Upload
the-civilitas-foundation
View
233
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Create your own agenda
Citation preview
Եր կա թու ղին ա վե լաց նում է բեռ նա փոխադ
րում ե րըԸն թա ցիկ տար վա հունվարփետր վա րին Հա րավկով կաս յան եր կա թու ղին փո խադ րել է 414,3 հազ. տ բեռ, ին չը 12,4%ով ա վելի է անց յալ տար վա նույն ժա մա նա կա հատ վա ծի ցու ցա նի շից, աս վում է ըն կե րու թյան տա րածած հա ղոր դագ րու թյու նում։
Ար տա հան ման հա ղոր դակցու թյու նում ՀԿԵի բեռ նա փոխադ րում ե րի ծա վա լը հաշվե տու ժա մա նա կա հատ վածում կազ մել է 61,3 հազ. տ՝ 7%ով գե րա զան ցե լով անցյալ տար վա ցու ցա նի շը։ Ներմուծ ման հա ղոր դակ ցու թյունում բեռ նա փո խադ րում երը կազ մել են 143,4 հազ. տ, տա րե կան կտրված քով ա ճը կազ մել է 2,3%։ Բեռ նա փոխադ րում ե րի ծա վա լը տեղա կան հա ղոր դակ ցու թյունում կազ մել է 209,6 հազ. տ (աճ՝ 27,5%)։
Մեկ բեռ նա տար վա գո նի շրջա նա ռու թյու նը 2012թ. հունվարփետր վա րի հա մե մատ ըն թա ցիկ տար վա եր կու ա միսնե րին ա րա գա ցել է 1,3 օ րով կամ 48,1%ով։ Մեկ վա գո նի միջին ար տադ րո ղա կա նու թյունը կազմել է 5618 տկմ նետ տո/վա գոն, ին չը 47,1%ով ա վե լի է ան ցած տար վա նույն ժա մանա կա հատ վա ծի ցու ցա նի շից։
Բեռ նա փո խադ րում ների ծա վալ նե րի աճ, ըստ ընկե րու թյան հա ղոր դագ րության, հնա րա վոր է ե ղել ա պա հո վել ծա ռա յու թյուն ների ո րա կի բարձ րաց ման, փոխադ րում ե րի ժամ ետ ների կրճատ ման, սա կագ նա յին ա ռա ջարկ նե րի ձևա վոր ման, են թա կա ռուց ված քի և շարժա կազ մի ար դիա կա նացման հաշ վին։ n
Դես պա նե ցինխմբագրական
էջ 2 ›››
Ա զա տա կան տնտե սու թյուննե րի ձա խո ղու մըՀայկ Խա նում յան, տե սա կետ
էջ 2 ›››
Սևա նը ծփում է Ա րա րատ յան դաշ տումԼ ճից ան ցած տար վա ջրա ռը մա սամբ է հիմ ա վոր ված ե ղել
էջ 4 ›››
Ներդ րողն ուզում է վստահ լի նել, որ իր ներդրում ե րին վտանգ չի սպառ նում
էջ 5 ›››
Դան դաղ՝ առն վազն եր կու տա րիՌու բի նին Ռու սաս տա նի ՀՆԱի ցածր աճ է կան խա տե սում
էջ 6 ›››
Ա րաբ նե րը ժո ղով վել են Դո հա յումԱՊԼն «կպաշտ պա նի» Ե րու սա ղեմ ու կզի նի սի րիա կան ընդ դի մու թյա նը
էջ 7 ›››
Գինը՝ 100 դրամ
ԿիզաԿետում
Ֆոտոլուր
| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ., www.civilnet.am
«Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մում մար տի 27ին կա յացած ա սու լի սին, որը վա րում էին հիմ ադ րա մի տնօ րեն Սալ բի Ղա զար յա նը և փաս տա բան Վա հե Գ րի գոր յա նը, ներ կա էին Հա յաս տա նում ԱՄՆի դես պան Ջոն Հե ֆերնը, Գեր մա նիա յի դես պան Ռայ ներ Մո րե լը, Լե հաս տանի դես պան Զ դիս լավ Ռա չինս կին, Շ վեյ ցա րիա յի դեսպան Կոնս տան տին Օ բո լենս կին, Նոր վե գիա յի և Ֆինլան դիա յի պատ վո հյու պա տոս Թիմ Սթ րեյ թը և Եվ րամիու թյան ներ կա յա ցու ցիչ Անդ րեյ Դի դեն կոն: Ա սու լի սին դի վա նա գետ նե րը զո րակ ցու թյուն հայտ նե ցին «Սի վի լիթաս» հիմ ադ րա մին և ն րա ծրագ րե րին և քն նա դա տեցին հիմ ադ րա մի դեմ իշ խա նու թյուն նե րի գոր ծո ղություն նե րը (տե՛ս խմբագ րա կա նը՝ էջ 2): ԱԱԾի կող մից «Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մին և ն րա հիմ ա դիր Վարդան Օս կան յա նին առնչ վող քրեա կան գոր ծի հա րուցու մից ար դեն ան ցել է տասն ա միս: Ա սու լի սին հնչած հայ տա րա րու թյուն նե րը ներ կա յաց ված են ստորև:
Սալ բի Ղա զար յան. Սի վիլ Նե թին հետևող նե րի թիվը հա սել է մեկ մի լիո նի
Վեր ջին ա միս նե րին, ինչպես դուք նկա տել եք, մենք ա վե լի լուռ ենք մա ցել՝ ակն կա լե լով, որ այս տասնամս յա քննար կում երը, քննու թյուն նե րը կհասնեն այն ա վար տին, որ մեզ թվում էր՝ բնա կան ա վարտը պետք է լի ներ: Այ սինքն՝ այս բո լո րին պետք է վերջ
դրվեր, ո րով հետև ինչպես ա սել ենք ի սկզբանե, մեր ա նու նի և պա րոն Օս կան յա նի ա նու նի շուրջ այդ բո լոր ամ բաս տա նություն նե րի մա սով փաս տեր չկան: Սա կայն ոչ միայն դա չկա տար վեց, այլև ընդհա կա ռա կը՝ հար ցաքննու թյուն նե րը խո րա ցան, այս վեր ջին ա միս նե րին հար ցաքնն վե ցին մեր աշխա տա կից նե րից մի քա նիսը: Ինձ են կան չել մի քանի ան գամ, ու սում ա սի րել
Դի վա նա գի տա կան կոր պուս՝ «Սի վի լի թա սում»
տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ
էջ 3 ›››
ՍԹԱՐը՝ կես ճա նա պար հինՄան րա ծախ ցան ցում ձեր բա զատ վում են ոչ շա հա վետ բիզ նե սից
Տա րեսկզ բին ՍԹԱՐ սու պեր մար կետ նե րի ցան ցի գործա դիր տնօ րեն Թեո դո րա Տի չե րի չը հայ տա րա րում էր, թե պահ պա նե լու են ներ կա յու թյու նը Հա յաս տա նի ման րա ծախ առևտ րի ո լոր տում։ Ըստ նրա՝ այս փուլում ցան ցում ներդր վում է ման րա ծախ բիզ նե սի նոր մո դել, ո րը թույլ է տա լու ա ռա վե լա գույն օ գուտ նե րով լու ծել ըն կե րու թյան առջև ծա ռա ցած խնդիր նե րը։
Անդ րա դառ նա լով մա տակա րար նե րի նկատ մամբ ու նե ցած ժամ ե տանց պար տա վո րու թյուն նե րի խնդրին ու դրա լուծ ման հնա րա վոր ե ղա նակ նե րին՝ «Մե դիա մաքս» գոր ծա կալու թյան հետ զրույ ցում Տի
չե րիչն ա սել է, թե աշ խատանք ներ են տար վում նախ կի նում կու տակ ված պար տա վո րու թ յուն ների կար գա վոր ման ուղ ղությամբ, ընդ ո րում՝ վե րաբա նակցում են կո մեր ցիոն ո րոշ հար ցերի շուրջ։ Ամ
փո փե լով տար վող աշ խատանք նե րի նախ նա կան արդ յունք նե րը՝ գոր ծա կալու թյա նը Տի չե րի չը մանրա մաս նել է, որ ներ կայում ևս շա րու նակ վում են բա նակ ցու թյուն նե րը մատա կա րար նե րի հետ։ «Ամեն դեպ քում, մեր և մեր մա տա կա րար նե րի կողմից կա խնդրի հստակ գիտակ ցում և այդ խնդրի լու ծու մը տա լու պատ րաստա կա մու թյուն: Այս պահի դրու թյամբ մենք ան ցել ենք մեր մա տա կա րար նե
րի հետ բա նակ ցա յին գործըն թա ցի կես ճա նա պարհը»,– նշել է նա։
Վեր ջին շրջա նում ցանցում մի քա նի խա նութ է փակ վել, ո րոնց ե կամ տաբե րու թյու նը, ինչ պես ա սել է գոր ծա դիր տնօ րե նը, կա՛մ չի ար դա րաց րել տա րածքի վար ձա կա լու թյան ծախսե րը, կա՛մ դրանք գտնվել են ոչ հար մար գո տի ներում, եր բեմ էլ՝ եր կուսը միա սին: «Խա նութ նե րի փա կու մը ինք նան պա տակ չէր, այլ պայ մա նա վոր ված
էր ոչ շա հա վետ բիզ նեսից ձեր բա զատ վե լու ցանկու թյամբ: Նոր խա նութ ներ փա կե լու հարցն այս պա հի դրու թյամբ օ րա կար գա յին քննարկ ման խնդիր չէ։ Ինչ վե րա բե րում է խա նութ նե րի վե րա բաց մա նը, մենք նպատակ ու նենք հե տա գա յում նույն վար չա կան շրջան ներում այլ խա նութ ներ բա ցել, ո րոնք կհա մա պա տաս խանեն մեր բիզ նես չա փա նիշնե րին»,– ա սել է Տի չե րի չը։
ՍԹԱՐ ման րա ծախ ցանցը բաժ նե տե րե րին փո
խեց 2011թ. օ գոս տո սին, ընկե րու թյան ամ բող ջա կան բաժ նե տեր դար ձավ Viest Assets Ltd ըն կե րու թյու նը: Նույն տար վա սեպ տեմ բերին ըն կե րու թյու նը գնեց «Ֆ րեշ» և «Քետ րին» սուպեր մար կետ նե րի ցան ցերը՝ դառ նա լով Հա յաս տա նի խո շո րա գույն ռի թեյ լե րը՝ 30 սու պեր մար կե տով։ 2012թ. կե սե րին փոխ վեց նաև ընկե րու թյան ղե կա վա րու թյունը: Նոր գոր ծա դիր տնօ րենի պաշ տո նը ստանձ նեց սերբ Թեո դո րա Տի չե րի չը։ n
| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ.
2 | Տեսանկյուն
ա զա տա կան տնտե սու թյուն նե րի ձա խո ղու մը
Հայկ Խա նում յան
ԽՍՀՄ փլու զու մից հե տո հետխորհր դա յին ո րոշ երկրներ մեծ ե ռան դով ձեռ նա
մուխ ե ղան ա զա տա կան տնտե սություն նե րի կա ռուց մա նը՝ չերկն չելով նույ նիսկ շո կա յին թե րա պիա յի առջև: Ա վե լի քան եր կու տաս նամ յակ անց կա րե լի է պնդել, որ շատ երկրնե րում ա զա տա կան տնտե սու թյուննե րի կա ռու ցու մը ձա խող վեց, հա մենայն դեպս չու նե ցանք այն, ինչ մտածում էին 90ա կան նե րի ռո ման տիկ տնտե սա գետ նե րը:
Այս ձա խող ման պատ ճառ ները դեռևս բազ մա թիվ հե տա զոտու թյուն նե րի ա ռիթ կդառ նան, և տար բեր դա սագր քեր կհա գե նան հետ խորհ րդա յին երկր նե րի օ րինակ նե րով: Ընդ հա նուր հա սա րակա գի տա կան գի տե լիք ներ ու նե ցող քա ղա քա ցին կա րող է իր կյան քի վեր ջին եր կու տաս նամ յակ նե րի անցու դար ձով փոր ձել հաս կա նալ ի րողու թյուն նե րը: Պե տա կան տնտե սություն, վար չահ րա մա յա կան կա ռավար ման հա մա կարգ ու նե ցող երկրից հե տո ազ ատա կան կուրս բռնե լը հետ խորհր դա յին շատ երկր նե րի հասց րեց գա ղու թա յին տա րածք ների մա կար դա կի: Սա հատ կա պես երևաց թույլ ու փոքր երկր նե րում, որ տեղ քա ղա քա կան հա մա կարգը կա յա ցած չէ, չկան ազ գա յին շահի վե րա բեր յալ հա մա կարգ ված մո
տե ցում եր, ա զա տա կան տնտե սության մա սին պատ կե րա ցում երն էլ խիստ տե սա կան մա կար դա կի են: Այս պայ ման նե րում լի բե րալ մո տեցում ե րը պետք է ձա խող վեին, իսկ ա զա տա կան կու սակ ցու թյուն ներն ու գոր ծիչ նե րը՝ վար կա բեկ վեին:
ԽՍՀՄ տա րի նե րի գո յու թյուն ունե ցած պե տա կան տնտե սու թյա նը պետք է փո խա րի ներ շու կա յա կան տնտե սու թյու նը, այ նինչ պե տա կան տնտե սու թյա նը փո խա րի նեց իշխա նա կան տնտե սու թյու նը կամ այլ կերպ ա սած՝ օ լի գար խիան՝ իշ խանա կան լծակ ներն օգ տա գոր ծե լով հարս տա ցած ան ձինք: Ա հա լի բե րալնե րի ձա խող ման հիմ ա կան պատճա ռը: Այն հետ խորհր դա յին երկր ներում, որ տեղ հստակ տա րան ջատվե ցին բիզ նեսն ու իշ խա նու թյու նը, այդ երկր նե րը հնա րա վո րու թյուն ու նե ցան զար գա ցում ա պա հո վել, մարդ կա յին զար գաց ման ցու ցա նիշնե րով նույ նիսկ աշ խար հում ա ռաջա տար դիր քեր ա պա հո վել և անդա մակ ցել ԵՄին: Խոս քը բալ թյան ե րեք հան րա պե տու թյուն նե րի մասին է: Հա յաս տա նի տի պի երկր ներում, երբ իշ խա նու թյան և բիզ նեսի ա նօ րի նակ սեր տա ճում տե ղի ու նե ցավ, տնտե սա կան ա զա տություն նե րի և շու կա յա կան տնտեսու թյան մա սին խո սելն այլևս ա վելորդ էր: Ա վե լին՝ լայն զանգ ված ների գի տակ ցու թյան մեջ մա ցել է, որ այդ սեր տա ճու մը տե ղի է ու նեցել տնտե սու թյան ա զա տա կա նաց
ման շնոր հիվ: Փոքր և թույլ երկր ների հա մար լի բե րա լիզ մը դառ նում է գոր ծիք, ո րը կոմպ րա դո րա յին բուրժո ւա զիա յին թույլ է տա լիս թա լանել եր կի րը՝ նրա ըն դեր քը և այլ հարս տու թյուն ներ դարձ նե լով հարուստ և ու ժեղ երկր նե րի հե տաքրքրու թյան ա ռար կա:
Ն ման պայ ման նե րում հար ցի հանգու ցա լուծ ման լա վա գույն տար բերա կը սո ցիալդե մոկ րա տա կան մոտե ցում երն են: Տն տե սու թյան մեջ պե տու թյան չա փա վոր կար գա վորում, այդ թվում՝ մաս նակ ցու թյուն ար տադ րա կան հզո րու թյուն նե րի և ի րա կան տնտե սու թյան մեջ աշ խատա տե ղե րի ստեղծ մա նը, հան քարդյու նա բե րու թյան մեջ հա մա խառն հար կե րի բարձր տո կոս ներ, սո ցիալա կան ա մուր հա մա կար գի կա ռուցում և այլն: Աշ խար հի փոր ձը ցույց է տա լիս, որ ա մե նա բա րե կե ցիկ հասա րա կու թյուն նե րը, ինչ պի սիք են Հ յու սի սա յին Եվ րո պա յի/Ս կան դինա վիա յի երկր նե րը, գնա ցել են այս ճա նա պար հով: Միև նույն ժա մա նակ, սո ցիալդե մոկ րա տա կան գա ղափար նե րը հետ խորհր դա յին հա սարա կու թյուն նե րի հա մար ա ռա վել ընկա լե լի են:
Այս ա մե նին ի հար կե պետք է նախոր դի Հա յաս տա նում իշ խա նու թյան ձևա վոր ման սահ մա նադ րա կան կար գի հաս տա տու մը, ա ռանց ո րի՝ տնտե սու թյան կազ մա կերպ ման վերա բեր յալ բո լոր քննար կում ե րը տեսա կան դաշ տից են: n
Կար դում ես լու րե րը ու զգում, որ տրա մա բա նու թյունդ փա կու ղում է
հայտն վելՍր բու հի Ս տամ բոլց յան,
Media.am
«Մեր այս դա րում թեր թե րը փոր ձում են պար տադ րել
հան դի սա տե սին դա տել քան դա կագոր ծի մա սին ոչ թե նրա քան դակնե րով, այլ ինչ պես է նա վե րա բերվում իր կնո ջը, նկար չի մա սին՝ նրա ե կամու տի չա փով, պոե տի մա սին՝ նրա փող կա պի գույ նով»,– Օս կար Ո ւայլ դի այս խոս քով եմ ու զում սկսել մտորում երս:
Ժա մա նա կին խմբա գիր ներն ու լրագ րող նե րը կե րա զեին աշ խա տել ա ռանց գրաքն նու թյան, և այ սօր այդ ա ռու մով իս կա պես ա զա տու թյուն է, ա վե լին՝ սան ձար ձա կու թյուն է: Ի հար կե, ե թե ընտ րե լու լի նեմ՝ կընտրեմ այ սօ րը: Թե՛ է լեկտ րո նա յին, թե՛ տպա գիր բազ մա քա նակ մա մու լը լցված է կարևոր ու ան կարևոր, հետաքր քիր ու ան հե թեթ ին ֆոր մա ցիայով: Բայց ան գամ քեզ հե տաքրք րող հոդ ված նե րի մե ծա մաս նու թյունն ընկա լե լու հա մար տրա մա բա նու թյունդ հայտն վում է փա կու ղի նե րում՝ գուշա կե լով, թե ինչ ա սել է սա… Ի՞նչ էին ու զում ա սել մեզ մեր «հար գար ժան» լրատ վա մի ջոց նե րը:
Իսկ ա վե լի մեղմ տար բե րա կում հաս կա նում ես, բայց ապ շում լրագ
րո ղի բա ցար ձակ տգի տու թյու նից: Ի՞նչ է նշա նա կում՝ «Այ սինչ» հա մարա նի շով մե քե նան վրաեր թի ենթար կեց «այ նին չին»: Ին չե րե՞ն է սա առ հա սա րակ: Թե՞ մեր քա ղա քում ծրագ րա վոր ված ռո բոտ մե քե նա ներ են ա ռանց վա րոր դի երթևե կում: Բա ա սեք, որ էդ տեղ էլ ենք ա ռա ջի նը աշ խար հում…
Այ սօր կար դում եմ, որ Պա կիս տանի 46ամ յա քա ղա քա ցին «Ա լա դին» ռես տո րա նա յին հա մա լի րում ծե ծել է հա յու հի կնո ջը: Յաաա՜, հա յու հի տղա մարդ էլ է լի նո՞ւմ:
Սա դեռ լավ է. մշա կու թա յին է ջերում ուղ ղա կի խայ տա ռա կու թյուն է տի րում: Գո վում, գո վում, գո վում են հեր թա կան ան տա ղանդ «աստ ղիկին»՝ ա ռանց ներ կա յաց նե լու՝ ինչն է գո վե լի՝ կա տա րո՞ւ մը, գո՞ր ծը, թե՞ նրա հո վա նա վո րը:
Կամ գրում են. «Ներ կա յա ցումը ձանձ րա լի էր, մար դիկ դուրս էին գա լիս»: Ոչ մի վեր լու ծու թյուն՝ ձանձ րա լի էր ու վերջ: Ու զում ես ա սել՝ ա՛յ թյու րի մա ցու թյուն, դու անգամ քո մայ րե նին չգի տես, ի՞նչ ի մանաս՝ ինչ է թատ րո նը, ե րաժշ տությու նը, կեր պար վես տը, կի նոն կամ գրա կա նու թյու նը:
Օ՜, բա ինչ լավն են նո րաձևության, դիե տա նե րի, հա մաշ խար հային աստ ղե րի, սեք սի օգ տա կա րության, ճիշտ ու սխա լի մա սին գրող
նե րը: Կար դում ես, ա սում՝ եր նե՜կ քո տի րո ջը:
Քա ղա քա կան մա մու լին չեմ էլ ուզում անդ րա դառ նալ, պարզ է, բայց էս տեղ, լրագ րող նե րի մա կար դակն ա վե լի բարձր է, ի հար կե խոսքս բարո յա կա նի մա սին չէ, ա վե լի շուտ՝ կրթա կան:
Կա՜ն, կա՛ն լա վե րը, բայց դրանք այն քան քիչ են: Ան գամ վեր ջին շրջանում շատ լրագ րող ներ ու բլո գերներ ան ցել են ա վան դա կան ուղ ղագրու թյա նը, որն ինձ հա մար հատկա պես ու րա խա լի է: Ու նրանք գոնե գի տեն, ա սենք, «հետ» և «ետ», «ամ սե կան» ու «ամ սա կան» բա ռե րի տար բե րու թյու նը…
Ել նե լով այ սօր վա մեր կրթա կան հա մա կար գից՝ պարզ գի տակ ցում եմ, թե ինչ քան բարդ է ուս յալ կադրեր ձեռք բե րե լը. դիպ լոմ ու նեն, գիտե լիք ներ՝ ոչ: Բայց, հար գե լի ներս, մեզ չէ – ձե՛զ հար գե լով, մի քա նի թերուս, ա նի մաստ թղթակ ցի փո խարեն, ամ բողջ խմբագ րու թյան համար կա րե լի է ու նե նալ մեկ գրա գետ խմբա գիր:
Թե չէ ա մեն ան գամ ևս մի խեղ կատա կու թյուն կար դա լուց հե տո ու զում ես ա սել, որ ճիշտ էր Ժի րի նովս կին, երբ ա սում էր. «Ես սի րում եմ այն ժուռ նա լիստ նե րին, ո րոնք նման են Ջոն Րի դին. թո ղար կում ա րեց, մեռավ, թա ղե ցին»: n
«Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մում ե րեկ հրա վիր ված ա սու լի սը, ո րին ներ կա էին Հա յաս տա նում ԱՄՆի, Գեր մա նիա յի, Լե հաս տա նի, Շ վեյ ցա րիա յի դես պաննե րը, Հա յաս տա նում Նոր վե գիա յի և Ֆին լան դիա յի պատ վո հյու պա տո սը և ԵՄ պատ վի րա կու թյան ներկա յա ցու ցի չը, ու շագ րավ էր մի քա նի ա ռում ե րով:
Նախ՝ Հա յաս տա նի պատ մու թյան մեջ ան նա խա դեպ էր, երբ մի քա նի կարևո րա գույն երկր նե րի դես պաններ հա վաք վում են մեկ վայ րում և հս տակ ու կոշտ, գրե թե ա ռանց դի վա նա գի տա կան սեթևե թանք նե րի քննա դա տում են իշ խա նու թյուն նե րի գոր ծո ղու թյուննե րը «Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մի, նրա հիմ ադի րի և ծ րագ րե րի, հատ կա պես՝ մե դիա ծրագ րե րի դեմ:
Երկ րորդ՝ դես պան նե րը, ո րոնց նա խա ձեռ նու թյամբ կա յա ցավ ա սու լի սը, հստակ ու ղերձ են հղում Հայաս տա նի իշ խա նու թյուն նե րին «Սի վի լի թա սի» դեմ գոր ծի հնա րա վոր հետևանք նե րի մա սին: Ճիշտ է, Արև մուտ քը ճա նա չեց Հա յաս տա նում նա խա գա հական ընտ րու թյուն նե րի արդ յունք նե րը, սա կայն ի րակա նում դեռ չի հա մա րում, որ Հա յաս տա նը հանձ նել է ժո ղովր դա վա րու թյան թես տը: Դեռ ընտ րու թյուննե րից ա ռաջ ԱՄՆը հայ տա րա րեց, որ փետր վա րի 18ից հե տո հնա րա վոր է «Հա զա րամ յա կի մար տահրա վեր ներ» ծրագ րի վերսկ սու մը Հա յաս տա նում: Եվրո պա կան Միու թյունն էլ Հա յաս տա նի հա մար դոնոր նե րի հա մա ժո ղո վը հե տաձ գեց նույն մո տի վացիա յով: Ա վե լին՝ Գեր մա նիա յի դես պա ն Ռայ ներ Մորե լը ե րեկ «Սի վի լի թա սի» գոր ծի մա սին խո սեց Հա յաս տա նի ժո ղովր դա վա րա կան գոր ծըն թաց նե րի և ԵՄի հետ Ա սո ցաց ման հա մա ձայ նագ րի շուրջ բանակ ցու թյուն նե րի հա մա տեքս տում:
Կա րե լի է ա սել, որ «Սի վի լի թա սի» նկատ մամբ սկսված հե տապն դու մը վեր ջին տասն ամս վա ընթաց քում լուրջ մու տա ցիա է ապ րել: Ե թե սկզբում իշ խա նու թյուն նե րը հայ տա րա րում էին, թե իբր պաշտ պա նում են կազ մա կեր պու թյան շա հե րը նրա հիմ ա դիր Վար դան Օս կան յա նից, ա պա այժմ ա ռանց ա վե լորդ խա ղե րի ցույց են տա լիս, որ նպատա կը հիմ ադ րա մը փա կելն է և ն րա լրատ վա կան ծրագ րե րը լռեց նե լը:
Հատ կա պես այս վեր ջին հան գա ման քը կրի տի կական է: «Սի վի լի թա սում» ե րեկ վա ա սու լի սին չկա յին հե ռուս տա տե սու թյուն նե րի ներ կա յա ցու ցիչ ներ (բացա ռու թյամբ ԳԱԼԱի և «Կենտ րոն» ՀԸի): Չ կա յին նաև իշ խա նու թյան կող մից վե րահսկ վող և մեծ լսարան ու նե ցող է լեկտ րո նա յին լրատ վա մի ջոց նե րը:
Այ սինքն՝ ե թե տասն ա միս ա ռաջ իշ խա նու թյուն ների հիմ ա կան նպա տակն էր լռեց նել կամ պատ ժել ի րենց հուժ կու քննա դատ Վար դան Օս կան յա նին, ա պա այժմ այդ նպա տա կին հա մա զոր նպա տակ է լռեց նել ի րենց վե րահս կո ղու թյու նից դուրս գտնվող լրատ վա մի ջո ցին և կազ մա կեր պու թյա նը: Այժմ ար
դեն ««Սի վի լի թա սին» Օս կան յա նից պաշտպա նե լու» հարց օ րա կար գում չկա: n
Կ.Հ.
Խմ բագ րա կա նը չի պայ մա նա վո րում թեր թի այլ հատ ված նե րում նո րու թյուն նե րի ընտ րու թյունն ու լու սա բա նու մը:
Այս է ջում հրա պա րակ վող մյուս կար ծիք նե րը կա րող են չհա մընկ նել խմբագ րու թյան դիր քո րոշ մա նը:
Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21ից:
Հիմադիր և հրատարակիչ՝«Սիվիլիթաս» հիմադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ.
Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1
Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ [email protected], www.civilnet.am
Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան
Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան
Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249
Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351
Մեջբերումեր անելիս հղումը «Օրակարգ»ին պարտադիր է:
Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական
հեռուս տա ռադիո ընթերցում առանց «Օրակարգ»ին հղման արգելվում է:
Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում:
Գովազդների և R տառով հրապարակվող
նյութերի բովանդա կության համար խմբագրությունը
պատասխանատվություն չի կրում:
Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի
Հրատարակության 3րդ տարի
Ստորագրված է տպագրության՝ 27.03.2013թ.
Տպաքանակը՝ 2000
Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա րակ չու թյան
տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:
տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ
Դես պա նե ցինԽմբագրական
№ 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ. |
3|Օրակարգ
դի վա նա գի տա կան կոր պուս՝ «Սի վի լի թա սում»են այն պի սի բա ներ, ինչ պես օ րինակ՝ ավ տոլ վաց ման կտրոն ներ, վա ռե լան յու թի կտրոն ներ, օգտա գոր ծող նե րի ցու ցակ և այլն, օ րա պա հիկ ստա ցող ներ գործուղ վող նե րի մա սին և հա վելյալ տե ղե կու թյուն ներ տար բերտար բեր ուղ ղու թյուն նե րով:
Հի մա, վեր ջա պես, մի քանի շա բաթ ա ռաջ մեր հաշ վապա հա կան ըն կե րու թյու նը ստացավ հայց, որ տեղ խնդրվում է տե ղե կաց նել բո լոր՝ 40ից ա վելի մեր ծրագ րե րի և ն վի րատվու թյուն նե րի գու մար նե րի մասին, թե ինչ պես են ծախս վել, որ մենք տե ղե կու թյուն ներ հա ղորդենք, թե ինչ պես են տնօ րին վել հիմ ադ րա մի կող մից, տրա մադրել յու րա քանչ յուր գոր ծար քի, նվի րատ վու թյան, նա խա հաշվի, պայ մա նագ րի, գու մար ների ծախ սի, նվի րա բե րող նե րին ներ կա յաց ված վերջ նա կան հաշվետ վու թյուն նե րը և բո լոր փաստաթղ թե րը: Խոս քը բո լոր ծրագրե րի մա սին է՝ լի նեն 200 հազ. դրա մի, թե 200 հազ. դո լա րի:
Ե ղել է նաև հո գե բա նա կան ճնշում ոչ միայն մեր աշ խատա կազ մի ան դամ ե րի, այլև, օ րի նակ, այն ե րի տա սարդ ների նկատ մամբ, ո րոնք մաս նակցել էին դա տա խա զին ուղղ ված ստո րագ րա հա վա քին՝ խնդրելով, որ նա «Սի վի լի թա սի» դեմ հե տապն դու մը դա դա րեց նի:
Այս վեր ջին մե կու կես ամսվա ըն թաց քում նաև ու րիշ զարգա ցում եր են ե ղել. «Օ րակարգ» թեր թի տա րա ծու մը կրկնապատկ վել է, Սի վիլ Նե թին հետևող նե րի թի վը հա սել է մեկ մի լիո նի՝ միայն ու ղիղ ե թեր դիտող նե րի: Այ սինքն՝ մենք շա րունա կում ենք մեր գոր ծու նեությու նը, ո րով հետև մենք հա վատում ենք, որ ինչ պես հինգ տարի ա ռաջ, այ սօր նույն պես այն, ինչ մենք ա նում ենք, կարևոր է Հա յաս տա նի հա մար: Պետք է շա րու նա կենք այդ բո լո րը ա նել, խո չըն դոտ նե րը կան և շա տանում են, բայց մենք այդ գոր ծունեու թյու նը պետք է շա րու նակենք: Եվ այ սօր մենք շատշատ շնոր հա կալ ենք, որ մեր բո լոր ա ջա կից նե րը՝ փոքր թե մեծ, մեզ հետ են և հա վա տում են, որ այդ գոր ծը պետք է շա րու նակ վի:
Վա հե Գ րի գոր յան. «Սի վի լի թա սը» տու ժում է ԱԱԾի գոր ծո ղու թյուն նե րից
Տասն ա միս շա րու նակ նախաքն նու թյուն է ի րա կա նացվում մի գոր ծով, ո րով «Սի վի լիթաս» հիմ ադ րա մը ա վե լի շատ է ներգ րավ ված: Ընդ ո րում՝ «Սիվի լի թաս» հիմ ադ րա մը կամ նրա պաշ տո նա տար ան ձինք կամ աշ խա տա կից ներն ու ներկա յա ցու ցիչ նե րն ա վե լի շատ այդ գոր ծով ներգ րավ վում են ի րենց գոր ծո ղու թյուն նե րի օ րի նա կանու թյան նկատ մամբ կաս կած հա րու ցող հար ցեր ա ռա ջադ րելով, այ նինչ բո լորդ հի շում եք, որ Ազ գա յին ժո ղո վում, երբ ներ կայաց վում էր Վար դան Օս կան յա նի պատ գա մա վո րա կան ան ձեռմխե լիու թյու նը սահ մա նա փակ չա
փով կա սեց նե լու վե րա բեր յալ միջ նոր դու թյու նը, մի շարք պաշտո նա տար ան ձանց կող մից «Սիվի լի թաս» հիմ ադ րա մը ներ կայաց վում էր իբր կա տար ված ա նօրի նա կան գոր ծո ղու թյուն նե րից տու ժած կազ մա կեր պու թյուն: Ի րա կա նու թյան մեջ մենք այսօր հայ տա րա րում ենք, որ ի րապես «Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մը տու ժում է, բայց ար դեն իսկ նախաքն նու թյան մարմ ի՝ Ազ գա յին անվ տան գու թյան ծա ռա յու թյան գոր ծո ղու թյուն նե րից և այս պես կոչ ված նա խաքն նու թյու նից:
Մեր կար ծի քով՝ նա խաքն նության նպա տակ նե րը որևէ կերպ չեն հա մա պա տաս խա նում ՀՀ օ րենսդ րու թյամբ նա խա տեսված քրեա կան դա տա վա րու թյան նպա տակ նե րին և ա վե լի շատ հա մա պա տաս խա նում են «Սիվի լի թաս» հիմ ադ րա մի կող մից, որ պես նաև խոս քի ա զա տու թյան ո լոր տում կարևոր սուբ յեկ տի, ար տա հայտ վե լու ա զա տու թյանը՝ որ պես քո ղարկ ված մի ջամտու թյուն, ինչն ան նա խա դեպ է ՀՀում, ե թե հաշ վի առ նենք ընդա մե նը այն փաս տը, որ նախաքն նու թյուն է ի րա կա նացվում ոչ կա ռա վա րա կան կազմա կեր պու թյան գոր ծու նեու թյան վե րա բեր յալ: Այդ գոր ծու նեության նկատ մամբ վե րահս կո ղական գոր ծո ղու թյուն նե րը ի րակա նաց վում են նա խաքն նու թյան ան վան տակ՝ այս գոր ծըն թա ցին, ԱԱԾից բա ցի, ներգ րա վե լով հար կա յին մար մին նե րին, ո րոնք առ այ սօր վերջ նա կան եզ րակա ցու թյուն այդ պես էլ չեն տվել «Սի վի լի թա սի» գոր ծու նեու թյան օ րի նա կա նու թյան և բ յու ջեի հետ կապ ված փոխ հա րա բե րու թյուննե րի վե րա բեր յալ:
Բ նա կա նա բար, այս ողջ գործըն թա ցն ի րա կա նաց վում է օ րեն քի ձևա կան կող մի պահպան մամբ, բայց բո վան դա կա յին ա ռու մով ան հաս կա նա լի է տասն ա միս ի րա կա նաց վող նա խաքննու թյան վերջ նա կան նպա տա կը:
Ջոն Հե ֆերն. «Սի վի լի թա սը» և Սի վիլ նե թը ան չափ կարևոր են Հա յաստա նի ժո ղովր դա վարու թյան հա մար
Ես եր կու նկա տա ռում եմ ուզում ներ կա յաց նել՝ մե կը այն, որ ԱՄՆի դես պա նու թյու նը «Սիվի լի թա սի» հետ մի քա նի տա րի աշ խա տել է մի շարք ծրագ րե րի շրջա նա կում: Միաց յալ Նա հանգնե րի կա ռա վա րու թյու նը և դեսպա նու թյու նը հա մա րում են, որ «Սի վի լի թա սը» և ն րա լրատ վական ծրա գի րը՝ Սի վիլ Նե թը, մեզ հա մար ի րա պես կարևոր գործըն կեր են Հա յաս տա նի մի ջազգա յին հա մայն քի հա մար:
Մենք նաև կար ծում ենք, և սա թերևս ա վե լի կարևոր է, որ «Սիվի լի թա սը» և «Սի վիլ նե թը» անչափ կարևոր են Հա յաս տա նի ժո ղովր դա վա րու թյան հա մար, և մենք՝ որ պես այս տեղ աշ խա տող դես պա նու թյուն նե րի ներ կա յացու ցիչ ներ, սեր տո րեն աշ խատում ենք այս կա ռույց նե րի հետ:
«Սի վի լի թա սի» հետ մենք աշխա տել ենք ե րեք ծրագ րե րի
շուրջ՝ եր կու սը գրա դա րան ների վե րա բեր յալ աշ խա տանք էր, մե կը՝ փաս տա վա վե րագ րա կան ֆիլ մի հետ կապ ված, և Միաց յալ Նա հանգ նե րի դես պա նու թյունը որևէ մտա հո գու թյուն չու նի այս ծրագ րե րի ի րա կա նաց ման ըն թաց քի վե րա բեր յալ: Դ րանք ի րա կա նաց վել և ա վարտ վել են բյու ջեի սահ ման նե րում, ճիշտ ժամ ետ նե րում: Մենք հարցեր չու նենք այն մա սին, թե ինչպես են ա մե րիկյ ան հար կա տունե րի մի ջոց նե րն ի րաց վել այս ե րեք ծրագ րե րի շրջա նա կում, ծրագ րեր, ո րոնք ԱԱԾի ցու ցակում նե րառ ված են: Մենք այստեղ տու ժող ներ չենք տես նում, ոչ ոք որևէ դժգո հու թյուն, որևէ բո ղոք չի հայտ նել, որևէ խախտման մա սին հա ղոր դում չի ե ղել, և մենք հա վա տա ցած ենք, որ այս տեղ հե տաքն նե լու ո չինչ չկա ԱԱ Ծի կամ որևէ այլ կա ռույ ցի կող մից, քրեո րեն հե տապն դե լի ո չինչ չկա:
Շ նոր հա կալ ենք Սի վիլ Նե թին, «Սի վի լի թա սին»՝ որ պես մի ջազգա յին հա մայն քի գոր ծըն կե րոջ և որ պես Հա յաս տա նի ժո ղովր դավա րու թյան հա մար ա ռանց քա յին գոր ծըն կե րոջ:
Ռայ ներ Մո րել. Մե ղադ րանք նե րը պետք է հիմք ու նե նան
Կա րող եմ միայն հա մա ձայ նել ա մե րի կա ցի գոր ծըն կե րոջս հետ: Ու րախ ենք, որ «Սի վի լի թա սի» նման կազ մա կեր պու թյուն կա Հա յաս տա նում, շատ լավ աշխա տանք է ի րա կա նաց նում, մեզ շատ դուր է գա լիս նրա հետ աշխա տե լը: Հա մա րում ենք, որ այս երկ րում «Սի վի լի թա սը» դրական փո փո խու թյուն է բե րում ժո ղովր դա վա րաց ման հե տագա ըն թաց քի ի մաս տով՝ հատկա պես լրատ վու թյան ո լոր տում տար բեր դեպ քեր, ի րո ղու թյուններ ներ կա յաց նե լով: Օ րի նա կը՝ Րաֆ ֆի Հով հան նիս յա նի շարժման լու սա բա նու մը:
Մենք ֆի նան սա վո րում ենք տրա մադ րում, ե թե կազ մա կերպու թյու նը գոր ծում է օ րեն քին հա մա պա տաս խան: «Սի վի լի թասին» գու մար ներ տրա մադ րե լու հետ կապ ված ոչ մի խնդիր չկա: Եր կու ան գամ մենք գու մար ենք հատ կաց րել հիմ ադ րա մի ծրագրե րին, ևս եր կու դո նոր Գեր մանիա յից գու մար է հատ կաց րել: Բ նա կա նա բար, երբ մենք հան
գա նա կու թյուն ենք ա նում, պատշաճ փաս տաթղ թե րը պետք է առկա լի նեն, մենք դրանք ստու գում ենք, և դ րա հետ կապ ված որևէ խնդիր չկա: Սա ա ռա ջին պահն է:
Երկ րորդ պա հը օ րեն քի գերա կա յու թյանն է վե րա բե րում: Կար ծես թե եր կի րը հա մա պատաս խան հա վակ նու թյուն ներ ունի օ րեն քի գե րա կա յու թյան վերա բեր յալ, և սա է հա մա պատաս խան քննու թյու նը, այ սինքն՝ ներ կա յաց վող մե ղադ րանք ները պետք է հիմք ու նե նան: Մինչ օրս ես ի րա կան հիմ քե րից տեղյակ չեմ, մի գու ցե սկսում ես, փաս տաթղ թեր ես պա հան ջում ակն կա լի քով կամ մտադ րությամբ, որ հիմք կգտնես: Հու սով եմ՝ այդ պես չէ: Մենք կու զե նայինք, որ հա կա ռա կը տե ղի ու նենար: Չ գի տեմ, ԱԱԾն, իմ պատկե րաց մամբ, ու րույն կազ մակեր պու թյուն է: Գեր մա նիա յում դա տա խա զու թյու նը և ոս տի կանու թյունն են զբաղ վում նման հար ցե րով, փոր ձում են հիմ քեր գտնել, մե ղադ րանք ներ կա յացնել, հե տո ա մեն ինչ գնում է դատա րան: Հի մա չգի տեմ՝ ինչ հիմքե րով է սա, չեմ հաս կա նում:
Եվս մի պահ: Մի գու ցե դա այն է, երբ նմա նա տիպ դեպ քե րում Հա յաս տա նը հնա րա վոր է՝ վնաս է հասց նում այն դրա կան ի միջին, ո րը եր կի րը կա յաց նում է՝ բո լոր քա ղա քա կան զար գա ցումնե րի բե րու մով, ԵՄի հետ Ա սոցաց ման հա մա ձայ նագ րի ստորագր ման գոր ծըն թա ցի բե րումով: Մենք ու րախ էինք այդ զարգա ցում ե րով, կու զե նա յինք, որ դրանք ի րենց տրա մա բա նա կան ա վար տին հաս նեին: Ն մա նատիպ ի րո ղու թյուն նե րը վնա սում են երկ րի շա հե րին:
Կոնս տան տին Օ բոլենս կի. Որևէ դժգոհու թյուն չու նենք «Սի վի լի թա սի» հետ ծրագ րից
Շ վե ցա րիա յի դես պա նու թյու նը «Սի վի լի թաս» հիմ ադ րա մի հետ հա մա գոր ծակ ցել է մի ծրագ րի շրջա նա կում՝ Ս յու նի քի մար զի սահ մա նա մերձ գյու ղե րի ջրամա տա կա րար ման բա րե լավ ման վե րա բեր յալ՝ 20092010 թթ.: Այս ծրագ րի ա վար տից հե տո, ինչպես ըն դուն վա ծ է, մենք պատվի րել ենք աու դի տո րա կան եզրակ ցու թյուն՝ նմա նա տիպ ծրագ
րե րի ի րա կա նաց ման հետ կապված ըն դուն ված պրակ տի կա, և այս պա հի դրու թյամբ թույլ տվեք հայ տա րա րել, որ ծրա գիրը ի րա կա նաց վել է պայ մա նագրի դրույթ նե րին հա մա պա տասխան: Այ սինքն՝ որևէ պա հանջ և դժ գո հու թյուն չու նենք «Սի վի լիթաս» հիմ ադ րա մի նկատ մամբ, և սա է կարևոր:
Թի մո թի Սթ րեյթ. Հ պարտ ենք «Սի վիլի թա սի» պես գործըն կեր ու նե նա լու հա մար
Նոր վե գիան միան գա մայն համոզ ված է, որ աշ խույժ և ա ռողջ մա մու լը հույժ կարևոր է կեն սունակ ժո ղովր դա վա րու թյան համար: Նոր վե գիան բա ցա հայտեց և այդ օր վա նից ի վեր համա րում է, որ «Սի վի լի թա սը» շատ լավ գոր ծըն կեր է Հա յաստա նում կեն սու նակ, աշ խույժ և ա զատ մա մուլ կա յաց նե լու համար: Գ րե թե ա ռա ջին օր վա նից ա ջակ ցու թյուն ենք ցու ցա բե րել «Սի վի լի թա սին»: Նոր վե գիայի հար կա տու նե րի մի ջոց նե րով նրանց ի րա կա նաց րած ծրագ րերից է, օ րի նակ, հան րա յին հարցման վե րա բեր յալ ծրա գի րը, երբ մարդ կանց հարց նում են, թե ինչ են կար ծում այս կամ այն հար ցի շուրջ, և հան րա յին քննար կումնե րի անց կա ցու մը:
Ի հա վե լում դրա՝ նշեմ, որ տա րե կան հաշ վետ վու թյուն ները, որ շատ բարձր գնա հա տակա նի են ար ժա նա նում հե տազո տող նե րի, կա ռա վա րու թյուննե րի, ան հատ նե րի կող մից աշխար հով մեկ: Ա սեմ, որ թեև թե՛ հան րա յին քննար կում ե րի, թե՛ հարց ման ծրագ րե րի ֆի նան սավո րու մը ա վարտ վել է, «Սի վի լիթա սը» ո րո շել է շա րու նա կել այդ ծրագ րե րը սե փա կան մի ջոց ներով: Շատ լավ սո վո րու թյուն է, որ մենք ներդ նում ենք Հա յաստա նում, և հե տո դրանց ի րա կանա ցու մը շա րու նակ վում է ինքնու րույն՝ ա ռանց լրա ցու ցիչ ֆինան սա վոր ման: Ս րան ենք մենք ձգտում:
Մենք որևէ խնդիր չենք ու նեցել, թե ինչ պես է «Սի վի լի թա սը» տնօ րի նել գու մար նե րը: Շատ ուրախ ենք արդ յունք նե րից և շատ հպարտ ենք «Սի վի լի թա սի» պես գոր ծըն կեր ու նե նա լու հա մար: n
Ա նի Գ րի գոր յան
‹‹‹ էջ 1
««Սի վի լի թա սը» և Սի վիլ նե թը ան չափ կար ևոր են Հա յաս տա նի ժո ղովր դա վա րութ յան հա մար»,- ա սել է ամՆ-ի դես պան Ջոն Հե ֆեր նը:
Տարո
ն Թ
իթիզյ
ան/
«Օրա
կարգ
»
| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ.
4 |
Սևա նը ծփում է ա րա րատ յան դաշ տումԼ ճից ան ցած տար վա ջրա ռը մա սամբ է հիմ ա վոր ված ե ղել
Ա րա րատ յան դաշ տա վայ րում սնկի պես ա ճող ձնկա բու ծա րաններն ու ստո րերկր յա ջրե րի ոչ արդ յու նա վետ օգ տա գոր ծումը հան գեց րել են Սևա նա լճից ջրա ռի ծա վալ նե րի ա վե լաց ման։ «Սևա նի մա սին» օ րեն քով ամ րագր ված 170 մլն խմի դի մաց անցած տա րի լճից բաց է թողն վել 313 մլն խմ ջուր, ընդ ո րում՝ այդ ծա վա լի միայն 280 մլնն է հիմ ա վոր ված ե ղել։
Մար տի 27ին լրագ րող նե րի հետ հան դիպ մա նը Սևա նա լճի հիմնախն դիր նե րի հանձ նա ժո ղովի նա խա գահ Վ լա դի միր Մովսիս յանն ա սաց, որ հանձ նա ժողո վը հիմ ա վոր ված է գտնել միայն 280 մլն խմ ջրի բաց թո ղումը՝ 313 մլն խմ ծա վա լի դեպ քում։
Հար ցին, թե ին չու է սահ մանվա ծից շատ ջուր բաց թողն վել, Վլ. Մով սիս յա նը բա ցատ րեց, թե Ա րա րատ յան դաշ տա վայ րի ստորգետն յա ջրա յին վե րա կանգն վող պա շար նե րը կազ մում են մոտ 1,3 մլրդ խմ, այ նինչ բնա պահ պանու թյան նա խա րա րու թյու նը ջրօգտա գործ ման թույլտ վու թյուն է տվել ոչ թե այդ ծա վա լի չա փով, այլ մոտ 1,5 մլրդ խմի։ Ս տաց վում է, որ ստոր գետն յա ջրա յին պաշար նե րից շատ ա վե լի է վերց վել, քան կա րող էր վե րա կանգն վել: Բ նա պահ պա նու թյան նա խա րարու թյան այդ քայ լը, Մով սիս յա նը, ի դեպ, «ան պա տաս խա նա տու»
ո րա կեց։ Արդ յուն քում անջր դի են մա ցել 6,2 հազ. հա ո ռո գե լի հողեր, և Սևա նից բաց թողն ված ծավա լի մի մա սն ուղղ վել է հենց այդ հո ղե րի ո ռոգ մա նը։
Բա ցի այդ՝ դաշ տա վայ րի ստորգետն յա ջրե րն օգ տա գոր ծում են ձկնա բու ծա կան տնտե սու թյուննե րը։ «Ա րա րատ յան դաշ տավայ րում սնկի պես ա ճող ձկնաբու ծա րան նե րը պետք է անց նեն ջրօգ տա գործ ման կի սա փակ ռեժի մի, ին չը նրան ցից շատ ծախսեր չի պա հան ջի, սա կայն 23 ան գամ կնվա զեց նի ստո րերկր յա ջրի օգ տա գոր ծու մը ձկնա բու ծարան նե րում»,– նշեց Մո վսիս յա նը։
Մով սիս յա նի այս հայ տա րարու թյուն նե րն ու շագ րավ են, ե թե հաշ վի առ նենք, որ կա ռա վա րությունն ան ցած տա րի Սևա նից 150 մլն խմ լրա ցու ցիչ ջրա ռը հիմնա վո րում էր ե րաշ տի հան գաման քով։ Կա ռա վա րու թյան նախա ձեռ նու թյամբ Ազ գա յին ժո
ղո վը փո փո խու թյուն կա տարեց «Սևա նի մա սին» օ րեն քում և թույ լատ րեց լրա ցու ցիչ 150 մլն խմի ջրի բաց թո ղու մը։
2012թ. հու նի սի 14ի կա ռա վարու թյան նիս տին վար չա պետ Տիգրան Սարգս յա նը հայ տա րա րում էր, թե ջրի սա կա վու թյան պատճա ռով ար տա կարգ ի րա վի ճակ է ստեղծ վել Ա րա րատ յան դաշ տավայ րի գյու ղա ցիա կան տնտե սություն նե րում: Ի րա կա նաց րած հաշվարկ նե րով պարզ վել է, որ այ սօրվա դրու թյամբ առ կա ջրա յին ռեսուրս նե րը շատ ա րագ սպառ վե լու են, և Ա րա րատ յան դաշ տա վայրում նոր մալ ո ռոգ ման ջրի մա տակա րա րում ա պա հո վե լու հա մար անհ րա ժեշտ է լի նե լու լրա ցու ցիչ 150 մլն խմ ջուր վերց նել Սևա նա լճից, հիմ ա վո րել էր վար չա պե տը։
Ջ րա ծածկ շի նու թյուն ներ
Մով սիս յա նը նշեց նաև, որ Սևա նա լճի ա փա մերձ հատվա ծում 177 շենքշի նու թյուն գտնվում է 1900,25 մ նի շից ներքև, ին չը նշա նա կում է, որ տա րե վերջին դրանք կա րող են ջրա ծածկ լի նել։ Այ սօր լճի մա կար դա կը 1900,18 մ է, ուստի ա փե րի մաքրման աշ խա տանք նե րը պետք է ար վեն ա ռա ջան ցիկ տեմ պե րով՝ դրանք ջրա ծածկ մա նը նա խապատ րաս տե լու հա մար։ Մով սիսյա նի խոս քով՝ մինչև տա րե վերջ ա պա մոն տաժ ված շի նու թյուննե րի թի վը կկազ մի ընդ հա նուր առ մամբ 528։
Մով սիս յա նը տե ղե կաց րեց նաև, որ 1905 մ նի շից ներքև
Սևա նա լճի ա վա զա նում ե ղել են 4717 շենքշի նու թյուն ներ, ո րից 27%ը՝ քա րից: Ըստ Մով սիս յանի՝ այդ շի նու թյուն նե րն ա պօրի նի են կա ռուց վել, քա նի որ 1987թ. Խորհր դա յին Հա յաս տանի կա ռա վա րու թյան ըն դու նած ո րոշ մամբ Սևա նի լճի ա փա մերձ տա րածք նե րում 1908 մ նի շից ներքև ար գել վում էր կա պի տալ շի նա րա րու թյու նը։ Ընդ ո րում՝ Սևա նա լճի հիմ ախն դիր ների հանձ նա ժո ղո վը կա ռա վարու թյա նը ա փա մաքր ման ծրագիր մշա կե լու ա ռա ջար կու թյուն է ներ կա յաց րել, ո րում նշել է, որ 1903,5 մ նի շից բարձր շենքշի նու թյուն նե րի հա մար կա րե լի է ա փա պաշտ պան կա ռույց ներ կա ռու ցել։ n
Ա.Չ.
Էկ զո տի կա յի շար քիցԳոր ծա դի րը կան խում է կրկնա կի հար կու մը Մա լայ զիա յի հետ
Ֆի նանս նե րի նա խա րա րու թյու նը կա ռա վա րու թյանն ա ռա ջարկում է հա վա նու թյուն տալ ե կա մուտ նե րի և գույ քի կրկնակի հար կու մը բա ցա ռող հա մա ձայ նագ րի մի երկ րի հետ, ո րի հետ Հա յաս տա նը տնտե սա կան լուրջ կա պեր չու նի։ Գոր ծա դիրը նման փաս տա թուղթ է ստո րագ րե լու Մա լայ զիա յի հետ, այն դեպ քում, երբ այդ երկ րից ներդ րում եր հայ կա կան տնտե սությու նում չեն կա տար վել, իսկ ար տա քին առև տու րը կազ մում է ըն դա մե նը $17 մլն։
Կա ռա վա րու թյան մար տի 28ի նիս տի օ րա կար գում նե րառ վել է «Հա յաս տա նի կա ռա վա րու թյան և Մա լայ զիա յի կա ռա վա րության միջև ե կա մուտ նե րի և գույքի կրկնա կի հար կու մը բա ցառե լու և հար կու մից խու սա փե լը կան խե լու մա սին» հա մա ձայ նագիր կնքե լու ո րոշ ման նա խա գիծը։ Փաս տաթղ թի անհ րա ժեշ տության հիմ ա վո րու մում նշվում է, որ այն հե տապն դում է եր կու հիմ ա կան նպա տակ՝ բա ցա ռել ե կա մուտ նե րի և գույ քի կրկնակի հար կու մը և այդ պի սով նվազեց նել ե կամ տա յին և գույ քա յին հար կե րի հետ կապ ված խո չընդոտ նե րի բա ցա սա կան ազ դեցու թյու նը մի ջազ գա յին առևտրի և ներդ րում ե րի վրա, ինչպես նաև ստեղ ծել կան խա տեսե լի և կա յուն հար կա յին դաշտ: «Հաշ վի առ նե լով, որ ան ցու մային փու լում գտնվող տնտե սություն նե րին հա տուկ է օ րենսդրու թյան ա րագ փո փո խու թյու նը՝ կրկնա կի հարկ ման հա մա ձայ
նա գի րը օ տա րերկր յա գոր ծարա րի հա մար միջ նա ժամ ետ հեռան կա րում ա պա հո վում է կայուն հար կա յին դաշտ»,– աս վում է նա խագ ծում։
Ըստ ֆի նանս նե րի նա խարա րու թյան՝ Մա լայ զիա յի հետ կրկնա կի հարկ ման մա սին համա ձայ նա գի րը թույլ կտա զարգաց նել եր կու պե տու թյուն ների միջև ապ րանք նե րի և ծա ռայու թյուն նե րի շրջա նա ռու թյու նը, կա պի տա լի, տեխ նո լո գիա ների, մարդ կանց շար ժը, կնպաստի տնտե սա կան կա պե րի զար գաց մա նը։
Հա յաս տա նի և Մա լայ զիա յի ապ րան քաշր ջա նա ռու թյան ծավալ նե րը բա վա կան փոքր են։ Պետա կան ե կա մուտ նե րի կո մի տեի տվյալ նե րով՝ ան ցած տա րի այդ երկ րից ներկ րում ե րի ծա վա լը կազ մել է $16,7 մլն կամ Հա յաստա նի ներկր ման 0,4%ը. ար տահա նու մը կազ մել է $28,7 հազ.։ Մա լայ զիա յից ներկր ման մոտ 1/3ը կազ մել են մո նի տոր նե րը և
պ րո յեկ տոր նե րը, հե ռուս տա տեսա յին կա պի ըն դու նիչ սար քավո րում ե րը, 8%ը՝ բջջա յին հեռա խոս նե րը։ Այդ երկ րից ներկրվում է նաև ար մա վե նու յուղ, կակաո յի փո շի, կա հույք։
Ու շագ րավ է, որ թեև ֆի նանսնե րի նա խա րա րու թյունն ա ռաջար կում է ստո րագ րել տնտե սական կա պե րի ընդ լայն մանն ուղղված փաս տա թուղթ, գոր ծա րարները, ընդ հա կա ռա կը, կրճա տում են հա մա գոր ծակ ցու թյու նը։ Անցած տա րի Մա լայ զիա յից ներկրման ծա վալ նե րը նվա զել են 20%ով, ին չը հա զիվ թե պայ մա նավոր ված է միջ պե տա կան պայ մանագ րե րի բա ցա կա յու թյամբ։
Բա ցի այդ՝ Հա յաս տա նի տնտեսու թյու նում չկան Մա լայ զիա յից օ տա րերկր յա ներդ րում եր։ Ազգա յին վի ճա կագ րա կան ծա ռայու թյան հրա պա րա կում ե րում այդ երկ րից կա տար ված օ տարերկր յա ներդ րում ե րի վե րաբեր յալ տվյալ ներ չկան, այն դեպքում, երբ ԱՎԾն, օ րի նակ, ներկա յաց րել է Շ վե դիա յից կա տարված $100ի ուղ ղա կի ներդ րու մը։
Մա լայ զիան միակ եր կի րը չէ, ո րի հետ կա ռա վա րու թյու նը ստո րագ րում է կրկնա կի հարկու մից խու սա փե լու հա մա ձայնա գիր՝ լուրջ առևտ րատն տե սական հիմ քե րի բա ցա կա յու թյան պայ ման նե րում։
2011թ. կա ռա վա րու թյու նը համա ձայ նու թյուն էր տվել կրկնակի հար կու մից խու սա փե լու համա ձայ նագ րին օֆ շո րա յին Սեյշել ան կղզի նե րի հետ։ Կրկ նա կի հար կու մը բա ցա ռե լու հա մա ձայնա գիր Թաիլան դի հետ ստորագր վել է դեռ 2006թ., այն դեպքում, երբ ան կա խա ցու մից ի վեր այդ երկ րից Հա յաս տա նում կատար վել է ըն դա մե նը $100ի ուղղա կի ներդ րում, իսկ հա մա ձայնագ րից յոթ տա րի անց եր կու երկր նե րի միջև առևտ րաշր ջա
նա ռու թյան ծա վա լը բա վա կան փոքր է՝ ան ցած տա րի այն կազմել է 25 մլն, ո րից $22 մլն ը ներկրում է։ Թայ լան դից հիմ ա կանում ներկր վել են բրինձ, թանկար ժեք և կի սա թան կար ժեք քարեր, սառ նա րան ներ։
Ներդ րում ե րի խթան մանն ուղղ ված երկ կողմ պայ մա նագ րե րի առ կա յու թյու նը, ան շուշտ, կարևոր է՝ չնա յած տնտե սա կան հա մա գործակ ցու թյան ի րա կան նե րու ժի առկա յու թյան պայ ման նե րին։ n
Արմենակ Չատինյան
Փողեր
« «Սևա նի մա սին» օ րեն քով ամ րագր ված 170 մլն խմ-ի դի մաց ան ցած տա րի բաց է թողն-վել 313 մլն խմ ջուր, ընդ ո րում՝ այդ ծա վա լի միայն 280 մլն-ն է հիմ ա վոր ված ե ղել »
մա լայ զիա յի հետ կրկնա կի հար կու մից խու սա փե լու մա սին հա մա ձայ նա գի րը, ըստ
ֆի նանս նե րի նա խա րա րու թյան, կնպաս տի երկ կողմ տնտե սա կան կա պե րի զար գաց-
մա նը։
terr
a-m
inor
a.ru
Ըստ Սևա նա լճի
հիմ ախն դիր նե րի
հանձ նա ժո ղո վի
նա խա գահ Վ լա-
դի միր մով սիս յա-
նի՝ ա րա րատ յան
դաշ տում ստո-
րերկր յա ջրե րի ոչ
արդ յու նա վետ
օգ տա գոր ծու մը
հան գեց րել է
Սևա նա լճից ջրա-
ռի ծա վալ նե րի
ա վե լաց ման։
№ 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ. |
5|
Ներդ րողն ու զում է վստահ լի նել, որ իր ներդ րում ե րին վտանգ չի սպառ նումErnst & Young մի ջազ գա յին աու դի տո րա կան և խորհր դատ վական ըն կե րու թյան երևան յան գրա սեն յա կի ղե կա վար Է րիկ Հայրա պետ յա նը «ԱրմԻն ֆո» գոր ծա կա լու թյան հետ զրույ ցում ա սում է, որ Հա յաս տա նում ներդ րու մա յին գրա վիչ մթնո լորտ ստեղ ծելու հա մար հար կա վոր է մեծ աշ խա տանք՝ հաս կա նա լի և բո լո րի հա մար պար տա դիր խա ղի կա նոն ներ, ինչ պես նաև շու կա յի բոլոր մաս նա կից նե րի հա մար հա վա սար պայ ման ներ ա պա հո վե լու ուղ ղու թյամբ։
— Ernst & Young-ը մուտք գոր ծեց հայ կա կան շու կա 2008թ.։ Ի՞նչ արդ յունք նե-րի է հա սել ըն կե րու թյու նը Հա յաս տա նի խորհր դատ-վա կան և աու դի տո րա կան շու կա յում ան ցած հինգ տա րի նե րին։
— Մեր ըն կե րու թյու նը շու կայում է 1999ից, սա կայն ակ տիվ գոր ծու նեու թյուն սկսել ենք ծավա լել 2008թ., երբ երևան յան գրա սեն յա կը մտավ ԱՊՀ են թատա րա ծաշր ջա նի կազ մի մեջ: Այսօր՝ հինգ տա րի անց, Ernst & Youngի երևան յան գրա սեն յակն էա պես դար ձել է ինք նա բավ, և մենք ծա ռա յու թյուն ներ ենք մատու ցում չորս հիմ ա կան ուղ ղություն նե րով՝ աու դիտ և հա րակից ծա ռա յու թյուն ներ, հար կա յին և ի րա վա բա նա կան խորհր դատվու թյուն, գոր ծարք նե րի ու ղեկցման ծա ռա յու թյուն ներ, ինչ պես նաև խորհր դատ վա կան ծա ռայու թյուն ներ: Մեր հա ճա խորդներն են Հա յաս տա նի խո շո րագույն ըն կե րու թյուն նե րը, ինչպես նաև օ տա րերկր յա ներդրող նե րը, ո րոնք պատ րաստ վում են ի րենց բիզ նե սը զար գաց նել Հա յաս տա նում:
— Ինչ պի սի՞ փո փո խու-թյուն ներ են տե ղի ու նե-ցել Հա յաս տա նի խորհր-դատ վա կան և աու դի տո-րա կան ծա ռա յու թյուն նե րի շու կա յում, ա ճո՞ւմ է արդ-յոք պա հան ջար կը խորհր-դատ վա կան ըն կե րու թյուն-նե րի ծա ռա յու թյուն նե րի նկատ մամբ։
— Աու դի տո րա կան ծա ռայու թյուն նե րի շու կա յում վեր ջին հինգ տա րի նե րի ըն թաց քում տեղի են ու նե ցել պար զա պես հեղա փո խա կան փո փո խու թյուններ։ Ան ցու մը ֆի նան սա կան հաշվետ վու թյուն նե րի և աու դի տի մի ջազ գա յին ստան դարտ նե րին, ինչ պես նաև խո շոր ըն կե րություն նե րի հա մար պար տա դիր աու դի տի նոր մե րի ներդ րու մը քայ լեր էին, ո րոնք ար մա տա պես փո խե ցին աու դի տո րա կան ծառա յու թյուն նե րի շու կան՝ հսկայա կան դրա կան իմ պուլս հա ղորդե լով դրա զար գաց մա նը։
Ֆի նան սա կան հաշ վետ վություն նե րի մի ջազ գա յին ստանդարտ նե րի ըն դու նու մը որ պես հաշ վա պա հա կան հաշ վետ վություն նե րի միակ ստան դարտ ներ կարևո րա գույն քայլ դար ձավ երկ րի ներդ րու մա յին գրավ չության բարձ րաց ման ուղ ղու թյամբ։
Ինչ վե րա բեր ում է խորհրդատ վա կան ծա ռա յու թյուն նե րի շու կա յին, ա պա բարձր պա հանջարկ է նկատ վում հար կա յին և ի րա վա բա նա կան խորհր դատվու թյուն նե րի ծա ռա յու թյուն ների ո լորտ նե րում։ Վեր ջին ժա
մա նակ նե րում նկա տե լիո րեն ա ճել է նաև հե տաքրք րու թյու նը հաշ վա պա հա կան հաշ վառ ման և աշ խա տա կազ մի կա ռա վարման արդ յու նա վե տու թյան և մոտի վա ցիա յի ո լորտ նե րի խորհրդատ վու թյուն նե րի նկատ մամբ։
— Հա յաս տա նի իշ խա-նու թյուն նե րը հայ տա րա-րել են, որ 2013-ը վճռո-րոշ է լի նե լու երկ րի ներդ-րու մա յին մթնո լոր տի բա-րե լավ ման ա ռու մով։ Սա այն դեպ քում, երբ անց յալ տա րի ուղ ղա կի ներդ րում-նե րը կրճատ վել են 40%-ով, անն շան է պորտ ֆե լա-յին ներդ րում ե րի ծա վա-լը։ Ըստ Ձեր գնա հա տա-կան նե րի՝ արդ յոք երկ րում կա՞ն ներդ րու մա յին մթնո-լոր տը բա րե լա վե լու բա վա-րար նա խադր յալ ներ։
— Ես չէի ցան կա նա հիմ վել անց յալ տար վա ցու ցա նիշ նե րի վրա, քա նի որ դրանց վրա կարող էին էա պես ազ դել նա խընտրա կան գոր ծըն թաց նե րը: Ա յո՛, ցա վոք, զար գա ցող երկր նե րում քա ղա քա կան ռիս կե րի ազ դե ցությու նը տնտե սա կան ցու ցա նիշնե րի վրա մեծ է։
Ներդ րու մա յին մթնո լոր տի բարե լավ ման ուղ ղու թյամբ նախադր յալ ներ ար դեն ստեղծ վում են, ինչոր բան ար վում է, բայց դա դեռ բա վա րար չէ։ Ն ման երկր նե րում ներդ րող նե րը պատրաստ չեն ի րենց վրա վերց նել լրա ցու ցիչ ռիս կեր։ Հետևա բար՝ անհ րա ժեշտ է նվա զեց նել երկրա յին ռիս կը։
Ներդ րու մա յին գրա վիչ մթնոլորտ ստեղ ծե լու հա մար հար կավոր է մեծ աշ խա տանք՝ հաս կանա լի և բո լո րի հա մար պար տադիր խա ղի կա նոն ներ ա պա հովե լու, ինչ պես նաև շու կա յի բո լոր մաս նա կից նե րի հա մար հա վասար պայ ման ներ ա պա հո վե լու ուղ ղու թյամբ: Ներդ րողն ու զում է վստահ լի նել, որ իր ներդ րումնե րին վտանգ չի սպառ նում։ Նա ցան կա նում է ի մա նալ, թե ինչպես են հա վա քագր վում հար կերը, ինչ պետք է ա նել, որ իր գործո ղու թյուն նե րը հա մա պա տասխա նեն օ րեն քի պա հանջ նե րին։
— Անց յալ տա րի Հա յաս-տա նի ա վե լի քան 800 խո-շոր ձեռ նար կու թյուն ար-տա քին աու դիտ ան-ցավ. ի՞նչ «բա ցա հայ տում-ներ» ե ղան հայ կա կան ըն կե րու թյուն նե րում։
— Դա տե լով Հա յաս տա նի ֆինանս նե րի նա խա րա րու թյան կող մից տրա մադր ված տե ղե կությու նից՝ 250 ըն կե րու թյուն նե րից 234ը (ա վե լի ճիշտ՝ 244ը) ստացել են ձևա փոխ ված կար ծիք կամ հան գա մանք նե րը լու սա բա
նող մա սով չձևա փոխ ված կարծիք պա րու նա կող եզ րա կա ցություն ներ։ Եվս ութ ըն կե րու թյան մերժ վել է տալ եզ րա կա ցու թյուն, իսկ եր կու ըն կե րու թյան տրվել է բա ցա սա կան կար ծիք պա րու նակող եզ րա կա ցու թյուն։ Այդ թվերի մեջ ես ոչ մի վտանգ չեմ տեսնում, ա վե լի մտա հո գիչ է այն փաս տը, որ 167 ըն կե րու թյուն չի են թարկ վել պար տա դիր աու դիտի՝ խախ տե լով օ րեն քը։
— Ա պա հով վե՞լ են արդ-յոք հա վա սար պայ ման ներ աու դի տո րա կան ծա ռա յու-թյուն նե րի շու կա յի բո լոր մաս նա կից նե րի հա մար։ Ո րոշ ան կախ փոր ձա գետ-նե րի գնա հա տա կան նե րով՝ ստու գում ե րին մաս նակ-ցել են տե ղա կան պա կաս հայտ նի և ոչ այն քան պրո-ֆե սիո նալ աու դի տո րա կան ըն կե րու թյուն ներ։
— Ես չեմ ու զում քննար կել նրանց աշ խա տան քի ո րա կը, բայց կցան կանա յի նշել, որ շուկա յում պրո ֆե սիո նալ նե րը շատ են։
Ա վե լի կարևոր է հար ցին մոտե նալ պատ վի րա տո ւի տե սանկյու նից. ե թե նրան ի րոք հար կավոր է ան կախ և ո րակյ ալ աուդիտ, ա պա նա կպատ վի րի այն մաս նա գետ նե րին և հա մա պատաս խան կեր պով էլ կպա հանջի։ Իսկ ե թե աու դի տը պատ վիրվում է ձևա կա նո րեն, ա պա ծառա յու թյու նը կպատ վիր վի ա մենա մատ չե լի պայ ման նե րով։
Մենք հա վա տում ենք, որ կգա ժա մա նակ, երբ սե փա կա նա տերե րի մե ծա մաս նու թյու նը կհասկա նա բիզ նե սի թա փան ցիկու թյան ա ռա վե լու թյուն նե րը, և ո րակյ ալ ծա ռա յու թյուն նե րի նկատ մամբ պա հան ջար կը կա ճի։ Կա ռա վա րու թյու նը և պ րո ֆե սիոնալ հան րու թյու նը մեծ ջան քեր են գոր ծադ րում շու կա յի մասնա կից նե րի կող մից մա տուց վող ծա ռա յու թյուն նե րի ո րակն ա պահո վե լու ուղ ղու թյամբ։
— Ernst & Young ըն կե րու-թյան խորհր դա տու նե րի խումբն ար դեն չորս տա-րի ա նընդ մեջ Հա յաս տա-նում ի րա կա նաց նում է աշ-խա տա վար ձե րի և հա-տու ցում ե րի ու սում ա սի-րու թյուն։ Ի՞նչ մի տում եր կա րե լի է ա ռանձ նաց նել այս հատ վա ծում։
— Շու կան զար գա նում է սեփա կան օ րենք նե րով, բարձ րորակ կադ րե րի նկատ մամբ պահան ջարկն աս տի ճա նա բար ա ճում է՝ չնա յած հա մաշ խարհա յին ճգնա ժա մի հետևանք ներին (գու ցեև շնոր հիվ), ին չի մասին վկա յում են մեր ու սում ասի րու թյուն նե րը: Իսկ արդ յունքում շա հում է նա, ով հետևում է այդ փո փո խու թյուն նե րին և տեն դենց նե րին, ո րոնք թույլ են տա լիս ըն դու նել ժա մա նա կին և հիմ ա վոր ված ո րո շում եր:
— Քա նի՞ ըն կե րու թյուն է անց յալ տա րի մաս նակ-ցել այդ ու սում ա սի րու-թյուն նե րին։ Ինչ պի սի՞ մե-խա նիզմ եր են կի րա ռում հայ կա կան ըն կե րու թյուն-ներն անձ նա կազ մի կա ռա-վար ման ո լոր տում։
— Անց յալ տա րի ու սումնա սի րու թյուն նե րին մասնակ ցել է տար բեր ո լորտ ները ներ կա յաց նող մոտ 40 ընկե րու թյուն: Բա ցի այդ՝ ի րակա նաց վե ցին ֆի նան սա կան և դե ղա գոր ծա կան ո լորտ նե րի հատուկ մաս նա գի տաց ված մանրազ նին հե տա զո տու թյուն ներ։
Մեր ու սում ա սի րու թյուն նե րը վկա յում են շու կա յի ակ տի վացման, ըն կե րու թյուն նե րի կողմից անձ նա կազ մի պարգևատրման հա մա կար գի կա ռուց ման ար դեն դրսևոր վող մի տում երի, փոխ հա տու ցում ե րի փա թեթի կա ռուց ված քի, կար ճա ժամկետ և եր կա րա ժամ ետ խթանման ծրագ րե րի օգ տա գործ ման, պարգևատ րում ե րի հաշ վարկման չա փա նիշ նե րի և շատ այլ փո փո խու թյուն նե րի մա սին։
Աշ խա տա վար ձե րի վե րա նա յումից բա ցի՝ շատ ըն կե րու թյուն ներ աշ խա տա կից նե րին ա ռա ջար կում են ոչ դրա մա կան ար տո նու թյուննե րի փա թեթ ներ՝ կի րա ռե լով մո տի վա ցիոն տար բեր հա մակար գեր: Չ նա յած անց յալ տարվա հա մե մատ ո րոշ ցու ցա նիշներ վատ թա րա ցել են, ա պա գայի պլան նե րը, ո րոնց վե րա բեր յալ տվյալ նե րը նույն պես նե րա ռում ենք մեր հե տա զո տու թյուն նե րում, ա վե լի լա վա տե սա կան են: Օ րինակ՝ հա ջորդ տա րի աշ խա տողնե րի կրճա տում նա խա տե սող ըն կե րու թյուն նե րի թիվն ա վելի փոքր է այն ըն կե րու թյուն նե րի հա մե մատ, ո րոնք, ընդ հա կա ռակը, նա խա տե սում են կազ մա կերպու թյան ընդ լայ նում։ n
Փողեր
WTI BrenT նավթ
400
410
420
27.09 27.12 27.03
7000
7800
8600
27.09 27.12 27.03
500
520
540
560
27.09 27.12 27.03
12,50
13,20
27.09 27.12 27.03
210
250
290
330
370
27.09 27.12 27.03
1,22
1,29
1,36
27.09 27.12 27.03
70
95
120
27.09 27.12 27.03
1500
1600
1700
1800
27.09 27.12 27.03
Տվյալները վերցված են 27.03, Երևան, ժ. 16:00
աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex
US$/bbl.
US$/t oz.
US$/tonne
US$/tonne
եվրո/դոլար
պղինձ (LME)
ցորեն (cBT)
ռուբլի/դրամ
եվրո/դրամ
դոլար/դրամ
ՀՀ կբ comex ոսԿի 100
7567 48.5q 0.64%
269.33 0.73p 0.27%
418.51 0.49p 0.12%
535.86 1.96q 0.36%
13.53 0.01q 0.07%
1.279 0.01q 0.50%
95.92 0.40q 0.42%109.45 0.19p 0.17%
1598.0 1.3q 0.08%1598.4 0.1p 0.01%
Շատ ա վե լի մտա հո գիչ է այն փաս տը, որ 167 ըն կե րու թյուն ան ցած տա րի չի են թարկ-
վել պար տա դիր աու դի տի՝ խախ տե լով օ րեն քը, ա սում է Է րիկ Հայ րա պետ յա նը։
| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ.
6 |
Մեջ քով՝ դո լա րինԲ րա զի լիան և Չի նաս տա նը սվոփ գիծ են ստեղ ծում
Մար տի 27ին Հա րա վաֆ րիկ ան Հան րա պե տու թյան Դուր բան քա ղաքում մեկ նար կած BRICS երկր նե րի (Բ րա զի լիա, Ռու սաս տան, Հնդ կաստան, Չի նաս տան, Հա րա վաֆ րիկ ան Հան րա պե տու թյուն) հեր թա կան գա գա թա ժո ղո վի նա խօ րեին Բ րա զի լիա յի և Չի նաս տա նի ֆի նանս ների նա խա րար նե րը $30 մլրդ ին հա մար ժեք սվոփ գծի ստեղծ ման մասին հա մա ձայ նա գիր են ստո րագ րել, հա ղոր դում է Reutersը։
2012թ. այս երկր նե րի միջև առևտրի ծա վա լը կազ մել է $75 մլրդ։ Ար ժու թա յին սվո փի մա սին համա ձայ նագ րի արդ յուն քում երկկողմ առևտ րա յին փոխ հաշվարկ նե րում դո լա րի մաս նաբա ժի նը կնվա զի $30 մլրդով։ Հա մա ձայ նագ րում խոս քը հենց նման ծա վա լով փոխ հաշ վարկնե րում ազ գա յին ար ժույթ նե րի օգ տա գործ ման մա սին է։
Բ րա զի լիա յի ֆի նանս նե րի նախա րար Գ վի դո Ման տե գան հայտա րա րել է, որ հա մա ձայ նագ
րի նպա տա կը գլո բալ ֆի նանսա կան շու կա նե րում հնա րա վոր բա ցա սա կան զար գա ցում ե րի հետևանք նե րի մեղ մում է։ «Հ նարա վոր նոր ճգնա ժա մի և ֆի նանսա կան շու կա նե րում ցնցում ե րի դեպ քում դո լա րա յին ի րաց վե լիությու նը կա րող է կտրուկ նվա զել, քա նի որ շու կա նե րում դո լա րը գերա կա յող դիր քեր ու նի»,– ա սել է նա խա րա րը՝ հա վե լե լով, որ համա ձայ նա գի րը կսկսի գոր ծել արդեն այս տար վա երկ րորդ կե սից։
Բա ցի այդ՝ BRICS երկր նե րը դի
տար կում են հա մա տեղ ար ժութա յին պա հուստ նե րի և բան կի ստեղծ ման հնա րա վո րու թյու նը՝ Ար ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ ադ րամի և Հա մաշ խար հա յին բան կի համան մա նու թյամբ։ Հա մա տեղ արժու թա յին պա հուստ նե րի ստեղծման դեպ քում կազ մա կեր պու թյան ան դամ երկր նե րը կկա րո ղա նան ի րաց վե լիու թյան մատ չում ստանալ պարտ քա յին պար տա վո րություն նե րի վե րա ֆի նան սա վոր ման խնդիր նե րի ա ռե րես վե լու դեպ քում։
2012թ. վեր ջից BRICS երկր նե րը քննար կում են $240 մլրդ ծա վա լով պա հուստ նե րի ստեղծ ման հնարա վո րու թյու նը՝ ի րաց վե լիու թյան վրա կար ճա ժամ ետ ճնշում ե րը կան խե լու նպա տա կով։ n
Կիպ րո սը նա խա դեպ չի լի նի
Եվ րո պան էլ չի վե րա դառ նա փրկու թյան կիպ րա կան սցե նա րին
Կիպ րո սի փրկու թյան ծրա գի րը նա խա դե պա յին չի լի նի, այն մշակ վել է բա ցա ռա պես Կիպրո սի հա մար, այս մա սին ասվում է եվ րո գո տու երկր ների ֆի նանս նե րի նա խա րար ների ո րոշ ման մեջ, հա ղոր դում է Bloombergը: Այս պի սով՝ եվ րոգո տու կա ռա վա րու թյուն նե րը հեր քել են Եվ րախմ բի նա խագահ Յե րուն Դեյ սելբ լու մի հայտա րա րու թյու նը, թե կիպ րական ճգնա ժա մի հաղ թա հարման տար բե րա կը կա րող է կիրառ վել ամ բողջ եվ րո գո տում պարտ քա յին խնդիր նե րը լուծե լու հա մար։
Եվ րո պա կան երկր նե րի մեծ մասին մտա հո գել է, որ կիպ րա կան տար բե րա կը կա րող է ճգնա ժամի հաղ թա հար ման քա ղա քա կանու թյան ան քակ տե լի մաս դառնալ: Ն րանք հայ տա րա րել են, թե պաշ տո նա պես պետք է բացա ռել նման սցե նա րի կի րառու թյան հա վա նա կա նու թյու նը ա պա գա յում։
Ըստ Եվ րախմ բի՝ կիպ րա կան ճգնա ժա մի շուրջ կա յաց վող ո րո շում ե րն ուղղ ված են ար ժութա յին միու թյան ամ րապնդ մանը՝ սերտ ին տեգր ման և հա մերաշ խու թյան հիմ քի վրա: Եվ րոգո տու ֆի նանս նե րի նա խա րարնե րը վե րա հաս տա տել են նաև կա ռա վար ման տնտե սա կան համա կար գի բա րե փոխ ման, ինչպես նաև բան կա յին միու թյան ստեղծ մանն ուղղ ված քայ լե րի անհ րա ժեշ տու թյու նը։
Կիպ րո սը մի ջազ գա յին դո նորնե րի «եռ յա կից»՝ Ար ժույ թի միջազ գա յին հիմ ադ րա մից, Եվ րոպա կան կենտ րո նա կան բան կից և Եվ րախմ բից, €10 մլրդ վար կի ստաց ման դի մաց հա մա ձայ նել է Bank of Cyprus վե րա կա ռուցմա նը՝ €100 հազը գե րա զանցող ա վանդ նե րը հար կե լով 30%ով։ Բա ցի այդ՝ պետք է փակ վի երկ րի երկ րորդ ա մե նա խո շոր՝ Laiki բան կը, ընդ ո րում՝ այս փու
լում կփոխ հա տուց վեն բան կում պահ վող մինչև €100 հազ. ծա վալով ա վանդ նե րը։
Ա մե րի կա ցի հայտ նի տնտե սագետ, Նո բել ան մրցա նա կի դափնե կիր Պոլ Կ րուգ մա նը ա մե րիկյան New York Timesի իր սյունա կում կար ծիք է հայտ նել, թե Կիպ րո սի հա մար լա վա գույն տար բե րա կը եվ րո գո տին լքելն է: «Կիպ րո սը եվ րո գո տուց պետք է դուրս գա հենց հի մա։ Պատ ճա ռը շատ պարզ է. ար ժու թա յին գոտում մա լու դեպ քում Կիպ րո սը բան կա յին նոր սեկ տոր կա ռուցե լիս եր կա րատև դեպ րե սիա յի մեջ կհայտն վի, ո րը կա րող է մի քա նի տա րի ձգվել։ Մինչ դեռ եվրո գո տին լքե լու և նոր ար ժույ թի փո խար ժե քի կտրուկ ար ժեզրկման դեպ քում գոր ծըն թա ցը շատ ա վե լի ա րագ կլի նի»,– ա սել է Կ րուգ մա նը։ Ն րա կար ծի քով՝ Եվ րախմ բի կող մից ա ռա ջարկվող լուծ ման դեպ քում Կիպ րոսին սպառ նում է Հու նաս տա նի ճա կա տա գի րը, ընդ ո րում՝ շատ ա վե լի վատ տար բե րա կով՝ հաշվի առ նե լով կիպ րա կան տնտեսու թյան խա թար ված հիմ քերը: Հայտ նի տնտե սա գե տը նշել է նաև, որ Կիպ րո սը եվ րո գո տին չի լքի քա ղա քա կան դրդա պատճառ նե րով։ n
մեծ փողեր
Դան դաղ՝ առն վազն եր կու տա րիՌու բի նին Ռու սաս տա նի ՀՆԱի ցածր աճ է կան խա տե սումԱ ռա ջի կա եր կու տա րի նե րին Ռու սաս տա նի տնտե սա կան ա ճի տեմ պը 4%ից ցածր կլի նի. ո րոշ ե ռամս յակ նե րում այն չի գերա զան ցի 3%ը։ Այս պի սի կան խա տե սում է պա րու նա կում ա մերի կա ցի հայտ նի տնտե սա գետ, ԱՄՆի նա խա գահ Բա րաք Օ բամա յի տնտե սա կան խորհր դա կան Նու րիել Ռու բի նիի գլխա վո րած Roubini Global Economics հե տա զո տա կան ըն կե րու թյան զե կույ ցը։
Ըն կե րու թյան փոր ձա գետ ների կան խա տես ման հա մա ձայն՝ 2013թ. Ռու սաս տա նի տնտե սական ա ճի տեմ պը կդան դա ղի մինչև 3,3%՝ 2012թ.3,4%ի հա մեմատ: 2014թ. դան դա ղու մը կշարու նակ վի մինչև 3,2%։
ՀՆԱի թույլ ա ճը փոր ձա գետնե րը պայ մա նա վո րում են նրանով, որ Ռու սաս տա նի կա ռավա րու թյան կող մից անց կաց վող բա րե փո խում ե րի արդ յունք նե րը մոտ ա պա գա յում շո շա փե լի չեն լի նի, իսկ երկ րի տնտե սու թյունը կշա րու նա կի զգա լի վնաս ներ կրել բարձր գնա ճի, Եվ րո պա յում ռու սա կան ար տադ րան քի ցածր պա հան ջար կի, ի րա կան տնտեսու թյու նում ոչ բա վա րար ներդրում ե րի, ինչ պես նաև արդ յունա բե րա կան ոչ բա վա րար հզորու թյուն նե րի պատ ճա ռով։
Զե կույ ցի հե ղի նակ նե րի կար ծիքով՝ 20132014 թթ. Ռու սաս տա նի տնտե սու թյան հիմ ա կան շար ժիչ ու ժը կշա րու նա կի մալ սպա ռումը՝ չնա յած կա ռա վա րու թյան՝ ա ճը ներդ րում ե րի հաշ վին ա պա հո վելու մտադ րու թյա նը: Ըստ Roubini Global Economicsի՝ գոր ծա րար միջա վայ րի բա րե լավ մանն ուղղ ված բա րե փո խում ե րը հան գեց րել են ի րադ րու թյան ո րո շա կի դրա կան փո փո խու թյան, ին չը, սա կայն, բավա րար չէ՝ ներդ րում ե րի մեծ հոսք ա պա հո վե լու հա մար։
Ըն կե րու թյան փոր ձա գետ նե րի կար ծի քով՝ Ռու սաս տա նը պետք է մոտ ա պա գա յում պե տա կան մարմին նե րի և դա տա կան հա մա կարգի բա րե փոխ ման լայ նա ծա վալ ծրա գիր սկսի։ Տն տե սա կան ա ճի տեմ պի խթան ման հա մար անհրա ժեշտ են ներդ րում եր են թա
կա ռուց վածք նե րում և մարդ կա յին կա պի տա լում: Ըստ Roubini Global Economicsի՝ չա փա զանց կարևոր է, թե ինչ ու ղի կընտ րի Ռու սաստա նի կա ռա վա րու թյու նը, ո րը շարու նա կում է նա խա պատ վու թյու նը տալ ին դուստ րիա լի զա ցիա յին և ներկ րու մը տե ղա կան ար տադ րանքով փո խա րի նե լուն՝ տնտե սու թյունում պե տու թյան՝ որ պես գլխավոր դե րա կա տա րի կար գա վի ճա կի պահ պան ման պայ ման նե րում։
Ինչ վե րա բե րում է հար կաբ յուջե տա յին քա ղա քա կա նու թյա նը, ըստ փոր ձա գետ նե րի՝ այն պետք է ուղղ ված լի նի ա ճի տեմ պի խթանմա նը, ընդ ո րում՝ կար ճա ժամ ետ հե ռան կա րում։
Ռու սաս տա նի կա ռա վա րությու նը բազ միցս հայ տա րա րել է, որ մտա դիր է ՀՆԱի կտրուկ աճ ա պա հո վել։ Վար չա պետ Դ միտ րի Մե դվեդևի խոս քով՝ Ռու սաս տա նի ՀՆԱին տա րե կան 5% աճ է անհրա ժեշտ։ Ռու սաս տա նի տնտե սական զար գաց ման նա խա րա րության կան խա տե սում ե րի հա մաձայն՝ 2013թ. Ռու սա ստա նի ՀՆԱի ա ճը կկազ մի 44,5%։ n
Էջը պատրաստեց Լիլիթ Միքայելանը
Բու հը փչաց նում է վար կա յին պատ մու թյու նըԱ մե րի կա ցի ու սա նող նե րը չեն կա րո ղա նում մա րել փո խա ռու թյուն նե րը
Բուհ ա վար տած յու րա քանչ յուր վե ցե րորդ ա մե րի կա ցին չի կարո ղա նում մա րել ու սում ա կան վար կը, աս վում է ա մե րիկ ան Equifax ըն կե րու թյան հե տա զո տու թյան մեջ: 2013թ. միայն հունվարփետր վա րին ԱՄՆի բան կե րը հաշ վեկ շիռ նե րից դուրս են գրել շուրջ $3 մլրդ ի չմար ված ու սում ա կան վար կեր, ին չը 36%ով ա վե լի է 2012թ. նույն ժա մա նա կա հատ վա ծի ցու ցա նի շից։
«ԱՄՆի աշ խա տա շու կա յում բարդ ի րադ րու թյան պահ պա նումը և բուհն ա վար տե լուց հե տո աշ խա տանք գտնե լու սահ մանա փակ հնա րա վո րու թյուն նե րը հան գեց նում են բան կե րի կող մից դուրս գրվող պարտ քե րի ժամկետ նե րի տևա կան եր կա րացմանն ու ծա վալ նե րի մե ծաց մանը»,– աս ված է հե տա զո տու թյան մեջ: Այս մի տու մը վտան գա վոր է՝ հաշ վի առ նե լով ու սում ա կան վար կե րի բա վա կան լայն ընդգր
կու մը։ Այս պես՝ վեր ջին տա րի ներին հատ կաց ված նման վար կերի ծա վա լը գրե թե $1 տրլն է, ինչը, իր հեր թին, պայ մա նա վոր ված է կրթու թյան կա յուն թան կացմամբ: Վեր ջին տա սը տա րում բա կա լավ րիա տի բու հա կան չորսամ յա կրթու թյու նը ԱՄՆում թան կա ցել է տա րե կան 5,2%ով։
Փոր ձա գետ նե րին մտա հո գել է ու սա նող նե րի շրջա նում սնանկու թյան դեպ քե րի ա ճը։ Ա մե րիկա ցի նե րից շա տե րի հա մար ու
սում ա կան վարկն ա ռա ջին փոխա ռու թյունն է կյան քում, և դ րա չմա րու մը վար կա յին պատ մության «փչա նա լու» պատ ճառ է դառ նում։
Ն յու Յոր քի Դաշ նա յին պահուս տա յին բան կի տվյալ նե րով՝ վար կա յին պատ մու թյունն արդեն «փչաց րել» է ԱՄՆի 40 մլն ու սա նող նե րի 17%ը. սա երկրի մասշ տա բով կա րող է ազ դել ինչ պես սպառ ման մա կար դակի, այն պես էլ տնտե սա կան ա ճի տեմ պե րի վրա։
Ու սա նող նե րը ևս բա վա կան լուրջ են վե րա բեր վում ու սումնա կան վար կե րի խնդրին: Ա մերիկյ ան Princeton Reviewի հարցում ե րի հա մա ձայն՝ 2012թ. ուսա նող նե րի 38%ին ա մե նից շատ
մտա հո գել է բուհն ա վար տե լուց հե տո պարտ քա յին մեծ պար տավո րու թյուն նե րի առ կա յու թյան հան գա ման քը, 33%ին՝ ցան կալի բուհն ըն դուն վե լու, սա կայն ուս ման վար ձը վճա րե լու խնդի
րը: 2009թ. նրանց մեծ մա սին ան հանգս տաց նում էր ցան կա լի բու հում չհայտն վե լու հե ռան կարը։ Ներ կա յում այդ մտա հո գությու նը կի սում է հարց ված նե րի մեկ հին գե րոր դը։ n
Բուհ ա վար տած
յու րա քանչ յուր
վե ցե րորդ ա մե րի-
կա ցին չի կա րո-
ղա նում մա րել
ու սում ա կան
վար կը։ bloo
mbe
rg.com
Խն դիր նե րի լուծ ման կիպ րա կան սցե նա-
րը նա խա դե պա յին չի դառ նա։
zeit.d
e
№ 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ. |
7|
Քա ղա քա կա նու թյան փո խա րեն փրկա րա րու թյուն
Դեյ վիդ Մի լի բենդն ի րեն «թույ լե րի ու խո ցե լի նե րի ա ջակ ցու թյանն» է նվի րե լու
Մեծ Բ րի տա նիա յի նախ կին արտ գործ նա խա րար Դեյ վիդ Մի լի բեն դը, ո րը ընդ դի մա դիր Լեյ բո րիս տա կան կու սակ ցության ա ռաջ նորդ Էդ Մի լի բենդի ա վագ եղ բայրն է, ո րո շել է հե ռա նալ բրի տա նա կան քաղա քա կա նու թյու նից, այս մասին նա գրել է իր բլո գում։
Մի լի բեն դը պատ րաստ վում է զբաղ վել մար դա սի րա կան օգնու թյան նա խագ ծե րով և գլ խավո րել Փր կու թյան մի ջազ գա յին կո մի տեն, ո րի կենտ րո նա կա յանը Ն յու Յոր քում է։ Կազ մա կերպու թյու նը զբաղ վում է հա կամար տու թյուն նե րի հետևան քով տե ղա հան ված նե րի ա ջակ ցությամբ։ Նոր գոր ծու նեու թյամբ քա ղա քա կան գոր ծի չը կսկսի զբաղ վել սեպ տեմ բե րին։
Իր ո րո շու մը Մի լի բեն դը բացատ րել է «թույ լե րի ու խո ցելի նե րի ա ջակ ցու թյամբ» զբաղվե լու ցան կու թյամբ, իսկ ա մերիկյ ան ինս տի տուտն այդ պիսի գոր ծու նեու թյա նը նվիր վե լու ի դեա լա կան հնա րա վո րու թյուն է ըն ձե ռել։
Դեյ վիդ Մի լի բեն դը 2010թ. Լեյբո րիս տա կան կու սակ ցու թյան
ա ռաջ նոր դի հա մար պայ քա րում պարտ վեց կրտսեր եղ բո րը, ինչից հե տո այդ պես էլ չկա րո ղացավ քա ղա քա կան նույն թի մի մաս նիկ դառ նալ։ Է դը Դեյ վի դին եր կու ան գամ բարձր պաշ տոններ ա ռա ջար կեց կու սակ ցու թյան ղե կա վա րու թյու նում, վեր ջինս մեր ժեց ա ռա ջարկ նե րը։ Փո խարե նը նա կա տա րում էր շար քա յին պատ գա մա վո րի գոր ծա ռույթ ներ՝ ներ կա յաց նե լով Սաութ Շիլդ սի շա հե րը։ Չ նա յած դրան՝ Դեյ վիդին շա րու նա կում էին ըն կա լել որ պես Է դի հիմ ա կան մրցա կից լեյ բո րիստ նե րի ղե կա վա րու թյան հա մար պայ քա րում։
Եղ բայր նե րը կու սակ ցու թյունում տար բեր հո սանք ներ են ներ կա յաց նում։ Դեյ վի դը հա րում
է նախ կին վար չա պետ Թո նի Բ լեե րի հա մա խոհ նե րին, ո րոնք բիզ նե սի հետ հա մա գոր ծակ ցության տրա մադր ված «նոր լեյբո րիստ նե րի» գա ղա փա րա խոսու թյան ջա տա գովն եր են։ Է դը, իր հեր թին, «ա վան դա կան» լեյբո րիստ նե րի խմբի ա ռաջ նոր դի հա մա րում ու նի, նրանք հեն վում են աշ խա տա վոր դա սի ու բնակչու թյան աղ քատ շեր տե րի վրա։
Այ դու հան դերձ, ինչ պես հաղոր դում է Bloombergը, Բ լեերի մեկ այլ նախ կին զի նա կից, Լոր դե րի պա լա տի ան դամ Պիտեր Ման դել սո նը կար ծում է, որ ա պա գա յում Դեյ վիդ Մի լի բեն դը հնա րա վոր է՝ վե րա դառ նա քաղա քա կա նու թյուն։ Դեյ վիդ Մի լիբեն դը Մեծ Բ րի տա նիա յի արտգործ նա խա րարն է ե ղել 20072010 թթ.։ n
Ա րաբ նե րը ժո ղով վել են Դո հա յումԱՊԼն «կպաշտ պա նի» Ե րու սա ղեմ ու կզի նի սի րիա կան ընդ դի մու թյա նը
Ա րա բա կան պե տու թյուն նե րի լի գան (ԱՊԼ) հիմ ում է Արևելյան Ե րու սա ղե մի ա ջակ ցու թյան հիմ ադ րամ՝ $1 մլրդ բ յու ջեով, հա ղոր դում է Reutersը։ Հիմնադ րա մը պետք է «ֆի նանսա վո րի քա ղա քի ա րա բա կան և իս լա մա կան բնույ թի պահպան մանն ու նրա ժո ղովրդի տո կու նու թյան ամ րապնդմանն ուղղ ված նա խագ ծերն ու ծրագ րե րը», աս վում է ԱՊԼի՝ մար տի 26ին Կա տա րի մայրա քա ղաք Դո հա յում կա յա ցած 24րդ գա գա թա ժո ղո վի ամ փոփիչ հռչա կագ րում։
Փաս տաթղ թում նշվում է, որ Իսլա մա կան հա մա գոր ծակ ցու թյան կազ մա կեր պու թյան հո վա նու ներ քո հիմ ադ րա մը կա ռա վարե լու է Զար գաց ման իս լա մա կան բան կը։ Մի ջազ գա յին ֆի նան սական այս կազ մա կեր պու թյու նը տե ղա կայ ված է Սաուդ յան Ա րաբիա յում՝ Ջիդ դա յում։
Հիմ ադ րա մի ստեղծ ման նախա ձեռ նու թյամբ մի ջա րա բա կան հան դիպ ման բաց մա նը հանդես է ե կել Կա տա րի է միր Համադ բեն Խա լի ֆա աթ Թա նին։ Նա ար դեն հայ տա րա րել է հիմնադ րա մում $250 մլն ներդ նե լու պատ րաս տա կա մու թյան մա սին։
Բա ցի այդ՝ մի ջա րա բա կան հան դիպ ման մաս նա կից ները կոչ են ա րել «Եվ րո պա յին ու ԱՄՆին ճա նա չել Պա ղես տին
Պե տու թյու նը», իսկ մի ջազ գային հան րու թյա նը՝ ճնշում գործադ րել Իս րա յե լի վրա, որ պեսզի նա վե րաց նի Գա զա յի հատվա ծի շրջա փա կու մը և բա ցի ինք նա վա րու թյան տա րածք նե րի հետ սահ մա նա յին ան ցա կե տերը։ Կա տա րի է մի րը հնչեց րել է նաև Ե գիպ տո սի հո վա նա վո րությամբ պա ղես տին յան հար ցով մի նի գա գա թա ժո ղով հրա վիրե լու գա ղա փա րը. գա գա թա ժողո վը պետք է ամ րապն դի պաղես տին յան «Ֆաթհ» և «Հա մաս» շար ժում ե րի միջև Կա հի րեում և Դո հա յում ստո րագր ված հաշտեց ման հա մա ձայ նագ րե րը։
Դո հա յի գա գա թա ժո ղովի կենտ րո նա կան թե մա ներից է ե ղել սի րիա կան ճգնա ժամը։ ԱՊԼում Սի րիա յի՝ 2011թ. նոյեմ բե րից դա տարկ մա ցած տեղը տրա մադր վել է Սի րիա կան հե ղա փո խա կան և ընդ դի մադիր ու ժե րի ազ գա յին կոա լի ցիային։ Սի րիա յի նա խա գահ Բա շար ալ Ա սա դի տե ղը զբա ղեց րել է կոա լի ցիա յի ղե կա վար Մո ւազ ալ Խա տի բը։
Ե լույթ ու նե նա լով գա գա թա ժողո վի բաց մա նը՝ նա պա հան ջել է ընդ դի մու թյան ու ժե րին տրամադ րել նաև ՄԱԿում Սի րիա յի տե ղը։ Մո ւազ ալ Խա տի բը նշել է, որ ընդ դի մու թյու նը պետք է մի ջազ գա յին աս պա րե զում փոխա րի նի պաշ տո նա կան Դա մասկո սին։ Ալ Խա տի բը պա հան ջել է
նաև սա ռեց նել «Բա շար ալ Ա սադի վար չա կար գի» բո լոր հա շիվնե րը։ Նա կոչ է ա րել ՆԱՏՕին «պաշտ պա նել» Սի րիա յի հյու սիսա յին շրջան նե րի օ դա յին տարած քը Թուր քիա յում տե ղա կայված Patriot հրթիռ նե րի մի ջոցով։ ԱՄՆի վար չա կազ մը այս խնդրան քը մեր ժել է։
ԱՊԼն պաշ տո նա պես հայ տարա րել է կազ մա կեր պու թյան անդամ երկր նե րի՝ սի րիա կան ընդ
դի մու թյա նը ռազ մա կան օգ նություն տրա մադ րե լու ի րա վուն քի մա սին։
Բա ցի այդ՝ ԱՊԼ ա ռաջ նորդները, ա վան դույ թի հա մա ձայն, քննա դա տել են ի րադ րու թյունը Ի րա քում, Լի բիա յում, Սու դանում, Սո մա լիում։ Ն րանք հերթա կան ան գամ հայ տա րա րել են Մեր ձա վոր Արևել քը մի ջու կա յին զեն քից ա զա տե լու և ս պա ռա զինու թյուն նե րի մրցա վազ քին վերջ
դնե լու անհ րա ժեշ տու թյան մասին, քննա դա տել Ի րա նի կողմից Պար սից ծո ցում վի ճե լի ե րեք կղզի նե րի (ո րոնց հա վակ նում է ԱՄԷն) «օ կու պա ցիան», ինչ պես նաև Բահ րեյ նի Թա գա վո րու թյունում հա մա պար փակ ազ գա յին երկ խո սու թյան կոչ ա րել։
Ա րա բա կան պե տու թյուն ների լի գա յի հա ջորդ՝ 25րդ գագա թա ժո ղո վը տե ղի կու նե նա 2014թ. գար նա նը Քու վեյ թում։ n
աշխարհ
Եվ րո գո տին ա զա տել Գեր մա նիա յից
Լ յուք սեմ բուր գի արտ գործ նա խա րա րին մտա հո գել է Կիպ րո սի հե ռան կա րը
Լ յուք սեմ բուր գի արտ գործ նա խա րար Ժան Ա սել բոռ նը Գեր մա նիային մե ղադ րել է եվ րո գո տում գե րիշ խա նու թյուն հաս տա տե լու և Կիպ րո սին բան կա յին ու ֆի նան սա կան հատ վա ծում իր քա ղաքա կա նու թյու նը թե լադ րե լու փոր ձի մեջ, հա ղոր դում է Reutersը։
Ժան Ա սել բոռ նի խոս քով՝ Գերմա նիան ի րա վունք չու նի ո րոշե լու, թե ինչ մո դե լի պետք է հետևեն Եվ րա միու թյան երկրնե րը։ Դք սու թյան ար տա քին գե րա տես չու թյան ղե կա վարը նշել է, թե չի կա րե լի թույլ տալ, որ «ֆի նան սա կան քաղա քա կա նու թյան բա ցա ռա պես տեխ նի կա կան հար ցե րի անվան տակ փակ վի այլ երկր ների թթվա ծի նը»։
Լ յուք սեմ բուր գի մտա հո գությու նը միան գա մայն բա ցատ րելի է. երկ րի ար տոն յալ օ րենսդրու թյունն ու ֆի նան սա կան ո լորտում խիստ կար գա վոր ման բա ցա կա յու թյու նը վա ղուց նյարդայ նաց նում են Ֆ րան սիա յին ու Գեր մա նիա յին։
Կիպ րո սի բան կա յին հա մակար գի վե րա կա ռուց ման Եվրախմ բի ծրագ րի նա խա ձեռ նո ղը հենց Գեր մա նիան էր։ nԷջը պատրաստեց Սյուզաննա Հովհաննիսյանը
աՊԼ գա գա թա ժո ղո վում Սի րիան պաշ տո նա կան դա մաս կո սի փո խա րեն ներ կա յաց րել է Սի րիա կան հե ղա փո խա կան և ընդ դի մա-
դիր ու ժե րի ազ գա յին կոա լի ցիան։
foxn
ews.co
m
մեծ Բ րի տա նիա յի
2007-2010 թթ.
արտ գործ նա խա-
րա րը՝ դեյ վիդ
մի լի բեն դը։ davi
dmilib
and.
net
Լ յուք սեմ բուր գի արտ գործ նա խա րար Ժան ա սել բոռն։
wel
t.de
| № 42 (282), հինգշաբթի, մարտի 28, 2013 թ.
8 | մշակույթ
Եր կա թե եր կեր. հետ մա հուԳա ֆէս ճեան ար վես տի կենտ րո նում Հա կոբ Հա կոբ յա նի քան դակ ներն են
Հա կոբ Հա կոբ յա նը կան քից հե ռա ցավ մար տի ու թին: Վեր ջին օ րերին նա նույն քան ե ռան դուն էր, որ քան միշտ է ե ղել. շատ ծրագրեր ու ներ, ար դեն ա վարտ ված էր Վար պետ Հա կո բի երկ րորդ գիր քը՝ հոդ ված նե րի ժո ղո վա ծուն, նա պատ րաստ վում էր վա ղուց ե րա զած ցու ցա հան դե սին, շա րու նա կում էր նոր աշ խա տանք ներ ստեղ ծել… «Հա կոբ Հա կոբ յան. եր կա թե եր կեր» ցու ցադ րու թյունը բաց վեց մար տի 27ին Գա ֆէս ճեան ար վես տի կենտ րո նում՝ հետ մա հու…
Ցու ցա հան դե սը կազ մա կեր պել է Գա ֆէս ճեան ար վես տի կենտ րոնը՝ ըն դա ռա ջե լով Վար պե տին։ Եր կու տա րի ա ռաջ կենտ րո նում կա յա ցել էր Հա կոբ Հա կոբ յանի գե ղան կար նե րի ցու ցադ րությու նը: Հենց այս աշ խա տան քի ըն թաց քում էլ նա ցան կու թյուն էր հայտ նել ներ կա յաց նել վերջին տա սը տա րի նե րին ստեղ ծած քան դակ նե րը։ Ցու ցա հան դե սի նա խա պատ րաս տա կան աշ խատանք նե րի վեր ջին փու լում Գաֆէս ճեա նի աշ խա տա կից նե րին օգ նել է Վար պե տի ըն տա նի քը:
Մա րի Հա կոբ յա նը՝ նկար չի այրին, չա փա զանց հուզ ված էր բաց ման օ րը: «Ինձ հա մար շատ դժվար է այ սօր խո սե լը, ո րովհետև նրա փո խա րեն հի մա դուք ինձ եք հար ցու փորձ ա նում: Ես
վար ժու թյուն էլ չու նեմ խո սե լու: Նա միշտ իր ցու ցա հան դես նե րին խո սել է, ար տա հայտ վել է: Նա այ սօր պետք է ներ կա լի ներ: Այս բո լոր քան դակ նե րը շատ մեծ սիրով և ոգևո րու թյամբ են ստեղծվել: Ա սում են՝ մար դը մե ծա նալուց գնում է դե պի ման կու թյուն: Ն րա հա մար սրանք դար ձան իր խա ղա լիք նե րը: Եվ խա ղա լի քի նման էր աշ խա տում՝ ա մեն օր մի հատ պատ րաս տում էր: Միշտ ա սում էր. ե թե ութ սուն տա րե կանում մա հա նա յի, շատշատ բաներ պի տի չկա րո ղա նա յի ա նել, հի մա որ կամ, ու րեմ շա րու նակում եմ ստեղ ծա գոր ծել: Իսկ ես ա սում եմ՝ ե թե նա դեռ չգնար այս աշ խար հից, է լի շատ բան ու ներ ա նե լու»,– ա սաց տի կին Մա րին։
Վար պե տի ծա վա լա յին աշխա տանք ներն ա ռա ջին անգամ են ցու ցադր վում: Ներ կայաց ված է 62 քան դակ, ստեղծա գոր ծա կան բո լոր շար քե րից. մար դա կերպ և կեն դա նա կերպ ֆի գուր ներ, թե մա տիկ աշխա տանք ներ: Ցու ցա հան դեսի հա մադ րող Աստ ղիկ Մարաբ յա նը աշ խա տել է Վար պետի հետ վեր ջին ե րեք ա միս ներին։ «Հուզ ված եմ, բայց նաև հպարտ, որ մենք այն վերջին ար վես տա գետ նե րից էինք, ո րոնք աշ խա տե ցին Վար պետի հետ, կլա նե ցին, ըն կա լե ցին նրա ստեղ ծա գոր ծա կան նե րուժը, ստեղ ծա գոր ծա կան միտ քը։ Նա կար ծես զգում էր, որ ժամա նակ շատ չի մա ցել, և փորձում էր ա վե լին տալ, բա ցատրել, զրու ցել»,– ա սաց նա։
Մարաբյանը պատ մեց նաև վեր ջին զրույ ցի մա սին, ո րը Վար պե տի մա հից ե րեք օր ա ռաջ է ե ղել. «Հա կոբ Հա կոբյա նը հու մա նիս տա կան գա ղափար նե րի կրող էր։ Նա պար զաբա նեց, որ թեև իր կտավն ե րում մար դը հա ճախ բա ցա կա յում է,
սա կայն ան գամ է լեկտ րաս յունը կամ մա նե կե նը մար դու գոյու թյան, ներ կա յու թյան փաստն են ար ձա նագ րում»։
Շուրջ քա ռա սուն տա րի աշխա տե լով վրձնով՝ անց յալ դարի 80ա կան թթ. Հա կոբ Հա կոբյա նը անդ րա դար ձել է քան դակին և ս տեղ ծել նոր աշ խարհ՝ է մո ցիո նալ, զվար ճա լի, խորի մաստ ու սրա միտ։ Վար պետի սի րե լի զա վակ նե րը եր բեմ շատ պարզ են՝ մի քա նի դե տալ, եր բեմ էլ բաղ կա ցած են տասնյակ մա սե րից։ Հար թա շուր թերի, աք ցան նե րի, մրատ նե րի, բժշկա կան գոր ծիք նե րի տա րատե սակ հա մակ ցում ե րը ծնունդ են տվել հա կոբ յա նա կան նոր ա րա րած նե րի, ո րոնք պատ մում են պայ քա րի, սի րո, տղա մարդու և կ նոջ տիե զե րա կան հարա բե րու թյուն նե րի մա սին։
Ար վես տա բան Նա զա րեթ Կարո յա նը, Հա կոբ Հա կոբ յա նի ստեղ ծա գոր ծու թյուն նե րը դիտար կե լով հայ կա կան ար վեստի հա մա տեքս տում, հա մա րում է, որ նա իր ա ռան ձին, շատ ուրույն տեղն է գտել այն տեղ՝
պահ պա նե լով թե՛ ժա մա նա կին, թե՛ ազ գին հա տուկ գծե րը։ «Նա, բա ցա ռիկ ին տե լեկ տո ւալ, մտավո րա կան դիր քե րից աշ խար հը դի տար կե լով, զգաց մունք ներն ա ռաջ էր բե րում մտքի խտացու մով, ոչ թե գույ նե րի, ե րանգնե րի, վրձնա հար վա ծի մի ջոցով։ Այս ա ռար կա նե րում էլ ենք մենք դա տես նում։ Առ հա սա րակ մար դու ձե ռա կերտ աշ խար հը զգաց մունք ա ռաջ բե րե լու յուրա հատ կու թյունն է։ Միև նույն ժա մա նակ, մեր ար վես տին ընդհան րա պես հա տուկ է զուսպ, դե պի ներս ուղղ ված էքսպ րեսիան։ Այդ էքսպ րե սիա յի բացա ռիկ ներ կա յա ցում ենք տեսնում նաև Վար պե տի աշ խատանք նե րի մեջ»,– ա սաց արվես տա բա նը բաց ման օ րը։
Գա ֆէս ճեան ար վես տի կենտրո նում ցու ցա հան դե սը բո լոր ցան կա ցող նե րը կա րող են այցե լել անվ ճար։ Ցու ցա հան դե սը կգոր ծի եր կու ա միս և կ փակվի մա յի սի 26ին՝ Վար պե տի 90ամ յա հո բել ա նից եր կու օր անց: n
Մա րիա Հով սեփ յան
Սի րա հե տում
Քա րայ րի Վե նե րա, Նա խա մարդ
Ֆի գուր ներ
մարտիկը Հաղթողը
Ընտանիք
Սեր