ORALNA HIGIJENA

KOD

HENDIKEPIRANIH OSOBA

S i n o n i m i

Hendikepirena osoba

Osoba ometena u psiho-fizičkom razvitku

Osoba sa posebnim potrebama

Osoba sa invaliditetom

“Hendikepirana osoba je ona koja u određenom vremenskom periodu nije u stanju, fizički ili mentalno, da potpuno učestvuje u normalnim aktivnostima svoje uzrasne grupe, uključujući one socijalne, rekreativne edukativne i govorne prirode”.

Definicija WHO

“Hendikepirano dete je ono kod koga se usled različitih medicinskih, fizičkih, mentalnih ili emocionalnih poremećaja, stomatološko zbrinjavanje ne može provesti na uobičajeni (rutinski) način”

Hollowaya i Swallowa (1982)

Ne postoji jedinstvena klasifikacija hendikepiranosti;

Generalno se deli u tri osnovne vrste hendikepa:

- mentalni - fizički - medicinski hendikep

PREVALENCIJA HENDIKEPIRANOSTI

WHO – 10% u svetu ima neki hendikep

U Srbiji5% Predškolske dece?8% Školske dece?

Civilizovano društvo, a posebno zdravstveni radnici, imaju dužnost da hendikepiranoj deci pruže pomoć i pomognu da se što pre i potpunije integrišu u socijalnu sredinu.

Potrebno je što ranije dijagnostikovati (prepoznati) hendikepirano dete i omogućiti mu adekvatnu zdravstvenu zaštitu.

Preventivna i terapijska stomatološka zaštita je važan deo ukupnog programa za društvenu integraciju dece ometene u psihofizičkom razvoju.

Saradnja stomatologa i roditelja hendikepiranog deteta mora biti uspostavljena još u najmlađem uzrastu deteta, i mora biti trajna i intezivna.

Za nepokretnu, ili mentalno retardiranu decu kojima roditelji održavaju oralnu higijenu, moraju se pokazati (demonstrirati) položaji deteta pri kojima je moguća adekvanta i dobra oralna higijena.

SPECIFIČNOSTI ORALNE PATOLOGIJE HENDIKEPIRANE DECE

Nizak stepen oralne higijene Rasprostranjenost parodontalnih oboljenja Visok procenat nesaniranog karijesa Mali procenat plombiranih zuba Progresivan gubitak zuba

ORALNA HIGIJENA

Oralna higijena predstavlja najvažniji deo opšteg ili individualnog preventivnog programa kod hendikepiranih osoba.

Kod dece sa fizičkim hendikepom usled oštećenja motornih funkcija (mišićna distrofija, kongenitalni defekti udova, cerebralna paraliza, spina bifida i sl.) održavanje oralne higijene je otežano.

Električna četkica za zube je od velike pomoći kod hendikepirane dece, a naročito one sa poremećajem funkcije muskulature i ekstremiteta, kao i kod umereno mentalno retardirane dece.

Ako se želi postići efikasno mehaničko uklanjanje dentalnog plaka sa zuba hendikepirane dece, onda je neophodna aktivna pomoć i kontrola od strane roditelja, kako bi deca naučila (uvežbala) korišćenje pravilnih pokreta pri četkanju zuba.

Veliki broj hendikepirane dece nije u stanju da održava oralnu higijenu.

Nije u pitanju samo fizička nesposobnost, već je to mnogo češće izostanak motivacije kod deteta i roditelja.

Medicinski hendikep se sa stomatološkog aspekta može definisati kao zdravstveno stanje koje predstavlja rizik za rutinski stomatološki tretman i zahteva posebnu pripremu i postupak pre, u toku, ili posle stomatološkog tretmana (stomatološki pacijenti rizika).

U ovu grupu spadaju deca sa urođenim ili stečenim srčanim manama, krvnim diskrazijama, bubrežnim oboljenjima, dijabetom i raznim drugim bolestima i sindromima.

Kod dece sa srčanim obolenjima neophodna je redovna oralna higijena da bi se sprečila obolenja usta i zuba i nastanak bakterijskog endokarditisa.

Cirkularni karijes – opasnost za izazivanjebakterijskog endokarditisa kod srčanih bolesnika!

Mentalno retardirana deca se teško mogu obučiti da sama održavaju oralnu higijenu te zahtevaju pomoć roditelja, vaspitača ili profesionalnog osoblja.

Učenje i obuka u održavanja oralne higijene hendikepirane dece je jedan mukotrpan i dugotrajan proces, koji zahteva veki broj dolazaka roditelja sa detetom u stomatološku ordinaciju.

Naučiti roditeljeOdrediti metodu pranja zuba“Korak po korak”Neresorptivne pasteElektrična četkicaPoložaj roditelja i deteta

Generalno gledano tehnika pranja zuba za hendikepiranu decu je ista kao za zdravu, mada je održavanje dobre oralne higijene mnogo teže postićikod hendikepirane dece.

Zbog različitosti hendikepa ne postoji univerzalna metoda koja bi se mogla preporučiti.

Metode pranja zuba

Ako je hendikepirano dete u fizičkoj i mentalnoj mogućnosti da primi, shvati i uvežba rotacionu (polukružnu) metodu pranja zuba, onda se ona može preporučiti.

Za decu sa neuromuskularnom slabošću mišića četkica mora da bude lagana.

Kod nekih hendikepa drška četkice mora biti pod određenim uglom itd.

Da bi se kod dece sa nevoljnim pokretima, ili one sa težom mentalnom retardacijom, omogućilo održavanje oralne higijene, ponekad je neophodno korišćenje otvarača za usta, stabilizatora za glavu ili vrat i sl.

Zbog otežanog mehaničkog uklanjanja dentalnog plaka kod hendikepirane dece se često koriste i hemijska sredstva koja smanjuju akumulaciju naslaga na zubima.

Hemijska kontrola dentalnog plaka

Hlorheksidin diglukonat Koncentrovani fluoridi

U razvijenom svetu o oralnoj higijeni hendikepiranih osoba brine specijalno obučen stomatološki

kadar (Dental hygienist).