nsan ilikilerinde 4 x 4'LK LETM Hayat Yaynlar: 204 Baar Dizisi: 57 Kitabn Ad insan likilerinde 4x4'lk iletiim Kitabn Yazar Ouz Saygn Editr Rahime Demir 2005, Hayat Yaynclk letiim, Yapm, Eitim Hizmetleri ve Tc. Ltd. ti. Tm yayn haklar anlamal olarak Hayat Yaynlar'na aittir. Kaynak gsterilerek alnt yaplabilir; izinsiz oaltlamaz, baslamaz. ISBN: 975-6218-15-0 Ouz SAYGIN 1952 stanbul doumlu olan Ouz Saygn, stanbul ktisadi ve Ticari limler Akademisi mezunudur. Bireysel ve kurumsal geliim uzman ve NLP uygulaycsdr. Uzun yllar eitim sektrndeki deneyimlerinden sonra, 1986 ylndan itibaren kiisel geliim alanndaki etkinliklerini artrarak profesyonel olarak eitim seminerleri vermeye balamtr. 2003 ylnda "dnyann ilk master trainer" ve Snrsz G kitabnn yazar Anthony Robbins'in hocas Dr. Wyatt Woodsmall'dan eitim alarak NLP trainer olmutur. Ayrca hipnoz konusunda dnyann en iyilerinden master trainer Robert Smith ve master trainer Debra Wylte ile almalar yapmtr. Birok dergi ve gazetede makaleleri yaynlanmtr. Yazm olduu ilk kitab Negatif Limanlardan Pozitif Sulara (43. bask, stanbul, Hayat Yaynlar, 2005) Avrupa'nn birok lkesinde psikologlar tarafndan Trk vatandalarna tavsiye edilen bir kitap olmutur. Dier kitaplar Kiisel Geliim Stratejileri (20 bask), Baar Rehberi (11 bask), Beyin Gcn Gelitirme (17 bask), Hayatn inde Kiisel Geliim'dir. Ayrca "Deiim Rzgarlar" adl iki eitim kasedi ve "Pozitif Sulara Yolculuk" adl bir eitim CD'si vardr. eitli kurumlarda verdii seminerler unlardr: NLP (Zihin Dili Programlamas), letiim Becerileri, Zihin Haritalar, Alternatif Dnme Teknikleri'dir. Ana-babalara ynelik deiik balklarda seminerlerin yan sra eitli kurumlarda, alanlarn motivasyonunu artrmaya ynelik uygulamalar yapmaktadr. Bu gne kadar verdii seminerlere Trkiye'de, Avrupa'da ve Orta Asya'da yaklak bir milyonun zerinde insan katlmtr. Eitim kurumlarna, dershanelere, irketlere danmanlk yapmakta; ayrca renci, retmen, ynetici, sporcu ve siyasi parti yneticilerine de bireysel danmanlk yapmaktadr. Uzun yllar profesyonel olarak masa tenisi oynam, antrenrlk yapm ve milli takma oyuncular yetitirmitir. NLPTA Uluslararas Nro-Linguistik Programlama Eitmenleri Birlii yesi ve uluslararas yetkili eitmenidir. letiim www.oguzsaygin.com bilgi@oguzsaygin.com NDEKLER Teekkrler ..... 7 nsz ......... 9 BLM 1 FARKLI KARAKTERLER TANIMAK VE ETKL LETM Karakterlerin Dalm .... 13 nce Kendimizi Tanmakla e Balamalyz ...... 14 BLM 2 TEST UYGULAMASI Puanlandrma ....... 17 Test ........ 18 Deerlendirme: .... 21 Testin Deerlendirmesi ........ 22 BLM 3 4 AYRI KARAKTER VE "4X4'LK" LETM BLM 4 4 FARKLI KARAKTERN ZELLKLER A. Sar Karakterli Kiilerin zellikleri ..... 27 Sar Karakter ...... 27

Sar Karakterlerin Temel zellikleri .... 28 Sar Karakterin Tipik zellikleri ... 31 B. Mavi Karakterli Kiilerin zellikleri ... 48 Mavi Karakter ....... 48 C. Krmz Karakterli Kiilerin zellikleri ... 62 Krmz Karakter ..... 62 D. Yeil Karakterli Kiilerin zellikleri .... 75 Yeil Karakter ....... 75 BLM 5 KARAKTERLERN KARIIMI Krmz-Sar: Giriken .. 91 Krmz-Mavi: Odakl ... 92 Mavi-Yeil: Temkinli ... 94 Yeil-Sar: nsan Odakl ... 95 Krmz-Yeil: Med-Cezir .... 96 Sar-Mavi: eliki .. 98 Drt Ayr Karakteri Yerinde Kullanmak.................................... 99 Nasrettin Hoca ve Drt Farkl Yn........................................100 Yunus Emre ve Drt Farkl Yn ............................................102 BLM 6 FARKLI KLKLERN MOTVASYONU VE STRESTEN KURTULMA YOLLARI Karakterlere Gre Motivasyon nerileri ..................................106 Krmz Karakterli Kiiler .. 106 Mavi Karakterli Kiiler .... 108 Sar Karakterli Kiiler ... 110 Yeil Karakterli Kiiler .... 112 BLM 7 KLKLERLE UYUMLAR Sar Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu ............................115 Sarnn Sarya Uyumu .. 115 Sarnn Maviye Uyumu .... 116 Sarnn Krmzya Uyumu.. 117 Sarnn Yeile Uyumu .... 117 Mavi Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu............................118 Mavinin Sarya Uyumu .... 118 Mavinin Maviye Uyumu........................................................118 Mavinin Krmzya Uyumu ....................................................119 Mavinin Yeile Uyumu ... 119 Krmz Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu........................120 Krmznn Sarya Uyumu......................................................120 Krmznn Maviye Uyumu ....................................................120 Krmznn Krmzya Uyumu..................................................121 Krmzn Yeile Uyumu .... 121 Yeil Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu............................122 Yeilin Sarya Uyumu ... 122 Yeilin Maviye Uyumu .. 122 Yeilin Krmzya Uyumu .... 123 Yeilin Yeile Uyumu ... 123 BLM 8 FARKLI KLKLERE TAVSYELER VE ETKL LETM METOTLARI Sandvi Metodu ...... 125 Sandalye Metodu ... 128 Tekniin Uygulanmas ........ 129 Farkl Kiiliklere neriler .... 131 Sar Karakterli Kiilere Tavsiyeler .... 132 Mavi Karakterli Kiilere Tavsiyeler ..... 133 Krmz Karakterli Kiilere Tavsiyeler .. 134 Yeil Karakterli Kiilere Tavsiyeler ..... 135 Son Sz Yerine ..... 136

Kaynaka ........ 137

teekkr Bu kitabn yazlmasnda bandan sonuna kadar yanmda olan, tm seminerlerimi byk bir dikkatle takip ederek notlar tutan ve bunlar bilgisayar ortamna

aktaran Tue Doansel'e ok ey borluyum. O olmasayd bu kitab bitiremezdim. Babas Timur Bey ve annesi Oya Hanma da ayrca teekkrler. Seminerlerime katlarak iindeki gc kefeden Safinaz Boz-kurt'un her karakter iin ayr ayr yazd 4 iir de kitaba ayr bir renk katt. Bunun iin teekkrler. Kitabn son aamasnda aramza katlan ve yapt dzenlemelerle kitabn son haline gelmesinde byk emei bulunan Zeynep Burcu Sbnn de emeini anmadan geemeyeceim. Bir konuda danmanlma ihtiya duyarak beni arayan, daha sonra yapt titiz inceleme sonucu kitab son haline getiren ve bylece benim en byk problemimi zen . Ebru Olur'a son katklar iin ayrca teekkr ederim. Yapt titiz almalarla kitapta yaanan vakalarn byk bir ksmnn baaryla sonulanmasna ok nemli katklar olan NLP Trainer sayn Nurhan Gleryz'e teekkr ederken, sayn Nejat Sezik Beyin ynlendirmelerini ve editrmz Rahime Demir'in yorumlarn asla unutamam. Bata Hayat Yaynlar Genel Mdr Hayati Bayrak olmak zere tm Hayat Yaynlar alanlarna teekkr bir bor bilirim. yi ki varsnz. Sizler yanmda olduka ben yrmeye devam edeceim. thaf Kitabm bana asla vazgememeyi reten rahmetli babama, Gl kararl olum Ekrem'e, Barl sevecen kzm sevgili Merve'ye ve bugnlere gelmemde en byk emee sahip iki olaanst kadna; anneme ve eime ithaf ediyorum... niversiteyi bitirip diplomay almann ilk heyecan geince kendi kendimi sorgulamtm: Ben bu hayatta baarl olmak iin neler renmitim eitim hayatm boyunca? Okuduum bilim dal iktisat olmasna ramen bir bakkaln defterini tutacak kadar bile iktisat bilgisine sahip deildim. nk defterlerin arasna gmlmekten holanmyordum. nsan ilikileri rakamlardan daha ok ilgimi ekiyordu. ktisat dersini insan ilikileri dersi gibi anlatan iktisat hocamn anlattklar dnda hibir dersin ierii aklmda yoktu. Hocalarmdan sadece izdikleri siyah tablolar ve yaptklar eletiriler kalmt. nsani ilikiler konusunda, ilkokulda, fazla giriken olmam sebebiyle iittiim azarlar hatrlyorum. O yllarda fazla giriken olmay azar iitmekle artrr olmutum. Ortaokulda ise en sevdiim ders Trke idi. nk hocamz Muharrem Tekdal her dersin yarsnda bizlere kiisel geliim dersi verir ve o zamann tek kiisel geliim kitab olan Dale Carneige'nin "Sz Syleme ve Baarma Sanat" adl kitabn okurdu. nsan ilikilerinin nemini ilk defa o zaman anlamtm.. Lise yllarnda aklma hep elenceli fikirler gelirdi. retmenlerin bize fkralar anlatarak ders vermelerinden, bizlerle futbol ma oynamalarna kadar birok ey... Her eyin ok doal ve elenceli olmasn istiyordum. Arkadalarm, hocalarm ve ailemi srekli incelerdim. Bazlarnn en basit bir iin bile doru ve dzgn yaplmasna verdii nemi grdke hep arrdm. Rahmetli babamn en ufak bir eye niin o kadar ok sinirlendiini anlayamazdm. Anneminse son derece sakin, soukkanl ve 10 sevecen tavrlarn grdke insanlarn neden bu kadar farkl olduklarn sorgular dururdum. Nianllk dneminde eimin en ok beendiim zellii, derli toplu ve dzenli olmasyd. Bende olmayan birok zellik onda vard. Baz zelliklerimiz olduka farklyd onunla. rnein evlendikten sonra mutfak lavabosunda ellerimi ykamama neden tepki verdiini hi anlayamamtm. Kafasna koyduu her eyi baaran olum Ekrem'in zorla balattm masa tenisi sporunda stanbul ampiyonu olduktan sonra bu sporu brakmasn da hi anlayamamtm. Olum Ekrem'in bulunduu her toplumda kontrol elinde tutmak istemesine ramen, kzm Merve'nin kontrol eline almak gibi bir kaygsnn olmamas, sadece huzurlu bir ortam istemesi de bana ilgin geliyordu. nsan kiilikleri zerinde dnmeye ve bunlar incelemeye baladmda eimin, kzmn, olumun ve benim drdmzn de ayr karakterlerde olduumuzu kefettim.

nceleri aile fertlerini anlamaya almakla snrl olan bu abam, daha sonra genel insan ilikilerinde de uygulamaya baladm fark ettim.Onlarn ve iletiimde bulunduum dier insanlarn karakter zelliklerini rendike ilikilerimiz daha samimi ve daha baarl olmaya balamt. "4x4'lk iletiim" kurmann yolu, drt farkl karakteri tanmaktan geiyordu. Bu karakterleri tandka ve bu bilgilerden yararlandka deneyimlerimi ve gzlemlerimi daha sistematik bir hale getirmeye karar verdim ve elinizdeki bu kitap ortaya kt. Hepimize drt drtlk iletiimler diliyorum. --- Farkl Karakterleri Tanmak ve Etkili letiim Gerek i hayatnda, gerek zel hayatmzda, hatta kendimizle olan iletiimimizde "mutluluk" byk lde "iyi ilikiler kurabilme yeteneimize" baldr. Herkes ok iyi bir iletiim ustas olamayabilir; ama en azndan evresiyle olan ilikilerinde baz bilgileri renerek iletiim atmalar yaamadan hayatn "mutlu" bir ekilde srdrebilir. insanlar arasndaki srtmeler, genellikle kiiler arasndaki farkllklardan kaynaklanmaktadr. nsanlarn kendi karakterlerini daha iyi tanyp anlamalar ve etraflarndaki bireylerle iyi iletiimde bulunmalar sonucunda toplum, maddi ve manevi anlamda pozitif deerler kazanacaktr. Unutmayalm ki toplum, bir zincire benzer. Bir zincir, halkasnn en zayf olduu yerden kopar. Zincirin kopmamas iin onu oluturan her halkann sapasalam, gl ve mkemmel olmas gerekir. Bugne kadar binlerce kiiye ve aileye danmanlk yaptm, Trkiye'nin birok yerinde ve yurt dnda seminerler verdim. Bu eitimlerde grdm ki insanlar en ok karakter farkllklarn bilmemekten dolay iletiim problemleri yayorlar. Bu kitabm / 12 yazmamdaki ama da sizlerin bu farkllklar aleyhinize deil, lehinize dndrebileceinize inanmamdan kaynaklanyor. Sizler de bu bilgilerden sonra insan karakterlerini daha iyi anlayarak ncelikle kendinizi, sonra da evrenizdekileri tanm olacaksnz. Bu farkllklar farketmenizle iletiimde sk sk yaptnz hatalar yapmayacak ve iletiim problemlerinizi zeceksiniz. Sizlere bu kitapta yaadklarmdan sunduum canl rneklerden de anlalaca gibi bu farkllklarla evimizde, iimizde, sosyal hayatmzda, ksacas hayatmzn her annda karlayoruz. yi bir iletiimin temelinde ite bu karakter farkllklarnn farknda olmak yatyor. 30 yllk eitim hayatmda edindiim bilgilerin nda karakterlerle ilgili olarak unlar rahatlkla ifade edebilirim: Bu kitabn ilerleyen blmlerinde ayrntl olarak ele alacamz 4 farkl insan karakterinin hibiri dierinden ne daha iyi, ne - daha ktdr; her birinin gl ve zayf ynleri vardr. nemli olan, iletiim srecinde bu farkllklarn bilincinde olmaktr. q nsanlara huzur veren ve herkesin yardmna koan barl sevecen insanlar bazen bu yzden kendi ilerini aksatabilirler. Q evrelerine nee saan baz insanlar bu tavrlarn abartrlarsa itici olabilirler. ? Baz insanlar byk bir enerjiye sahiptirler. Kafalarna koyduklar her ii baarabilirler. Ancak bunu yaparken etraflarndaki birok insan da incitebilirler. ? Baz insanlarn en gl yn, ise planl ve programl olmalardr. 13 Her eyi kusursuz yapmaya alan bu insanlarn kat kurallar evrelerindeki insanlar zaman zaman skabilir. Yukardaki satrlardaki yaklam farkllklar, aslnda 4 farkl karakterin hayata kar 4 farkl tutumunu dile getirmektedir. nsanlarda bu karakterlerin her birinden az ya da ok bulunmasna ramen her insann alma tarzn etkileyen esas bir karakteri vardr. Bu drt karakterin hepsi de bizde mevcuttur. Ama bunlardan birisi davranlarmz ve yaptmz ii en ok etkileyen baskn karakterimizdir. Karakterlerin Dalm

Uzun zamandr devam eden seminerlerimde, nce bu drt karakterin zelliklerini anlatarak bir giri yapyorum. Sonra da baskn karakteri belirleyeceimiz bir test yaparak herkesin temel karakterini tespit ediyorum. Ayn karakter kategorisindeki kiilerin ayn grupta yan yana oturmasn istiyorum. Katlmclar drt gruba ayrlyorlar ve her seferinde de gruptaki saylarn birbirine yakn olduunu gryorum. Bu drt grubun lkelere ve dnyaya yayllar da ayn ekildedir. Drt farkl insan tipi vardr ve hepsinin nfusa dalm birbirine yakndr. Gerek seminerler, gerekse yaptm danmanlklarda insanlar yakndan incelediimde drt farkl karakterden de baarl liderler, i adamlar, anneler-babalar ve retmenler ktn grdm. Ayrca bu baarl kiilerin, bakalarn kendi karakterlerine uymaya zorlamak yerine dier karakterlerle uyum salamaya a- 14 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Bu drt grubun lkelere ve dnyaya yayllar da ayn ekildedir. Drt farkl insan tipi vardr ve hepsinin nfusa dalm birbirine yakndr. lmalarnn baarlarndaki en byk faktr olduunu tespit ettim. Hepimiz kendimizin grmedii ama dmzdaki insanlarn fark ettii karakterimizin baskn zelliklerinin dier insanlarda meydana getirdii etkiyi grp davranlarmzda dikkat etmemiz gereken ynlerimizi fark etmeliyiz. nk her bir karakterin tad zelliklerin, farkl karakterlerdeki dier insanlar zerinde az ya da ok stres yapan ynleri vardr. Dengeli ilikiler kurmak iin, birlikte altmz insanlarn karakteristik davran biimleri ile uyum iinde olmamz gerekir. Farkl kiilerle uyum salamak iin bazen onlar glendirecek nerileri; bazen dzenli, planl ve programl bir hayat; bazen yaplacak ilerin hareketli ve heyecanl taraflarn; bazen de onlar huzura kavuturacak nerileri bilmemiz ve bunlar onlarla paylamamz, iletiim asndan ok nemlidir. nsanlar hayatlarna bir ekil verebilirler; ancak yaplarndaki temel zellikler deitirilemez. Burada nemli olan, insanlarn hayatn kiiliklerine ve yaplarnn temel zelliklerine uygun olarak nasl deitirebileceimizi bilmektir. Mesela bir eser yapmak istersek, bunun iin hammaddeler eit eittir. Mermer, elmas, granit, ...gibi. Eserimizi olutururken bunlardan birini seeriz. Fakat, burada biz bir mermeri aldmzda ne kadar abalarsak abalayalm bunu bir elmasa evirebilir miyiz? Tabi ki hayr. Biz ancak mermeri alr, zmparalar ve ona bir ekil verebiliriz. Ama hammaddeyi deitiremeyiz. nce Kendimizi Tanmakla e Balamalyz zellikle i hayatnda birbirimizin alma biimini anlamaz-sak stresimiz artar ve retkenliimiz azalr. Unutmamalyz ki ge- Farkl Karakterleri Tanmak ve Etkili letiim 15 rek toplumda, gerek aile iinde ve gerekse modern organizasyonlar iinde hemen her pozisyonda "bakalar ile iyi iliki kurma becerisi" baarnn ok nemli bir faktr haline gelmitir. Yani iletiimin "olmazsa olmaz" insanlarla iyi ilikiler kurabilme becerisidir dersek abartm olmayz. Bu beceri de insan karakterlerini tanmaktan geiyor. Kendimizi anlamamz, gerekten kim olduumuzu, neden byle davrandmz, olumlu ynlerimizi, onlar nasl glendireceimizi ve olumsuz ynlerimizle, onlar nasl olumluya evireceimizi bilmek, bu karakter zelliklerini bilmemizden geiyor. Kendimizi tanmadan, kiiliimizi gelitirmeden bakalaryla geinmeyi renemeyiz. imizdeki kaynaklan fark edip en iyi ekilde kullanmay bilirsek potansiyelimizin bou bouna akp giden bir su gibi ziyan olmasna da izin vermeyiz. O suyun nne bir baraj yapar ve onu kendi lehimize kullanabiliriz. Bylece hayat ve insanlar olduu gibi kabul edecek ve aslnda farkllklarn bir yap-bozun kk paralarnn yerine konduunda meydana getirdii anlam gibi ok eyler ifade ettiini farkedeceiz. Paralar farkl ve bu farkllk iyi bir ey; nk bizler puzzle' ancak bu farkl paralarla btnletirebiliriz. te her biri bir boluu tamamlayan bu karakter zelliklerini iyi bilirseniz;

? nsanlar daha doru anlar ve kendinizi de onlara daha doru anlatabilirsiniz. ? kna kabiliyetiniz artar. ? Strese girmezsiniz ve karnzdaki insanlarn strese girmesine sebep olmazsnz. ? Liderlik becerileriniz geliir. Kendimizi anlamamz, gerekten kim olduumuzu, neden byle davrandmz, olumlu ynlerimizi, onlar nasl glendireceimizi ve olumsuz ynlerimizle, onlar nasl olumluya evireceimizi bilmek, bu karakter zelliklerini bilmemizden geiyor. 16 Daha iyi bir anne, daha iyi bir baba ve daha nitelikli bir insan olursunuz. Evinizde ve i yerinizde daha mutlu ve huzurlu bir hayat yaarsnz.. nsan bakalarnn karakterini tahlil etmeden nce kendi karakterinin zelliklerini, olumlu ve olumsuz ynlerini yakndan tanmak zorundadr. Bunu en iyi dile getiren de yine kendi kltr kaynaklarmzdan Yunus Emre'dir: ilim ilim bilmektir ilim kendin bilmektir Sen kendini bilmezsin Bu nice okumaktr Blm 2 Test Uygulamas Farkl karakterlerin zelliklerini tespit etmede bir l olarak bu blmde bir test uygulamas yer almaktadr. Aadaki test, her biri drt ktan oluan 15 soru iermektedir. Seeneklerde belirtilen zelliklerle size ne derecede uyarsa ise ona gre puan veriniz. Puanlandrma Her sorunun altnda 4 k yer almaktadr. Sorular cevaplarken size en uygun seenee XX iareti, o seenekten sonra size en uygun gelen seenee ise X iareti koyun. Seeneklerden sadece iki kka iaret koyun, eer sadece tek kka iaret koyacaksanz o kka XX iareti koyun. Bir cevap rnei zerinde aklayalm: Burada kii kendini en ok (B) kkna yakn grm ve o kka XX koymu. Bundan sonra kendisine en uygun gelen k ise (A) olduu iin ona da X koymu. Test sonunda A, B, C, D gruplarna iaretlediiniz iin verdiiniz X'leri XX=1 X=2 olmak zere toplayn. Not: XX=2 Puan X= 1 Puan olarak deerlendirilecektir. Derecelendirmeden sonra A, B, C, D, klarnn puanlarn ayr ayr sayn. En son olarak bu klarn toplam puanlarn kyaslayn. 18 Hangi gruptaki puannz arlkta ise baskn karakter zelliklerinizin o gruba girdii anlalacaktr. Not: Aadaki test sizin arlkl olarak hangi gruba ait olduunuzu ortaya karacaktr, bu yzden testi iaretlerken u anda sahip olduunuzu iaretleyiniz. Test 1. Aadaki beyitlerden hangisi sizi daha iyi anlatr? a. Gl, kararl, giriken ve doutan liderim Der kalkar, yoluma devam ederim. b. Hayata anlaml renkler katar, elenceyi severim mr boyu herkesin mutlu ve neeli olmasn dilerim. c. Her anm huzurlu ve sakin geirmek isterim Kavga grlt sevmem, ilerimde en kolay yolu seerim. d. Her eyin mkemmel, dzgn, kusursuz olmasn isterim ilikilerimde saygl ve mesafeli olmay severim. 2. Genellikle hangi tempoda ve nasl konuursunuz? a. Hzl ve sonuca ynelik b. ok hzl, heyecanl ve elenceli c. Daha yava ve sakin d. Normal ve syleyeceklerimi aklmda tartarak

3. Bir ie motive olmanz salayan en nemli unsur hangisidir? a. Sonular dnmek b. Onaylanmak, takdir edilmek c. Gruptaki arkadalarmn destei d. Etkinlik, dzen ve disiplin 19 4. alma tarznz hangisine uygundur? a. Youn ve hzlymdr. Ayn anda birka ii bir arada yapabilirim. b. zgr bir ortamda alrm. nsan ilikileri odaklymdr. c. n planda olmayan ama gruba her trl destei veren bir yapm vardr. d. Ayrntlar nemserim ve tek bir konuya odaklanarak alrm. 5. alma temponuzu nasl deerlendiriyorsunuz? a. Hzl bir tempoda alr, abuk karar almay severim. b. ilerin rutin ve skc olmad ortamlarda yksek motivasyonla alrm. c. Nadiren aceleciyimdir. Ge de olsa stlendiim ii bitiririm. d. Ayrntl dnerek karar veririm. bitirici bir tempoyla alrm. 6. Hangisi sizi daha ok rahatsz eder? a. Zaman israf ve ilerin gecikmesi b. Tekrar gerektiren iler ve monotonluk c. atma ortam ve anlamazlklar d. Yanlmak ve yaplan hatann tekrarlanmas

7. Bulunduunuz gruplarda hangi konumda daha baarl olursunuz? a. Olaylara yn veren ve otoriteyi kullanan

b. insanlar motive eden ve neelendiren c. Uzlatrc ve grup iindeki uyumu salayan d. Bilgi salayc, aratrc ve olaylar takip eden 8. Hangisi sizi daha ok strese sokar? a. Olaylar zerindeki g ve kontrolmn azaldn hissetmek b. Skc, rutin iler yaplan bir ortamda bulunmak c. Beni aacan dndm sorumluluklar stlenmek d. Dzensiz ortamlar ve eksik yaplan iler 20 9. Bir retmeninizin inceledii notunuzu artrdnda nasl tepki verirsiniz? a. Bunu zaten hak ettiimi dnrm. b. ok sevinirim ve sevincimi belli ederim. c. Hocama teekkr eder ve sayg duyarm. d. Kadm grmek isterim. Hocamn nerde hata yaptn merak ederim. --- a. Konunun ana hatlarnn konuulmas iin, sonucun belli olmasndan hemen sonra kmay tercih ederim. b. Toplant elenceli bir ekilde devam ettiinde sonuna kadar kalmay, skc olmaya baladnda erken kmay tercih ederim. c. Toplantnn huzur iinde gemesi ve gzel kararlar kmas iin stme deni yaparm. d. Toplantya vaktinden nce gelir, tm detaylar not eder ve bir deerlendirme yapmak iin ge karm. 11 Kendinizde grdnz en zayf ynnz hangisidir? ; a. nsanlar ileri istediim gibi yapmadnda ve seri olmadklarnda sinirlenmek. b. Dzensiz, dank ve programsz olmak. c. Kimseye hayr diyememek ve bakalarnn iine koarken kendi iimi aksatmak. d. Her eyin kusursuz ve mkemmel olmasn istemek, insanlar buna uymadnda sinirlenmek. 12. Kendinizde grdnz en gl ynnz hangisidir? a. Ksa srede karar alan ve harekete geen yapm. b. Girdiim ortamlara nee ve heyecan katan tarafm c. Her trl ortama uyum salamam ve atmalar nleme gayretim. d. Her eyi planl, programl ve dzenli yapma huyum.

13. Aadaki ifadelerden hangisi sizi daha iyi tanmlar? a. Gl, kararl, otoriter ve ynlendirici b. Popler, neeli, sevimli ve muzip c. Barl, sevecen, uyumlu ve sakin d. Tertipli, dzenli disiplinli ve planl 14. alma masanzda nelere dikkat edersiniz? a. ncelik verdiim eyleri yapacak ekilde dzenlenmi sade bir masay tercih ederim. b. insanlara karmakark gelen ama benim aradm her eyi bulduum bir masada alrm. c. nce masamn zerine gerekli olan her trl ara gereci koyarm. Sk sk kalkarak enerjimi harcamak istemem. d. yi bir i karmam iin masam son derece derli, toplu ve dzenli olmaldr. 15. Ertesi gn zlmesi gereken bir problem varsa o akamki ruh haliniz nasl olur? a. ok byk tedirginlik duymam, nk ertesi gn o ii olmas gerektii gibi yapacamdan eminimdir. b. ok tedirginlik duymam, nk nasl olsa iler bir ekilde hallolacaktr. c. Sorumluluun stmde olmasndan dolay tedirginlik duyarm. d. Tedirginlik duyarm ve gecenin byk bir blmnde problemin nasl zleceiyle ilgili planlar yaparm. Deerlendirme: Aldnz puanlarn toplamn,klara gre aaya not edinil. A-B-C-D-...................................................... 22 Testin Deerlendirmesi A kkndaki puanlarnz arlkl ise siz gl kararl yapya sahip krmz karakterli bir kiisiniz. B kkndaki puanlarnz ok ise siz popler neeli sar karakteri ar basan bir kiisiniz. C kkndaki puanlarnz ok ise siz barl sevecen yeil karakterli bir kiisiniz. D kkndaki puanlarnz ok isetertipli dzenli yapya sahip mavi karakterli bir kiisiniz. Testin sonunda kan bu renklerin anlam nedir peki? Krmz, sar, mavi, yeil karakterli olmak ne anlama geliyor? Bu blmden sonraki ksmlarda, karakterlerin anlamlar zerinde durulacaktr. Tarih boyunca insanlar ve onlarn davranlarn anlamamza yardmc olacak birok yntem bulunmutur. Bu yntemlerin kimisinde bazen sadece davrann olmamas-olmas gibi iki deikenli boyutu zerinde durularak kiilik analizi yaplm; bazlarn da insann daha karmak boyutlar vurgulanmtr. Ancak gemiten gnmze btn yntemlerin bir analizi yapldnda insanlarn temel anlamda 4 farkl gruba ayrld grlmektedir. Bu almamzda da bu 4 farkl karakteri sar, krmz, mavi ve yeil olmak zere 4 farkl renkle simgelenmi olarak bulacaksnz. Burada yapm olduumuz snflandrmadaki zellikler bu konuda daha nceden yaplm aratrmalar ve onlarn sonularyla da paralellik arz etmektedir. Bu eserde 4 farkl karakter renklerle ifade edilecektir: 1. SARI: lgn bir renktir, neeyi ve hareketi simgeler. Kitabmzda popler, neeli, kabna samayan kiileri bu renkle simgeedik. 2. MAV: Asaleti ve ciddiyeti simgeleyen bir renktir. Tertipli, dzenli, kuralc ve disiplini seven insanlar bu gruba girerler. 24 3. KIRMIZI: Canl ve dikkat ekici bir renktir. Gc, kararll ve sahiplenmeyi simgeler. Gl, kararl ve ynetme eilimli kiileri bu renge uygun grdk. 4. YEL: Rahatlatc ve huzur verici bir renktir. Skuneti ve uyumu simgeler. Kitabmzda barl, uyumlu ve sevecen kiileri bu renkle simgeledik. 1960'larda Dr. David Merrill, "girikenlik" ve "tepkisellik" olarak ikiye ayrd davran kmesinin, dier insanlarn nasl davranma eilimi

gsterdiklerini anlamakta yararl olduunu kefetti. Bunun sonucunda aada grlen snflandrmay yaparak insanlar 4 gruba ayrd: ANALZC YNLENDRC Daha az girikenlik Daha fazla girikenlik Daha az tepkisellik Daha az tepkisellik CANA YAKINLIK Daha az girikenlik DIAVURUMCU Daha fazla girikenlik Daha fazla tepkisellik Daha fazla tepkisellik 25 Robert Bolton ve Dorothy Grover Bolton ise " Hayatnda nsan sluplar" adl kitaplaryla i dnyasna ynelik olarak karakterlerle ilgili en kapsaml eseri ortaya koydular. Bu kitapta Dr. Merrill'in almalarndan da yararlandlar. Bu kitaptaki karakterlerin bizim simgelerimize gre sralan ise yledir: Sar karakterler - Davurumcu Mavi karakterler - Analizci Yeil karakterler - Canayakn Krmz karakterler - Ynlendirici nsan karakterleri konusunda dnyada en ok tutulan eserlerden biri de Florence Littatuer'n "Kiiliinizi Tanyn" adl kitabdr. Bu kitabnda yazar, yine bu 4 farkl karakteri ele alr ve onlarn zelliklerini detayl bir ekilde anlatr. Yine ayn yazar "ift Bulmacas" adl kitabnda farkl karakterlerdeki kiilerin evliliklerinin gl ve zayf ynlerini en gzel bir ekilde anlatmtr. Ayrca kz Marita Littatuer ile birlikte i dnyasna hitap eden "Kiilik Bulmacas" adl ortak bir kitaplar vardr. Bu kitaplarnda Florence Littatuer karakterleri bizim simgelerimize gre yle adlandrmtr: Sar karakterler - Popler optimist Mavi karakterler - Melankolik Krmz karakterler -Gl klorik Yeil karakterler - Barl soukkanl Uzun yllar karakterler zerinde aratrma yapm ve bu konuda bir eser ortaya koymu kiisel geliim uzman Larry Craft'a gre ise karakter zellikleri aada belirtilen ekilde tanmlanmtr: Sar karakterler - Duygusal Mavi karakterler - likisel 26 Krmz karakterler - Tartmac Yeil karakterler - Kiisel Kiisel geliim hakknda kapsaml aratrmalar ve kitaplar bulunan Nil Gn ise "Karakterlerimiz" adl kitabnda karakterleri kadn ve erkek olmak zere ikiye ayrr. Ayrca kadn ve erkek diye ayrd her bir karakterin de drt temel karaktere sahip olduunu belirtiyor eserinde: Kadn karakterleri: Erkek karakterleri: Anne Dost Amazon Mistik Baba Ebedi ocuk Sava Filozof Tm bu snflandrmalarda grdmz gibi, genel olarak karakterlerin 4 temel zelliine vurgu yaplm. Bu eserde de karakterler renklerle simgelenmektedir. 4 ana gruba ayrdmz bu karakter zelliklerinin ayrntlar bundan sonraki blmlerde detayl olarak ve rnekler nda incelenmitir. Bu blmde, eserin bandan beri bahsettiimiz karakterlerin her birini detaylca ele alacaz. Olaylar karsnda her birinin farkl tutumlar iinde olduu bu karakterlerin evde, ite, gnlk yaamdaki tutum ve davranlarnn sebeplerinin analizini yapacak ve yaanm rneklerle bunlar sizlere aktaracaz. Eserde seminerlerimizden yaanm ve aama aama zme kavuturulmu rnekler de bulacaksnz. Tm bu rnekleri vermekteki amacmz, insan karakterinin farkl ynlerini sizlere sergileyebilmek... letiimde karmzdaki kiiyi tanmadmzda aslnda kolaylkla alabilecek olaylara nasl taklp kalabileceimizi grebilmek... A. Sar Karakterli Kiilerin zellikleri Sar Karakter Doutan hareketli kpr kpr koarlar, Herkesi elendirir, gldrr, coarlar,

Konumay ok severler, muziptirler, uarlar Danklk zayf yan, hep dkp saarlar 28 ok sevilir, duygusal med-cezirler yaar Bitmek bilmez hayatnda iniler klar Etrafa nee verir, mutluluk saarlar Bir bakarsn bir kede gizli gizli alarlar Altn sars gibi saf ocuk ruhludur Pireyi deve eder, abartma huyludur Her eye atlar, ok merakl dopdoludur yi motive eder popler cokuludur Arkadalnda aknda keder olmaz Unutkandr, sz verir bir daha aramaz e gnlldr fakat masada duramaz Hayat oyun grr akam eve varamaz Byk projeleri grr hayal kurar Etkilidir, slogan gelecekte parlar Ciddi eyleri deil, muziplii hatrlar Hep hafzasna kaznr renkli olaylar Sar Karakterlerin Temel zellikleri Sar karakterli kiiler, bu 4 ana kategori iinde en kpr kpr olan karakterdir desek abartm olmayz. lgi ekici ve karizmatik yaplaryla hemen dikkat ekerler. Dardan baklnca sevimli, kpr kpr, hikyeler anlatp gldren ve glen birini gryorsanz onlar hemen tanrsnz: Onlar "sar karakterli" tiplerdir. Birebir ilikilerde ok aktiftirler, yabanclarla kolaylkla ve zel bir aba gstermeksizin iliki kurarlar, geni bir tandk evreleri vardr. Hayaller kurmaya yatkndrlar, vizyonlar ok genitir. Bir organizasyon ierisinde byk projeler hayal edebilen, ok daha 29 byk ve parlak bir gelecei dnebilen kiilerdir. Ancak bunlar hayata geirme konusunda byk skntlar yaayabilirler. Girikendirler Ar enerjileri yznden srekli hareket halinde olmak isterler, herhangi bir noktada ok fazla vakit geirmekten holanmazlar. Bu yzden masaya bal ileri sevmezler. Hatta uzun toplantlarda oturmak zorunda kaldklarnda srekli olarak sandalyelerini hareket ettiren birileri varsa bilin ki o sar karakterlidir. Ayaklar ve elleriyle jestler yapar, bir atala veya kalemle oynamay tercih ederler. Skldklarnda daha ok bir bakasyla konumaya dalar ve toplantya ilgisiz kalrlar. Bu kiiler zihinlerinden geenleri sralarken dnyay unuturlar. Cokulu ve heyecanl bir ekilde konuurlar, anlatrlar ve olumlu tepkiler beklerler. Buna karn, karlarndakinin uzun konumalarna tahamml edemez, szlerini keserler. nk onlar bakas konuurken kendi syleyeceklerini dnmekle meguldrler. Ayrntlar zerinde Dnmezler Dlerini gerekletirme yolundayken nemli olan bir meselenin zm gerektiren przl ynleri zerine yeterince eilmezler. Ayrntlarla bakalarnn uramasndan memnuniyet duyarlar. lerini genellikle son dakikada yetitirirler. Ayrca her ii elenceye evirmeleri ve hep insanlarla birlikte olmak istemeleri, onlar her ortamda aranlan kiiler yapar. Bu kiilerin en zayf ynleri ise dzensiz olular, ayrntlar ya da isimleri hatrlayamamalar, olaylar abartmalar, hibir ey 30 hakknda ciddi olmayan bir tavr sergilemeleri, ilerin yaplmasnda genellikle bakalarna gvenip inanmalardr. alma Alanlar Danktr - alma alanlarna gelince; buralar sar karakterli olmayan birine gre tam bir sava alandr. Hatta alma mekanlarn ilk grdnzde aklnza gelen ilk soru "Burada aradn nasl bulacak?" eklinde olabilir. Ama merak etmeyin, onlar aradklarn bulurlar. Bir de onlarn masalarndaki resim erevelerini

bo grrseniz hi ama hi armayn. Doaldr! nk sar karakterli biri ocuunun resmini koymak iin bir ereve alm, sonra da koyaca resmi kaybetmi olabilir. Bu kiiler ekmecelerini de bir eylerini tktrmak iin kullanrlar. Onlarn ekmecelerini izlemek ok elenceli olabilir. Buralarda inanlmaz eylerle karlaabilirsiniz. antalar ve arabalarnn bagajlar da ilgin eylerle doludur. Masalarnda olduu gibi buralarda da tertip ve dzenleri yoktur. Kravat takyorlarsa kravatlar ya saa, ya da sola doru kaym olabilir. Bir diyet uzmannn diyet yapmak isteyen kiiye syledii "Yediklerinin yarsn ye, yaptklarnn iki katn yap!" szlerini deitirerek sar karakterli kiilere "Konutuklarnn yarsn konu, dinlediklerinin iki katn dinle!" tavsiyesini uyarlayabiliriz. Hayata "Beni Farket" Mesaj Verirler Bu kiilerin en byk istekleri sevilmek ve fark edilmektir. Hayata ve evreye "Beni fark et." mesaj verirler. Yksek sesle 31 konumalar, biraz da bundan kaynaklanr. Sar karakterli kiiler ok sevilen ve aranan tiplerdir. nsanlara renkli kiilikleriyle nee kayna olurlar. Strese tepkileri ise ortam terk etme, alverie kma, elenceli insanlar bulup onlarla vakit geirme eklinde olabilir. En holanmadklar ey kendilerine aldr edilmemesidir. Skldklarnda bile genellikle ilerine kapank bir grnt oluturmazlar. Genellikle birinin yanna gidip konumay tercih ederler. Onlar Toparlayacak Birine htiya Duyarlar Bu karaktere sahip kiiler iyi takipi deildirler. Bir karar alrlar, ancak bunu bir trl hayata geiremezler. Kr noktalarn da kolay kolay gremezler. Onlara bunlar anlatacak ve bunu yaparken da onlar krmayacak dostlara ihtiyalar vardr. Bu yzden onlara en gzel nerim; kendilerine "mavi karakterli" bir yardmc veya partner bulmalardr. Ayrca alma odalarnn duvarna "Asla erteleme, enme, vazgeme!" yazsn asmalar da ile olan balantlarn koparmamalar asndan etkili bir yntemdir... Sar Karakterin Tipik zellikleri Sar karakterli kiilerin temel zelliklerinden bazlar yledir: Elenceli tiplerdir. Her konuda espri yeteneine sahiptirler ki sar karakterli kii yan yana gelince inanlmaz gl bir mizah anlay ortaya kar. Bir yerde enlik varsa bilin ki sar karakterli kiiler oradadr. 32 Siz de elence istiyorsanz hemen onlara katlabilirsiniz. Etraflarndaki herkesi neelendirirler. Anlattklar hikayelere baktnzda daldan dala atlama huylarndan dolay, hikayenin sonunun bir baka yere kaydn ve komikletiini grebilirsiniz. Rutin olmay sevmezler ve eer evrelerindeki insanlar onlarla elenmiyorsa hemen kendileri gibi birilerini aramaya karlar. Bu karakterin lkemizdeki en tipik rneklerinden biri, stand-up sanats Cem Ylmaz'dr. Cem Ylmaz sahnede kendini oynar. Kendisiyle ve seyircilerle dalga geer. Hi alakas olmayan bir konudan eitli espriler retebilir. Tek kiilik gsteriler yapan Cem Ylmaz bir gsterisinde yle diyordu: "Ben buraya birka insan yz grmeye geldim, hani u paralarn zerindeki Atatrk resimleri var ya..." Salonda kahkaha frtnas koparken Cem Ylmaz yle devam etmiti: "u sahneye kmn nedeni ekmek paras, pardon frn paras..." ocukluklar elenceli ve hareketli geer Karakterlerimiz daha kkken evresindekilere kendini farkettirmeye balar. Sar karakterli ocuklar kklklerinden itibaren ilgi oda olmay baarrlar. Her tr mekna renk ve hareket getirirler. Anlk elenceler bularak kahkaha frtnas olutururlar. Her zaman bir boluu doldururlar. ocukluumda, aklm hep muziplie alrd, bu yzden de okulda en ok azar iiten renci ben idim. Hani irketlerde ayn en iyi personelini seip dllendirirler ya, herhalde buna benzer bir dl olsayd okulda her ay "en ok azar iiten renci dl"n ben alrdm! 33

Hatta retmenlerime gre ben "ete reisi" idim. O zamanlar sosyal zek, duygusal zek gibi kavramlar bilinmediinden hibir zaman bu unvan atamamtm zerimden. retmenlerime gre okulda benimle birlikte yaklak be tane daha "ete reisi" vard. Zannedersem onlar da sar ve krmz karakterli idiler. Fakat u anda hepsi ok baarl, ok gurur verici konumda birer liderler. Onlarla ara sra gryorum ve baarlaryla gurur duyuyorum. Konumay ok severler Bu kiiler konumay ok severler. Hem de yksek sesle etrafndaki herkesi kendilerini dinlemeye mecbur edecek ekilde bangr bangr konuan, genellikle ses ayar bilmeyen hayat dolu tiplerdir. Bir lokantada sar karakterli kiilerin seslerini ve kahkahalarn en arkadaki masadan bile duyabilirsiniz. Sar karakterli kiilerin bir dier zellii ise anlatacaklar ok eylerinin olmasdr. Onlarn o kadar renkli ve nemli hayalleri vardr ki, bunlar konuarak paylamak isterler. Bazen alt izilecek olaylar atlayabilirler ve ana konuyu saptrabilirler. Kar taraf da kendine gre boluu doldurur. Sar karakterli kiiler bazen sizi dinlerken bakarsnz sznz kesip "Bak ben sana benim yaptm bundan daha ilgin bir eyi anlataym m?" diyebilirler. Sar karakterli kiilerin bir dier zellii ise anlatacaklar ok eylerinin olmasdr. Bazen alt izilecek olaylar atlayabilirler ve ana konuyu saptrabilirler. 34 Bazen tam anlatacaklar bitti dersiniz, bir de bakarsnz yeniden balamlar ve sonuna kadar da kendilerini dinletmiler. Zaten onlarn doal olarak ekim gleri vardr. En bozuk atmosferi bile bertaraf edip, elenceli bir hale getirirler. Gerek d grnleri gerek sempatik halleriyle ve etrafa nee saan tavrlaryla bu kiiler popler olurlar. Haydarpaa Lisesi'ndeki snfmzdan Kasm, bu karakterin en gzel rneklerinden biriydi. Neeli tavrlaryla snf glmekten krar geirirdi. Fizik hocamz Yahya Bey ise okulun en iyi ve en sert hocas idi. Salar olmadndan lakab "Kel Yahya" idi. Herkes ondan ok korkuyordu ve onun dersinde kolay kolay glmezdi. Bir gn fizik laboratuarnda elektrik konusunu anlatrken pile balanm bir elektrik telini tutmamz istedi. Teli tutanlar elektrik, hafife titretiyordu. Yahya Bey "Korkmayn ocuklar, bunun hibir zarar yoktur, hatta faydas bile vardr." dedi ve "Ne faydas olduunu bilen var m?" diye sordu. Kasm gr sesiyle ok nadir glen Yahya Beyi bile gldren bir espri patlatt: "Sa karr hocam, sa!.." Sk sk bir eyleri dkp saarlar Bir gn sar karakterli asistanm Tue'ye "Senin bir ey krp dkmediin bir gn olmaz m?" diye sormular. O da "Byle bir ey olmas iin size 'btn gn uyumam lazm' derdim ama maalesef ben uyurken bile bir eyler dkyorum. nk geenlerde uyurken ayakucumda duran komodindeki su bardan devirmiim. Uyandmda yerler srlsklamd." diye cevap vermi. : 35 Geenlerde bir seminer ncesi kendisiyle bir fast food restoranna uradk. Orada asistanm kendisine bir kola almak istedi. Kolasn alp tam masaya gidiyordu ki iki basamakl merdivenin ilk basamanda kolay dkt. Messeseden zr diledi. Yerler silindi. Sonra ikinci kolasn ald ve tam masaya doru giderken bunu da dkt. Yine yerler temizlendi, paspasland. nc kolay alacakken kendisine ikram etmeyi teklif ettilerse de, kabul etmedi. nc kolasn ald ve byk bir dikkatle gtrrken, bunu da dkt. Artk yrdke temizlik elemanlar da arkasndan yryp, temizlik yapyordu. Kovalar ve paspaslar arkasnda onu adeta bir glge gibi izliyordu. En sonunda asistanm drdnc kolay almaktan vazgemiti ki, onu da messeseden ikram ettiler! Mutluluk ve enerji yayarlar. Hznl ortamlar sevmezler Dadnk doalaryla ve iyimser kiilikleriyle herkesin nee kayna olurlar. Onlarn bu enerjileri ve mutluluk paylam ok etkileyicidir. Ayn eyi adamna gre evirir evirir, birok defa anlatabilirler. Ancak ayn hikyeyi onlardan ikinci kez dinlerken baka bir hikaye dinliyor hissine kaplabilirsiniz.

Anadolu'da bir seminerim vard. Levent Artan da seminerde bana gitarla elik ediyor ve motivasyonu arttracak arklar sylyordu. Levent'in arklaryla seminerlerim daha bir cokulu geiyordu. Orada tipik yeil-mavi karakterli, ok sevimli bir retmen olan Mehmet Bey ile tantk. Mehmet Hoca ok duygusal 36 bir insand. Bizi karlarken ikimize de sarld ve gzleri yalarla doldu. Mehmet Hoca duyguland, sevindii ve zld her eyden sonra alyordu. Kapal spor salonunda binlerce insan vard. Levent'in arklar ve benim sylediklerim onlar coturmutu. Herkes byk bir nee iindeydi. O srada Mehmet Hocay grdm, gzleri yalarla doluydu. Seminerden sonra onun evine gittik. Levent, Anadolu'da yaadmz olaylarn ilgin ynlerini anlatrken herkesi glmekten krp geiriyordu. Mehmet Hocann bunlar dinlerken bile gzleri yaaryordu. Mehmet Hoca, Levent'e dnp; "Levent olum bak, birazdan sana kzm bir hediye verecek ve alayacaksn." dedi. Kzcaz geldi ve hediyeyi verdi. Ama Levent ile bana gre bunda alanacak bir ey yoktu. Ardndan Mehmet Hoca, talebelerinden gelen 1000 kadar iiri Levent'e tek tek okudu. Levent ' ne kadar gayret ettiyse de bir trl alayamyordu. nk olaylara kendi penceresinden bakyordu. Mehmet Hoca'nn ise gzleri yalarla dolmutu. Mehmet Hoca bizi uurlarken ikimize de birer hediye verdi ve "Bunlar atnzda beni stanbul'dan telefonla arayacaksnz." dedi. Bunlar sylerken hediyeleri atmzda kesin olarak alayacamzdan emindi. Tabi stanbul'a gelip de hediyeleri atmzda alamadmz gibi Levent'le birbirimize Mehmet Hocayla ne kadar farkl olduumuzu anlatarak ok gldk. Hafzalarnda hep renkli eyler vardr Muziplikleri ve renkli olaylar adeta hafzalarna kazrlar. Bu konuda daima bir numaradrlar. nk elence odakl tiplerdir. Hafzalar ciddi konular da ok iyi kavrar. Fakat bunlara yzeysel bakarlar ve hayatn renkli taraflaryla daha ok ilgilenirler. Sar ve yeil karakterlerin karm zelliklere sahip Aykut Akalmaz'la , uzun sredir birlikte alyoruz. -Renkli hayaller kurabilen ve uuk fikirleri olan bir yardmcya ihtiyacm olduu dnemde Aykut'la tanmtk. Kendisi hafza tekniklerini ksa srede rendi. Bir sre sonra birlikte hafza gsterileri yapmaya baladk. Bir gn kalabalk bir grup nnde Aykut Akalmaz hafza gsterisi yapyordu. 100 kadar rakam hafzasna alm, teker teker sylyordu. Seyirciler byk bir heyecanla bu gsteriyi izliyorlard. Rakamlarn sonuna geldiinde Aykut, 88. numaray hatrlayamad. Oysaki hafza ifrelerimizde 8'in ifresi "S" , 88'in ise "Sakp Sabanc" idi. Aykut dnmeye balad, ancak bir trl rakam hatrlayamyordu. Bunun zerine ben, sabrszlkla bekleyen seyircilere dndm ve "Hi merak etmeyin, biraz sonra hafzasna ald bu rakam syleyecek. O imdi Sakp Sabanc gibi dnyor..." dedim. Arkasndan Aykut'a baktm. Aykut glmsedi ve 88. numaray sylediinde salonda byk bir alk koptu.. Unutkanlklar oktur Odaklandklar o kadar ok ey vardr ki evrelerinde olan bitene ok fazla dikkat etmezler. En kymetli emanetleri bile kaybedebilirler. Sar karakterli biri olarak ben, hafza tekniklerini bildiim iin seminerlerimde birok insana ismiyle hitap edebiliyorum. Fakat bazen evin anahtarlarn evde unutup kabiliyorum. Eim de mavi karakterli biri olduundan buna tepki gsteriyor. Hatta bu 38 hekimhan unutkanlm yznden kendisiyle sk sk grtm ilingirimiz Bahadr'n numarasn hep yanmda tayorum. Bu unutkanlklarna are olarak, sar karakterli kiilerin kesin olarak yapmalar gereken ileri yazacaklar bir ajandaya ihtiyalar vardr. Ben imdiye kadar birok defa ajanda kullanmaya altysam da baarl olmadm. Yani bu giriimlerim hep yarm kald. nk ajandalarmn hepsini kaybettim!

Yeil karakterli kzm Merve 7 yanda iken, onunla bir dinozor filmine gitmitik. O filmi seyrederken ben arka sralardan birinde uyumutum. nk koltuklar ok rahatt. Film bittiinde uyku sersemi olarak kalktm, dar ktmda kendime gelmeye alyordum. O srada bir anons duydum. 7 yanda bir kz ocuundan bahsediyorlard. Kzm hatrladm ve derhal geri dndm; sinemann nnde beni bekleyen kzma sarldm. Kzm beni gremeyince, grevlilere babasn kaybettiini sylemi. Derhal ilgilenmiler ve kzma babasnn onu nerede beklediini sormular. Kzm "Babam yanmdayd, birlikte film seyrediyorduk..." deyince de ok glmler. Bu olay annesine sylememesi iin ona kocaman bir bebek aldm. Ancak bu kitab yazarken bu hikaye ortaya knca eim aradan 7 sene gemesine ramen benim unutkanlma tepki gsterdi. Dikkatsizdirler Sar karakterli kiiler gittikleri adreslere, getikleri yollara ve baz eyalarn nereye koyduklarna pek fazla dikkat etmezler. nk zihinlerinde yzlerce ey vardr. Eer yanlarnda adresleri, yollar ve eyalar koyduklar yerleri onlara hatrlatacak, zellikle mavi karakterli biri yoksa byk sknt ekerler. Herhangi bir yere giderken eer yanmda eim varsa kesinlikle sknt ekmem, nk o gittii yeri bir daha asla unutmaz. Byk alveri merkezlerinin ok byk ve katl otoparklar vardr, buralara gittiimizde eim arabay kanc stunun altna koyduumuzu, hangi katta olduumuzu ve hangi kapdan girdiimizi takip eder ve bu bilgileri kolaylkla hafzasnda tutar. Onunla birlikte gittiimiz her alveriten sonra bizi arabann bulunduu yere gtrr ve alveriimiz sorunsuz bir ekilde sona erer. Yine bir defasnda eim ve kzmla beraber arabayla alverie gitmitik. Benim bir iim vard; nce eimle kzm alveri merkezine braktm ve iimi halledip geri dndm, arabam alveri merkezinin iki katl otoparkna park ettim, arabam park ederken, park yerinin numarasna ve katna hi dikkat etmemiim. Sonra, ailemle bulutum ve alveriimizi bitirdik. Sra arabaya binip eve gitmeye gelmiti ki, doal olarak arabann yerini bulamadm, 10 dakika kadar aradm ama yine de bulamadm. Allah'tan bacanamla karlatk, bu sefer o'nun arabasyla otoparkn iki katn da turlamaya ktk ve arabam aradk. Olduka uzun bir aramadan sonra arabamz bulduk. O gnden sonra eim yanmda olmadnda arabam park ederken daha dikkatli davranyorum. Dierlerine gre insanlara daha abuk inanrlar Sar karakterli kiilerin nce harekete geip, sonra dnme gibi bir eilimi vardr. Hatta sar karakterli biri yle demiti: "nce havuza atlar, sonra havuzda su olup olmadna baka- 40 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Sar karakterli kiilerin nce harekete geip, sonra dnme gibi bir eilimi vardr. nm.'" Herkesi kendileri gibi dnrler. Art niyet tamazlar. Yalan ne kadar ilerlerse ilerlesin bir ocuk kadar masum olabilirler ve bu durum onlar hi rahatsz etmez. nsanlar ok sever ve onlara kolaylkla inanrlar. Bir defasnda vapurla Haydarpaa'ya gemi ve trenle Erenky'deki evime gitmek zere yryordum. O srada kardan bir adam gelerek "Merhaba hocam" dedi ve samimi bir ekilde bana sarld. ki yanamdan da pt. Ben de ona sarldm ve ptm. Onu seminerlerimdeki bir katlmc zannettiimden ok samimi davrandm. O beni kemerimden tuttu ve "Hocam bu kilolar ne?" diye sordu. Vedalarken yine ayn samimiyetle sarldk, ayrldk. nsanlarn beni ne kadar ok sevdiklerini dnyordum, ancak tren bileti almak iin elimi cebime attmda paramn yerinde olmadn farkettim! Meer o kadar samimiyetin arkasnda param almak varm! Derhal kafam kaldrdm ve hzla uzaklaan adama baktm. Koarak zerine gittim ve yakasna yaptm; adam bana param uzatt. Ancak ben onunla boumaya baladm ve sonunda polise teslim ettim. Akam olay eime anlattmda eim "Mutlaka sen de adama sarlmndr ve pmsndr!" dedi. Skc ortamlarn havasn deitirmekte ustadrlar

Bu heyecan verici zellikleri, yaptklar her eyi ustaca yapmalarndan kaynaklanmaktadr. Normal eyleri, sra d gibi yanstrlar. Coku dolu olduklar iin dier insanlarn konuya ilgisini eker ve onlar da tevik ederler. Hatta bu sebeple etraflarnda onlarn balattklar bir ie katlmak isteyen ok sayda gnll grebilirsiniz. Onlarn bu motive etme ekli, anlalmayan liderlik biimlerinden kaynaklanmaktadr. 4 Farkl Karakterin zellikleri 41 Bir gn Kastamonu'yu Kalkndrma Dernei'nden bir seminer teklifi alarak Kastamonu'ya gittim. Orada bir motivasyon semineri verecektim. Sabahleyin Kastamonu'yu Kalkndrma Dernei bakan ve iki yardmcs gelerek beni kahvaltya davet ettiler. Sonra tam 1,5 saat bana Kastamonu ekonomisi hakknda bilgiler verdiler. Buna ben bir anlam verememitim. Akam seminerden nce vali yardmcs ve ehrin ileri gelenleri ile birlikte yemek yiyorduk. Vali yardmcsnn yanndaki birisi bana; "Ouz Bey, Trkiye'nin ekonomisi hakknda ne dnyorsunuz?" diye sordu. Ben cevab gazete bilgilerine gre verdim. Bir dier kii ise; "Ouz Bey, dolar ne kadar ykselir?" diye sordu. O zaman beni bir iktisat olarak tandklarn farkettim. Yemekten sonra salona getik. Salon yarsna kadar kaymakam, belediye bakan, ile bakanlar ve emniyet mdrleri ile doluydu. zellikle n sradaki komutan bana ok ciddi bir ekilde bakyordu. Onlar benden Kastamonu'yu kurtarmam istiyorlard ve bense onlara motivasyon semineri vermek iin gelmitim. Sar karakterli bir kii olarak iktisat gibi ciddi bir konuda seminer vermek hi houma gitmezdi. Salona hkim olmam ve onlarn glmsemelerini salamam gerekiyordu. Sonra komik bir hikye ile sze baladm. Ancak hi kimse glmedi, nk onlar ciddi bir iktisat konumas bekliyorlard. Anlattm ikinci t hikye daha komikti ancak komutan ve vali yardmcs buna da hi glmedi. Salon sessiz bir biimde beni izliyordu. nc fkradan da bir sonu alamaynca, salonun arka taraflarnda otu- 42 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ran ve beni ok iyi tanyan halkn iinden kiilere, "Bu salonda benim kitabm okuyan var m?" diye sordum. Salonun arka ksmndan birok parmak havaya kalkt, daha sonra kitabm okuyarak kimlerin hayatnda bir deiiklik olduunu sorduumda be kiinin parma havada kald. Her birini nce konuturdum ve sonra tm salona alklattm. Bu be kiiyi herkes alklamt. Salona pozitif bir hava yaylmt. Artk sar karakterimin gerei insanlara cokulu bir seminer verebilirdim. Seminer bittiinde herkes ok mutluydu. Bakan ve iki yardmcs beni otobse kadar geirdiler. Tam otobse binerken bakan "Ouz Bey anlattklarnz ok gzeldi ancak ekonomiden hi sz etmediniz..." deyince ben "Sayn bakanm onu da bir dahaki sefere anlatrm..." dedim ve otobse bindim. Hazr cevaptrlar San karakterli kiilerin hayal dnyalar ok genitir. Mizah ve espri, karakterlerinin mayasnda vardr. Onlar srekli olarak fkralar ve esprilerle etrafndaki insanlar elendirirken grebilirsiniz. Zeklarn pratik olarak kullandklarndan dolay esprili cevaplar vermek konusunda dier insanlara nazaran ok daha yeteneklidirler. Bu yetenekleri onlar her trl soruya rahatlkla cevap verebilen hazr cevap bir kii yapmaktadr. lkemizin ilk tiyatro oyuncularndan smail Dmbll sahnede doalama konumalar yapar ve seyirciyle iyi bir diyalog kurarm. Seyircilerin satamalarna verdii cevaplar herkesi ok gldrrm. Bir gn sahnedeyken bir seyirci sahneye salatalk atar. smail Dmbll salatal eline alr, se- Zeklarn pratik olarak kullandklarndan dolay esprili cevaplar vermek konusunda sar karakterliler dier insanlara nazaran ok daha yeteneklidirler. Bu yetenekleri onlar her trl soruya rahatlkla cevap verebilen hazr cevap bir kii yapmaktadr. yircilere dner ve yle der: "Biri kartvizitini gnderdi." 4 Farkl Karakterin zellikleri 43 Bir keresinde, Zonguldak'ta verdiim bir seminerde, hedef belirleme ve o hedeflere ulamak iin planlar yapmann gerekliliinden bahsediyordum. Bir dinleyici ayaa kalkt ve "Hocam, adam hayallerini kurdu, hedeflerini belirledi,

hedeflerine ulamak iin gerekli planlar da yapt; fakat bir sre sonra ld. O zaman ne olacak?" dedi. Ben de "O adam eksik hedef belirlemi. O kiinin br dnya iin de hedefleri olmas gerekiyormu..." dedim. Salonda seyirciler bir yandan glerken, bir yandan dnyorlar ve bu cevab lgnca alklyorlard. ocuk ruhludurlar Bu neeli kiiler daha ocukken ilgi oda olmutur ve bu zelliklerini hibir zaman kaybetmemek iin ilerindeki ocuu ka yana gelirse gelsinler hep ortaya karrlar. Bir gn Sultanahmet Meydan'nda imza gnm vard. Arabayla Sultanahmet'e geldik. eri araba girmediinden kalan yolu yryerek gitmek zorunda kaldk. Yol zerinde de eitli yiyecekler sralanmt. Yrrken sar karakterli asistanmn gzne birden gzel bir profiterol ilimi. "Hocam unu gryor musunuz?" dedi. Derken kendimizi birden profiterol yerken bulduk! Her zaman parlak fikirleri vardr Yeni eyler retmeyi iyi bilirler. Her yeni gn ve her olay iin renkli fikirleri vardr. Dier karakterlere sahip kiilere gre her i iin etkileyici bir alternatif bulurlar. Her zaman yeni fikirler ve srprizlerle ortaya karlar . stanbul Bykehir Belediyesi'nin st dzey yneticilerine eleriyle birlikte lgaz Dalar'nda gzel bir tesiste seminer vermitim. Aileler yanlarnda ocuklarn da getirmilerdi. Tesiste bir hafta kalacak, hem eitim alacak hem de eleneceklerdi. Aykut Akalmaz'la birlikte ocuklar iin de bir eitim planladk. ocuklara hafza eitimi, ilgin oyunlar ve bir tiyatro oyunu rettik. Son gnn akam bir ocuk balosu yaptk. Rengarenk 44 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ssler ve balonlar arasnda ocuklar mkemmel bir gsteri sundular. Aykut'la ikimiz balo salonuna palyao kyafetleriyle girdiimizde katlmclar ok armlard. Gsteri sonunda konuan daire bakanlarndan biri eitimler konusunda yle syledi: "Hocam, biz burada ocuklarmzn ne kadar kabiliyetli olduklarn grdk." Ben eitimlerimde srekli olarak aile ii etkili iletiimden ve erkeklerin elerine kar daha nazik olmalarndan bahsetmitim, gsterinin sonunda konuan bakanlardan birinin syledii sz herkesi ok gldrd. Bakan yle demiti: "Bu seminerlerden sonra hepimiz 'light erkek' olmay rendik!" kna edicidirler Sar karakterli insanlarn scak ve samimi tavrlar, kar tarafn nce yumuamasn sonra da onunla diyalog kurulacak ortamn olumasn salar. Bu kiiler scak bir tebessmle ask suratl bir insanla bile iletiim kurmay baarrlar. Herhangi bir konuyu veya bir problemi yle ya da byle bir ekilde sonuca balarlar. "Her sorun bir frsattr." varsaymn birok seminerimde dile getiriyordum. Bir gn bu gerek oldu. Yolda giderken eimden bir telefon geldi. "Hemen eve gel, senin iin bir frsat var!" der gi-vdi. Eve gittiimde beni bekleyen frsat, iki icra memuruydu! ir arkadama kefil olmutum, o borcunu deyemeyince irketin avukatlar paray benden almak iin gelmilerdi. O gnlerde ekonomik durumum ok iyi deildi ve bu paray deyebilecek durumda deildim. Ama onlar ikna edebileceimi biliyordum. Her ikisine de "Negatif Limanlardan Pozitif Sulara" adl kitabm hediye ettim. Kitab incelediler ve bana kitapla ilgili birka soru sordular. Bunun zerine yarm saat kadar konumam dinlediler. Niin geldiklerini unutmulard. Sonra borcumu deyebileceim ekilde taksitlere bldler. Bu kadarla da kalmad. Bir mddet sonra o irketin genel mdrlk binasnda alanlara seminer veriyordum! 4 Farkl Karakterin zellikleri 45 nsanlarla abuk kaynap arkada olurlar Sar karakterli kiiler abuk kaynatklarndan dolay ok abuk arkada edinirler. Onlar otobste bile kendilerine arkada bulan tiplerdir. Ama ne yazk ki, o konuda da unutkandrlar. Onlarn birok arkada olsa bile, bir hafta ierisinde en az on kiiyi arayacaklarn syleyip, o srada bakalarn tanyp dierlerini unutabilirler. Mesela, ertesi gn iin kiiye sz verebilirler; ancak sabah ilk karlatklar insan ile gnlerini geirirler. Bundan dolay da

genellikle kendilerine gelen telefonlar sitemlerle doludur. Bir de ilere hemen gnll olurlar. Ama bunlarn da sadece bir ksmn hatrlar ve yerine getirirler. Elinizdeki kitabn yazmnn bittii gnlerde, kitabn son haline gelmesi iin mavi karakterli ve edebiyat konusunda bana katks olacak birine ihtiyacm vard. nk bana yardmc olan Tue'nin de Safinaz'n da bana benzeyen ynleri vard. Ben tm bunlar dnrken Glck'ten Ebru Olur adl bir bayan beni arad ve grmek istediini syledi. Kitabmla ok fazla megul olduum ve kitab son haline getirmek iin arkadalarla beraber bulunduum iin Ebru'ya, fazla gnll olmadan "grebiliriz" dedim. Biz arkadalarla kitab son haline getirmeye alrken Ebru Hanm bulunduumuz yere geldi. Kendisiyle ksa bir grme yaptk. On dakika iinde Ebru Hanm kendisini toplant masasnda bizimle alr halde bulmutu! leri kolay yoldan halledecek parlak fikirleri vardr Onlar her trl iten kurtulmaya altklar iin ileri balatan, parlak fikirler sunan kiiler olmalarna ramen ileri bitirmek iin baka insanlardan yardm almaya ihtiya duyarlar. 1 46 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM elik kral Andrew Carnegie sar karakterli bir i adamym. Kkken hayvanlarla uramay ok severmi. Andrevv Carne-gie'in ok sevdii tavanlar varm. Bir gn bir tavann yavrular olur. Btn yavrularn yemini temin etmek zor bir itir. And-rew Carnegie arkadalarna kim bir yavruya yem getirire onun ismini o yavruya o kiinin vereceini syler ve o gnden sonra tavan yavrular hi a kalmaz. ocuklar tavan yavrularnn isimlerini koyabilmek iin bol miktarda yiyecek tarlar! Sorunlara ilgin zmler bulurlar Sar karakterli kiiler sorunlarla kar karya kaldklarnda zihinleri herkesten farkl alr. Bulduklar zmlerse ounlukla pratik ve ilgintir. Sorunlarna zm ararken ayn zamanda elenmeyi de ihmal etmezler. Erzurum'da Atatrk niversitesinde eitim veren eski bir dostum olan Nurullah Hocamzn bandan geen bir olay buna gzel bir rnektir. Snfta Hseyin adl son derece haylaz ve her dersi kaynatmaya alan sar karakterli bir rencisi vardr. Ancak hocamz da sar karakterlidir ve bir gn aklna parlak bir fikir gelir. Hseyin her zamanki gibi derste konuurken onu yanna anr ve der ki: "Hseyin sana bir soru soracam. Eer bu soruyu bilirsen artk benim dersimde istediin kadar konuabilirsin ama soruyu bilemezsen bir daha dersimde hi azn amayacaksn." Hseyin teklifi kabul eder ve hoca soruyu sorar: "Bir inek srs bir derenin kenarndan geerken derenin dier tarafnda ot olup olmadn merak etmiler. Aralarndan bir inei derenin dier tarafna ot olup olmadna bakmas iin gndermiler. Kar tarafa geen inek ot varsa ban saa doru, ot yoksa sola doru sallayacaktr. Seilen inek derenin karsna geer ve aratrmasn yaptktan sonra ban arkadan ne doru sallar." Bu hikayeyi anlattktan sonra hoca Hseyin'e sorar: "Syle bakalm Hseyin, niin bu inek ban arkadan ne doru sallam?" Hseyin epeyce dndkten sonra "Hocam ben o inein niye yle yaptn anlayamadm..." der. Hoca derhal cevab yaptrp; "Merak etme Hseyin, br inekler de bunu anlayama- 4 Farkl Karakterin zellikleri 47 m!" deyince snfta byk bir kahkaha kopar ve Hseyin o gnden sonra devam mecburiyeti olmayan hocann dersine giremez. nk arkadalar onu her grdklerinde inek sesi kararak selamlyorlardr. ok merakldrlar Bu karakterdeki insanlarn meraklar dier insanlardan daha farkldr. Bu kiiler olaylarn arkasndaki gerekleri merak ederler. nk srprizlere ve ilgin olaylara her zaman hazrdrlar. Uzun yllar masa tenisi sporuyla megul oldum. Ekibimiz tamamen sar karakterli kiilerden olumutu. Biz tam 4 kiiydik ve her gittiimiz yerde kendimizi belli ederdik. Adana'da yaplan bir ampiyonada bir msabaka sonras Adana'nn en gzel lokantalarndan birinde yemek yiyorduk.

Yemekler ok lezzetliydi. Ancak biz garsonlarn byk bir tepsi ierisinde tadklar beyaz renkli eyin ne olduunu anlayamamtk ve hepimiz merak ierisindeydik. Bunun Adana'nn zel bir yemei olduunu dnyorduk. Garsonlardan birini ardk ve tepsi ierisindeki o beyaz renkli yemekten istediimizi syledik. Garson hangi yemei istediinizi anlayamad. Biz kendisine bir garsonun elindeki tepsiyi ve onun iindeki beyaz renkli yemei gsterdik. Garson nce gsterdiimiz yere doru bakt ve kahkahalarla glmeye balad. Neden gldn sorunca bize yle cevap verdi: "Beyefendi onlar yemek deil. Yemekten sonra mterilerimizin ellerini ykamas iin masalanna gtrdmz kpkl sabun." sor 48 NSAN LKLERNDE 4X4'LK LETM Bunu syledikten sonra garson bize hangi ehirden geldiimizi duunda stanbul'dan geldiimizi sylemekte zorluk ektik! B. Mavi Karakterli Kiilerin zellikleri Mavi Karakter Mkemmeliyeti, dzenli, planl, programldr Ayrnt dkn, dosyalar bile numaraldr Onlar iin her ey zamannda titizce olmaldr Duygularn saklar mantk arlkldr Yaratlta nazik, hassas, kibar tiplerdir Hasta olmamak iin ar tedbirlidir Misafir gelecekse nceden haberlidir Detaylar dnr, her eyi bilmelidir Onlar herkes sever, idealist olurlar Kusurlar grr, dosta uyarrlar Biraz rahat olsalar mutluluu bulurlar nce planlar, sonra hedefi vururlar Grnte k giyimli bakmldr pheci yapda iine kapanktr iinde dikkatli ve an duyarldr Kltrl, yetenekli, insan odakldr Elementi topraktr, sularla enlenir Her trl zenginlik yerinde i/enir Maviler harmanlama bereketlenir Onlarla hedefe gvenle gidilir 4 Farkl Karakterin zellikleri 49 Mkemmeliyeti olduklarndan genellikle ideal retmenler olurlar. Mkemmeliyeti olduklarndan genellikle ideal retmenler olurlar. Fakat bazen konumalarnda uygun szc bulmak iin laf dolatrp dururlar. Doru kelimeyi bulduklarnda ise karsndaki insan ondan daha fazla rahatlar. Durular, st balar ve her eyleriyle ok dzenlidirler. Her eyleri dzen ve uyum iinde grnr. Mavi karakterli kiiler kurallara ok baldrlar. Ayrca kendilerine o kadar kurallar koyarlar ki bu kurallarn iinde bazen kendileri de boulabilirler. alma ortamlarna gelince, tam anlamyla mkemmel ve profesyonel grnrler. ekmeceleri, dosyalar tertip iindedir. Dosyalar genellikle numaral, isimlenmi, yazcdan etiketlenmi ve her biri renklerle snrlanmtr. Bu kiilerin her eyi planl programldr. Kuafre gidi saatlerinden alveri saatlerine kadar her ey belirlenmitir. Genellikle bir toplantya vaktinde gelip ge karlar. nk renmek istei konuyla ilgili detaylar henz bitmemi olur. Bunun dnda bu kiiler hesapl kitapl tiplerdir. Hatta bunu da bazen abartrlar. Masalarndaki yz dosyadan birine bir ey olsa hemen fark ederler ve bununla ilgili olarak da en ok evrelerindeki sar karakterli kiileri sularlar. Hassas insanlardr. Dierlerine nazaran daha kolay depresyona girebilirler. evreye ve hayata verdikleri mesajlar "Bana kar anlayl olun." eklindedir. Strese tepkileri ise kabuuna ekilme, bir kitaba dalma, vazgeme eklinde olur. 50 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Ayrntlar konusunda mklpesenttirler. Son derece titiz standartlar, genellikle iltifat ve takdir szlerini pek az kullanmalarna yol aar. Bu durum bazen moral bozucu olabilir. Mavi karakterli bir amir, srekli olarak sar karakterli alanlarnn dzensizliinden ikayet eder. ou zaman karar vermede byk skntlar yaarlar. Tek balarna veya sadece birka kiiyle birlikte olmaktan holanrlar. Fazla el kol hareketi yapmazlar.

Konutuklarnda ses tonlar alaktr. Konuma hzlar dktr ve seslerinde ok az tonlama vardr. Duygularn aka ortaya koymazlar. Mantk arlkldrlar, heyecanlar ve duygular lldr. Bu insanlar bir atma srasnda sakin ve aklc olabilirler. Kuralc olduklarndan kolay kolay deimek istemezler. Mavi karakterli kiilerin baz zellikleri yledir: Mkemmeliyetidirler Her eyin kusursuz ve mkemmel olmasn isterler. Yaptklar her ite titizdirler. Detaylara ar derecede nem verirler, ilerini ciddiye alrlar ve etraflarndaki insanlarn da bu ekilde olmasn isterler. Yapacaklarsa en iyisini yapmak, onlarn dnce tarzdr. Bakalarnn dikkatini bile ekmeyen kck detaylar ok fazla nemserler. Grnmn estetik olmas iin ellerinden geleni yaparlar. Bu konuda en gzel rneklerden biri de iirlerinde mavi karakterinin mkemmeliyeti ynn ok gzel bir ekilde sergileyen Yahya Kemal Beyatl'ya aittir. Bir gn gen bir delikanl Yahya Kemal Beyatl'ya gelerek, "stat ben ya ressam ya da air olaca- r Yaptklar her ite titizdirler. Detaylara ar derecede nem verirler, ilerini ciddiye alrlar ve etraflarndaki insanlarn da bu ekilde olmasn isterler. 4 Farkl Karakterin zellikleri 5i m. Henz bir karar veremedim. Kararmda bana yardmc olur musun?" der. Yahya Kemal Beyatl delikanlya "Resimlerin ve iirlerin yannda m?" diye sorar. Delikanl; "iirlerim yanmda." der ve Yahya Kemal Beyatl'ya gsterir. Yahya Kemal Beyatl iirleri okuduktan sonra delikanlya yle der: "Sen ressam ol evladm." Delikanl arr ve "Ama daha resimlerimi grmediniz ki?" der. Yahya Kemal Beyatl cevap verir: "Ama iirlerini grdm..." Daima tedbirlidirler Her trl olas tehlikeye kar tedbirlidirler. Birka dakika iinde girdikleri ortamlarn risk deerlendirmesini yapar, acil durum plan bile tasarlarlar. Doalgaz, deprem, kap kontrolleri, hrszlklar gibi felaketlere kar gerekli hazrlklar vardr. Bunun iin sigortaclarla anlama imzalayabilirler. Mamullerin, ilalarn son kullanma tarihine de mavi karakterli kiiler ok dikkat ederler. Bir gn ikolata almtm. Meer kflym. Bunu epeyce yedikten sonra fark etmitim. Ama i iten gemiti. Allah'tan hibir ey olmad. Fakat iin ilgin yan bundan benim gibi sar karakterli olan arkadam Haydar aabeyin de yemesi idi. ikimiz de sar karakterli olduumuz iin kontrol etmeden yemitik. Mavi karakterli bir kii bunu incelemeden asla yemezdi. Benim mavi karakterli eim rnlerin son kullanma tarihine ok dikkat eder. Evimizdeki ilalarn son kullanma tarihlerine bakmak eimin grevidir. O kontrol eder, biz de kullanrz. Her zaman kurallardan yana olurlar Her zaman kurallara uyan kiilerdir. Ayrca kendileri kurallar koyarlar ve bu kurallar hem kendilerini hem de dier karakter- 52 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Kurallar koyarlar ve bu kurallar hem kendilerini hem de dier karakterlerdeki kiileri bazen skntya sokabilir. lerdeki kiileri bazen skntya sokabilir. Bakalarnn kurallara kar vurdumduymaz tavr onlar hayrete drebilir. Onlar iin hayat bir kurallar btndr.

Trafikte kurallar "Sarda dur, krmzda kesinlikle dur!" eklindedir. Bunu "Sarda ge, krmzda dikkatli ge..." eklinde deitiren baz sar karakterli kiilere ok kzarlar. Ahmet Necdet Sezer mavi karakterli cumhurbakanlarna en gzel rnektir. ABD bakanyla grmesi olsa bile krmz kta makam arabasn durdurur ve bekler. "Anayasay bir kere delsek ne olur?" diyen Turgut zal'n aksine her trl kanunun anayasaya uygun olmasna haddinden fazla bir titizlikle dikkat eder. Bilgi ilem sorumlumuz mit Bey tipik bir mavi karakterlidir. Sar karakterli bir arkadayla bir gece saat ikide arabayla ilerli-yorken krmz kta durup beklemiler. Arkada "mit Bey kimse yok, niye bekliyorsunuz? Etrafta ara bile yok." dediinde "Ben 40 yldr trafik kurallarna aykr hareket etmedim, asla kurallara aykr hareket etmem..." demi. Yine bir gn bowling oynuyordum. Yanmda da mavi karakterli bir oyuncu vard. Ben oyunuma devam ederken dayanamayp bana yaklat. Atlarm yaparken topu tutu eklimi grm ve topun doru tutulma eklini gstermek istemiti. Benim iin ok nemli deildi. Onun rahatlamasn salamak iin dediini yaptm. Derli toplu ve dzenlidirler Onlar iin her ey yerli yerinde olmaldr. Hayatlarnda bir intizam olsun isterler. Kullandklar eyalarn yerli yerinde durmasna ihtiya duyarlar. Her eyann yerletirilecei blmler iaretlenmi ve gruplandrlm haldedir. Kaybettiklerinde veya izinsiz olarak e- 4 Farkl Karakterin zellikleri 53 yalarna dokunulduunda rahatsz olur-: lar. Kendilerine ait meknlar onlar iin ok nemlidir. Sokakta yrrken bile bir bakasnn att pten rahatsz olup bunu kaldrabilirler. Bu kiilerin czdanlarna baktnzda her eyin doru dzgn ve dzenli olduunu grebilirsiniz. Oysa sar karakterli kiilerin czdanna baktnzda karmakark olduunu grrsnz. Mesela benim ceplerimde ie yaramayan bir sr evrak olur. Onlar dzenleme enerjisini de kendimde bulamam. Tandm mavi karakterli birisi vard. Gece yatmadan evvel iki terliini simetrik olarak koymadysa uyuyamazd. Mutlaka ikisi de dzgn duracakt! Bunun aksi bile onu sinir etmeye yeterdi. Yakndan tandm sar karakterli bir kiinin mavi karakterli ei bir gn ok rahatszlanm, yataktan kalkamyormu. Adamcaz hanmna "Gel seni doktora gtreyim." demi. Ancak hanmnn gidecek hali yokmu. Bunun zerine ei hanmnn tansiyonunu lmesi iin st katlarndaki bir teyzeyi aracan syleyince mavi karakterli hanm paniklemi ve "Bir dakika..." deyip yatandan kalkarak etraf toparlamaya balam. Seminerlerimden birinde katlmclardan biri bir kutu ikolata getirmiti. ikolata kutusunu aarak btn katlmclara datmak istedim. Kutuyu ap ikolatalar grdmde ters taraftan atm anladm. ikolatalarn hepsi ters Sokakta yrrken bile bir bakasnn att pten rahatsz olup bunu kaldrabilirler. 54 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM dnmt. ikolata kutusu bir mddet ylece masann zerinde kald. Mavi karakterli Zerrin Hanm ikolatalarn ters durmasna dayanamad ve yle dedi: "Hocam ne olursunuz u ikolata kutusunu tersine evirir misiniz?" Olaylarn olumsuz ynlerini grp kayglanrlar Dier karakterdeki insanlar gibi hayata toz pembe bakmazlar, daha derin dnceli ve karamsardrlar. Dier insanlarn, zellikle san karakterli kiilerin fazla nem vermedii baz davranlara incinir, alnrlar. Olumsuz bir eletiri veya kt szn btn gn tesirinde kalp kafalarna takarlar ve neden byle syledi diye dnrler. lerine atarlar. Hayata ok iyi bakamamalarnn sebebi ise riskleri hesap eden mkemmeliyeti bir yaplarnn olmasndan kaynaklanr. Hatta bunu bazen ok abartrlar.

Abarttklarnda da gastrit, lser ve ba ars gibi hastalklar onlar bekler. Anlatacamz hikye bunun ok gzel rneklerindendir: ki ortaktan biri, uzun bir burna sahip olduundan burnuyla ilgili ciddi kompleksleri vardr. Dier ortak uzun burunlu arkadan yemee davet eder. Adam eve gider ve mavi karakterli eine "Yarn akam ortam eve yemee gelecek, ltfen burunla ilgili bir sz syleme!" der. Kadncaz ertesi gnn endiesiyle uyuyamaz. Burun olayn kendisine dert eder. Ertesi gn akama kadar hazrlk yapar. Her ey mkemmel olmaldr. Fakat burun konusundaki endieleri ve Dier karakterdeki sklganlklar iinden atamamtr. , ... . Akam olur, misafir eve gelir. Ka- nsanlar gibi hayata toz N ' a ... . , , din, kendi telandan ve dikkatli ol- pembe bakmazlar, daha , . , , , ma dncesinden dolay byk derin dnceli ve , . ,, , n , bir stres yaamaktadr. O srada karamsardrlar. kk kzlan adamm karsmda oturmakta ve srekli onun burnu- 4 Farkl Karakterin zellikleri 55 na bakmaktadr. Kadn ay servisini yaparken kznn muzur bir ekilde gldn grnce telalanr. Hemen onu odasna gnderir. Tam o srada ay iin eker hazrlamadn grr. Ve derhal eker kasesini einin ortana uzatarak yle der: "Burnunuza eker alr msnz?" Planl, programl tiplerdir Plan program onlarn slogandr. Hayatlarnn en nemli planlandr. Ayrntl kaytlar tutarlar, detaylar nemserler. Organizasyona dkndrler. En iyiyi onlar yapar. nk her iin en ince ayrntsna kadar mkemmel olmasna alrlar. Dnlerde, partilerde, toplantlarda, dekordan, ikramdan fiyatlara kadar her eyle ilgili ve her eyden haberdardrlar. Plan ve programlarndan taviz vermezler. Bakalarnn plansz hareketlerini yadrgayabilirler. Benim tavsiyem, byle bir kiinin evine kesinlikle "at kap" gitmemenizdir. Gitmeden nce mutlaka haber verin. nk onlar her eyi gzel ve planl, programl isterler. Tabi derli toplu olma isteklerini de unutmamak gerekir. Seminerlerimden birinde tantmz Rhan Bey anlattm konulara ok ilgi duydu ve seminer aralarnda benimle birok almasn paylat. Planl, programl, son derece bilgili, uzun yllar st dzey yneticilik yapm mavi karakterli bir kiiydi. Benim anlattklarmla yaadklar arasnda yakn bir iliki kurmutu. Seminer sonunda kendisinin de bir kitap almas olduunu, bunu birlikte yazp yazamayacamz sordu. Konu liderlikti. Ben ola bileceini syledim ve birka i fi 56 nsan likilerinde 4x4'lk letiim gn sonra bir kafede bulumay kararlatrdk. Ben buluma saatinden nce kafeye geldim ve onu beklemeye baladm. Elimde yazacamz kitapla ilgili -drt sayfalk not vard. Bir md- : det sonra Rhan Bey de byk bir bavulla ieri girdi. Ben onu bir seyahate gidecek sandm. Selamlatktan sonra bavulunu bir masaya koydu ve iinden liderlikle ilgili birok kitap kard. Ma- ;' sann st dolmutu, ancak bavulun yars boalmt. Bavulun dier yarsnda ise liderlikle ilgili ngilizce kitaplar vard. Dier bir masaya da onlar koydu. Benim yanmda ne getirdiimi sorduunda yapacamz grmeden sonra dokmanlarm getireceimi syledim. Yaptmz grme sonucunda eer mavi karakterli Rhan Beyle bir liderlik kitab yazmaya kalkarsak bunu ancak be senede bitirebileceimizi anlamtm. Detayc insanlardr Bakalar iin hi nemli olmayan detaylar onlar iin ok nemlidir. Onlar iin her eyin bir sras ve prosedr vardr. Bunlara uyulmadnda ok sinirlenirler. "Ya Bir Yol Bul Ya Bir Yol A Ya da Yoldan ekil" ad

l kitabyla yazarlk hayatna atlan ve daha sonra yazd kitaplarla okuyucularnn beenisini kazanan Mmin Sekman her eyini planl, programl ve dzenli yapan mavi karakterli bir yazardr. Mmin'in tertip ve dzenine hep imrenmiimdir. Bir keresinde Mmin Sekman, Merzifon'a bir seminere gitmiti. Bir ay sonra da oraya ben gittim. Seminerden sonra semineri dzenleyen arkadalarla brolarnda oturuyorduk. Otobsmn kalkmasna 15 dakika vard. Herkes etrafta telala bir eyler aryordu. Onlara ne aradklarn sorduumda, bana seminer cretini koymak iin uzun bir zarf aradklarn sy- Bakalar iin hi nemli olmayan detaylar onlar iin ok nemlidir. Onlar iin her eyin bir sras ve prosedr vardr. Bunlara uyulmadnda ok sinirlenirler. 4 Farkl Karakterin zellikleri 57 lediler. ok armtm. "Ne gerek var?" dediimde bana yle cevap verdiler: "Hocam geen ay Mmin Sekman geldi. Biz seminer cretini onun eline verdik ve bize seminere gelen bir eitimciye cretini bir zarfn iine koyarak; zerine de ismini yazarak vermemizi syledi. Bu yzden biz de sizin seminer cretinizi iine koymak iin uzun bir zarf aryoruz." Ben "Buna gerek yok..." dedim ve zarfsz olarak paray aldm. Daha sonra Mmin'e bunu anlattmda bana yle dedi: "Ben adamlar eitmek iin o kadar uratm. Sense her eyi berbat ettin!" Merakldrlar, aratrmaya yneliktirler Bu meraklar sar karakterli kiiler gibi daldan dala her eye atlayan cinsten deildir. Onlarn meraklan daha ciddi konulara yneliktir. Her eyin en kazanl, en kaliteli, en uygun, geerli ynlerine bakarlar. Onlarn meraklar hibir eyin geliigzel olmamasyla ilgili detaylardr. renmeyi, kefetmeyi seven yaplar nedeniyle duyduklar yeni kavramlar aratrmaya koyulurlar. Bir medya firmasnda alan Mustafa Bey de tam bir mavi karakterli idi. Son derece dzenli bir insand. Bir gn bana "Ouz Bey, arabanzn benzin deposunu kaa dolduruyorsu-nuz?" diye sordu ve ben kendisine bilmediimi syledim. nk bunca senedir benzin aldm halde hi dikkat edip de hesap-lamamtm. Bunun zerine Mustafa Bey, nce depomun kaa dolacan ve bu depoyla ka kilometre gidebileceimi syledi. Arkasndan "Siz galiba imdiye kadar hi deponuzu doldurma-dnz Ouz Bey." dediinde ben ok armtm. Evet, gerekten depomun kaa dolduunu ve tam depo ile ka kilometre gidilebileceini bilmiyordum. "-meli, -mal" gibi ekleri fazlasyla kullanrlar Olaylarn hibir zaman geliigzel olmadn dnr ve her eyi nedenlere dayandrrlar. Yaplacak her iin de bir amaca y- 58 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Mavi karakterli kiilerin en ok kullandklar szckler "yapmalym, bitirmeliyim" gibi szcklerdir. Bu kelimeleri kullanmay azalttklarnda ok daha mutlu olabilirler. nelik olmas gerektiine inanrlar. Mavi karakterli kiilerin en ok kullandklar szckler "yapmalym, bitirmeliyim" gibi szcklerdir. Bu kelimeleri kullanmay azalttklarnda ok daha mutlu olabilirler. Danmanln yaptm Fatma Hanm, 30 yalarnda, tipik bir I---------------------------------------1 mavi karakterliydi ve anne-baba- syla birlikte yayordu. Babas sar karakterli ve son derece rahat biriydi. Bu bayan, babasnn amurlu ayakkablarla eve gelmesinden ve lekeli elbiselerle dolamasndan ok sknt duyuyordu. Evdeki her eyin derli toplu ve dzenli olmasn istiyor, bunlar olmaynca da geriliyordu. Yaptmz danmanlk sonucunda kendisini skntya dren, bu kendi koyduu birok kural kaldrmasn istedim. Birka seans sonra iyice rahatlamt. Bana yazl olarak getirdii ktta unlar yazyordu: 1. Babamn mutfak lavabosunda elini ykamasna kzmadm. 2. Banyo kvetini kirletmesine ses karmadm. 3. Kurban bayramnda kurban kesmek iin gtrd baklardan birisini kaybetmesine hi kzmadm. 4. Katldm seminerlerden sonra eve gidince ilk defa kendimi hi eletirmedim.

Daha sonraki seanslarda bu kurallar kaldrma ilemi devam etti ve Fatma Hanm u anda eskisinden ok daha mutlu bir hayat sryor. Riskleri nceden grrler Daha bebekken her eyi izlemeye baladklarndan, grnenin perde arkasn da grebilirler. nce ve derin dnce yaplar dier renklere oranla, riskleri fark etmelerine yardmc olur ve 4 Farkl Karakterin zellikleri 59 bir konuda aratrma yapmadan karar vermezler. Yarn bugnden dnr, olaylar gereklemeden nce tasarlar ve deerlendirirler. Karlaacaklar olaylar hakknda zihinlerinde en azndan bir tane fikir vardr. Kendisiyle altmz mavi karakterli mit Bey, bir seferinde, krmz-sar karaktere sahip olan eitim koordinatrmz Nurhan Hanm ile bana "Siz sakn diz st bilgisayar almayn, drr ve krarsnz!" demiti. Bir defasnda, Nurhan Hanm ve eitim verdiimiz irketin genel mdr ile bir seminer takibi iin Arnavutluk'a giderken, genel mdrn elinde bir dizst bilgisayar vard ve pasaport kontrolnden gemek iin sra beklerken Nurhan Hanm kaza ile genel mdrn bilgisayarn drmt. Ancak bilgisayarn klf ok salam olduundan bir ey olmamt. mit Bey haklyd! Mavi karakterli biri olarak riski nceden sezebilmiti. Ciddi ve arbaldrlar Mavi karaktere sahip olanlar grlty, bo laf ve kaoslar sevmezler. likilerinde mesafeyi ve ciddiyeti benimserler. Elenirken bile mesafeli olunmasn isterler. Kendileri de saygy en iyi ekilde sunarlar. Sessizlii, yalnzl severler. Skntl zamanlarnda yaknlarn desteine hep ihtiya duyarlar. Bakalarn heyecanlandran ve elendiren olaylar onlara skc ve bo gelebilir. Sar karakterli bir kiiyi elenceli gelen bir ey, mavi karakterli bir kiiyi utandrabilir. 60 nsan likilerinde 4x4'lk letiim likilerinde mesafeyi ve ciddiyeti benimserler. Elenirken bile mesafeli olunmasn isterler. Kendileri de saygy en iyi ekilde sunarlar. Bir gn ailece bowling oynamaya gitmitik. Ben ok eleniyordum ve zellikle topu normalin stnde bir ykseklikten atyordum. Top "Gm" diye bir ses kyordu. Ben mthi elenirken mavi karakterli eim iaret parman azna koymu ve ne kadar ayp der gibi bana bakyordu. Bana elence gibi gzken ey, mavi karakterli eimi utandrmt. Kzmla beraberken arabayla bir tnelin altndan geerken avazmz kt kadar barmak en byk zevkimizdi. Ancak bunu bir gn eimin yannda yaptk ve bize verdii tepkiden sonra bir daha yanmzda mavi karakterli biri varken bunu yapmamaya karar verdik. Standartlar yksektir Her eyi olabileceinin stnde dnrler ve olabilecek en iyi standard yakalamak iin her trl abay sarf ederler. Evleri, eyalar son derece zevkli ve dikkatli bir ekilde dzenlenmitir. Giyim kuamlar da kendilerine en yakan biimdedir. Herkes tarafndan beenilen ve derli toplu bir tarza sahiptirler. Bakalar iin ok iyi hatta mkemmel grnen eyler onlar iin standardn altnda olabilir. Bu zellikleri arkada seerken de seici davranmalarna neden olur. Yapaca ileri doru ve zamannda bitirmek iin ellerinden gelen her eyi yaparlar. Danmanln yaptm bir irketin mavi karakterli olan kalite kontrol mdr Engin Bey, krmz karakterli genel mdr Blent Beye aylarca alarak nemli bir rapor hazrlar ve bunu sunmak iin byk bir hevesle bekler. Sonuta titizlikle ve ayrntlaryla saatlik bir sunum oluturur. Sunum vakti gelince genel mdr, kalite kontrol mdrnn odasna gelir ve Engin 4 Farkl Karakterin zellikleri 61 Beye btn raporu anlatmak iin sadece dakikas olduunu syler. Engin Beyin iki aya bir pabuca girer fakat neticede dakika olmasa da 15 dakikada btn raporu zetleyerek bu konudaki yeteneini sergiler. Yeteneklidir

Hayal glerini becerilere ve sanata ynelik kullanrlar. Gra-fiker, ressam, air veya filozoflar ounlukla bu gruptan kar. Onlar evrelerindeki gzellikleri grsel olarak ortaya karacak ekilde ilerindeki duygular harekete geirmeyi ok iyi bilirler. Son derece yetenekli ve yazd kitaplarla eitim dnyasna byk hizmetleri olan Ahmet Marah Hocamz bu karakterin en gzel rneklerinden biridir. "Evde Okul Okulda Kalite" adl kitab eitimciler ve anne-babalar tarafndan ok beenilen bir kitaptr. Bir gn Ahmet Hocayla "Evde Okul Okulda Kalite" adl kitabn iinden alnan rneklerle bir seminer vermeyi kararlatrdk. Dokmanlar hazrlamak Ahmet Hocann, semineri vermek de benim grevimdi. Ahmet Hoca titiz bir almayla kitabn ieriindeki bilgileri seminer notu haline getirdi ve yaklak 10 gn ncesinden bana verdi. O gnlerde ilerim ok youndu ve son gne kadar notlara bakamadm. Seminer vereceim gnn sabah seminerimde gsteri yapacak iki ocuu ve annelerini alarak seminer salonuna doru yola ktm. Yolculuumuz 45 dakika kadar srd. Yolculuk srasnda ben seminer notlarn ocuklardan birinin annesi olan Sevil Hanma verdim ve bana okumasn syledim. Saat 9:30'da gideceimiz yere vardk. Seminer saat 10:00'da balayacakt. Salonun yanndaki bir pastaneye oturduk ve ben seminerin ana hatlar- n gsteren bir zihin haritas iz- Bakalar iin ok iyi hatta mkemmel grnen eyler onlar iin standardn altnda olabilir. Bu zellikleri arkada seerken de seici davranmalarna neden olur. I 62 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM dim. Zihin haritasnda sadece anahtar kelimeler vard. Saat 10:00'da salona girdim ve Ahmet Hocayla karlatm. Ahmet Hoca "Her ey tamam m?" dediinde "Evet hocam her ey tamam.." dedim. Notlar sabahleyin okumaya baladm duysayd kalp krizi geirebilirdi. Salon ok kalabalkt. Seminer bittiinde herkes ok memnun olarak salondan ayrlyordu. Geri dnerken yolda Ahmet Hocaya seminere nasl hazrlandm anlattmda ok ard. Bu olayda mavi karakterin yetenekleriyle sar karakterin pratikliini birletirmitik. C. Krmz Karakterli Kiilerin zellikleri Krmz Karakter Gl karaldr, sadece kendisiyle yarr Benim dediim gibi der, herkese karr Kaybetmeye dayanamaz, almas sk/ar Tutkuludur, tm engellerle savar Adeta lider domutur, baka lider tanmaz Lider olmad ortamlarda bulunmaz Koyu tartmacdr, herkese gre davranmaz Krmzlar anlayabilirseniz sorun karmaz Heyecan hi bitmez, snmek bilmez atei Ondan etkilenir hayatna giren her kii Sonu odakldr elinde kalmaz ii Kendini belli eder bir ortama girii Olmazsa olmaz ftraten atetir elementi Kzarsa kafas yakar Halic'i Levent'i Kendi kurallarm koyar uymaz bakasnn ahengi Dedikleri olmazsa gz grmez cenk elengi 4 Farkl Karakterin zellikleri 63 Bir bakadr onun ak ve sevdas Canan iin kyar cana bin defas Vazgemez, ylmaz nemli ise davas Dostuna kyamaz varsa sevgi vefas

Ses renginde vardr sanki byk bir haykr, Gz temas dorudandr kartal gibi kararl bir bak Hakszla hi gelemez, kar ani bakaldr Haklnn hakkm vermektir en sevdii davran Gl kararl tiplerdir. "Az laf, ok i" derler. Sebebi ise sonu odakl olmalardr. Krmz karakterliler "Sadede gel" kelimesini ok kullanrlar. Herkesin onlar gibi dnp, hareket etmesini isterler. Gereksiz konumalardan ve ilerden holanmazlar. Hep yapacak ileri ve alnm kararlar vardr. nemli olan onlara gre iin zn anlamak ve sonucu elde etmektir. Bu yzden kararlarn uygularken gzleri baka bir ey grmez. yerinde bakasnn odasna aniden girebilirler. Gerektiinde karlarndakinin zor durumda olmasn nemsemeyerek kendi istekleri iin bakalarn rahatsz edebilirler. Genelde kafalarnn dikine giderler. zellikle onlarn sk yapt bir ey, karlarndakini kendi istedikleri gibi olmaya ve hareket etmeye zorlamalardr. Bu kiiler iin nemli olan, onlardan honut olmanzdr. evreye verdikleri mesajlar, "Benim dediim gibi, ama hemen olsun." eklindedir. Krmz karakterli kiilerin genellikle "Ben kendimi ok fazla an- Krmz karakterli kiilerin genellikle "Ben kendimi ok fazla anlattm, kendimden ok bahsettim. Biraz da sen 'beni' anlat!" eklinde bir tavrlar vardr. 64 nsan likilerinde 4x4'lk letiim lattm, kendimden ok bahsettim. Biraz da sen 'beni' anlat!" eklinde bir tavrlar vardr. Yksek ancak gereki hedefler belirlemekten ve sonra bunlar gerekletirmeye girimekten byk bir zevk duyarlar. Son derece bamsz insanlardr, hedeflerini onlarn adna bakalarnn koymasndan ok kendi hedeflerini kendileri koymak isterler. En kt kararn bile bir karar olduuna inanrlar. Zaman ynetimi konusunda stn bir becerileri vardr. Gz temaslar dorudandr, hatta bazen dinleyeni rahatsz bile edebilir. Konumas hzl ve tempoludur, ses tonlamas ok azdr. alma masalar ne sar karakterli kiiler gibi dank ne de mavi karakterli kiiler gibi ok fazla dzenlidir. Olmas gerektii kadar dzene sahiptir. Krmz karakterli kiilerin en temel zellikleri aada belirte-, ceimiz balklar altnda toplanabilir: 4 Hep dik durmaya alrlar; kimseden yardm istemeyi sevmezler Zor durumlarda dierlerine oranla daha gl olan bu insanlarn zlerinde zora talip olma vardr. Yaplan gnlk meguliyetler onlar iin i deildir. Herkesin yapamad ileri stlenmek onlara zevk verebilir. Yaplmas zor olan ileri yaparak srekli kendilerini gelitirirler. ou insann imkanszlklar karsnda pes etmesine ramen, zorluklar onlar daha da motive eder ve bunlar kendi balarna aabilirler. Gerek baarlarn zorluklarn ' arkasnda olduuna inanrlar. Tipik bir krmz karakter olan, gl ve kararl yapsyla hayatn batan kuran Dzceli Teyzenin yaadklarn sizlerle paylamak istiyorum: Seminerlerimde katlmclarn "Dzceli Teyze" diye tand Ne- alma masalar ne sar karakterli kiiler gibi dank ne de mavi karakterli kiiler gibi ok fazla dzenlidir. Olmas gerektii kadar dzene sahiptir. 4 Farkl Karakterin zellikleri 65 bahat nltrk, Dzce depreminde yaknlarn ve tm mal varln kaybettikten sonra hibir zaman "Bunlar neden benim bama geldi?" diye sormam. "Ben bundan sonra ne yapabilirim?" diye sormu ve hat sanatyla uramaya karar vermi. nceleri bunu sadece oyalanmak iin yapyormu. Ancak daha sonralar, ortaya koyduu eserleri gren uzmanlar ok armlar ve ona yardm etmeye balamlar. lk sergisini benim de seminerler verdiim Altunizade Kltr Merkezi'nde aan Dzceli Teyze daha sonra bu sergilerini ok farkl yerlere tam. Basnda ve

medyada geni yer bulan almalar btn uzmanlar tarafndan tam not alm. Sergisinin aln birok nl belediye bakan ve politikac yapm. Krmz karakterin btn gl yanlarna sahip olan Dzceli Teyze'nin yeni bir sergi atn duyarsanz mutlaka eserlerini grmeye gidin, daha da nemlisi glmseyen yzndeki o kartal baklarn grn ve hayata daha farkl gzlerle bakn. Kendilerini daima "hakl" grme eilimleri vardr Bu kiiler hakl olduklar konuda iddiacdrlar. Bu iddialarn sonuna kadar gtrrler. Hakl olmalarn salayacak btn ayrntlara ulamak, en byk zellikleridir de diyebiliriz. ou zaman hareketlerinin arkasndaki gd, haksz konumuna dmeme isteidir. Bu sebeple hata yapma ihtimalini bile dnmek istemezler. Dier insanlarn da hakl olabileceklerini fark ettiklerinde ve hatalarn anladklarnda esneklik ynndeki en byk admlarn atm olurlar. Seminerlerimize katlan sar karakterli bir yapya sahip Tu-ba'nn babas krmz karakterli bir kiiydi. Asker kkenli ve disiplinli bir ekilde yetimi olan Taner Bey kzna kar ar bir disiplin uyguluyordu. Taner Beyin kzlar ile olan iletiimindeki genel kural uidi: 66 nsan likilerinde 4x4'lk letiim "Madde 1: Babalar her zaman hakldr. Madde 2: Haksz olduklarnda da Madde l'deki kural geerlidir." Bu yzden her ikisi de iletiimde byk skntlar yayorlard. Tuba ile almaya baladmzda ona unu syledim: "Dnyada deitirebilecein tek kii sensin. Sen deiirsen ve daha esnek olursan greceksin ki baban da deiecek." Babasna Tue hakknda bilgiler verirken de srekli olarak kzna kar daha esnek olmasn ifade ediyordum. Her geen gn baba ile kzn aras daha da iyiye gidiyordu. Daha sonra her ikisi de iletiim konusundaki kurallarn yle deitirdiler: 1. letiimimizin anlam, aldmz tepkidir. 2. letiimdeki en nemli ey, esnekliktir. Eletirilmekten holanmaz ve hibir szn altnda kalmazlar Bask altnda olmaktan, emir kipinden ve eletirilmekten holanmazlar. Eer krmz karakterli bir kiiyi eletirecekseniz nce onunla uyum salamal ve sonra bu eletirinizi yumuak bir slupla yapmalsnz. Eletiriye derhal tepki verirler, bu tepki bazen sert olabilir. Emir cmleleri kullanarak onlar kolaylkla yapacaklar ilerden bile soutabilirsiniz. Kendilerine sylenen manidar szlere veya haksz eletirilere ayn ustalkla cevap verebilme yeteneine sahiptirler. Milli airlerimizden Mehmet Akif Ersoy da krmz karakterli bir airdir. Bunu iirlerinden de ok rahat anlayabiliriz: Bir gn Mehmet Akif Ersoy bir konuma yapyordur. Konumasnn sonunda patavatsz bir gen yle bir soru sorar: Bask altnda olmaktan, emir kipinden ve eletirilmekten holanmazlar. Eer krmz karakterli bir kiiyi eletirecekseniz nce onunla uyum salamal ve sonra bu eletirinizi yumuak bir slupla yapmalsnz. 4 Farkl Karakterin zellikleri 67 "Siz aslnda veterinerdiniz deil mi?" Mehmet Akif Ersoy delikanlya bakarak yle cevap verir: "Ne o evladm, bir derdin mi var?" Kararl, i bitirici ve sonu odakldrlar Krmz karakterli biri daha iin banda, hzl karar verme yeteneinden dolay sonucu oktan grm ve bir i konusundaki kararn vermitir bile. Her iin, bandan ok, sonunu merak ederler. nk karar verdikleri anda harekete gemeli ve derhal ie balamaldrlar. Hayatn her alannda onlarn bu kararl yapsna ihtiya vardr. nk en byk kargaalarda bile hzl ve doru karar alabilir, tekrar dzeni salayabilirler. Getirdikleri pratik zmlerle pek ok kiinin iinden kamad karkl nleme yeteneine sahiptirler.

Recep Tayyip Erdoan bu karakterdeki kiilere en iyi rneklerden biridir. stanbul Belediye Bakanl'na aday olmadan ok nce babakan olmay kafasna koymutu. Bu yzden stanbul Bykehir Belediye Bakanl elinden alndnda yeni bir hedef belirledi ve babakan olmann planlarn ve yeni yollarn aramaya balad. Ald cezadan dolay hapis yatmas onu yldrmad; tam tersine daha da kamlad. Zaten krmz karakterli biri iin zorluklar, onu daha da kamlayan ve harekete geiren iyi birer motivasyon unsurudur. Partisinin seimi kazanmas ve kendisinin babakan olamamas onu etkilemedi. Bir yolunu buldu ve sonunda hedefi olan babakanlk koltuuna oturdu. Bir bakas iin biti olan bir olay, onun iin bir balang olmutu. Genlik yllarndaki koyu krmz karakterli Recep Tayyip Erdoan yllar getike daha esnek olmay renerek hedeflerine ulamakta zorluk ekmedi. Ayrca krmz karakterli ei Emine Erdoan'la olan uyumunda bu baarsnn nemli bir rol oynadn ifade edebiliriz. 68 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Kk yatan itibaren bamsz hareket etmeye alktrlar; ynlendirilmek istemezler Krmz karakterli kiiler, kendi kararlarn kendileri vermek isterler. Baka insan-arn karar onlar ok fazla ilgilendirmez. Onlar kendi akllarna koyduklarn uygulayan tiplerdir. Eer birlikte yapacanz eylerde aldnz kararlan onlarla birlikte almadysanz onu asla uygulamazlar. Krmz karakterli olum Ekrem kkken masa tenisi sporuna benim isteimle balad. 11-12 yalarnda stanbul ampiyonu oldu. ok baarl idi, fakat byynce kendisi istemedii iin de bu sporu brakt. Nedeni ise kendisinin bir krmz olmasndan dolay idi; nk balangta bu sporu yapmak onun karar deildi... Krmz karakterli bir babann, kendisiyle ayn karakterde 3 yanda bir olu vard. Babann anlattna gre ne yaparsa yapsn ocuk dar ktklarnda bir trl babasnn elini tutmak istemiyormu. Endielenen baba dnm ve ocuunun krmz karakter zelliklerini grp onunla bu ekilde iletiim kuramayacan anlam. ocuuna, "Olum haydi beni markete gtr..." demi. ocuk babann bu davranna olumlu yant vermi ve babasnn elini tutarak onu markete gtrm. O gnden sonra da baba atmaya mahal vermeyecek ekil- de ocuunun bu ynnn farknda olarak onunla iletiime geme yolunu tercih etmi. Amaca yneliktirler, ani kararlar ile insanlar artabilirler Ulamak istedikleri hedefler adeta onlar bu hedeften baka her eyden soyutlar. ou zaman dier insanlarn memnuniye- 4 Farkl Karakterin zellikleri 69 Krmz karakterli kiiler, kendi kararlarn kendileri vermek isterler. Baka insanlarn karar onlar ok fazla ilgilendirmez. tini dnemeyebilirler ve istemedikleri halde tepki alabilir, yalnz kalabilirler. Herhangi bir yerde, bir i kurumunda, seyahat esnasnda veya aile iinde bir karar verirler. Kendilerine tbi olan insanlar da bu karara uyarlar. ok ksa bir sre iinde kararlarn baka bir yne evirebilirler. Birok kii bu durumdan etkilenir. Fakat bu insanlar iin dierlerinin dnceleri ok fazla nemli deildir. Onlar iin insanlarn memnuniyetinden ok amalarn gerekletirmeleri nemlidir. Kendisine danmanlk yaptm bir marketler zincirinin sahibi Zeki Bey bu karakterin iyi bir rnei idi. Seminerlerime katldktan sonra Zeki Bey, ald eitimleri irketindeki alanlarna da aldrmay dnmt.

Bunun zerine kendisi ile alanlarna ynelik, 6 gnlk bir eitim anlamas yapmtk. Fakat Zeki Bey krmz karakterinin verdii "sonu odakllk" ile baz detaylar dnmemi, kararl ve bamsz bir planla market alanlarn st ste 6 gnlk eitime armt. alanlar hazrlkl olmadklarndan bu karar aknla karlamlard. Verdiim 6 gnlk eitimlerde karakterleri anlatp, karakter analizlerini yaptrnca herkes Zeki Beyin tipik bir krmz olduunu fark edince neden bu ekilde eitim plan yaptn da anlamt. Eitimin olumlu sonulan ise tm alanlar fazlasyla memnun etmiti. nlerindeki ie ar odaklanmalar yznden, sonular konusunda yeterli deerlendirmeyi yapamayabilirler Kuvvetli igdleri onlarn herhangi bir konuya youn bir ekilde odaklanmalarn salar. Bir deerlendirme yaparken zor da 70 nsan likilerinde 4x4'lk letiim nemli kararlar alrken krmz karakterlerin ok abuk karar vermemesi ve uzun vadeli sonular iyi deerlendirmesi gerekir. olsa birden karar verebilirler. Dnmeden verilen bu ani kararlar yznden problem yaayabilirler. Daha esnek olup ak kap brakmalar gerektiini bazen hatrla- , mayabilirler. Krmz karakterli biri karar al- I_______________________ madan nce ok iyi dnmeli ve objektif birilerine danmaldr. Hele bir de nemli kararlar alrken krmz