15
77 2 Orbitaregion · Augenlider Auge und Augenhöhle 2.99a–c Orbitaregion. [25] 2.100 Sagittalschnitt durch Augenlider und vorderen Augenabschnitt. [14] M. orbicularis oculi Innervation der Lidmuskeln M. levator palpebrae superioris: Ramus superior des N. oculomotorius M. tarsalis superior und M. tarsalis inferior Truncus sympathicus (Ganglion cervicale superius), Plexus caroticus internus Pars palpebralis des M. orbicularis oculi: Rami temporales des N. facialis (Oberlid) Rami zygomatici des N. facialis (Unterlid) (A Abb. 2.49, 2.50) a Rechtes Auge bei geschlossener Lidspalte; b linkes Auge bei geöffneter Lidspalte; c rechtes Auge mit ektropioniertem Oberlid. Palpebra superior a b c Sulcus palpebralis superior Supercilium Pars supratarsalis Pars tarsalis Commissura lateralis palpebrarum Cilia Palpebra inferior Commissura medialis palpebrarum Sulcus palpebromalaris = nasalis Plica semilunaris conjunctivae Rima palpebrarum Angulus oculi lateralis Angulus oculi medialis Margo supraorbitalis Cornea Fasciculus ciliaris = Riolan’scher Muskel Pars tarsalis Pars orbitalis Pars septalis M. tarsalis superior = Müller’scher Muskel Tarsus superior und Glandulae tarsales = Meibom’sche Drüsen Lamina superficialis Lamina profunda Septum orbitale Sclera mit Tunica conjunctiva bulbi Iris Sulcus sclerae = Limbus Pupilla Limbus posterior palpebrae superioris Caruncula lacrimalis Periorbita M. levator palpebrae superioris M. rectus superior Sclera Tunica conjunctiva bulbi Fornix conjunctivae Tunica conjunctiva palpebrarum M. tarsalis inferior Corpus adiposum orbitae Sinus venosus sclerae = Schlemm’scher Kanal M. ciliaris im Corpus ciliare M. sphincter pupillae Lens Iris M. dilatator pupillae Limbus corneae Angulus iridocornealis = Kammerwinkel Fibrae zonulares Limbus anterior palpebrae inferioris Tunica conjunctiva palpebralis Ansatzsehne des M. levator palpebrae superioris Pars palpebralis Ä Eine anatomisch bedingte Einengung des Kammer- winkels kann zum Abfluss- hindernis für das Kammer- wasser werden und zur Augeninnendruckerhöhung führen (Engwinkelglaukom).

Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

  • Upload
    vocong

  • View
    220

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

77 2Orbitaregion · Augenlider

Auge und Augenhöhle

2.99a–c Orbitaregion. [25]

2.100 Sagittalschnitt durch Augenlider und vorderen Augenabschnitt. [14]

M. orbicularis oculi

Innervation der Lidmuskeln

M. levator palpebrae superioris: Ramus superior des N. oculomotorius

M. tarsalis superior und M. tarsalis inferior Truncus sympathicus (Ganglion cervicale superius), Plexus caroticus internus

Pars palpebralis des M. orbicularis oculi: Rami temporales des N. facialis (Oberlid) Rami zygomatici des N. facialis (Unterlid)

(A Abb. 2.49, 2.50)

a Rechtes Auge bei geschlossener Lidspalte; b linkes Auge bei geöffneter Lidspalte; c rechtes Auge mit ektropioniertem Oberlid.

Palpebra superior

a

b

c

Sulcus palpebralis superiorSupercilium

Pars supratarsalis Pars tarsalis

Commissura lateralis palpebrarum

CiliaPalpebra inferior

Commissura medialis palpebrarum

Sulcus palpebromalaris = nasalis

Plica semilunaris conjunctivae

Rima palpebrarum

Angulus oculi lateralisAngulus oculi medialis

Margo supraorbitalis

Cornea

Fasciculus ciliaris = Riolan’scher Muskel

Pars tarsalis

Pars orbitalis

Pars septalis

M. tarsalis superior= Müller’scher Muskel

Tarsus superior und Glandulae tarsales = Meibom’sche Drüsen

Lamina superficialis

Lamina profunda

Septum orbitale

Sclera mit Tunica conjunctiva bulbi

Iris

Sulcus sclerae= Limbus

Pupilla

Limbus posterior palpebrae superioris

Caruncula lacrimalis

Periorbita

M. levator palpebrae superioris

M. rectus superior

Sclera

Tunica conjunctiva bulbi

Fornix conjunctivae

Tunica conjunctiva palpebrarum

M. tarsalis inferior

Corpus adiposum orbitae

Sinus venosus sclerae = Schlemm’scher Kanal

M. ciliaris im Corpus ciliare

M. sphincter pupillae

Lens

Iris

M. dilatator pupillae

Limbus corneaeAngulus iridocornealis = KammerwinkelFibrae zonulares

Limbus anterior palpebrae inferioris

Tunica conjunctiva palpebralis

Ansatzsehne des M. levator

palpebrae superioris

Pars palpebralis

Ä Eine anatomisch bedingte Einengung des Kammer-winkels kann zum Abfluss-hindernis für das Kammer-wasser werden und zur Augeninnendruckerhöhung führen (Engwinkelglaukom).

Page 2: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

78

1

2

3

4

5

6

7

A

Knöcherne Augenhöhle2.101 Rechte Augenhöhle (Orbita), Ansicht von vorn. [23]

2.102a–d Knöcherne Wände der Augenhöhle. [23]

a Dach der Orbita, Paries superior orbitae.

Foramen rotundum

Sutura sphenofrontalis

Sutura frontozygomatica

Sutura sphenozygomatica

Foramen zygomaticoorbitale

Sutura zygomaticomaxillaris

Processus frontalisder Maxilla

Foramensupraorbitale

Facies orbitalis des Os frontale

Fissura orbitalissuperior

Fissura orbitalis inferior

Fossa sacci lacrimalis

Foramen infraorbitale

Incisura frontalisIncisura supraorbitalis

Margo supraorbitalis des Margo orbitalis

Cellulae ethmoidales anteriores

Lamina cribrosa

Cellulae ethmoidales posteriores

Sutura lacrimomaxillaris

Sutura ethmoidomaxillaris

Sutura palatomaxillaris

Sulcus/Canalis infraorbitalis

Sutura ethmoidolacrimalis

Sutura frontolacrimalis

Sutura frontomaxillaris

Foramen ethmoidale anterius

Foramen ethmoidale posterius

Canalis opticus

Fissura orbitalis superior

3 Os frontale

3 Os ethmoidale

3 Maxilla

3 Os lacrimale

3 Os sphenoidale

3 Os palatinum

3 Os zygomaticum

3 Os nasale

Knochennähte und Durchtrittsöffnungen für die Leitungsbahnen.A Abb. 2.109b

a

Page 3: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

79 2Knöcherne Augenhöhle

Auge und Augenhöhle

2.102b–d Knöcherne Wände der Augenhöhle.

b Boden der rechten Orbita = Paries inferior orbitae; c laterale Wand der rechten Orbita = Paries lateralis orbitae; d mediale Wand der rechten Orbita = Paries medialis orbitae.

Hamulus lacrimalis des Os lacrimale

Margo infraorbitalis des Os zygomaticum

Facies orbitalis des Os zygomaticum

Facies orbitalis der Maxilla

Sulcus infraorbitalis

Fissura orbitalis inferior

Ala major des Os sphenoidale

Foramen rotundum

Foramen ovaleSinus frontalis

Facies orbitalis der Ala major des Os sphenoidale

Fissura orbitalis superior

Fissura orbitalis inferior

Facies orbitalis des Os frontale

Crista lacrimalis posterior

Crista lacrimalis anterior

Sulcus lacrimalis

Margo medialis des Margo orbitalis

Facies orbitalis der Maxilla

Lamina orbitalis = papyracea des Os ethmoidale

Ala minor des Os sphenoidale

Sinus sphenoidalis

Facies orbitalis des Os frontale

Facies orbitalisdes Os zygomaticum

Foramen zygomaticoorbitale

Sinus maxillaris

Foramen ethmoidale anterius

Foramen ethmoidale posterius

Canalis opticus

Foramensphenopalatinum

Fossa pterygopalatina

Facies lateralis des Margo orbitalis

Processus orbitalis des Os palatinum

Cellulae ethmoidales

Canalis nasolacrimalis

Foramen infraorbitale

d Ansicht von lateral

c Ansicht von medial

b Ansicht von oben

3 Os frontale

3 Os ethmoidale

3 Maxilla

3 Os lacrimale

3 Os sphenoidale

3 Os palatinum

3 Os zygomaticum

3 Os nasale

Page 4: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

80

1

2

3

4

5

6

7

A

Augenlider: Leitungsbahnen · Septum orbitale, Tränendrüse2.103 Muskeln und Leitungsbahnen der Augenlider sowie der periorbitalen Region, Ansicht von vorn. [1]

2.104a,b Augenhöhleneingang der rechten Seite, Septum orbitale, Lidplatten und Lidbänder (a) sowie Tränendrüse (b), Ansicht von vorn. [23]

Glandula lacrimalis

a

b

Ramus lateralisRamus medialis

A. supraorbitalis

Ramus temporalis des N. facialis

Ramus frontalis der A. temporalis superficialis

A. zygomaticoorbitalis

Ramus zygomaticofacialis

des N. zygomaticus N. infraorbitalis

Tarsus inferior

Ligamentum palpebrale laterale

Tarsus superior

Septum orbitale

Commissura lateralis

palpebrarum

Aa. palpebraleslaterales der A. lacrimalis

Rami zygomatici des N. facialis

Arcus palpebralis superior

Rami palpebrales des N. infratrochlearis

A. und V. angularisArcus palpebralis inferior

Ramus lateralis nasi der A. facialis

Rami palpebrales inferiores des N. infraorbitalis

A. dorsalis nasi

N. supraorbitalisN. supratrochlearis

N. infratrochlearis

Punctum lacrimale

Ligamentum palpebrale mediale

Commissura medialis palpebrarum

Tarsus inferior

Tarsus superior

Ductuli excretorii

Pars palpebralis

Pars orbitalis

Septum orbitale

Ansatzsehne des M. levator palpebrae superioris

Rima palpebrarum

medialesmittlereslaterales

Ramus nasalis externus des N. ethmoidalis anterior

A. und N. supratrochlearis

Aa. palpebrales mediales

N. supraorbitalis

Kompartiment

Die Tränendrüse wurde durch Spalten des Septum orbitale und der Ansatzsehne des M. levator palpebrae superioris freigelegt.

Augenhöhleneingang der rechten Seite.

Cilia

Page 5: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

81 2Bindehaut und Tränenwege

Auge und Augenhöhle

2.105 Augenbindehaut und Tränenwege eines rechten Auges, Ansicht von vorn. [23, 26]

2.106 Punktion der Tränenwege über den Canaliculus inferior, rechtes Auge, Ansicht von vorn. [27]

2.107 Darstellung des Tränenfilms, rechtes Auge, Ansicht von vorn. [27]

intakter Tränenfilm

Limbus corneae

Papilla lacrimalis und Punctum lacrimale

Caruncula lacrimalis

Fornix sacci lacrimalisCanaliculi lacrimales

Saccus lacrimalis (eröffnet)

Ampulla canaliculi lacrimalis

Ductus nasolacrimalis

Plica lacrimalis = Hasner’sche Klappe

Meatus nasi inferior

Caruncula lacrimalis

Papilla lacrimalis

Concha nasi inferior

Mündung der Ductuli excretorii der Glandula

lacrimalis

Commissura lateralis palpebrarum

Saccus conjunctivus

Plica semilunaris conjunctivae

Spaltlampenuntersuchung mit Fluoreszenzfarbstoff im Blaulicht.

Tränenwege durch Frontalschnitt freigelegt.

A Abb. 2.36

Ä Eine Stenose des Tränen-nasenkanals (Dakryostenose) kann angeboren oder erwor-ben (Entzündungen, Dakryo-zystitis) sein. Als Folge einer Entzündung der Tränenkanäl-chen (Canaliculitis) können harte Konglomerate entstehen (Dakryolithen).

Ä Die Sondierung der Tränen-wege wird zur Diagnostik bei Dakryostenose durchgeführt.

Ä Die Bestimmung der Aufreiß-zeit des Tränenfilms ist ein Funktionstest, in dem dessen Benetzungsfähigkeit geprüft wird. Eine Aufreißzeit unter 10s ist ein Hinweis auf eine Störung der Becherzellfunktion der Bindehaut mit verminder-ter Muzinproduktion.

Page 6: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

82

1

2

3

4

5

6

7

A

Augenmuskeln: Topographie, Funktion2.108a–c Augenmuskeln. [8, 79]

a Die Orbitadächer sind auf beiden Seiten abgetragen; auf der rechten Seite wurde zur Demonstration der Einstrahlung des M. levator palpebrae superioris in das Oberlid der obere Augenhöhlenrand entfernt. b Rechtes Auge. Die laterale Orbitawand und ein Teil des Orbitadaches wurden abgetragen. c Funktion der Augenmuskeln (linkes Auge).

a Ansicht von oben

b Ansicht von rechts-seitlich

c

M. levator palpebrae superioris

Glandula lacrimalis

Palpebra superiorTrochlea

Lamina cribrosa

M. rectus superior

M. levator palpebrae superioris (res.)

Anulus tendineus communis

M. rectus superior

M. obliquus superior

M. rectus medialis

M. levator palpebrae superioris

M. rectus inferior

M. rectus lateralis

Chiasma opticum

N. opticus

Vagina tendinis musculi obliqui superioris

M. obliquus superior Bulbus oculi

M. rectus medialis

M. rectus lateralis

M. rectus superior

Anulus tendineus communis

A. ophthalmica

Vagina tendinis musculi obliqui superioris

Ansatzsehne des M. obliquus superior

Trochlea

Palpebra superior

M. obliquus inferior

Schnittrand der Tunica conjunctiva bulbi

Vagina externa des N. opticus

M. rectus superiorHebung, Adduktion,

Einwärtsrollung

M. rectus medialisreine Adduktion

M. rectus inferiorAuswärtsrollung,

Adduktion, Senkung

M. obliquus superiorEinwärtsrollung,Abduktion, Senkung

M. rectus lateralisreine Abduktion

M. obliquus inferiorHebung, AbduktionAuswärtsrollung

Ä Eine Lähmung des M. levator palpebrae superioris bei einer Schädigung des N. oculomoto-rius führt zur Ptosis. Eine Schä-digung der Nn. oculomotorius, trochlearis oder abducens führt zum Lähmungsschielen mit Diplopie.

Page 7: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

83 2Augenmuskeln, Leitungsbahnen

Auge und Augenhöhle

Nerv Muskel

N. oculomotorius ® M. rectus superior M. rectus inferior M. rectus medialis M. obliquus inferiorN. trochlearis ® M. obliquus superiorN. abducens ® M. rectus lateralis

Augenmuskeln, Ursprünge in der Orbita, Ansicht von vorn

M. levator palpebrae ® Oberrand des Canalis opticus an superioris der Ala minor des Os sphenoidale [Durascheide des N. opticus]M. rectus superior ® Oberrand des Canalis opticus und Anulus tendineus communis [Durascheide des N. opticus]M. rectus medialis ® Anulus tendineus communis [Durascheide des N. opticus]M. rectus lateralis ® Ala major des Os sphenoidale und Anulus tendineus communisM. rectus inferior ® Anulus tendineus communisM. obliquus superior ® Corpus ossis sphenoidalis medial vom Anulus tendineus communis [Durascheide des N. opticus]M. obliquus inferior ® Facies orbitalis der Maxilla seitlich von der Incisura lacrimalis [Tränensack]

2.109a,b Augenmuskeln und Leitungsbahnen, Ansicht von vorn. [23, 15]

a Ursprünge am Anulus tendineus communis (Zinn’scher Sehnenring) und eintretende Leitungsbahnen; b Lokalisation der Muskelursprünge und Lage der Leitungsbahnen bei ihrem Eintritt in die Orbita.

N. supraorbitalis

Ramus superior des N. oculomotorius

Glandula lacrimalis und N. lacrimalis

M. rectus lateralis und N. abducens

Ramus inferior des N. oculomotorius

M. obliquus inferior und Muskelast des Ramus inferior

des N. oculomotorius

M. levator palpebrae superioris

M. rectus superior

N. lacrimalis

V. ophthalmica superior

N. frontalis

N. trochlearis

N. oculomotorius

N. abducens

Foramen musculi recti lateralis

M. levator palpebrae superioris

M. rectus superior

M. obliquus superior und N. trochlearis

Anulus tendineus communis = Zinn’scher Sehnenring

N. nasociliaris

N. opticus und A. ophthalmica

M. rectus inferior und Muskelast des Ramus inferior des N. oculomotorius

M. obliquus superior

M. obliquus inferior

N. zygomaticus

N. und A. infraorbitalis

M. rectus medialis

N. opticus

V. ophthalmica inferior

M. rectus inferior

A. ophthalmica

N. nasociliaris

M. rectus lateralis

M. rectus medialis und Muskelast des Ramus inferior des N. oculomotorius

a

b

Canalis opticus

N. opticus A. ophthalmica

Fissura orbitalis superior

außerhalb des Anulus tendineus communis = Zinn’scher Sehnenring V. ophthalmica superior N. lacrimalis N. frontalis N. trochlearis innerhalb des Anulus tendineus communis durch das Foramen musculi recti lateralis N. oculomotorius N. nasociliaris N. abducens [Radix sympathica ganglii ciliaris]

Fissura orbitalis inferior

V. ophthalmica inferior A. infraorbitalis N. infraorbitalis N. zygomaticus

Page 8: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

84

1

2

3

4

5

6

7

A

Auge, Augenhöhle: Arterien · Nerven2.110 Arterien des Auges und der Augenhöhle, Ansicht von oben. [17]

2.111 Nerven der Augenhöhle und des Auges, Ansicht von oben. [13]

Arcus palpebralissuperior

A. meningeamedia

A. ophthalmica

A. muscularis

Ramus orbitalis

A. centralisretinae

Ramus anastomoticus cumA. meningea media

A. lacrimalis

A. palpebralislateralis

A. carotis internaN. opticus

A. muscularis

A. ethmoidalis posterior

Aa. ciliares posteriores breves

A. ethmoidalis anterior

Aa. ciliares posteriores longae

Ramus meningeus anterior

Aa. ciliares anteriores

A. dorsalis nasi

A. supratrochlearis

A. palpebralis medialisRamusdiploicus

A. supraorbitalis

N. supratrochlearis

N. frontalis

Ramus communicans cumnervo zygomatico

N. zygomaticotemporalis

N. lacrimalis

N. zygomaticus

N. infraorbitalis

N. maxillaris

N. trochlearis

N. oculomotorius

N. abducens

N. ethmoidalis anterior

N. infratrochlearis

Nn. ciliares longi

Nn. ciliares breves

N. ethmoidalis posterior

N. nasociliaris

Ganglion ciliare

N. abducens

Radix parasympathica

Ramus superior desN. oculomotorius

N. ophthalmicus

N. trigeminus

N. opticusN. trochlearis

Augenhöhlen eröffnet, Knochen der mittleren Schädelgrube auf der linken Seite abgetragen.

A. carotis interna

A. ophthalmica5 A. centralis retinae5 A. lacrimalis8 5 Ramus anastomoticus cum 8 8 A. meningea media8 6 Aa. palpebrales laterales5 [Ramus meningeus recurrens]5 Aa. ciliares posteriores breves5 Aa. ciliares posteriores longae5 Aa. musculares8 5 Aa. ciliares anteriores8 5 [Aa. conjunctivales anteriores]8 6 [Aa. episclerales A Abb. 2.124]5 A. supraorbitalis8 6 Ramus diploicus5 A. ethmoidalis anterior8 5 Ramus meningeus anterior8 5 [Rami septales anteriores] 8 6 [Rami nasales anteriores laterales 8 A Abb. 2.95]5 A. ethmoidalis posterior5 Aa. palpebrales mediales8 5 [Aa. conjunctivales posteriores]8 5 Arcus palpebralis superior8 6 [Arcus palpebralis inferior] 5 A. supratrochlearis6 A. dorsalis nasi

* [ ] nicht sichtbar

Ä Eine häufige akute vaskuläre retinale Erblindungsursache ist der embolische Verschluss der A. centralis retinae.

Page 9: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

85 2Innervation Augenmuskeln, Tränendrüse

Auge und Augenhöhle

2.112a,b Nerven der rechten Augenhöhle und des Auges, Ansicht von lateral. [13]

2.113 Parasympathische Innervation der Tränendrüse und der inneren Augenmuskeln. [13]

a Innervation der Tränendrüse; b Augenmuskelnerven und Äste des N. trigeminus.

a

b

N. frontalisRami orbitales

N. petrosus majorGanglion geniculi

N. lacrimalis

Ramus communicans cum nervo zygomatico = Tränendrüsenanastomose

Glandula lacrimalisN. maxillaris

N. ophthalmicus

N. petrosus profundus

N. supraorbitalis

N. canalispterygoidei

= Vidianus’scher NervGanglion

pterygopalatinumN. zygomaticus

N. infraorbitalis

Ramus medialisRamus lateralis

N. frontalis

Ramus lateralis

N. nasociliaris

Ganglion ciliare

Nn. ciliares breves

Ramus superior

Ramus inferior

N. zygomaticus

N. abducens (res.)

N. infraorbitalis

M. ciliaris

M. sphincter pupillae

Glandula lacrimalis

Ramus medialis

N. supratrochlearis

N. supraorbitalis

N. oculomotorius

N. opticus

Nucleus oculomotorius accessorius= autonomicus

= Edinger-Westphal’scher Kern

Nucleus nervi oculomotorii

Nucleus salivatorius superior

N. oculomotorius

N. trochlearis

N. ophthalmicus

N. trigeminus

N. mandibularis

N. maxillaris

Ganglion trigeminale= semilunare

= Gasser’sches Ganglion

A Abb. 2.78

N. ophthalmicus

N. oculomotorius

N. facialis

N. maxillaris

N. petrosus major

Ganglion pterygopalatinum

Rami ganglionares = N. pterygopalatinum

N. zygomaticus

N. lacrimalis

Ramus communicans = Tränendrüsenanastomose

Ganglion ciliare

Nn. ciliares breves

Radix parasympathica= oculomotoria

N. lacrimalis

Page 10: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

86

1

2

3

4

5

6

7

A

Augenhöhle: Lagebeziehung · Frontal-, Sagittalschnitt

2.114 Topographische Beziehungen der Augenhöhle. [6]

2.115 Frontalschnitt durch den retrobulbären Bereich der Orbita der rechten Seite, Ansicht der vorderen Schnittfläche. [23]

2.116 Sagittalschnitt durch den mittleren Bereich der rechten Orbita, Ansicht der lateralen Schnittfläche. [23]

V. ophthalmica superior M. obliquus superior und N. trochlearis

mediales Retinaculum

A. ophthalmica

N. opticus

M. rectus medialis

A. und V. centralis retinae

Spatium intervaginale

M. rectus inferior undRamus inferior desN. oculomotorius

Pericranium

Spatium episclerale = intervaginale

Sclera

Vagina bulbi = Tenon’sche Kapsel

M. rectus superior

M. levator palpebrae superioris

Corpus adiposum orbitae

N. opticus

M. obliquus inferior

Septum orbitale

M. rectus inferior mit Fascia muscularis

Periorbita

M. levator palpebrae superioris

Ramus superior des N. oculomotorius

N., V. und A. lacrimalis

Vagina externa

Vagina interna

N. abducens

laterales Retinaculum

Aa. ciliares posteriores breves

Periorbita

M. rectus superior

N. frontalis

Ligamentum suspensorium bulbi = Lockwood’sches Band

N. nasociliaris

I II

IIIVI

IV

V

M. rectus lateralis und

Ausschnitt aus einem Frontalschnitt durch den Schädel im Bereich der Crista galli, Ansicht der hinteren Schnittfläche, rechte Seite.

Ä Entzündungen und Tumoren der Augenhöhle können in die Nachbarregionen (und z. T. vice versa) durchbrechen: I vordere Schädelgrube, II Stirnhöhle, III Siebbeinzellen, IV Nasenhöhle, V Kieferhöhle, VI Schläfengrube.

I Im Hinblick auf die Lokalisation von Tumoren sowie auf die Wahl des chirurgischen Zugangs wird die Orbita nach unterschiedlichen Gesichtpunkten gegliedert: 1. bulbärer und retrobulbärer Abschnitt; 2. zentraler = intrakonaler (von den kegelförmig angeord-neten geraden Augenmuskeln begrenzter) Teil peripherer = extrakonaler Teil; 3. Gliederung in Etagenobere Etage zwischen Orbitadach sowie Mm. levator palpe-brae superioris und rectus superior; Inhalt: N. frontalis, N. trochlearis, N. lacrimalis, A. supraorbitalis, A. supratrochlearis, A. und V. lacrimalis, V. ophthalmica superior;mittlere Etage Raum zwischen den geraden Augenmuskeln = intrakonaler Teil; Inhalt: N. oculomotorius, N. nasociliaris, N. abducens, N. zygo-maticus, Ganglion ciliare, A. ophthalmica, V. ophthal-mica superior, Aa. ciliares posteriores breves und longae;untere Etage zwischen Mm. rectus inferior und obliquus inferior sowie Orbitaboden; Inhalt: N. infraorbitalis, A. infraorbitalis, V. ophthalmica inferior.

Ä Bei der Orbitabodenfraktur kann Orbitainhalt in die Kieferhöhle vordringen (sog. Orbitahernie). Infolge Einklemmung der Mm. rectus inferior und obliquus inferior ist die Bulbusbeweglichkeit eingeschränkt (Doppelbilder, Blickparese nach oben, Enoph-thalmus). Bei Beteiligung des N. infraorbitalis treten Sensi-bilitätsstörungen im Bereich des Oberkiefers auf (A Abb. 2.47, 2.53).

Page 11: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

87 2Augenhöhle: Topographie · MRT

Auge und Augenhöhle

Rechte Seite: Darstellung der Strukturen im oberen extrakonalen Anteil. Linke Seite: Freilegung der innerhalb des Muskelkegels (intrakonaler Anteil) liegenden Strukturen.

Transversalschnitt in T1-Technik nach intravenöser Kontrastmittelgabe, Schichtdicke 3 mm.

Ramusmedialis

N. supratrochlearis

V. ophthalmica superior

Glandula lacrimalis

A. ethmoidalis posterior

N. frontalis

A. ophthalmica

N. opticus

M. obliquus superior und N. trochlearis

A. und N. ethmoi-dalis anterior

A. und N. lacrimalis

M. levator palpebrae superioris

Ramus lateralis

N. supraorbitalis

A. supraorbitalis

Radix sensoria

M. rectus lateralis und N. abducens

N. nasociliaris

Ramus inferior

Ramus superior

Radix para-sympathica

= oculomotoria

Nn. ciliares breves

Aa. ciliares posteriores

breves

Ganglion ciliare

Nn. ciliares longi

N. infratrochlearis

Mm. levator palpebrae superioris

und rectus superior

N. oculomotorius

Cellulae ethmoidales

Corpus vitreum

M. rectus medialis

Corpus adiposum orbitae

N. opticus

A. carotis interna

M. rectus lateralis

Choroidea und Retina

Sclera

2.118 Magnetresonanztomographie des Kopfes. [28]

2.117 Topographie der Orbita, Ansicht von oben. [8]

Ä Chronische Entzündungen oder Tumoren im Bereich der Orbita-spitze (Orbitaspitzensyndrom) können zu einer kompletten oder inkompletten Ophthalmoplegie führen.

Page 12: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

88

1

2

3

4

5

6

7

A

Augapfel2.119 Augapfel (Bulbus oculi), halbschematische Darstellung, Ansicht von links-seitlich. [70]

2.120 Sonographische Untersuchung des Auges im B-Scan, Axialschnitt rechts: Skizze. [29]

N. opticus

Linsenschatten

Cornea

Lamina episcleralis = Tenon’sche Kapsel

Spatium episclerale = subtenon’scher Raum

Sclera, Choroidea und Retina

M. rectus superior

M. levator palpebrae superioris

Corpus vitreum

Lens

Schallschatten des N. opticus

M. rectus superior

Membrana vitrea

Limbus sclerae

Cornea

Lens

Iris

Camera anterior

Fibrae zonulares

Corpus ciliare undM. ciliaris

Ora serrata

Camera posterior

Angulus iridocornealis = Kammerwinkel

Sclera

V. und A. episcleralis

Vv. vorticosae

Choroidea = Uvea

Pars pigmentosa

Pars nervosa

Macula lutea

Fovea centralis

Vagina externaVagina interna und Spatia intervaginalia

N. opticus

A. und V. centralis retinae

Papilla nervi optici

Aa. ciliares posteriores breves

Excavatio disci

Vasa sanguinea retinae

M. rectus inferior

Pars optica retinae

Schichtweise Darstellung von Retina, Choroidea und Sclera im oberen Bereich, Mediansagittal-schnitt durch den vorderen Augenabschnitt.

Ä Eine Ablösung der Netzhaut (Ablatio = Amotio retinae) entsteht zwischen retinalem Pigmentepithel (RPE) und neurosensorischer Retina.

Ä Sonographische Untersuchungen des Bulbus werden durchge-führt, wenn keine Funduskopie möglich ist, z. B. bei Trübungen der optischen Medien (Hornhauttrübung, Katarakt, Glaskörper-hämorrhagie).

Page 13: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

89 2Augapfel

Auge und Augenhöhle

2.121 Horizontalschnitt durch den Bulbus oculi. [13]

2.122 Rechtes Auge, optischer Schnitt durch die Cornea, Spaltlampenmikroskopie. [27]

2.123 Ziliarkörper und Linse, Ansicht von hinten. [6]

vordere Flächeder Cornea

hintere Flächeder Cornea

Ora serrata

Sclera

Processus ciliares

Corona ciliaris= Pars plicata desCorpus ciliare

Orbiculus ciliaris= Pars plana desCorpus ciliare

Lens= Facies posterior

Cornea

vordere Augenkammer = Camera anterior

Iris

hintere Augenkammer = Camera posterior

Pars ciliaris der Retina

hintere Linsenkapsel

Membrana vitrea= vordere Glaskörper-grenzmembran

Choroidea = Uvea

Sclera

Corpus vitreum

Fovea centralis

Membrana vitrea= hintere Glaskörper-grenzmembran

N. opticus

Excavatio disci= Papilla nervi optici

Canalis hyaloideus= Cloquet’scher Kanal

Pars optica der Retina

Ora serrata

Corpus ciliare

Zonula ciliaris

Limbus sclerae und corneae

Tunica conjunctiva bulbi

vordere Linsenkapsel

Ä Glaskörpereinblutungen bei diabetischer Veränderung der Netzhautgefäße gehen mit Visusminderung einher.

Ä Die Spaltlampenmikroskopie ist ein Verfahren zur Beurtei-lung der Strukturen des vorderen Augenabschnittes. Abge-bildet ist ein rechtes Auge mit Fokussierung der optischen Schnittebene durch die Cornea.

Ä Die Linsentrübung des alten Menschen (Grauer Altersstar, Cataracta senilis) ist die häu-figste Augenerkrankung.

Page 14: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

90

1

2

3

4

5

6

7

A

Augapfel: Blutversorgung2.124a,b Blutgefäße des Auges. [30]

a Bulbus oculi; b Horizontalschnitt durch den Bulbus oculi (Teilansicht).

a Ansicht von links-seitlich

b

Vagina interna Corpus ciliare

Iris

Vagina externa

A. und V. centralis retinae

ScleraA. ciliaris anterior

M. rectus medialis

V. ciliaris anterior

V. conjunctivalis

A. episceralis

V. vorticosa

V. episcleralis

A. ciliaris posterior longa

A. ciliaris posterior brevisChoroidea= Uvea

Circulus arteriosusiridis minor

Retina

Sinus venosus sclerae = Schlemm’scher Kanal

Circulus arteriosus iridis major

Cornea

Pars intraocularis des N. opticus

Aa. und Vv. ciliares

Circulus arteriosus iridis minor

Circulus arteriosus iridis major

A. ciliaris anterior

Vv. vorticosae

Aa. ciliares posteriores breves

Lamina cribrosa

A. ciliaris posterior longa

Ä Die Zentralvenenthrombose (Thrombose der V. centralis retinae) ist eine häufige retinale Gefäßerkrankung, die mit starker Visusminderung einhergeht.

Page 15: Orbitaregion · Augenlider - bilder.buecher.de · Trochlea Palpebra superior Lamina cribrosa M. rectus superior M. levator palpebrae superioris (res.) Anulus tendineus communis M

91 2Augenhintergrund, Gefäße der Retina

Auge und Augenhöhle

2.125a–c Augenhintergrund und Gefäße der Retina. [a 13; b,c 27]

a Schematische Darstellung, rechtes Auge; b Nativaufnahme, rechtes Auge; c Fluoreszenzangiographie eines rechten Auges in arterio-venöser Phase.

a

b

c

Discus = Papilla nervi opticiFoveola

Macula lutea

Fovea centralis

Excavatio disci

Arteriola und Venula temporalis retinae superior

Arteriola und Venulamacularis media

Arteriola und Venula temporalis retinae inferior

Arteriola und Venula macularis inferior

Arteriola und Venula nasalis retinae inferior

Arteriola und Venula macularis superior

Arteriola und Venula retinae superior

Ä Bei der Augenhintergrund-spiegelung (Funduskopie) werden Papille (Randschärfe, Farbe und Papillenniveau), retinale Gefäße, Macula und die periphere Netzhaut auf pathologische Veränderun-gen untersucht. Die Fluoreszenzangiographie dient der Diagnostik retinaler oder choroidaler Gefäßer-krankungen oder -anomalien. Die Makuladegeneration ist die häufigste Erblindungsur-sache in der westlichen Welt.