Otizmli Çocuklar

Doç. Dr. Binyamin Birkan

1

Otizm, doğuştan gelen ve belirtileri yaşamın ilk üç yılında kendini gösterenbir gelişimsel yetersizlik ve nörolojik bozukluktur.

2

Otizm Nedir?

A. Sosyal Etkileşim Yetersizlik

3

Otizm üç alanda önemli yetersizliklerle kendini gösterir:

Otizm üç alanda önemli yetersizliklerle kendini gösterir:

A. Sosyal Etkileşimde Yetersizlik B. Dil ve İletişimde Yetersizlik

4

Otizm üç alanda önemli yetersizliklerle kendini gösterir:

A. Sosyal Etkileşimde Yetersizlik B. Dil ve İletişimde Yetersizlik C. Sınırlı/Tekrarlayan İlgi ve Davranışlar

5

A. Sosyal Etkileşimde Yetersizlik

1. Sosyal etkileşim için gerekli sözel olmayan davranışlarda yetersizlik:

6

A. Sosyal Etkileşimde Yetersizlik

1. Sosyal etkileşim için gerekli sözel olmayan davranışlarda yetersizlik

2. Yaşa uygun akran ilişkileri geliştirememek

7

A. Sosyal Etkileşimde Yetersizlik

1. Sosyal etkileşim için gerekli sözel olmayan davranışlarda yetersizlik

2. Yaşa uygun akran ilişkileri geliştirememek

3. Başkalarıyla zevk, başarı ya da ilgi paylaşımında sınırlılık

8

A. Sosyal Etkileşimde Yetersizlik

1. Sosyal etkileşim için gerekli sözel olmayan davranışlarda yetersizlik

2. Yaşa uygun akran ilişkileri geliştirememek

3. Başkalarıyla zevk, başarı ya da ilgi paylaşımında sınırlılık

4. Sosyal-duygusal davranışlarda sınırlılık

9

Otizm üç alanda önemli yetersizliklerle kendini gösterir:

A. Sosyal Etkileşimde YetersizlikB. Dil ve İletişimde Yetersizlik

C. Sınırlı/Tekrarlayan İlgi ve Davranışlar

B. Dil ve İletişimde Yetersizlik

5. Dil gelişiminde gecikme

11

B. Dil ve İletişimde Yetersizlik

5. Dil gelişiminde gecikme

6. Karşılıklı konuşmada zorluk

12

B. Dil ve İletişimde Yetersizlik

5. Dil gelişiminde gecikme

6. Karşılıklı konuşmada zorluk

7. Sıra dışı ya da yinelenen dil kullanmak

13

B. Dil ve İletişimde Yetersizlik

5. Dil gelişiminde gecikme

6. Karşılıklı konuşmada zorluk

7. Sıra dışı ya da yinelenen dil kullanmak

8. Gelişimsel düzeye uygun olmayan oyun

14

Otizm üç alanda önemli yetersizliklerle

kendini gösterir:A. Sosyal Etkileşimde YetersizlikB. Dil ve İletişimde Yetersizlik

C. Sınırlı/Tekrarlayan İlgi ve Davranışlar

C. Sınırlı/Tekrarlayan İlgi ve Davranışlar

9. Sınırlı alanda, yoğun ve sıra dışı ilgilere sahip olmak

16

C. Sınırlı/Tekrarlayan İlgi ve Davranışlar

9. Sınırlı alanda, yoğun ve sıra dışı ilgilere sahip olmak

10. Belli düzen ve rutinlere ilişkin aşırı ısrarcılık

17

C. Sınırlı/Tekrarlayan İlgi ve Davranışlar

9. Sınırlı alanda, yoğun ve sıra dışı ilgilere sahip olmak

10. Belli düzen ve rutinlere ilişkin aşırı ısrarcılık

11. Yinelenen (kendini uyarıcı) davranışlar

18

C. Sınırlı/Tekrarlayan İlgi ve Davranışlar

9. Sınırlı alanda, yoğun ve sıra dışı ilgilere sahip olmak

10. Belli düzen ve rutinlere ilişkin aşırı ısrarcılık

11. Yinelenen (kendini uyarıcı) davranışlar

12. Nesnelerle ilgili sıra dışı ilgiler ve takıntılar

19

Tanı Kriterleri:

• 6/12

• Sosyal etkileşim alanından 2 tane

• Diğer iki alandan 1’ er tane

20

Otizm ve Zeka Geriliği

21

Otizmin Görülme Sıklığı 1985 yılında 1/2500

1995 yılında 1/500

2001 yılında 1/250

2007 yılında 1/150

2009 yılında 1/110

22

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

1. Başkalarının kendisine dokunmasından kaçınma

23

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

1. Başkalarının kendisine dokunmasından kaçınma

2. Kendini diğer insanlardan soyutlama

24

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

1. Başkalarının kendisine dokunmasından kaçınma

2. Kendini diğer insanlardan soyutlama

3. Kanat çırpma ya da parmak ucunda koşturma gibi tekrarlı davranışlar sergileme

25

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

1. Başkalarının kendisine dokunmasından kaçınma

2. Kendini diğer insanlardan soyutlama

3. Kanat çırpma ya da parmak ucunda koşturma gibi tekrarlı davranışlar sergileme

4. Oyuncaklarla sıra dışı biçimlerde etkileşme

26

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

1. Başkalarının kendisine dokunmasından kaçınma

2. Kendini diğer insanlardan soyutlama

3. Kanat çırpma ya da parmak ucunda koşturma gibi tekrarlı davranışlar sergileme

4. Oyuncaklarla sıra dışı biçimlerde etkileşme

5. Rutinlere aşırı bağlılık gösterme

27

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

6. Beslenmede aşırı seçici olma

28

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

6. Beslenmede aşırı seçici olma

7. Sık sık öfkelenme

29

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

6. Beslenmede aşırı seçici olma

7. Sık sık öfkelenme

8. Bazı seslerden, ışıklardan vb. aşırı rahatsız olmasosyal oyunlara katılmama

30

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

6. Beslenmede aşırı seçici olma

7. Sık sık öfkelenme

8. Bazı seslerden, ışıklardan vb. aşırı rahatsız olmasosyal oyunlara katılmama

9. Kendisinden daha küçük çocuklarla oynamayı yeğleme

31

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

6. Beslenmede aşırı seçici olma

7. Sık sık öfkelenme

8. Bazı seslerden, ışıklardan vb. aşırı rahatsız olmasosyal oyunlara katılmama

9. Kendisinden daha küçük çocuklarla oynamayı yeğleme

10. Başka çocuklarla oynarken fazlaca patronluk yapma

32

11. Fazlaca didaktik ifadeler kullanma

12.Karşılıklı konuşma sürdürmekten çok tek taraflı konuşma özelliği gösterme

13. Dinlemeye ya da çalışmaya yoğunlaşmakta zorlanma

14. Sporda beceriksizlik gösterme

15. Etkinlik geçişlerinde zorlanma

33

Otizmli çocukların en belirgin özellikleri:

Kaynaştırma Ortamında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Belli uyaranlara aşırı duyarlılık gösterme

34

Kaynaştırma Ortamında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Belli uyaranlara aşırı duyarlılık gösterme• Etkinlik çizelgesi kullanımı

35

Kaynaştırma Ortamında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Belli uyaranlara aşırı duyarlılık gösterme• Etkinlik çizelgesi kullanımı• Öğretmen, öğretim ve davranış değiştirme yönetimleri

konusunda bilgi sahibi olmalıdır.

36

Kaynaştırma Ortamında Dikkat

Edilmesi Gerekenler:

• Belli uyaranlara aşırı duyarlılık gösterme• Etkinlik çizelgesi kullanımı• Öğretmen, öğretim ve davranış değiştirme yönetimleri

konusunda bilgi sahibi olmalıdır.• Okula yeni başlayan öğrencinize sınıf ve okul ortamını

tanıtın.

Kaynaştırma Ortamında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Belli uyaranlara aşırı duyarlılık gösterme

• Etkinlik çizelgesi kullanımı• Öğretmen, öğretim ve davranış değiştirme yönetimleri

konusunda bilgi sahibi olmalıdır.• Okula yeni başlayan öğrencinize sınıf ve okul ortamını

tanıtın. • Sınıftaki diğer öğrencilere otizmi olan öğrencinize

ilişkin bilgi verin, onun farklı davranışlarına verilecek tepkiye ilişkin ortak bir strateji belirleyin.

Kaynaştırma Ortamında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Öğrencinizin özelliğini dikkate alarak göz kontağı kurma, sınıfta uygun oturma, basit yönergelere uyma gibi becerilerin öğretimine öncelik verin.

Kaynaştırma Ortamında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Öğrencinizin özelliğini dikkate alarak göz kontağı kurma, sınıfta uygun oturma, basit yönergelere uyma gibi becerilerin öğretimine öncelik verin.

• Yönerge ve sorularınızın öğrencinin özelliğini dikkate alarak kısa olmasına özen gösterin.

Kaynaştırma Ortamında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Öğrencinizin özelliğini dikkate alarak göz kontağı kurma, sınıfta uygun oturma, basit yönergelere uyma gibi becerilerin öğretimine öncelik verin.

• Yönerge ve sorularınızın öğrencinin özelliğini dikkate alarak kısa olmasına özen gösterin.

• Öğrencinizle iletişimizde olumsuz ifadelerden (hayır, yapma, dokunma gibi) mümkün olduğunca kaçının.

Kaynaştırma Ortamında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Öğrencinizin özelliğini dikkate alarak göz kontağı kurma, sınıfta uygun oturma, basit yönergelere uyma gibi becerilerin öğretimine öncelik verin.

• Yönerge ve sorularınızın öğrencinin özelliğini dikkate alarak kısa olmasına özen gösterin.

• Öğrencinizle iletişimizde olumsuz ifadelerden (hayır, yapma, dokunma gibi) mümkün olduğunca kaçının.

• Öğrenciye öğretilecek becerilerin basitten karmaşığa doğru sıra izlemesine dikkat edin,

Kaynaştırma Ortamında Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Öğrencinizin özelliğini dikkate alarak göz kontağı kurma, sınıfta uygun oturma, basit yönergelere uyma gibi becerilerin öğretimine öncelik verin.

• Yönerge ve sorularınızın öğrencinin özelliğini dikkate alarak kısa olmasına özen gösterin.

• Öğrencinizle iletişimizde olumsuz ifadelerden (hayır, yapma, dokunma gibi) mümkün olduğunca kaçının.

• Öğrenciye öğretilecek becerilerin basitten karmaşığa doğru sıra izlemesine dikkat edin,

• Sosyal iletişimin ve etkileşimin arttırılması amacıyla, öğrencinizin sınıf arkadaşlarıyla uyum sağlaması için etkinlik planlayın ve bu etkinliklere katılmalarını sağlayın.

Eğitim Yöntemleri

Öncül-temelli uygulamalar

44

Öncül-temelli uygulamalar Davranışsal uygulamalar

45

Öncül-temelli uygulamalar Davranışsal uygulamalar Model olma

46

Öncül-temelli uygulamalar Davranışsal uygulamalar Model olma Doğal öğretim stratejileri

47

Öncül-temelli uygulamalar Davranışsal uygulamalar Model olma Doğal öğretim stratejileri Akran öğretimi

48

Eğitim Yöntemleri Temel tepki öğretimi (PRT: Pivotal Response Training)

49

Eğitim Yöntemleri

Temel tepki öğretimi (PRT: Pivotal Response Training)

Etkinlik Çizelgeleri (schedules)

Eğitim Yöntemleri

Temel tepki öğretimi (PRT: Pivotal Response Training) Etkinlik Çizelgeleri (schedules) Replik Silikleştirmeyle Öğretim

51

Kaynakça

1. UNESCO raporu2. Gelişimsel Yetersizlik Alanı ve Özel Eğitim Raporu 3. (meb gov.tr) Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği4. (National Autistic Center, 2009):

52

Teşekkürler

53