1

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNE VE ARAŞTIRMACILARA YÖNELİK

KAYNAKÇA HAZIRLAMA KILAVUZU: Ne nerede?

Bir yerleşim (veya bir konu, bir kavram vb.) hakkında tüketici literatür taraması

araştırma tasarımının / atöye çalışmasının en başında yapılır!

Peki nerelerde / nasıl yapılır?1

Aslı Odman, 12.08.2015

https://mimarsinan.academia.edu/AsliOdman

Çok önemli iki hatırlatma:

1. Bir konu / yerleşim hakkında doğrudan ‘google’a o konunun veya yerleşimin ismini

yazmak, üniversite işinize yarayacak bilimsel bir kaynakça oluşturmak işin yetersiz,

güvenilir bilgi ile kötü bilgiyi bir çorba halinde sunan, çoğu zaman da ortaya pek çok

‘çöp bilgi’ çıkaran, bilgiyi bağlamından koparan yanıltıcı sonuçlar veren bir yoldur.

2. İlla ki ‘google’ kullanmak istiyorsanız, ‘google akademik’ genel giriş yapmak için

tercih edeceğiniz arama motoru olsun!

3. Hele bir de ‘google’de bulduğunuz belgelerin sadece ‘link’lerini kes+yapıştır yapıp,

‘kaynakça’ adı altında rapor, ödev vs.’lerinizin sonuna koyarsanız bu TAMAMEN

YANLIŞ olacaktır. Çünkü önemli olan hangi ‘link’, yani hangi aracı ile bir belgeye

ulaştığınız değil, o belgenin ne, kimin/hangi kurumun tarafından, ne zaman, ne

amaçla, ne bağlamda yayınlandığı, ne için işinize yarayacağını anlayabilmek için

TAM VE DOĞRU OLARAK ALINTILANMASIDIR. LÜTFEN BU BELGENİN

SONUNDAKİ FARKLI BELGE TÜRLERİNİ ALINTILAMA KURALLARINI

ÖNCELİKLİ OLARAK OKUYUN!

1 Bu kılavuzda verilen kaynaklar, tüketici olmaktan uzaktır. Bu kılavuz, lisans eğitimine yeni başlayan

öğrencilerin ilk başvuracağı kaynakları listelemekle ve kabaca bir ‘kaynaklar panoraması’ vermekle

yetinmektedir. Öneri ve katkılarınızla iyileşecektir. (öneri ve eleştirileriniz için, e-mail:

asli.odman@msgsu.edu.tr)

2

İÇİNDEKİLER:

1. KAYNAK ÇEŞİTLERİ; NEREDE BULUNABİLECEKLERİ

MONOGRAFİK KAYNAKLAR:

1a. Süreli yayınlardaki (dergiler) makaleler

1b. Kitaplar

1c. Tezler

1d. TÜBİTAK Projeleri

ARŞİV BELGELERİ:

2a. Başbakanlık Osmanlı ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Katalogları:

2b. Osmanlı Bankası’nın arşivlerinde

GAZETE YAZILARI (ESKİ / YENİ):

3a. Gazete Arşivlerinden

3b.Haber portalları ve bloglarda

İSTATİSTİKLER , RESMİ RAPORLAR, MECLİS TUTANAKLARI, KANUN

METİNLERİ, KENT VE AKIŞLARA DAİR YERLİ/YABANCI VERİBANKALARI:

4a. TÜİK-

4b. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ‘İstanbul Külliyatı’

4c. 19. Yüzyıl sonu tüm Osmanlı coğrafyasına dair kapsamlı istatistiki bilgiler

4d. Aranan konu ile ilgili Valilik, Bakanlıklar, sair devlet kurumları ve think-

tank’ların raporları/verileri, Meclis Tutanakları ve Soru Önergeleri

4f. CUMHURİYET DÖNEMİ MECLİSLERİ GENEL KURUL

TUTANAKLARINA ERİŞİM SİSTEMİ

4g. KENT VE AKIŞLARA DAİR YERLİ/YABANCI VERİBANKALARI

3

KARTOGRAFİK [HARİTA] KAYNAKLARI, HAVA FOTOĞRAFLARI:

5a. Taksim İBB Atatürk Kütüphanesi’nin koleksiyonundan basılı harita

koleksiyonları

5b. İFEA (Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü) Kartografya Atölyesi (Haritalar

Kataloğu 2006) :

5c. DAİ (Alman Arkeoloji Enstitüsü)

5d. yayınlanmış yüzyıl başı İstanbul Sigorta Haritaları (Goad, Pervititch),

5e. Şehremaneti (Belediye) İstanbul Rehberlerindeki ve sair seyahat

rehberlerindeki haritalar

5f. Sair özel kurumların ve devlet kurumlarının bastığı harita koleksiyonu ve

katalogları, atlaslar:

5g. Google Earth’un sene çubuğu

5h. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB)’nin Şehir Rehberi

5i. Harita Genel Komutanlığı

5j. Çevrimiçi tarihi – tarihi dönemlere dair / güncel haritalar havuzları:

5k. GIS, mütekabiliyet analizi gibi çok boyutlu ilişkisel haritalar/atlaslar

FOTOGRAFİK ve sair GÖRSEL (+tarihi film) KAYNAKLAR:

6a. II. Abdulhamit Fotoğraf Koleksiyonu

6b. Fotoğrafhane ve fotoğrafçı (seyyah, diplomat etc.) katalogları ve sair basılmış

özel koleksiyonlar, twitter ve facebook fotoğraf arşivleri

6c. Yabancı devlet veya özel kurumlarının görsel / AÇIK ERİŞİMLİ dijital

arşivleri

6d. Gravürler ve minyatürler

ANSİKLOPEDİLER , ALMANAKLAR/ YILLIKLAR ve SAİR SOSYALBİLİMSEL

BAŞVURU KAYNAKLARI:

7a. Dünden_Bugüne_İstanbul_Ansiklopedisi

7b. İslam Ansiklopedisi,,

4

7c. International Encyclopaedia of Human Geography

7d. International Encyclopaedia of Social and Behavioral Sciences

7e. Urban Dictionary:

KENT BİBLİYOGRAFYALARI / KAYNAKÇALAR ve ZAMANDİZİNLERİ

Yerinde/sur place TARİH

8a. Yerelde ziyaret edilip, bilgi/belge edinilecek resmi ve resmi olmayan

kurumlar

8b. Mezar taşları

8c. Sözlü tarih

8d. Yerel ‘ayrıntılar’, mekanda izler

ARAŞTIRMA MERKEZLERİ, KÜTÜPHANELER ve DİJİTAL ARŞİVLER /

VERİBANKALARI

9a. Kütüphaneler ve Araştırma Merkezleri:

9b. Dijital arşiv ve veritabanları, kent ile ilgili tematik veya teknik veritabanları

9c. İNFOGRAFİK/Sosyal verilerin görselleştirilmesine

İNFOGRAFİK/Sosyal verilerin görselleştirilmesine dair önemli linkler ve bunları derleyen

siteler:

2. KAYNAK ARAMA ŞEKİLLERİ

3. KAYNAK ALINTILAMA / KAYNAK GÖSTERME KURALLARI

5

2. KAYNAK ÇEŞİTLERİ; NEREDE BULUNABİLECEKLERİ

A. MONOGRAFİK KAYNAKLAR:

1a. Süreli yayınlardaki (dergiler) makaleler

*TÜBİTAK (Türkiye Bilimler Akademisi) ULAKBİLİM’de (Ulusal Akademik

Ağ ve Bilgi Merkezi) listelenmiş [hakemli] sosyalbilimler alanındaki süreli yayınlar.

Türkiye’de hakemli olmayan, çoğunun kalitesi bir hayli tartışmalı 3000’e yakın süreli

yayın (enstitü dergisi) var2, bunların içinden nispeten kaliteli olanlarını elemek için

‘hakemli’ olanlara bakmak bir yol.

Listesi: ULAKBIM (Sosyal bilimler alanında toplam 187 dergi)

**ULAKBİM’de bulunan hakemli dergilerin ve diğerlerinin 386’sını, eksiksiz olmasa

da tarayan ve bazılarını da netten erişilebilir kılan bir index:

Akademia Sosyal Bilimler Indeksi (ASOS Index)

*Milli Kütüphane’nin arşivinde olan, Cumhuriyet dönemi’nde yayınlanmış tüm (1

milyon) makalede ortak tarama yapmak için oluşturduğu katalog tarama

Cumhuriyet Dönemi Makaleler Bibliyografyası (1923-1999) (Milli Kütüphane –

ücretsiz üye olmalısınız!)

Türkiye Makaleler Bibliyografyası (1995’den günümüze) (Milli Kütüphane)

Eski Harfli Süreli Yayınlar Kataloğu, Milli Kütüphane

*Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Bilgi Bankası: Kitap, rapor, tez

vb. dokümanlar; seminer, sempozyum, kongre ve benzeri toplantılarda sunulan

tebliğler ile süreli yayınlarda (dergi ve gazete) yayınlanan makalele ve haberlere ait

bibliyografik bilgilerden oluşmaktadır. Makale ve haberler 1990 yılı ve sonrasını

içermektedir. Gazete haber ve makaleleri Türkiye’nin gündeminde önemli yer tutan

konularda seçmeli olarak indekslenmektedir.

* Özellikle Osmanlı dönemi yerel tarih ve kültürel miras hakkında önemli bilgiler

içeren Ermenice Süreli Yayınlar hakkında:

2Türkiye’de sosyalbilimler alanında akademik yayıncılık hakkında kapsamlı ve güncel bir yazı dizisi

için bakınız, Emrah Göker, ‘Sosyalbilim Yayıncılığında Enstitü Dergileri I-V’, istifhanem.com, 16 ila

30 Ağustos 2011.

6

Ermenice Süreli Yayınlar, 1794-2000, Zakarya Mildanoğlu, Aras Yayınları, 2014.

*Ulakbim’de yer almayan ve Milli Kütüphane tarafından taranmamış, aradığınız konu

hakkındaki önemli dergileri, doğrudan websiteleri üzerinden tarayabilirsiniz, bazen

tam metinlere bile ulaşabilirsiniz. Bazı dergilerin ise içindeki makaleleri derleyen dizin

/ indeks ekleri var, onları bulabilirsiniz.***

Örnekler:

Arkitekt Dergisi, Türkiye’de çıkan ilk mimarlık dergisi [1931-1982]

Mimarlık Dergisi, TMMOB Mimarlar Odası Süreli Yayını [1963-2014]

Planlama, Şehir Plancıları Odası ŞPO, [1986-2014]

Yapı Dergisi, Mimarlık, Kültür, Tasarım, Sanat, Yapı Endüstri Merkezi [1973-3015]

Kent Gündemi, Şehir Plancıları Odası ŞPO yayını [?-? 8 sayı çıkmış]

mimar.ist Dergisi, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Süreli Yayını

[2001-2014]

Arredamento Mimarlık Dergisi, Boyut Yayıncılık’ın hem dekorasyon, hem tasarım,

hem de mimarlık dergisi, özellikle ‘Kent’ kısmı [1989-2014]

Ölçü Dergisi, TMMOB İstanbul İKK Süreli Yayını

Defter Dergisi [1987-2002]

Toplum ve Bilim [1977-2014]

Toplumbilim [??-2014,

Tarih ve Toplum, Yeni Yaklaşımlar [2005-2014]

Praksis, Sosyalbilimler Dergisi [2001-2014]

Arrademento Mimarlık, 21, domus gibi süreli mesleki yayınları da taramakta fayda

var.

İstanbul Dergisi (Tarih Vakfı) [1992-2008] (Dizini mevcut değil, manuel olarak

taranmalı)

Toplumsal Tarih (Tarih Vakfı) [1994-2014] [Dizin özel sayıları var]

İstanbul Dergisi (Tarih Vakfı) [1994-2007]

Çalışma ve Toplum Dergisi [2004-2015]

7

Atlas Dergisi, Aylık Coğrafya ve Keşif Dergisi [1993-2014] [Dizini yok, fakat

sitesinde arama motoru var, taranmalı]

National Geographic Türkiye, [2004-2014] [Dizini yok, fakat pek çok makalesi

internet sitesindeki Arşiv sekmesi altında]

Magma Dergisi [2014-]

*Ayrıca İstanbul hakkında çıkmış gelmiş geçmiş tüm süreli yayınların bir listesi / kaynakçası

için 2010 tarihli şu makaleye bakınız:

Selahattin Öztürk, ‘İstanbul için yayımlanan süreli yayınlar bibliyografyası’, Türkiye

Araştırmaları Literatür Dergisi, İstanbul Tarihi sayısı, cilt: 8, sayı: 16, 2010, 563-586.

*İstanbul’un, İstanbul Şehremaneti (Belediyesi) tarafından çıkarılan ilk şehircilik dergisi’nin

(İstanbul Şehremaneti Mecmuası, 1924-1942) içindeki tüm makalelerin konulara göre tasnif

edilmiş hali için bakınız:

Abdullah Taha İmamoğlu, ‘İstanbul’un İlk Şehircilik Dergisi: İstanbul Şehremaneti

Mecmuası ve Fihristi’, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, İstanbul Tarihi sayısı,

cilt: 8, sayı: 16, 2010, 631-672.

*Mimar Sinan GS Üniversitesi Kütüphanesi‘nin üye olduğu yabancı dildeki elektronik-dergi

veritabanlarını ve bunları biriktiren bir havuz gibi düşünebileceğiniz online veritabanlarını

(JSTOR, SSCI, ScienceDirect, Humanities International Complete, History Reference Center,

ProQuest Dissertations and Thesis Fulltext, Project Muse, Arts and Humanities Full Text gibi

şehircilik ile ilgili makaleler içeren veritabanları başta olmak üzere) kütüphanede tarayabilir,

makale indirebilirsiniz. Gene üniversite kütüphanemiz websitesinden ulaşabileceğiniz Açık

Erişim ve Açık Arşivler içinde tarama yapabilirsiniz.

* Türkiye Şehircilik Kongreleri’nde (1977- ) verilen tebliğlerin bir analizi için bakınız:

Evren Aydın, ‘Türkiye Şehircilik Kongreleri’, Türkiye Araştırmaları Literatür

Dergisi, Türk Şehir Tarihi sayısı, sayı 6, 2005, 617-632.

*Dijitalleştirilmiş özel dergi / gazete koleksiyonları:

Türkiye Belgeleri: http://www.info-turk.be/ant.htm

Sol Yayınlar: http://www.solyayin.com/

8

1b. Kitaplar

*Ulusal Toplu Katalog: [ODTÜ hariç tüm önemli devlet üniversite kütüphanelerinin

katalogları, Koç, Sabancı ve Kadir Has hariç neredeyse tüm önemli vakıf üniversitesi

kütüphanelerinin katalogları, Milli Kütüphane, Atatürk Kütüphanesi, Beyazıt Devlet

Kütüphanesi gibi tüm önemli online kütüphane kaynaklarını AYNI ANDA

tarayabildiğiniz bir toplu katalog]

*Eski Harfli Basma Türkçe Eserler Bibliyografyası, 1584-1986, Milli Kütüphane

*+ buna ek olarak kataloğa katılmamış belli başlı aşağıdaki kütüphane kataloglarını

taramak

ODTÜ Kütüphanesi kataloğu:

Koç Üniversitesi Ktph. ve Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED)

SALT Araştırma Kütüphanesi / Osmanlı Bankası

Sabancı Üniversitesi ‘Bilgi Merkezi’

İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi

ÇEKÜL Vakfı Bilgi ve Belge Merkezi

‘tamama yakın’ bir Türkiye’deki kitaplara dair tarama sağlayacaktır.

*Türkiye’deki sahafların [toplam 207 sahaf ve yaklaşık 1,5 milyon sahaf kitabı

barındıran] ticari faaliyet için kurdukları, fakat araştırma amacı için de işe yarayan

katalog: Nadirkitap

*Ayrıca İstanbul hakkında tüm Cumhuriyet döneminde düzenlenmiş sempozyumların

ve bildiri kitaplarının kronolojik bir listesi için bakınız:

Feyza Köse Sayan, ‘İstanbul Konulu Sempozyumlar’, Türkiye Araştırmaları Literatür

Dergisi, İstanbul Tarihi sayısı, cilt: 8, sayı: 16, 2010,619-630.

* Dünyadaki belli başlı kütüphanelerinin kataloglarında aynı anda tarama

yapabileceğiniz ortak katalog WORLDCAT

9

*Kütüphanelerde ulaşmakta zorlandığınız Türkiye’de veya yurtdışında basılmış bazı

kitapların e-kitap formatında erişilebilmesi için:

1. adres [İngilizce dilindeki akademik kitaplar ağırlıklı]

2. adres [Türkçe dilindeki akademik kitaplar ağırlıklı]

3. adres [Türkçe dilindeki edebiyat kitapları ağırlıklı]

4. adres [Türkçe dilindeki akademik kitaplar ağırlıklı]

5. adres [Türkçe dilindeki akademik / edebi kitaplar ağırlıklı]

*Özellikle kentlerle ilgili bir sorunsala dair arama yapıyorsanız türkçe kitap basan

yayınevlerinin kent dizilerini veya uzmanlaşmış yayınevlerinin kataloglarını ayrıca

tarayınız:

Arkeoloji ve Sanat Yayınevi

Yapı Endüstri Merkezi Yayınevi

Tarih Vakfı Yurt Yayınları Kent Araştırmaları / İstanbul

Metis Yayınevi Kent Serisi

Ayrıntı Yayınevi Kent kitapları

İletişim Yayınevi Memleket Kitapları / İstanbul / İzmir / Dünya Şehirleri

Boyut Yayınları Mimarlık ve Kent Dizisi

....

1c. Tezler

*YÖK Tez Veritabanı: [ücretsiz üye olmanız gerekiyor]

*ABD ve Kanada’da tamamlanmış tezlerin veribankası: UMich [Üniversite

kütüphanesi üzerinden abonelik ile ulaşılabilir]

*İstanbul’daki devlet üniversitelerindeki şehir ve bölge planlama bölümlerinde

yazılmış olan yüksek lisans tezleri ve projeler hakkında genel bir değerlendirme:

Gizem Aksümer / Barış Göğüş’ün 2015 İstanbul Buluşmaları’nda graph commons

zemininde yaptıkları analiz

*Boğaziçi Üniversitesi Modern Tarih Enstitüsü’nün disiplinlerarası konulardaki

yüksek lisans ve doktora tezleri

10

*İstanbul Fransız Araştırma Enstitüsü İFEA İstanbul Kent Gözlemevi OUİ’nin tezler

(mémoires) ve sair kent belgeleri

1d. TÜBİTAK Projeleri

Sonuçlanan Projeler Veritabanı

11

B. ARŞİV BELGELERİ:

2a. Başbakanlık Osmanlı ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Katalogları:

*http://www.devletarsivleri.gov.tr/katalog/ [kapsamlı belge içeriğine özet dair katalog

girişleri var]

2b. Osmanlı Bankası’nın arşivlerinde [hepsi dijitalleştirilmiş, geç dönem Osmanlı

ve Cumhuriyet dönemine ait ticaret yılllıkları, fotoğraflar, planlar gibi belgeler

içeriyor]

12

C. GAZETE YAZILARI (ESKİ / YENİ)

3a. Gazete Arşivlerinden ücretsiz üyelikle anahtar kelime üzerinden taranabilecekler:

*http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/ [1945-2000 arası]

*http://www.cumhuriyetarsivi.com/monitor/index.xhtml [1930’dan günümüze, ücretli,

fakat bir haftalık kullanım + elle not tutma yöntemi ile kullanılabilir, eğitim amaçlı

ücretsiz yollanması ricasında bulunabilir]

*Ankara Üniversitesi’nin geç osmanlı/erken cumhuriyet ve sonrası dönem gazetelerini

dijitalleştirme projesi: buradan veya buradan.

*Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Bilgi Bankası: Kitap, rapor, tez

vb. dokümanlar; seminer, sempozyum, kongre ve benzeri toplantılarda sunulan

tebliğler ile süreli yayınlarda (dergi ve gazete) yayınlanan makalele ve haberlere ait

bibliyografik bilgilerden oluşmaktadır. Makale ve haberler 1990 yılı ve sonrasını

içermektedir. Gazete haber ve makaleleri Türkiye’nin gündeminde önemli yer tutan

konularda seçmeli olarak indekslenmektedir.

3b.Haber portalları ve bloglarda da yerleşim/konu hakkında daha güncel bilimsel

makale ve yazılara dair tarama yapabilirsiniz.

*http://www.arkitera.com/ adlı haber portalı, halihazırda en kapsamlı güncel kent ve

mimarlık haberlerini veriyor ve hızlı bir arama motoru ve kapsamlı bir arşivi var.

*www.yapi.com.tr [Yapı Sektörünün Haber Portalı], keza kapsamlı bir arşivi ve hızlı

bir arama motoru var.

*www.mimdap.org [‚Mimalığın Buluşma Noktası‘],keza kapsamlı bir arşivi ve hızlı

bir arama motoru var.

* www.mimarizm.com [Mimarlık ve Tasarım Yayın Platformu]

* http://www.kuzeyormanlari.org/ [İstanbul Kent Savunusu ve Kuzey Ormanları

Savunusu KOS’un hergün güncellenen Türkiye’nin kent gündemi sitesi]

*www.planlama.org [Şehir Plancılarının Bilgi Paylaşımı ve Tartışma Platformu]

* www.dayanismaciatolye.org www.toplumunsehircilikhareketi.org

www.mutlukent.wordpress.org gibi özel şehir bloglarını da takip edebilirsiniz.

Bu haber portallarında da, güncel haber boyutun aşan yazı, makale ve söyleşilere

rastlayabilirsiniz.

13

D. İSTATİSTİKLER , RESMİ RAPORLAR, MECLİS TUTANAKLARI, KANUN

METİNLERİ, KENT VE AKIŞLARA DAİR YERLİ/YABANCI VERİBANKALARI:

4a. TÜİK-

*Türkiye İstatistik Kurumu: www.tuik.gov.tr [büyük ölçekteki veriler için bizzat

TÜIK Beşiktaş Şube’ye gitmek gerekiyor.]

*Devlet Planlama Teşkilatı'nın YEREP Projesi kapsamında tüm yerel idarelere ait açık

verileri kullanıcıya sunan bölgesel portalı: www.yerelnet.org.tr

4b. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ‘İstanbul Külliyatı’, 1923’den günümüze

‘nüfus ve demografi’, ‘seçimler’, ‘kültür ve spor’, ‘adalet’, ‘eğitim’, ‘inşaat’, ‘sağlık,’

‘sanayi’, ‘tarım’ ve ‘ulaştırma’ya dair istatisitikleri derliyor.

4c. 19. Yüzyıl sonu tüm Osmanlı coğrafyasına dair kapsamlı istatistiki bilgiler

derlemesi için, Vital CUİNET’nin dört ciltlik çalışmasına bakılabilir. (Fransız Milli

Kütüphanesi’nde dijital nüshaları aşağıdaki adreste yüklüdür.)

La Turquie d'Asie, géographie administrative : statistique, descriptive et raisonnée de

chaque province de l'Asie Mineure. / par Vital Cuinet -E. Leroux (Paris)- 4 Cilt. 1892-

1901 [Asya Türkiyesi’nin idari coğrafyası: Küçük Asya’nın her eyaleti için betimleyici

ve açıklayıcı istatistikler]

*Osmanlı dönemi nahiye, kaza, vilayet, sancak ve eyalet bazında ve millet gruplarına

göre nüfus istatisiklerini Kemal Karpat aşağıdaki kitabında ele almıştır:

Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Tarih Vakfı yayınları, 2003. [orijinal ingilizce ilk basım:

1985]

*Cumhuriyet Dönemi 1925-1965 yılları arası nüfus istatistiklerini, vilayet/anadili

yoğunluklarına göre haritalayan çalışma:

Türkiye’nin Etnik Coğrafyası, 1927-1965 Anadil Haritaları, Şükrü Aslan, Sibel

Yardımcı, Murat Arpacı, Öykü Gürpınar, MSGSÜ Yayınları, İstanbul, 2015.

4d. Aranan konu ile ilgili Valilik, Bakanlıklar, sair devlet kurumları ve think-

tank’ların raporları/verileri, Meclis Tutanakları ve Soru Önergeleri :

* Orman ve Su İşleri GEODATA (İdari sınırlar, varolan / projelendirilen su altyapısı,

ağaçlandırma, orman statüleri, SİT ve sair korunan alanlar, oşinografi, yaban hayatı,

ulaştırma...katmanları)

14

* Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın her türlü kentsel bilgiyi GIS bazında paylaştığı

ATLAS (hava fotoğraflarını da içeriyor)

*Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Düzeni Planları, Bakanlığı’n İl Müdürlüklerinin

websitelerinden Nazım İmar Planları, projeler ve Mevzuat Bilgi Sistemi ve raporlar

[Şehir Planlama Mevzuat ve değişikliklerine dair ŞPO Haber Bültenleri]

*Tüm mevzuatı belli anahtar kavramlara dair için Resmi Gazete arama motoru

* İl bazında ayrıntılı ve haritalı Kültür Envanteri Listeleri [ayrıca bazı illerin ayrı

Kültür Envanteri websiteleri var]

*Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı müzeler

*TÜBA’nın hazırladığı il kaynakçaları ve kültür envanterleri – TÜKSEK Kültür

Envanteri Projesi’nin parçası olarak yayınlana (Şanlıurfa, Birecik, Buldan vs.

Kaynakçaları ve Kültür envanterleri)

* Devlet Su İşleri Bölgeleri ve buradaki altyapıya dair harita ve bilgiler

*Tapu ve Kadastro Müdürlüğü Parsel Sorgulama

*Maden Tetkik Arama Türkiye Maden yatakları veribankası

*2009 senesine kadar Devlet Planlama Teşkilatı’nın raporları (pek çoğu, Kalkınma

Bakanlığı’na devrolan kütüphane sitesinde dijitalleştirilmiş)

*Temel ekonomik ve ekonomik/sosyal göstergelere Kalkınma Bakanlığı’nın

sitesinden ulaşılabilir.

*Kalkınma Ajansları’nın yerele dair yayınları (mesela İZKA, KUZKA vs. raporları)

*Yerelgündem 21 / Kent Konseyi raporları

* Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu’nun kentsel sosyal veriler ve sosyal

politika dair araştırma yayınları

*Belediyelerin kurduğu kent bilgi sistemleri (İzmir Bbelediyesi, 3 boyutlu rehber)

*İl Yıllıkları ve Faaliyet Raporları (Valilikler)

*İl Çevre Durum Raporları (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı)

*İlçelerin Gelişmişlik Durumu Raporları (DPT)

*İl İşgücü Piyasası Raporları (İŞKUR)

*Hanehalkı İşgücü Anketleri ( Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı)

*STK veritabanı (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) vs vs

15

*Çeşitli amaçlarla hazırlamış ÇED ve fizibilite raporları (serbest bölge yer seçimi vs)

ÇŞB’nın e-ced sitesinden takip edilebilir

* İstanbul Sit Alanları Alan Yönetimi Başkanlığı İstanbul’daki sit alanları

*TOBB, Tüsiad vs. gibi örgütlerin araştırma kurumlarının veya TESEV, TEPAV gibi

düşünce kuruluşlarının kent veya kentsel konular hakkındaki raporları, mesela

TESEV’in İl Ölçeği’nde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Raporu gibi..

*YAYED (Yerel Yönetim Araştırma Yardım ve Eğitim Derneği) yayınları

...........

4f. CUMHURİYET DÖNEMİ MECLİSLERİ GENEL KURUL

TUTANAKLARINA ERİŞİM SİSTEMİ

*TBMM’nin sitesinden tutanaklar ve raporlar [1920-2014]

*Yazılı Sözlü Soru Önergeleri [2001-2014 arası, 21. online] [TBMM sitesinden

‘Denetim’ başlığından gene 21. Dönem Yasama yılına kadar geriye giden diğer

Önerge ve Soruşturma/Araştırma Komisyonlarının belgelerine ulaşabilir, fihrist

taraması yapabilirsiniz]

*Resmi Gazete’de kent ile ilgili mevzuat ve ilanlara ulaşabilirsiniz.

4g. KENT VE AKIŞLARA DAİR YERLİ/YABANCI VERİBANKALARI

* Mülksüzleştirme Ağları. Sermaye-iktidar ilişkileri üzerine kolektif veri derleme ve

haritalama çalışması. Özellikle mega-proje ve büyük ölçekli şirketlerin ilişki ağlarını

sorgulamak için.

* #dirençevre Çevre İhtilafları haritası

* Çevre Davaları İlişkisel Ağ Haritası: Kurumlar, Hukuki Dayanaklar, Kavramlar

*Küresel Çevre İhtilafları, Tehditleri ve Direnişleri Haritası Environmental Justice

Atlas

*http://www.megaprojeleristanbul.com/ 2003-2013 arasında İstanbul’da uygulanmaya

başlamış mega ölçekli projelerle ilgili bir veritabanı

*Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Arşiv ve Dokümentasyon Merkezi

* Mülteciler: Tüm dünya’da 1974’den günümüze mültecilerin hareketlerini ve iltica

etme nedenlerinin veribankasının görselleştirilmesi: The Refugee Project

* Sınırlardan geçerken hayatını kaybeden mültecilerin ve sınır geçme noktalarının

haritalanması: Sınırlarda Ölüm; Güney AB dış sınırlarında Göçmen Ölümleri

16

* Uluslararası karşılaştırma makroekonomik dataların son 150 yılda dinamik

görselleştirilmesi GAPMİNDER

*Dünyadaki iş kazalarını karşılaştırmalı olarak veribankasına çeviren Global Worker’s

Watch

17

E. KARTOGRAFİK [HARİTA] KAYNAKLARI, HAVA FOTOĞRAFLARI

Önemli Not: 20. yy’da Türkiye coğrafyasında pek çok yer, coğrafi şekil vs. ismi

değiştirilmiştir. Yer isimlerini tarihi süreklilik içerisinde takip edebilmek için şu

kaynak ve veribankasına bakınız:

Türkiye Yerleşim Birimleri İsim Envanteri ve Haritası Nişanyan MAP

Hayali Coğrafyalar. Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Değiştirilen Yer Adları,

Sevan Nişanyan, TESEV Yayınları, 2011.

Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yayınları, 2001.

Osmanlı Yer Adları, Alfabetik Sırayla, Tahir Sezen, Devlet Arşivleri Yayınları, 2006.

5a. Taksim İBB Atatürk Kütüphanesi’nin koleksiyonundan basılı harita

koleksiyonları [ayrıca bu kütüphanenin harita künyelerini de içeren bilgilerine kataloğunu

tarayarak ulaşabilirsiniz. Ayrıca harita kataloğunu, kartpostallar kataloğunu veya albümler

kataloğunu da tarayabilirsiniz. Türkiye’nin en kapsamlı kamusal harita arşivi Taksim

Atatürk Kütüphanesi bünyesindedir. Pek çoğu dijitalize edilerek nete koyulmuştur.]

*İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk kitaplığı haritalar kataloğu I, II, III, IV

*Alman mavileri : 1913-1914 I. Dünya Savaşı öncesi İstanbul haritaları

*İstanbul-Rumeli ciheti haritaları / (1930’lar)

*İstanbul : Anadolu ciheti haritalari / (1930’lar)

*Üsküdar’ın tarihi haritaları /

*Cadastre de la ville de Constantinople : [VI. cercle municipal] (Osmanlı Dönemi

Beyoğlu Belediyesi İlk Kadastro Haritaları(]

5b. İFEA (Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü) Kartografya Atölyesi (Haritalar

Kataloğu 2006) :

*İstanbul ve Çevresi Üzerine İki Yüzyıl Boyunca Haritacılık Sergi Kataloğu, 2013,

Notre Dame De Sion ve IFEA ortak sergisi [İki yüzyılda İstanbul’un kimler tarafından

ve hangi nedenlerle haritlandığına dair kronolojik ve tematik bir yaklaşım, haritalar ve

harita türlerine dair bilgilenmek için]

5c. DAİ (Alman Arkeoloji Enstitüsü) koleksiyonları [basılmış katalogları mevcut değildir,

daha ileri / derinlikli araştırmalar için önerilir].

18

5d. yayınlanmış yüzyıl başı İstanbul Sigorta Haritaları (Goad, Pervititch),

Charles Edouard Goad’ın İstanbul sigorta haritaları / [1904-1906]

Jaques Pervititich Sigorta Haritalarında İstanbul (Ciltli) / [1922-1945]

5e. Şehremaneti (Belediye) İstanbul Rehberlerindeki ve sair seyahat rehberlerindeki

haritalar

Necip Bey Haritaları, 1914-1918 Şehremaneti İstanbul Rehberi (Osmanlıca: 1919,

Fransızca: 1924)

Ernest Mamboury, Rehber-i Seyyahin, 1925

Osman Nuri Ergin, İstanbul Şehri Rehberi, 1934

**İstanbul Rehberleri’ne dair monografik bir makale:

Kazım Baycar, ‘İstanbul Şehir Rehberleri Üzerine Bir Çalışma’, Türkiye Araştırmaları

Literatür Dergisi, Türk Şehir Tarihi sayısı, sayı: 6, 2005, 607-616.

5f. Sair özel kurumların ve devlet kurumlarının bastığı harita koleksiyonu ve

katalogları, atlaslar:

Örnekler:

Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Haritaları [1896 Askeri Topografya Enstitüsü’nün

kuruluşu]

Osmanlı Atlası, XX. Yüzyıl Başları, yay. Rahmi Tekin vd

İstanbul Haritaları 1422-1922, yayına hazırlayan: Ayşe Y. Kubilay

Türk Deniz Müzesi Harita Kataloğu

Muhtar Katırcıoğlu Harita Koleksiyonu

****Coğrafyamızda yer isimleri son 150 senedir ciddi değişikliklere tanık olduğu için,

bu tip kaynakların Nuri Akbayar’ın Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, 2001 Tarih Vakfı,

rehberi ile beraber kullanılması tavsiye olunur.

5g. Google Earth’un sene çubuğundan geriye giderek, kente göre farklılaşan oranlarda

‘geçmişe doğru’ hava fotoğrafları edinebilirsiniz. [ Her ne kadar geriye dönük işlemese de,

19

Yandex’de (yandex – haritalar) de sokak sokak, bina bina ölçeğine kadar inan bir gösterim

mevcut.]

5h. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB)’nin Şehir Rehberi’nde üç dönem

(1982 /1966 / 1946 ) hava fotoğrafları mevcut

5i. Harita Genel Komutanlığı’nın

Hava Fotoğrafı Arşivi Bilgi Sistemi

Sayısal Türkiye Haritası, GABS ve ürünler kataloğu

5j. Çevrimiçi tarihi – tarihi dönemlere dair / güncel görselleştirme havuzları:

* www.oldmapsonline.org

İngilizce, almanca, fransızca, italyanca, ispanyolca vs. lejantlı 16.yy’dan günümüze

dijitalleştirilmiş tarihi haritaların ortak arama havuzu. Güncel yer isimleri ile arama

yapabilirsiniz.

*Bu oldmapsonline.org harita havuzu sitesinin de kapsadığı British Library

koleksiyonlarındaki haritaları bugünkü google earth ile örtüştürerek ‘georefence’

edebilirsiniz. Şimdiye kadar ‘georeference’ edilmiş olanlarını inceleyebilirsiniz.

*Roma ve Ortaçağ Medeniyetlerinin Maddi Kültürüne Dair Dijital Atlas (Askeri

altyapı, suyolları, şehirler, kaleler, yollar, limanlar, pazar/panayır yerler, idari birimler,

ekonomi, kültür ve dini yapılar, doğal kaynaklar...)

*Roma Dönemi’nde bir yerleşimden diğerine hangi vasıtalarla, hangi güzergahdan, ne

kadar zamanda gidildiğini gösteren kapsamlı ulaşım/maddi kültür veribankası haritası

*www.archatlas.org : Webe yönelik arkeolojik haritalama veribankası. Arkeolojiye

konu olan kadim dönemlerdeki ticaret rotaları, yollar, tarım havzaları, yerleşimlere

dair bilgi ve haritalar içeriyor.

*İngiltere 1 ve 2. Dünya Savaşı’nı belgeleyen bir donanma tarihi sitesinde de

Anadolu, Ege kıyılarına dair önemli haritalar var. Arama motoruna yerin ingilizce ismi

ve ‘maps’ yazmak gerekiyor [mesela ‘gokceada’ yerine ,imbros maps’]:

*Dünya –güncel- haritaları arama motoru World Map Finder ve mappery

*Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin hazırladığı İstanbul Mimarlık

Haritası

20

*Deprem tarihsel verilerine dair veritabanları:

1. European Earthquake Catalogue (Avrupa Deprem Kataloğu)

2. Helenic Macroseismic Database (Helenik Macrodeprem Veritabanı)

3. IRIS Earthquake Browser (Birleşik Deprem Araştırmaları Kurumları Veritabanı)

4. AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) 1900’den bugüne deprem

kataloğu

5. Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri Veri Tabanı TAY Project

5k. GIS, mütekabiliyet analizi gibi çok boyutlu ilişkisel (veritabanlarını,

kalitalif/niteliksel bilgileri) haritalama teknikleri ve farklı yazılımlar kullanılarak

yapılan güncel ve tarihi haritalar (cartes a voir)

Bu konuda Murat Güvenç’in çalışmaları takip edilmelidir [bkz. PLN 560 kodlu

‘Şehircilik Çalışmalarında Yeni Metodolojik Açılımlar’ dersi syllabüsü]

Örnek:

Türkiye Seçim Atlası 1950-2009: Siyasette Değişim ve Süreklilik, İstanbul Bilgi

Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Eylül 2009

Galata ve Pera’nın Toplumsal Coğrafyasındaki Değişme: 1910-1922 Doğu Yıllıkları

Üzerinde Çözümlemeler, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezinde Konferans,

12 Kasım 2003, İstanbul

İstanbul’u Haritalamak: 1990 Sayımından İstanbul Manzaraları, İstanbul, No. 34,

Temmuz 2000, sayfa 34-40.

İstanbul’u Okumak: Statü-Konut Mülkiyeti farklılaşmasına ilişkin bir çözümleme

denemesi, Toplum ve Bilim I ve II, No: 71, Kış 1996, ss. 5-57.(Oğuz Işık ile birlikte)

İstanbul’u Okumak II: Mahalle düzeyindeki konut mülkiyeti statü farklılaşmasına

ilişkin bulgular nasıl genellenebilir?, Toplum ve Bilim, No:72, Bahar 1997, ss.153-64

(Oğuz Işık ile birlikte)

21

F. FOTOGRAFİK ve sair GÖRSEL (+tarihi film) KAYNAKLAR

6a. II. Abdulhamit Fotoğraf Koleksiyonu [ II. Abdülhamit döneminde Padişahın

gözü kulağı olan ve İmparatorluktaki gelişmeleri takip ettiği, önemli bir arşivleme

çalışması olan 36.585 adet fotoğraf]

İstanbul Kütüphanesi Kütüphanesi nadir eserler biriminde korunan Yıldız Sarayı

Kütüphanesi Fotoğraf Albümleri: http://kutuphane.istanbul.edu.tr/?page_id=6083

ABD Kongre Kütüphanesi, genel Istanbul vs’e dair dijital olarak taranıp, erişilebilir:

[Abdulhamid II photography collection:

Bu koleksiyondan yayınlanan seçkiler:

Yadigar-ı istanbul : yıldız sarayı fotoğraf albümünden / Nurhan Atasoy, [Ayrıntılı

Bilgi: http://www.akkok.com.tr/KSS/KulturveSanat/Pages/Yadigariistanbul.aspx ]

Sultan Abdulhamid Arşivi İstanbul Fotoğrafları, İBB ve IRCICA ortak yayını

6b. Fotoğrafhane ve fotoğrafçı (seyyah, diplomat etc.) katalogları ve sair basılmış

özel koleksiyonlar, twitter ve facebook fotoğraf arşivleri:

Osmanlı Dönemi Fotoğrafçıları: James Robertson (1813-1888), Kompa, Carlo Naya

(1816-1882), Basile Kargopoulo, Pascal Sébah & Joaillier (1857-..), Abdullah Frères

(1867 Pera), Nikolai Andriomenos, İsveçli Guillaume Berggren, Gülmez Kardeşler,

Bogos Tarkulyan ‘Phebus’ vb.

[Giriş için, konuda uzman araştırmacı Engin Özendeş editörlüğündeki Abdullah

Frères ve Sébah ve Joallier’den Foto Sabah’a adlı yayınlar, Dersaadet Fotoğrafçıları,

(yay. Bahattin Öztuncay), Panorama de Constantinople İstanbul - Sébah ve Joallier’in

panaromik İstanbul Fotoğrafları I ve II ‘ye bakılabilir ve İstanbul Araştırmaları

Enstitüsü Kataloğu (http://www.iae.org.tr/ altından http://katalog.iae.org.tr/)

taranabilir.]

Koleksiyonlara örnek:

*Pierre de Gigord Koleksiyonu, yay. Cathrine Pinquet vd.

*Wild Koleksiyonu, Constantinople 1900, yay. J.F. Pérouse vb. vb.

*Orlando Calumeno Koleksiyonu, 19. yy sonu, 20. yy. başı Osmanlı coğrafyası

kartpostalları önemli altyapı yatırımlarını, kentsel unsurları göstermekte (Bir Zamanlar

Yayıncılık’ın Bir Zamanlar...ve 100 yıl Önce Türkiye’de Ermeniler 1 ve 2 serisinde

peyderpey basılmakta)

*Artomonoff, Bizans İstanbul’u İmgeleri, 1930-47.

22

Cumhuriyet Dönemi Fotoğrafçıları ve Fotoğraf Ajansları koleksiyonları: Gazetecilerin

fotoğraf koleksiyonları [Muhterem Gökmen, Esat Tengizman ve Burhan Felek, Ethem

Tem, Cemal Işıksel, Othmar Pfershy, Münif Fehim, Hüsnü Cantürk, Suat Fenik, İlhan

Arakon veİhsan Erkılıç, Şinasi Barutçu, Fahri Seyrek, Zeki Bükey, Mehmet Biber,

Limasollu Naci ve Ara Güler, Faik Şenol, Selahattin Giz, Faruk Fenik ve Müeddep

Erkmen, Cumhuriyet Dönemi Kadın Fotoğrafçılar vs. vs. ] [bilgi için:

http://www.fotografya.gen.tr/issue-4/cengiz.html ]

1935-45 arası İstanbul ve Batı Anadolu arkeolojik kazılardaki fotoğraf arşivi için

Artamonoff Koleksiyonu

Twitter, Instagram, Websiteleri:

@hayalleme: Eski istanbul fotoğrafları twitter adresi arşivi [Hayalleme arşivi hakkında]

@sokaktakitarih: Eski/yeni İstanbul fotoğrafları twitter adresi arşivi

@NataliAvazyan: Eski İstanbul fotoğrafları [Avazyan koleksiyonu hakkında]

www.gittigidiyor.com ikinci el satış sitesi görsel (fotoğraf ve kartpostal) arşivi

www.nadirkitap.org görsel arşivi

Şehir Fotoğrafları Arşivi Tarih Tarih Kütüphanesi

Dosseman Şehir ve Müze Fotoğrafları Arşivi

Facebook grupları:

Eski Zamanlarda İstanbul'un Güzel Fotoğrafları

Eski İstanbul Fotoğrafları-Photos Old Istanbul

Eski İstanbul Belgeleri- Documenting Old Istanbul

Eski Zamanlarda İstanbul'un En Güzel Fotoğrafları ve Resimleri

Eski Üsküdar Fotoğrafları

Küçükyalı

SEMT SEMT Istanbul Fotoğrafları

Diğer ilçelere / semtlere dair pek çok başka facebook grubu (Eski Bakıköylüler, Kadıköylüler

vs.) da var...

Sinematek

Kent-sinema ilişkisi üzerine filmler, afişler, makaleler, yazılar: Sinematek.tv

23

6c. Yabancı devlet veya özel kurumlarının görsel / AÇIK ERİŞİMLİ dijital

arşivleri

*Library of Congress (ABD Kongre kütüphanesi) dijital görsel arşivinden anahtar

kelime (yer ismi, kurum ismi, kişi ismi, bina ismi...) ile arama yapabilirsiniz. Çok

zengin bir kaynak teşkil ediyor.

*Bibliothèque Nationale de France (BNF Fransa Milli Kütüphanesi, özellikle

MAPS ve IMAGES)

*British Library (İngiltere Milli Kütüphanesi) Görsel Arşivi

*New York Public Library Dijital Archives (New York Halk Kütüphanesi Görsel

Dijital Arşivi)

*British Pathé yüzyıl başı (1890-2011) İstanbul ve Anadolu’suna dair sessiz

filmler arşivi (mesela yüzyıl başı esnaf ve zanaatlara dair)

* 500 yıllık dönemdeki tüm yayın türlerindeki karışık 3 milyon görselin

dijitalleştirilip, açık erişime sunulduğu Internet Archive Book İmages

*Getty Images 100.000 online açık erişim sanat eseri (tarihi/güncel/mimari

fotoğraf, yağlı boya, heykel, elyazması, kent belgeleri..) görseli

*İngiltere’deki Tate Museum’un online açık erişim galerisi

*Washington Milli Sanat Müzesi, 25.000 sanat eserini açık erişime koyuyor.

*Avrupa Sanat Tarihi’nin önemli sanat eserlerinin bağlamını keşfedici videolar

*Nerede İNGİLİZCE açık erişime koyulmuş dijital sanat kitabı, sanat eseri,

üniversite yayınevlerinin bastığı e-kitaplar, filmler, dil dersleri vs bulabilirsiniz?

LİSTE:

* Dünyada koleksiyonları açık erişimde olan galeri, kütüphane, arşiv ve müzelerin

veribankası: OpenGLAM

* OpenDOAR: Kurumsal açık arşiv sitelerinin listesini veren ve içerikleri

üzerinde toplu arama yapmaya aracılık eden bir dizindir.

* ROAR: Tüm akademik konu alanlarında yayınlanmış serbest erişimli dijital

kaynakları toplu olarak bir arada sunan ve AB Araştırma Komisyonu tarafından

desteklenen bir işbirliği projesidir.

*Birincil kaynaklar havuzu Adam Matthew SAGE

24

*www.archive.org : Farklı kurumlar tarafından djitalize edilip, internete

yüklenmiş farklı audivizüel kaynakları (video, müzik) ve metinleri derleyen bir

veri havuzu

6d. Gravürler ve minyatürler

*Melling Gravürleri [1803-1819] Pittoresque de Constantinople et des rives du

Bosphore

*Gravürlerle Türkiye, 3 Cilt, Kültür Bakanlığı

*Osmanlı Şehir Tarihi’nin her türlü görsel kaynağına dair (gravürler, haritalar, kitap

tasvirleri) kapsamlı ve kuşbakışı bir özet için bakınız :

Kathryn A. Abel, ‘Osmanlı Şehir Tarihinin Görsel Kaynakları’, Türkiye Araştırmaları

Literatür Dergisi, Türk Şehir Tarihi sayısı, sayı: 6, 2005, 487-515.

*Turkish Cultural Foundation görsel arşivi (minyatür, arkeolojik buluntular, tekstil,

seramik...)

*Osmanlı Tasvir Sanatları, Minyatür, Metin And, Yapı Kredi Y, 2014.

25

G. ANSİKLOPEDİLER , ALMANAKLAR/ YILLIKLAR ve SAİR SOSYALBİLİMSEL

BAŞVURU KAYNAKLARI

7a. Dünden_Bugüne_İstanbul_Ansiklopedisi, Tarih Vakfı, 1993-94 [8 Cilt]

*İstanbul konulu Cumhuriyet Dönemi’nde çıkmış dört ansiklopediye dair kapsamlı

bilgi için (Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi hariç, Reşat Ekrem Koçu’nun

İstanbul Ansiklopedisi / İstanbul’un Alfabetik Kütüğü (1944-1971) ve 1968 tarihli

Yeni İstanbul gazetesi’nin verdiği tek ciltlik Resimli Büyük İstanbul Ansiklopedisi ve

1982 senesinde Tercüman Gazetesi’nin dört cilt halinde verdiği İstanbul Kültür ve

Sanat Ansiklopedisi)

*Serdar Serdaroğlu / Kadir Yıldırım, ‘İstanbul’un Ansiklopedileri’, Türkiye

Araştırmaları Literatür Dergisi, İstanbul Tarihi sayısı, cilt: 8, sayı: 16, 2010, 691-617.

7b. İslam Ansiklopedisi,, Türkiye Diyanet Vafkı İslam Araştırmaları Merkezi

İSAM’ın 1988-2013 arasında çıkardığı 44 ciltlik, pek çok Osmanlı coğrafyasındaki

kente, tarihi esere, kişiliğe vs. dair bilgi içeren ansiklopedi internetten de

ulaşılabiliyor.

7c. International Encyclopaedia of Human Geography 12 ciltlik, beşeri coğrafyanın,

kentçiliğin ana kavramlarını, oluştuğu tartışma bağları içerisinde ve kısa kaynakçalar

eşliğinde ele alan ansiklopedi: Rob Kitchin, Nigel Thrift

7d. International Encyclopaedia of Social and Behavioral Sciences 26 ciltlik,

sosyalbilimlerin ana kavramlarının tarihsel gelişimlerini, kavram tartışmalarını kısa

kaynakçalar eşliğinde aktaran ansiklopedi: N. J. Smelser, James Wright, P. B. Baltes

7e. Urban Dictionary: Metropoliten popüler kültür ansiklopedisi

26

H. KENT BİBLİYOGRAFYALARI / KAYNAKÇALAR ve ZAMANDİZİNLERİ

*IFEA’nın 1960-2000 ve 2000-2013 arası için ayrı ayrı hazırlanmış, türkçe ve

ingilizce kapsamlı İstanbul bibliyografyaları (üzerine tıklandığında online olarak

erişilebilir)

* Istanbul’da ve Istanbul Üzerine Yapılan Sosyal Bilim Çalışmaları Özetli

Bibliyografyası: 1980- 1993, Ferhunde Özbay, Boğaziçi Üniversitesi ,1994

*İstanbul Ulaşım Zaman Dizini, Zikrullah Kırmızı / Fehime Tunalı Çalışkan, Cinius

Yayınları, 2010.

*Kent araştırmaları bibliyografyası / Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı,

2001 [hazırlayanlar: Bahar Aksel / Filiz Öğretmen)

*Türkiye için bir planlama bibliyografyası, Cengiz İlkiz / Ali Somel, 2006, Ankara

SBF Yayınları. [DPT beş yıllık kalkınma planları üzerinden]

* Türkiye Hakkında Kent Ekonomisi Lisansüstü Tezlerine Dair Bir Bibliyografya

Denemesi, Hüseyin Özgür, DPT Yayınları, 2004.

*Eskişehir, Balıkesir, Hatay, Antalya, Bursa....... vb. tekil kent bibliyografyaları

*TALİD Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi’nin şu üç sayısı çok önemli

kaynaklar teşkil ediyor:

sayı 6, Türk Şehir Tarihi [Bu sayının tüm makalelerine online ulaşılabilir:

Özellikle özel sayı içindeki şu makaleler önemli:

“Şehir Tarihi ve Türkiye'de Şehir Tarihçiliği: Yaklaşımlar, Konular ve Kaynaklar”

“Osmanlı Belediye Tarihi Araştırmaları ve Kaynak Malzeme Üzerine Notlar”

“Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Şehirleşme ve Gecekondu Araştırmaları”

“Osmanlı Şehir Tarihinin Görsel Kaynakları”

“Osmanlı Salnâmelerinin Şehir Tarihi Bakımından Önemi”

“Osman Nuri Ergin: Cumhuriyet Döneminin İlk Şehir Tarihçisi”

“İstanbul Şehir Rehberleri Üzerine Bir Çalışma”

“Türkiye'de Şehircilik Kongreleri”

sayı 13, Türk Mimarlık Tarihi,

27

sayı 16, İstanbul Tarihi

** TÜBA’nın hazırladığı il kaynakçaları ve kültür envanterleri – TÜKSEK Kültür

Envanteri Projesi’nin parçası olarak yayınlana (Şanlıurfa, Birecik, Buldan vs.

Kaynakçaları ve Kültür envanterleri)

I. Yerinde/sur place TARİH

8a. Yerelde ziyaret edilip, bilgi/belge edinilecek resmi ve resmi olmayan kurumlar

(her kentte, yerel şartlara göre bu listeye ekleme ve çıkarmalar olacaktır):

* İlçe Kaymakamlığı

* İlçe Belediye Başkanlığı (farklı birimleri)

* Tapu Kadastro Müdürlüğü

* İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü

* Jandarma Komutanlığı (askeri arazi kullanımlarına, asayişe dair)

* Emniyet Amirliği (asayiş, suça dair veriler)

*İlçe Meteoroloji Müdürlüğü

* Özel İdare Müdürlüğü

* Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)

* İlçe Tarım Müdürlüğü

* Tarım Orman Müdürlüğü / Orman İşletmesi İdaresi

* Halk Kütüphanesi

* Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü

* Üniversite Fakülteleri, Yüksekokullar, Meslekokulları

* Kaymakamlığa bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı

*Siyasi parti temsilcilikleri, gençlik örgütleri, kadın kolları

*Yerel basılı ve internet gazetelerinin sahipleri / yazı işleri müdürleri

*İlçenin en eski fotoğraf stüdyolarının muhtemel arşivleri

* Çevre, Kültür Koruma Dernekleri

*Mezun Dernekleri

*Hayırseverlik tanımlı kurumlar, Vakıflar

*Hemşehri Dernekleri

28

*İşadamı Dernekleri

*Sendikalar

*Meslek (esnaf, zanaatkar) örgütleri, birlikleri, kooperatifler

* Yerel Tarih Araştırmaları Dernekleri (İzmir, Kuşadası, Selçuk, Antalya vs’de olduğu gibi.

Tepekule Yerel Tarih Araştırmaları Dergisi adlı ulusal yerel tarih süreli yayını iki sayı

çıkabildi)

* Kent Konseyi

8b. Mezar taşları (Osmanlı ve cumhuriyet dönemi, sosyal/göç tarihinin okunabileceği son

dönem mezar taşları) [bkz. ‘Mezarlıklar: Güncel Demografik Dinamiklerin Canlı Kaynakları’,

Jean-François Pérouse, İstanbul ile Yüzleşme Denemeleri: Çeperler, Hareketlilik ve

Kentsel Bellek (İstanbul: İletişim, 2011)]

8c. Sözlü tarih, yerel bellekler (mesela emekli olup oraya yerleşmiş öğretmenler, sohbeti ile

tanınan yaşlılar), kurumlar, kişiler, koleksiyonerler, yerel fotoğraf stüdyolarının, yayınların,

hemşehri derneklerinin, sendikaların arşivi. [Sahaya gitmeden önce bu randevuları

ayarlamaya çalışın!]

Yerinde tarihin kaynaklarına dair iyi bir kılavuz kitap:

Esra Danacıoğlu, Geçmişin İzleri. Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz, Tarih Vakfı Yurt

Yayınları [2007, 3. Basım]

8d. Yerel ‘ayrıntılar’, mekanda izler: ulaşım haritaları, duvar yazıları, sokak isimleri,

apartman isimleri, dükkan isimleri...

29

J. ARAŞTIRMA MERKEZLERİ, KÜTÜPHANELER ve DİJİTAL ARŞİVLER /

VERİBANKALARI

9a. Kütüphaneler ve Araştırma Merkezleri:

*İstanbul’daki tüm kütüphaneleri, ilçelere ve türlerine göre, websitesi ve iletişim

adresleriyle beraber gösteren site (öncelikli ‘çalışma / araştırma ortamı’ olarak 24 saat

açık Atatürk Kütüphanesi, İSAM Üsküdar, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Salt

Galata, İstanbul Araştırma Enstitüsü Kütüphanesi...)

* Çekül Vakfı’nın hazırladığı ‘Beyoğlu Bilgi Belge Rotası’

*Beyoğlu dışında, tarihi yarımadaki (Fatih) bilgi/belge merkezleri:

Çoğu www.toplukatalog.gov.tr üzerinden ulaşılabilen

İstanbul Beyazıt Kütüphanesi

Süleymaniye Külliyesi Kütüphanesi vs.

30

K. İNFOGRAFİK/Sosyal verilerin görselleştirilmesine dair önemli linkler ve bunları

derleyen siteler:

1. http://www.informationisbeautiful.net/

2. Wikipedia Bilgi görselleştirmesi veritabanı InfoViz

3. http://visualizing.org/

4. http://visual.ly/

5. Girilen verilere uygun infografikler yaratan site: http://app.raw.densitydesign.org/

6. http://progressivegeographies.com/?s=map [Coğrafyacı Stuard Elden’den sosyal

haritalama derlemeleri]

7. http://thesocietypages.org/graphicsociology/#

**Şehircilik çalışmaları için önemli olabilecek twitter adresleri

@AbandonedPIaces (Tasarım hatalarına işaret eden metruk yerler)

@Amazing_Maps (Güncel sosyal ve fiziki haritalama denemeleri)

31

2. KAYNAK ARAMA ŞEKİLLERİ

A. ‘Başlık’: bu arama şeklinde çoğu zaman sadece kaynağın (kitap, makale vs.) başlığı

tam olarak verilirse kaynağa ulaşılır. Rastgele yazdığınızda, ancak kaynağın isminin

başında ‘Seferihisar’ geçiyorsa aramanız başarıya ulaşır. Yani kısıtlayıcı bir arama

şeklidir.

Örnek (Toplu Katalog’dan): Başlık: Seferihisar [toplam 133 sonuç]

Kayıt: 2/133

Materyal Türü: Kitap

Başlık: Seferihisar sesi

Yayın Yılı: 2007

Dil: Türkçe

Kütüphane: Milli Kütüphane

Ayrıntılı Gösterim

Kayıt: 3/133

Materyal Türü: Seri

Başlık: Demokrat Seferihisar.

Yayın Yılı: 2010

Dil: Türkçe

Konu: Yerel gazeteler -- İzmir (Türkiye)

Siyaset -- Aktüalite -- Gazeteler -- Türkiye

Kütüphane: Milli Kütüphane

Ayrıntılı Gösterim

32

B. ‘Konu’: önceden kütüphanecilerin kataloglamak için geliştirmiş olduğu ‘konu’

kategorileri içinde, daha geniş arama yapılabilir, daha ‘nokta atış’ sonuçlar alınabilir.

mesela ‘Konu: Seferihisar’, Yavaş Şehir, İzmir Tarihi, Mandalina, Yerel Pazar vs.

seçilebilir. Elde edeceğiniz sonuçların, bu konu ile ilgili olduğundan, isminin sizi

yanıltmayacağından emin olabilirsiniz.

Örnek (Toplu Katalog’dan): Konu: Seferihisar [19 sonuç]

Kayıt: 1/19

Materyal

Türü: Kitap

Başlık:

Seyyahların izinde : Seferihisar / Derleyen ve çev. : İlhan

Pınar (2 adet)

Seyyahların izinde Seferihisar / derleyen ve çeviren: İlhan

Pınar. (1 adet)

Seyyahların izinde: Seferihisar / Derleyen ve çeviren ; İlhan

Pınar (1 adet)

Alt Yazar: Pınar, İlhan

Yayın Yılı: 2010

Ayrıntılı

Gösterim

Kayıt: 2/19

Materyal Türü: Kitap

Başlık: Seferihisar - Dilek tourism development project.

Yazar: Ministry of Culture and Tourism Depaertmnet of planning and Investment.

Dil: İngilizce

Konu: Tourist trade -- Seferihisar

Kütüphane: İYTE

33

C. ‘Tam Metin’, veya ‘Kelime Arama’, veya ‘Tüm Alanlarda’ arama: Hakkında kaynak

aradığınız kent, konu vs. hakkında kataloğun herhangi bir kısmında (başlık, özet,

konu, yazar vs.) bu kelime geçiyorsa, listeler. Çok daha geniş ve daha az spesifik bir

aramadır. Bir kaynak atlamadığınıza emin olmak için uygulamak faydalıdır.

Örnek (Toplu Katalog’dan): Tam Metin: Seferihisar 275 sonuç

Kayıt: 1/275

Materyal

Türü: Kitap

Başlık: Dünden yarına Seferihisar sempozyumu: bildiriler/ Seferihisar

Kaymakamlığı Çevre Kültür ve Turizm Birliği.

Yazar: Dünden yarına Seferihisar sempozyumu:( 7-8 Ekim 2004:

İzmir)

Alt Yazar: Seferihisar Kaymakamlığı Çevre Kültür ve Turizm Birliği

ISBN: 9789755854847

Yayın Yılı: 2004

Dil: Türkçe

Konu: Tarih -- Seferihisar -- İzmir (Türkiye) -- Sempozyumlar

History -- Seferihisar -- İzmir (Turkey) -- Symposiums

Kütüphane: Ege - Merkez

Ayrıntılı

Gösterim

Kayıt: 2/275

Materyal Türü: Kitap

Başlık: Seyyahların izinde : Seferihisar / Derleyen ve çev. : İlhan Pınar (2 adet)

Seyyahların izinde Seferihisar / derleyen ve çeviren: İlhan Pınar. (1 adet)

34

Seyyahların izinde: Seferihisar / Derleyen ve çeviren ; İlhan Pınar (1 adet)

Alt Yazar: Pınar, İlhan

Yayın Yılı: 2010

Dil: Türkçe

Konu:

Pınar, İlhan (2 adet)

Seferihisar -- İzmir (2 adet)

Seferihisar -- İzmir (1 adet)

Kütüphane: Başkent | İzmir Ekonomi | Yaşar - Merkez (2 adet)

D. ‘Anahtar Kelime’: ‘konu’dan daha dar, kavram / başlık veya özet içerisinde geçen,

kaynak ile ilgili önemli bir ipucu veren kelimeler üzerinden arama yapar

Örnek (ODTÜ Kütüphanesi online kataloğundan): Anahtar Kelime: Beykoz

KEYWORDS (1-5 of 5)

Most relevant titles entries 1-4

1

Çeşmibülbüle gizlenmiş Abıhayat Beykoz/ Ali Bilir. Bilir,Ali

İstanbul: Kitabevi, 2008.

Location Call No. Barcode Status

Popular

Books

DR738.5.B45

B59 2008 255070201060917188 AVAILABLE

2

Türk cam sanatı ve Beykoz isleri / Fuat Bayramoğlu. Bayramoğlu,

Fuat.

Ankara : Türkiye Is Bankası, 1996.

Location Call No. Barcode Status

35

ML Book

Collection

NK5165 .B356

1996 1020233798 AVAILABLE

3

Geleneksel Türk dericilik sanayii ve Beykoz Fabrikası :

Boğaziçi'nde başlatılan sanayi / Önde Küçükerman, Önder, 1939-

Ankara : Sümerbank, 1988.

Location Call No. Barcode Status

ML Book

Collection

HD9780.T94 S865

1988 1020245526 AVAILABLE

4

Turkish glass art and Beykoz-ware / Fuat Bayramoğlu ; translated

into English by Leylâ Melek Kerme Bayramoğlu, Fuat, 1912-1996.

İstanbul : RCD Cultural Institute, 1976.

Location Call No. Barcode Status

ML Rare

Collection

NK5165.A1

B313 1976 255070201060918048

LIB

USE

ONLY

36

3. KAYNAK ALINTILAMA / KAYNAK GÖSTERME KURALLARI

İstanbul Bilgi Üniversitesi Türkçe Birimi eski websitesi’nden, kitap, makale, tez, ansiklopedi

maddesi, gazete yazısı vs. gibi farklı kaynaklardan faydalanıldığında, nasıl alıntı yapılacağına

dair bir kılavuz aşağıdadır. ALINTILAMANIN AMACI, SİZİN YAZDIKLARINIZI DAHA

SONRA OKUYANLARIN, KULLANDIĞINIZ KAYNAKLARI TAM OLARAK

BELİRTTİĞİNİZ YERDE TEKRAR BULABİLMESİ, KULLANDIĞINIZ YERİ TEKRAR

OKUYABİLMESİNİ SAĞLAMAKTIR..[Kaynakların ‘güvenilirliği’ meselesi!]

Tam olarak tarih, yayınlandığı yer ve sayfa aralığı gibi verilerin, sadece hazırladığınız makale,

raporların içine ve sonundaki kaynakçasına değil, aynı zamanda HARİTALAR ve

FOTOĞRAFLAR gibi, fiziken veya internette elde edilmiş kaynakların da altına işlenmesi

muhakkak gerekmektedir. Haritaların altına kaynak dışında, haritanın ÖLÇEĞİNİ de

belirtmeniz muhakkak gereklidir.

Metin içindeki göndermeler, dipnotlar ve kaynakça için, örneğin , MSGSÜ bünyesinde çıkan

tasarım+kuram dergisinin ‘alıntılama önerilerini’ kullabilirsiniz!

tasarım+kuram dergisi:

Göndermeler ve Dipnotlar;

Yazı içinde diğer kaynaklara gönderme yapılırken, metnin uygun yerlerine parantez açılarak,

yazarın soyadı, yayın tarihi ve sayfa numarası (Tekeli 1992, 23-27) verilir. Aynı yazarın aynı

yıl içinde yayınlanmış başka bir eserine de gönderme yapılıyorsa, (Tekeli 1992 a, 30 -37) ve

(Tekeli 1992 b, 47-53) şeklinde belirtilir. Bu sıralama kaynakça için de geçerlidir.

Aynı kaynağa birden çok gönderme yapılıyorsa, "a.g.e." ya da "a.g.e." gibi kısaltmalar yerine,

yukarıda belirtilen yöntem tekrarlanır. Eğer yazar adı metin içinde geçiyorsa, yalnızca eserin

yayın yılının ve sayfa numarasının, örneğin "...Tekeli'nin (1992, 29) dediği gibi..." şeklinde

belirtilmesi yeterlidir.Kaynak iki yazar tarafından kaleme alınmışsa her iki yazarın da

soyadları (İlkin ve Tekeli 1981, 61 -65) belirtilir. Yazar sayısının ikiden fazla olması

koşulunda, ilk soyadının ardından "vd." ibaresi (Tekeli vd. 1996, 101-102) kullanılır. Eğer

ikiden fazla kaynağa aynı yerde gönderme yapılıyorsa, yazar adlarının arasına noktalı virgül

konularak yazar adlannın alfabetik sırasına göre (Ortaylı 1985, 52; Tekeli 1992, 23- 27)

verilir.

Metin içinde kaynak göstermek için sayfa altında ayrıca dipnot verilmez; sadece ana metin

içinde yer alması uygun görülmeyen notlar için dipnot kullanılır. Ana metinde ve dipnotlarda

atıfta bulunulan tüm kaynaklar, yazının sonuna eklenecek "Kaynakça" kısmında yer alır. Yazı

içinde atıfta bulunulmamış olan kaynak, "Kaynakça" kısmında yer almaz.

Eğer eserin orijinalinden faydalanmıyorsa ve aynı eser Türkçe olarak da yayınlanmışsa, eserin

Türkçe adının ve yayın bilgilerinin, kaynakçada parantez içinde ayrıca belirtilmesi beklenir.

Kaynakça, Metinden ayrı olarak verilecek kaynaklar; kitap, periyodik, derleme, derleme

içindeki makaleler, tezler, yayınlanmamış çalışmalar, yazarların alfabetik soyadı sıralamasına

göre "Kaynakça" kısmında aşağıdaki gibi yer alır. Bir yazarın birden çok eserine

37

başvurulmuşsa, her seferinde yazarın soyadı ve adı tekrarlanır, sıralama, son yayınlanan eserle

başlatılır.

Kitap;

İlkin, S. ve Tekeli, İ. 1982. Uygulamaya Geçerken Türkiye'de Devletçiliğin Oluşumu.

Ankara: ODTÜ İdari İlimler Fakültesi Yayını, Yayın No. 39.

Jacobs, J. 1996. Edge of Empire: Postcolonialism and the City. London: Routledge.

Tekeli, İ. 1992a. Mekân Organizasyonlarına Makro Yaklaşım. Ankara: ODTÜ

Mimarlık Fakültesi Yayını, Yayın No. 28.

Tekeli, İ. 1992b. Belediyecilik Yazıları 1976-1991. İstanbul: IULA-EMME Yayınları,

Kent Basımevi.

Derleme Kitap içindeki Makaleler;

Hail, S. 1992. The Question of Cultural Identity. In: Hall, S et al. eds. Modernity and

its Futures. Cambridge: The Open University - Polity Press, pp. 273-326.

Keyder, Ç. 1998. 1990'larda Türkiye'de Modernleşmenin Doğrultusu. İçinde:

Bozdoğan, S. ve Kasaba, R. der. Türkiye'de Modernleşme ve Ulusal Kimlik. İstanbul:

Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 29-42.

Dergi içindeki Makaleler;

Dellheim, C. 1987. The Creation of a Company Culture: Cadburys 1861-

1931. American Historical Review 92 (1), pp. 13-44.

Zorlu, F. 2008. Kentsel Dokuların Dolaşım Sistemlerinin İşleyişindeki Rolü. ODTÜ

Mimarlık Fakültesi Dergisi 25 (1), s. 81-104.

Bilimsel toplantılarda sunulan ve bildiri kitabında basılan bildiriler:

Kaya, A.G. ve Ergönül, S. 2010. Otoyol Projelerinde Yap İşlet Devret Modeli: Gebze-

İzmir Otoyol Projesi. İçinde: Birgönül, T. ve Budayan, C. der. 1. Proje ve Yapım

Yönetimi Kongresi Bildiriler Kitabı. Ankara, 29 Eylül-1 Ekim, 2010. Ankara: ODTÜ

Yayınları, s. 324-335.

Micelli, F., Myers, J.J. and Murthy, S.S. 2002. Performance of FRP confined concrete

subjected to accelerated environmental conditioning. In: Benmokrane, B. and El-

Salakawy, E., eds. Durability of fiber reinforced polymer (FRP) composites for

construction: Proceedings of the second International Conference (CDCC 02).

Montreal, 29-31 May, 2002. Sherbrooke: Université de Sherbrooke, pp. 87-98.

Tezler ve Yayınlanmamış Çalışmalar

Işık, O. 1991. The Penetration of Capitalism into Housing Production: Speculative

Housebuilding in Turkey, 1950-1980. Unpublished Ph.D. dissertation, University

College London, Bartlett School of Architecture and Planning.

Ünal, M. 1973. İstanbul'da Apartmanın Tarihsel Gelişimi ve Konut Sorunu İçindeki

Rolü Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, İDGSA, Mimarlık

Yüksek Okulu.

Rapor

38

European Commission. 2004. First Report on the implementation of the internal

market strategy 2003-2006. Luxembourg: Office for Official Publications of the

European Communities.

Web sayfası

Thompson, B. 2006. Why the net should stay neutral [online]. Available at:

http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/4594498 [Accessed: 10 May 2007].

Thompson, B. 2006. Why the net should stay neutral [çevrimiçi]. Erişim yeri:

http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/4594498 [Erişim tarihi: 10 May 2007].