Ozvučavanje Tema 6

OzvučavanjeOzvučavanjeTema Tema 66

Zvučničke grupeZvučničke grupe

6 Zvučničke grupe6 Zvučničke grupe

• Pojam zvučničke grupe

• Gornja granična frekvencija zvučničke grupe

• Snaga zračenja i koeficijent korisnog dejstva zvučničke grupe

• Načini električnog i akustičkog povezivanja zvučnika u grupi

• Efikasnost i indeks pretvaranja zvučničke grupe sa međusobno povezanim zvučnicima

• Linijski izvori (Prav linijski izvor, Lučni linijski izvor, “J” linijski izvor,progresivni linijski izvor)

• Primeri linijskih izvora

6 Zvučničke grupePojam zvučničke grupe

Dva ili više identičnih zvučnika pravilno raspoređenih, na što manjim međusobnim rastojanjima.

Zvučnici ugrađeni u jednu kutiju odnosno posebne zvučničke jedinice sa zatvorenom ili bas refleks kutijom, ili sa levkom, međusobno tako raspoređene da čine jednu celinu.

6 Zvučničke grupeOblik zvučničke grupe

a) kružni, b) linijski, c) kvadratni

6 Zvučničke grupeNamena zvučničke grupe

U slučajevima gde se zahteva:

Reprodukcija velikih nivoa zvuka uz mala izobličenja,

Precizno definisane karakteristike usmerenosti,

6 Zvučničke grupe Gornja granična frekvencija zvučničke grupe

a

c

NgNf

2

1max

c - brzina zvuka,

N - broj spregnutih elemenata u grupi,

a - poluprečnik membrane,

g - odnos međusobnog rastojanja elemenata u grupi d i poluprečnika membrane a (g = d/a).

6 Zvučničke grupeSnaga zračenja i koeficijent korisnog dejstva zvučničke

grupe

gka

gkaRR aram

)sin()2(

- sopstvena otpornost zračenjajedne membrane,

- talasni broj,

- talasna dužina zvuka.

arR

/2k

6 Zvučničke grupe

Međusobna otprnost zračenja dve identične spregnute membrane poluprečnika a

6 Zvučničke grupe

akustička snaga

q akustički protok jednog elementa u grupi

N – broj elemenata u grupi

aaramara PNqRNqRNRNNP 22221)(

Snaga zračenja grupe od N identičnih elemenata koji vibriraju istom brzinom (imaju isti akustički protok), na frekvencijama ispod gornje granične frekvencije grupe,

aP

6 Zvučničke grupe

Stepen iskorišćenja zvučničke grupe

NPN

PN

NP

NPN

e

aa2

e

)(

N puta veći od stepena iskorišćenja jednog elementa

6 Zvučničke grupeNačini električnog i akustičkog povezivanja zvučnika u grupi

Električno povezivanje: redno, paralelno, redno – paralelno i paralelno – redno.

Akustičko povezivanje: u posebnim kutijama ili u jednoj zajedničkoj kutiji.

ge1e

2e

zvučnik 1

zvučnik 2

6 Zvučničke grupeNačini električnog i akustičkog povezivanja zvučnika u grupi

Ako su zvučnici potpuno identični nije važno koja je električna veza upotrebljena.

Kada su u pitanju zvučnici čiji su parametri dosta različiti bolje ih je vezati paralelno nego redno u grupi od dva, i bolje paralelno – redno (slika a), nego redno – paralelno (slika b), u grupi od četiri elementa.

6 Zvučničke grupe

Efikasnost i indeks pretvaranja zvučničke grupe sa međusobno povezanim zvučnicima

U

pG Up log20,

Indeks pretvaranja zvučnika = faktor pretvaranja izražen u dB

Efikasnost zvučnika se obično izražava u dB i predstavlja nivo zvučnog pritiska koji zvučnik stvara na rastojanju 1m u smeru ose pri pobudi električnom snagom od 1W

1W na 8 odgovara naponu od 2,83 V

1W na 4 odgovara naponu od 2 V

6 Zvučničke grupe


N identičnih zvučnika vezano paralelno na izlaz pojačavača snage

Napon na priključcima zvučnika – identičan kao kad je jedan zvučnik priključen na pojačavač

Ukupni nivo pritiska: + 6 dB za N = 2

Ukupna električna snaga:

Indeks pretvaranja: za dB veći nego za jedan zvučnik

Efikasnost grupe: za dB veća nego za jedan zvučnik.

1 20 logL L N

1P N P

Nlog20

Nlog10

6 Zvučničke grupe


Na svakom od zvučnika napon je N puta manji nego na jednom zvučniku vazanom na izlaz pojačavača snage

Nivo zvuka svakog od zvučnika je:

Ukupan nivo zvuka svih

zvučnika:

Ukupan napon na svim zučnicima je isti kao kada je na izlaz pojačavača povezan samo jedan zvučnik.

1 20 logL L N

1 120 log 20logL L N N L

Indeks pretvaranja je isti kao za jedan zvučnik

N identičnih zvučnika povezano na red, na izlaz pojačavača snage

6 Zvučničke grupe Efikasnost i indeks pretvaranja zvučničke grupe sa

međusobno povezanim zvučnicima

N identičnih zvučnika povezano na red, na izlaz pojačavača snage

El. snaga po zvučniku N2 puta manja nego kada je u pitanju jedan zvučnik

Ukupna električna snaga N puta manja nego za jedan zvučnik

Ukupni nivo zvučnog pritiska isti kao za jedan zvučnik

Efikasnost zvučnika: za veća nego za jedan zvučnik

Nlog10

6 Zvučničke grupeEfikasnost i indeks pretvaranja zvučničke grupe sa

međusobno povezanim zvučnicima

Efikasnost grupe od N zvučnika je veća za dB od efikasnosti koju ima jedan zvučnik, bez obzira da li se radi o paralelnoj ili rednoj vezi.

Samo kod paralelne veze povećava se indeks pretvaranja grupe i ukupni nivo zvučnog pritiska za

Indeks pretvaranja grupe kod redne veze kao i ukupni zvučni pritisak ostaju isti kao kod jednog zvučnika

Pri redno - paralelnoj ili paralelno - rednoj vezi (pri istom broju rednih i paralelnih grana) indeks pretvaranja i ukupni nivo zvučnog pritiska se povećavaju za dB.

Nlog10

Nlog20

Nlog10

6 Zvučničke grupeLinijski izvori

6 Zvučničke grupeLinijski izvori – Prav linijski izvor


lfldB

4

6

104,28,68

Ugao pokrivanja


Prelazno rastojanje – granica između bliskog i dalekog polja izvora

Nivo zvuka do prelaznog rastojanja opada srednjom brzinom od 3 dB po udvajanju rastojanja

Posle prelaznog rastojanja nivo zvuka opada brzinom od 6 dB po udvajanju rastojanja.

6 Zvučničke grupeLinijski izvori – Lučni linijski izvor

r duužina luka

6 Zvučničke grupeLinijski izvori – Lučni linijski izvor

Frekvencija 4 kHz.

Lučni izvor ima ugao od 45 i poluprečnik 4 m

Dužina pravog izvora je ista kao dužina luka – 3,14 m

6 Zvučničke grupeLinijski izvori – “J” linijski izvor

Dužina pravog dela je l =2 m, poluprečnik lučnog dela r = 1 m i ugao = 60

Podela na skalama je 10 dB po radijalnom inkrementu i 30 po ugaonom inkrementu

6 Zvučničke grupeLinijski izvori – “J” linijski izvor

Pravi deo obazbeđuje pokrivanje daleke zone dok lučni deo obezbeđuje relativno širok ugao pokrivanja zarotiran prema dole.

Karakteristika usmerenosti »J« linijskog izvora menja se sa promenom dužine pravog segmenta, poluprečnika, odnosno ugla lučnog segmenta, i frekvencije.

Takođe se menja i pri promeni odnosa dužina ova dva segmenta ili odnosa intenziteta zvuka koje stvaraju elementi pravog i lučnog segmenta.

6 Zvučničke grupeLinijski izvori – Progresivni linijski izvor

Ugao između dva susedna elementa

1nn

1 n N , N ukupan broj elemenata izvora

Ako je =1, i ako je prvi element usmeren u horizinralnom pravcu, tj. 1 = 0, drugi će sa ovim pravcem zahvatati ugao 2 = 1, treći 3 = 3, četvrti 4 = 6, peti 5 = 10 itd

6 Zvučničke grupeLinijski izvori – Progresivni linijski izvor

6 Zvučničke grupeLinijski izvori – Progresivni

linijski izvor

Linijski izvor dužine l = 5 m i graničnog ugla = 45.

N

6 Zvučničke grupeLinijski izvori

6 Zvučničke grupeLinijski izvori - primeri

JBL VT4889




Four VT4889 three-way speaker systems

VT4889 tri-amplified : 2x Low, 4x mid, 3x highEach low frequency transducer in the enclosure terminates individuallyAll midrange transducers are energized as a group, All high frequency transducers are energized as a group.


Renkus-Heinz

PN102/LA PNX102/LA




Meyer Sound MIL O

Литература:Литература:

• D. Davis, D. Davis, ЕЕ.. Patronis, Patronis, Sound System Engineering,Sound System Engineering, Focal Focal Press, 2006. Press, 2006.

• W. Ahnert, F. Steffen, W. Ahnert, F. Steffen, Sound Reinforcement Engineering,Sound Reinforcement Engineering, Spon Press, 2000.Spon Press, 2000.

• ДД. Дринчић. Дринчић, , ОзвучавањеОзвучавање, скрипта, ВЕТШ , скрипта, ВЕТШ (у електронској форми), 200(у електронској форми), 20066

Documents

Ozvučavanje Tema 6