Commitment and capacity to address Georgian IDPs’

needs took a long time to build, and depended heavily on

non-governmental interventions and support, ranging

from visits by the UN, reports and articles, legal advice,

pilot projects and pressure from civil society.

(The article from Forced Migration Review, special issue delicate to 25

anniversary of FMR)

Internal displacement for Georgia is not a new problem.

While people displaced by the August 2008 war over

South Ossetia are still displaced five years later, IDPs from

Abkhazia have been displaced for almost 20 years and

IDPs from Tskhinvali town in South Ossetia for about 22

years. In Georgia, as in many other parts of the former

Soviet Union, the breakdown of the USSR and rapid dete-

ივლისი

20 years of internal displacement in Georgia:

the international and the personal Julia Kharashvili

rioration in socio-economic conditions were accompanied

by changes in the distribution of power among different

groups, including among ethnic elites and within political

circles.

Extreme tension in two regions of Georgia –

Tskhinvali region in the north (1991-92) and Abkhazia in

the west (1992-93), both bordering on Russia – led to

open clashes and bloody armed conflicts and resulted in

displacement for more than 300,000 persons, mainly of

Georgian origin and mainly to internal regions of Georgia.

In 2008, a new war between Georgia and Russia displaced

more than 135,000 people, of whom approximately 26,000

could not return to their native lands due to Russian mili-

tary presence and the total destruction of their villages.

Currently, according to data from the Georgian Ministry

of IDPs from the Occupied Territories, Accommodation

and Refugees, there are 88,499 IDP families, comprising

more than 270,000 people.

International protection

In 1993, the Georgian government asked UNHCR to

establish a presence in Georgia and assume responsibility

for the protection of IDPs. The government itself did not

have the capacity at that time to organise real protection

and for many years concentrated mainly on providing hu-

manitarian assistance. Georgia participated in the CIS

Conference on Refugees and Migrants (in Geneva, 1996)

and following process but no consolidated efforts were

2

made to improve the institutional situation; the Ministry

of Refugees and Accommodation was created but worked

more on emergency cases than on systematic planning and

elaboration of a national approach. For many years, Geor-

gian IDPs were marginalised and forgotten.

The first signal from the international community

came in 2000, when a high-level UN delegation led by Dr

Francis Deng (Special Representative of the UN Secretary-

General on IDPs) visited Georgia to promote the imple-

mentation of the Guiding Principles on Internal Displace-

ment. The Georgian government’s subsequent official ac-

knowledgement of the Guiding Principles triggered in-

creased attention to Georgia’s case and the involvement of

international and local NGOs. In 2001, the magazine

Forced Migration Review published an article focusing on

the IDP situation in Georgia. In 2002, in collaboration

with the Brookings IDP project, the compliance of Geor-

gian legislation with the Guiding Principles was tested

and some amendments made to the law. Later, in 2003-04,

as part of the New Approach to IDP Assistance pro-

gramme managed by UNDP (the only programme for

IDPs), ten policy papers were published describing IDP

status and rights-related problems (including access to

health and education, and opportunities to become eco-

nomically self-reliant); two rounds of micro-projects to

improve IDPs self-reliance were announced; from more

than 300 applications, 15 micro-projects were selected by

the Steering Committee and successfully piloted – but no

further steps were planned and the initiative was left

hanging in mid-air.

In December 2005, the new Special Representative

of the UN Secretary-General on the Human Rights of

IDPs, Dr Walter Kälin, presented his report on Georgia

and highlighted the “miserable conditions of IDPs in col-

lective centres”1. From this moment, the government

started to become more systematically interested in IDP

issues. In 2006 the process of developing a State IDP Strat-

egy was launched, with the active involvement of local

NGOs. In February 2007 the Strategy was approved but

not much changed for IDPs – still neither the state nor the

international community could offer the funds necessary

for its implementation.

The situation changed dramatically in 2008. After

the August 2008 war, Georgia received US$4.4 billion

from international donors for its recovery programmes.

Part of this money was envisaged for IDPs. A new Action

Plan was prepared, the main focus of which was the im-

provement of the living conditions of IDPs.

In an article published in December 2008 in Forced

Migration Review, one of the co-authors, the Minister for

Refugees and Accommodation, confirmed the govern-

ment’s commitment to use these funds also for the im-

provement of the situation of people displaced in the early

1990s.2 This commitment was taken seriously by the in-

ternational community: a Steering Committee of donor

agencies was formed to observe the resettlement process

for IDPs and provide the government with recommenda-

tions.

Challenges and opportunities

Since 2009 there has been an active programme of

privatisation of living spaces and construction of new

buildings for IDPs. It has been mainly IDPs who were reg-

istered in collective centres (44% of total number of IDPs)

who have benefited from these programmes. However,

regardless of the hard work of state agencies and active

monitoring by civil society, more than 62,000 families still

need improved living conditions. The new government

which came to power after the October 2012 elections

decided to speed up the process of resettlement/

privatisation of living spaces, and announced that over the

following four years it would provide durable housing so-

lutions for all IDPs in need of housing.

One of the concerns expressed by civil society in

this regard relates to the lack of livelihoods support pro-

grammes and to continued problems in access to decent

I D P W A . O R G . G E

3

I D P W A . O R G . G E

education and health programmes. The IDP community

tends to be considered as one homogeneous social group

whereas it is really quite diverse in origin, reasons for and

period of displacement, language, skills and customs, ac-

cess to resources and possession of social capital; such di-

versity of needs requires an adequately diverse response.

Another concern of IDPs is related to the absence of

mechanisms for working on conflict transformation and

for IDPs' active participation in this process (which could

increase opportunities for them to return). Currently, the

official negotiations at the Geneva international discus-

sions attended by the high-level participants from Georgia

and Russia plus Abkhazian and South Ossetian partici-

pants, while including potential return on the agenda of

the second working group and, in principle, theoretically

providing a platform for such discussion, are not yet prov-

ing successful. Even such measures as “go and see” and “go

and inform” visits are still not agreed. Politicisation of de-

bates prevails over the humanitarian dimension which has

not been taking the lead in the negotiation process.

On the occasion of the 23rd round of the interna-

tional discussions taking place in Geneva in March 2013,

an information session was organised for all participants of

both Working Groups on the topic of the role of women

in conflict resolution. This could potentially have a posi-

tive influence as participants are now sensitised about UN

Security Council Resolution 1325 and ‘sister’ resolutions

and might be expected to take into greater account the

humanitarian dimension.

After 2008, check points on the administrative bor-

ders with the de facto separated regions are guarded by

the Russian military. This reduces the opportunities for

IDPs from Gali district (the southern tip of Abkhazia,

populated almost exclusively by Georgians) who are living

in the border region to cross the administrative boundary

to work their lands in Gali. IDP women living in border

areas face additional challenges, their personal safety con-

stantly being threatened.

Striving to become equal – the role of IDP women

A wide range of challenges confront any woman

who is an IDP or living in a post-conflict zone. Human

security – physical, psychological, material – is very frag-

ile and dependent on external conditions. The participa-

tion of women in decision making is minimal. Women

find work anywhere they can, mostly lowpaid; they put

all their efforts into caring for children and protecting

their family; they have to replace men during and often

also after the conflict; they often suffer gender-based vio-

lence and domestic violence. And because of all this, IDP

women have become the strongest advocates for peace

and for positive change.

For many years, the IDP Women’s Association

’Consent’ has supported IDP and conflict-affected com-

munities by helping women to increase their social, eco-

nomic and civil status and providing opportunities for IDP

youth and children. The wide range of Consent’s activities

includes training seminars, handicraft courses, adult edu-

cation and small business support, creation of advocacy

groups and work with local and central authorities in the

framework of different projects to empower women and

provide them with necessary skills to survive and develop

in post-conflict conditions. Special care is provided for

children and youth to give them better opportunities and

help them escape the vicious cycle of internal displace-

ment. After 20 years of displacement, stigma still exists,

preventing many of them from successfully integrating

and from accessing goodquality education. Consent assists

women in organising Sunday schools, vocational training,

celebrations and special events to enhance the employ-

ability of IDPs and to improve relationships between peo-

ple from different communities now living in the same

settlements.

Many useful policies have been agreed during the

last few years in Georgia, including the Action Plan for

implementation of UN Security Council Resolution 1325.

This Action Plan declares support for women affected by

the conflicts and for their participation in decision making

and peace building. Consent supports women from grass-

roots communities to participate in cross-border activities

(through CARE/EU- and EEDsupported projects3) and

find common ground with women from the other parts of

this divided society. But the participation of women in

post-conflict rehabilitation, as stipulated in Resolution

1325 and the Action Plan, has still not been secured.

Women, especially IDP women, are not included in local

councils and have no access to decision making about the

most crucial issues influencing their lives. There is a long

way to go to achieve equal opportunities for IDPs with the

rest of society and to make their starting conditions com-

parable.

As mentioned in Forced Migration Reviewissue 33

on protracted displacement: “…years after the war’s end,

renewed national and international efforts are needed to

complete the work of securing durable solutions for

IDPs.”4

Conclusions

IDPs in Georgia continue to require international

assistance and attention. In border areas, the IDPs’ secu-

rity is threatened, and demands additional security meas-

4

I D P W A . O R G . G E

ures. For the whole IDP community, there needs to be

access to decent education, employment opportunities and

dignified living conditions. Support at the international

level for IDP efforts to gain equal status and the sharing of

best practice from the other countries are extremely im-

portant and will continue to be a priority for the coming

years. The role of women must be strengthened and the

provisions of UNSC Resolution 1325 and CEDAW should

be fully applied in post-conflict Georgia.

The IDP Women’s Association congratulates Forced

Migration Reviewon their 25th Anniversary and expresses

gratitude to the Editors and authors of this publication for

their continuing and highly professional work, for their

support of research and provision of recommendations

and, finally, for their efforts to ease the situation of inter-

nally displaced people worldwide.

Julia Kharashvili is Chairperson of the IDP Women

Association ‘Consent’. From 2008-11 she was Deputy

Head of Department of International Relations in the

Georgian Ministry of IDPs from Occupied Territories, Ac-

commodation and Refugees. Having been forced to leave

her home in Abkhazia in 1993 during the 1992-93 war in

Abkhazia, Julia with other displaced women created Con-

sent in 1995 in Tbilisi.

Julia Kharashvili has written twice before for FMR:

■ ‘Experience of the Guiding Principles in Geor-

gia’ (co-authored with Ilya Kharashvili and Koba Subeli-

ani) in FMR's special issue in 2008 on Ten Years of the

Guiding Principles on Internal Displacement

www.fmreview.org/FMRpdfs/GP10/16-17.pdf

■ ‘Internal displacement in Georgia: a personal per-

spective’ in FMR's 2001 Oslo supplement

www.fmreview.org/FMRpdfs/Supplements/osloidp.pdf

From this article comes the following extract:

I speak as an IDP woman whose husband was miss-

ing after the war in Georgia, and who was displaced with

two small children, no shelter and no job. I speak also as a

leader of an NGO which I set up with several friends to

organise psychorehabilitation programmes for our trau-

matised children and vocational training programmes for

the disabled women in our community; and, finally, as a

member of the UN team in Georgia who has been given

the opportunity to promote the needs of the IDP commu-

nity at the UN level.

From all these points of view I want to give you one

message: we do not want to be IDPs. We do not want our

children to be labelled as IDPs; we want to return home

and – until this is possible – we want to live as equal citi-

zens, with dignity and equal rights.

1. public buildings temporarily given to IDPs as shelters

2. www.fmreview.org/FMRpdfs/GP10/16-17.pdf

3. Evangelischer Entwicklungsdienst (German donor)

4. Erin Mooney and Naveed Hussain ‘Unfinished busi-

ness: IDPs in Bosnia and Herzegovina’

www.fmreview.org/en/FMRpdfs/FMR33/22-24.pdf

5

I D P W A . O R G . G E

ქართული არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა

ამერიკაში დედამიწის დღე აღნიშნეს

ხუთი ქართული არასამთავრობო

ორგანიზაციის: ეკოხედვა/ECOVISION,

საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო,

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა

ასოციაცია, “თანხმობა” და ქუთაისის

განათლების, განვითარების და დასაქმების ცენტრის

წარმომადგენლებმა მონაწილეობა მიიღეს 2013

წლის დედამიწის დღისადმი მიძღვნილ

ღონისძიებაში, რომელიც გაიმართა ამერიკის

შეერთებულ შტატებში, კერძოდ ქალაქ რენოში,

ნევადის შტატში.

ღონისძიების ორგანიზატორები იყვნენ ამერიკის

შეერთებულ შტატებში მოქმედი არასამთავრობო

ორგანიზაცია Mercury Momentum და სამოქალაქო

მოხალისეთა ჯგუფები.

ღონისძიება მიზნად ისახავდა გარემოსდაცვითი

საგანმანათლებლო ინდივიდუალური აქტივობი-

სათვის ხელის შეწყობას.

დედამიწის დღისადმი მიძღვნილ ღონისძიებაში

ჩართულობა განხორციელდა საერთაშორისო

ვიზიტორი ლიდერების პროგრამის ფარგლებში

(IVLP), რომელიც ხორციელდება აშშ სახელმწიფო

დეპარტამენტის მიერ მთელი მსოფლიოს მასშტაბით.

IVLP ცდილობს ჩამოაყალიბოს და ხელი შეუწყოს

ურთიერთთანამშრომლობის განვითარებას ამერიკის

შეერთებულ შტატებსა და სხვა ერებს შორის

პროფესიული ვიზიტების საშუალებით.

ხელმომწერი ორგანიზაციები:

6

I D P W A . O R G . G E

საქართველოს ეროვნული პლატფორმა

გამოხატავს შეშფოთებას შიდა ქართლის რეგიონის

საოკუპაციო საზღვრისპირა რამდენიმე სოფელში

რუსეთის საოკუპაციო ძალის მხრიდან

მავთულხლართების გავლებასთან დაკავშირებით.

აღნიშნული ქმედებით დაირღვა არა მხოლოდ

საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები,

არამედ ასევე შეიზღუდა მშვიდობიანი მოსახლეობის

მიწის ნაკვეთების გამოყენების ისედაც მცირე

შესაძლებლობა.

აღნიშნული სიტუაცია რეალურ ზიანს აყენებს

მშვიდობიან მოსახლეობას და კიდევ უფრო ამძიმებს

მათ სამოქალაქო, სოციალურ და ეკონომიკურ

მდგომარეობას - მაგ. სოფ. დვანის მოსახლეობას

განსაკუთრებული საფრთხე ექმნება სასმელი წყლით

სარგებლობისას, ვინაიდან საოკუპაციო ხაზი კიდევ

უფრო დაახლოვდა სასმელი წყლის არხთან, რაც

მეტი საფრთხის ქვეშ აყენებს მოსახლეობას, მათ

შორის ქალებსა და ბავშვებს. მსგავსი ქმედება ხელს

უშლის ნდობის აღდგენას, ქმნის მძიმე

ფსიქოლოგიურ ატმოსფეროს, ავრცელებს შიშს და

ზრდის დაძაბულობას ამ პოსტკონფლიქტურ

რეგიონში.

საქართველოს მთავრობისგან ველოდებით

აუცილებელ და ადეკვატურ ზომებს, რათა დაიცვას

ისედაც მძიმე მდგომარეობაში მყოფ დაზარალებული

მოსახლეობის თავისუფალი გადაადგილების და სხვა

სამოქალაქო, სოციალური, ეკონომიკური და

კულტურული უფლებები.

მოვუწოდებთ სამოქალაქო საზოგადოებას,

არასამთავრობო ორგანიზაციებს, კონფლიქტის ყველა

მხარეს, და გამყოფი ხაზის ორივე მხარეს მცხოვრებ

მოსახლეობას - გამოიყენოს ყველა შესაძლებლობა,

რათა ხელი შევუწყოთ პრობლემის მშვიდობიან

გადაწყვეტას, სასწრაფოდ დაიწყოს თემთაშორისი

დიალოგი მშვიდობიან თანაცხოვრებაზე და

ადამიანურ უსაფრთხოებაზე, რადგან ეს საკითხები

უაღრესად მნიშვნელოვანია სამოქალაქო

საზოგადოებისათვის.

მივმართავთ საქართველოში მომუშავე

საერთაშორისო ორგანიზაციებს და დიპლომატიურ

უწყებებს, ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიას,

ჟენევის პროცესის საერთაშორისო მედიატორებს -

დააფიქსირონ 2008 წლის ცეცხლის შეწყვეტის

შეთანხმების პირობებისა და საერთაშორისო

სამართლით გათვალისწინებული ვალდებულებების

დარღვევა, მიაწოდონ ინფორმაცია დარღვევების

რეგულარული ხასიათის შესახებ გაეროს,

ევროკავშირის, ეუთოსა და ევროპის საბჭოს

ცენტრალურ ორგანოებს და მხარი დაუჭირონ

ადამიანის უფლებათა დაცვისათვის აუცილებელ

ზომებს და თემთაშორის სამშვიდობო დიალოგს.

1. იძულებით გადაადგილებულ ქალთა

ასოციაცია ”თანხმობა”

2. რეპატრიანტთა კავშირი

3. ადამიანის უფლებათა ცენტრი

4. ასოციაცია ”მწვანე ალტერნატივა”

5. ფერმერთა უფლებების დაცვის ასოციაცია

6. კონფლიატებისა და მოლაპარაკებების

საერთაშორისო კვლევითი ცენტრი

7. ენერგოეფექტურობის ფონდი

8. გეოპოლიტიკური კვლევების საერთაშორისო

ცენტრი

9. ადგილობრივი დემოკრატიის სააგენტო

10. მეწარმე ქალთა ფონდი

11. საერთაშორისო ფონდი ”ლეა”

12. კვლევების ტექნოლოგიების და ინოვაციების

ხელშემწყობი საერთაშორისო ცენტრი

13. კონსტიტუციის 42 მუხლი

14. ახალგაზრდული ცენტრი საქართველო

15. ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფი

16. საქართველოს სამოქალაქო განვითარების

ასოციაცია

აღმოსავლეთ პარტნიორობის საქართველოს ეროვნული პლატფორმის მიმართვა

(The statement was adopted by National Platform EAP and signed by all members)

7

I D P W A . O R G . G E

სამუშაო შეხვედრა გაეროს სპეციალურ მომხსენებელთან დევნილთა

ადამიანის უფლებების საკითხებში პროფესორ ჩალოკა ბენიანისთან

ა.წ.15 ივნისს ჩატარდა დევნილთა საკითხებზე

მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციების სამუშაო

შეხვედრა გაეროს სპეციალურ მომხსენებელთან

დევნილთა ადამიანის უფლებების საკითხებში

პროფესორ ჩალოკა ბენიანისთან.. შეხვედრა

ჩატარდა პროექტის „კონფლიქტის შედეგად

დაზარალებული მოსახლეობის ადამიანური

უსაფრთხოების გაზრდა უკეთესი მმართველობით,

თემის მობილიზაციითა და ქალთა და

ახალგაზრდების გაძლიერების გზით“ ფარგლებში.

პროექტს ახორციელებს იძულებით

გადაადგილებულ ქალთა ასოციაცია „თანხმობა“

„Brot fur die Welt“ / EED-ს. ფინანსური მხარდაჭერით.

შეხვედრაზე განხილულ იქნა დევნილთა და

ადმინისტრაციულ საზღვართან მცხოვრები

მოსახლეობის ადამიანური უსაფრთხოების

საკითხები, იძულებით გადაადგილებულ ქალთა

მდგომარეობა და მათი უფლებები.

სიტყვით გამოვიდნენ: ასოციაციის

თავმჯდომარე იულია ხარაშვილი, ოკუპირებული

ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებულ

პირთა, განსახლებისა და ლტოლვილთა

სამინისტროს პროექტის მენეჯერი ვალერი

კოპალეიშვილი, ნონა ქურდოვანიძე, ახალგაზრდა

იურისტთა ასოციაცია GYLA, მერი გელაშვილი

„მეწარმე ქალთა ფონდი“, მარინა ფაღავა „Caucasus

Dialogue Foundation”, მარინა თაბუკაშვილი - ფონდი

„ტასო“, ირაკლი ბოკუჩავა „Social Programs Founda-

tion” . ლელა აქიაშვილმა გააკეთა კამპანიის „ქალთა

საკუთრების უფლება საქართველოში“ პრეზენტაცია.

სამუშაო შეხვედრის ბოლოს პროფესორმა ჩალოკმა

შეაჯამა განხილული საკითხები.

17. კულტურულ-ჰუმანიტარული ფონდი ”სოხუმი”

18. ლიბერალური აკადემია თბილისი

19. კავკასიური სახლი საქართველო

20. კავკასიური მოზაიკა

21. სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის

საერთაშორისო საზოგადოება

22. საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა

ასოციაცია

23. საზოგადოებრივი დამცველი

24. ახალგაზრდები სამართლიანობისათვის -

საქართველო

25. სამცხე-ჯავახეთის რეგიონული ასოციაცია

ტოლერანტი

26. საქართველოს პროფესიული კავშირების

გაერთიანება

27. ფონდი ღია საზოგადოება საქართველო

28. ეკონომიკური პოლიტიკის კვლევის ცენტრი

29. სტუდენტურ-ახალგაზრდული სათათბირო

30. ასოციაცია ”მერკური”

8

I D P W A . O R G . G E

ჩალოკმა ყურადღება გაამახვილა შემდეგ

საკითხებზე:

ვალტერ კელინის რეკომენდაციებში

აღნიშნული იყო დევნილებისთვის საცხოვრებელი

პირობების გაუმჯობესება. ამაზე მთავრობასთან

ერთად უნდა ვიმუშაოთ

დახმარება არ არის ადეკვატური. არავინ არ

მუშაობს დევნილების მოთხოვნებებზე. დღის

წესრიგში დგას დასაქმების საკითხი –არ უნდა

შეუწყდეს დახმარება, თუ დევნილი დასაქმდება. ეს

დახმარება შესაძლებელია შეუწყდეს რამდენიმე

წლის შემდეგ (მაგალითები გვაქვს კოლუმბიაში,

აზერბაიჯანში), როდესაც ადამიანი ფეხზე დადგება.

ოჯახები იზრდება, ქორწინდებიან, მათ სჭირდებათ

ეს დახმარება.

მიწის საკითხი – არ სრულდება ხოლმე

ბოლომდე მიწის რეგისტრაციის პროცესი. მიწის

გამოყენების საკითხი. მიწა, რომლითაც სარგებლობენ

დევნილები, უნდა იყოს მათ მფლობელობაში. ეს

ნაბიჯ-ნაბიჯ უნდა განვახორციელოთ. სოფლის

მეურნეობის სამინისტრო დაინტერესებულია, რომ

სოფლებში განხორციელდეს მიკრო- და მაკრო-

პროექტები.

დევნილი ქალები – განსაკუთრებით

მოწყვლადი ჯგუფების წარმომადგენლებია.

მამაკაცები უფრო იბრძვიან ქონებაზე, ვიდრე ქალები.

ჩვენ უნდა დავრწმუნდეთ, რომ ქალებს აქვთ

ხელმისაწვდომობა საკუთრებაზე და მათი უფლებები

დაცულია. ქალებს უნდა ჰქონდეთ გაფორმებული

ქორწინება და თანასაკუთრება. ქალს და მამაკაცს

თანაბრად ეკუთვნით ქონება.

მნიშვნელოვანია ქალთა მონაწილეობა

კონფლიქტების მოგვარების საკითხებში. დევნილმა

და საზღვრისპირა სოფლებში მცხოვრებმა ქალებმა

ერთ ხმაში უნდა ილაპარაკონ – როგორც დევნილი

ქალები, ასევე საზღვრისპირა სოფელში მცხოვრები

ქალები. ყველგან – საქართველოში, ბოსნიაში,

აფრიკაში

პირველი ხაზი, რომელიც ყველაზე უფრო

დაუცველია, მიწები, რომელზეც ხელი არ მიუწვდება,

სასაზღვრო ზოლი, საირიგაციო სისტემების

აღდგენაზე უნდა ვიზრუნოთ

ძალიან მნიშვნელოვანია იურიდიული

საკითხების გადაჭრა – უნდა ნახოთ, რა სახის

სამართლებრივი საკითხები შეიძლება დადგეს

გაეროს ასამბლეაზე თქვენ მარტონი არა ხართ, არის

საკითხები, რომელიც უკვე გადაწყვეტილია სხვა

ქვეყნებში

ახალი კანონი დაუჭერს მხარს დევნილთა

სტატუსს, მათ ყველა კუთხით დაცვას. ერთ-ერთი

მთავარი საკითხი არის ინტეგრირებული მიდგომა

დევნილებისადმი: დევნილების მდგომარეობა

ოკუპირებულ ტერიტორიებზე, მათი დევნა; უნდა

მოხდეს არა მხოლოდ დევნილთა რეგისტრაცია,

არამედ შეფასება; საჭიროა მთავრობის ახალი

მიდგომა, რათა მოხდეს სიღარიბის დაძლევა;

დევნილები ორმაგად მოწყვლადი ჯგუფის

წარმომადგენლები არიან - ორმაგი დაზღვევა უნდა

მოხდეს, დევნილები უნდა გაერთიანდნენ

კოოპერატივებში, უნდა მივცეთ სესხები და უნდა

შეუქმნათ პირობა, რომ ეს სესხი დაგვიბრუნოს;

ადგილობრივმა ხელისუფლებამ უნდა დააწესოს

სტიპენდიები დევნილებისათვის; სამოქალაქო

საზოგადოებას უნდა ჰყავდეს ლობისტთა ჯგუფი.

9

I D P W A . O R G . G E

1 ივნისს კომპაქტურ ცენტრ “ტურბაზა

“დიღომი”–ს მოხალისეებმა და იძულებით

გადაადგილებულ ქალთა ასოციაცია “თანხმობა”-მ

ჩაატარეს ბავშვთა დაცვის საერთაშორისო დღისადმი

მიძღვნილი ღონისძიება. ღონისძიებაში მონაწილეობა

მიიღეს: ოკუპირებული ტერიტორიებიდან

იძულებით გადაადგილებულ პირთა, განსახლებისა

და ლტოლვილთა მინისტრმა ბ-ნმა დავით

დარახველიძემ, მისმა მოადგილემ ბ-მა გოგი

ფაცაციამ, სხვა ოფიციალურმა პირებმა, იძულებით

გადაადგილებულ ქალთა ასოციაცია „თანხმობის“

თავმჯდომარემ იულია ხარაშვილმა, ტურბაზა

„დიღომის“ მცხოვრებმა ბავშვთა ოთახის

აღსაზრდელებმა და მასწავლებლებმა.

კომპაქტური დასახლება “ტურბაზა

დიღომი” მდებარეობს ქ. თბილისში აღმაშენებლის

ხეივნის მე-13 კილომეტრზე. 1992 წლიდან

კომპაქტურ ცენტრში ცხოვრობს აფხაზეთიდან და

ცხინვალის რეგიონიდან დევნილთა 140 ოჯახი, სულ

400 დევნილი, მათ შორის 90 ბავშვი 15 წლამდე.

2006 წლიდან EED-ს პროექტის ფარგლებში

ცენტრში ფუნქციონირებს “ბავშვთა ოთახი”,

სხვადასხვა წრეებით – ხელგარჯილობის,

ხელოვნების, ჟურნალისტიკის და კომპიუტერის.

ღონისძიების მსვლელობისას გასუფთავდა

ტერიტორია, კედლის შეღებვა-მოხატვა, ასფალტზე

ცარცებით ხატვა, ბავშვთა ნამუშევრების გამოფენა,

საზეიმო კონცერტი.

ბავშვთა დაცვის საერთაშორისო დღე

10

I D P W A . O R G . G E

თბილისი, 2013 წლის 17 ივნისი-გაეროს

სპეციალურმა მომხსენებელმა იძულებით

გადაადგილებულ პირთა ადამიანის უფლებათა

საკითხებზე ჩალოკა ბეიანიმ საქართველოში

ხუთ დღიანი ვიზიტის დასასრულს განაცხადა,

რომ 1990 წლების დასაწყისში და 2008 წელს

იძულებით გადაადგილებულ პირთა, ბუნებრივი

და ადამიანის ჩარევის შედეგად გამოწვეული

კატაკლიზმებით დაზარალებულ “ეკო-

მიგრანტთა” მიმართ უნდა არსებობდეს

ინტეგრირებული მიდგომა.

ბ-ნი ბეიანი მადლობელია საქართველოს

მთავრობის ქვეყანაში მოწვევისათვის 2013 წლის

10-14 ივნისის განმავლობაში და მისი მანდატის

სრული მხარდაჭერისთვის. ბ-მა ბეიანიმ ხაზი

გაუსვა საქართველოს მთავრობის უწყვეტ

ძალისხმევას, რომელიც 1990 წლებში

გადაადგილებულ პირთა საცხოვრებელი

პირობების გაუმჯობესებას განაგრძობს და 2008

წლის კონფლიქტის შედეგად დაზარალებულ

პირებს უზრუნველყოფს გრძელვადიანი

განსახლების საშუალებებით. მან ასევე აღნიშნა,

რომ ზოგიერთ კოლექტიურ ცენტრში არსებული

საცხოვრებელი პირობები სასწრაფოდ უნდა

გაუმჯობესდეს, მაგალითად ქართლში მდებარე

კოლექტიურ ცენტრებში (რომლებიც მან

მოინახულა).

“ქვეყანაში ამჟამად არსებობს კარგი

შესაძლებლობები იმისათვის, რომ ყველა

ტალღის იძულებით გადაადგილებულ პირის

მიმართ დამკვიდრდეს საერთაშორისო

სტანდარტების შესაბამისი ინკლუზიური

ინტეგრირებული მიდგომა, როგორც 1998 წლის

შიდა გადაადგილების წარმმართველ

პრინციპებშია ასახული. მასში შედის:

იძულებით გადაადგილებულ პირთა შესახებ

კანონმდებლობის გადახედვა; 2007 წლის

იძულებით გადაადგილებულ პირთა შესახებ

სტრატეგიის მისაღებ კანონმდებლობასთან

შესაბამისობაში მოყვანა; ყველა იძულებით

გადაადგილებული პირის ახალი რეგისტრაციას

პროცესის დაწყება მასში ამ პირების

საჭიროებების და მოთხოვნილებების ასახვის

მიზნით; მთავრობის მიერ ჯანდაცვის, მიწის

განაწილების, სოფლის მეურნეობის, განათლების

და დასაქმების სფეროებში ინკლუზიური

პოლიტიკის ფორმულირება. მე დარწმუნებული

ვარ საქართველოს მთავრობა არ დააკლებს

ძალისხმევას ამ პირთა საცხოვრებელი/

დასაქმების პირობების გაუმჯობესების და

შესაბამისი მოწყვლადობის ფაქტორის

მოწესრიგების კუთხით, იძულებით

გადაადგილებულ იმ პირთა ჩათვლით,

რომელთაც შეზღუდული შესაძლებლობები

აღენიშნებათ”.

სპეციალურმა წარმომადგენელმა მოუწოდა

მთავრობას, რომ ინფორმაცია ამ ინიციატივების

და იძულებით გადაადგილებულ პირთა მიმართ

გატარებული სხვა ზომების თაობაზე მიაწოდოს

საერთაშორისო ორგანიზაციებს და სამოქალაქო

gaeros eqsperti miesalmeba saqarTveloSi iZulebiT gadaadgilebul

pirTaTvis axali SesaZleblobebis uzrulvelyofas

11

I D P W A . O R G . G E

საზოგადოებას; ასევე კონსულტაციები გამართოს

იძულებით გადაადგილებულ პირებთან, რათა

უზრუნველყოს მათი მონაწილეობა

გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში.

“ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ამ პირებს

ჰქონდეთ გრძელვადიანი განსახლების

უსაფრთხო და ღირსეული პირობები, რაც მათ

მიერ ინფორმირებული და ნებაყოფლობითი

არჩევანის საფუძველზე უნდა იყოს

გაკეთებული”, აღნიშნა მან.

“ასევე სასწრაფოდ ყურადღება უნდა

მიექცეს იძულებით გადაადგილებულ ქალთა

ადამიანის უფლებების სრულ და ეფექტურ

განხორციელებას, განსაკუთრებით მიწისა და

საკუთრების უფლებების კუთხით”, განაცხადა ბ-

მა ბეიანიმ.

“აქედან გამომდინარე მოვუწოდებ

მთავრობას, რომ მან ყურადღება მიაქციოს

იძულებით გადაადგილებულ ქალთათვის

განსახლების, მიწის და საკუთრების უფლებების

უზრუნველყოფას საერთაშორისო

სტანდარტების შესაბამისად”, დაამატა მან.

მისი წინამორბედის, ბ-ნ ვოლტერ კელინის

ბოლო ვიზიტის გახსენებისას, ბ-მა ბეიანიმ

განაცხადა, რომ გრძელვადიანი განსახლების

თაობაზე გადაწყვეტილებების მოძიება კვლავ

ფერხდება პოლიტიკური უთანხმოებების გამო.

“მოვუწოდებ ყველა მხარეს, რომ მათ სასწრაფოდ

მიიღონ პოლიტიკური გადაწყვეტილება, რათა

თავისი წარმოშობის ადგილებში დაბრუნების

მსურველ იძულებით გადაადგილებულ პირებს

მიეცეთ ამის გაკეთების საშუალება

ნებაყოფლობით, უსაფრთხოდ და ღირსეულად”,

განაცხადა სპეციალურმა წარმომადგენელმა.

“სინანულით მინდა აღვნიშნო, რომ

ცხინვალის რეგიონის/სამხრეთ ოსეთის

ადმინისტრაციულ საზღვართან გამყოფი

კედლის გავლება იწვევს იძულებით

გადაადგილებულ პირთა და მათი ოჯახების

თავისუფალი მიმოსვლის და საარსებო წყაროს

შეზღუდვას”, განაცხადა სპეციალურმა

მომხსენებელმა. ამასთან დაკავშირებით, ბ-ნი

ბეიანი მიესალმება საკონსტიტუციო

სასამართლოს გადაწყვეტილებას, რომლის

მიხედვით საზღვრისპირა სოფლებიდან

იძულებით გადაადგილებული პირები

ისარგებლებენ იმავე უფლებებით როგორც

12

I D P W A . O R G . G E

აფხაზეთიდან და ცხინვალის რეგიონიდან/

სამხრეთ ოსეთი გადაადგილებული პირები.

ამასთან დაკავშირებით მან სინანულით აღნიშნა,

რომ არ მიეცა აფხაზეთის და ცხინვალის

რეგიონის/სამხრეთ ოსეთის მონახულების

საშუალება.

სპეციალურმა წარმომადგენელმა გამოთქვა

იმედი, რომ დონორები კვლავაც გააგრძელებენ

იმ პროექტების დაფინანსებას და მხარდაჭერას,

რომელთა მიზანია დასაქმების უზრუნველყოფა

და იძულებით გადაადგილებულ პირთაA

ადამიანის უფლებებზე დაფუძნებული

მიდგომის გაძლიერება. მან მოუწოდა

ჰუმანიტარულ და განვითარების საკითხებზე

მომუშავე ორგანიზაციებს, რომ გააერთიანონ

ძალისხმევა გრძელვადიანი გადაწყვეტილებების

ძიების პროცესში.

“მადლობელი ვარ ჩემი პარტნიორების,

გაეროს სააგენტოების, სამოქალაქო

საზოგადოების წარმომადგენელთა და

იძულებით გადაადგილებულ პირთა ჩათლით,

ვინაიდან მათ გამოხატეს საკუთარი

გამოცდილების გაზიარების მზაობა”, თქვა მან.

ვიზიტის დროს, ბ-მა ბეიანიმ მოინახულა

იძულებით გადაადგილებულ პირთა

კოლექტიური ცენტრები და დასახლებები

დასავლეთ საქართველოში,

ასევე შიდა ქართლში/

ფოთში და გამართა

შეხვედრები იძულებით გა-

დაადგილებულ პირებთან.

ის შეხვდა საქართვე-

ლოს პრეზიდენტს, პარლა-

მენტის თავმჯდომარეს,

უზენაესი სასამართლოს

თავმჯდომარეს, საგარეო

საქმეთა მინისტრს, იძულე-

ბით გადაადგილებულ

პირთა, ლტოლვილთა და

განსახლების მინისტრს,

რეგიონალური

განვითარების და

ინფრასტრუქტურის

მინისტრს, ჯანდაცვის,

შრომის და სოციალურ

საკითხთა მინისტრს,

სოფლის მეურნეობის მინისტრს, საგარეო

საქმეთა მინისტრის პირველ მოადგილეს,

სახელმწიფო მინისტრს რეინტეგრაციის

საკითხებში, ადამიანის უფლებათა და

სოციალური ინტეგრაციის საკითხებში

საპარლამენტო კომიტეტის თავმჯდომარეს,

საპარლამენტო კომიტეტის თავმჯდომარეს

იურიდიულ საკითხებში, სახალხო დამცველს და

სამოქალაქო საზოგადოებას. ნორვეგიის

ლტოლვილთა საბჭოსთან თანამშრომლობით

ორგანიზებულ სემინარზე, მან მიმართA

მონაწილეებს იძულებითი გადაადგილების

საკითხებზე.

სპეციალური წარმომადგენელი

წარმოდგენს თავის დასკვნებს და

რეკომენდაციებს ადამიანის უფლებათა საბჭოს

26-ე სესიაზე 2014 წლის ივნისში.

დასასრული

ჩალოკა ბეიანი ლონდონის ეკონომიკის სკოლის

საერთაშორისო სამართლის პროფესორი დაინიშნა

იძულებით გადაადგილებულ პირთა ადამიანის

უფლებების საკითხებზე მომხსენებლად 2010 წლის

სექტემბერში, ადამიანის უფლებათა საბჭოს მიერ. როგორც

სპეციალური მომხსენებელი, იგი დამოუკიდებელია

ნებისმიერი სამთავრობო თუ არასამთავრობო

ორგანიზაციებისგან და შესაბამისი მანდატის ფარგლებში

13

I D P W A . O R G . G E

2013 წლის 6 ივნისს ქ.გორში ჩატარდა

ახალგაზრდული ფორუმი, რომელზეც 5 სამუშაო

ჯგუფი ჩამოყალიბდა. თითოეული ჯგუფი

კონკრეტულ პრობლემურ საკითხზე

მუშაობდა: თემის აქტივიზაცია; სოციალურ-

ეკონომიკური პრობლემები, ახალგაზრდების

მიგრაცია და სხვ.

პრობლემების გადაჭრისათვის აუცილებელია

გაიზარდოს მოსახლეობის ინფორმირებულობის

დონე, ხელმისაწვდომი გახდეს ინტერნეტი.

მოსახლეობისთვის ჩატარდეს სხვადასხვა უნარ-

ჩვევების განვითარების ხელშემწყობი ტრენინგები;

მოხდეს თემის მობილიზატორების გადამზადება;

დაიხვეწოს და გაუმჯობესდეს არსებული

სოციალური სახელმწიფო პროგრამები.

შეიქმნას შესაბამისი ინფრასტრუქტურა; ჩატარდეს

სხვადასხვა გასართობი, კულტურ-

საგანმანათლებლო და სპორტული ღონისძიებები;

მოხდეს მოსახლეობის ფსიქო-სოციალური

რეაბილიტაცია.

არასამთავრობო ორგანიზაციების დახმარებით

შესაძლებელია ტრენინგებისა და

სხვა ღონისძიებების ჩატარება. შეხვედრების

მოწყობა, თემის პრობლემური საკითხების განხილვა

და მათი მოგვარების გზების მოძიება. ასევე მათ

შეუძლიათ თემის ცხოვრების გაუმჯობესებაზე

ორიენტირებული პროექტების დაფინანსება. მსგავსი

პროექტების თანადაფინანსება შესაძლებელია

ადგილობრივი ორგანოების დახმარებით.

ახალგაზრდული ფორუმი გორში

14

I D P W A . O R G . G E

ქვემო ქართლის რეგიონში გრძელდება

პროექტი „ქვემო ქართლის რეგიონში სამოქალაქო

საზოგადოების ჩართვა მუნიციპალიტეტის

რეფორმის პროცესში საჯარო სტრუქტურებსა და

არასამთავრობო სექტორს შორის სოციალური

პარტნიორობის განვითარების გზით“. პროექტს

ახორციელებენ ASB და იძულებით გადაადგილებულ

ქალთა ასოციაცია „თანხმობა. ჩატარდა 15

საინფორმაციო შეხვედრა ბოლნისის

მუნიციპალიტეტის ქართულ და არაქართულ

სოფლებში. ქვემო ბოლნისი, ბოლნისი (ხაჩინი),

რაჭისუბანი, სოფ. თამარისი, დაბა თამარისი,

დისველი, კაზრეთი, ხატისოფელი, ქვეში, მამხუტი,

ტალავერი, ვანატი, სამტრედო, რატევანი, ნახიდური.

სულ შეხვედრებში მონაწილეობა მიიღო - 230

ადამიანმა. ამ რიცხვში არ ჩავრთეთ ქ. ბოლნისში

შეხვედრაში მონაწილენი - გამგეობის და

საკრებულოს თანამშრომლები. შეხვედრაში

მონაწილეობა მიიღო 77 ქალმა და 153 მამაკაცმა. ეს

განპირობებულია იმით, რომ აზერბაიჯანულ

სოფლებში (ჩვენი შეხვედრები უმეტეს წილად

აზერბაიჯანულ სოფლებში ტარდებოდა და ამ

შეხვედრებზე ქალები ან საერთოდ არ მოდიოდნენ ან

ნაკლებად იყვნენ წარმოდგენილი).

ჩვენ გვინდა ჩამოვთვალოთ პრობლემები,

რომელიც გაირკვა ბოლნისის მუნიციპალიტეტის

სოფლის მოსახლეობასთან საინფორმაციო

შეხვედრების შედეგად. ჩვენ გვესმის, რომ მსგავსი

პრობლემები შეიძლება იყოს საქართველოს ყველა

რეგიონში და ერთბაშად ვერ მოვერევით მათ.

მთავარია ვიცოდეთ, რა პრობლემებთან გვაქვს საქმე

და დავიწყოთ მუშაობა სათანადო მიმართულებით.

ადგილობრივ მოსახლეობასთან შეხვედრების

შედეგად გამოირკვა:

უმუშევრობა და უკიდურესი გაჭირვება,

განსაკუთრებით ქართულ სოფლებში.

სასმელი წყლის პრობლემა ბოლნისის

რაიონის თითქმის ყველა სოფელში.

სარწყავი წყლის პრობლემა ბოლნისის

რაიონის განსაკუთრებულად ქართულ სოფლებში

მცირემიწიანობის პრობლემა

ტრანსპორტის არარსებობა

სამედიცინო დახმარების არარსებობა

საბავშვო ბაღის არარსებობა (ხაჩინი,

დისველი, ქვემო ბოლნისი). ახალაგაზრდული

ცენტრის არარსებობა .

გარემოს დაბინძურება (რატევანი). გახსნილია

„ქვემო ქართლის რეგიონში სამოქალაქო საზოგადოების ჩართვა მუნიციპალიტეტის

რეფორმის პროცესში საჯარო სტრუქტურებსა და არასამთვრობო სექტორს შორის

სოციალური პარტნიორობის განვითარების გზით“

15

I D P W A . O R G . G E

ქვის დამამუშავებელი საამქრო. ამის გამო

დაბინძურდა ატმოსფერო და მდინარე ხრამის წყალი.

ამის გამო მდინარიდან წყლის მიწოდება

შეუძლებელია. რატევანში წყალი 27 კილომეტრიდან

მიეწოდება, მილების 80% კი დაზიანებულია, წყალი

იღვრება და ადგილამდე ვერ აღწევს. გვერდზე კი

მდინარეა, მაგრამ დაბინძურების გამო მისი

გამოყენება არ შეიძლება.

სოფლის მოსახლეობა თვლის, რომ სიღარიბის

ზღვარი არასწორად დგინდება, კერძოდ, თუ

ადამიანი მინიმალურ ხელფასზე (100 ლარზე)

მუშაობს, მას დახმარებას უხსნიან, ამ ხელფასით კი

ოჯახის რჩენა შეუძლებელია.

მოხუცების მოვლა შინ მისვლით. დღეს

რეგიონში ამას წითელი ჯვარი ახორციელებს. მაგრამ

მომავალში ეს პრობლემა შეიძლება გაჩნდეს.

ქ. ბოლნისში შესაძლებელია სასწავლო

ცენტრის შექმნა, სადაც ბავშვები ეროვნული

გამოცდებისთვის მოემზადებიან, რადგან მშობლებს

მომზადების თანხები არ გააჩნიათ.

პროექტის მსვლელობისას მოხდება საწარმო

არასამთვრობო სექტორსა და ადგილობრივ

სამთავრობო ორგანოებს შორის მყარი პარტნიორული

ურთიერთობების შექმნა და თანამშრომლობის

დამყარება, პარტნიორული ურთიერთობების

ხელშეწყობა, მუნიციპალიტეტების და

არასამთვრობო სექტორის პოტენციალის

განმტკიცება და სოციალური მომსახურების სფეროში

საჯარო-კერძო სოციალური პარტნიორობის

განმტკიცება. პროექტის განხორციელების შედეგად

შეიქმნება სოციალური საწარმოები, რომლებიც

ადგილობრივ მოსახლეობას სოციალურ სერვისებს

მიაწვდის.