O“ZBEKISTON RESPUBLIKASI RESPUBLIKA TA’LIM ... - …m-ulugbekxtb.uz/sites/default/files/editor/6-jild.pdf · chizmachilik, musiqa madaniyati va jismoniy tarbiya) (1–9 sinflar)

OZBEKISTON RESPUBLIKASI

XALQ TALIMI VAZIRLIGI

RESPUBLIKA TALIM MARKAZI

UZVIYLASHTIRILGAN DAVLAT TALIM

STANDARTI VA OQUV DASTURI

(Mehnat talimi, tasviriy sanat,

chizmachilik, musiqa madaniyati

va jismoniy tarbiya)

(19 sinflar)

TOSHKENT 2010

2

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

OZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA ORTA MAXSUS TALIM VAZIRLIGI

XALQ TALIMI VAZIRLIGININGQOSHMA HAYAT MAJLISI

QARORI

2010 yil 1 iyul 6/2 / 4/1 Toshkent sh.

Umumiy orta, orta maxsus, kasb-hunar talimi muassasalaridaoqitiladigan umumtalim fanlari hamda oliy talimda davom

ettiriladigan fanlar dasturlari uzviyligi va uzluksizligini taminlashtogrisida

Barkamol avlod yili Davlat dasturi hamda Ozbekiston RespublikasiPrezidenti Davlat maslahatchisi xizmati va Vazirlar Mahkamasi Talim,sogliqni saqlash, ijtimoiy muhofaza, axborot tizimlari vatelekommunikatsiyalar kompleksining 2010 yil 17 martdagi qoshmayigilish bayonida belgilangan vazifalar ijrosini taminlash maqsadidaOliy va orta maxsus hamda Xalq talimi vazirliklarining 134- va 62-sonliqoshma buyruqlariga asosan, umumtalim fanlarining barcha yonalishlariboyicha umumtalim maktablari, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarihamda oliy talim muassasalarining yuqori pedagogik mahorat va tajribagaega amaliyotchi oqituvchilari, yetakchi olim, metodist va mutaxassislarnijalb etgan holda 31 ta ishchi guruhi tuzildi.

Mazkur ishchi guruhlar tomonidan umumiy orta, orta maxsuskasb-hunar talimi Davlat talim standartlarining sharhlari, oquvdasturlari va darsliklari uzviylik, uzluksizlik hamda oquvchilarning yoshiva psixofiziologik xususiyatlariga mosligi jihatidan tahlil qilinib, tegishlixulosa va takliflar tayyorlandi.

3

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

Tahlillar asosida oquvchilarning yosh imkoniyatlari va psixofiziologik

xususiyatlariga asoslanmasdan umumtalim fanlari oquv dasturlariga

kiritilgan yoki 12 yillik majburiy talimga otish davrida quyi bosqichlarga

otkazilgan, sinflar, talim bosqichlari (umumiy orta va orta maxsus

kasb hunar talimi) mazmunida takrorlangan, izchilligi taminlanmagan

jami 813 soat hajmdagi mavzular aniqlanib, optimallashtirildi.

Shundan, 247 soat hajmdagi mavzular umumiy orta talim oquv

dasturlaridan chiqarilib, orta maxsus, kasb-hunar talimiga, 327 soat

hajmdagi mavzular esa sinfdan-sinfga otkazildi, 239 soat hajmdagi

mavzular sinflarda takrorlanganligi uchun qisqartirilib, maqbullashtirildi.

Orta maxsus, kasb-hunar talimiga otkazilgan va sinflar kesimida

maqbullashtirilgan soatlar hisobidan amaliy mashgulotlar uchun

qoshimcha 240 soat, murakkab mavzularni kengaytirib oqitish uchun

359 soat, yangi mavzular uchun 214 soat ajratildi.

Orta maxsus, kasb-hunar talimida 413 soat hajmdagi mavzular

optimallashtirilib, 333 soat hajmdagi mavzularga qoshimchalar kiritildi

va toldirildi, qolgan 80 soati mavjud mavzular tarkibiga singdirildi.

Natijada, umumiy orta talim davlat standartlarining sharhlari va

umumtalim maktablari, akademik litseylar va kasb-hunar kollejlarida

oqitiladigan 18 ta umumtalim fanlari boyicha oquv dasturlari qayta

ishlanib Respublika talim markazi huzuridagi fanlar boyicha Ilmiy-

metodik kengashlar hamda Oliy va orta maxsus, kasb-hunar talimi

yonalishlari boyicha oquv-uslubiy birlashmalar faoliyatini

Muvofiqlashtiruvchi kengashning fan komissiyalarida muhokama etilidi

va tasdiqlandi.

Bundan tashqari, barcha umumtalim fanlari boyicha oqituvchilar

uchun taqvim-mavzu rejalarining namunalari ishlab chiqildi hamda

optimallashtirilgan oquv dasturlarini amaliyotga joriy etish boyicha

metodik tavsiyalar tayyorlandi.

Shu asosda umumiy orta talimda foydalanib kelinayotgan darsliklar

mazmuniga ham tegishli ozgartirishlar kiritildi, masalan, 8-sinf iqtisodiy

bilim asoslari fanidan 6,3%, geografiya fanidan 3,5%, 9-sinf biologiya

fanidan (sitologiya va genetika asoslari) 6,2% ozgarishlar darsliklar

mazmuniga singdirildi.

4

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

Shuningdek, umumiy orta, orta maxsus, kasb-hunar talimidagi

umumtalim fanlari hamda oliy talimda davom ettiriladigan fanlar dasturlari

uzviyligi va uzluksizligini taminlash maqsadida, oliy talimning oquv

dasturlari qayta ishlanib, ularning takomillashtirilgan loyihalari tayyorlandi.

Oliy talim tizimidagi bakalavriat yonalishlari va magistratura

mutaxassisliklarining uzluksizligi va uzviyligi, fanlar mazmunidagi

takrorlanishlarni bartaraf etish va oquv reja hamda dasturlarni

optimallashtirish, shuningdek, talim sifatini oshirish maqsadida, Oliy

talim yonalishlari va mutaxassisliklari Klassifikatoriga mos holda sakkizta

bilim sohasi boyicha tashkil etilgan ishchi guruhlari tomonidan tanlangan

bakalavriat yonalishlari va magistratura mutaxassisliklarining uzluksizligi

va uzviyligi tanqidiy tahlil qilindi.

Ishchi guruhlar tomonidan tanlangan bakalavriat talim yonalishlari

va ushbu yonalishlarga mos keluvchi magistratura mutaxassisliklari oquv

rejalari, oquv soatlarini solishtirish, oquv dasturlari va ularning

mazmunini taqqoslab chiqish, fanlar boyicha tavsiya etilgan oquv

adabiyotlari (darslik va oquv qollanmalari)ni tanqidiy tahlil qilish

asosida, oquv reja va dasturlarini optimallashtirish hamda talimning

uzluksizligi va uzviyligini taminlash boyicha tavsiyalar ishlab chiqildi.

Oliy talim yonalishlari va mutaxassisliklarini unifikatsiyalash,

iqtisodiyot tarmoqlari, boshqaruv va xojalik yuritish subektlari uchun

chuqur va fundamental, ayniqsa, yuqori va innovatsion texnologiyalar

boyicha bilimlarga ega bolgan kadrlar tayyorlashni yolga qoyish

maqsadida, Oliy talim yonalishlari va mutaxassisliklari Klassifikatorining

yangi tahriri tayyorlanib, Vazirlar Mahkamasi bilan kelishilgan holda

tasdiqlandi.

Klassifikatorga yangidan kiritilgan 4 ta bakalavriat yonalishlari va

128 ta magistratura mutaxassisliklari, birlashtirilgan 25 ta bakalavriat

yonalishlari va 275 ta magistratura mutaxassisliklari, shuningdek, nomi

va shifri ozgartirilgan talim yonalishlari va mutaxassisliklarining davlat

talim standartlari rivojlangan xorijiy davlatlar va respublikada toplangan

ilgor tajribalar asosida yaratildi hamda ish beruvchi yirik korxona va

5

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

tashkilotlar, Fanlar Akademiyasining tarmoq institutlari va turdosh

oliy talim muassasalari bilan kelishildi.

Bugungi kunda Ozstandart agentligiga topshirilgan 1258 ta Davlat

talim standartlaridan 583 tasi royxatdan otkazildi va bu jarayon davom

etmoqda.

Kun tartibidagi masalani har tomonlama muhokama qilgan holda,umumiy orta, orta maxsus, kasb-hunar talimi muassasalari umumtalimfanlari hamda oliy talimda davom ettiriladigan fanlar dasturlari uzviyligiva uzluksizligini taminlash maqsadida, qoshma Hayat majlisi

Q A R O R Q I L A D I:

1. Umumiy orta, orta maxsus, kasb-hunar talimi muassasalaridaoqitiladigan umumtalim fanlari hamda oliy talimda davom ettiriladiganfanlar dasturlari uzviyligi va uzluksizligini taminlash yuzasidan amalgaoshirilgan ishlar togrisidagi axborot malumot uchun qabul qilinsin.

2. Respublika talim markazi huzuridagi fanlar boyicha Ilmiy-metodikkengashlar hamda Oliy va orta maxsus, kasb-hunar talimi yonalishlariboyicha oquv-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchikengash fan komissiyalarining qoshma qarorlari bilan tavsiya etilganumumiy orta, orta maxsus kasb-hunar talimining umumtalim fanlariboyicha uzviylashtirilgan oquv dasturlari 1-ilovaga asosan tasdiqlansinva 20102011 oquv yilidan amaliyotga joriy etilsin.

3. Umumtalim fanlari boyicha uzviylashtirilgan oquv dasturlarinitalim jarayoniga joriy etish boyicha monitoring guruhi 2-ilovada berilgantarkibda tasdiqlansin.

4. Oqituvchilar uchun ishlab chiqilgan taqvim-mavzu rejalariningnamunalari hamda uzviylashtirilgan oquv dasturlarini amaliyotga joriyetish boyicha metodik tavsiyalar 3-ilovaga muvofiq maqullansin.

5. Uzviylashtirilgan davlat talim standartlarining sharhlari, oquvdasturlarining mazmun-mohiyatini organish boyicha umumtalimmaktablari, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari oqituvchilariningoquv-seminarlarini otkazish tartibi 4-ilovaga va oquv-mavzu rejasi5-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.

6. Umumtalim maktablarida oquv-tarbiya jarayonini rivojlantirishbosh boshqarmasi (Y.Asadov), Talim muassasalari faoliyatini tashkil

6

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

etish bosh boshqarmasi (F.Ahmedov), Respublika talim markazi(I.Zokirov), Orta maxsus kasb-hunar talimi markazi Talim standartlariva oquv adabiyotlarini takomillashtirish boshqarmasi (R.Nimatov),Oliy va orta maxsus kasb-hunar talimini rivojlantirish markazi(B.Raximov) ga:

umumtalim maktablari, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarioqituvchilari uchun otkaziladigan oquv-seminarlarini belgilanganmuddatlarda yuqori saviyada otkazilishini taminlash;

pedagog xodimlarning avgust kengashlarida umumtalim maktablari,akademik litsey va kasb-hunar kollejlari oqituvchilarining umumtalimfanlari boyicha shoba ishlarini birgalikda tashkil etish;

- joriy yilning 15 avgustiga qadar uzviylashtirilgan davlat talimstandartlarining sharhlari, oquv dasturlarini Xalq talimi hamda Oliyva orta maxsus talim vazirliklarining talim portallariga joylashtirishvazifalari yuklatilsin.

7. Xalq talimi vazirligi Moliyalashtirish, buxgalteriya hisobi va hisobotiboshqarmasi (U.Daulanov), Respublika talim markazi (I.Zokirov),Qoraqalpogiston Respublikasi Xalq talimi vazirligi (A.Narimbetov),Orta maxsus kasb-hunar talimi markazi buxgalteriya hisobi va hisobotiboshqarmasi (E.Ermatov) ga:

- ichki imkoniyatlar doirasida hamda homiylarni jalb etgan holdabarcha umumtalim fanlari boyicha uzviylashtirilgan oquv dasturlariniamaliyotga joriy etish yuzasidan metodik tavsiyalar va taqvim-mavzurejalar namunalarini chop ettirish uchun mablaglarni izlab topish;

- umumtalim fanlari boyicha uzviylashtirilgan davlat talimstandartlarining sharhlari va oquv dasturlarini bosqichma-bosqichoqitish tillari (rus, qoraqalpoq va boshq.) ga tarjima qilish;

- umumtalim fanlari boyicha uzviylashtirilgan davlat talimstandartlarining sharhlari va oquv dasturlari, ularni oquv jarayonigajoriy etish boyicha tayyorlangan metodik tavsiyalar, taqvim-mavzurejalar namunalarini har bir talim muassasasiga yetkazish vazifalariyuklatilsin.

8. Xalq talimi vazirligi Talim muassasalari faoliyatini tashkil etishbosh boshqarmasi (F.Ahmedov), A.Avloniy nomidagi xalq talimixodimlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish markaziy instituti(M.Aliyev), Oliy va orta maxsus kasb-hunar talimini rivojlantirish

7

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

markazi (B.Raximov), Orta maxsus, kasb-hunar talimi xodimlariningmalakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash instituti (X.Rashidov) va

hududiy pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish

institutlariga:

- umumtalim fanlari oqituvchilarining malakasini oshirish kurslari

oquv rejalarini uzviylashtirilgan davlat talim standartlarining sharhlari

hamda oquv dasturlari mazmunidan kelib chiqqan holda qayta korib

chiqish;

- umumiy orta, orta maxsus, kasb-hunar talimi muassasalariga

uzviylashtirilgan oquv dasturlarini talim jarayoniga joriy etish boyicha

amaliy-metodik yordam korsatish vazifalari yuklatilsin.

9. Oliy va orta maxsus talim vazirining birinchi orinbosari

(U.Tashkenbayev) umumiy orta, orta maxsus, kasb-hunar talimidagi

umumtalim fanlari hamda oliy talimda davom ettiriladigan fanlar

dasturlari uzviyligi va uzluksizligini taminlash maqsadida, qayta

ishlangan va takomillashtirilgan oliy talimning oquv dasturlari

loyihalarini Oliy va orta maxsus kasb-hunar talimi yonalishlari

boyicha oquv-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi

kengash muhokamasidan otkazish, kelishish va ornatilgan tartibda

tasdiqlatish hamda 2010-2011 oquv yilidan amaliyotga joriy etish

yuzasidan tashkiliy-amaliy chora-tadbirlarni korsin.

10. Qoraqalpogiston Respublikasi xalq talimi vazirligi, Toshkent

shahri, barcha viloyatlar xalq talimi va orta maxsus kasb-hunar talimi

boshqarmalariga:

- 2010-2011 oquv yilidan umumtalim fanlaridan uzviylashtirilgan

oquv dasturlarini talim jarayoniga joriy etish boyicha aniq tashkiliy-

pedagogik chora- tadbirlarni belgilab, amalga oshirish;

- umumtalim maktablari, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari

oqituvchilari uchun otkaziladigan oquv-seminarlarining muddatida,

tegishli mutaxassislarni toliq jalb etgan holda, yuqori saviyada

otkazilishini taminlash;

- har bir talim muassasasini oquv dasturlari, taqvim -mavzu

rejalar namunalari va ularni talim jarayoniga joriy etish boyicha metodik

tavsiyalar bilan taminlash;

8

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

- pedagog xodimlarning avgust kengashlarida umumtalim fanlari

boyicha shobalar ishini, umumtalim maktablari, akademik litsey va

kasb-hunar kollejlari oqituvchilarini jalb etgan holda, birgalikda otishini

taminlash;

- umumtalim fanlaridan uzviylashtirilgan oquv dasturlarini talimjarayoniga joriy etish ishlarining monitoringini olib borish va har chorakyakuni bilan Xalq talimi vazirligi va Orta maxsus kasb-hunar talimimarkazi monitoring guruhiga taqdim etib borish vazifalari yuklatilsin.

Belgilab qoyilsinki, umumtalim fanlaridan uzviylashtirilgan oquvdasturlarini talim jarayoniga joriy etish, uning monitoringini olib borish,natijalarni tahlil etib, hisobotlar tayyorlash ishlarini tashkil etishgatalimning hududiy boshqaruv idoralari va talim muassasalari rahbarlarishaxsan masuldirlar.

11. Ushbu qoshma qaror qabul qilinishi munosabati bilanXalq talimi vazirligining 2009 yil 26 iyundagi 6/4-sonli qarori, Ortamaxsus, kasb-hunar talimi markazi va Xalq talimi vazirligining 2009yil 6 oktyabrdagi 41QB/273-sonli, Oliy va orta maxsus hamdaXalq talimi vazirliklarining 31 martdagi 134- va 62-sonli qoshmabuyruqlari oz kuchini yoqotgan deb hisoblansin.

12. Mazkur qarorning ijrosini nazorat qilish Oliy va orta maxsustalim vazirining birinchi orinbosarlari U.Toshkenbayev, Sh.Javlonovva Xalq talimi vazirining birinchi orinbosari B.Daniyarov zimmalarigayuklatilsin.

Ozbekiston OzbekistonRespublikasi RespublikasiOliy va orta Xalq talimimaxsus talim vaziri vaziri

________ B.Xodiyev ___________ A.Maraximov

9

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

Ozbekiston Respublikasi umumiy orta talimmaktablarining oquv rejasi

10

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567

Davlat talim standartiga sharh

MEHNAT TA`LIMI FANIDAN

DAVLAT TA`LIM STANDARTI

O`quvchilar mehnat ta`limi faniga oid quyidagi bilim, ko`nikma vamalakalarni egallashlari shart:

- mehnat jarayoni haqida dunyoqarashga ega bo`lish;- umummehnat bilim, ko`nikma va malakalariga ega bo`lish;- kasb-hunarlar haqida umumiy tasavvurga ega bo`lish;- xalq xo`jaligi, ishlab chiqarish va xizmat ko`rsatish sohalari

to`g`risida bilimlarga ega bo`lish;- turli materiallarga boshlang`ich badiiy ishlov berish

ko`nikmalariga ega bo`lish;- milliy mehnat an`analari, urf-odatlarini bilish;- buyumni texnologik xaritasini tayyorlash ko`nikmalariga ega

bo`lish;Mazkur Davlat ta`lim standartida umumiy o`rta ta`lim maktablarida

mehnat ta`limi va kasb tanlashga yo`naltirishning tayanch mazmunihamda maktabni bitirgan o`quvchilarning mehnat va kasb tanlashgatayyorgarlik darajasining me`yorlari ifodalanadi.

Ushbu standart umumiy o`rta ta`lim maktablari uchun mehnat ta`limifanidan o`quv dasturi, darslik, qo`llanma va boshqa rasmiy me`yoriymateriallarni ishlab chiqish, o`quv-tarbiya jarayonini tashkil etish hamdailmiy tadqiqotlar olib borish uchun asos sifatida xizmat qiladiganme`yoriy hujjatdir.

I. Mehnat ta`limining maqsadi va vazifalariMehnat ta`limining maqsadi o`quvchilarni aqliy va jismoniy mehnat

turlari, jarayonlari hamda kasblar bilan tanishtirish, ularda dastlabkimehnat ko`nikmalari va malakalarini, mehnatga qiziqish hamdamehnatsevarlikni shakllantirish, ularni mehnat va kasblarni qadrlashga,ularning ahamiyatini tushunishga o`rgatish, ongli ravishda kasb tanlashgatayyorlash orqali kasbgacha tayyorgarliklarini amalga oshirish hamdajamiyat va shaxs farovonligi yo`lida mehnat faoliyatiga qo`shilishlarigaimkon beruvchi shaxsiy sifat va tafakkurlarini rivojlantirishdan iborat.

Mehnat ta`limining vazifalari: turli ishlab chiqarish sohalarimazmuniga taalluqli dastlabki ma`lumotlarni o`rgatish, o`lchash-

11

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


tekshirish asboblaridan, ma`lumot manbalaridan foydalana olish, mehnatamaliyotlarini bajarish, erishilgan mehnat natijalarni belgilangan talablarbilan taqqoslash orqali xulosa chiqarishga o`rgatish;

xalq xo jaligining turli sohalarida ishlatiladigan texnika va texnologiyalarto`g`risida bilimlar berish, inson faoliyatining turli sohalari bilan amaliymehnat orqali yaqinroq tanishishlariga imkon yaratish;

mexanizatsiyalashtirilgan va elektrlashtirilgan vositalar bilanishlashni, texnologik bilim va malakalarni, mehnat qonunchiligi,xavfsizlik texnikasi, sanitariya-gigiyena qoidalari asoslarini;

o`quvchilarni bozor iqtisodiyoti qonuniyatlari talablari asosida sifatli,raqobatbardosh iste`mol mollari, mehnat mahsulotlari yetishtirish vayetishtirilgan mahsulotlarni iste`molchilarga yetkazish vositalarinio`rgatish, ish boshqaruv (menejerlik) unsurlari, homiylik,ishbilarmonlik sifatlarini shakllantirish va rivojlantirib borish;

o`quvchilarni bilimga intilish va mehnatga muhabbat, mehnat kishisiganisbatan hurmat hissini singdirish, ularni jamoatchilik, Vatanga sadoqatruhida tarbiyalash;

xalq hunarmandchiligi kasblarini o`rgatish orqali xalqning milliyruhini, yashash tarzini, anànalarini tiklash va rivojlantirish. Milliyqadriyatlar, tarixiy yodgorliklar, xalq ustalarining boy merosinio`rgatish, ulardan o`z amaliy faoliyatlarida foydalanish ko`nikmalarinimustahkamlash;

yangi ishlab chiqarish va axborot texnologiyalari, yangi texnika,jihozlarning qo`llanilishi sohalarini zamonaviy talablar darajasida hamdajahon tajribalariga mos holda o`rganishlarini ta`minlash;

turli sohalarga oid kasbiy faoliyat turlarida qo`llaniladigan asbob-uskunalar, jihozlar, moslamalardan foydalanishni o`rgatish;

o`quvchilarda umummehnat ko`nikma va malakalarini shakllantirish,ularning qiziqishi, qobiliyati, kasbiy moyilliklariga ko`ra, kasb-hunarturlarini tanlashga asos bo`ladigan sifatlarni, umummehnat madaniyatinishakllantirish va rivojlantirish.

II. Boshlangìch sinf o`quvchilarini tayyorgarlik darajasigaqo`yiladigan zaruriy talablar

O`quvchilar qogòz ishlab chiqarishining texnik bosqichlari, ularningyaratilish jarayonlari to`g`risida ma`lumotga ega bo`ladilar, qogòz bilanishlash usullari, qogòz turlari va ularning o`ziga xos xususiyatlari,

12

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


qogòz ishlab chiqarish yo`nalishi bo`yicha kasb egalari haqida umumiytushunchalarni, qogòz turlaridan foydalanib, geometrik shakllar asosidaqirqish, yelimlash, buklash usullarida turli o`yinchoqlar, hayvon vaparrandalar, manzara, kompozitsiya hamda tabriknomalar tayyorlashmalakasini egallash.

Gazlama va tolali materiallar bilan ishlashda chok turlaridannamunalar, yumshoq o`yinchoqlar tikish hamda turli kiyimlarnita`mirlash ishlarini bajarish. To`qish va uning turlari, asbob-moslamalardan xavfsizlik texnika qoidalariga rioya qilingan holdafoydalanish. Xalq hunarmandchiligi yo`nalishi bo`yicha kashtachilikningeng sodda elementlarini tikish.

O`quvchilarni ijodiy qobiliyatlarini texnik modellashtirish orqalirivojlantirish. Sodda turli texnikaviy moslamalarni yasash.

O`quvchilarni loy yoki plastilin bilan ishlash ko`nikmalarini o`stirish.Plastilin va loydan turli o`yinchoqlar, haykalchalar yasashko`nikmalarini egallash.

Tabiiy materiallar bilan ishlash jarayonida o`quvchilarning tasavvuri,ijodiy qobiliyatini o`stirish, chiqindi va badiiy materiallardan turli qirqish,yelimlash, qo`zgàluvchan va qo`zgàlmas biriktirish usullari orqalihayvonlar, parranda, qushlar, uy-ro`zgòr buyumlari, qiziqarlio`yinchoqlar yasash ko`nikmasini egallash.

Boshlangìch sinf o`quvchilarida milliy badiiy qurish-yasashsanàtining sodda elementlari asosida applikatsiya, mozaika usullaridanfoydalanib, manzara, buyumlardan kompozitsiya qurish-yasashmalakasini egallash.

1-sinfMehnat ta`limi fanidan o`quvchilar quyidagi bilimlarga ega bo`lishlari

kerak: mehnat ta`limi fani haqida umumiy ma`lumotni bilish. Qogòzlarva kartonlar haqida umumiy ma`lumotlarni, qogòzni buklash usullarini,"Qish" manzarasini applikatsiya usulida ishlashni, archaga osiladiganturli o`yinchoqlar, quti, shapka, xo`tikcha, stakan, buzoqcha yasashni,turli bayramlar uchun niqoblarni yasashni, maydalangan rangliqogòzlardan mozaika usulida mevalar shaklini yasashni, rangliqogòzlardan qirqilgan geometrik shakllar bilan ishlashni, rangliqogòzdan qirqilgan geometrik shakllarni bir-biriga elimlashni,bayramlarga tabriknomalar tayyorlashni, meva va sabzavot urug`laridan

13

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


applikatsiya usulida yo`lsimon naqsh tuzishni, tikuvchilik haqidama`lumotni, tikuvchilikda ishlatiladigan asboblarni saqlash, to`g`ri choktikishni; loy va plastilin bilan ishlashni, plastilindan turli hayvonlarshaklini yasashni bilish; pazandachilik haqida umumiy ma`lumotni;pazandachilik asbob-uskunalari haqida ma`lumotlarni; qishloq xo`jaligimehnati turlari, o`simliklar va gullarni parvarishlashni bilish; tabiiymateriallar haqida umumiy ma`lumotni, maktab yer uchastkasidagigullarni parvarishlashni, tabiiy, chiqindi materiallardan o`yinchoqlarnihamda turli maketlarni qurish-yasashni bilish.

Mehnat ta`limi fanidan o`quvchilar quyidagi ko`nikmalarga egabo`lishlari kerak: qogòzni buklash usulidan foydalanib, quticha; chiqindimateriallar uchun quti, xo`tikcha, soyabonli shapka, stakan, buzoqcha,kitob uchun xat cho`p, archaga osiladigan turli o`yinchoqlar,maydalangan rangli qogòzlardan mozaika usulida mevalar shaklini,turli bayramlar uchun niqoblar, plastilindan mevalar, tort maketini,chiqindi va tabiiy materiallardan turli o`yinchoqlar yasay olish. Sabzavotva mevalarning urugìdan applikatsiya usulida yo`lsimon naqsh tuza olish.Tikuvchilikda ishlatiladigan asboblardan foydalanib, to`g`ri chok tikaolish. Maktab yer uchastkasidagi gullarni parvarishlay olish.

Mehnat ta`limi fanidan o`quvchilar quyidagi malakalarga egabo`lishlari kerak: ish qurollardan to`g`ri foydalanish. Qish fasliniapplikatsiya usulida ishlash. Archaga osiladigan turli o`yinchoqlarni, rangliqogòzlardan mozaika usulida mevalar shaklini yasash. Sabzavot vamevalarning urugìdan applikatsiya usulida yo`lsimon naqsh tuzish."Navro`z" bayramiga tabriknoma tayyorlash. Plastilindan jo`ja yasash.Qirqilgan geometrik shakllarni bir-biriga yelimlash.


kerak: qogòzni buklash, qirqish orqali manzarali gullar shaklini,kitobcha uchun muqova tayyorlashni, rangli qogòzlardan archabezaklarini, o`yinchoq quyon, oq qush, baliq, qayiq, pingvin,samolyot, pirpirak, ikkiga buklangan qogòzlarni qirqish usullarini,applikatsiya usulida naqsh tuzishni, "Bahorgi guldasta" mavzusidakompozitsiya va tabriknomalar tayyorlashni, uchiriladigan qogòz qush,turli o`yinchoqlar, to`g`ri chokda igna uchun yostiqcha, gul tikishnibilish, plastilindan turli shakllarga ega bo`lgan o`yinchoqlar, xalq

14

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


hunarmand ustalari ishlagan ish namunalariga qarab loy va plastilindano`yinchoqlarni, uy jihozlaridan namunalar yasashni bilish;svetofor maketini qurish-yasashni bilish; tabiiy turli sabzavot vamevalarning urug`lardan yo`lsimon va kvadrat ichida applikatsiya usulidanaqsh tuzishni, mozaika usulida qo`qongul shaklini, tuxumpo`choqlaridan hajmdor o`yinchoqlar, quritilgan barglardan hayvonlar,o`yinchoqlar yasashni bilish; maktab yer uchastkasida bahorgi dalaishlarini bajarishni bilish.

Mehnat ta`limi fanidan o`quvchilar quyidagi ko`nikmalarga egabo`lishlari kerak: qogòzni qirqish va buklash orqali manzarali gullardankompozitsiya, archa bezaklarini, o`yinchoq pirpirakni, ikkiga buklanganqogòzlardan qirqib, applikatsiya usulida naqsh yasay olish.Qogòzdan applikatsiya usulida tabriknoma tayyorlay olish. Igna uchunyostiqcha tika olish. Harakatlanadigan o`yinchoqlar yasay olish.Plastilindan turli shakllarga ega bo`lgan o`yinchoqlar, uy jihozlaridannamunalar yasay olish. Tabiiy urug`lardan applikatsiya usulida naqshtuza olish. Tuxum po`choqlaridan hajmdor o`yinchoqlar yasay olish.Quritilgan barglardan hayvonlar shaklini yasay olish. Chiqindimateriallardan o`yinchoqlar yasash ishlarini bajara olish. Maktab yeruchastkasida bahorgi dala ishlarini bajarish ko`nikmalarini shakllantirish.

Mehnat ta`limi fanidan o`quvchilar quyidagi malakalarga egabo`lishlari kerak: qogòzni qirqish va buklash orqali manzarali gullardankompozitsiya, archa bezaklarini, o`yinchoq pirpirakni, ikkiga buklanganqogòzlardan qirqib, applikatsiya usulida naqsh tuzish. Qogòzdanapplikatsiya usulida tabriknoma tayyorlash. To`g`ri chokda igna uchunyostiqcha tikish. Plastilindan uy jihozlarini yasash. Tabiiy urug`lardanapplikatsiya usulida naqsh tuzish. Quritilgan barglardan hayvonlar shakliniyasash. Chiqindi materiallardan modellar yasash.


kerak: qogòzdan turli parrandalar yasash usulini, pape-mashe usulidaidishlar tayyorlash va bezash usulini, mozaika usulida archa bezaklarini,lola, qo`ziqorin, sichqon; qogòzdan hajmdor gul tayyorlash usulinihamda bayramlarga tabriknomalar tayyorlashni, bezak chok turlari,kartondan guldon, chovgum ushlagich, yumshoq o`yinchoq tikishnibilish. To`qish haqida ma`lumotni, to`qishda ishlatiladigan asbob-

15

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


uskunalarni va ulardan foydalanishda xavfsizlik qoidalari, to`qishningoddiy usullari, texnik modellash haqida ma`lumot hamda turli harakatlio`yinchoqlar yasashni bilish; plastilin va loydan turli idishlar, tabiiymateriallardan turli o`yinchoq yasashni, tabiiy xom ashyolar bilanishlashni, urug`lardan mozaika yasashni bilish; "Qush bolasi" mavzusidakompozitsiyani, "Yil fasllari" manzarasini qurish-yasashni bilish.

Mehnat ta`limi fanidan o`quvchilar quyidagi ko`nikmalarga egabo`lishlari kerak: qogòzdan turli parrandalar, pape-mashe usulida idishlartayyorlash va bezash usulidan foydalana olish, qogòz va mozaikausulida archa bezaklarini yasay olish; qogòzdan hajmdor gul tayyorlashusulini va bayramlarga tabriknomalar tayyorlay olish, bezak chok turlarinitika olish; kartondan guldon, chovgum ushlagich, sodda yumshoqo`yinchoqlar tikish bosqichlarini bajara olish; to`qishning oddiyusullarini bajara olish; turli harakatli o`yinchoqlar modelini yasay olish;plastilin va loydan turli idishlar, tabiiy materiallardan turli o`yinchoqyasay olish; "Yil fasllari" manzarasini qurish-yasash ko`nikmalariniegallashi lozim.

Mehnat ta`limi fanidan o`quvchilar quyidagi malakalarga egabo`lishlari kerak: qogòzdan turli parrandalarni yasash, mozaika usulidaarcha bezaklarni yasash; qogòzdan hajmdor gul tayyorlash. Bayramlargatabriknomalar tayyorlash. Bezak chok turlarini tikish. To`qishning oddiyusullarini bajarish. Turli harakatli o`yinchoqlar yasash. Plastilin va loydanturli idishlar yasash. Tabiiy materiallardan turli o`yinchoq yasash.


kerak: mehnat ta`limi darslarida ish qurollaridan xavfsizlik qoidalariasosida unumli foydalanishni, turli bayramlarga applekasiya usulidatabriknoma tayyorlashni, duradgorlik, temirchilik asboblari haqidagima`lumotni, qogòzdan turli buyumlar maketi: savat, xo`roz,qaldirgòch, kabutar yasashni va bezashni, qorbobo ustaxonasida archabezaklarini yasashni, to`g`ri to`rtburchak ichida applikatsiyadanfoydalanib, naqsh tuzishni bilish; gilamdagi naqsh elementlarini,kulolchilik kasbi haqida ma`lumot, pape-mashedan kosa yasashni, oddiyxamir tayyorlashni, yumshoq o`yinchoq (3-4 qismdan iborat) tikishni,to`qish usullarini, kichik hajmda buyumlar to`qish, gazlama gullaridanapplekasiya usulida guldasta tayyorlashni, ipdan o`yinchoq yasashni,

16

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


uchuvchi, suzuvchi, harakatlanuvchi modellar, plastilindan ertakqahramonlarini yasashni, oshxona jihozlari haqidagi ma`lumotni,plastilindan oshxona jihozlarini, uy-ro`zgòr buyumlarini yasashnibilish; kuzgi gullarga qarab donlar, urug`lar, tabiiy material xomashyolardan gullar yasashni bilish; gullarni parvarish qilishni bilish.

Mehnat ta`limi fanidan o`quvchilar quyidagi ko`nikmalarga egabo`lishlari kerak: mehnat ta`limi darslarida ish qurollaridan xavfsizliktexnikasi qoidalariga rioya qilgan holda amaliy mashgùlotlarni bajaraolish; turli bayramlarga applekasiya usulida tabriknoma tayyorlay olish.Qogòzdan turli buyumlar yasashni va bezashni, qorbobo ustaxonasidaarcha bezaklarini yasashni, to`g`ri to`rtburchak ichida applekasiyadanfoydalanib, naqsh tuzishni, gilamdagi naqsh elementlarni hosil qilaolish; pape-mashe usulida kosa yasay olish; oddiy xamir tayyorlayolish; yumshoq o`yinchoq (3-4 qismdan iborat) tikish ko`nikmalariniegallash; to`qish usullaridan foydalanib, kichik hajmda buyumlar to`qiyolish, gazlama gullaridan applekasiya usulida guldasta tayyorlay olish;ipdan o`yinchoq yasay olish; plastilindan ertak qahramonlarini,oshxona jihozlarini, uy-ro`zgòr buyumlarini yasay olish; kuzgi gullargaqarab donlar, urug`lar, tabiiy material xom ashyolardan gullar yasayolish; maktab yer uchastkasida ishlash va gullarni parvarish qilishko`nikmalarini egallash.

Mehnat ta`limi fanidan o`quvchilar quyidagi malakalarga egabo`lishlari kerak: mehnat ta`limi darslarida ish qurollaridan xavfsizliktexnikasi qoidalariga rioya qilgan holda amaliy mashgùlotlarni bajarish;turli bayramlarga applekasiya usulida tabriknoma tayyorlash; qogòzlarniturli ko`rinishda murakkab shakllarda buklab o`yinchoqlar yasash;qogòzdan qorbobo ustaxonasi uchun archa bezaklarini yasash, to`g`rito`rtburchak ichida gilamdagi naqshlarni hosil qilish; yumshoq o`yinchoqtikish; kichik hajmda buyumlar to`qish, ipdan o`yinchoq yasash;plastilindan ertak qahramonlarini, oshxona jihozlarini, uy-ro`zgòrbuyumlarini yasash; kuzgi gullarga qarab donlar, urug`lar, tabiiy materialxom ashyolardan gullar yasash.

III. O`quvchilarni tayyorgarlik darajasiga qo`yiladigan zaruriytalablar

(5-9 sinflar uchun)"Texnologiya va dizayn" yo`nalishi

17

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


Yogòchga ishlov berish texnologiyasi bo`limi: o`quvchilaryogòchning xususiyatlari to`g`risida boshlangìch bilimlarni egallashi,ularni rejalash, yo`nish, arralash, teshish, pardozlash ishlari va buishlarni bajarishda ishlatiladigan qo`l va elektr asboblarining tuzilishi,ishlashi, dastgohlar, elektr va mexanizatsiyalashtirilgan jihozlar, mashinaelementlari, yangi texnika va ilgòr texnologiya asoslari, texnologikxaritalar, ularni tuzish hamda foydalanish, xavfsizlik texnika qoidalari,sanitariya-gigiyena talablari to`g`risida bilim va amaliy ko`nikmalarni;dizayn talablari darajasidagi ro`zgòrbob va xaridorgir buyumlarnitayyorlash malakalarini egallaydilar; xalq hunarmandchiligining etnik,tarixiy, mahalliy, geografik xususiyatlari, tadbirkorlik, ijodkorlik asoslari;yogòchga ishlov berishga oid kasb-hunar turlari to`g`risidagima lumotlarga ega bo ladilar.

Metallga ishlov berish texnologiyasi bo`limi: o`quvchilarmetallarning xususiyatlari to`g`risida boshlangìch bilimlar, rejalash,ishlov berish, pardozlash ishlari va bu ishlarni bajarishda ishlatiladiganqo`l hamda elektr asboblarining tuzilishi, ishlashi, dastgohlar, elektrva mexanizatsiyalashtirilgan jihozlar, mashina elementlari, yangi texnika,ilgòr texnologiya asoslari, texnologik xaritalar, ularni tuzish hamdafoydalanish, mehnat qonunchiligi va xavfsizlik texnika qoidalari,sanitariya-gigiyena talablari to`g`risida bilim, amaliy ko`nikmalarga;ro`zgòrbob hamda xaridorgir, dizayn talablari darajasidagi buyumlarnitayyorlash malakalarini egallaydilar; metallga ishlov berishga oid xalqhunarmandchiligi sohalari; metallarga ishlov berishga oid kasb-hunarturlari to`g`risidagi ma`lumotlarga ega bo`ladilar.

Elektrotexnika ishlari bo`limi: o`quvchilar elektr montaj ishlaridaish o`rnini tashkil qilish; elektr o`tkazish simlarining turlari; elektro`tkazgichlarni montaj qilish, izolyatsiyalash ishlari; elektr asboblari;elektr o`tkazish simlarini montaj qilish hamda ish asboblari bilanishlash usullarini o`rganish; bitta xonani yoritish zanjir sxemasini tuzish;maishiy elektr asboblarini elektr manbaiga ulash, ularning atrof-muhitva inson sog`ligiga ta`siri; elektr energiyasini tejamli ishlatish usullari;kavsharlash asosida elektr montaj ishlarini bajarish, ish o`rnini tashkilqilish; kavsharlashda simlar, kavshar, flyuslar turlari; kavsharlash asosidaelektr montaj ishlarini bajarish, ish asboblari hamda ish usullari; elektrmontaj ish asboblari turlari va ularda ishlash usullari; elektr bilan ishlovchisodda uskuna va jihozlar tayyorlash; elektrotexnik hamda elektron

18

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


uskunalarni ishlab chiqarish, ishlatish va ularga xizmat ko`rsatish,asboblarni elektr montaj qilish va ishga tushirishga tayyorlash bilanbog`liq kasb-hunarlar bo`yicha bilim, ko`nikma va malakalarga egabo ladilar.

Uy-ro`zg`or buyumlarini ta`mirlash bo`limi: o`quvchilar polqoplamalari hamda mebellarning loklangan va qoplamali yuzalarinisaqlash tadbirlari hamda kichik ta`mirlash; oyna romlarini kichikta`mirlash va qishda issiqlikni saqlash usullari; xizmat ko`rsatish sohalarigaoid kasb-hunar turlari; pol qoplamalari va mebellarning loklangan hamdaqoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichik ta`mirlash ish usullari;yurtimiz me`morchiligi tarixi, xona interyeri va jihozlanish dizayni;sohaga oid yurtimizda tarkib topgan an`analar hamda zamonaviy taraqqiyotyo`nalishlari; xonalar, fan bo`yicha o`quv kabinetlarida mebel vaqo`shimcha jihozlarni joylashtirish sxematik tasviri hamda eskizlarinitayyorlash; taklif etilgan yechimlar asosida xonalarni jihozlash; shaharva qishloq uylarida suv, gaz, elektr energiyasi, issiqlik ta`minoti tizimihamda undan foydalanish qoidalari; uy va xonalarni ta`mirlash ishlariningasosiy turlari; ta`mirlashda qo`llaniladigan zamonaviy qurilishmateriallari; uy va xonalarni ta`mirlashda qo`llaniladigan asosiy ishasboblari; suv ta`minoti tizimi, suv quvurlari, ventil va jo`mraklarnisozlashda mayda ta`mirlash ishlarini bajarish; qurilish va ta`mirlashbilan bog`liq kasb-hunarlar bo`yicha bilim, ko`nikma va malakalarga egabo ladilar.

"Servis xizmati" yo`nalishiGazlamaga ishlov berish texnologiyasi bo`limi: o`quvchilar gazlama

turlari, xususiyatlari, ularga ishlov berish, bichish-tikish asoslarinio`rganadilar; kiyimlar turlari, ahamiyati, tikuv, yigiruv asbob-uskunalari va mashinalari, ularning turlari, tuzilishi va ishlashi bilantanishadilar; gazlamaga ishlov berish texnologiyasi xalq hunarmandchiligitarmoqlari: kashtachilik, do`ppido`zlik, zardo`zlik, quroqchilik,popopchilik, milliy o`yinchoqlar tayyorlash va boshqa yo`nalishlariasoslarini egallaydilar; gazlamaga ishlov berishga oid xalqhunarmandchiligi sohalari; gazlamaga ishlov berishga oid kasb-hunarturlari to`g`risidagi ma`lumotlarga ega bo`ladilar.

Pazandachilik asoslari bo`limi: o`quvchilar oziq-ovqat mahsulotlarigaishlov berish, oshpazlik va qandolatchilik asoslari; oziq-ovqat mahsulotlari

19

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


hamda taomlarning inson hayotidagi o`rni, xususiyatlari, to`yimliligi,turlari, ovqatlanish me`yori va tartibi, oziq-ovqat mahsulotlarini saqlash,tashish hamda ularga dastlabki va asosiy ishlov berish yo`llarinio`rganadilar; oshxonalarning jihozlanishi; oziq-ovqat sanoati, sanitariya-gigiyena hamda mehnat xavfsizlik texnikasi qoidalarini; uy-ro`zgòryuritish va jihozlardan unumli foydalanish, oila jamgàrmasi, uni sarflashmadaniyati, oziq-ovqat va yengil sanoat sohalaridagi keng tarqalgankasblar, ularning tasniflari haqidagi tushunchalarga hamda pazandachilikkaoid kasb-hunar turlari to`g`risidagi ma`lumotlarga ega bo`ladilar.

Buyumlarni ta`mirlash bo`limi: Turli chokidan so`kilgan buyumlarnita`mirlash. Kiyimlarni saqlash va tuzatish usullari. Iste`moldan chiqqanbuyum o`lchamiga qarab, bolalar kiyimining andozasini tayyorlash vatikish.

Qishloq xo`jaligi yo`nalishi

Qishloq xo`jaligi asoslari bo`limi: o`quvchilar qishloq xo`jaligisohalari; dehqonchilik va chorvachilikni rivojlantirish istiqbollari;agronomiya asoslari, qishloq xo`jaligini mexanizatsiyalash va melioratsiyaasoslari; fermerlik va mulkdorlikning boshqa turlari; qishloq xo`jaligidatadbirkorlik; mahsulotlar bozori haqida tushunchalar; madaniyekinlarning kelib chiqishi, tarqalishi, o`sishi va rivojlanishi; tuproqningtuzilishi, unumdorligi; yerga ishlov berish va bunda qo`llaniladiganmehnat qurollari, mashina, moslamalar va ularning umumiy tuzilishihamda ishlash jarayonlari, ularga qo`yiladigan agrotexnik talablar; o`gìtturlari, o`gìtlash muddati va unda ishlatiladigan mashinalar; urug`larnitayyorlash va ularga ishlov berish; urug` va ko`chat ekish usullari hamdamashinalari; gàlla, don, dukkakli, tugunakli va ildiz-mevali ekinlar;sabzavot, poliz, meva, moyli, tolali va ziravor ekinlar yetishtirishdaishlatiladigan mehnat qurollari va mashinalar majmuasi; yopiq joylarda(issiqxonalarda) ekin yetishtirishning ahamiyati, istiqboli, xususiyatlariva ularda ishlatiladigan kichik o`lchamli mashinalar; yetishtirilgan hosilniyigìb-terib olish, birlamchi ishlov berish va saqlashga oid bilimlar vaamaliy ko`nikmalar; chorvachilik biologiyasi; chorva mollari,parrandachilik va boshqalar; chorvachilikda naslchilik; ozuqabop ekinlar;chorvachilikda sanitariya-gigiyena talablari, zootexnika, zooveterinariyaasoslari; chorvachilikda mahsuldorlikni oshirish usullari; qishloq xo`jaligi

20

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


sohalari bo`yicha kasb-hunar turlari to`g`risidagi ma`lumotlarga egabo`ladilar.

Elektrotexnika ishlari bo`limi: o`quvchilar elektr montaj ishlaridaish o`rnini tashkil qilish; elektr o`tkazish simlarining turlari; elektro`tkazgichlarni montaj qilish, izolyatsiyalash ishlari; elektr asboblari;elektr o`tkazish simlarini montaj qilish hamda ish asboblari bilanishlash usullarini o`rganish; bitta xonani yoritish zanjir sxemasinituzish; maishiy elektr asboblarini elektr manbaiga ulash, ularning atrof-muhit va inson sog`ligiga ta`siri; elektr energiyasini tejamli ishlatishusullari; kavsharlash asosida elektr montaj ishlarini bajarish ish o`rninitashkil qilish; kavsharlashda simlar, kavshar, flyuslar turlari; kavsharlashasosida elektr montaj ishlarini bajarish ish asboblari hamda ish usullari;elektr montaj ish asboblari turlari va ularda ishlash usullari; elektrbilan ishlovchi sodda uskuna va jihozlar tayyorlash; elektrotexnik hamdaelektron uskunalarni ishlab chiqarish, ishlatish va ularga xizmat ko`rsatish,asboblarni elektr montaj qilish va ishga tushirishga tayyorlash bilanbog`liq kasb-hunarlar bo`yicha bilim, ko`nikma va malakalarga egabo ladilar.

Uy-ro`zg`or buyumlarini ta`mirlash bo`limi: o`quvchilar polqoplamalari hamda mebellarning loklangan va qoplamali yuzalarinisaqlash tadbirlari, kichik ta`mirlash; oyna romlarini kichik ta`mirlashva qishda issiqlikni saqlash usullari; xizmat ko`rsatish sohalariga oidkasb-hunar turlari; pol qoplamalari va mebellarning loklangan hamdaqoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichik ta`mirlash ish usullari;yurtimiz me`morchiligi tarixi, xona interyeri hamda jihozlanish dizayni;sohaga oid yurtimizda tarkib topgan an`analar hamda zamonaviy taraqqiyotyo`nalishlari; xona va fanlar bo`yicha o`quv xonalarida mebel vaqo`shimcha jihozlarni joylashtirish sxematik tasviri hamda eskizlarinitayyorlash; taklif etilgan yechimlar asosida xonalarni jihozlash; shaharva qishloq uylarida suv, gaz, elektr energiyasi, issiqlik ta`minoti tizimiva undan foydalanish qoidalari; uy va xonalarni ta`mirlash ishlariningasosiy turlari; ta`mirlashda qo`llaniladigan zamonaviy qurilishmateriallari; uy va xonalarni ta`mirlashda qo`llaniladigan asosiy ishasboblari; suv ta`minoti tizimi, suv quvurlari, ventil va jo`mraklarnisozlashda mayda ta`mirlash ishlarini bajarish; qurilish va ta`mirlashbilan bog`liq kasb-hunarlar bo`yicha bilim, ko`nikma va malakalarga egabo`ladilar.

21

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


Texnologiya va dizayn yo`nalishiIshlab chiqarish asoslari bo`limi: o`quvchilar O`zbekistondagi ishlab

chiqarish turlari va tarkibi, ularning bir-biriga bog`liqligi; texnologikjarayonlar, yangi texnika, ilgòr texnologiyalar; mehnat predmetigamexanik ta`sir etish orqali amalga oshiriladigan texnologik jarayonlar;ishlab chiqarishdagi kimyoviy va fizik-texnologik jarayonlar; fan-texnikataraqqiyotini jadallashtirish omillari va istiqboli; ishlab chiqarishtexnologiyasi; ishlab chiqarishni tayyorlashga oid texnologik hujjatlar;mahsulot ishlab chiqarishni nazorat qilish, o`lchash va taqqoslashtexnologiyalari; kadrlarni tayyorlash, malakasini oshirish yo`nalishlari,tartibi va standartlari; mulkchilik turlari, marketing va menejmentfaoliyatining rivojlanishi; zamonaviy ishlab chiqarishning bozormunosabati bilan uzviyligi; olinadigan daromad va uni taqsimlashqoidalari; mehnatni unumli tashkil etish, tejamkorlik va ishbilarmonlikasoslari; mehnatni ilmiy tashkil etish; tabiatni muhofaza qilish; sanoatmiqyosida ko`p seriyali ishlab chiqarish uchun tavsiya etish mumkinbo`lgan mahsulot namunasini tayyorlash.

Xalq hunarmandchiligi texnologiyasi bo`limi: o`quvchilar yogòchgava metallarga ishlov berish jarayonlari bilan uygùnlashtirilgan xalqhunarmandchiligi texnologiyalari; hunarmandlarning bozormunosabatlari asosidagi faoliyatlari, uyushmalari va uning istiqbollari;hunarmandchilik bo`yicha ko`rgazma va tanlovlarni tashkil qilish vaishtirokchilarni tanlash qoidalari; hunarmandlar tomonidan eksport vaichki bozor uchun ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar; xalqhunarmandchiligida foydalanilayotgan nodir materiallar, asbob-uskunalar;hunarmandchilik mahsulotlarini tashqi shakli uzviyligi va yaxlitligita`minlanishiga ko`ra baholash; kompozitsion yaxlitlik; xalqhunarmandchiligiga oid tanlangan bitta kasb-hunar turlari; xalqhunarmandchiligining tanlangan yo`nalishi bo`yicha zamonaviy dizayntalablari bilan uygùnlashtirilgan mahsulot tayyorlash ish usullari;zamonaviy dizayn talablari bilan uygùnlashtirilgan xalq hunarmandchilikmahsulotlarini tayyorlash ish usullariga oid bilim, ko`nikma va malakalargaega bo ladilar.

Kasbga yo`naltirish asoslari bo`limi: o`quvchilar kasblar tasnifi,kasblarda mehnat turlarining ta`rifi; qo`l mehnatidan foydalanish bilanbog`liq bo`lgan kasblar; kasb-hunar egallashda inson salomatligigaqo`yiladigan talablar; O`zbekistonda uzluksiz ta`lim tizimi, akademik

22

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


litsey va kasb-hunar kollejlarining yo`nalishlari, ularning bir-biridanfarqini bilish. O`quvchi-yoshlarni kasb-hunarga yo`naltirish tizimi; kasbtanlashga doir reja tuzish; kasb tanlashdagi xatolar, qiyinchiliklarningasosiy xususiyatlari; kasb tanlashda shaxs qiziqish va moyilliklari,qobiliyatlarini e`tiborga olish; kasb tanlashda onglilik va mustaqillik;o`z-o`zini tarbiyalash, kasb tanlashning mohiyati; kasblarningmurakkablik omillarini tahlil qilish; o`zi xohlagan kasbga yaroqliekanligini aniqlash, o`z ruhiyatidagi kasbga moyillikni tarbiyalashusullari; kasb egallash va ishga joylashishga doir shaxsiy reja ishlab chiqishbo`yicha bilim, ko`nikma va malakalarga ega bo`ladilar.

"Servis xizmati" yo`nalishiIshlab chiqarish asoslari bo`limi: o`quvchilar O`zbekistondagi ishlab

chiqarish turlari va tarkibi, ularning bir-biriga bog`liqligi; texnologikjarayonlar, yangi texnika, ilg`or texnologiyalar; mehnat predmetigamexanik ta`sir etish orqali amalga oshiriladigan texnologik jarayonlar;ishlab chiqarishdagi kimyoviy va fizik-texnologik jarayonlar; fan-texnikataraqqiyotini jadallashtirish omillari va istiqboli; ishlab chiqarishtexnologiyasi; ishlab chiqarishni tayyorlashga oid texnologik hujjatlar;mahsulot ishlab chiqarishni nazorat qilish, o`lchash va taqqoslashtexnologiyalari; kadrlarni tayyorlash, malakasini oshirish yo`nalishlari,tartibi va standartlari; mulkchilik turlari, marketing va menejmentfaoliyatining rivojlanishi; zamonaviy ishlab chiqarishning bozormunosabati bilan uzviyligi; olinadigan daromad va uni taqsimlashqoidalari; mehnatni unumli tashkil etish, tejamkorlik va ishbilarmonlikasoslari; mehnatni ilmiy tashkil etish; tabiatni muhofaza qilish; sanoatmiqyosida ko`p seriyali ishlab chiqarish uchun tavsiya etish mumkinbo`lgan mahsulot namunasini tayyorlash.

Xalq hunarmandchiligi texnologiyasi bo`limi: o`quvchilarpazandachilik va gazlamaga ishlov berish jarayonlari bilanuyg`unlashtirilgan xalq hunarmandchiligi texnologiyalari;hunarmandlarning bozor munosabatlari asosidagi faoliyatlari,uyushmalari va uning istiqbollari; hunarmandchilik bo`yicha ko`rgazmava tanlovlarni tashkil qilish va ishtirokchilarni tanlash qoidalari;hunarmandlar tomonidan eksport va ichki bozor uchun ishlabchiqarilayotgan mahsulotlar; xalq hunarmandchiligida foydalanilayotgannodir materiallar, asbob-uskunalar; hunarmandchilik mahsulotlarini

23

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


tashqi shakli uzviyligi va yaxlitligi ta`minlanishiga ko`ra baholash;kompozitsion yaxlitlik; xalq hunarmandchiligiga oid tanlangan bitta kasb-hunar turlari; xalq hunarmandchiligining tanlangan yo`nalishi bo`yichazamonaviy dizayn talablari bilan uygùnlashtirilgan mahsulot tayyorlashish usullari; zamonaviy dizayn talablari bilan uygùnlashtirilgan xalqhunarmandchilik mahsulotlarini tayyorlash ish usullariga oid bilim,ko`nikma va malakalarga ega bo ladilar.

Kasbga yo`naltirish asoslari bo`limi: o`quvchilar kasblar tasnifi,kasblarda mehnat turlarining ta`rifi; qo`l mehnatidan foydalanish bilanbog`liq bo`lgan kasblar; kasb-hunar egallashda inson salomatligigaqo`yiladigan talablar; O`zbekistonda uzluksiz ta`lim tizimi, akademiklitsey va kasb-hunar kollejlarining yo`nalishlari, ularning bir-biridanfarqini bilish. O`quvchi-yoshlarni kasb-hunarga yo`naltirish tizimi; kasbtanlashga doir reja tuzish; kasb tanlashdagi xatolar, qiyinchiliklarningasosiy xususiyatlari; kasb tanlashda shaxs qiziqish va moyilliklari,qobiliyatlarini e`tiborga olish; kasb tanlashda onglilik va mustaqillik;o`z-o`zini tarbiyalash, kasb tanlashning mohiyati; kasblarningmurakkablik omillarini tahlil qilish; o`zi xohlagan kasbga yaroqliekanligini aniqlash, o`z ruhiyatidagi kasbga moyillikni tarbiyalashusullari; kasb egallash va ishga joylashishga doir shaxsiy reja ishlab chiqishbo`yicha bilim, ko`nikma va malakalarga ega bo`ladilar.

"Qishloq xo`jaligi asoslari" yo`nalishiIshlab chiqarish asoslari bo`limi: O`zbekiston xalq xo`jaligi va ishlab

chiqarish turlari. O`zbekiston qishloq xo`jaligida moddiy ishlab chiqarishasoslari va uning tarkibi, o`zaro munosabati, bir-biriga bog`liqligi.Dehqonchilik va chorvachilik sohasidagi bozor munosabatlariga asoslanganfaoliyat turlari va ularning istiqbollari. Texnologik jarayon haqida asosiytushuncha. Yangi texnika va ilgòr texnologiya, uning ifodalanilishi.Agrotexnika, mexanizatsiya, yarim avtomatlar va h.k. orqali amalgaoshiriladigan texnologik jarayonlar. Ishlab chiqarishda amalga oshiriladigankimyoviy va fizik-texnologik jarayonlar. Fan-texnika taraqqiyotinijadallashtirish omillari va istiqboli. Ekin yetishtiriladigan issiqxonalartuzilishi, ularda yetishtiriladigan ekin turlari. Issiqxonalarda ekinyetishtirish texnologiyasi. Dehqonchilik va chorvachilik bo`yicha ko`rgazmava tanlovlarni tashkil qilish va ishtirokchilarni tanlash qoidalari. Kadrlarnitayyorlash, malakasini oshirish yo`nalishlari, tartibi va standartlari.

24

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


Mulkchilik turlari, marketing va menejment faoliyatining rivojlanishi.Zamonaviy ishlab chiqarishning bozor munosabati bilan uzviyligi.

Qishloq xo`jalik asoslari yo`nalishida ishlab chiqarish texnologiyasi vauning mohiyati. Dehqonchilik va chorvachilik yo`nalishlari bo`yichaeksport va ichki bozor uchun ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar. Qishloqxo`jalik ishlab chiqarishini rivojlantirishning intensiv va ekstensivyo`nalishlari. Mahsulot ishlab chiqarishni nazorat qilish, o`lchash vataqqoslash texnologiyasi. Olinadigan daromad va uni taqsimlash qoidalari.Ishlab chiqarish korxonasida mehnatni unumli tashkil etish, tejamkorlikva ishbilarmonlik asoslari. Mehnatni ilmiy tashkil etish. Tabiatni muhofazaqilish va ishlab chiqarish. Dehqonchilik va chorvachilik yo`nalishlarigaoid tanlangan bitta kasb-hunar turini tavsiflash.

Kasbga yo`naltirish asoslari bo`limi: o`quvchilar kasblar tasnifi,kasblarda mehnat turlarining ta`rifi; qo`l mehnatidan foydalanish bilanbog`liq bo`lgan kasblar; kasb-hunar egallashda inson salomatligigaqo`yiladigan talablar; O`zbekistonda uzluksiz ta`lim tizimi, akademiklitsey va kasb-hunar kollejlarining yo`nalishlari, ularning bir-biridanfarqini bilish. O`quvchi-yoshlarni kasb-hunarga yo`naltirish tizimi; kasbtanlashga doir reja tuzish; kasb tanlashdagi xatolar, qiyinchiliklarningasosiy xususiyatlari; kasb tanlashda shaxs qiziqish va moyilliklari,qobiliyatlarini e`tiborga olish; kasb tanlashda onglilik va mustaqillik;o`z-o`zini tarbiyalash, kasb tanlashning mohiyati; kasblarningmurakkablik omillarini tahlil qilish; o`zi xohlagan kasbga yaroqliekanligini aniqlash, o`z ruhiyatidagi kasbga moyillikni tarbiyalashusullari; kasb egallash va ishga joylashishga doir shaxsiy reja ishlab chiqishbo`yicha bilim, ko`nikma va malakalarga ega bo`ladilar.

5-sinf"Texnologiya va dizayn" yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagi

bilimlarga ega bo`lishlari kerak: Metallga ishlov berish texnologiyasi:metallga ishlov berish ustaxonasining tuzilishi; metallga ishlov berishdaxavfsizlik texnikasi qoidalari; metallning turmushda va xalq xo`jaligidagiahamiyati, tuzilishi, turlari, ishlatilish sohalari; metallarning tashqiko`rinishi va o`ziga xos belgilari; metallga ishlov berishda qo`l asbob-uskunalari, moslamalarning tuzilishi va turlari, vazifalari, foydalanishqoidalari; chilangarlik dastgohi; o`lchash va rejalash asboblari; arralarva freza turlari; vazifalari, foydalanish qoidalari; o`lchash va rejalash

25

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


asboblari: chizgìchlar, buklama metr, metall qalam va boshqalar; metallgaishlov berish stanoklari va ular haqida tushuncha; mashinalarning asosiyqismlari; stanokda parmalash; metallarga ishlov berish texnologiyasi,konstruktsiyalash elementlari; yupqa tunuka va simdan buyumlartayyorlash; metall buyumlarni harakatsiz va yarim harakatchan biriktirishturlari; metallarga ishlov berishda qo`llaniladigan xalq hunarmandchiligiva dizayn elementlari; metallga ishlov berishga oid kasb-hunarlar haqidagibilimlarni bilish.

Yogòchga ishlov berish texnologiyasi: yogòchning turmushda vaxalq xo`jaligidagi ahamiyati, tuzilishi, turlari, ishlatilish sohalari;yogòchlarning tashqi ko`rinishi va o`ziga xos belgilari; yogòchningyaroqlilik va yaroqsizlik belgilari; duradgorlikda ishlatiladigan yogòchlar;duradgorlik dastgohi, qo`l asboblarining tuzilishi va turlari, ulardanfoydalanish qoidalari; o`lchash va rejalash asboblari; arralar va randalarturlari; iskanalar, bolta va teshalar; bolgàlar va ularning turlari; egov vajilvir qogòzlar tuzilishi hamda turlari; yogòchga ishlov berish stanoklari;mashinalarning asosiy qismlari; stanokda parmalash; duradgorlikbuyumlaridan detallarini tayyorlash; duradgorlik birikmalari to`g`risidama`lumotlar; yelimlash, mixlar, burama mixlar va boshqa vositalarbilan biriktirish; buyumlar yuzasiga qoplamalar yopishtirish; duradgorlikbuyumlarining sirtini pardozlash va detallarni konstruktsiyalash;yogòchdan uy-ro`zgòr buyumlari tayyorlashda foydalanish; yogòchgaishlov berishda qo`llaniladigan xalq hunarmandchiligi elementlari;yogòchga ishlov berishga oid kasb-hunarlar haqidagi bilimlarni egallash.

Elektrotexnika ishlari: elektr montaj ishlarida ish o`rnini tashkilqilishni, elektr o`tkazish simlarining turlarini elektr o`tkazgichlarnimontaj qilish izolyatsiyalash ishlarini, elektr asboblarini, sohaga oidkasb-hunarlar to`g`risida ma`lumotni, elektr o`tkazish simlarini montajqilish hamda ish asboblari bilan ishlash usullarini bilish.

Uy-ro`zgòr buyumlarini ta`mirlash: pol qoplamalari va mebellarningloklangan hamda qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichikta`mirlash ishlarini, oyna romlarini kichik ta`mirlash, qishda issiqliknisaqlash usullarini, xizmat ko`rsatish sohalariga oid kasb-hunar turlarinibilish.

"Texnologiya va dizayn" yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagiko`nikmalarga ega bo`lishlari kerak:

Metallga ishlov berish texnologiyasi: metallarning turlari, xossalari,

26

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


sifatlari, shakllari, o`lchamlari, qo`llanilishi va ishlatilish texnologiyalaribo`yicha ma`lumotlar asosida laboratoriya ishlarini; metallga ishlovberishda ishlatiladigan qo`l asboblarini turlarga ajratish va ularning ishgayaroqliligini aniqlay olish; asboblarni ishga tayyorlash hamda ishlayolish; metallga ishlov berish stanoklarining tuzilishi, qismlaridagi kuch-harakatning uzatilish yo`li, stanokni ishga tayyorlay olish; detallar vabuyumlar konstruktiv yechimlarini topa olish; metallarga ishlov berishjarayonlari bilan uygùnlashtirilgan xalq hunarmandchiligiga oid ishusullarini bajara olish.

Yogòchga ishlov berish texnologiyasi: mahalliy hududda o`sadigandaraxtlar va ulardan olinadigan yogòch turlarini farqlay olish;yogòchlarning sifati, nuqsonlarini ajrata olish; asbob-uskuna vamoslamalarni ishga tayyorlash, foydalanish hamda ta`mirlay olish;yogòchga ishlov berish stanoklarining tuzilishi, qismlaridagi kuch-harakatning uzatilish yo`li, stanokni ishga tayyorlay olish;tayyorlanmaning eskizi va texnologik xaritasini tuza olish, tanlash, rejalashva tayyorlash; yogòchga ishlov berish jarayonlari bilan uygùnlashtirilganxalq hunarmandchiligiga oid ish usullarini bajara olish.

Elektrotexnika ishlari: elektr montaj ishlarida ish o`rnini tashkilqilishni, elektr o`tkazish simlarining turlarini, elektr o`tkazgichlarnimontaj qilish, izolyatsiyalash ishlarini, elektr asboblarini, elektro`tkazish simlarini montaj qilish hamda ish asboblari bilan ishlashusullarini amaliy mashgùlotda qo`llay olish.

Uy-ro`zgòr buyumlarini ta`mirlash: pol qoplamalari va mebellarninghamda loklangan qoplamali yuzalarini saqlash va kichik ta`mirlashishlarini, oyna romlarini kichik ta`mirlash hamda qishda issiqlikni saqlashusullarini qo`llay olish.

"Texnologiya va dizayn" yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagimalakalarga ega bo`lishlari kerak:

Metallga ishlov berish texnologiyasi: metalldan buyum va mahsulotlartayyorlashda ularning turlari, xossalari, sifatlari, shakllari, o`lchamlari,qo`llanilishi va ishlatilish texnologiyalarini to`g`ri qo`llay olish; metallgaishlov berishda qo`l asboblaridan bajariladigan mehnat jarayonixususiyatidan kelib chiqib to`g`ri foydalanish; asboblarni ishga tayyorlashva saqlash qoidalariga rioya qilish; metallga ishlov berish stanoklarinibajariladigan jarayoni xususiyatiga ko`ra ishga tayyorlash; metallarga ishlov

27

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


berishda xalq hunarmandchiligi elementlarini qo`llash.Yogòchga ishlov berish texnologiyasi: mahalliy hududda o`sadigan

daraxtlar va ulardan olinadigan yogòch turlarini farqlash; yogòchlarningsifatini va ularning nuqsonlarini aniqlash; asbob-uskuna va moslamalarniishga tayyorlash, foydalanish va ta`mirlash; tayyorlanmaning eskizi vatexnologik xaritasini tuzish, tanlash, rejalash va tayyorlash; yogòchgaishlov berish jarayonlari bilan uygùnlashtirilgan xalqhunarmandchiligiga oid ish usullarini bajarish.

Elektrotexnika ishlari: elektr o`tkazish simlarini montaj qilish hamdaish asboblari bilan ishlash usullarini o`rganish.

Uy-ro`zgòr buyumlarini ta`mirlash: pol qoplamalari va mebellarninghamda loklangan qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichikta`mirlash usullarini o`rganish.

"Servis xizmati" bo`yicha o`quvchilar quyidagi bilimlarga egabo`lishlari kerak:

Pazandachilik asoslari: pazandachilik o`quv xonasida xavfsizliktexnikasi qoidalari va sanitariya gigiyena talablari, pazandachilik tarixi vataraqqiyoti, oziq-ovqat mahsulotlarining ozuqaviy qiymatini insonorganizmi uchun ahamiyatini bilish. O`zbek milliy oshxonasining o`zigaxos xususiyatlari va rivojlanishi, oshxonada ishlaganda shaxsiy gigiyenaqoidalarini bilish. Plita, muzlatgich, idish-tovoq, yuvish moslamalari,oshxona stollari, quritgich moslama, shkaflar haqida umumiy tushuncha.Plita turlari, tuzilishi va foydalanish qoidalarini bilish. Tuxum va uningozuqaviy qiymati, pishirish usullari, dasturxonga tortish qoidalari,buterbrod va issiq ichimlik turlarini tayyorlash. Kundalik ovqatlanishuchun dasturxon bezashni, sabzavotlardan yaxna taomlar tayyorlash,ularning sifatiga va saqlanishiga qo`yiladigan talablar, yaxna taomlarnidid bilan bezatib, dasturxonga tortish tartibi, ochiq, yopiq va gazakuchun tayyorlangan (ka-na-pe) buterbrodlarni tayyorlash va dasturxongatortish tartib-qoidasi, sanitariya-gigiyena, xavfsizlik qoidalariga rioyaqilishni bilish. O`zbek milliy oshxonasining rivojlanish tarixi, uningtaomlari, tasnifi hamda taomlarning tayyorlanishidagi o`ziga xosxususiyatlari. "Tvorogli", "Murabboli" blinchiklar tayyorlash tartibi vadasturxonga tortishni bilish. Pazandachilikka oid kasb-hunarlar haqidagibilimlarni bilish.

Gazlamaga ishlov berish texnologiyasi: xavfsizlik texnikasi qoidalari

28

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


va sanitariya-gigiyena talablari, tabiiy tolali gazlamalardan: paxta va zigìrtolalardan to`qilgan gazlamalar, ularning xususiyatlarini bilish. Qo`lishlari va uni bajarishda ishlatiladigan asbob-uskunalar haqida umumiyma`lumot va namunalar tayyorlashni bilish. Ushlagich tayyorlash,dazmol bilan ishlash, dazmollash usullarini bilish. Qo`l yuritmali tikuvmashinasining asosiy tuzilishi va ishlash tartibi, tikuv mashinasiniishga tayyorlash, mashinada ipsiz tikishni bilish. Bichish va tikishhaqida ma`lumot, gavdadan o`lchov olish, masshtab lineyka, fartuk vabogìchli qalpoqcha chizmasini chizish, fartuk va bogìchli qalpoqchanimodellashtirish va andoza tayyorlash, fartuk va bogìchli qalpoqcha bichish,bogìchli qalpoqchani tikish, fartukni tikish, dazmollash usullarinibilish. Xalq hunarmandchiligi to`g`risida umumiy ma`lumot. Milliykiyimlar haqida tushuncha. Kashtachilikda ishlatiladigan asbob-uskunalar,ishlatiladigan naqshlar, rang tanlashni va choklardan namunalar tikishnibilish. Milliy o`yinchoq (qo`gìrchoq) turlari, ishlatiladigan asbob-moslamalar, gazlamalar va ularni turlari. Qo`gìrchoq andozasinitayyorlash, andozani gazlama ustiga joylashtirish, bichish va tikishnibilish. To`qish uchun asbob-moslamalar. To`qish usullaridan foydalanib,namunalar to`qish. XTQ va sanitariya-gigiyena talablari. Ko`zoynak uchungìlof to`qishni bilish. Gazlamaga ishlov berishga oid kasb-hunar turlarito`g`risidagi ma`lumotlarga ega bo`ladilar.

Buyumlarni ta`mirlash texnologiyasi; Turli chokidan so`kilganbuyumlarni ta`mirlab, tikishni bilish.

"Servis xizmati" bo`yicha o`quvchilar quyidagi ko`nikmalarga egabo`lishlari kerak:

Pazandachilik asoslari: oshxonada ishlaganda shaxsiy gigiyenaqoidalari; plita turlari va foydalanish qoidalari; tuxumning pishirishusullari, dasturxonga tortish qoidalari, buterbrod va issiq ichimlik turlarinitayyorlay olish; kundalik ovqatlanish uchun dasturxon bezashni,sabzavotlardan yaxna taomlar; ochiq, yopiq va gazak uchun tayyorlangan(ka-na-pe) buterbrodlarni tayyorlash va dasturxonga tortish qoidalarinibajara olish;

Gazlamaga ishlov berish texnologiyasi: xavfsizlik texnikasi qoidalariva sanitariya-gigiyena talablari; tabiiy tolali gazlamalardan paxta va zigìrtolalardan to`qilgan gazlamalarning xususiyatlari; qo`l choklaridan

29

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


namunalar, ushlagich tayyorlash; dazmollash usullari; tikuv mashinasiniishga tayyorlash; mashinada ipsiz tikish qoidalari; fartuk va bogìchliqalpoqcha chizmasini chizish; modellashtirish, bichish va tikish,dazmollash usullari; kashtachilikda ishlatiladigan choklardan namunalartikish; milliy o`yinchoq (qo`gìrchoq) andozasini tayyorlash, bichishva tikish; to`qish usullaridan namunalar to`qiy olish;

Buyumlarni ta`mirlash texnologiyasi; turli chokidan so`kilganbuyumlarni ta`mirlab, tika olish.

"Servis xizmati" bo`yicha quyidagi malakalarga ega bo`lishlari kerak:Pazandachilik asoslari: oshxonada ishlaganda shaxsiy gigiyena

qoidalari; plitadan foydalanish qoidalari; tuxum pishirish usullari,buterbrod va issiq ichimlik turlarini tayyorlash; kundalik ovqatlanishuchun dasturxon bezash, sabzavotlardan yaxna taomlar tayyorlash; ochiq,yopiq va gazak uchun tayyorlangan (ka-na-pe) buterbrodlarni tayyorlashva dasturxonga tortish.

Gazlamaga ishlov berish texnologiyasi: xavfsizlik texnikasi qoidalariva sanitariya-gigiyena talablari; tabiiy tolali gazlamalardan: paxta va zigìrtolalardan to`qilgan gazlamalarni farqlash; qo`l choklaridan namunalartayyorlash; ushlagich tayyorlash; dazmollash usullari; tikuv mashinasiniishga tayyorlash; mashinada ipsiz tikish; fartuk va bogìchli qalpoqchachizmasini chizish; modellashtirish va andoza tayyorlash, bichish vatikish, dazmollash usullari; milliy o`yinchoq (qo`gìrchoq)ni andozasinitayyorlash, bichish va tikish; to`qish usullaridan namunalar to`qish;

Buyumlarni ta`mirlash texnologiyasi; turli chokidan so`kilganbuyumlarni ta`mirlash va tikish.

Qishloq xo`jaligi asoslari yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagibilimlarga ega bo`lishlari kerak: mahalliy hududda yetishtiriladiganekinlar va ularning turlarini, ekin navlari va ularning hosildorligini,urug`chilik va ko`chat tayyorlash asoslarini, urug`larning sifatini aniqlashusullarini, ekilgan urug`ning unib chiqish tezligi va unga ta`sir etuvchiomillarni, turli ekinlarni parvarish qilish qoidalarini, mahalliy qishloqxo`jalik ekinlari ro`yxatini tuzishni, ularning urug` va ko`chatlarinitayyorlashni, ekish va parvarish qilish qoidalarini, tuproqqa ishlovberish va o`gìtlash texnologiyasini bilish. Texnik ma`lumotlarni, tuproqqa

30

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


ishlov berishni, o`gìt solishni, urug`, ko`chat ekishni, o`simliklarniparvarish qilishni va hosilni yigìshtirishda foydalaniladigan qishloqxo`jalik mashina va uskunalarni, ularning asosiy qismlari va ishlashjarayonlarini, tuproqqa ishlov beradigan, o`gìt soladigan, urugèkadigan, ko`chat o`tkazadigan, o`simliklarni parvarish qilishmexanizmlari va moslamalarni umumiy tuzilishini bilish. Chorvachiliksohalari: qoramolchilik, qo`ychilik, parrandachilik va boshqa uyhayvonlarini parvarish qilishga doir boshlangìch ma`lumotlarni,parrandachilik, qo`ychilik va qoramolchilik fermalaridagi ish jarayonlarinibilish.

Elektrotexnika ishlari: elektr montaj ishlarida ish o`rnini tashkilqilishni, elektr o`tkazish simlarining turlarini elektr o`tkazgichlarnimontaj qilish izolyatsiyalash ishlarini, elektr asboblarini, sohaga oidkasb-hunarlar to`g`risida ma`lumotni, elektr o`tkazish simlarini montajqilish hamda ish asboblari bilan ishlash usullarini bilish.

Uy-ro`zgòr buyumlarini ta`mirlash: pol qoplamalari va mebellarningloklangan hamda qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichikta`mirlash ishlarini, oyna romlarini kichik ta`mirlash, qishda issiqliknisaqlash usullarini, xizmat ko`rsatish sohalariga oid kasb-hunar turlarinibilish.

Qishloq xo`jaligi asoslari yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagiko`nikmalarga ega bo`lishlari kerak: mahalliy qishloq xo`jalikekinlarining urug` va ko`chatlarini tayyorlay olish. Qishloq xo`jalikuskunalaridan xavfsizlik texnika qoidalariga amal qilgan holda foydalanaolish. Chorvachilik sohalari: qoramolchilik, qo`ychilik, parrandachilikva boshqa uy hayvonlarini parvarish qilish ko`nikmalarini egallash.

Elektrotexnika ishlari: elektr montaj ishlarida ish o`rnini tashkilqilishni, elektr o`tkazish simlarining turlarini, elektr o`tkazgichlarnimontaj qilish, izolyatsiyalash ishlarini, elektr asboblarini, elektro`tkazish simlarini montaj qilish hamda ish asboblari bilan ishlashusullarini amaliy mashgùlotda qo`llay olish.

Uy-ro`zgòr buyumlarini ta`mirlash: pol qoplamalari va mebellarningloklangan, qoplamali yuzalarini saqlash hamda kichik ta`mirlashishlarini, oyna romlarini kichik ta`mirlash va qishda issiqlikni saqlashusullarini qo`llay olish.

31

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


Qishloq xo`jaligi asoslari yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagimalakalarga ega bo`lishlari kerak: mahalliy hududda yetishtiriladiganturli ekinlarni parvarish qilish qoidalariga amal qilish. Tuproqqa ishlovberish va o`gìtlash texnologiyasini amaliy ish faoliyatida qo`llash.Tuproqqa ishlov beradigan, o`gìt soladigan, urug` ekadigan,ko`chat o`tkazadigan, o`simliklarni parvarish qilish mexanizmlari vamoslamalaridan xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya qilgan holdafoydalanish. Chorvachilik sohalari: qoramolchilik, qo`ychilik,parrandachilik va uy hayvonlarini parvarish qilish.

Elektrotexnika ishlari: elektr o`tkazish simlarini montaj qilish hamdaish asboblari bilan ishlash usullarini o`rganish.

Uy-ro`zgòr buyumlarini ta`mirlash: pol qoplamalari va mebellarningloklangan hamda qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichikta`mirlash usullarini o`rganish.

6-sinf"Texnologiya va dizayn" yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagi

bilimlarga ega bo`lishlari kerak:Metallga ishlov berish texnologiyasi: qora metall qotishmalari

cho`yan va po`latning asosiy mexanik xossalari; tayyorlanadiganbuyumlar; metallarni o`lchash va rejalash asboblaridan foydalanish;shtangentsirkul bilan o`lchash usullari; tokarlik-vint qirqish stanoginingvazifasi, qo`llanilishi, tuzilishi, asosiy qismlari va ularning vazifasi;tokar va chilangarning ish o`rnini tashkil qilish; tokarlik ishlaridamoslamalardan foydalanish; metallga issiqlik va sovuqlik ishlov berishningmohiyati; texnika va konstruktsiyalash elementlari; buyumlarni tayyorlash:loyihalash, o`lchash, rejalash, biriktirish, pardozlash, rejalash, arrabilan kesish, egovlash, zubilo bilan ishlash usullari, bir necha detal vatayyorlanmaga ishlov berish, metallarga ishlov berishga oid xalqhunarmandchiligi turlari bo`yicha ish usullarini bilish.

Yogòchga ishlov berish texnologiyasi: yogòchning fizikaviy xossalari;yogòch turlarining xususiyatlari; duradgorlikda ishlatiladigan yelimlarva bo`yoq turlari, xususiyatlari, ishlatilish sohalari; yogòchlarni rejalash,o`yish, parmalash asboblarining turlari, ularni ishlatish va saqlashqoidalari; qo`l randa va parmalash qurilmalarining tuzilishi; stanoklarningasosiy qismlari va vazifalari; yogòchga ishlov beradigan tokarlik stanogi,unda bajariladigan jarayonilar; stanoklar tuzilishidagi umumiylik; ulardagi

32

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


harakat uzatish mexanizmlari, kinematikasi; yogòchga ishlov berishtexnologiyasi asosida uy-ro`zgòr buyumlarini tayyorlash; yelimlarniishga tayyorlash va ulardan foydalanish qoidalari; yogòchga ishlovberishni o`rgatishda fanlararo aloqalar; yogòchga ishlov berishga oidxalq hunarmandchiligi turlari bo`yicha ish usullarini bilish.

Elektrotexnika ishlari: bitta xonani yoritish zanjir sxemasini, maishiyelektr asboblarini elektr manbaiga ulashni, ularning atrof-muhit vainson sog`ligiga ta`sirini, elektr energiyasini tejamli ishlatish usullarini,elektrotexnik hamda elektron uskunalarni ishlab chiqarish, ishlatish vaularga xizmat ko`rsatishga oid kasb-hunarlar to`g`risida ma`lumotnibilish.

Uy-ro`zgòr buyumlarini ta`mirlash: yurtimiz me`morchiligi tarixigaoid qisqacha ma`lumotlarni, xona interyeri hamda jihozlanish dizaynigatalablarini, sohaga oid yurtimizda tarkib topgan anànalar hamdazamonaviy taraqqiyot yo`nalishlarini, xona va fanlar bo`yicha o`quvkabinetlarida mebel va qo`shimcha jihozlarni joylashtirish sxematik tasvirihamda eskizlarini tayyorlashni taklif etilgan yechimlar asosida xonalarnijihozlashni bilish.

"Texnologiya va dizayn" yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagiko`nikmalarga ega bo`lishlari kerak:

Metallga ishlov berish texnologiyasi: metallarga ishlov berish,materiallarning xususiyatlarini aniqlay olish; o`lchash, rejalash vadastlabki ishlov berish asboblarini ishga tayyorlash va ishlash usullarinibajara olish, metallga ishlov beruvchi asboblarining ishchi qismlarinisozlash va ta`mirlash; parmalash va tokarlik-vint qirqish stanoklariningqismlaridan ishchi detallarni ajratish; tayyorlanadigan detal eskizchizmalarini, texnologik xaritalarni tuzish va o`qish; materialni tejamlisarflashni rejalash; metallarga ishlov berishga oid xalq hunarmandchiligiturlari bo`yicha ish usullarini bajara olish.

Yogòchga ishlov berish texnologiyasi: yogòch-taxta materiallariningturlarini va xususiyatlarini aniqlash; yogòch asosli yarimtayyormahsulotlar namunalari bilan tanishish va ishlatilish sohalarini aniqlash;yelimlar va bo`yoqlarni ishlatish; yogòchga ishlov berish asboblaridanfoydalanish usullarini qo`llash; asboblarni sozlash va ta`mirlash; yogòchgaishlov beruvchi tokarlik va parmalash stanoklarining tuzilishini, ularniishga tayyorlash hamda xavfsiz ishlatish qoidalariga amal qilish; silindr

33

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


shaklidagi detallar eskizini tuzish; yogòchdan tayyorlanadigan buyumnitanlash, rejalash, o`lchash; yogòch va boshqa materiallardan xalqhunarmandchiligi ish usullari asosida buyumlar tayyorlay olish.

Elektrotexnika ishlari: maishiy elektr asboblarini elektr manbaigaulashni, ularning atrof-muhit va inson sog`ligiga ta`sirini, elektrenergiyasini tejamli ishlatish usullarini, elektrotexnik hamda elektronuskunalarni ishlata olish.

Uy-ro`zgòr buyumlarini ta`mirlash: xona interyeri hamda jihozlanishdizayniga talablarini, o`quv xonalarida mebel, qo`shimcha jihozlarnijoylashtirish sxematik tasviri eskizini tayyorlashni bilish. Tayyorlanganeskiz asosida xonalarni jihozlay olish.

"Texnologiya va dizayn" yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagimalakalarga ega bo`lishlari kerak:

Metallga ishlov berish texnologiyasi: metallarga ishlov berishdamateriallarning xususiyatlaridan to`g`ri foydalanish; buyum vamahsulotlarni tayyorlashda o`lchash, rejalash va dastlabki ishlov berishasboblarini ishga tayyorlash va ishlash usullarini bajarish; metallga ishlovberuvchi asboblarning ishchi qismlarini sozlash va ta`mirlash; parmalashva tokarlik-vint qirqish stanoklarining qismlaridan ishchi detallarniajratish; tayyorlanadigan detal eskiz chizmalarini chizish, texnologikxaritalarni tuzish va o`qish; materialni tejamli sarflash; metallarga ishlovberishga oid xalq hunarmandchiligi turlari bo`yicha ish usullarini qo`llash.

Yogòchga ishlov berish texnologiyasi: yogòch-taxta materiallariningturlarini va xususiyatlari hamda yarimtayyor mahsulotlarni ishlatilishsohalarini aniqlash; yelimlar va bo`yoqlarni ishlatish; yogòchga ishlovberish asboblaridan foydalanish usullarini qo`llash; asboblarni sozlashva ta`mirlash; yogòchga ishlov beruvchi tokarlik va parmalash stanoklariniishga tayyorlash hamda xavfsiz ishlatish; silindr shaklidagi detallareskizini tuzish; yogòchdan tayyorlanadigan buyumni tanlash, rejalash,o`lchash; yogòch va boshqa materiallardan xalq hunarmandchiligi ishusullari asosida buyumlar tayyorlash.

Elektrotexnika ishlari: bitta xonani yoritish zanjir sxemasini o`rganish.Stol lampasini elektr zanjirini tuzish va tayyorlash.

Uy-ro`zgòr buyumlarini ta`mirlash: o`quv xonalarida mebel vaqo`shimcha jihozlarni joylashtirish sxematik tasviri hamda eskizlarinitayyorlash, taklif etilgan yechimlar asosida xonalarni jihozlash.

34

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


"Servis xizmati" bo`yicha quyidagi bilimlarga ega bo`lishlari kerak:Pazandachilik asoslari: pazandachilik xonasini jihozlanishiga

qo`yiladigan talablar, sanitariya-gigiyena talablari va xavfsizlik texnikasiqoidalari; un va don mahsulotlarining ozuqaviy qiymati hamda ahamiyati;pazandachilik xonasida ishlash uchun sanitariya-gigiyena talablari, oshxonaasboblarida metall, chinni, sopol, plastmassa, shisha idishlardan to`g`rifoydalanishning ahamiyati; sovutgich va muzlatgich, termos,mikroto`lqinli elektrpechlarning tuzilish va ahamiyati, foydalanishtexnologiyasi; qandolatchilikda ishlatiladigan texnologik jihozlardan:ko`pirtirgich (mikser)ning turlari, tuzilishi, ahamiyati, undanfoydalanish qoidalari; sut va sut mahsuloti turlari; sut mahsulotlarisifatiga bo`lgan talablar, saqlanish sharoiti va muddati; xamir turlari;o`zbek milliy taomlarini (suyuq ovqatlar) tayyorlash texnologiyasi vadasturxonga tortish talablari; o`zbek milliy taomlaridan parxez taomlartayyorlash texnologiyasi va dasturxonga tortish tartibi; dasturxon, salfetka-sochiqlarning turlari, ulardan foydalanish, saqlash va yuvishni bilish.

Gazlamaga ishlov berish texnologiyasi; xavfsizlik texnikasi qoidalariva sanitariya-gigiyena talablari; jun va ipak tolali gazlamalar, ularningolinishi; jun va ipak tolalarining xossalari; furnitura haqida umumiyma`lumot; ilgaklar, xalqalar tikish, tugmachalar va pistonlar qadash;taqilma turlari; oyoq yuritmali tikuv mashinasining tuzilishi; ishlashprinsipi; oyoq yuritmali tikuv mashinasini ishga tayyorlash; tikuvmashinasida ishlatiladigan kichik mexanizatsiya vositalaridan foydalanish;tikuv mashinasidagi kichik nosozliklarni tuzatish; beldan kiyiladigankiyim turlari; yubkalar haqida ma`lumot; o`lchov olish; yubka chizmasinichizish, modellashtirish, gazlama ustiga andozani joylashtirish, yubkanibichish va tikish; zardo`zlik san`ati tarixi va uning rivojlanishi; zardo`zlikdaishlatiladigan materiallar, asbob-uskunalar, naqsh turlari, ish o`rninitashkil qilish, bo`zni korcho`pda taranglab tortish, zamindo`zi va guldo`ziusulida tikishni bilish; choynak yopqichga gul naqshini zar ipdantikish, buyumga oxirgi ishlov berishni bilish; nozmunchoq (biser) vaundan foydalanish haqida ma`lumot, nozmunchoq to`qish uchunzaruriy xom ashyo va moslamalar, nozmunchoqdan gul, geometrik vaboshqa shakllar to`qishni bilish; milliy bosh kiyimlardan do`ppi tikishtexnologiyasi, do`ppini bichish, bo`laklarga tanlangan naqshelementlarini biser, piston yordamida tikib, tugatish, bo`laklarni bir-biriga ulash, ishni yakunlash qoidalarini bilish; qiz bolalar sumkachasini

35

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


tikish texnologiyasi, andoza tayyorlash, zaruriy gazlama, iplar tanlash,sumkachani bichish, sumkacha bo`laklariga tanlangan naqshelementlarini biser, piston yordamida tikish, qiz bolalar sumkachabo`laklariga tanlangan naqsh elementlarini biser, piston bilan tikib,tugatish, bo`laklarni bir-biriga ulash, ishni yakunlash qoidalarini bilish.

Buyumlarni ta`mirlash texnologiyasi: Kiyimni tuzatish ishlarini,kiyimga qarab turish qoidalari va yamoq solishni bilish.

"Servis xizmati" bo`yicha o`quvchilar quyidagi ko`nikmalarga egabo`lishlari kerak:

Pazandachilik asoslari: pazandachilik xonasini jihozlanishiga va ishlashuchun sanitariya-gigiyena talablari, oshxona asboblarida metall, chinni,sopol, plastmassa, shisha idishlardan to`g`ri foydalanish qoidalari,tvorojnik, pudring tayyorlash va dasturxonga tortish tartib- qoidalari,yog`li qatlanib, tayyorlangan xamirdan "Somsa" pishirish, o`zbek milliy(suyuq ovqatlarni) tayyorlash texnologiyasi va dasturxonga tortish talablari,milliy taomlardan "Mastava" tayyorlash, tushlik uchun dasturxon tuzash,o`zbek milliy taomlaridan parxez taomlar tayyorlash, suyuq va quyuqtaomlar tayyorlash va dasturxonga tortish qoidalarini bajara olish.

Gazlamaga ishlov berish texnologiyasi: jun va ipak gazlamalariningxossalarini aniqlay olish, "Molniya" taqilmasini tika olish, oyoq yuritmalitikuv mashinasini ishlashga tayyorlay olish, ichki kiyim choklaridannamunalar; yubka chizmasini chizish, andoza tayyorlash, bichish vatikish ko`nikmalarini egallash; zar ipni o`rash, kartonga naqsh(gul) ni tushirish va qirqish, zamindo`zi va guldo`zi usulida choynakyopqich tika olish; nozmunchoqdan gul, geometrik va boshqa shakllarnito`qiy olish; milliy bosh kiyimlardan do`ppi va qiz bolalar sumkachasinitika olish.

Buyumlarni ta`mirlash texnologiyasi: yamoq solish qoidasi asosidabuyumga yamoq solish ko`nikmasini egallash.

"Servis xizmati" bo`yicha o`quvchilar quyidagi malakalarga egabo`lishlari kerak:

Pazandachilik asoslari: pazandachilik xonasini jihozlanishigaqo`yiladigan talablar; sanitariya-gigiyena talablari va xavfsizlik texnikasiqoidalari, oshxona asboblarida metall, chinni, sopol, plastmassa, shishaidishlardan to`g`ri foydalanish, sovutgich va muzlatgich, termos,

36

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


mikroto`lqinli elektrpech, ko`pirtirgichlardan foydalanish qoidalari,turli pishiriqlar tayyorlash va dasturxonga tortish tartib-qoidalari, yog`liqatlanib, tayyorlangan xamirdan "Somsa" pishirish; o`zbek milliy(suyuq) taomlar tayyorlash texnologiyasi va dasturxonga tortish talablari;milliy taomlardan "Mastava" tayyorlash; tushlik uchun dasturxon tuzash;o`zbek milliy taomlaridan parxez taomlar tayyorlash, suyuq va quyuqtaomlar tayyorlash va dasturxonga tortish.

Gazlamaga ishlov berish texnologiyasi: jun va ipak gazlamalariningxossalarni aniqlash; "Molniya" taqilmasini tikish; oyoq yuritmali tikuvmashinasini ishga tayyorlash; ichki kiyim choklaridan namunalar tikish;yubka chizmasini chizish, andoza tayyorlash, bichish va tikish; zaripni o`rash, kartonga naqsh (gul)ni tushirish va qirqish, zamindo`ziva guldo`zi usulida choynak yopqich tikish, nozmunchoqdan gul,geometrik va boshqa shakllarni to`qish; milliy bosh kiyimlardan do`ppitikish; qiz bolalar sumkachasini tikish.

Buyumlarni ta`mirlash texnologiyasi: Yamoq solish.

Qishloq xo`jaligi asoslari yo`nalishi bo`yicha quyidagi bilimlargaega bo`lishlari kerak: tuproqning turi va sifatini, hosildorligini aniqlashusullarini, mahalliy hududda keng tarqalgan qishloq xo`jaligi ekinlariningagrotexnika jarayonlarini, o`simliklarni parvarish qilish va oziqlantirishqoidalarini, o`simliklarning o`sish tezligi va sog`lomligini nazorat qilishusullarini bilish; qishloq xo`jaligida ishlatiladigan texnika turlarini vaular haqida ma`lumotlarni, yerga ishlov beruvchi qo`l vamexanizatsiyalashtirilgan qurollarni, ularning tuzilishi va ishlashtamoyillarini, yer tekislash traktori, kultivatorning turlarini, tuzilishiniva vazifalarini bilish; mahalliy hududda kengroq tarqalgan qishloq xo`jalikyo`nalishlari: bog`dorchilik, uzumchilik, gulchilik va boshqalar haqidaumumiy ma`lumotlarni bilish; chorvachilikka doir boshlang`ichma`lumotlarni, chorvachilik, otlar, quyonlarni o`stirish, baliqchilikxo`jaliklaridagi ish jarayonlarini, mahsulot va estetik vazifalariga ko`rahayvonlarni parvarishlashni, quyonlar, qo`ylar va parrandalarni o`stirishtexnologiyasini, hayvonlarga ozuqa tayyorlash va ularni boqishni, ozuqaturlarini, ularning xususiyatlarini va sifatini aniqlash usullarini bilish.

Elektrotexnika ishlari: bitta xonani yoritish zanjir sxemasini, maishiyelektr asboblarini elektr manbaiga ulashni, ularning atrof-muhit va

37

12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567123456789012345678901234567890121234567890123456789012345671234567890123456789012345678901212345678901234567890123456712345678901234567890123456789012123456789012345678901234567


inson sog`ligiga ta`sirini, elektr energiyasini tejamli ishlatish usullarini,elektrotexnik hamda elektron uskunalarni ishlab chiqarish, ishlatish vaularga xizmat ko`rsatishga oid kasb-hunarlar to`g`risida ma`lumotnibilish.

Uy-ro`zg`or buyumlarini ta`mirlash: yurtimiz me`morchiligi tarixigaoid qisqacha ma`lumotlarni, xona interyeri va jihozlanish dizaynigatalablarini, sohaga oid yurtimizda tarkib topgan an`analar hamdazamonaviy taraqqiyot yo`nalishlarini, o`quv xonalarida mebel,qo`shimcha jihozlarni joylashtirish sxematik tasviri eskizini tayyorlashnibilish. Tayyorlangan eskiz asosida xonalarni jihozlay olish.

Qishloq xo`jaligi asoslari yo`nalishi bo`yicha o`quvchilar quyidagi

ko`nikmalarga ega bo`lishlari kerak: tuproqning turi, sifati vahosildorligini aniqlay olish; o`simlikliklarning o`sish tezligi vasog`lomligini nazorat qilish usullarini egallay olish; qishloq xo`jaligidaishlatiladigan yerga ishlov beruvchi qo`l va mexanizatsiyalashtirilganqurollardan ish jarayonida qo`llay olish; mahalliy hududda keng tarqalganasosiy yo`nalishlar (bog`dorchilik, uzumchilik, gulchilik va boshqa

Documents

O“ZBEKISTON RESPUBLIKASI RESPUBLIKA TA’LIM ... - …m-ulugbekxtb.uz/sites/default/files/editor/6-jild.pdf · chizmachilik, musiqa madaniyati va jismoniy tarbiya) (1–9 sinflar)