Хонь 91.9 95 78.3 86.6 25.0 87.9Ямаа 86.3 94.4 75.3 78.3 17.1 89.0
II.5. Том малын зүй бус хорогдол. 2011 онд оны эхний малын 1.1
хувьтай тэнцэх 21.9 мянган толгой хорогдсон байна. Мал өвөлжилт, хаваржилт
2010 онд өмнөх жилүүдээс хүндэрч, 1664.3 мянган толгой том мал зүй бусаар
хорогдоод байсан бол 2011 онд эрс буурчээ. Нийт хорогдсон малын 46.6 хувийг
ямаа, 45.2 хувийг хонь, 4.1 хувийг адуу, 4.1 хувийг үхэр, 0.09 хувийг тэмээн
сүрэг эзэлж байна. Хүснэгт 15.
Том малын зүй бусын хорогдол мян.тол
2006 2007 2008 2009 2010 2011 Бүгд 19.2 12.1 139.6 111.3 1 664.3 21.9Тэмээ 0.1 0 0 0.076 0.8 0.02Адуу 1.1 1 15.5 2.5 80.1 0.9Үхэр 1.9 1.1 10.9 3.3 79.4 0.9Хонь 6.8 4.5 55.1 41.4 771.4 9.9Ямаа 9.3 5.4 58 64 732.6 10.2
Том малын хорогдол Бүрд суманд хамгийн өндөр буюу 5.2 мянган толгой
мал, Гучин–Ус, Есөнзүйл, Өлзийт, Нарийнтээл, Уянга, Хужирт, Хархорин
сумдад 1.0-3.7 мянган толгой мал хорогдсон нь нийт аймгийн хэмжээний том
малын хорогдлын 80.8 хувийг эзэлж байна. Бусад сумдын хорогдол 1.0 хүртэл
мянган толгой буюу 19.2 хувийг эзэлж байна.(Хавсралт 24)
Зураг 9
Хүснэгт 16.
Оны эхний малд зүй бус хорогдлын эзлэх хувь
2006 2007 2008 2009 2010 2011 Бүгд 0.8 0.5 4.0 3.2 46.0 0.6Тэмээ 0.0 0.0 0.5 0.5 5.3 0.1Адуу 0.0 0.0 9.0 1.4 43.7 0.5Үхэр 0.1 0.0 8.1 2.5 56.3 0.6Хонь 0.3 0.2 3.5 2.6 45.6 0.6Ямаа 0.4 0.2 3.7 4.1 46.1 0.6
2011 онд 7.7 мянган мал гэнэтийн аюулаар хорогдсон нь 2010 оныхоос
1615.5 мянган толгойгоор буурсан байна. (Хавсралт 25)
Нийт хорогдлын 35.0 хувь буюу 7685 толгой мал гэнэтийн аюулаар, 2.5
хувь буюу 550 толгой нь өвчнөөр, 62.5 хувь буюу 13715 толгой нь бусад
шалтгаанаар хорогджээ.
Хүснэгт 17.
Гэнэтийн аюулаар хорогдсон малын тоо
2006 2007 2008 2009 2010 2011 Бүгд 991 1 533 290 6 541 1 623 173 7 685Тэмээ 3 10 0 0 795 0Адуу 11 10 1 157 77 234 275Үхэр 5 1 0 218 77 370 154Хонь 409 612 24 3 195 753 115 3 785Ямаа 563 900 264 2 971 714 659 3 471
II.6. Малын хээл хаялт, сувайралт. 2011 онд оны эхний хээлтэгч малын
2.2 хувьтай тэнцэх 21.8 мянган мал хээл хаяж, 8.0 хувьтай тэнцэх 77.1 мянган
мал сувайрсан байна. Сувайрсан хээлтэгч малын тоо 2010 оныхоос 2 дахин
бага буюу 71.9 мянгаар буурчээ.
Төл өгөөгүй хээлтэгч малын тоо 98.9 мянгад хүрч түүний 78.0 хувийг
сувайрсан хээлтэгч, 22.0 хувийг хээл хаясан хээлтэгч мал тус тус эзэлж байна.
Хүснэгт 18.
Хээл хаяж, сувайрсан эх малын тоо
мян.тол
Сувайрсан Хээл хаясан
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Бүгд 38.7 29.6 64.6 55.68 149.0 77.1 19.1 9.5 42.6 52.01 185.6 21.8Ингэ 0.1 0 0.1 0.08 0.2 0.08 0 0 0 0.01 0.01 0.02Гүү 3.8 4 6.9 5.1 8.8 5.6 2.3 0.8 4.4 2.5 8.6 0.8Үнээ 3.4 3.3 6.1 3.8 6.8 5.2 0.9 0.9 2.3 1.6 4.1 0.7Эм хонь 15.6 13.4 30.1 24.2 68.4 31.4 3.5 3 14.9 12.1 60.9 6.4Эм ямаа 15.8 9 21.3 22.5 64.8 34.9 12.5 4.9 20.9 35.8 112.0 13.9
Аймгийн хэмжээнд төл өгөөгүй хээлтэгч малын тоо өмнөх оноос 3 дахин
буурсан байна. Сумдаар авч үзвэл бүх сумдын хувьд төл өгөөгүй хээлтэгч
малын тоо буурсан байна. (Хавсралт 26.27) Хүснэгт 19.
Оны эхний хээлтэгчид хээл хаялт, сувайралтын эзлэх хувь мян.тол
Сувайрсан Хээл хаясан
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Бүгд
3.7
2.4
4.6 3.9 16.0 8.0 1.8 0.8 3.0
3.6 19.9 2.2
Ингэ 2.6 0.0 2.3 1.7 4.1 1.4 0.0 0.0 0.0 0.2 0.2 0.4Гүү 9.4 8.4 14.3 9.9 24.5 13.3 5.7 1.7 9.1 4.9 24.0 1.9Үнээ 8.6 7.1 12.5 7.8 22.5 15.0 2.3 1.9 4.7 3.3 13.6 2.0Эм хонь 3.1 2.2 4.6 3.5 16.1 7.2 0.7 0.5 2.3 1.8 14.4 1.5Эм ямаа 3.4 1.6 3.3 3.5 14.8 7.8 2.7 0.9 3.3 5.5 25.5 3.1
Зураг 10
II.7. Хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн тохироо. Хээлтэгч, хээлтүүлэгчийн
тохироо нь тэмээнээс бусад төрөл дээр алдагдсан хэвээр байна. Үүнээс
харахад холбогдох газар, хэлтсүүд анхаарч ажиллах тал дээр учир дутагдалтай
ажиллаж байгааг харуулж байна.
2011 онд 21.8 мянган хээлтүүлэгч мал тоологдож, 2010 оныхоос 4.9
мянган толгойгоор буюу 29.0 хувиар өссөн байна. 2010 оныхоос буур 8-р, бух
333-р, азарга 461-р, хуц 1718-р, ухна 2342-н толгойгоор өсчээ. Хүснэгт 20.
Хээлтүүлэгч малын тоо мян.тол
Хээлтүүлэгч мал Үүнээс: шинээр тавьсан
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2006 2007 2008 2009 2010 2011Бүгд 32 265 37 128 41 050 41 894 16 913 21 775 318 247 68 216 27 27 Буур 202 203 194 222 211 219 0 0 0 Азарга 6 174 6 679 6 926 7 078 5 283 5 744 68 0 48 154 18 4 Бух 1 983 2 485 2 418 2 490 1 057 1 390 16 0 20 62 8 6 Хуц 12 278 14 526 15 916 16 642 5 687 7 405 172 154 0 2 Ухна 11 628 13 235 15 596 15 462 4 675 7 017 62 93 0 1 2
Үржлийн нормоор бог малын нэг хээлтүүлэгчид 25-31 хээлтэгч ногдох
ёстой атал 2010 онд аймгийн дунджаар 59 эм хонь, 64 эм ямаа ногдож,
харилцан адилгүй үзүүлэлт гарч байна. (Хавсралт 28)
Хүснэгт 21.
Хээлтэгч хээлтүүлэгчийн тохироо мян.тол
Үржлийн норм 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Ингэ 20-25 19 20 23 21 23 26Гүү 12-15 7 7 7 7 7 7Үнээ 35-45 20 19 20 20 29 25Эм хонь 25-30 41 42 41 41 75 59Эм ямаа 25-31 40 42 41 42 94 64
II.8. Малын хэрэглээний зарлага. 2011 онд оны эхний нийт малын 19.1
хувьтай тэнцэх 383.3 мянган малыг хэрэглээнд зарцуулсан байна.
Малын хэрэглээний зарлага 2010 оныхоос 134.5 мянган толгойгоор буюу
54.1 хувиар өссөн байна. Хэрэглээнд зарцуулсан малын тоо 5 төрөл дээр өссөн
үзүүлэлт гарсан байна. (Хавсралт 29)
Малтай нэг өрх дунджаар 22 толгой малыг хэрэглээнд зориулан
зарцуулсан байна. Үүнийг аймгийн хэмжээний нийт өрхөөр тооцвол нэг өрхөд
дунджаар 12 толгой мал хэрэглээндээ зарцуулсан байна.
Хүснэгт 22.
Малын хэрэглээний зарлага мян.тол
2006 2007 2008 2009 2010 2011Бүгд 474.1 404.8 549.9 864.0 248.8 383.3Тэмээ 1.6 1.4 1.4 1.1 1.4 1.7Адуу 10.6 9.9 14.9 23.7 1.0 2.1Үхэр 16.1 11.7 19.5 27.9 1.7 9.1Хонь 245.1 224.4 310.5 407.0 188.2 207.4Ямаа 200.6 157.5 203.5 404.3 56.5 163.0
Оны эхний малд эзлэх хувь Бүгд 17.6 21.0 27.1 25.0 6.9 19.1Тэмээ 10.4 11.0 8.3 8.0 9.2 11.4Адуу 7.2 9.8 13.5 13.7 0.5 1.8Үхэр 11.7 17.6 20.9 20.7 1.2 11.9Хонь 21.2 25.6 27.8 25.9 11.1 23.1Ямаа 15.9 17.9 28.8 25.9 3.6 17.9
Хэрэглээнд зарцуулсан малын 96.6 хувийг бог мал, 3.4 хувийг бод мал
эзэлж байгаа бөгөөд оны эхний тэмээний 11.4 хувь, адууны 1.8 хувь, үхрийн
11.9 хувь, хонины 23.1 хувь, ямааны 17.9 хувийг хэрэглээнд зарцуулсан байна.
Зураг 11
Хүснэгт 23.
Зах зээлд худалдаж борлуулсан болон аж ахуйн дотоодод хэрэглэсэн малын тоо
мян.тол
Зах зээлд худалдан борлуулсан Аж ахуйн дотоодод хэрэглэсэн
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Бүгд 134.4 140.6 181.7 369.2 153.3 179.4 266.9 265.7 270.6 313.6 215.3 180.2Тэмээ 0.4 0.3 0.4 0.5 0.9 0.7 0.8 0.6 0.7 0.5 0.8 0.5Адуу 5.5 6.4 6.6 12.7 7.4 7.5 8.7 7.6 9.6 9.8 7.6 5.4Үхэр 7.1 6.6 7.2 9.6 5.9 6.8 8.9 8.9 13.3 13.9 9.4 6.2Хонь 70 82.1 104.2 183.4 83.8 95.0 138.4 139.5 134.9 148.1 106.6 86.5Ямаа 51.4 45.1 63.4 163 55.3 69.3 110.1 109.1 112.1 141.3 90.9 81.6
Хэрэглээнд зарцуулсан малын 49.9 хувийг зах зээлд худалдан борлуулж,
50.1 хувийг аж ахуйн дотоод хэрэгцээнд зарцуулсан байна.
Малтай нэг өрх дунджаар 10 толгой малыг зах зээлд борлуулж, 10 толгой
малыг өөрийн хүнсэндээ хэрэглэсэн байна.
II.9. Сүргийн бүтэц. 2011 оны байдлаар нийт сүргийн 33.4 хувь буюу
810.5 мянган толгой нь төл, өсвөр насны мал, 25.7 хувь буюу 624.4 мянган
толгой нь нас гүйцсэн эр мал, 39.9 хувь буюу 968.9 мянган толгой нь хээлтэгч
мал, 0.9 хувь буюу 21.8 мянган толгой нь хээлтүүлэгч байна.
Хүснэгт 24.
2011 оны сүргийн бүтэц
Толгойгоор, мян.тол Хувиар
Бүгд
Төл өсвөр
насны
мал
Нас
гүйцсэн эр
мал
Хээлтэгч
Хээлтүүлэ
гч
Төл өсвөр
насны
мал
Нас
гүйцсэн эр
мал
Хээлтэгч
Хээлтүүлэ
гч
Бүгд 2 425.7 810.5 624.4 968.9 21.8 33.4 25.7 39.9 0.9Тэмээ 15.9 5.7 4.3 5.6 0.2 35.8 27.0 35.2 1.3Адуу 141.1 50.5 42.9 42 5.7 35.8 30.4 29.8 4.0Үхэр 90.6 37.2 17.4 34.6 1.4 41.1 19.2 38.2 1.5Хонь 1 051.7 354.2 251.9 438.2 7.4 33.7 24.0 41.7 0.7Ямаа 1 126.4 362.9 307.9 448.5 7.0 32.2 27.3 39.8 0.6
Сүргийн бүтцийг 2010 онтой харьцуулахад төл, өсвөр насны малын нийт
сүрэгт эзлэх хувийн жин өсч, харин нас гүйцсэн эр мал, хээлтэгч малын эзлэх
хувийн жин буурч, хээлтүүлэгч малын эзлэх хувийн жин 2009 оны түвшингээс
0.1 функтээр өссөн байна.
Хүснэгт 25.
Сүргийн бүтэц хувиар
Төл, өсвөр насны Нас гүйцсэн эр мал
2007 2008 2009 2010 2011 2007 2008 2009 2010 2011
Бүгд 32.4 28.9 32.0 14.8 33.4 27.2 29.4 27.2 37.9 25.7Тэмээ 34.4 35.5 38.5 11.6 35.8 34.2 31.7 28.8 53.7 27.0Адуу 38.4 37.0 39.7 8.3 35.8 30.5 31.0 28.5 55.4 30.4Үхэр 45.1 42.5 44.0 16.8 41.1 18.2 19.4 19.5 42.1 19.2Хонь 32.6 30.1 33.8 18.4 33.7 32.6 26.9 24.9 33.7 24.0Ямаа 30.1 25.5 28.1 12.0 32.2 30.1 32.6 30.2 39.2 27.3
үргэлжлэл
Хээлтэгч Хээлтүүлэгч
2007 2008 2009 2010 2011 2007 2008 2009 2010 2011
Бүгд 39.2 40.5 39.6 46.4 39.9 1.2 1.2 1.2 0.8 0.9Тэмээ 29.9 31.4 31.2 33.3 35.2 1.5 1.4 1.5 1.4 1.3Адуу 27.3 28.0 28.0 31.5 29.8 3.8 4.0 3.9 4.7 4.0Үхэр 34.8 36.3 34.8 39.6 38.2 1.9 1.8 1.8 1.4 1.5Хонь 41.3 42.0 40.3 47.3 41.7 1.0 1.0 1.0 0.6 0.7Ямаа 39.1 40.9 40.7 48.2 39.8 0.9 1.0 1.0 0.5 0.6
Төл, өсвөр насны малын нийт сүрэгт эзлэх хувийн жин 2010 онтой
харьцуулахад 5 төрөл дээрээ өсч, нас гүйцсэн мал 5 төрөл дээрээ буурч,
хээлтэгч мал ингэнээс бусад 4 төрөл дээр мөн буурч, хээлтүүлэгч нь харин
буур, азарга буурч, бух, хуц, ухна тус тус өссөн үзүүлэлттэй байна. Зураг 12
Сүргийн бүтэц, хувиар
II.10. Цэвэр үүлдэр болон эрлийз, нутгийн шилдэг омгийн мал. 2011
оны эцэст цэвэр үүлдрийн 4.0 мянган мал, эрлийз үүлдрийн 312.6 мянган мал,
сайжруулсан нутгийн үүлдрийн 86.2 мянган мал, нутгийн шилмэл омгийн 2.0
мянган мал тоологдов.
Хүснэгт 26.
Цэвэр болон эрлийз нутгийн шилдэг омгийн малын тоо
2007 2008 2009 2010 2011 2011/2010
хувь зөрүү
Цэвэр үүлдрийн мал 5 235 10 905 12 986 7 956 4 036 -49.3 -3 920Үхэр 175 420 929 204 6 -97.1 -198Хонь 5 060 10 472 11 974 7 562 4 019 -46.9 -3543Ямаа - 13 83 190 11 -94.2 -179Эрлийз мал 231 624 218 675 299 219 197 129 312 641 58.6 115 512Үхэр 38 45 32 49 899 1 734.7 850Хонь 70 465 68 485 105 033 30 212 85 161 181.9 54 949Ямаа 161 121 150 145 194 154 166 868 226 581 35.8 59 713Нутгийн шилдэг омгийн мал 20 937 24 866 29 334 2 102 2 055 -2.2 -47Тэмээ - - 506 585 26 -95.6 -559Адуу 833 1 128 1 576 570 330 -42.1 -240Үхэр - - - - 100 - -Хонь - 558 838 12 529 4 308.3 517Ямаа 20 104 23 180 26 414 935 1 070 14.4 135Сайжруулсан нутгийн үүлдрийн 192 705 49 294 73 819 66 573 86 200 29.5 19 627Тэмээ 102 57 233 677 530 -21.7 -147Адуу 1 305 1 942 1 601 1 203 1 916 59.3 713Хонь 50 159 2 239 6 940 3 722 4 363 17.2 641Ямаа 141 139 45 056 64 636 60 971 79 391 30.2 18 420Үхэр - - 409 - - - -
2003 оны мал тооллогоор манай улсад өсгөн үржүүлж байгаа үүлдрийнг
болон шилдэг омгийн малын талаар ХХААЯ-наас шинэчлэн баталж ирүүлсэн
жагсаалтыг үндэслэн үүлдрийн болон шилдэг омгийн мал, түүгээр сайжруулсан
нутгийн үүлдрийн малын ангилалд зохих ёсоор өөрчлөлт оруулсан. Үүний дагуу
дээрхи 4 ангиллаар малын тоог гаргалаа.
Энэхүү ангиллын дагуу дүнг нэгтгэн гаргахад цэвэр үүлдрийн мал нийт
малын 0.2 хувийг, эрлийз үүлдрийн мал 12.9 хувийг, нутгийн шилдэг омгийн мал
0.08 хувийг, сайжруулсан нутгийн үүлдрийн мал 3.6 хувийг тус тус эзэлж байна.
Тэмээн сүргийн 0.01 хувь нь нутгийн шилдэг, 3.3 хувь нь сайжруулсан
нутгийн үүлдэр, адуун сүргийн 0.2 хувь нь нутгийн шилдэг омгийн, 1.4 хувь нь
сайжруулсан нутгийн үүлдрийн, үхэр сүргийн 0.01 хувь нь цэвэр үүлдрийн, 1.0
хувь нь эрлийз, 0.1 хувийг нутгийн шилмэл омгийн, хонин сүргийн 0.4 хувь нь
цэвэр үүлдрийн, 8.1 хувь нь эрлийз, 0.05 хувь нь нутгийн шилдэг омгийн, 0.4
хувь нь сайжруулсан нутгийн үүлдрийн, ямаан сүргийн 0.001 хувь нь цэвэр
үүлдрийн, 20.1 хувь нь эрлийз, 1.0 хувь нь нутгийн шилдэг омгийн, 7.0 хувь нь
сайжруулсан нутгийн үүлдрийн мал байна.
ГУРАВ. МАЛЫН БЭЛЧЭЭР, ТЭЖЭЭЛИЙН ХҮРЭЛЦЭЭ, ХАНГАМЖ
III.1. Бэлчээрийн хүрэлцээ. Газрын албаны 2011 оны газрын нэгдмэл
сангийн тайлангаар манай аймгийн бэлчээр хадлангийн талбай 5.7 сая га
талбай болж, малын тоо хонин толгойд шилжүүлснээр 3.7 сая толгой тоологдож
2010 оныхоос 0.7 саяар өсчээ. Хавсралт 18.
2011 онд 100 га хадлан, бэлчээрийн талбайд хонин толгойд
шилжүүлснээр 64 толгой мал ногдож байна. Хүснэгт 27.
Бэлчээрийн хүрэлцээ хангамж
2008 2009 2010 2011
2011/
2010%
Хадлан бэлчээрийн талбай, мян.га 5 722.6 5 722.5 5 722.0 5 716.2 -0.1
100 га хадлан, бэлчээрийн талбайд
ногдох хонин толгойд шилжүүлсэн
малын тоо 88 93 53 64 20.8
100 га хадлан, бэлчээрийн талбайд ногдох хонин толгойд шилжүүлсэн
малын тоо 2010 оныхоос 11 толгой малаар буурчээ.
Зураг-13
2011 онд 100 га талбайд ногдох хонин толгойд шилжүүлсэн малын тоо
аймгийн хэмжээний бүх суманд өссөн байна. Өмнөх онд аймгийн хэмжээнд 100
га талбайд хонин толгойд шилжүүлснээр 53 толгой мал ноогдож байсан бол энэ
жил 64 болж өссөн байна. 2008 онд 88 ногдож байсан байна.
III.2. Малын тэжээлийн үйлдвэрлэлт, хангамж. 2011 онд аймгийн
хэмжээгээр тэжэээлийн нэгжид шилжүүлснээр 44.4 мянган тонн тэжээл
үйлдвэрлэсэн нь 2010 оныхоос 3.7 хувиар буюу 1.6 мянган тонноор өссөн
байна. Бэлтгэсэн тэжээлийг нэр төрлөөр авч үзвэл хужир шүү өмнөх оныхоо
хэмжээнээс 1835.1 тн-оор буурч, байгалийн хадлан, гар тэжээл, таримал
тэжээл, даршны ургамал, сүрэл өсч, лай, хүнсний ногооны хаягдал буурсан
байна. Хүснэгт 28.
Бэлчээрийн тэжээл нэр төрлөөр тн
2007 2008 2009 2010 2011
2011/
2010%
Байгалийн хадлан 29 202.1 38 696.7 14 491.9 31 916.1 32 990 3.4
Таримал тэжээл 206 197.3 32.1 41.2 861.1 1 990.0
Даршны ургамал 597 18.35 9.7 12 194.2 1 518.3
Гар тэжээл 5 529.7 6 852.4 5 221.8 5 330.2 6 372.2 19.5
Хужир шүү 4 110.4 5 945.9 6 013.3 5 311.2 3 476.1 -34.6
Хүнсний ногооны хаягдал 133.3 248 95 102 38.6 -62.2
Үр тарианы хаягдал 15 15 0 50 170.9 241.8
Лай 3 5 3.7 4.2 4 -4.8
Сүрэл 130 40 31.8 49.2 316 542.3
2010 онтой харьцуулахад бэлтгэсэн хадлан Баян-Өндөр, Бат-Өлзий,
Зүүнбаян-Улаан, Тарагт, Уянга, Хужирт сумаас бусад сумдууд өссөн, гар
тэжээл бэлтгэлт Баян-Өндөр, Бүрд, Зүүнбаян-Улаан, Тарагт, Хужирт
сумдуудаас бусад суманд мөн өссөн үзүүлэлттэй байна. (Хавсралт 32.33.34.35) Зураг 14
Үйлдвэрлэсэн тэжээлийн бүтцээр авч үзвэл хүчит тэжээл, бүдүүн тэжээл,
шүүст тэжээл бүгд өссөн, бусад тэжээл өмнөх оноосоо бага зэрэг буурсан
байна. Хүснэгт 29.
Тэжээлийн бүтэц, тэжээлийн хангамж
2007 2008 2009 2010 2011
Бүгд 39 926.5 52 018.7 25 899.3 42 816.1 44 423.1Хүчит 5 544.7 6 867.4 5 221.8 5 380.2 6 543.1
Шүүст 597.0 18.4 9.7 12.0 194.2
Бүдүүн 29 674.4 39 187.0 14 654.5 32 112.7 34 209.7
Бусад 4 110.4 5 945.9 6 013.3 5 311.2 3 476.1
Хонин толгойд шилжүүлсэн нэг
малд ногдох тэжээл, тэж.нэгж, кг 8.3 10.3 4.9
14.1 12.1
2011 онд хонин толгойд шилжүүлсэн нэг малд 12.1 кг тэжээл ногдож
байгаа нь 2010 оныхоос 2.0 кг-аар буурсан байна.
ДҮГНЭЛТ
Малын тоо, толгой 2011 онд 2425.6 мянган толгой тоологдож, 2010
оныхоос 415.1 мянгаар буюу 20.6 хувиар өслөө. Том малын зүй бус хорогдол
21.9 мянга болж өмнөх оноос 1642.4 мянган малаар буурсан, бойжсон төл 45.6
хувиар өссөн, малын хэрэглээний зарлага 54.1 хувиар өссөн, хээлтэгч малын
тоо өмнөх оноос 3.8 хувиар буюу 35.6 мянган толгойгоор өссөн үзүүлэлтүүд тус
тус гарсан байна.
2011 оны байдлаар нийт мал сүргийн 89.8 хувийг бог мал, 10.2 хувийг
бод мал эзэлж байна. Бог малын дотор хонь 48.3 хувь, ямаа 51.7 хувийг эзэлж
байгаа ба уламжлалт харьцаа сүүлийн жилүүдэд ихээхэн хэмжээгээр
алдагдсаар байгаа нь харагдаж байна. 2011 оны малын тооны нийт өсөлтийн
52.3 хувийг зөвхөн ямаан сүргийн тооны өсөлт хангасан байна.
2010 онд нийт мал сүргийн 44.5 хувь нь хорогдож, сүргийн бүтцийн
харьцаа ихээхэн алдагдсан. 2011 оны хувьд цаг агаарын тааламжтай жил болж
мөн Монгол улсын хэмжээнд хэрэгжиж байгаа “Монгол мал” хөтөлбөрийг
хэрэгжүүлж эхэлсний үр дүнд цэвэр үүлдэр, эрлийз малын тоо толгой
нэмэгдэж, сүргийн бүтэц сайжирсан эерэг үзүүлэлт гарлаа.
Мал аж ахуйн салбарын хөгжлийг эрчимжүүлэх, мал сүргийн өсөлтөд
нөлөөлж буй сөрөг нөлөөг багасгахын тулд малчдын хөдөлмөрийг нэгтгэх, ашиг
шим багатай олон тооны мал биш ашиг шим өндөртэй цөөн тооны мал өсгөх,
сүргийн бүтцийн зохистой харьцааг хангах, сүү мах, малын гаралтай түүхий эд
боловсруулах жижиг дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх, малыг эрсдлээс хамгаалах
даатгалын системийг хөгжүүлэх зэрэг арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх нь зүйтэй
байна. Мөн мал маллагааны арга ажиллагааг залуу үед сургах арга хэмжээ
шаардлагатай байна.
2011 оны хувьд өвс хадлан, гар тэжээл бэлтгэлт урд жилүүдээс мөн л
өсөлттэй гарсан нь нэг сайн үзүүлэлт хэвээр байгаа юм.
